Veljarin raðfestir bústaðarmál hægst

Spurningurin um bústaðir hava størst týdning í valstríðnum til kommunuvalið, vísir nýggj kanning. Bústaðartørvurin rakar umleið triðja hvønn veljara, við tað at antin veljarin sjálvur ella ein av teimum nærmastu leita eftir íbúð í løtuni. Íbúðartørvurin sær út til at vera størstur í Norðoyggjum

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Bústaðarmál hava størsta týdning hjá veljaranum, tá hann fer at velja umboð til kommunustýrið um góðar tvær vikur.

Tað vísir úrslitið av veljarakanning, sum Spyr.fo gjørdi fyri Blaðið Vikuskifti.

Í kanningini, sum varð gjørd 8. oktober, vóru tey spurdu biðin um at velja út fimm øki, sum høvdu størst týdning tá veljast skuldi. Og úrslitið er, at flest siga, at “kommunan útvegar fleiri bústaðir”. Góð 48 prosent svaraðu henda møguleikan.

Síðan komu “Ábøtur á vegir og infrakervi” við 47 prosentum og “Fíggjarligir ágóðar í kommununi sum heild” við 43 prosentum. Minst týdning av teimum spurdu økjunum hevði “betri umstøður hjá ítrótt og mentan í kommununi” við knapt 22 prosentum.

Størst týdning fyri “andstøðuveljararnar”
Tá hugt verður eftir hvussu tey spurdu valdu til løgtingsvalið seinast, so vísir tað seg, at bústaðarspurningurin hevur størst týdning fyri javnaðar-, tjóðveldis- og framsóknarveljarar, altso veljararnar hjá núverandi andstøðuni.

“Vegir og infrakervi” hava størst týdning fyri sambands, sjálvstýris- og miðflokkaveljarar, meðan “fíggjarligir ágóðar í kommununi sum heild” hevur áhugan hjá fólkafloksveljarum.

Bústaðarspurningurin hevur eisini størri áhuga millum veljararnar í Havn enn uttan fyri Havnina, tó at hesin spurningur eisini hevur størsta áhuga í Norðoyggjum.

Millum kynini vísir tað seg, at kvinnur ganga hægri upp í íbúðarspurningin, meðan menninir eru áhugaðir í vegum og infrakervi.

Triðja hvørt húski leitar
Tað, at íbúðarspurningurin hevur stóran týdning fyri veljararnar í Norðoyggjum sæst aftur í svarunum upp á henda spurningin: “Leitar tú ella ein av tínum nærmastu eftir bústaði í løtuni?”.

Samlaða úrslitið var, at ein lítil triðingur svaraði ja og góðir tveir triðingar nei.

Men úrslitið vísir eisini, at tað er í Norðoyggjum, at bústaðarneyðin er størst. 39 prosent av teimum spurdu í Norðoyggjum svaraðu ja til henda spurningin. Næstflest vóru í Eysturoynni, meðan tað vóru 34 prosent í Havn, sum søgdu seg ella onkran av teimum nærmastu leita eftir íbúð.

Lyftini hava størst týdning
Í kanningini hjá Spyr.fo varð eisini spurt nærri eftir eginleikunum og/ella lyftunum hjá persóninum, sum fór at fáa teirra atkvøðu.

Fýra svarmøguleikar vórðu givnir, og tey spurdu vórðu biðin um at velja tveir av møguleikunum.

Tað vísir seg, at nógv tey flestu velja sambært “Lyfti um bygging, umvælingar ella ábøtur í mínum nærumhvørvi, sum eg fái beinleiðis gleði av”. Næstan 69 prosent av teimum valdu valdu henda møguleika.

Næsttyngsti “eginleiki” er at kenna valevnið persónliga, næstan 62 prosent svaraðu hetta.

Politiski flokkurin, sum viðkomandi stillar upp fyri, hevur týdning fyri yvir 51 prosent av teimum spurdu, meðan spurningurin um valevnið er maður ella kvinna einans hevur týdning hjá 18 prosentum av teimum spurdu.

Havnafólk velja eftir flokki – hini eftir persóni
Tá hugt verður eftir flokstilknýti sæst, at tað at kenna valevnið persónliga hevur størst týdning fyri fólkafloks- og javnaðarveljarar. Lyfti um bygging osfr. hevur týdning fyri sambands, sjálvstýris, framsóknar- og miðflokkaveljarar, meðan spurningurin um flokstilknýti hevur størst týdning fyri tjóðveldisveljarar.

Í geografiska spurninginum, hevur flokkurin størst týdning fyri veljararnar í høvuðsstaðnum, meðan persónligi kenskapurin hevur týdning fyri veljarar uttan fyri Havnina.

Tá hugt verður eftir aldursbýtinum sæst, at persónligi kenskapurin hevur størst týdning fyri teir elstu borgararnar, meðan hinir aldursbólkarnir í størstan mun leggja týdning í lyftini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2020

Vit ræðast ikki kapping úr høvuðsstaðnum

- Øll vita, at Runavík er ein náttúruhavn, og bjóða vit røttu umstøðurnar til okkara viðskiftafólk, veit eg, at vit fara at standa okkum í kappingini, sigur stjórin í Runavíkar Havn

Brandur Højgaard, havnafúti (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Kári Mikkelsen, Punktum.fo

Í dag eru umleið 60 kilometrar millum Tórshavn og Runavík, men tá Eysturoyartunnilin letur upp fyrst í komandi ári, styttist teinurin niður í 17 kilometrar. Hetta merkir, at koyritíðin bert verður umleið ein fjórðing av tí, sum hon er nú.

Við høvuðsstaðnum so nógv nærri, tá ræður um flutningstíð, fer kappingin millum høvuðsstaðar- og skálafjarðarøkið uttan iva at harðna, men hetta nervar ikki stjóran í Runavíkar Havn, Brand Højgaard.

- Nei, vit óttast ikki kappingina frá høvuðsstaðnum. Runavík er ein náttúruhavn, og hetta er sjálvandi ein fyrimunur fyri okkum. Væl at merkja, um vit kunnu bjóða rættar umstøður til tey, sum vilja staðsseta teirra virksemi her. Tað haldi eg eisini, at vit hava fingið. Eitt dømi um økta áhugan fyri okkum er Samskip, sum í
august flutti sítt virksemi av Signabø og inn til okkum, sigur Brandur Højgaard.

Somuleiðis vísir hann á, at Smyril Line hevur ætlanir um at seta Runavík á ferðaætlanina hjá farmaskipunum. Felagið eigur eisini flutningsfyritøkuna OCD, sum fer at byggja ein stóran goymslubygning á havnarlagnum, eins og kommunan hevur latið teimum tilsøgn til seinni at byggja eina køli- og frystigoymslu við havnina.

(Mynd: Ólavur Frederiksen)

Virksemið veksur aftur
Stjórin í Runavíkar havn fegnast um, at virksemið í havnini aftur er økt, tí seinnu árini hevur tað verið í lakara lagi, heldur hann. Tað minkaði eftir aldarskiftið og stóð so at siga í stað nógvu árini aftaná, men stendur nú aftur í vøkstri.

- Vit hava stórt framleiðsluvirksemi á Skálafjørðinum og norðanfyri, og syrgja vit fyri at bjóða góðar umstøður til farmaflutning, er tað púra natúrligt, at okkara havn gerst høvuðssnúningspunktið í hesum virksemi, sigur Brandur Højgaard.

Hann vísir á, at umstøðurnar fara at gerast enn betri, nú skjótt 80.000 fermetrar av plássi verða gjørdir afturat, eftir at tunnilsgrótið úr Sandoyartunlinum er lagt út og hevur økt um havnarlagið. Somuleiðis verður bryggjukanturin munandi longdur, eins og ein 40 metra long rampa verður gjørd í havnini.

- Við teimum ætlanum, sum kommunan hevur fyri havnina, haldi eg, at tað sær ógvuliga spennandi og mennandi út fyri okkara virksemi. Nógv russisk skip koma eisini inn her at taka forsýningar sum olju og proviant, eins og tey javnan fáa gjørt umvælingar umborð.

Minni larmur frá skipum
Spurdur um, hvussu er við larmi frá russisku skipunum, ið nógv ljós hevur verið varpað á sum ein trupulleika fyri íbúgvarnar, sigur stjórin í Runavíkar Havn:

- Hesin vansin er ikki so stórur longur, tí nú nokta vit teimum mest larmandi skipunum at koma í havn her, sigur Brandur Højgaard.

Stjórin í Runavíkar havn sær stórar møguleikar í Eysturoyartunlinum, og kommunan hevur nú í fleiri ári havt møguleika fyri at fyrireikað seg til, at tunnilin fór at koma.

- Bæði undanfarna og verandi býráð hava raðfest útbygging av havnarlagnum, sum hevur gjørt, at virksemið er vaksið nógv seinastu árini. Vøksturin sæst eisini innan fleiri vinnugreinar, og áhugin fyri havnini er stórur. Jú, vit eru klár til bæði kapping og samstarv við høvuðsstaðin.

Brandur Højgaard vísir á, at annað byggistig av Runavíkar Havn gevur enn størri møguleikar, soleiðis at havnin áhaldandi kann bjóða góðar karmar til vinnuna og harvið økja um inntøkurnar hjá kommununi.

Brandur Højgaard (Mynd: Jens Kr. Vang)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2020

Sum at koma í himmalin

Frøin yvir fáa ein styttan arbeiðsdag er eyðsýnd, tá vit spyrja nøkur av teimum, sum í mong ár hava tikið túrin av Skálafjørðinum til Havnar og aftur hvønn einasta arbeiðsdag í árinum. – Eg vænti, tað verður sum at koma til himmals, tá tunnilin letur upp, sigur Hansina Magnussen, bankakvinna, ið seinastu sjey árini fimm dagar um vikuna hevur tikið túrin av Toftum til Havnar og heimaftur

Hansina Magnussen (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Kári Mikkelsen, Punktum.fo

Tað er einki at liggja omaná, at serliga íbúgvarnir á Skálafjørðinum eru fegnir um at fáa eitt styttri samband við Havnina. Serliga tey, ið arbeiða í høvuðsstaðnum, og sum antin sita í bili ella bussi einar tveir-tríggjar tímar um dagin, fyri at kunna røkja starvið í Havn.

- Tað verður fantastiskt, ja, næstan sum at koma í himmalin, sigur Hansina Magnussen, ið býr á Toftum og starvast sum bankakvinna í Bank Nordik í Havn.

Fyrstu tíðina ætlar hon sær bara at forkela seg sjálva, sum hon tekur til, við koyra sjálv og rinda fyri tað, sum tað nú kostar at koyra í egnum bili. Síðani fær hon at síggja, um hon seinni fer at brúka bussin ella ikki.

- Tað veldst eitt sindur um, hvussu tað verður við koyrifrádráttinum, um hædd verður tikin fyri tunnilsgjaldinum og ikki bara kilometratalinum, sum tað nú er, sigur Hansina Magnussen.

Í dag brúkar hon í alt tríggjar tímar um dagin til flutningin til og frá arbeiði. Nýggja farleiðin fer at merkja, at hon fer at spara í minsta lagi tveir tímar um dagin av hesi tíðini. Spurd um, hvat hon fer at brúka hesa tíðina til, sigur hon, at tey seks ommubørnini heilt vist fara at síggja meira til ommuna.

Sverri Justinussen (Mynd: Sverri Egholm)

Skeivt eisini at rinda fyri Sandoyartunnil
Sverri Justinussen, ið starvast sum búskaparfrøðingur í Betri Banka, hevur seinastu 20 árini hvønn arbeiðsdag í árinum tikið bilin um morgunin frá heiminum á Glyvrum til Havnar og inn aftur seinnapartin.

Eisini hann fegnast um, at arbeiðsdagurin fer at styttast munandi, nú Eysturoyartunnilin skjótt letur upp fyri almennari ferðslu.

- Hetta hevur verið ein partur av gerandisdegnum so leingi, at eg ikki hugsi um tað. Tað verður ikki fyrr enn aftaná, at eg fari at gerast varugur við, hvussu gott tað verður at fáa stytt ferðatíðina so nógv, sigur Sverri Justinussen.

Hann hevur ongantíð tikið bussin, og umhugsar tað heldur ikki, men ætlar sær framvegis at koyra í egnum bili, tí hetta gevur honum eitt størri frælsi við ikki at vera tengdur at føstum fráfaringartíðum.

- Sjálvt um eg haldi, at tunnilsgjaldið kundi verið lægri, so eri eg í teirri støðu, at inntøkan gevur mær møguleika fyri at koyra sjálvur. Og tað ætli eg mær at gera, sigur Sverri Justinussen, og filosoferar eitt sindur yvir, hvussu nógva tíð hann í veruleikanum situr í bilinum til og frá arbeiði.

- Eg brúki 10 tímar um vikuna og 40 tímar um mánaðan. Tað merkir eina heila arbeiðsviku bara í flutningstíð hvønn mánaða, sigur Sverri Justinussen.

Hann heldur tað tó vera løgin skatting av nøkrum útvaldum borgarum, soleiðis sum fíggingin av tunlinum er gjørd. Nevniliga at tey, sum fara at brúka Eysturoyartunnilin, eisini skulu rinda fyri gerð av einum øðrum tunli, nevniliga Sandoyartunlinum, sum tey ikki koma at brúka.

- Hetta rakar ógvuliga skeivt, tí sjálvandi átti tað at verið allir skattaborgarar í landinum, sum rindaðu fyri Sandoyartunnilin, ístaðin fyri bara vit, sum fara at nýta Eysturoyartunnilin. Um so var, hevði tunnilsprisurin bara verið helmingurin av tí, hann nú er settur til, sigur Sverri Justinussen, sum tó vónar, at ferðafrádrátturin fer at hjálpa eitt sindur upp á tað roknistykkið.

Spurdur um, hvat hann fer at brúka eyka frítíðina til, nú ferðatíðin styttist so nógv, sigur Sverri Justinussen.

- Tað kundi verið onkur rennitúr ella eini túrur í hagan av og á, áðrenn farið verður undir nátturðan.

Sverri Justinussen undrast á óttan fyri ferðsluruðuleika í Havn, nú Eysturoyartunnilin skjótt letur upp.

- Tað dugi eg ikki at síggja, hví tað skal gerast ein trupulleiki. Eysturoyartunnilin í sjálvum sær skapar ikki fleiri arbeiðspláss í Havn, sum fara at gera, at fleiri skulu til Havnar um morgunin og heim aftur seinnapartin.

At ferðslan restina av degnum økist, tí tað er skjótari hjá eysturoyingum og norðoyingum at koma til Havnar, fær lítlan og ongan týdning fyri tættleikan í ferðsluni gjøgnum dagin, vísir Sverri Justinussen á.

Karl Vang (Mynd: Sverri Egholm)

Má vera stutt millum fráferðirnar
Karl Vang, sum býr á Toftum, er byggifrøðingur, og arbeiðir á høvuðsskrivstovuni hjá Landsverki í Havn. Eins og hini bæði fegnast hann stórliga um Eysturoyartunnilin, sum fer at stytta munandi um hansara arbeiðsdag. Millum annað fer hetta at merkja, at hann kann sova eitt sindur longur um morgurnin og vera
fyrr heima hjá familjuni seinnapartin.

Ætlanin hjá Karl Vang er at taka bussin av Toftum hvønn morgun suður og heim aftur eftir arbeiðstíð. Tí er hann rættiliga spentur uppá, hvussu ferðaætlanin hjá bygdaleiðum umvegis Eysturoyartunnilin fer at verða.

- Eg vóni, at Strandferðslan fer at leggja ferðaætlanina soleiðis til rættis, at bussarnir meira ella minni koyra í pendulfart um morgunin, tá fólk skulu til arbeiðis, og aftur seinnapartin tá tey fáa frí. Hetta fer at gera tað munandi lættari og lagaligari fyri okkum, sum brúka bussin í sambandi við okkara arbeiði, sigur Karl Vang, sum heldur, at tað í mesta lagi má vera ein tími ímillum fráferðirnar í meldurtíðini.

Øktu frítíðina við spardu flutningstíðini sigur Karl Vang seg fara at brúka til abbabørn og familjuna annars, eins og at hava meira tíð at putlast við hús og heim. Hann fegnast somuleiðis um, at útlitini fyri at fáa fleiri vitjanir av verforeldrunum úr Havn verða munandi betri, nú tað verður so lagaligt at koyra ímillum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2020

Ein vandi at byrja við lægri prísi

Funnist hevur verið at prísleguni fyri at brúka Eysturoyartunnilin, tá hann letur upp tíðliga komandi ár. Eitt nú at einvegis prísurin fyri persónbilar er 75 krónur, ið sostatt verður 150 krónur fyri túrin báðar vegir. Sambært stjóranum í tunnilsfelagnum vil felagið heldur byrja við einum hægri prísi og hava møguleika fyri at lækka hann, enn at byrja við einum lægri prísi og seinni verða noydd at seta hann upp

Teitur Samuelsen (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Kári Mikkelsen, Punktum.fo

Arbeiðið við Eysturoyartunlinum gongur væl, hóast eitt sindur seinkaður. Upprunaliga ætlanin var, at hann skuldi lata upp síðst í hesum árinum, men hetta verður í staðin tíðliga í komandi ári. Bert ein størri avbjóðing hevur verið í sambandi við tunnilsgerðina, har arbeiðið lá stilt nakrar vikur. Hendan stakk seg upp, tá boriliðið var komið umleið tríggjar kilometrar inn í tunnilin og rendi seg í eina gjógv úr leiri, sum, tá hol kom á, setti spænin úr tunnilsvegginum, ið oyðilegði borivognin.

- Tíbetur hendi eingin mansskaði undir tilburðinum, men tað seinkaði arbeiðinum í umleið tríggjar vikur. Eisini fingu vit stórar avbjóðingar í sambandi við koronufarsóttina við flutningi av arbeiðsfólki til og úr Noregi. Vit fingu tó eina smidliga loysn, har vit leiga eitt flogfar frá Atlantsflog 14. hvønn dag at flyta norðmenninar til og úr Oslo, sigur Teitur Samuelsen, stjóri í Eystur- og Sandoyartunlar.

Av øðrum avbjóðingum hava tað bert verið onkrir smærri lekar, sum av og á hava tarnað boriarbeiðinum.

- Vit hava sjálvandi tikið hædd fyri, at ikki alt fór at ganga eftir vild allan vegin ígjøgnum, so slíkar avbjóðingar hava vit sjálvandi roknað við fóru at koma innímillum.

Asfaltering og elarbeiði eftir
Arbeitt verður alt samdøgrið við 14 skiftum um vikuna. Spurdur um, hvat eftir er at gera, sigur stjórin í tunnilsfelagnum, at tað í høvuðsheitum eru asfaltering og elarbeiði.

- Vit mangla at asfaltera teinin úr Rókini til Hvítanes, meðan alt arbeiði uttan fyri tunnilin og frá rundkoyringini til Strendur er gjørt. Eisini manglar umleið helmingurin av elarbeiðinum frá rundkoyringin til Strendur.

Teitur Samuelsen sigur, at tað ikki ber til at samanbera Eysturoyartunnilin, ið tilsamans er 11,4 kilometrar til longdar, við hinar undirsjóvartunlarnar.

- Hesin tunnilin er munandi longri, er nýggjari, fer at hava meira ferðslu og krevur meira trygdarútgerð.

Mett verður, at tað fara at koyra eini 5-6.000 bilar ígjøgnum Eysturoyartunnilin um samdøgrið, meðan tølini fyri Vágatunnilin og Norðoyatunnilin eru ávikavist umleið 2.500 og 3.500. Sostatt verður ferðslan í Eysturoyartunlinum á leið tann sama, sum hon er fyri hinar báðar undirsjóvartunlarnar tilsamans.

Spurdur um, hvussu hann roknar við, at fólk fara at taka ímóti Eysturoyartunlinum, sigur Teitur Samuelsen.

- Eg vænti, at tá fólk síggja, hvussu fantastiskt og ómakaleyst tað verður at fara umvegis tunnilin, so fara tey eisini at brúka hann, hóast funnist hevur verið at prísinum.

Stjórin í tunnilsfelagnum sigur, at felagið ikki vil leggja út við lægri prísi, enn tey rokna við er forsvarligt.

- Vit vilja heldur byrja við einum hægri prísi og lækka hann seinni, sum vit hava sæð tað í hinum undirsjóvartunlunum, enn at byrja við einum lægri prísi, sum vit seinni kunnu verða noydd at hækka.

Teitur Samuelsen vil tó ikki seta tíð á, nær felagið kann loyva sær at lækka prísirnar. Spurdur um tað er hugsandi, at hetta verður um eitt ár ella kanska styttri enn so, afturvísir hann ikki hesum.

Hvítanes (Mynd: Ólavur Frederiksen)

Rundkoyringar fyri atfinningum
Funnist hevur eisini verið at rundkoyringunum, sum verða sagdar at vera ov trongar til teir stóru trailararnar. Til hetta sigur Teitur Samuelsen, at tær eru gjørdar, sum tær vórðu teknaðar og testaðar á tekniborðinum, so tær eiga at vera nóg rúmligar.

- Eg haldi ikki, vit skulu loypa fram av og byrja at gera broytingar beinanvegin. Vit fara nú at lána ein langan trailara fyri at vita, um hetta í praksis veruliga er ein trupulleiki. Tað er oftani soleiðis, at fólk skulu venja seg við alt, og møguliga er hetta tann avbjóðingin, sum vit í hesum føri hava. Men sjálvandi fara vit at gera
broytingar, um hetta gerst neyðugt.

Teitur Samuelsen væntar sær nógv av tunlinum og heldur, at fyrimunirnir við hesum nýggja ferðamøguleika eru ógvuliga stórir.

- Eg vænti, vit fara at síggja nakað av tí sama, sum hendi við Havnini og Argjum í sjeytiárunum, at høvuðsstaðurin og bygdirnar við Skálafjørðin onkursvegna fara at smelta saman.

Tá ræður um vinnuna væntar stjórin í tunnilsfelagnum eisini stórar ágóðar, har nógvar fyritøkur fara at fáa gagn av teimum rakstrarligu fyrimununum, sum hesin skjóti flutningsmøguleikin fer at bera í sær.

Tunnilfelagið stendur eisini fyri arbeiðinum við Sandoyartunlinum, sum verður 10,8 kilometrar til longdar.

Sjálvt boriarbeiðið er komið meira enn í helvt, og seinast skotið verður latið av um eitt ár ella so. Haðani og til tunnilin er klárur at taka í nýtslu, fara at ganga umleið tvey ár. Sostatt kunnu sandoyingar rokna við at fáa fast samband móti ársloki 2023.

Fakta
- prísir í Eysturoyartunlinum
Eysturoy-Streymoy: (prísirnir í klombrun eru fyri teinin Strendur-Rókin)

Persónbilar og hýruvognar 75,- (25,-)
Smáir vørubilar 150,- (50,-)
Størri vørubilar 300,- (100,-)
Motorsúkklur 60,- (20,-)
Lastbilar, tangabilar og trailarar 400,- (100,-)
Smáir bussar 475,- (300,-)
Stórir bussar 1.250,- (750,-)

Hesir prisirnir eru galdandi fyri tey, sum keypa sær hald. Við ongum haldi eru prísirnir væl hægri, sí tunnil.fo.

Rókin (Mynd: Ólavur Frederiksen)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2020

Stytt farleið er orsøkin til flyting

Eitt av stóru flutningsfeløgunum til og úr útheiminum, Samskip, hevur flutt meginpartin av virksemi sínum til Runavíkar. Orsøkin er Eysturoyartunnilin, sum styttir frástøðuna millum Skálafjørðin og Havnina við trimum fjórðingum. Farmaflutningsvirksemið flutti úr Kollafirði í august, og við árslok flytir skrivstovan úr Havn sama veg. Tó verður køli- og frystigoymslan eftir í Kollafirði

Sjúrður Johansen, stjóri í Samskip (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Kári Mikkelsen, Punktum.fo

Tankarnir um at flyta virksemið hjá Samskipi til Skálafjørðin stungu seg upp, eftir at politisk avgerð var tikin um undirsjóvartunnil millum Havnina og Skálafjørðin. Sjálv avgerðin um at flyta varð tikin í fjør, og í august í ár flutti Samskip størsta partin av virkseminum inn í fyrrverandi Betabygningin á havnarlagnum í Runavík. Umsitingin liggur enn í Havn, men flytir sama veg við árslok. Tó verður ikki alt virksemið flutt til Runavíkar, tí køli- og frystigoymslan verður framvegis liggjandi í Kollafirði.

- Flytingin er sjálvandi beinleiðis tengd at Eysturoyartunlinum. Farmaflutningsvirksemið hjá okkum hevur ongantíð ligið í Havn, men í Kollafirði, og nú Runavík fer at liggja í somu frástøðu sum Kollafjørður til Havnina, meta vit tað vera munandi lagaligari at hava okkara virksemi liggjandi í Runavík. Hetta tí størsti
parturin av útflutningsvinnuni liggur í Eysturoynni og Norðoyggjum, eins og havnin í Runavík sum náttúruhavn vinnur á Kollafirði. Tá ræður um veður og vind, eru atløguviðurskiftini munandi betri á Skálafjørðinum, sigur Sjúrður Johansen, stjóri í føroyska partinum av Samskipi.

Runavík eitt smørhol
Hann vísir á, at fyri innflytarar kann Samskip veita somu tænastu sum higartil, men tá ræður um útflutning fer felagið at liggja munandi nærri framleiðsluvinnuni, eins og nógvari aðrari vinnu, sum liggur við Skálafjørðin og í Norðoyggjum. Sostatt verður Runavík meira sentralt enn Kollafjørður, eftir at koyrandi verður gjøgnum Eysturoyartunnilin.

- Við upplatingini av tunlinum verður Runavíkar Havn eitt smørhol, tá ræður um útflutning, tí hon liggur mitt millum Havnina og Klaksvík. Og sum flutningsfelag liggja vit í neyvt somu frástøðu til høvuðsstaðin, sum tá vit høvdu alt okkara virksemi í Kollafirði, sigur Sjúrður Johansen.

Hvat viðvíkur vøru- og havnagjøldum er so at siga eingin munur á prísunum í teimum ymsu havnunum, sigur stjórin á Samskipi, sum saman við restini av starvsfólkunum á skrivstovuni frá ársbyrjan 2021 fer at hava sítt dagliga arbeiðspláss í Runavík.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2020

Atlantic Airways skal hava fíggjarligan styrk

Atlantic Airways skal sum skjótast í gongd aftur eftir korona, og tí hevur flogfelagið biðið sín einasta partaeigara, Føroya Landsstýri, um fíggjarligan styrk á 100 milliónir krónur

Niels Mortensen, nevndarformaður (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv, Atlantsflog

Atlantic Airways væntar umleið 180 milliónir krónur tilsamans í halli í 2020 og 2021. Tí er neyðugt at styrkja Atlantic Airways fíggjarliga, so at flogfelagið er til reiðar at byggja virksemið skjótt uppaftur, tá korona sleppur kvørkratakinum, sum henda alheimsfarsóttin enn hevur á øllum heiminum.

Atlantic Airways hevur heitt á landsstýrið, sum er einasti partaeigari, um at veita felagnum ein fíggjarligan styrk á 100 milliónir krónur, so gjaldførið hjá felagnum verður hildið á einum støði, sum er nøktandi fyri eitt flogfelag.

- Atlantic Airways skal menna virksemið skjótt aftur, tá korona hasar av, og meðan vit bíða, er tað okkara samfelagsskylda at vera ein trygg loftbrúgv til umheimin, sum m.a. eisini umfatar sjúkraflutningin, ið flogførini eru serbygd til, sigur Niels Mortensen, nevndarformaður í Atlantic Airways.

Skal hava frið at virka
Leiðslan í flogfelagnum hevur m.a. við støði í fíggjarligu gongdini higartil, framrokningum og útsøgnum frá heimsheilsustovninum, WHO, mett, at 100 milliónir krónur geva felagnum neyðuga friðin at røkja sínar samfelagsligu skyldur og at byggja virksemið uppaftur, tá heimsumfatandi korona-kreppan fer at linka.

- Vit fáa sjálvandi einki sagt við vissu í hesum tíðum, men hetta stigið, gevur okkum eitt fíggjarligt skotbrá alt 2021. Vit hava eina grundaða vón um, at virksemið fer at økjast so líðandi næsta ár, og at raksturin er fingin aftur á beint í 2022, sigur Niels Mortensen.

Ferðafólkatalið minkar í ár 53 prosent sammett við 2019 – úr 338.000 ferðafólkum niður í 160.000 ferðafólk. Roknað verður við, at ferðafólkatalið økist úr 160.000 í 2020 upp í 246.000 í 2021, sum kortini framvegis er ein minking upp á 27 prosent, tá samanborið verður við 2019. Mett verður, at í 2022 fer ferðafólkatalið at nærkast ferðafólkatalinum í 2019.

Gjaldførið tryggjað
Atlantic Airways hevði eina eginogn á 258 milliónir krónur og 142 milliónir krónur í tøkum peningi, tá korona lammaði allan heimin. Hóast flogfelagið beinanvegin tók neyðug stig fyri at minka sum mest um afturgongdina, so slepst ikki undan einum fíggjarligum smeiti.

Styrkurin frá landsstýrinum á 100 milliónir krónur er eitt neyðugt átak, sum tryggjar felagnum eina eginogn á 185 milliónir krónur og eitt gjaldføri á 82 milliónir krónur við árslok 2021.

Harvið verður solvensurin eisini varðveittur á umleið 30 prosentum.

- Í roynd og veru svarar henda upphæddin til tær 100 milliónir krónurnar, sum Atlantic Airways í nýggjari tíð hevur lagt út fyri landskassan, so her er talan um eitt gott samspæl millum flogfelagið og partaeigaran, sigur nevndarformaðurin.

Hann sipar til, at Atlantic Airways hevur lagt 30 milliónir krónur út fyri nýggju tyrlurnar, sum eru ein rein samfelagslig uppgáva, umframt tær 70 milliónir krónurnar, sum Atlantic Airways keypti egin partabrøv aftur fyri, tá avgjørt var at taka felagið av børsinum.

Repaðu seglini rættstundis
- Tað var alneyðugt at repa seglini, so skjótt korona var ein veruleiki, og vit skulu áhaldandi vera til reiðar at laga okkum eftir broyttum umstøðum, staðfestir Niels Mortensen.

Í løtuni eru samráðingar við eitt flogfelag, sum eftir ætlan skal langtíðarleiga Airbus 319 flogfarið hjá Atlantic Airways. Tá hetta flogfarið er farið úr flotanum, hevur felagið trý Airbus 320 eftir.

Tey bæði nýggju Airbus 320neo flogførini, sum skuldu koma í flotan í 2023/24 eru útsett til 2027/28. Avtala er gjørd við lánsveitarar um avdráttarskáa í 2020.

Tá føroyska samfelagið fór niður í ferð 12. mars í ár, gjørdi Atlantic Airways sítt ítasta at flúgva føroyingar heim úr útlondum, og síðani varð í tveir mánaðir bert flogið sjúkraflutning og aðra neyðuga ferðing tríggjar ferðir um vikuna.

Flest øll starvsfólk vórðu send í serskipanina hjá ALS, og eftir tað slapp felagið tíverri ikki undan at siga umleið 100 fólkum úr starvi, so starvsfólkatalið lækkaði úr 240 niður í umleið 140.

Í summar varð rutuflúgvingin til Danmarkar spakuliga tikin uppaftur, og í løtuni verður bert flogið til Keypmannahavnar og Billund. Tað merkir, at talið av ætlaðum ferðamálum í 2020 lækkaði úr 12 niður í tvey ferðamál.

Broytt flogvinna eftir korona
Atlantic Airways er væl fyri at taka virksemið uppaftur eftir korona. Felagið hevur trý nýggj flogfør og er til reiðar at seta fleiri fólk í starv, so hvørt meira virksemi verður.

Men har verða avbjóðingar. Stóru almennu flogfeløgini kring heimin hava fingið
milliardastuðul. Nógv flogfeløg eru farin av knóranum, harav summi hava koyrt seg sjálvan á húsagang fyri at byrja umaftur í einum nýggjum felag. Harumframt standa túsundtals flogfør á jørðini, sum kunnu fáast til leigu fyri ein bíligan prís, og tí kann tað loysa seg betur at leiga enn at eiga flogfør.

- Hinvegin er okkara styrki, at Føroyar væntandi verður ein nissju-marknaður eftir
korona, og at vit hava eitt sterkt flogfelag við rætta flotanum og góðum fólkum. Men tað krevst, at vit eru smidlig og skjótt klára at tillaga okkum nýggjar støður komandi árini, sigur Niels Mortensen, nevndarformaður.

Hann vísir í hesum sambandi á, at tað er alneyðugt fyri Atlantic Airways, at landsstýrið setir í verk eina afturberingarskipan fyri føroyska flogvinnu, soleiðis at rakstur og kappingarføri hjá Atlantic Airways verða styrkt.

- Umframt at korona hevur skeiklað flogvinnuna, so er ein onnur sannroynd, at Atlantic Airways kappast ímóti flogfeløgum, sum flyta til láglønarlond – eisini lutvíst norðurlendsk flogfeløg. Hesi flogfeløg vinna alsamt størri part av flogferðsluni í Evropa, so vit skulu ikki vera bláoygd, men heldur taka øll neyðug stig rættstundis, sigur Niels Mortensen, nevndarformaður.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2020

Rúmdarídnaðurin kann fáa stóran týdning fyri føroyingar eisini

Føroya Tele er longu í samstarvi við Shetland Space Centre um samstarv í stórari ætlan at senda fylgisveinar í ringrás um jørðina

Johan Mortensen (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað at ovurstóra amerikanska flog- og rakettverksmiðjan Lockheed Martin í vikuni tók avgerð um at leggja ein part av rúmdarvirksemi sínum í Hetland fer óivað at fáa jaligar avleiðingar fyri føroyskt vinnulív eisini.

Tað heldur Johan Mortensen, sum ikki bara hevur stóran áhuga og vitan um rúmdarætlanirnar í Hetlandi, men eisini, sum ráðgevi, hevur verið við í arbeiðinum at knýta Føroya Tele og undirfeløgini Shefa og Net at framlítandi ætlanini hjá Shetland Space Center á oynni Unst í Hetlandi.

- Tú skalt minnast til, at Unst, sum liggur norðrast í Hetlandi er nærmasti granni okkara. Fleiri líkheitir eru millum hetta økið og okkum. Har varð bygd ein stór radarastøð tá ‘early warning’-skipanin hjá Nato varð bygd út undir kalda krígnum. Hetta skapti nógva menning á Unst, tí umframt radarastøðina, var eisini ein flogbreyt og ein tilhoyrandi býarpartur bygdur, líkur býlinginum á Flatabø á Eiði, sum kom í sambandi við loranstøðina har.

- Seinni varð radarstøðin tikin niður aftur, og økið brúkt til annað endamál. Og mín sann, um Royal Air Force nú ikki aftur er farið at seta radara upp, har norðrast í Hetlandi fyri at halda eyga við virkseminum, sum fer fram í luftini og sjónum í Norðuratlantshavi nú. Akkurát tað sama, sum sær út til at henda á Sornfelli aftur nú, greiðir Johan Mortensen frá.

Gott samstarv
Johan Mortensen hevur altíð havt stóran áhuga fyri tí, ið er bretskt, og hann hevur nógvar kontaktir á bretsku oyggjunum. Johan hevur tí eisini virkað sum ráðgevi fyri Føroya Tele í samband við ymist virksemi, sum føroyska telefyritøkan hevur havt á bretskum øki, eitt nú við at tryggja frálandavinnuni telesamskifti.

- Tá eg frætti um, at Frank Strang hevði yvirtikið økið á Lamba Ness í Unst, har radarastøðin var, og at hann nú hevði ætlanir um at gera eina rakettússkjótingarstøð, so gjørdist eg áhugaður. Eg helt eisini, at hansara projekt við ferðafólkavinnu í gomlu íbúðarbygningunum har og við egnum ginn-distilleríi, var áhugavert.

- Eg setti meg í samband við hann fyri at frætta nærri og vita um føroyskar fyritøkur kanska kundu koma upp á tal at vera við í onkrum samanhangi. Tey gjørdust bilsin av, at tíðindini longu vóru rokkin til Føroyar, og vit fingu eitt gott samstarv, og eg fekk skapt samband og samskifti millum Shetland Space Centre og Føroya Tele.

Føroyar høgt í metum
- Tá vit tosa um Hetland, Orknoyggjar, skotska hálandið og Suðuroyggjar sum heild, so skulu vit ikki gloyma, at Føroya Tele hevur heilt stóran kurs millum fólkið har. Tey øvunda føroyingum okkara góðu samskiftisumstøður, og tey iðra seg um, at Føroya Tele, sum longu er virkið á økinum við Shefa, ikki sleppur at veita fólkinum, sum har býr, samskiftismøguleikar eisini. Men tað gongur ikki orsaka av teimum veitingaravtalum, sum eru á samskiftisøkinum frammanundan, greiðir Johan Mortensen frá.

Men kortini eru Shefa og Net virkin í økinum í einstøkum projektum. Í beinleiðis sambandi við rakettætlanirnar á Unst, hevur Shefa syrgt fyri at leggja ein fipurkaðal úr Lerwick tvørtur um tvey sund og heilt norður til Lamba Ness. Hesin kaðal skal tryggja rakettverkætlanini skjótt og gott samband.

Tracking-støð í Føroyum
Síðan er eisini tað hent, at tað er komið upp á tal at draga Føroyar við í ætlanina við at gera eina sokallaða ‘tracking’-støð her. Hetta er ein støð, sum skal taka niður dátur frá fylgisveinunum, sum verða sendir upp á Shetland Space Centre.

- Heilt einfalt er bert talan um eina góða antennu, sum kann taka informasjónina niður og senda hana víðari til rætta viðkomandi, greiðir Johan Mortensen frá.

Fylgisveinar hava avmarkaðar møguleika at goyma dátur, ið verða savnaðar inn, og tí er tørvur á at fáa tømt dátugoymslurnar niður á støðir á jørðini.

- Ætlanin er somikið konkret, at Shetland Space Centre og Føroya Tele hava undirskrivað eitt eitt ætlanarskriv – ‘letter of intent’ – um at halda fram við samstarvinum, sigur Johan Mortensen.

Vakstrarøki
Sjálvur er Johan ikki í iva um, at rúmdarídnaðurin verður stórur í framtíðini. Kapprenningin er hørð, og eisini norðmenn og sviar eru langt frammi.

Tað at Lockheed Martin nú hevur givið grønt ljós fyri Hetlandi hevur eisini stóran týdning, ikki minst fyri teir íleggjerar, sum vilja vera við í ætlanunum. Fyri Hetland og serliga oynna Unst kann hetta eisini fáa ómetaliga stóran týdning, tí talan er um fleiri hundrað nýggj hátøknilig arbeiðspláss, og hvør veit um føroyingar ikki eisini eru skikkaðir at átakr sær onkra uppgávu í hesum sambandi?.

Eisini, at flogbreytin har verður uppstigað kann eisini fáa týdning fyri okkum, við tað at Vága Floghavn kann koma í spæl eisini, kanska sum tann altjóða floghavnin, ið liggur tættast við. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2020

Flóðir av tonkum - sum skorin inn á bein

Ummæli av skaldsøguni "Gentan í Verðini" hjá Katrini Ottarsdóttir

 

SkrivaÐ:

Martina Sørensen

Eftir at hava lisið skaldsøguna ígjøgnum, fer ein at hugsa um tann myndliga samanhangin, sum skaldsøgan letur upp fyri; og hetta út frá tí ógvuliga fortættaða frásøguhátti, har frásøgukvinnan, í 3. persóns-lýsing, grípur niður í barnsins og egnan hugaheim og upplivingar.

Myndliga sæð sýnist hetta sum ein kavan niður á havbotnin, sum rykkir lesaran við sær í eini skakandi ferð, og bindur tankarnar hjá lesaranum eins og tað ger hjá frásøgukvinnuni sjálvari. Við spenningi grípur ein soleiðis í somu línu, sum hon, og somuleiðis hugsar um “allar tankarnar, sum aldrin binda frið” hjá gentuni, og um hon nakrantíð fer at fáa grið fyri teimum.

Uttan at siga ov nógv, kann tó viðmerkjast, at frásøgnin við sínum flóðum av tonkum, sum gentan ger sær, er sum skorin inn á bein. Einki er ov nógv ella ov lítið tonkt, men merkist - av lesaranum - líka so bogaspent, sum tá gentan í sínari Sherwoodskóg, í havanum hjá abbanum, og í Robin Hood líki, spennur bogan og skjýtur, og heilt óvæntað fyri lesaran, rakar abban í skallan. Tá einki í hesum viðfangið er viðmerkt um nakrar avleiðingar av hesum skotið – abbin, sum til tíðir brestur av illsinni – fær ein sum lesari hug til at síggja hetta sum ein íblástur av hennara hugflog og innaru verð.

Abbin verður soleiðis í óbeinleiðis týdningi skotin, tá hann kvøðani kemur til gongu við sínari landspann, sum hann vanliga taðar rabarburnar við, og hartil í somu løtu hann endar sítt kvæðið úr Ebbe Skammelsen vísuni “Og det vil jeg for sanden sige, han stamped med Foden mod Jord” (s.61). Sum lesari reisist ein tó úr stólinum av hesum samantreffi við fótinum, tí liggur nakað annað aftan fyri hennara skot enn eitt yvirkæti í leikinum, somuleiðis tá hon sleingir sína beru rumpu í tí bleyta grasinum!? Ella er hetta ein ótilvitaður atburður, ið hevur sín uppruna í teim illsinnisherindum, sum abbin – lík trampunum í vísuni – sovæl sum mamman, vera rakt av til tíðir. Nakað, sum gentan kennur til heimanífrá, men gjøgnum sín uppvøkstur hevur verið tarnað av undir liðini á pápanum, sum hon sær upp til og er hennara fyrimynd. Hetta yvirkæti, sum hon sýnir í sínum bogaspælið, kann sostatt síggjast sum eitt aftursvar til tað sálarliga trýstið, og harvið eisini tað torføra lívið í Havn, við tí ótilrokniligu mammuni. Nakað, sum óivað hevur virkað darvandi uppá tað persónliga frælsið hjá gentuni og tað at vera barn.

Tað kann sigast at vera ein álvarsom frásøgn, sum frásøgukvinnan avdúkar gjøgnum tankarnar hjá gentuni, men tó hevur eina ávísa frástøðu til. Umframt frásøguháttin í 3. persóni, sæst hetta millum annað aftur í tí meira ella minni løgna samanhanginum, sum eisini er at finna í skaldsøguni, eitt nú tá abbin blandar land frá sær sjálvum og ommuni, sum hann har afturímóti ikki hevur kamar saman við. Nakað, sum gentan undrar seg yvir. Og at hann í staðin tykist at hava kenslur fyri gummuni við teimum stóru bróstunum, arbeiðskonuni í húsinum. Nakað av hesum sama løgna sæst eisini í tí stóra klædnaúrvalinum hjá mostrini, sum kamarskápini standa bólgnað av.

Hvussu gentan brýtur seg ígjøgnum sína tankaverð, og harnæst kemur undan vatnskorpuni, sínari innaru verð, og kanska til sín sjálvs, kennist í teim fáu, men ógvusligu søgubrotunum í skaldsøguni. Myndliga er hetta væl samansett í m.a. bjargingaratsóknini, har mosturin er um at drukna, og har gentan av berari strongd fellur í óvit og verður trilla heim av tí góðsligu gummuni, fyri síðan at verða róst fyri sítt dirvið.

Skaldsøgan tykist eisini skelkandi í sinari frásøgn, sum ein tó ikki leggur frá sær, men áhaldandi verður knýtt at í hennara spenningsteigum. Eisini vekur hon áhuga í tí meira djúptliggandi støðið, har hon at enda bindur seg til eitthvørt meira vælumhugsað, sum peikar fram móti einum meira persónligum vøllið, ið tó er barnsins, letur seg knýta at tí vaksnu frásøgukvinnuna sjálvari.

19.Okt.2020
Martina Sørensen
Við bestu ynskjum til tín, Katrin Ottarsdóttir

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2020