Steðga á í eina viku

Løgmaður mælir til, at vit vísa varsemi komandi sjey dagarnar. Millum annað verður mælt til, at náttarlívið tekur ein steðg hetta vikuskiftið

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Komandi sjey dagarnar verður neyðugt at vísa serligt varsemi, nú koronasmittan aftur ger um seg í Føroyum.

Tað er bretska koronufrábrigdið B.1.1.7, sum smittar illa, og í løtuni ber ikki til at siga, at tamarhald er á støðuni.

Tí mæltu myndugleikarnir fríggjakvøldið til, at øll tiltøk, har nógv fólk koma saman, bæði alment og privat, annaðhvørt verða útsett ella avlýst. Eisini eigur náttarlívið at taka ein steðg hetta vikuskiftið.

Í løtuni er tað fyrst og fremst tey ungu, sum vanliga koma nógv saman, ið skunda undir smittubreiðsluna í Føroyum. Somu mynd síggja vit eisini uttanlands.

"Í vikuni lótu vit upp fyri at tey ungu kunnu lata seg koppseta. Nú snýr tað seg um at halda fast í nakrar fáar vikur. Klára vit at niðurberja hesa smittuna, so kunnu vit væntandi virka frítt og frælst í summar," segði løgmaður.

Tað er eisini neyðugt, at fólk venda aftur til tey amboðini, sum hava tænt okkum væl seinasta árið: at hava gott reinføri og halda neyðugu frástøðu.

Tilmælini eru galdandi komandi sjey dagarnar.

Hesi tilmælini hava millum annað ført til, at Norðoyastevnan, ið skuldi vera hetta vikuskiftið er avlýst. Mentanarnáttin í Havn fríggjakvøldið er útsett, eisini Tórshavn Marathon, sum skuldi vera sunnudagin, og áskoðarar sleppa ikki inn til fótbólts- og hondbóltsdystirnar, ið verða spældir hetta vikuskiftið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. juni 2021

Ikki vist at ein vika er nóg mikið

Í ringasta føri kunnu tað ganga fleiri vikur áðrenn vit eru uppi aftur í ferð, sigur Pál Weihe um koronustøðuna

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

- Í ringasta føri kunnu tað ganga fleiri vikur áðrenn Føroyar kunnu fara upp aftur í ferð, men mítt besta boð er, at um eina viku ella kanska tvær vikur, so hava vit tamarhald á hesum her.

Tað segði Pál Weihe, sum í meira enn eitt ár nú hevur gjørt av, hvat føroyingar skulu og ikki, tá tað kemur til koronu, í Degi og viku hóskvøldið. Hann og myndugleikarnir hava mælt til, at samfelagið fer niður í ferð í sjey dagar.

Øll tiltøk, har nógv fólk koma saman, bæði alment og privat, eiga annaðhvørt at verða útsett ella avlýst. Eisini náttarlívið eigur at taka ein steðg hetta vikuskiftið, halda myndugleikarnir.

Men ein vika er møguliga ikki nokk.

- Tað er ikki vist, tað ein vika er nóg mikið. Men eg haldi at tá vit biðja fólk um at offra slíkt, so haldi eg tað realistiskt at ein vika kann gera tað, at vit fáa tamarhald aftur.

- Fyri hvønn dag sum gongur, so veksur vaksinuverjan her í Førouum. So vit skulu iikk nógvar vikur fram, so eru vit komin út í frælsið, segði Pál Weihe.

- Eg eri vónríkur um tað sosiala í summar. Pisufundur eitt nú men eisini ólavsøkuna. Eg havi vónir um tað, segði hann.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. juni 2021

Gestir í Luux eiga at lata seg kanna

Ein persónur sum hósdagin fekk staðfest koronu, hevur verið á dansistaðnum og í barrini. Landslæknin heitir á tey sum hava verið har um at lata seg kanna

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Landslæknin heitir nú á øll, sum vóru á dansistaðnum og barrini Luux í Havn seinasta vikuskiftið, náttina til sunnudag millum kl. 01.00 til 03.30, um at lata seg kanna.

Áheitanin kemur í kjalarvørrinum á, at ein persónur, sum í gjár fekk staðfest koronu, hevur verið á dansistaðnum og barrini.

- Í hesum einstaka føri er tað ómetaliga torført at uppspora smittuna. Vit hava ein greiðan varhuga av, at viðkomandi helst er smittaður í Luux, og tí heita vit á øll um at lata seg kanna sum skjótast, sigur Lars Fodgaard Møller, landslækni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. juni 2021

Øll bjargað úr tunlinum

Hósdagin var aftur eldur í Sandoyartunnlinum, hesaferð Streymoyarmegin

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

13 persónar vóru inni í Sandoyartunlinum, tá eldur kom í fyrrapartin hósdagin. Seinnapartin kundi løgreglan upplýsa, at allir allir persónarnar bjargaðir vóru bjargaðir úr tunlinum.

Øll høvdu tað eftir umstøðunum gott, men vórðu flutt á Landssjúkrahúsið til nærri kanningar.

Eldurin byrujaði í einum lastbili, sum stóð umleið ein kilometur niðri í bergholinum. Og sum myndirnar herundir vísa, kolaðist bilurin upp.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. juni 2021

KAF: Uppskotið hjá Pedagogfelagnum var einsíðað

Kommunala Arbeiðsgevarafelagið harmast um avgerðina hjá Føroya Pedagogfelagið um at lýsa arbeiðssteðg og sigur seg vera sinnað at samráðast aftur

Kommunala Arbeiðsgevarafelagið harmast um, at Føroya Pedagogfelag lýsir 24 tíma arbeiðssteðg á kommunalu vøggustovunum heldur enn at arbeiða við at finna eina semju, ið allir partar kunnu taka undir við (Mynd: kaf.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Fríggjadagin 21. mai legði Semingsstovnurin eitt uppskot fyri Føroya Pedagogfelagið, Kommunala Arbeiðsgevarafelagnum og Lønardeildini hjá Fíggjarmálaráðnum. 

Pedagogfelagið vrakaði hetta semingsuppskotið. Síðani hava partarnir ikki verið við borðið, men 26. mai sendi Føroya Pedagogfelag arbeiðsgevarunum eitt uppskot til semju - eitt uppskot, ið Kommunala Arbeiðsgevarafelagið í skrivi seinnapartin skýrir einsíðað og sum einamest tekur støði í upprunakrøvunum hjá felagnum.

Kommunala Arbeiðsgevarafelagnum skrivar, at felagið, eins og Fíggjarmálaráðið, er sinnað at samráðast við  men útgangsstøði skal takast í semingsuppskotinum, sum Semingsstovnurin legði fyri partarnar 21. mai 2021.

- Kommunala Arbeiðsgevarafelagið kann ikki taka undir við einum uppskoti um semju, sum er gjørt av einum av pørtunum, og sum ikki leggur upp fyri ynskjunum hjá arbeiðsgevarunum. Tað skal viðmerkjast, at ein semja er tað, sum partarnir gerast samdir um, og ikki eitt einsíðað skjal frá øðrum partinum, sum í stóran mun bert inniheldur upprunakrøvini hjá øðrum partinum.

Samstundis harmast felagið um, at Føroya Pedagogfelag lýsir 24 tíma arbeiðssteðg á kommunalu vøggustovunum heldur enn at arbeiða við at finna eina semju, ið allir partar kunnu taka undir við.

Pedagogfelagið hevur hesa vikuna svarað aftur við tveimum 24 tíma stakverkføllum. Hósdagin vóru ongir pedagogar til arbeiðis í landsins vøggustovum, og fríggjadagin var tað Eind 9 hjá Almannaverkinum, sum tað gekk útyvir.

Væntandi verða fleiri tiltøk í komandi viku, um tað ikki kemur gongd á samráðingarnar aftur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2021

Pedagogfelagið lýsir samdøgursverkfall mánadagin

Hetta rakar fólkaskúlan, forskúlar og frískúlar

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í eini roynd at fáa Fíggjarmálaráðið og Kommunala arbeiðsgevarafelagið aftur til samráðingarborðið, lýsir Føroya Pedagogfelag 24 tíma arbeiðssteðg mánadagin 7. juni klokkan 7.00 til týsdagin 8. juni klokkan 7.00, fyri allar limir í Føroya Pedagogfelag, ið starvast innan fólkaskúlan, forskúlar og frískúlar.

Hesum boðaði felagið frá í gjárkvøldið.

Ítøkiliga er talan um hesi støð:

• Námsfrøðiligir stuðlar í fólkaskúlanum.

• Námsfrøðingar sum eru knýttir at serstovum í fólkaskúlanum.

• Námsfrøðingar sum eru stuðlar í fólkaskúlanum.

• Hjálparfólk sum eru stuðlar í fólkaskúlanum.

• Námsfrøðingar í skúlanum á Trøðni.

• Forskúlanámsfrøðingar.

• Limir sum starvast í frískúlum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. juni 2021

Helgi Abrahamsen: Gjaldsportrið í Saksun er neyvan lógligt

Gjaldsportrið, sum hevur forðað fyri atgongd at strondini í Saksun síðan 2019, er ikki í samsvari við vanliga fatan av rættinum til atgongd at strondini, sigur landsstýrismaðurin

(Savsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Nógv umrødda gjaldsportrið, sum ein festari í Saksun setti upp í 2019, er neyvan lógligt.

Tað sigur Helgi Abrahamsen, landsstýrismaður við umhvørvis- og vinnumálum í svari til fyrispurning frá Aksel V. Johannesen úr Javnaðarflokkinum.

Aksel V. Johannesen spurdi m.a. landsstýrismannin, um hann helt gjaldsportrið vera í samsvar við landsins lóg, og eisini vildi hann hava at vita, hvat landsstýrismaðurin ætlaði at gera við málið, um talan var um nakað ólógligt.

Har eru ongar nágreiniligar ásetingar um, hvør eigur strondina, og vanliga fatanin er, at strondin er eitt slag av almenningi, har ein og hvør hevur rætt at ferðast, sigur Helgi Abrahamsen.

Við støði í hesum ber í øllum førum til at siga, at gjaldsportrið, sum hevur forðað fyri atgongd at strondini í Saksun, ikki er í samsvari við vanliga fatan av rættinum til atgongd at strondini, og er gjaldsportrið tí neyvan lógligt, sigur hann.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2021

Føroya einasta blaðprentsmiðja gevst

Pf. Prentmiðstøðin, ið prentar Sosialin, Dimmalætting og Norðlýsi støðgar virkseminum á ólavsøku

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ólavsøkubløðini verða tey seinastu bløðini, sum verða prentað á Føroya einastu prentsmiðju við rotasjónspressu at prenta avísir við.

Norðlýsi visti í vikuni at siga, at leiðslan í Pf. Prentmiðstøðin hevur gjørt av at støðga virkseminum.

“Norðlýsið hevur fingið uppspurt í morgun, at Prentmiðstøðin snarar lykilin á Ólavsøku. Raksturin gevur hall og tískil verður hetta stig tikið. Starvfólkini eru kunnaði í morgun, siga tey frá Prentmiðstøðini í morgun”, skrivaði Norðlýsið á netinum hósdagin.

Núverandi eigarar av Pf. Prentmiðstøðini eru Pf. 2, eitt felag hjá Nema, og Spf. Sosialurin. Jon Hestoy er stjóri í felagnum. Nevndarlimirnir eru Árni Tór Rasmussen, John Petersen og Jonhard Hammer.  

Føstu kundarnir hjá fyritøkuni eru bløðini Sosialurin, Dimmalætting og Norðlýsi.

Seinastu fimm árini hevur upplagið hjá bløðunum verið so at siga støðugt, men útgávutalið hevur verið minkandi. Almennu upplagstølini hjá Hagstovuni siga, at í 2016 var upplagið 12.000 eintøk tilsamans – nýggjasta upplagstalið, tað er fyri 2020, sigur 11.900 eintøk. Í 2010 var upplagið 26.400. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. juni 2021

Útsagnirnar hjá Jenis av Rana hava higartil ikki darvað koppsetingargongdina

Løgmaður ásannar, at landsstýrisfólk eiga at halda seg til síni egnu málsøki, men nakað bendir á, at útsagnirnar hjá Jenis av Rana um koppseting ikki hava havt stórvegis ávirkan á koppsetingargongdina

Bárður á Steig Nielsen, løgmaður (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tað vakti ans, tá Jenis av Rana, landsstýrismaður við uttanríkis- og mentamálum herfyri segði, at hann fyribils ikki kendi seg nóg tryggan at lata seg koppseta fyri koronu.

- Vit kenna ov lítið til langtíðarhjáárinini av teimum koppingarevnum, sum eru tøk á marknaðinum. Og vit hava eisini sæð fleiri dømi um, hvussu ósikkurt alt er, tí fleiri lond eru steðgað við at brúka ávís sløg av koppingarevni, segði hann tá við VP.

Ein teirra, sum fanst at Jenis av Rana fyri útsøgn hansara, var Aksel V. Johannesen, formaður í Javnaðarflokkinum, sum helt, at landsstýrismaðurin við slíkari útmelding saboterar átøk og tilmæli hjá bæði serfrøðingum og landsstýrinum.

Aksel V. Johannesen spurdi tí Bárður á Steig Nielsen, løgmann, um hann helt tað bera til at hava ein landsstýrismann, sum gongur ímóti tilmælunum frá heilsumyndugleikunum og landsstýrinum um at lata seg koppseta. Eisini spurdi hann løgmann, um hann helt, at útsøgnin hjá Jenis av Rana kundi fáa óhepnar fylgjur fyri koppsetingargongdina í Føroyum.

Í svarinum til Aksel V. Johannesen ásannar løgmaður, at landsstýrisfólk eiga at halda seg til síni egnu málsøki, og heldur hann tað vera óskikkað, at landsstýrisfólk úttala seg um málsøkini hjá øðrum landsstýrisfólkum. Tað er heldur ikki skilagott, at landsstýrisfólk fara út alment við síni persónligu áskoðan, tá ið hetta gongur ímóti stevinum hjá landsstýrinum, sigur hann.

Tað ber tó ikki til at gera eina endaliga niðurstøðu um útsagnirnar um koppseting hjá Jenisi av Rana, sigur løgmaður, men nakað bendir á, at tað ikki hevur havt stórvegis ávirkan á koppsetingargongdina í Føroyum, sigur hann.

– Sjúkrahúsverkið hevur fylgt við, hvussu nógv fólk hava bílagt sær tíð til at lata seg koppseta, síðani bíleggingarskipanin lat upp aftur herfyri. Her er eingin broyting at hóma, og ongar tíðir eru tøkar í løtuni. Sjúkrahúsverkið hevur eisini verið í sambandi við tey, ið koppseta, fyri at fregnast, um fleiri fólk avlýsa sína tíð ella als ikki møta upp. Heldur ikki her er nøkur broyting, svarar løgmaður millum annað.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2021

Flestu smittutilburðir komu úr Kekkia

Av 113 tilburðunum av covid19, vórðu 30 funnir í sambandi við komu til landið

(Savnsmynd: Ólavur Frederikssen)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Av teimum 113 smittutilburðunum, sum í gjár vórðu skrásettir í Føroyum síðan ársskiftið, vórðu 30 teirra staðfestir í sambandi við komu til Føroyar ella beint eftir innferð.

Hetta upplýsir Landslæknin fyri Portalinum. Landslæknaembætið hevur ikki hagtøl fyri bústaðin hjá teimum smittaðu, og kann tí ikki upplýsa um tað eru fólk, ið búgva her á landi, ella útlendsk ferðafólk, sum bera smittuna til landið.

Men Landslæknin førir hagtøl fyri hvaðani smittan er komin. Hesi tøl vísa, at flest smittað komu úr Kekkia.

Tølini fyri innfluttu smittutilburðirnar eru hesi:
Kekkia 8
Danmark 5
Rumenia 4
Poland 3
Ukreina 3
Brasil 2
Gambia 1
Nigeria 1
Ghana 1
Serbia 1
Litava 1 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. juni 2021

Nýggja leiðslan á Familjudeplinum

Fróði Joensen og Elin H. Ásudóttir manna depilsleiðsluna í nýggja Familjudeplinum á Landssjúkrahúsinum

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fróði Joensen og Elin H. Ásudóttir hava nú tikið við sum depilsleiðsla á nýggja Familjudeplinum á Landssjúkrahúsinum. Familjudepilin er ein samanrenning av føðideildini, barnadeildini og barna- og ungdómspsykiatriini.

Endamálið við Familjudeplinum er at stuðla undir alla tilgongdina hjá barnafamiljum, børnum og ungum, frá gitnaði til barnið er 18 ár. Allar barnakonur, børn og ung fáa á hendan hátt viðgerð á sama depli.

Á Familjudeplinum verður dentur lagdur á tvørfakliga fyribyrging, kanning, viðgerð, uppfylging og trivnaði hjá øllum børnum – uttan mun til um tey stríðast við somatiska ella psykiatriska sjúku – avvarðandi teirra, umframt komandi foreldur og allar nýføðingar í Føroyum.

Fróði Joensen er setur í starv sum depilsleiðari við læknafakligaru bakgrund, og Elin H. Ásudóttir er sett sum depilsleiðari við heilsufakligari bakgrund, boðar Landssjúkrahúsið frá. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2021

Tapini hjá føroysku peningstovnunum ikki stór í 2020

Tapini hjá føroysku peningastovnunum øktust í 2020, men vóru ikki størri enn, hvat tey í miðal hava verið seinastu fimm árini, sigur Landsbankin

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Orsakað av Covid-19 var eitt fall í framleiðsluvirðinum BTÚ í 2020 og tískil er ikki óvæntað, at føroysku peningastovnarnir fóru at hava tap í fjør. Føroyski búskapurin er tó higartil sum heild sloppin væl ígjøgnum stoytin frá Covid-19, og tað sæst aftur í tapunum hjá føroysku peningastovnunum.

Tapini øktust í 2020 í mun til árið fyri, men tapini vóru ikki størri í 2020, enn tað tey í miðal hava verið seinastu fimm árini. Staðfestu tapini vóru í 2020 0,2 prosent av samlaðu útlánunum og veðhaldunum hjá føroysku peningastovnunum tilsamans.

Tapini vóru serliga stór í 2010, og hesi stava einamest frá tapunum hjá táverandi Eik banka. Eik banki varð yvirtikin av Finansiel Stabilitet í 2010. Tapini vóru somuleiðis stór eftir bankakreppuna í 90’unum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2021

Samlaða innlánsyvirskotið er lækkað

Samlaða innlánsyvirskotið í føroysku peningastovnunum er lækkað eftir at danska deildin hjá BankNordik varð seld frá. Innlánsyvirskotið var við endan av mars mánaði 1,7 milliardir krónur hjá føroysku peningastovnunum tilsamans

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Samlaðu innlánini eru lækkaðu úr 25,7 milliardum krónum í januar 2021 niður í 19 milliardir í mars 2021 eftir at danska deildin hjá BankNordik varð seld frá.

Útlánini vóru 17,3 milliardir krónur tilsamans í mars 2021, og samlaða innlánsyvirskotið í føroysku peningastovnunum var 1,7 milliardir krónur í mars 2021 í mun til 6 milliardir í januar 2021. Stóra fallið í innlánsyvirskotinum skyldast tí einamest søluni av donsku deildini hjá BankNordik.

Tað ger ikki stóran mun fyri samlaða innlánsyvirskotið, um grønlendska deildin hjá BankNordik verður tald við. Innlánsyvirskotið er mest sum á somu stødd, tá einans verður hugt eftir inn- og útlán til føroyskar kundar frá føroysku peningastovnunum.

Innlánsyvirskotið hjá føroysku húsarhaldunum var 3,5 milliardir krónur í mars 2021, men verða sethúsalánini í donsku realkredittstovnunum trekt frá, er innlánsyvirskotið hjá húsarhaldunum nærum 250 milliónum krónum í mars 2021. Føroysku vinnukundarnir hava størri skuld í føroysku bankunum enn innistandandi, og hava eitt innlánsundirskot á nærum 2 milliardir krónur í mars 2021.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2021

Hasfjord bar við land í Skopun

Um vikuskiftið rendi Ternan á land, í hósmorgunin Hasfjord

(Vevmynd: Landsverk)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fyrrapartin hósdagin bar strandfaraskipið Hasfjord við land í havnini í Skopun.

Hasfjord fekk eitt blackout, júst sum hann var komin út á pollin á veg til Gomlurætt.

Tað var ongantíð vandi á ferð, og Hasfjord rendi seg ikki fastan. Bátar skumpaðu Hasfjord yvir til pierin á Pollinum, so vanliga ferðslan til og úr Skopunar havn kundi takast uppaftur

Vevmynd: Landsverk

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. juni 2021

Tvær buklur komnar fremst á skipinum

Hetta tó uttan at nakar leki er staðfestur, og Skipaeftirlitið hevur tí givið fyribils loyvi til, at Ternan er í vanligari sigling

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Kavarar hava staðfest, at tvær buklur komu fremst á Ternuni, tá strandfaraskipið seinasta vikuskiftið rendi á land inni í mølini í Skopunar havn.

Fráboðanin kom leygardagin klokkan 16.23, og avgjørt var beinanvegin at lata Ternuna vera liggjandi so møguligi skaðin kundi kannast og bíða var eftir, at tað fór at fløða aftur, sigur Strandferðslan í kunningarskrivi á heimasíðuni.

Hvørki ferðafólk, manning ella farmur fekk nakran skaða og vóru ferðafólk løtu seinni førd í land við Kavaranum.

Tveir tímar seinni sigldi Ternan inn til bryggjuna í Skopun og kundu kavarar seinni staðfesta, at tvær buklur eru komnar fremst á skipinum, tó uttan at nakar leki er staðfestur. Skipaeftirlitið hevur tí fyribils givið loyvið til, at Ternan kann fara aftur í vanliga sigling, og fór hon aftur á leið 60 fyrsta túrin í morgun.

Eftir hendingina, sigldi Hasfjord áhaldandi millum Gomlurætt og Skopun til seinasta túrin av Gomlurætt kl. 22:40. Erla Kongsdóttir kom eisini inni á leið 60 og gjørdi túrar millum Skopun/Gomlurætt og Gomlurætt/Hest, so at øll ferðafólk sluppu um fjørðin, tó við seinkingum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2021

Hálvt árs fongsulsrevsing fyri at smugla hassj til Føroya

Ein persónur, sum kom við Norrønu mánamorgunin, varð týsdagin dømdur fyri at hava roynt at smugla góð trý kilo av hassji til Føroya

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ein persónur varð í Føroya rætti týsdagin dømdur fyri at hava roynt at smugla góð trý kilo av hassji til Føroya.

Viðkomandi varð tikin mánamorgunin, tá hann kom úr Danmark við Norrønu. Hassjið, sum hann ætlaði at selja víðari, var fjalt í einum vørubili. Talan var heilt nágreiniliga um 2.990,6 gram.

Ákærdi, sum ikki er revsaður áður, játtaði seg sekan.

Hald varð lagt á hassjið, og viðkomandi fekk hálvt árs treytaleysa fongsulsrevsing, umframt at hann skal gjalda sakarmálskostnaðin.

Orsakað av nøgdini av hassjinum, lutfalsliga professionella mátanum, smuglingin er gingin fyri seg, og endamálinum við at selja rúsevnini víðari, var ikki grundarlag fyri at gera revsingina treytaða.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2021

Hava sent tilfar niður til nærri kanningar

Fáa einki sagt um orsøkina fyrr enn svar kemur úr Danmark

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Løgreglan er nú liðug við kanningarnar í toftunum av húsunum, sum brunnu í grund í ógvusligum eldsbruna í Sandvík 21. mai.

- Vit gjørdu tær seinastu kanningarnar mánadagin. Vit hava savnað inn tilfar, sum er pakkað og sent niður til Danmarkar at kannast nærri av serfrøðingum. Fyrr enn hesar kanningarnar eru gjørdar, kunnu vit einki siga um orsøkina til eldsbrunan, sigur vaktleiðarin hjá løgregluni.

Miðilin vp.fo visti í vikuni at siga, at varhugin hjá føroysku løgregluni er, at eldsbrunin skyldast eitt brek í el-innleggingini í køkinum í húsunum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. juni 2021

Ala tara á Gøtuvík

Vóna at felagið kann skera upp til 2.000 tons av tara á Gøtuvík um árið

Ólavur Gregersen, stjóri, og Magni Arge, nevndarformaður, við nýggja loyvisbrævinum frá Heilsufrøðiligu Starvsstovuni og kortinum við staðsetingini av taraaliloyvinum

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Heilsufrøðiliga Starvsstovan handaði í gjár Ocean Rainforest loyvi til at ala tara á Gøtuvík.

Loyvið er galdandi í 12 ár fram til 1. juni 2033, og fevnir um aling av breiðbløðkutum sukurtara á aliøkinum AA-03, sum liggur uttan fyri Nøvuna á Gøtuvík. Laksaaliøkið hjá Bakkafrost liggur innan fyri taraaliloyvið hjá Ocean Rainforest.

Ocean Rainforest roknar við at seta út sáddar tarateymar á Gøtuvík í heyst, og fáa fyrstu royndirnar við taraaling á Gøtuvík til høldar. Liggur væl fyri, so vónar felagið at kunna skera upp til 2.000 tons av tara á Gøtuvík um árið.

Hetta er annað taraaliloyvi hjá Ocean Rainforest. Í fjør fekk felagið loyvi til at ala tara á Funningsfirði, og longu nú verður tari skorin av sáddum teymum, sum blivu settir út stutt fyri árskiftið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. juni 2021

Býráðið í Eysturkommunu samtykt uppskot um íbúðarbygging í Norðragøtu

Talan er um uppskot at byggja 34 búeindir – harav 28 leiguíbúðir og seks lutaíbúðir. Ætlanin er at fara í gongd at byggja í vetur, og væntandi er klárt at flyta inn fyrstu íbúðirnar tíðliga í 2023

(Mynd: Eysturkommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Undanfarna hóskvøld samtykti býráðið í Eysturkommunu at taka av uppskoti um íbúðarbygging í Norðragøtu. Talan er um uppskot at byggja 34 búeindir – harav 28 leiguíbúðir og seks lutaíbúðir. Økið liggur væl fyri ovarlaga í bygdini beint norðan fyri eldrasambýlið Gøtubrá.

Tað var í januar, at býráðið samtykti at bjóða økið norðanfyri Gøtubrá í Norðragøtu út til íbúðarbygging. Matrikul 72f varð síðan sett til sølu í apríl við nøkrum treytum, og tvey tilboð komu inn.

Býráðið valdi verkætlanina Eyðabø eftir tilmæli frá dómsnevndini, sum varð sett at meta um uppskotini. Handan verkætlanina eru Pf. Varðin, Pf. Búsetur, Bústaðir – Føroya Bústaðarfelag og Spf. Henning Larsen arkitektar.

Leiguíbúðirnar í uppskotinum eru ymiskar í stødd. Tær eru úr 47 fermetrar til 122 fermetrar. Lutaíbúðirnar eru allar 122 fermetrar. Sambært tíðarætlanini í valda uppskotinum er ætlanin at fara í gongd at byggja í vetur, og væntandi er klárt at flyta inn fyrstu íbúðirnar tíðliga í 2023, skrivar Eysturkommuna á heimasíðuna.

At útvega íbúðir er partur av ætlanini hjá Eysturkommunu at bjóða ein fjølbroyttan bústaðarmarknað, sum kann nøkta ymiska tørvin hjá borgarunum til bústað. Afturat verkætlanini í Norðragøtu arbeiðir kommunan eisini við møguleikum fyri íbúðarbygging í Syðrugøtu og í Leirvík.

Eyðabø verkætlanin tekur útgangsstøði í at skapa ein býling, sum tekur støði í lendinum og veðurlagnum á staðnum. Aðalmálið hevur verið at finna eina javnvág millum at byggja lutfalsliga bíligt og samstundis skapa ein bústað við høgari dygd, funktionellum loysnum, góðum tilfari, nokk av dagsljósi, góðum útsýni, góðum uttandura uppihaldsøki og ómakaleysari atkomuligheit, skrivar Eysturkommuna.

Umframt at íbúðirnar skulu vera einfaldar at byggja, er eisini dentur lagdur á, at allar íbúðirnar hava góðan sólargang. Hetta við at allar íbúðir hava terrassu í ein útsynning. Bygningskroppurin og forskjótingin í íbúðunum tryggjar eisini at bæði altan og terrassa fáa krókar, sum geva lívd, ikki minst ímóti høgættini.

Ynski er at fáa eitt væl skipað íbúðarøki, sum tekur hædd fyri landslagnum, samstundis sum atlit verða tikin fyri umhvørvinum og stórfingna og fría útsýninum.

Dómsnevndin metti, at uppskotið er heldur øðrvísi í mun til alla tað bygging, sum hevur verið framd seinastu nógvu árini í Føroyum. Tað leggur seg eftir at skapa ein býling til uppihald og trivnað; ein býlingur, sum í størri mun arbeiðir við hvørjari eind sær og samanlagt skapar eitt grannalag við meira margfeldni og sínum heilt egna samleika.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2021

Betri Banki: Sethúsaprísirnir halda fram at vaksa

Tað er framvegis nógv ferð á bústaðarmarknaðinum – Miðalsethúsaprísurin í Føroyum vaks heili 20 prosent í 1. ársfjórðingi í ár

Í Havn vaks miðalsethúsaprísurin við 9 prosent í fyrsta ársfjórðingi av 2021 samanborið við 2020 (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Nýggjastu bústaðartølini hjá Betri Banka vísa, at tað framvegis er nógv ferð á bústaðarmarknaðinum nú 1. ársfjórðingur í 2021 er farin afturum.

Miðal sethúsaprísirnir í Havn og í Klaksvík vóru ávikavíst 3,6 og 2,3 milliónir í 1. árfjórðingi – ein vøkstur á 9 prosent og 12 prosent samanborið við miðalprísin í 2020.

Eisini í Eysturoynni eru prísirnir nógv hækkaðir. Miðalprísurin í Eysturoynni var 1,7 milliónir, ið er ein vøkstur á 12 prosent samanborið við miðalprísin í 2020.

Miðalprísurin í Føroyum var 2,4 milliónir krónur fyri 1. ársfjórðing. Her er talan um ein vøkstur á heili 20 prosent samanborið við miðalprísin í 2020, skrivar Betri Banki í tíðindaskrivi.

– Havast skal í huga, at vit einans hyggja eftir einum ársfjórðingi, og sølurnar eru tí ikki so nógvar í tali. Eisini hava lutfalsliga nógvar sølur verið í høvuðsstaðarøkinum og hetta er við til at hála miðalprísin fyri Føroyar nógv upp, sigur Betri Banki.

Betri Banki hevur fyrr víst á, at Eysturoyartunnilin ávirkar prísstøðið á bústøðum í Eysturoynni og í Klaksvík, og stóri prísvøksturin í Eysturoynni og í Klaksvík bendir á, at hendan gongdin heldur fram, og at tað gerst meira vanligt, at hús í Eysturoynni og í Klaksvík verða seld fyri meira enn 3 milliónir.

Øktu sethúsaprísirnir gera, at Bústaðarbyrðan er vorðin tyngri. Bústaðarbyrðan lýsir, hvussu stórur partur av inntøkuni hjá einum húski verður nýttur til at fíggja bústaðin.

Bústaðarbyrðan í Havn og í Klaksvík var ávikavíst 33 og 22 prosent fyri 1. ársfjórðing. Hetta er ein vøkstur á tvey prosentstig fyri bæði økini. Í Eysturoynni hækkaði Bústaðarbyrðan við einum prosentstigi, upp í 17 prosent. Bústaðarbyrðan í Føroyum var 23 prosent, sum svarar til ein vøkstur á 4 prosentstig í mun til Bústaðarbyrðuna í 2020.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. juni 2021

1,6 prosent uttan arbeiði

Nýggjastu arbeiðsloysishagtølini vísa, at 465 fólk vóru arbeiðsleys í mars

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

465 føroyingar vóru skrásettir at vera arbeiðsleysir í mars mánaði í ár, vísa nýggjastu hagtølini fyri arbeiðsmegina hjá Hagstovuni. Hetta svarar til 1,6 prosent av arbeiðsfjøldini.

Tað er nakað minni enn mánaðin frammanundan.

Av hesum 465 fólkunum, vóru 275 menn og 190 kvinnur.

Tá arbeiðsloysið var minst í Føroyum í nýggjari tíð, vóru 255 fólk arbeiðsleys, 123 mannfólk og 132 konufólk, svarandi til 0,9 prosent. Hetta var í november 2019, stutt áðrenn koronafarsóttin brast á.

Nýggjastu tølini vísa, at arbeiðsloysið er hægst í Suðuroy, har 2,6 prosent eru skrásett at vera uttan arbeiði, meðan tað er lægst í Norðoyggjum og Eysturoy, har arbeiðsloysið er 1,0 prosent.

Tey flestu av teimum arbeiðsleysu, 29,6 prosent hava verið arbeiðsleys í millum ein og tríggjar mánaðir meðan nærum eitt líka stórt tal, 27,5 prosent hava verið arbeiðsleys í undir ein mánað, sæst á heimasíðuni hjá Hagstovuni.  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2021

Eysturoyartunnilin: Ferðslan kvinkar spakuliga uppeftir

Í meðal koyrdu 4.377 bilar gjøgnum tunnilin um samdøgrið í mai mánaði

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Talið av bilum, sum brúka Eysturoyartunnilin, kvinkar spakuliga uppeftir, men er framvegis langt frá máltalinum, sum er 6.200 bilar í miðal um samdøgrið.

Í mai mánaði lá miðaltalið knappar 2.000 bilar undir máltalinum, nevniliga 4.377 bilar um samdøgrið, upplýsir heimasíðan tunnil.fo, sum ikki skynir ímillum, um tað eru bilar, sum koyra tvørtur um Skálafjørðin, ella taka tann langa túrin millum Eysturoy og Streymoy.

Miðaltalið nú liggur tó væl omanfyri miðaltalið í apríl.

Í januar mánaði, tá tað var ókeypis at koyra gjøgnum tunnilin tíggju teir fyrstu dagarnar, var miðaltalið av bilum gjøgnum Eysturoyartunnilin 4.667. Í februar minkaði tað niður í 3.875, í mars vaks tað upp í 4.297 fyri síðan at minka aftur í apríl niður í 4.086 bilar í miðal um samdøgrið.

Lægra ferðslan í apríl skyldast helst páskirnar og fleiri halgidagar í hesum mánaðinum. Hagtølini hjá tunnilsfelagnum vísa, at ferðslan minkaði í øllum gjaldstunnlunum henda mánaðin.

Í maj øktist ferðslan so aftur, og var tann higartil hægsta síðan útskeldaða prísskipanin fyri at koyra gjøgnum tunnilin fekk fult gildi. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2021

Volkswagen seldi best í mai

Kia varðveitir tó plássið sum mest seldi bilur higartil í ár

(Mynd: Bilasølan)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Týska bilmerkið Volkswagen hevur heiðurin av at vera mest selda merkið í mai.

Tað vísa hagtølini hjá Akstovuni.

Næst koma suðurkoreansku bilmerkini, Hyundai við 31 bilum og Kia, sum Bilrøkt við 28 bilum. Síðst nevndi er famvegis mest seldi bilur higartil í ár við 140 bilum.

Volkswagen er næstmest seldi bilur higartil í ár við 117 meðan Ford og Toyota deilast um triðja pláss við 114 bilum hvør.

Sølan av akførum er góð 18 prosent hægri í ár enn í mun til sama tíðarskeið í fjør. Frá januar til mai eru seld 1.278 akfør, og hetta er 202 meira enn um somu tíð í síðsta ár.

Mest seldu bilmerki mai 2021

1. Volkswagen 33
2. Hyundai 31 
3. Kia 28 
4. Toyota 27 
5. Volvo 16 
6. Brenderup 15 
7. Suzuki 15 
8. Ford 11 
9. Audi 10 
10. Mercedes-Benz 10 

Mest seldu bilmerki januar-mai 2021

1. Kia 140 
2. Volkswagen 117 
3. Ford 114 
4. Toyota 114 
5. Hyundai 102 
6. Volvo 87 
7. Renault 66 
8. Mercedes-Benz 58 
9. Citroen 47 
10. Suzuki 45 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2021

Skipa fyri vinnuferð til Ísrael í heyst

Í sambandi við, at Føroyar hava latið upp sendistovu í Ísrael, fyriskipar Uttanríkis- og Mentamálaráðið eina vinnuferð til Ísrael í oktober

Við á vinnuferðini til Ísrael verður Jenis av Rana, landsstýrismaður við uttanríkis- og mentamálum

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í sambandi við, at Føroyar hava latið upp sendistovu í Ísrael, fyriskipar Uttanríkis- og Mentamálaráðið eina vinnuferð til Ísrael í døgunum 13.-19. oktober. Landsstýrismaðurin við uttanríkis- og mentamálum, Jenis av Rana, luttekur á ferðini.

Vitjað verður bæði í Tel Aviv og í Jerusalem, og á skránni eru fleiri felags tiltøk umframt fundir, skrivar Uttanríkis- og mentamálaráðið.

Ein fyribils skrá fyri ferðina er gjørd, og hon sær soleiðsi út:

13. og 14. oktober vitjar ferðalagið í Tel Aviv. Á skránni í Tel Aviv er hátíðarhald á Sendistovu Føroya, í sambandi við at sendistovan er latin upp. Harumframt verða vinnu- og stovnsvitjanir á skrá. Endamálið við hesum vitjanum er at geva íblástur og vitan um vinnulívið í Ísrael.

Fríggjadag 15. oktober gongur leiðin til Jerusalem. Leygardagur er sabbatur og frídagur, og tá verður møguleiki fyri m.a. rundvísing í Jerusalem.

Sunnudagin, mánadagin og týsdagin fyrrapart, 17.-19. oktober, eru felags tiltøk og business-to-business fundir á skránni. Einstøku fyritøkurnar hava á business-to-business fundunum møguleika fyri at møtast við møguligum framtíðar kundum og samstarvsfeløgum í Ísrael.

Sendistovan í Tel Aviv vil fegin, fyri eitt minni gjald, bjóða føroysku fyritøkunum at finna fram viðkomandi ísraelskar fyritøkur, sum føroyskir luttakarar ynskja at møta og leggja til rættis fundir við hesar.

Ætlanin er, at ferðalagið flýgur beinleiðis úr Føroyum til Ísrael og aftur, treytað av nóg stórari luttøku til ferðina.

Kunnað verður um tilmelding seinni, men nærri upplýsingar um ferðina kunnu fáast við at venda sær til føroysku sendistovuna í Ísrael, skrivar Uttanríkis- og mentamálaráðið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2021

Umlættingarheimið latið aftur fyri seinastu ferð

Óvist hvat skal henda við húsunum – í fyrstu syftu verða tey brúkt at hýsa summarferiuavloysarum

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað var við sorgblídni og tó við gleði, at starvsfólkini á Umlættingarheiminum í Havn mánadagin pakkaðu saman og søgdu gamla stovninum farvæl. Tað skrivar Tórshavnar kommuna á heimasíðu síni.

Øll tey sjey starvsfólkini í føstum størvum og tey tímaløntu, hava fingið tilboð um starv á Urd, nýggja umlættingar- og endurmenningardeplinum við Rólantsgøtu í Hoyvík.

Húsini í V. U. Hammershaimbsgøtu eru gomul; Christian Holm bygdi tey í síni tíð, og kommunan keypti tað til fyrisiting seinni. Bæði sosiala deild og mentamáladeildin hava hildið til í húsunum, og seinni hevur dagrøktin eisini hildið til har.

Byrjað var so smátt við umlættingini í 1984, so hetta er 37. árið at Umlættingarheimið er virkið. Tvey av starvsfólkunum, Anna av Reyni og Arngerð Mørk, hava verið við øll árini.

Í dag var lítil samkoma í sambandi við, at Umlættingarheimið letur aftur, har borgarstjórin helt stutta røðu og takkaði fyri drúgva tænastu.

Hvat hendur við húsinum er enn óvist, men fyrbils verða tey sjey kømurini brúkt til summarferiuavloysarar.

Starvsfólkini á Umlættingarheiminum hava øll fingið starv á nýggja umlættingar- og endurmenningardeplinum Urd í Hoyvík

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2021

Nýggj landsbankanevnd vald

Førleikakrøvini til limirnar er milum annað serligt innlit í føroyska fíggjargeiran ella búskapin í Føroyum

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Landsstýrimaðurin í fíggjarmálum, Jørgen Niclasen, hevur eftir tilmæli frá stýrinum fyri Fróðskaparsetur Føroya valt nýggja nevnd fyri Landsbanka Føroya, sum eisini er Búskaparráð.

Førleikakrøv til limirnar eru: Búskaparfrøði, Fígging og kreditmeting, føroyskt vinnulív og serligt innlit í føroyska fíggjargeiran ella búskapin í Føroyum.

Vald eru:
Fróði Magnussen, Cand. merc., formaður
Sanna Laksá, Phd. economics
Jan Otto Holm, Cand. merc.
Helena Andreasen, Cand. merc. aud.
Johnny í Grótinum, Cand. polit

Nevndin er vald fyri trý ár. Landsbankanevndin yvirtekur uppgávurnar frá Búskaparráðnum, sum er landsstýrið hevur valt at taka av.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. juni 2021

Elsbet Ellingsgaard Magnussen verður nýggjur kommunuskrivari í Nes kommunu

Hon er 28 ára gomul, úr Klaksvík, men búsitandi í Saltnesi. Elsbet hevur verið í skrivstovulæru hjá Nes kommunu og er í gongd við masterútbúgving á Setrinum

Tíggju umsóknir vóru til starvið (Mynd: nes.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Nes kommuna hevur seinastu tíðina leita eftir nýggjum kommunuskrivara, av tí at skrivarin hevur sagt seg úr starvi frá 1. juli.

Starvið varð lýst leyst tíðliga í mai, og 10 umsóknir vóru til skrivarastarvið.

Á bygdaráðsfundi 31. mai varð samtykt at seta Elsbet Ellingsgaard Magnussen sum nýggjan kommunuskrivara í Nes kommunu.

Elsbet er 28 ár, er klaksvíkingur, men er búsitandi í Saltnesi. Um nýggja skrivaran, skrivar Nes kommuna annars soleiðis:

- Hon hevur seinastu árini verið í skrivstovulæru hjá Nes kommunu, hevur BA í politikki og umsting frá Fróðskaparsetur Føroya 2014-18 og ávegis at taka M.S.Sc.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2021

Finn Nielsen stjóri í FK í 40 ár

Finn Nielsen tók við sum stjóri 1. juni 1981

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

1. juni vóru 40 ár liðin síðan Finn Nielsen tók við sum stjóri í Føroya Keypssamtøku.

Í hesum sambandi var móttøka hildin fyri honum í FK í Hoyvík.

Í røðu síni til Finn Nielsen, vísti Jákup Danielsen, formaður fyri Føroya Keypsamtøku, millum annað á, at tað ikki vóru lættar tíðir, tá Finn Nielsen tók við sum stjóri í FK í 1981.

FK í Hoyvík var nýbygt tá, men hesin handil kundi tikið lívið av allari Keypssamtøkuni, tí hvørki tíð og stað vóru tey røttu, men við hepnari hond eyðnaðist at hóra undan og umstøðurnar gjørdust enn betur tá Vegurin Langi bleiv gjørdur og tíðirnar í Føroyum gjørdust betri.

- Ringu tíðirnar høvdu lært at hvør króna skuldi vendast, og tey sum umgangast Finn í tí dagliga vita, at hann fylgir í smálutir við rakstrinum og ansar eftir at hvør fær sítt, segði Jákup Danielsen.

Øll røðan og nógv fleiri myndir kunnu síggjast á heimasíðuni hjá FK.   

Jákup Danielsen og Finn Nielsen

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. juni 2021

Morten Hust Petersen nýggjur leiðari fyri dagstovnaøkið í Vestmanna

46-ára gamli danin er útbúgvin námsfrøðingur við ítrótti sum sergrein. Hann er eisini kendur sum millum annað venjari hjá Eydnudeildini og hevur drúgvar royndir - bæði við børnum við serligum tørvi, vøggustovu- og barnagarðsbørnum

Morten Hust Petersen tekur her ímóti heiðrinum frá ÍSF - "Ársins Ítrottaátak" (Mynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Vestmanna bygdarráð hevur sett Morten Hust Petersen í starvið sum leiðara fyri dagstovnaøkið í Vestmanna.

Hetta skrivar kommunan á heimasíðu sínari.

Morten Hust Petersen er 46-ára gamal og útbúgvin námsfrøðingur við ítrótti sum sergrein frá Námsfrøðiskúlanum í Esbjerg. Harafturat tekur hann diplomleiðaraútbúgvingina.

Morten hevur drúgvar royndir sum námsfrøðingur, bæði við børnum við serligum tørvi, vøggustovu- og barnagarðsbørnum umframt børnum í frítíðarskúla, skrivar vestmanna.fo.

Morten hevur arbeitt sum pedagogur í 25 ár. Í 2013 var hann leiðari á bústaðnum Rásini, ið er fyri ung við menningartarni. Tey síðstu fimm árini hevur hann verið leiðari á frítíðarskúlanum við Løgmannabreyt, ið leggur dent á rørslu av ymsum slagi. Harumfrat hevur danin seinastu árini staðið á odda fyri Eydnudeildini.

Nýggi leiðarin byrjar í starvinum 1. september 2021.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. juni 2021

Samstarv um ADHD/autismuvegleiðing

ADHD-felagið og Autismufelagið hava gjørt samstarvsavtalu um vegleiðing til limir í báðum feløgum – talan er um eina royndarverkætlan í fyribils eitt ár

Bjørg Dam, forkvinna í ADHD-felagnum, og Jónrit Halling, forkvinna í Autismufelagnum

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

ADHD-felagið og Autismufelagið hava gjørt samstarvsavtalu um vegleiðing til limir í báðum feløgum.

Tað er týdningarmikið, at fólk við ADHD og/ella autismu hava møguleikar javnbjóðis øðrum borgarum, at tey fáa hóskandi barnagarðs- og skúlatilboð, útbúgving og eftirfylgjandi eitt starv, umframt møguleika at luttaka í frítíðarvirksemi, og fáa egnan bústað, siga feløgini.

– Tað, at ikki kenna seg møtt og ikki fáa neyðugu hjálpina til at liva eitt virðiligt lív, kann vera ørkymlandi, bæði hjá teimum, ið hava ADHD og/ella autismu og hjá teirra avvarðandi.

– Veruleikin er, at tað kann vera sera torført hjá hesum fólkum at skapa sær eitt yvirlit yvir, hvørja hjálp ein kann fáa, hvør stovnur ella skipan eigur at veita hvørjar tænastur, og hvørji rættindi ein hevur t.d. at nema sær útbúgving, arbeiðsmenning ella starv.

– Vit fegnast um samstarvið millum feløgini, hvørs limir hava ávísar felags avbjóðingar, umframt at tað eru fleiri við báðum diagnosum.

ADHD felagið og Autismufelagið vilja hjálpa limum sínum við júst slíkum spurningum um rættindi og tænastur, og hava tey tí sett ADHD/Autismu Vegleiðingina á stovn. Talan er um eina royndarverkætlan í fyribils eitt ár frá 1. juni 2021 at rokna.

Vegleiðingin verður fíggjað av m.a. Betri Stuðulsgrunninum, MEGD og stuðulstiltakinum hjá Elmari Ósa – 453 km fyri Autismufelagið.

Vegleðingin kann hjálpa limum í feløgunum við spurningum um m.a..

• Rætt til hóskandi stovn, skúla, frítíðarskúla o.s.fr. 

  
• Rætt til leiðbeinara 

  
• Rætt til sosialráðgeva, sálarfrøðing o.a. 

  
• Rætt til longda próvtíð, hjálpartól, lesi- & skrivitøkni 

  
• Rætt til námsfrøðiliga ráðgeving 

  
• Rætt til arbeiðsførleikamenning
  
• Kærur og hjásiting

ADHD/Autismu Vegleiðingin heldur til í skrivstovuni hjá ADHD-felagnum í MEGD húsinum, Íslandsvegur 10C í Havn, og opið er mánadagar frá klokkan 12-15. Tá kunnu limir ringja ella koma á gátt, og møguleiki er eisini at bíleggja tíð til eina viðtalu.

Harumframt er telefontíð mikudagar og fríggjadagar millum klokkan 9-10.

Vegleiðarin starvast fyribils 10 tímar um vikuna, har restina av tíðini verður til hjásiting, sakarhjálp, avtalaðar viðtalur o.a.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2021

Útseta bátahugna eina viku

Eftir ætlan skuldu bátafólk hittast í Hvalvík um vikuskiftið, har bátahugni var á skránni. Hetta er nú útsett eina viku, til næsta vikuskifti

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Bátahugnin sum eftir ætlan skuldi vera í Hvalvík í dag, er útsett í eina viku og verður leygardagin 12. juni.

Eins og undanfarin ár verður siglt av Selatrað kl. 1330 til Hvalvíkar, har Sundalags Bátafelag bjóðar vælkomin við einum ábiti í teltinum. Seinni um kvøldið verður felagssangur við harmonikuspæli í teltinum.

Umframt bát, er møguleiki eisini fyri at hava kampingvogn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. juni 2021

Nýggj framsýning á Listasavni Føroya

Framsýningin "Heimstaðurin" varpar ljós á, hvat ein heimstaður er, og hvønn týdning tað hevur at hava ein heimstað – opið er til 19. juli

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Heim er eitt háfloygt hugtak. Heimið kann vera eitt ítøkiligt stað fyri onkran – eitt hús, eitt barndómsheim ella ein gøta.

Fyri onnur er tað ein kensla av at hoyra til – í einum býi ella einum umhvørvi. Fyri onnur er heim tað staðið, har hjartað er, og har mann helst vil vera – saman við sínum kæru.

Fyri mong føroysk myndlistafólk hevur heimstaðurin ein serligan leiklut, bæði persónliga og sum myndevni. Men við hvørjum kenslum hava listafólkini avmyndað teirra heim?

Framsýningin "Heimstaðurin" varpar ljós á, hvat ein heimstaður er, og hvønn týdning tað hevur at hava ein heimstað.

Á framsýningini eru samtíðarlistarverk, ið viðgera heimið sum hugtak. Heimstaðurin og nærumhvørvi kann lýsast á ymiskan hátt.

Við á framsýningini er eitt úrval av málningum, ið vísa júst hetta, eftir millum annað Ruth Smith, Jóannis Kristiansen og Steffan Danielsen. Fleiri skitsur og vatnlitamyndir, ið sjáldan vera vístar fram, eru eisini at síggja. Flestu verkini eru úr goymsluni á savninum.

Framsýningin lat upp 22. mai, og verður hon opin til og við 19. juli, skrivar Listasavn Føroya.

Á framsýningini eru verk eftir Arnold Vegghamar, Bárður Jákupsson, Bergithe Johannesen, Edward Fuglø, Elinborg Lützen, Hanni Bjartalíð, Ingálvur av Reyni, Ingi Joensen, Jack Kampmann, Jóannis Kristiansen, Marianna Bjørgheim, Marius Olsen, Randi Samsonsen, Ruth Smith, Sámal Joensen-Mikines, Steffan Danielsen, Thomas Arge, Torbjørn Olsen, Tróndur Patursson, og Zacharias Heinesen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2021

Uppisjóvargóðbitar frá Varðanum Pelagic

Spennandi munnbitar vóru at fáa á mentanarkvøldinum á Tvøroyri

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í sambandi við mentanarkvøldið á Tvøroyri farna fríggjakvøld hevði stóra fiskavirki í býnum, Varðin Pelagic, gjørt rættiliga fitt burtur úr tiltakinum.

Bjóðað var til rundvísing á virkinum, í forhøllini var listaframsýning við Jákup Lervig og Heidi Petersen, og í góðveðrinum uttanfyri, bjóðaði fyritøkan leskiligar munnbitar av uppsjóvarfiski og annað gott.

- Føroyingar áttu at etið meira av uppsjóvarfiski, sum er sera vælsmakkandi og eitt tað heilsubesta, ein kann eta, skrivaði Varðin Pelagic í innbjóðingini.

Nógv fólk nýttu høvið at royna munnbitarnar. Har var eysturlendsk súpan við svartkjarti, pinnabitar við heitroyktum makreli og súrsøtari sild, djúpstokt lodna eplamorl við saltfiski frá Delta Seafood.

Vit royndu eisini bitarnar, og sigast má smakkurin var avbera góður. Serliga var tað suppan við svartkjafti og so tær heilu paneraðu og djúpstoktu lodnurnar, ið bergtóku.

Lodnurogn eru smakkgóð, tað er kent. Eitt heilt serligt upplivilsi er tað at seta tennirnar í eina heilstokta lodnu á henda hátt, og uppliva, at rognini fylla meira enn sjálvt fiskakjøtið ger. Beinini eru so hártunn, at tað merkist ikki. Jú, hetta skal roynast aftur, um høvi býðst. 

Djúpstokt lodna

Súrsøt sild og saltfiskamorl

Heitroyktur makrelur

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2021

Hail to the Hammer - Týr við nýggjum guittarleikara

Rættiliga nógv betri lív var í á øðrum kvøldinum á Víkingafestivalinum í Hovi

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Stórur munur var at koma á festivaløkið leygarkvøldið í mun til fríggjakvøldið. Á fyrra kvøldinum á festivalinum, vóru ikki nógv fólk. Orsøkin kann vera, at fleiri fólk valdu at vera á mentanarnátt á Tvøroyri, har alskyns mentanartilboð vóru á skránni.

Ein onnur og meira avgerandi orsøk er helst, at vindurin var tráður fríggjakvøldið, og tað var kalt at vera á fiskastykkinum á Mýri í Hovi.

Nógv øðrvísi var leygarkvøldið. Sólin skein frá heiðum himni í Hovi allan leygardagin, og tað setti sín dám á lagið um kvøldið – tað var týðuligt.

Og so var tónleikaskráin eisini meira spennandi. Ikki minst orsaka av høvuðsnavninum, Týr, sum ikki hevur spælt live síðan konsertirnar saman við symfoniorkestrinum fyri meira enn einum ári síðani.

Nýggjur gittarleikari
Tá – í Norðurlandahúsinum – hevði Týr sent boð eftir fyrrverandi guittarleikaranum í orkestrinum, Terje Skibenæs, sum stand-in fyri kekkiska guittarleikaran, ið júst hevði sagt seg úr starvinum.

Á konsertini í Hovi leygarkvøldið var so nýggjur guittarleikari royndur. Ein ikki ókendur maður í lokalumhvørvinum, nevniliga famjiningurin Hans Hammer, betri kendur sum oddamaður í lokala rokkorkestrinum, Asyllex.

Og so var tað so eysæð, at Týr spældi gamla hittið “Hail to the Hammer”, tá nýggi gittarleikarin varð presentaraður.

Hans Hammer kom væl frá uppgávuni, má sigast. Teir báðir Heri klæða hvønn annan. Týr við altíð nærverandi Gunnari Thomsen á bassinum, og bergtakandi Tadeusz Rieckmann handan trummurnar virka sum ein væl elt eind, hóast teirra óætlaða støðg á pallinum hetta koronaárið. Teir eiga nógv eftir at koma við.

Undan Týr framførsluni upplivdu vit blues-hetjurnar úr Froðba við feðgunum Christian Holbech og Óla Mortensen á odda. Hesir eru altíð garantar fyri einum sjarmerandi sjówi við góðum, vælspældum og swingandi tónleiki.

Fyri okkara part endaði leygarkvøldið við einum undirhaldandi framførslu við freku havnardreingjunum uttan úr Svanga. Men Swangah swingaði eisini í gomlu víkingahøvuðsborgini, tað er vist.

Víkingafestivalurin stóð sína roynd. Økið er væl egnað, hóast festivalurin á hesum økinum ikki hevur potentiali til at blíva líka so stórur sum festivalarnir í Klaksvík, Gøtu ella Sørvági.

Men vónandi verður Víkingafestivalinum lív lagað, og so verður spennandi at frætta hvørji nøvn uttan úr heimi hetta tiltakið kann trekkja til sín í komandi árum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2021

Ongin festivalur í Sørvági í ár

Tað ber ikki til at halda countryfestivalin, so sum umstøðurnar eru í løtuni

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað verður ongin country- og bluesfestivalur í Sørvági í ár.

Hesa niðurstøðuna komu fyrireikararnir av festivalinum fram til í vikuni. Fyri fáum vikum síðani varð annars boðað frá, at tað verður ein festivalur í ár í minni mátistokku og bert við føroyskum nøvnum.

Men heldur ikki tann útgávan verður til nakað í ár.

- Vit hava ásannað, at tað ikki fer at bera til at halda ein festival í ár uttan at tað fer at kosta okkum nógvar pengar, sum so kanska kemur til at ganga út yvir ætlanina um ein ordiligan festival næsta ár ístaðin, sigur Allan Samuelsen, formaður fyri festivalin.

Sum skilst so er tað avmarkingin á 500 fólk, sum er tungt vigandi orsøkin. Fyrireikararnir hava fingið ábending um, at talan ikki verður um at broyta hetta talið uppeftir áðrenn festivalurin byrjar, og tí varð avgerðin tikin um at avlýsa í ár eisini.

- Vit hava verið í sambandi við tónleikararnar, sum skuldu spæla í ár, og teir hava allir forstáilsi fyri, at vit nú taka okkum aftur, sigur Allan Samuelsen.

Festivalurin skuldi annars verið 11. og 12. juni.

Tey, ið hava keypa atgongumerkið og atgongd til kampingøkið í ár fáa seinni í dag fráboðan um, hvussu tey kunnu fáa pengarnar afturgoldnar. Henda fráboðan verður at síggja á heimasíðuni country.fo  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2021

Føroysk kærleikssøga á donskum eftirskúla

Sanna Bæk Hoydal hevur høvuðsleiklut í sendirøð á DR3

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Føroyska Sanna Bæk Hoydal hevur ein leiðandi leiklut í eini dokumentarsjónvarpsrøð, sum verður send á DR3 í næstum.

Efterskolen eitur røðin, sum er í seks pørtum. Tað er leikstjórin Thora Lorentzen, sum hevur gjørt røðina, sum fylgir einum bólki av ungum, sum byrjaðu á tónleikaeftirskúlanum í Klejtrup á heysti 2019.

Sjónvarpsrøðin er um hvussu tað er, tá ung koma í nýggjan skúla og finna nýggjar vinir og relasjónir. Tað serliga við hesum árganginum er eisini, at hann varð avbrotin og næmingarnir sendir heim, tá korona-smittan herjaði á.

Ein av næmingunum, ið verður fylgdur er Sanna Bæk Hoydal úr Føroyum. Sanna er ikki ókend her heima fyri sínar tónleikaligu gávur. So seint sum á hvítusunnu sang hon solo tá Tórshavnar Kamarkór og Tarira framførdu krevjandi verkið hjá G. F. Händel “Dixit Dominus”. Tað er ikki á hvørjum degi, ein sleppur at hoyra so ung syngja so krevjandi lag.

Les meira um sendirøðina á blogginum hjá Birgiri Kruse: Sanna í filmi um eftirskúlar  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2021

Nýggj samstarvsavtala um Listaleypin undirskrivað

Undanfarna fríggjadagin skrivaðu Uttanríkis- og Mentamálaráðið, Kommunufelagið og Norðurlandahúsið undir nýggja samstarvsavtalu um Listaleypin, sum á hvørjum ári ber list út til skúlar í Føroyum – Komandi skúlaár eru 16 tilboð at velja ímillum

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fríggjadagin 28. mai skrivaðu Uttanríkis- og Mentamálaráðið, Kommunufelagið og Norðurlandahúsið undir nýggja samstarvsavtalu um Listaleypin.

Listaleypurin ber list út á skúlar í Føroyum fyri at kveikja forvitnið hjá næmingunum og teirra vitan og fatan fyri listarligum arbeiði. Listaleypurin er hvørt ár fyltur við einum hópi av framførlsum, dagsverkstovum og longri verkstovum, sum skúlarnir kunnu velja ímillum. Komandi skúlaár hava skúlarnir ikki færri enn 16 tilboð at velja ímillum.

Listaleypurin er eitt samstarv millum Uttanríkis- og Mentamálaráðið, Kommunufelagið, Norðurlandahúsið og Listafólkasamband Føroya (LISA), sum nú hevur virkað í 13 ár.

Samstarvspartarnir ynskja við hesi samstarvavtalu um Listaleypin framhaldandi at kunna bjóða skúlunum fjølbroytt listar- og mentanarlig átøk og soleiðis virka fyri at menna arbeiðið, sum verður gjørt fyri at stimbra áhugan og menna førleikan hjá børnum og ungum innan listarligt virksemi, skriva partarnir í tíðindaskrivi.

– List og mentan hava ein týðandi leiklut í lívi okkara. Hugsið bara um, hvønn dám sangur, tónleikur, málningar og sjónleikur seta á tilveruna. Listin víðkar sjónarringin, nemur við kenslur okkara og fær okkum ofta at varnast ósæddar streingir. Eg fegnist tí um, at vit við hesi samstarvsavtalu um Listaleypin kunnu bjóða børnum og ungdómi okkara fjølttað listarlig tilboð sum part av undirvísingini, sigur Jenis av Rana, landsstýrismaður við uttanríkis- og mentamálum.

Eisini kommunurnar fegnast um longda samstarvið, sigur Heðin Morten, borgarstjóri í Tórshavnar kommunu, og formaður í stýrinum hjá Kommunufelagnum.

– Tað eru kommunurnar, sum fyrst og fremst vara av okkara ungu borgarum, og tað er umráðandi, at vit sum kommunur eisini geva okkara ungdómi góðar sømdir at fáa listarligar upplivingar. Eisini úr okkara grannalondum, haðani børnini og tey ungu fáa høvi til at síggja leiklist, tónleik og sjónleik, sigur hann.

– Norðurlandahúsið ynskir, at øll børn og ung í Føroyum skulu fáa møguleikan at hitta professionella list og listaúttryk, óansæð hvar tey búgva, ella hvørji tey eru, sigur Gunn Hernes, stjóri í Norðurlandahúsinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. mai 2021

3. flokkur í Sands skúla Ársins Vitanarfróðu

Næmingarnir í flokkinum vórðu ovfarnir, tá umboð fyri Granskingarráðið stóðu í skúlastovuni og kunnaðu um, at flokkurin hevði vunnið fyri frágreiðingina: “Hví bresta poppkorn?”.

3. flokkur á Sandi fekk 5.000 kr. til flokkin og ein túr saman við granskarum (Mynd: gransking.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Týsmorgunin varð kunngjørt, at 3. flokkur úr Sands skúla fekk heiðurin sum Ársins Vitanarfróðu 2021. Tað fingu tey fyri frágreiðingina: “Hví bresta poppkorn?”.

Handanin fór fram á Sands skúla. Avtala varð gjørd við læraran og skúlastjóran, at umboð fyri Granskingarráðið skuldu koma á vitjan. Næmingarnir vistu ikki av hesum frammanundan, so talan var um ovfarin børn, tá tey komu aftur í skúlastovuna eftir svimjing og har fingu at vita, at tey høvdu vunnið heiðurin. 

Heimasíðan gransking.fo skrivar, at ein dómsnevnd við fýra umboðum hevur lisið og mett um frágreiðingarnar. Hesi eru Fríða Poulsen Eysturoy, lærari, Sjúrður Hammer, granskari, Henny Dánialsdóttir, lærari og ráðgevi, og Annika Sølvará vegna Granskingarráðið.

Henny Dánialsdóttir segði milllum annað soleiðis, tá hon kunngjørdi vinnaran:

- Vit hildu, at tykkara uppgáva var væl frágingin. Tit hava valt ein áhugaverdan undranarspurning, og hava sett nakrar góðar hypotesur, áðrenn tit fóru í gongd við at kanna. Kanningarnar vóru væl lýstar, og myndirnar vístu, hvussu tit hava arbeitt sum ordiligir granskarar fyri at svara tykkara undranarspurningi. Arbeiðið var væl skipað og vísti, at tit duga at brúka arbeiðsháttin hjá Vitanarfróða.

Niðurstøðan var, at samanumtikið var sera gott kanningararbeiði, og at tað eisini var eitt gott hugskot at bjóða øllum í skúlanum poppkorcn.

Vinnandi flokkurin fær, umframt heiðurin, 5.000 krónur til flokkin og ein túr saman við granskarum.

Frágreiðingin hjá 3. flokki í Sands skúla kann lesast her

Níggju frágreiðingar frá fýra ymiskum skúlum komu inn til  Ársins Vitanarfróðu 2021. Tað varð millum annað granskað í "Um Ð er neyðugt at brúka" og "Hví byrja fólk at roykja og snúsa".

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2021

Dánial Hoydal gevur út nýggja barnabók

Dánial Hoydal gevur í vikuni út barnabókina "Abbi og eg og abbi" um ein abba, sum er farin at gloyma

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í hesi vikuni varð nýggj barnabók eftir Dánial Hoydal borin út í handlarnar. Bókin kallast "Abbi og eg og abbi", og hon snýr seg um at hava ein abba, ið broytist og er farin at gloyma.

Dánial Hoydal hevur skrivað, og Annika Øyrabø hevur myndprýtt við vøkrum pappírsklippum. Bókin er til børn, sum eru umleið 4-7 ár. Bókadeild Føroya Lærarafelags gevur bókina út.

Brot úr bókini:
”Abbi og eg eru væl. Vit geva dunnunum saman, og hann lesur søgur fyri mær, og so dugir hann so væl at roksa og flenna eftir tí aftaná. Men einaferð roksar hann bara og flennir ikki aftaná. Hvat man vera hent við abba?”

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2021

Føroyavinur nú høgra hond hjá Biden forseta

Rufus Gifford vitjaði fleiri ferðir í Føroyum og knýtti vinarbond, tá hann var sendiharri í Danmark undir Barack Obama forseta

Rufus Gifford á vitjan í Føroyum, her til setan av LGBT tiltaki uttanfyri tinghúsini, umgyrdur av tingkvinnum úr fleiri flokkum (Savnsmynd: Jan Müller)

SkrivaÐ:

Jan Müller

Hvítu Húsini upplýstu fríggjdagin, at tað verður fyrrverandi amerikanski sendiharrin í Danmark, Rufus Gifford, sum tekur við einum av teimum mest týðandi størvunum í amerikonsku stjórnarumsitingini, Chief of Protocol. 

Protokolstjórin, ella siðameistarin, hjá forsetanum er eitt slag av ovasta fyri øllum amerikansku sendistovunum. Protokollstjórin er millum næstu ráðgevar forsetans í uttanríkismálum, og hann hevur eisini heiti sum varauttanríkisráðharri.

Vanliga er protokollstjórin við á øllum uttanríkisferðum forsetans og hevur samskiftið við útlendsku stjórnirnar í sambandi við hesar vitjanir. Eisini er tað hann, sum tekur ímóti, tá týðandi gestir koma á almenna vitjan í USA. 

Greinin í Washinton Post fríggjadagin, har kunngjørt verður, at Joe Biden, forseti hevur sett 46 ára gamla fyrrverandi sendiharran í Danmark í týðandi starv í Hvítu Húsunum

Rufus Gifford var amerikanskur sendiharri í Danmark undir Obama forseta. Hann vitjaði tí eisini í Føroyum fleiri ferðir og  var serliga væl móttikin í Føroyum, tá hann um ólavsøkumundið 2016 sum ein av fremstu LGBT stríðsmonnunum var her fyri at halda setanarrøðuna á Faroe Pride.

Tað er ikki at taka munnin ov fullan at siga, at Rufus Gifford telist millum ein av fremstu Føroyavinunum innan amerikanska diplomatiið. Undir síni vitjan í Føroyum gjørdi hann m.a. greitt, at hann fór at fremja samstarv millum USA og Føroyar. Og nú hevur hann ongan annan enn sjálvan amerikanska forsetan við sína lið. 

Rufus Gifford umborð á Norðlýsinum saman við Poul Michelsen, táverandi landsstýrismanni í uttanríkis- og vinnumálum (Mynd: Jan Müller)

Sum sendiharri fyri alt danska kongsríkið vitjaði Rufus Gifford eisini javnan í Føroyum og knýtti bond her. Hann gjørdist skjótt hugtikin av Føroyum og føroyingum undir sínum vitjanum, og sambært Poul Michelsen, fyrrverandi uttanríkisráðharra,  sum Portalurin hevði samrøðu við, eftir at Biden vann valið, sá Rufus Gifford m.a. nakað stórt í stríðnum í Føroyum fyri at geva samkyndum somu rættindi sum allir aðrir borgarar.

Poul Michelsen, sum var landsstýrismaður við uttanríkismálum, um tað mundið tá Rufus Gifford var sendiharri í Danmark, hevði sera góð viðurskifti við sendiharran og vóru teir m.a. saman á útferð við sluppini Norðlýsinum kring oyggjarnar saman við vinnulívsfólki.

Rufus Gifford á Nólsoyarfirði umborð á Norðlýsinum (Mynd: Jan Müller)

Rufus Gifford, sum nú tekur við hesum týðandi starvinum í Hvítu Húsunum, er kendur fyri at hava stuðlað bæði Barack Obama og nú Joe Biden í teirra valstríðum. Hann megnaði at útvega stórar upphæddir til valstríðini hjá teimum báðum demokratisku forsetavalevnunum, ið eisini bæði gjørdist forsetar. Millum manna er Rufus sera væl umtóktur, og hetta kom ikki minst til sjóndar, tá hann megnaði at rúnarbinda danir við sínum mennisjansliga heita smíli og látri og skilagóðu útsagnum.

Birgir Enni, skipari og Rufus Gifford umborð á Norðlýsinum (Mynd: Jan Müller)

Niðanfyri brot úr samrøðu, sum Jan Müller gjørdi við Poul Michelsen í januar mánað í ár, tá tað kom fram, at Rufus Gifford stóð til at blíva høgra hond hjá Biden forseta:

Gott við Føroyavini í Hvítu Húsunum
“Eg vóni, at Føroyar fara at raðfesta USA hægri í framtíðini, og kann  ein Føroyavinur sum Rufus Gifford í Hvítu Húsunum vera við til at skunda undir eina slíka tilgongd, tá vil hetta vera gott fyri allar partar. Tó vælvitandi at hann fyrst og fremst fer at virka sum professionellur embætismaður. Men av tí at hann kennir Føroyar kanska betri enn mong, kann hann gera nakað gott fyri Føroyar, soleiðis at vit undir eini Biden-stjórn fingu eitt beinleiðis samstarv við diplomatiið og politisku skipanina í USA - at vit høvdu fólk har yviri og høvdu eitt betri beinleiðis samskifti við tey, enn tað vit hava gjøgnum ta donsku skipanina. Týdningurin at hava eitt beinleiðis samstarv við USA má fáa hægstu raðfesting, nú vit longu hava sendistovur í bæði Kina og Russlandi.

Tað kann vera gott fyri Føroyar at eiga ein Føroyavin sum Rufus Gifford í Hvítu Húsunum, nú hann kennir so nógv til Føroyar og føroysk viðurskifti. Vónandi fara okkara verandi og komandi politikarar og embætisfólk  at gera brúk av hesum møguleikanum, í tann mun tað ber til.

Áhugin hjá USA fyri Arktis og harvið eisini Føroyum  eigur at kunna tengjast saman við føroyska áhuganum at fáa betri og meira beinleiðis sambond til USA eitt nú á handils- og marknaðarøkinum”, segði Poul Michelsen m.a. í samrøðuni á Portalinum fyri skjótt hálvum ári síðani.  

Rufus Gifford saman við manninum, Stephen De Vincent, uttanfyri Amalienborg, tá teir søgdu farvæl við Danmark (Mynd Washington Post)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2021

Ísrael valt nýggjan forseta

Isaac Herzog tekur við 9. juli eftir Reuven Rivlin, sum hevur verið forseti seinastu sjey árini

Isaac Herzog og Yariv Levin, formaður í Knesset (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ísraelska tjóðartingið, Knesset, valdi í vikuni nýggjan forseta.

Tað verður 60 ára gamli politikarin Isaac Herzog, sum verður 11. forseti í landinum. 9. juli yvirtekur hann forsetaembætið frá 81 ára gamla Reuven Rivlin, sum gevst aftaná sjey ár.

Á atkvøðugreiðsluni í Knesset fekk Herzog 87 atkvøður, meðan mótstøðufólk hansara, Miriam Peretz, fekk 26, skrivar Ritzau.

Forsetasessurin er í høvuðsheitum súmbolskur, og er tað forsætisráðharrin, sum situr við veruliga valdinum.

Uppgávan hjá forsetanum er m.a. at virka fyri samanhaldi tvørturum etniskar og átrúnaðarligar bólkar í samfelagnum. Tað er eisini forsetin, sum peikar á ein samráðingarleiðara, tá nýggj stjórn skal skipast.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2021

Arabiskur flokkur stuðul í nýggju stjórnini í Ísrael

Samdir um at støðga 12 ára tíðarskeiðinum við Netanyahu sum stjórnarleiðara

Mansour Abbas, her á fundi við ísreaelska forsetan (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

12 ára tíðarskeiðið við Benjamin Netanyahu sum leiðari í ísraelskum politikki er av. Hetta gjørdist greitt, tá leiðarin fyri lítla arabiska-ísraelska flokkin Raam, Mansour Abbas mikukvøldið boðaði frá, at hann fer við í samgonguna, sum vil koyra Netanyahu frá valdinum.

Fráfarandi forsetin í Ísrael, Reuven Rivlin, gav Yair Lapid heimild til at royna at skipa eina samgongustjórn, eftir at hetta ikki eydnaðist Benjamin Netanyahu eftir seinasta val, 23. mars.

Men stutt undan, at freistin var úti í gjárkvøldið, boðaði Raam-flokkurin, ið hevur fýra sessir í tjóðartinginum, frá, at hann stuðlar nýggju stjórnini hjá andstøðuleiðaranum Yar Lapid úr miðflokkinum Yesh Atid og høgrapolitikaranum Naftali Bennet.

Raam fær tó ikki nakran ráðharrasess.

Hetta er fyrstu ferð í longri tíð, at ein arabiskur flokkur stendur sum stuðul hjá sitandi stjórnini í Ísrael. Hetta hendi eisini í 1990, tá stjórnin hjá Yitzhak Rabin eisini fekk slíkan óvæntaðan stuðul.

Í Ísrael er ein fimtingur av fólkinum av palestinskum ella muslimskum uppruna.

New York Times veit at siga, at Raam-flokkurin er farin við í stjórnarsamstarvið við at tryggja arabiska minnilutanum í Ísrael nøkur rættindi. Eitt nú nakrar broytingar í íbúðarlóggávuni, sum møguligir samgongufelagar á ytsta høgraveingi hava verið ímóti.

Nýggja samgongan hevur nú eina freist á eina viku at vera góðkend í tjóðartinginum, Knesset.

Sum skilst verður Naftali Bennet frá høgraflokkinum Yamina forsætisráðharri í fyrstu syftu, men sambært avtaluni skal Yair Lapid taka yvir tá samgonguskeiðið er hálvrunnið, skrivar Ritzau. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. juni 2021

Nú sleppa kinesarar at fáa trý børn

Síðan 2015 hevur verið loyvt at fáa sær tvey børn, og nú verður markið hækkað enn einaferð

Shanghai, Kina (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í árunum 1979-2015 var bert loyvt foreldrum í Kina at hava eitt barn, við ávísum undantøkum. Orsakað av stóru minkingini í talinum á barnsburðum, var lógin seinni broytt til at loyva tveimum børnum í staðin fyri eitt, men tað tykist ikki at hava riggað, og nú verður boðað frá, at talið á loyvdum børnum er hækkað upp í trý.

Sambært BBC er tað m.a. kostnaðurin av at hava børn í teimum stóru býunum, sum er orsøkin til, at nógv pør aftra seg við at fáa meira enn eitt barn.

Ein onnur orsøk er, at fleiri ættarlið av kinesarum eisini eru von við at vera einabørn og at hava lítlar familjur, umframt at familjur í dag ikki hava eins stóran tørv á at hava fleiri børn, sum kunnu fara út at arbeiða.

Mannarættindafelagsskapurin Amnesty International sigur, at nýggja lógin, eins og gomlu lógirnar, ið ásettu mark fyri, hvussu nógv børn ein slapp at hava, er eitt brot á mannarættindini.

– Myndugleikarnir eiga ikki at áseta, hvussu nógv børn fólk sleppa at fáa. Heldur enn at dagføra barnapolitikkin, átti Kina at virða persónligu avgerðirnar hjá fólki og steðga við at gera seg inn á familjuætlanirnar hjá fólki, sigur Joshua Rosenzweig úr deildini hjá Amnesty í Hong Kong.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2021

Hópgrøv við 215 børnum funnin í Kanada

Upprunafólkini krevja nú svar uppá hvat hendi við hesum børnum

Mynd frá einum av skúlunum (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Upprunafólkið í Kanada mælir nú til, at okkurt veruligt verður gjørt fyri at kanna serligar kostskúlar í landinum fyri hópgravir.

Hetta hendi eftir at tað hósdagin varð funnin ein hópgrøv við leivdunum av 215 børnum við skúlan Kamloops Indian Residential School.

Talan er um børn niður í trý ára aldur. Tíðindini hava skelkað Kanada.

Stjórnin má fáa greiði á, hvat er hent, heldur Perry Belgarde, leiðari fyri felagsskapin Assembly of First Nations, sum umboðar fleiri av upprunafólkunum í Kanada.

- Fólk, sum hava yvirlivað hesar skúlar hava í nógv ár fortalt um hetta, men ongin vildi trúgva, at tað funnust hópgravir, at børn hvurvu og at børn doyðu, vórðu fyribeind, sigur Bellegarde við kanadiska miðilin CBC.

Tað var Tk'emlúps te SecweÌpemc-fólkið, sum hósdagin bar tíðindini um, at tey høvdu funnið hópgvørina við Kamloops Indian Residential skúlan, sum einaferð var tann størsti av sínum slag í Kanada.

Skúlin var partur av eini serligari skipan í Kanada, har børn hjá uppruna kanadiarum vórðu tikin frá foreldrunum og skrivað inn í kostskúlar. Endamálið var, at tey skuldu venjast frá teirra egna máli og mentan fyri í staðin at læra seg vesturlendska mentan, skrivar Reuters.

Skúlarnir virkaðu í árunum 1831 til 1996.

Ein kanningarnevnd fann í 2015 fram til, at valdsgerðir vórðu framdar á skúlunum, og at børnini vórðu hungrað og neyðtikin. Skipanin varð kallað eitt “mentanarligt tjóðarmorð”.

- Talan var um ein politikk, sum hevði til endamáls at týna upprunafólkið og gera tey til kanadiarar móti vilja teirra, var niðurstøðan hjá arbeiðsbólkinum.

Bólkurin fann fram til, at minst 4.100 børn doyðu orsaka av valdsgerðum ella vanrøkt á skúlunum. Veruliga talið varð tó hildið at vera munandi hægri.

Sambært CBC vóru minst 130 slíkir skúlar í Kanada og umleið 150.000 børn hjá upprunafólkum vórðu gjøgnum árini skrivað inn á hesar skúlar. Á Kamloops Indian Residential School kundu ganga 500 børn í senn.

Almennu uppgerðirnar vita bert um, at 50 børn doyðu á skúlunum, skrivar AFP.

Justin Trudeau, forsætisráðharri hevur sagt, at tað er av týdningi at kenna sannleikan, og mælir til, at útgravingar verða gjørdar á skúlunum, skrivar Ritzau. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2021

Ein góður maður er farin

Minningarorð um Petur Martin Rasmussen, prest og fyrrverandi lektara á Fróðskaparsetrinum

Petur Martin Rasmussen var mangan á fjørðinum við Mýrisnípuni, bátinum hjá pápa sínum (Foto: Privatmynd)

SkrivaÐ:

Jóan Pauli Joensen / setur.fo

Tann 29. mai andaðist Petur Martin Rasmussen, 89 ára gamal. Hann var, sum hann sjálvur plagdi at taka til, javngamal við russiska politikaran, Mikhail Gorbatjov.

Petur Martin var skálamaður, føddur 12. september 1931. Hann gjørdist cand. theol í 1960, og eftir tað starvaðist hann sum prestur og eina tíð eisini sum studentaskúlalærari.

Í 1976 varð farið undir at gera eina roynd við gudfrøðilestri á Fróðskaparsetrinum. Prestarnir, Petur Martin Rasmussen og Hans Jacob Joensen, vórðu settir at standa fyri hesi útbúgving, saman við øðrum tímaløntum lærarum. Í 1978 gjørdi Setursráðið av at seta fólk í fast starv. Byrjað varð við einum hálvum starvi. Hin helvtina skuldi tann, sum settur varð, undirvísa á Føroya Læraraskúla.

Lisbeth Michelsen var tann fyrsta, sum varð sett. Tá hon í 1983 fór til Danmarkar at arbeiða sum prestur, varð Petur Martin Rasmussen settur í starvið, sum árið eftir, í 1984, varð skipað sum eitt fulltíðarstarv á Setrinum.

Av praktiskum orsøkum varð í 1986 samtykt at leggja gudfrøði og søguvísindi saman í Søguvísindadeildina, sum - umframt søgu - eisini skuldi taka sær av undirvísing og gransking í kirkjusøgu og føroyskum trúarlívi.

Gudfrøðiútbúgvingin, sum byrjaði á setrinum í 1978, fevndi um tvey tey fyrstu árini av gudfrøðilestrinum. Avtala varð gjørd, so at tey lesandi kundu halda fram at lesa við universitetið í Íslandi og við donsk universitet.

Hetta var eitt ódnartak at fara undir við bert einum fólki í føstum starvi og annars tímalærarum. Aðrastaðni høvdu tey stór teologisk fakultet til tað sama. Fleiri av teimum studentum, sum lósu gudfrøði á Setrinum hesa tíðina, eru seinni vorðin prestar, millum teirra er núverandi biskupur.

Petur Martin var lektari á Setrinum til hann í 1991 tók við starvinum sum dómpróstur. Tá hann fór úr hesum starvi í 1996, fór hann til Tvøroyar at vera prestur, til hann fór frá við eftirløn í 2001.

Ta tíð, ið Petur Martin Rasmussen arbeiddi á Setrinum, fekk hann nógv av skafti bæði undirvísingarliga og granskingarliga.

Tað er honum fyri at takka, at Setrið fekk eitt gott og stórt gudfrøðiligt bókasavn, sum hevur verið til stóra nyttu.

Bæði áðrenn og aftaná, at hann kom á Setrið, er nógv skrivligt komið úr hondum Petur Martins Rasmussen. Tað bæði í føroyskari søgu og serliga føroyskari kirkjusøgu. Høvuðsverk hansara man vera doktararitgerðin, "Den færøske sprogrejsning med særligt henblik på kampen om færøsk kirkesprog i national og partipolitisk belysning", sum hann vardi við teologiska fakultetið við Lunds universitet í 1987.

Talan er um eitt nágreiniligt og rúgvismikið verk, sum fekk sera gott skotsmál frá metingarnevndini.

Sum lektari í gudfrøði á Fróðskaparsetrinum kom Petur Martin Rasmussen eisini at vera nógv uppi í akademiskum virksemi á sínum fakliga øki, eitt nú sum andmælingur í sambandi við doktaraverju og við at luttaka í fakligum samstarvi við starvsfelagar uttanlands.

Slóðbrótarin Petur Martin var ein hugfarsligur starvsfelagi, sum tað var stuttligt at arbeiða saman við. Hann møtti altíð sera tíðliga í morgni, tí hann var morgunmaður burturav, og hevði avrikað tað mesta, sum hann ætlaði sær, áðrenn døgurða.

Hann var Setrinum ein góður maður tey árini, hann starvaðist har.

Um tað mundið, tá hann fekk starvið sum dómpróstur, vóru fíggjarligu umstøðurnar hjá Setrinum ikki tær bestu, og tað var so nógv annað, sum Setrið skuldi brúka játtanina til. Bíðað varð tí við at seta starvið aftur, og trongu umstøðurnar í síni heild í 1992 gjørdu, at setanin kom í drag. Tað var ikki fyrr enn í 2014, at starvið varð sett aftur, nú sum lektarastarv á Søgu- og samfelagsdeildini.

Umframt at granska og undirvísa í føroyskari kirkjusøgu og føroyskum kristiligum siðaarvi, so hoyrir tað eisini uppí, at læra og fyrireika ungar prestar til tað at vera prestur í føroysku luthersku fólkakirkjuni. Tráðurin til akademiska gudfrøðiliga virksemið á setrinum, sum Petur Partin slóðaði fyri fyri góðum 40 árum síðani, er knýttur saman aftur.

Æra verið minnið um gudfrøðingin Petur Martin Rasmussen, doktara.

Hann var Setrinum ein góður maður í mong ár, og hann var eitt gott fólk.

Jóan Pauli Joensen, fyrrverandi rektari á Fróðskaparsetri Føroya / setur.fo

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. juni 2021