Fútin og landslæknin: Mæla til at avbyrgja ókoppsett børn

Michael Boolsen, fúti, hevur sent út eitt óvanligt tíðindaskriv í sambandi við vaksandi smittutalið

Michael Boolsen, fúti (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Landslæknin ávarar nú móti at lata koppsett og ókoppsett børn vera saman. Tað ger hann í einum tíðindaskrivi, sum fútin sendi út seinnapartin fríggjadagin.

Ógvusliga økingin av smittaðum við 26 tilburðum mikudagin og 38 hósdagin, fekk Michael Boolsen, fúta, til at senda eitt rættiliga óvanligt tíðindaskriv út.

Undir koronafarsóttini higartil hevur tað oftast verið landsstýrið, koppsetingarbólkurin ella farsóttarnevndin, sum hava sent út almennar áheitanir til borgararnar.

Men hesaferð er tað ovasti løgreglumyndugleikin í landinum, fútin, sum sendir tíðindaskriv út við eini áheitan frá sær og frá landslæknanum um at ansa eftir.

Lars Fodgaard Møller, landslækni, til vinstru, og Michael Boolsen, fúti, til høgru, her saman við Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismanni, á einum av teimum allarfyrstu koronatíðindafundunum í fjør, sum var hildin í Heilsumálaráðnum (Savnsmynd: Sverri Egholm)

Serliga ókoppsett børn
Tíðindaskrivið vísir á, at tað serliga eru ókoppsett børn, sum verða smittað.

- Góð 95 prosent av nýggju tilburðunum av covid-19 eru smittað í Føroyum, og tað er ein yvirumboðan millum tey smitaðu av ókoppsettum børnum, sum eru smittað av øðrum børnum í sambandi við ymsar sosialar aktivitetir.

- Tá foreldur verða smittað, hóast tey eru koppssett, skyldast hetta helst, at deltafrábrigdið er meira smittandi, og at koppsetingin viknar við tíðini. Tað er eisini orsøkin til at útsettir bólkar nú fáa tilboð um triðja prikið, stendur at lesa í tíðindaskrivinum frá fútanum.

Gagnligt at avmarka samveruna
Síðan verður Lars Fodgaard Møller, landslækni, endurgivin fyri at siga, at tað kortini ikki er orsøk til at fara í panikk.

- Hinvegin er tað av týdningi at vera tilvitaður um, at ein sjálvur kann gera nakað fyri at forða fyri smittuspjaðing. Tá tey ókoppsettu børnini eru motorurin til smittuspjaðing, vildi tað verið gagnligt (hann nýtir orðið ‘hensigtsmæssigt’, -red.) at avmarkað samveruna hjá ikki koppsettum børnum við onnur børn, eins og foreldur skulu hugsa um sína atferð yvir fyri børnunum, sigur landslæknin í tíðindaskrivinum frá fútanum, og hevur samstundis eina áheitan á fólk um at lata seg koppseta.

“Tað er gott fyri tann einstaka, fyri tey veiku og fyri samfelagið”, leggur hann afturat.

Skilagóð atferð
Michael Boolsen sigur soleiðis í tíðindaskrivinum, “sum formaður fyri farsóttarnevndina”:

- Økingin í smittuni í løtuni sigur okkum, at vit enn ikki eru komin ígjøgnum koronafarsóttina, og at tað er av týdningi, at vit bera okkum skilagott at. Koppsetingin veitir gamaní ikki fulla verju, men royndirnar vísa longu nú, at bøtast kann um tær álvarsligu avleiðingarnar av covid-19 við koppsetingini.

- Koppseting er tí ein partur av skilagóðari atferð, saman við reinføri og frástøðu.

"Latið okkum standa saman og standa fast", sigur Michael Boolsen at enda í tíðindaskrivinum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. oktober 2021

Landsstýriskvinnan ger onki við støðuna á Bústøðum

- Tað er uppgávan hjá stýrinum at finna stevið á stovninum. Eg havi álit á, at stýri og stjórn kunnu finna fram til semju, segði Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttir í tinginum mikudagin

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttir, landsstýriskvinna við bústaðarmálum, stóð púra einsamøll at verja støðuna, sum er íkomin kring almenna bústaðarfelagið, Bústaðir, á løgtingi mikudagin.

Hon fekk ikki rærri enn fýra munnligar spurningar í løgtinginum, sum allir snúðu seg um margháttligu støðuna, sum er íkomin í bústaðarfelagnum eftir at nýtt stýri og nýggjur stýrisformaður kom til.

Tingfólk vístu á, at bústaðarpolitikkurin hjá samgonguni ikki verður framdur, tí stovnurin er støðgaður upp í sínum arbeiði orsaka av hesi ósemjuni, har stýrisformaðurin, Regin Hammer, í veruleikanum hevur yvirtikið leiðsluna av øllum stovninum við at leggja fram eina starvsskipan, sum ikki loyvir felagsins stjóra at úttala seg vegna stovnin uttan at spyrja stýrisformannin fyrst.

- Havi álit á stýrinum
Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttir, landsstýriskvinna, tvíhelt um, at hon ikki hevur heimild til at blanda seg uppí hvussu arbeiðslagið er millum stýri og stjóra á Bústøðum. Hon hevur valt eitt stýri, og tað er ábyrgdin hjá stýrinum at tryggja arbeiðsfriðin á stovninum, vísti hon á.

Landsstýriskvinnan varð spurd fleiri ferðir um, hvat hon ætlar sær at gera við íkomnu støðuna, men hon tvíhelt um, at hon onki kann gera, tí tað liggur uttan fyri hennara heimildir.

- Eg havi álit á, at stýri og stjórn finna fram til eina semju, endurtók Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttir fleiri ferðir.

Fólkaflokstinglimir ikki nøgdir
Hóast spurningarnir komu frá andstøðutinglimum, so vóru tað eisini fleiri samgongutinglimir, sum tóku undir við, at okkurt má gerast fyri at fáa Bústaðir at virka aftur. Rættiliga óvæntað vóru tað serliga fólkaflokstingfólk, sum komu við ábreiðslum móti egnari landsstýriskvinnu.

Christian Andreasen vísti á tað margháttliga í, at eitt skjal, sum lýsir starvsháttin á einum stovni, skal skal verða høvuðsmál í eini viðgerð á tingi.

Fólkaflokstingmaðurin og advokaturin vísti eisini á, at tað er púra óhoyrt, at stjórin í einum felagi ella stovni ikki skal sleppa at úttala seg vegna stovnin uttan at spyrja stýrisformannin eftir.

Heðin Zachariassen vildi hava at vita, um tað var møguligt at skifta stýrið út, tí tað er eyðsæð, at stevið ikki er gott.

- Hetta er ikki gagnligt. Vit hava seta eina hálva milliard krónur av at byggja fyri. Tað er tað, vit vilja, segði fólkaflokstingmaðurin.

Annika Olsen, eisini úr Fólkaflokkinum, royndi at rættleiða landsstýriskvinnuna við at siga, at tað er uppgávan hjá Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttur at fáa hetta at rigga.

Firtin um skuldsetingar
Landsstýriskvinnan varð rættiliga firtin, tá tingfólk vístu á, at tað sær út til at endamálið frá byrjan av hevur verið at niðurbróta Bústaðir sum tann stovn, sum hann virkar í dag.

- Hvat billa tit tykkum inn? spurdi hon og vísti á, at hon hevur staðið fyri nøkrum, sum ongin annar landsstýrismaður hevur megnað, nevniliga at tryggja Bústøðum eina knappa milliard krónur at byggja fyri.

Hon vísti á, at ætlanir eru um at byggja meira enn 500 búeindir, og tí kann ikki sigast, at samgongan ikki vil Bústøðum væl.

Tingfólk spurdu eitt nú um tað kom óvart á landsstýriskvinnuna, at tað fór at elva til rumbul á stovninum, tá hon valdi ein mann – táverandi embætismann í egnum stýri – sum heilt týðuliga var ósamdur við stjóranum á Bústøðum.

Tingfólk undraðu seg eisini yvir, at tað ongar avleiðingar fekk fyri ein annan stýrislim, at hann ákærdi stjóran á Bústøðum fyri lógarbrot longu áðrenn arbeiðið í stýrinum varð byrjað.

Hesar spurningar valdi landsstýriskvinnan ikki at svara.

Góðkennir starvsskipanina um hon er í tráð við lógina
Landsstýriskvinnan var beinleiðis spurd um hvat hon ætlaði at gera við umrøddu starvsskipanina, sum ein meiriluti í stýrinum fyri Bústaðir hevur gjørt.

Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttir váttaði, at uppskotið um starvsskipan er komið Almannarmálaráðnum til góðkenningar.

- Skipanin verður nú eftirhugd í ráðnum. Leikluturin hjá Almannamálaráðnum í hesum føri er at kanna eftir, um starvsskipanin er í tráð við galdandi lóggávu. Hon verður ikki løgd okkum at taka støðu til. Er skipanin í tráð við lógina, so verður hon góðkend frá mínari síðu. Er hon ikki í tráð við lógina, verður hon send stýrinum aftur við frágreiðing um hví ráðið og landsstýriskvinnan ikki kann góðtaka hana, greiddi Elsebeth Medcedes Gunnleygsdóttir frá.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. oktober 2021

Tveir stýrislimir í Bústøðum: Soleiðis ber ikki til at arbeiða

Vit harmast um ta herferð og tann sálarliga ágang, sum formaðurin í løtuni koyrir ímóti Bústøðum, stjóranum, leiðarum og øllum starvsfólkunum, siga Emmy Joensen og Una Joensen, stýrislimir í Bústøðum

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Niðanfyri er tíðindaskriv frá Emmy Joensen og Unu Joensen, stýrislimum í Bústøðum:

Tá Bústaðir á vári 2021 fekk nýggja lániheimild frá løgtinginum fegnaðust vit. Nú kundi ferð aftur setast á arbeiðið hjá Bústøðum, eftir at tað hevði ligið eitt sindur í bíðistøðu eina tíð. 

Tí søgdu vit báðar ja til at halda fram í stýrinum fyri Bústaðir og gleddu okkum til samstarvið í nýggja stýrinum. Umframt at vit gleddu okkum at halda fram við tí góða, professionella og konstruktiva samstarvinum, sum hevði verið saman við leiðsluni á Bústaðir tey árini, vit hava verið í stýrinum. 

Endamálið hjá Bústøðum er óbroytt í mun til gomlu lógina og har stendur m.a.: 

• 1)  at virka fyri at øll í Føroyum skulu hava møguleika fyri at útvega sær ein bústað

• 2)  at tryggja fjølbroytni á bústaðamarknaðinum

Tað er ikki soleiðis, at stýrið sjálvt kann avgera, hvat endamálið hjá Bústøðum er, hóast ein meiriluti í stýrinum hevur sett í starvsskipanina “at stýrið skal tryggja, at felagið til eina og hvørja tíð hevur eitt greitt endamál”. 

Tað hevur tíverri frá fyrsta degi verið ringt arbeiðslag í nýggja stýrinum fyri Bústaðir. Frá fyrsta degi var ivi sáddur um arbeiðið hjá Bústøðum, um at alt ikki er farið rætt fram og tí máttu gamlar avgerðir og verkætlanir kannast og granskast og hvør fundarfrágreiðing fleiri ár aftur í tíðina endavendast. Tí hava tað higartil ikki verið stundir til at koma í gongd við veruliga arbeiðið, sum er at fyrireika bygging av nýggjum íbúðum. Eingin byggiverkætlan er enn samtykt í nýggja stýrinum. 

Vit vilja her taka frástøðu frá fleiri av teimum sjónarmiðum, sum formaðurin førdi fram í D&V 15. oktober eins og vit taka frástøðu frá tíðindaskrivinum frá formanninum 19. oktober. Vit vóru ikki vitandi um tíðindaskrivið. Tá formaðurin í samrøðu við D&V sigur, at skrivið er frá honum vegna stýrið og eina aðru ferð sigur, at skrivið er frá stovninum Bústaðir, so er tað ikki so, og hetta er ikki viðgjørt í stýrinum. 

• Vit harmast um ta herferð og tann sálarliga ágang, sum formaðurin í løtuni koyrir ímóti Bústøðum, stjóranum, leiðarum og øllum starvsfólkunum.

• Vit eru ørkymlaðar um tann skaða, henda herferð hjá formanninum longu hevur havt á Bústaðir og tess virksemi.

- Her hugsa vit millum annað um tað misálit, sum formaðurin sáar um tað arbeiði, sum starvsfólkini á  Bústøðum hava útint og útinna hvønn dag. Við síni skriving og útsøgnum vísir formaðurin, at hann ikki hevur álit á stjóranum og á starvsfólkunum.

- Vit hugsa eisini um tann skaða formaðurin hevur gjørt á tað framtíðar samstarv, sum Bústaðir skal hava við íleggjarar, lánsveitarar, kommunur og arbeiðstakarar. Tá formaðurin rør framundir, at tað er fíggjarligt óskil á Bústaðum, so er hann við til at skaða álitið á Bústaðir. 

• Formaðurin sigur, at hansara mál er, at Bústaðir ongantíð skal hava fyri neyðini at biðja um pengar úr landskassanum. Bústaðir hevur ongantíð haft fyri neyðini at biða um pengar úr landskassanum og fer væntandi heldur ikki at hava tað
fyri neyðini. Tí skilja vit ikki hvat formaðurin vil við slíkari útsøgn annað enn at skaða álitíð á Bústaðir.

• Tá formaðurin sigur at “Bústaðir stevna beint ímóti nýggjum gjaldsføristrupulleikum úti í sjónarringinum” er hetta ikki rætt. Bústaðir hevur ongantíð haft gjaldsføristrupulleikar og einki grundarlag er fyri páhaldinum um, at Bústaðir í framtíðini koma at hava gjaldføristrupulleikar.

• Tað er heldur ikki rætt, tá formaðurin sigur, at Bústaðir er í ferð við tríggjar nýggjar bústaðarbyggingar. Nýggja stýrið hevur sum sagt onga verkætlan samtykt enn.

• Tað er somuleiðis heldur ikki tikin nøkur avgerð um at byggja teir búfelagsskapir og barnabústovnar, sum formaðurin skrivar í tíðindaskrivinum. Hesar verkætlanir skulu avtalast við Almannaverkið og tað er ikki gjørt enn.

Vit halda at verandi arbeiðsháttur hjá formanninum er ábyrgdarleysur og niðurbrótandi og má broytast, um Bústaðir aftur skal arbeiða professionelt og konstruktivt. Soleiðis ber ikki til at arbeiða – hvørki í einum almennum grunni ella einum partafelagi. Tað er okkara vón, at stýrið fyri Bústaðir aftur verður virkisført.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. oktober 2021

Neyðugt at kanna virksemið hjá Bústøðum nærri

Stýrisformaðurin í Bústøðum, Regin Hammer, sigur, at neyðugt verður at kanna rakstur, avskrivingarprofil, bygnað og onnur viðurskifti í Bústøðum nærri

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Stýrisformaðurin í Bústøðum fer at leggja uppskot fyri stýrið um at kanna virksemið hjá grunninum nærri. Endamálið er at laga Bústaðir til broyttu lógina á økinum, skipa ein skynsaman búskap og at hjálpa, har tørvurin er størstur

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. oktober 2021

Undirsjóvartunnil fyri 5,4 milliardir krónur

Ein tunnil til Suðuroyar fer at kosta í minsta lagi 5,4 milliardir krónur, sigur Landsverk

Brandur Sjúrðarson, búskaparfrøðingur, hevur staðið fyri arbeiðinum (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein undirsjóvartunnil til Suðuroyar fer at kosta 5,4 milliardir krónur umframt avleiddar verkætlanir.

Tað kom fram á tíðindafundi hjá Landsverki hósdagin, har Brandur Sjúðrarson, búskaparfrøðingur, legði fram.

Í umleið eitt ár hevur hann arbeitt við hesari verkætlan sum hevur fingið heitið “Forkanning av einari nýggjari Suðuroyarleið”.

At talan er um risa íløgu kann samanberast við at 5,4 milliardir er ein fjórðingur av bruttotjóðarúrtøkuni og svarar til eina fíggjarlóg.

Í arbeiðnum hevur Landsverk hugt eftir fimm møguleikum á Suðuroyarleiðini. Eitt er verandi ferjuleið úr høvuðsstaðnum til Trongisvág, ein onnur er tunnil beinleiðis til Sandvíkar av Skarvanesi, og ein onnur beinleiðis av Sandi til Sandvíkar.

Triðja loysnin er tunnilin umvegis Skúgvoynna, fjórða loysnin ein toktunnil og tann fimta og seinasta er nýggj ferjuleið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. oktober 2021

Jenis: Vantandi koppseting hevur ikki forðað mínum arbeiði

Orsøkirnar til at Jenis av Rana ikki var við á tveimum arktiskum fundum í Íslandi hava onki við koppseting at gera, vissaði hann løgtingið um mikudagin

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað hevur ikki forðað Jenisi av Rana at røkja sínar uppgávur sum landsstýrismaður við uttanríkismálum, at hann ikki hevur latið seg koppseta móti korona.

Tað upplýsti hann fyri løgtinginum mikudagin.

Tað var Bjarni Kárason Petersen, tingmaður fyri Framsókn, sum setti landsstýrismanninum spurningin, nú tað eru tvey dømi um, at landsstýrismaðurin ikki hevði luttiki á arktiskum fundum í Íslandi, seinast til ráðstevnuna Arctic Circle í farnu viku.

Landsstýrismaðurin var týðuliga firtin inn á framsóknartingmannin, tí hann í sínum innleggi illtonkti vantandi koppsetingina fyri, at Jenis av Rana ikki luttók á hesum fundum.

Landsstýrismaðurin segði, at orsøkin var persónlig, og harvið ikki er løgtinginum viðkomandi.

Bjarni Kárason segði seg hava forstáilsi fyri, at landsstýrismaðurin í farnu viku varð forðaður í at vera við í Arctic Circle, men legði afturat, at hann ikki hevði fingið svar uppá, hví bara løgmaður og ikki landsstýrismaðurin við uttanríkismálum var við á arktiska ráðharrafundinum í Íslandi 20. mai.

Jenis av Rana svaraði aftur, at spurningur um vantandi koppseting als ikki var orsøk til at hann ikki luttók á nevndu fundum.

Tey ókoppsettu skuldu í fimm-daga sóttarhald
Tingfólk úr Tjóðveldi undraðust eisini.

Bjørt Samuelsen greiddi til dømis frá, at tá hon var á fundi í Arctic Circle í Reykjavík í farnu viku, so skuldi hon prógva, at hon var koppsett – um ikki skuldi hon havt verið í sóttarhaldi í fimm dagar fyri at sleppa við til ráðstevnuna.

- Eru aðrar reglur galdandi fyri innbodnar VIP’arar, spurdi hon.

Høgni Hoydal vildi hava at vita, um tað var samhaldsfast, at landsstýrið heitir á allar borgarar um at lata seg koppseta, tá landsstýrismaðurin við uttanríkis-, menta- og skúlamálum ikki ger tað.

Jenis av Rana svaraði ikki hesum spurningum, men vísti á, at tað er frívillugt at lata seg koppseta, og at hetta eisini er galdandi fyri landsstýrisfólk.

- Landsstýrið - í hvussu so er henda samgongan - hevur tíbetur ongar ætlanir um at tvinga borgarar sínar til nakað sum helst, segði Jenis av Rana.

Bjarni Kárason Petersen (Savnsmynd: Sverri Egholm)

Landsstýrismaðurin vísti á – og hann varð eisini stuðlaður av floksfelaganum, Bill Justinussen – at nógv er komið burtur úr á uttanríkispolitiska økinum, hóast landsstýrismaðurin sjálvur ikki hevur verið so nógv á flogi hesa koronaraktu tíðina, hann hevur sitið.

Kortini er tað eydnast at hitta heili tveir amerikanskar uttanríkisráðharrar umframt tann danska, grønlendska og íslendska.

Til hetta vísti Bjarni Kárason Petersen á, at føroyski landsstýrismaðurin bara hevur verið á ferð í Danmark og í Íslandi undir embætisskeiði sínum. Til Danmarkar hevur verið frítt at ferðast, og staðfestast kann, at tað í hvussu so er eru tveir fundir í Íslandi, har Jenis av Rana ikki hevur luttikið.

Landsstýrismaðurin svaraði aftur, at nógv kann fáast av skafti á uttanríkispolitiska økinum uttan at tað er neyðugt at fara av landinum.

- Eg ætli mær so ikki at ganga í fótasporunum á undanmanni mínum úr Framsókn, sum var meira á flogi enn í tinginum, segði Jenis av Rana.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. oktober 2021

Omanlop í lundalandinum í Mykinesi

Óvist er hvussu stórur skaðin er

(Mynd: Eddie Lauritsen)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað er lopið úti í Lamba í Mykinesi, har nógvur lundi heldur til um summrarnar.

Eddie Lauritsen, bóndi í Mykinesi, sum mikukvøldið legði myndir av omanlopinum út á Facebook, sigur, at tað er lopið úti í Lamba, av Rógvuni niður yvir Haldanatorvu og bóndabóli og á slætt.

(Mynd: Eddie Lauritsen)

Ein partur av nýggju gøtuni er eisini farin.

Júst hvussu stórur skaðin er, er enn ikki greitt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. oktober 2021

Kanningarstjóri verður settur

Allir andstøðutinglimir hava skrivað undir áheitanina til løgtingsformanninum við boðum um at seta kanningarstjóra at kanna fiskivinnuumsitingina seinastu 11 árini

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mikudagin skrivaðu allir andstøðutinglimirnir á løgtingi undir eina áheitan til løgtingsformannin um at seta kanningarstjóra. Sostatt eru 15 undirskriftir fyri.

Tinglimirnir í samgonguni hava eisini fingið kanningarsetningin, men enn er ikki frætt um nakran, ið hevur skrivað undir áheitanina.

Kanningin er í trimum pørtum, tí heili tríggjar lógir hava verið galdandi í tíðarskeiðnum 2010-2021, sum kanningin skal fevna um:

• Fyrsti partur snýr seg um sjófeingislógina frá 2020, sum er galdandi í dag.
• Annar partur snýr seg um fiskivinnunýskipanina frá 2018-2020

Hesir báðir partarnar skulu vera klárir og almannakunngjørdir hin 1. mai 2022

• Triðji partur snýr seg um lógina um vinnuligan fiskiskap í tíðarskeiðnum 2010-2018

Hesin parturin skal vera klárur og almannakunngjørdur 1. desember 2022.

Kanningarsetningurin kann lesast her 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. oktober 2021

Afturvendandi avbjóðingarnar mugu loysast

Tað er neyðugt at loysa tær afturvendandi avbjóðingarnar í okkara samvinnu við Ísland, var greiði boðskapurin hjá Bárði á Steig Nielsen, løgmanni, á fundi við Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðharra, í Íslandi

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

– Síðani Hoyvíkssáttmálin varð settur í gildi í 2006, hava verið atfinningarsamar røddir í Føroyum. Vit hava seinastu 15 árini havt nógv ymisk mál, ið vit hava strongt á fyri at fáa avgreidd. Um vit vilja styrkja samvinnuna millum Føroyar og Ísland, er tað er avgerandi, at vit loysa tær avbjóðingar, ið støðugt stinga seg upp, sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður.

Á fundunum við íslendska forsætisráðharran varð nýggja íslendska frágreiðingin um viðurskiftini við Føroyar umrødd. Frágreiðingin kann vera við til at betra um samvinnuna millum londini. Løgmaður heldur tað eru møguleikar fyri einum styrktum samstarvi við Ísland – ikki minst innan alivinnu og ferðavinnu.

– Føroyar og Ísland eru brøðratjóðir. Okkara lívstreytir í norðurhøvum líkjast nógv, og tí er upplagt, at vit samstarva meira. Eg haldi til dømis, at íslendingar kunnu læra nógv av okkara dugnaligu alivinnu, meðan føroyska ferðavinnan eisini kann læra nakað av royndunum hjá Íslandi, heldur løgmaður.

Umframt fundin við íslendska forsætisráðharran, skifti løgmaður eisini orð við Guðlaugur Þór Þórðarson, uttanríkisráðharra, um viðurskiftini millum Føroyar og Ísland.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. oktober 2021

Kravið um munnbind verður slept 1. november

Skjótt verður tað ikki longur krav at brúka munnbind, tá mann flýgur við Atlantsflogi

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Frá 1. november verður tað ikki longur krav at brúka munnbind umborð á flogførunum hjá Atlantsflogi.

– Nú tá har eru so nógv koppsett fólk eru bæði í Føroyum og til ferðamálini, vit flúgva til, hava vit valt at broytt tað soleiðis at tað ikki er eitt krav, sigur Jóhanna á Bergi, stjóri í Atlantsflogi, við Útvarpið.

Hon leggur afturat, at ferðafólk framvegis eru vælkomin at brúka munnbind, um tey ynskja tað.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. oktober 2021

Nú eru 194 á bíðilista

Bíðitíðin til barna- og ungdómspsykiatriina er nú 16-17 mánaðir. Orsøkin er, at fleiri nýggj børn verða ávíst, enn tey klára at útgreina, sigur landsstýrismaðurin við heilsumálum

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í vár upplýsti Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum, at bíðitíðin til barna- og ungdómspsykiatriina var umleið 14-15 mánaðir, og at 166 børn vóru á bíðilista.

Síðani er hesin bíðilistin longdur, og bíðitíðin er nú longd til 16-17 mánaðir. Tað upplýsir landsstýrismaðurin í svari til fyrispurning hjá Sirið Stenberg, løgtingskvinnu fyri Tjóðveldi.

Sirið Stenberg vísti í viðmerkingum á, at støðan á barna- og ungdómspsyiatriini er sera álvarsom, og at barnalívið ikki eigur at verða brúkt til at standa á bíðilista.

– Tess longur børn bíða, tess størri gerst vandin fyri, at ymisku trupulleikarnir kunnu blíva til varandi líðing. Tí er tað eisini fyribyrgjandi at fáa skjóta og nøktandi hjálp. Barnalívið má ikki brúkast til at standa á bíðlista. Tað skapar líðing heldur enn menning og trivnað. Og hvør dagur telur, segði hon.

Í løtuni eru 194 børn á bíðilista. Av teimum eru 117 í aldrinum 0-11 ár, og 77 eru í aldrinum 12-17 ár.

– Høvuðsorsøkin til at bíðitíðin er so long og eisini er vaksin seinastu árini er, at munandi fleiri børn og ung eru ávíst til útgreiningar og viðgerð. Í løtuni megnar Barna-og ungdómspsykiatriin ikki at arbeiða undan við verandi starvsfólkaorku. Heilt einfalt verða fleiri nýggj børn ávíst til Barna-og ungdómspsykiatriina, enn tey klára at útgreina, sigur Kaj Leo Holm Johannesen.

Við verandi starvsfólkaorku klárar barna- og ungdómspsykiatriin tríggjar útgreiningar um vikuna. Um talan er um akutta ella sonevnda "subakutta" støðu, verða sjúklingarnir sjálvandi raðfestir framum í bíðilistanum, sigur hann.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. oktober 2021

Pól Sundskarð: Nú er tað venjing sum skal til

Royndi fjallagongumaðurin var í farnu viku óheppin og gleið av Seyðringarskarði

Bjørg á Lava Sundskarð saman við Pól Sundskarð á Ríkissjúkrahúsinum

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

- Hey tit øll. Vanliga koma mínar myndir av einum fjallatoppi, men ikki í kvøld, henda heilsan kemur av Ríkissjúkrahúsinum.

Soleiðis byrjaði kendi fjallagangarin Pól Sundskarð eina støðudagføring á Facebook síðsta leygarkvøld.

Hann var síðsta mikudag óheppin og gleið av Seyðringarskarð á veg oman í Strandadal á Borðoynni. Bjargingarlið og tyrlan vóru eftir honum, og fingu hann á sjúkrahús.

Pól Sundskarð skrivaði, at hann skuldi undir skurð í rygginum sunnudagin.

Tað munnu vera fá støð í føroysku náttúruni, har Pól Sundskarð ikki hevur traðkað síni spor, og seinastu árini hava vit havt óteljandi nógvar myndir hjá Pól Sundskarð á Portalinum.

Fríggjadagin 22. oktober ljóðaði dagføringin frá Pól Sundskarð av Ríkissjúkrahúsinum soleiðis:

"Tađ gongur orduliga gott, so nú er tađ venjing sum skal til"

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. oktober 2021

Knassar niðurskriva Portalin við 4,2 milliónum

Raksturin hjá Knassum gav eitt lítið undirskot upp á 212.000 krónur, men orsakað av stórum avskrivingum er ársúrslitið eitt hall upp á 4,8 milliónir

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað sigur botnlinjan hjá Sp/f Knassar, sum rekur og eigur Portalin umframt lýsingaskipanina Vevlýsingar fyri roknskaparárið 2020/2021. Felagið hevur annars havt svørt tøl á botnlinjuni seinastu árini.

Høvuðsorsøkin til stóra hallið er, at Portalurin er niðurskrivaður við 4,2 milliónum og niður í einki.

- Tað merkir sjálvandi ikki, at Portalurin einki virði hevur, og hetta ávirkar ikki virksemið hjá felagnum. Men fyri at sleppa undan at gera metingar á hvørjum árið, verður niðurskrivingin gjørd í einum nú, sigur Niklái Nysted, stjóri í Sp/f Knassum.

- Leggjast kann afturat at umsetningurin nærum er tvífaldaður síðani vit keyptu Portalin, og umsetningurin hesar fyrstu seks mánaðirnar í nýggja roknskaparárinum eru 65 prosent hægri enn árið fyri.

Koronakreppan í mars 2020 gjørdi eisini sítt til, at inntøkurnar ikki gjørdust tær somu sum árið fyri, og tað hevur við sær, at raksturin fyri fyrstu ferð í trý ár gav eitt lítið undirskot upp á 212.000 krónur.

Starvsfólkakostnaðurin var 2,7 milliónir krónur, sum er umleið 350.000 krónur meira enn árið fyri.

Fíggjarstøðan vísir eina negativa eginogn upp á 5,9 milliónir krónur.

Sp/f Knassar var stovnað í 2001 sum kt-felag, har høvuðsvirksemið var at gera heimasíður og veita kt-tænastur. Í 2013 keypti felagið heimasíðuna Portal.fo frá Føroya Tele, og hevur síðani hugsavna seg um miðilin og lýsingartænastuna Vevlýsingar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. oktober 2021

Bygma Balslev góðar 22 milliónir í avlopi

Besta árið hjá felagnum síðstu 17 árini

Virksemið hjá Balslev á Vegnum Langa í Hoyvík (Mynd: Kringsýni / Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Síðstu mongu árini hevur Bygma Balslevs Timburhandil & Byggibúð P/F verið størsti timburhandil og byggibúð í Føroyum. Talan er um eina stóra og vælrikna fyritøku, sum ár um ár hevur víst á góð rakstrarúrslit og hevur ligið fremst millum timburhandlarnar í Føroyum.

Um tað er metstóra byggivirksemið í Føroyum, møguliga saman við stórum innanlands privatum eftirspurningi orsakað av koronu, sum er orsøkin til vøksturin í 2020, verður ikki upplýst í roknskaparfrágreiðingini frá felagnum. 

Men staðfest er, at aðalfundurin í Balslev kundi leggja ein metgóðan roknskap fram, sum gav eitt avlop upp á heili 22,3 milliónir krónur, sum er besta árið hjá Bygma Balslev síðstu 17 árini.

Roknskapurin hjá Bygma Balslev vísur, at bruttovinningurin øktist úr 55,8 milliónum krónum í 2019 til 62,8 milliónir í 2020, sum er ein vøkstur á 12,5 prosent. Samlaða nettosølan verður ikki upplýst. 

Starvsfólkakostnaðirnir øktust 4 milliónir í 2020 til 32,1 milliónir krónur. Úrslit áðrenn avskrivingar, øktist úr 27,6 milliónum í 2019 til 30,7 milliónir krónur í 2020. Vøksturin er 11,2 prosent.

Bygma Baslev rindaði 4,8 milliónir krónur í partafelagsskatti í 2020.

Úrslit eftir skatt í 2020 gjørdist eitt avlop á 22,3 milliónir krónur, samanborið við 19,8 milliónir í 2019, sum gevur ein vøkstur í úrslitinum á 12,8 prosent.

Fíggjarjavnin øktist úr 47,4 milliónum í 2019 til 50,6 milliónir krónur í 2020. Um hugt verður eftir fíggjarstøðuni hjá Bygma Balslev sæst, at samlaðu ognir og skyldur øktust úr 134,9 milliónum í 2019 til 149,0 milliónir krónur í 2020. Serliga er støðisognin økt við 6 milliónum og onnur ogn við 9,2 milliónum krónum, meðan tøkur peningur er minkaður við 3,6 milliónum.  

Vørugoymslan var 37,7 milliónir krónur í 2020, sum er sama støði sum í 2019 og áogn frá søluni var 30 milliónir í 2020, samanborið við 28,1 milliónir krónur í 2019.

Eginpeningurin hjá Bygma Balslev øktist úr 80,8 milliónum í 2019 til 88,1 milliónir krónur í 2020. Talan er tí um eina fíggjarliga sterka fyritøku. Trygdarevnið er 59 prosent, sum verður mett at verða gott.

Felagið hevur økt um stuttfreiðstaðu skuldina, úr 49,7 milliónum í 2019 til 56,8 milliónir krónur í 2020.

Gjaldførið hjá Bygma Balslev var eisini gott, tá hugt verður eftir lyklatalinum “gjaldførislutfall”, sum er munurin millum ogn í umferð og stuttfreistaða skuld, var 138 prosent í 2020 samanborið við 141 prosent í 2019.

Eigarin av Bygma Balslev er kenda og stóra danska fyritøkan Bygma A/S, sum sambært upplýsingum á teirra heimasíðu, www.bygma.dk, er ein av 100 teimum størstu fyritøkunum í Danmark og hevði eina samlaða sølu í 2020 á 9,4 milliardir krónur.

Aðalfundurin hevur fyri roknskapin 2020 sett 15 milliónir krónur av, fyri at rinda sum vinningsbýti til eigararnar.

Bygma Baslev upplýsir á síni heimasíðu, at samlað starvsfólkatalið er 75. Stjóri í Bygma Balslev er Sjúrður Olsen. Nevndarformaður er Peter Hellerung Christiansen.

Greiningin er gjørd av Birgir Nielsen frá ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f, www.nira.fo

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. oktober 2021

Landsbankin: Landskassans skuld er 4 milliardir krónur

Landskassans rentuberandi skuld svarar til 18 prosent av BTÚ

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Landskassin rindaði í juni 2021 eitt lán aftur á 1,35 milliardir krónur, og skuldin fall tí við hesi upphædd.

Hetta bar til, tí landskassin í juni í 2020 tók eitt lán á 1,6 milliardir fyri at tryggja, at peningur var tøkur í sambandi við Covid-19.

Av tí at búskaparliga gongdin í fjør og í ár hevur verið betri, enn áður væntað, var peningur tøkur at rinda skuld niður við í juni 2021. Landskassans rentuberandi skuld er í løtuni umleið 4 milliardir krónur. Tað svarar til 18 prosent av BTÚ í 2021, sí myndina.

Í august í ár gav Moody’s Føroyum somu kredittmeting, sum seinast; tað vil siga Aa2 við støðugum útliti. Hetta er triðja hægsta rating (“próvtal”), sum eitt land kann fáa.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. oktober 2021

Landsbankin: Bankarnir hava havt positiv eginpeningsavkast síðani 2016

Eitt mát fyri, hvussu tað gongur í eini fyritøku, er rentingin av eginpeninginum eisini kallað eginpeningsavkastið, ið verður roknað sum úrslitið eftir skatt í mun til eginpeningin í fyritøkuni. Síðani 2016 hava allir føroysku bankarnir havt eitt positivt eginpeningsavkast

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Myndin niðanfyri vísir eginpeningsavkastið hjá føroysku peningastovnunum frá 2010 til 2020.

Síðani 2016 hava allir føroysku bankarnir havt eitt positivt eginpeningsavkast.

Fyri tíðarskeiðið eru 2016 og 2017 tey bestu árini fyri allar bankar. At avkastið síðstu tvey árini ikki hava verið líka góð, er bæði tí úrslitið eftir skatt hevur verið eitt vet minni hesi ár, men eisini tí eginpeningurin hevur verið nakað hægri hesi árini.

Kapitalkrøvini til bankarnar hava síðani heimsumfatandi fíggjarkreppuna í 2008 verið hækkandi, og tí hækkar eginpeningurin.

Í 2019, ið var seinasta ‘vanliga’ árið, áðrenn covid-19 rakti, var árliga avkastið av eginpeninginum hjá BankNordik 10 prosent, hjá Betri Banka 6,2 prosent, hjá Norðoya Sparikassa 3,5 prosent og hjá Suðuroyar Sparikassa 0,63 prossent.

Sambært FinansDanmark var eginpeningsavkastið eftir skatt fyri danskar bankar til samanbering í miðal 8,6% í 2019.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. oktober 2021

Útfluttu fyri 5,7 milliardir krónur fyrstu átta mánaðirnar

Hetta er sjey prosent meira enn sama tíðarskeið í fjør og áleið tað sama sum í 2019

(Savnsmynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fyrstu átta mánaðirnar í ár hava vit útflutt fiskavørur fyri sjey prosent meira enn sama tíðarskeið í fjør. 

Fyrstu átta mánaðirnar í ár var samlaði útflutningurin 5,7 milliardir krónur. Sama tíðarskeið í fjør var útflutningurin 5,5 milliardir.

Í 2019, sum er tað árið vit higartil hava havt mestan útflutning, var eisini útflutt fyri 5,7 milliardir krónur fyrstu átta mánaðirnar, skrivar Hagstovan. Men fyrstu mánaðirnar í ár var útflutningurin tó væl minni enn fyri tveimum árum síðani. Seinastu mánaðirnar er tó meiri útflutt, so útflutningurin nú er ájavnt við 2019.

Útflutningurin av makreli er á sama støði sum í fjør í nøgd, meðan virðið er 20 prosent lægri enn í fjør. Útflutningurin av sild og svartkjafti er tó hægri, bæði í nøgd og virði.

Laksaútflutningurin er vaksin 17 prosent, og var hann 2,6 milliardir krónur fyrstu átta mánaðirnar. Útflutningurin av toski minkaði 14 prosent í virði og 17 prosent í nøgd. Nøgdin av upsa minkaði seks prosent, meðan nøgdin av hýsu vaks sjey prosent. Í virði var tó áleið tað sama útflutt fyri hesi fiskasløgini sum í fjør, skrivar Hagstovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. oktober 2021

Innflutningurin methøgur

Fyrstu átta mánaðirnar í ár varð innflutt fyri 5,7 milliardir krónur, sambært Hagstovuni

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fyrstu átta mánaðirnar í ár varð innflutt fyri 5,7 milliardir krónur, og tað er met, skrivar Hagstovan. Ongantíð fyrr er meira innfutt.

Nú innflutningurin til og við august er gjørdur upp, sæst, at innflutningurin vaks 8,4 prosent í mun til í fjør. Um skip og flogfør ikki verða tikin við, er vøksturin 11 prosent.

Oljuprísurin er hækkaður nógv seinastu tíðina, og sæst hetta eisini aftur í innflutninginum. Hóast eitt sindur minni er innflutt, hava vit brúkt 30 prosent meiri uppá brennievni higartil í ár samanborið við í fjør.

Størsti vøksturin er í bólkinum "maskinur og onnur útgerð til vinnuna". Har er innflutt fyri 194 milliónir krónur meira enn í fjør, sum er ein vøkstur á 39 prosent. Eisini sæst ein stórur vøkstur í innflutninginum av vørum til húsarhaldsnýtslu – átta prosent.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. oktober 2021

Dagsstovnurin Hans Andrias Djurhuus

Dagstovnurin við Landavegin í Havn hevur fingið nýtt navn

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í vikuni var móttøka í samband við at Dagstovnurin á Landavegnum broytir navn til "Dagstovnurin Hans Andrias Djurhuus".

Heðin Mortensen, borgarstjóri og Annfinn Brekkstein, formaður í mentanarnevndini, vóru við til hátíðarhaldið, og fingu teir heiðurin, at avdúka nýggja stovnsnavnið, nýggja búmerki og nýggju nøvnini á stovunum.

Nógv fólk var komið saman til hesa hátíðarløtuna, og bæði starvsfólk, foreldur og børn vóru spent. Hátíðarhaldið byrjaði við at Jens Marni Hansen sang, og harnæst bjóðaði Steinbjørn Viggoson Olsen stovnsleiðari vælkomin, til navnaskiftið og hugnaløtuna hjá dagstovninum.

Síðani var borgarstjórin Heðin Mortensen boðin at siga nøkur orð. Í røðu síni legði Heðin Mortensen fyri við at lýsa, hvussu vakurt og væl Hans Andrias Djurhuus kundi yrkja, eitt nú í flaggsanginum.

Eftir røðuna hjá borgarstjóranum, fekk Annfinn Brekkstein, varaborgarstjóri og formaður í mentamálanevnd Tórshavnar Býráðs, høvið til at halda røðu, áðrenn hann avdúkaði nýggju nøvnini á teimum einstøku stovunum

Eftir røðuna avdúkaði Annfinn Brekkstein nýggju stovu-nøvnini á dagstovninum. Og vóru allar stovurnar navngivnar við íblástri úr kendum barnarímum og sangum eftir Hans Andrias Djurhuus:

Snjósóljan broytir navn til “Marinarstova” (Lítla Marin fekk frá mammu síni)

Gullsóljan broytir navn til “Klæmintsstova” (Veturin kom við kulda og kava)

Tjarnarsóljan broytir navn til “Elsustova” (Lítla Elsa fekk frá mammu síni eina dukku)

Dreymsóljan broytir navn til “Onnustova” (Drívur døgg um døkka grund)

Sóljan broytir navn til “Glæman” (Meg minnist eina mynd)

Miðrúmið eitur framyvir "Bábylon" (Kongaríki í Bábylon)

Og starvsfólkarúmið eitur "Áarstova", uppkallað eftir barnaheiminum hjá Hans Andriasi.

Sum tað seinasta á skranni, kundi Heðin Mortensen borgarstjóri avdúka nýggja búmerkið og nýggja navnið hjá Dagstovninum. Og børnini vóru, sum vera man, øgiliga spent.

Tað er Sasho Bjartsson sum hevur sniðgivið nýggja búmerkið hjá Dagstovninum Hans Andrias Djurhuus. 

Frá vinstru Heðin Mortensen, borgarstjóri, Sasho Bjartsson, ið hevur sniðgivið búmerkið, Annfinn Brekkstein, varaborgarstjóri, og Steinbjørn Viggoson Olsen, stovnsleiðari (Mynd: Tórshavnar kommuna)

Fleiri myndir og røðurnar hjá Heðini Mortensen og Annfinni Brekkstein á heimasíðuni hjá kommununi

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. oktober 2021

Edna Strøm Günther og Marjun Nielsen fingu medalju frá drotningini

Hátíðarløta var í vøggustovuni Stella Maris í dag, har tær báðar nú hava havt 45-ára starvsdag

Borgarstjórin handaði Ednu og Marjuni medalju, umframt

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Hátíðarløta var í vøggustovuni Stella Maris, í samband við at Edna Strøm Günther og Marjun Nielsen hava verið 45 ár í starvi.

Heðin Mortensen handaði teimum heiðurstekin frá Tórshavnar Kommunu og fortjenstmedalje frá hennara hátign Margrethu Drotning og helt síðani eina røðu, har komið varð inn á nógvar av góðu eginleikunum hjá Ednu og Marjuni.

Heimasíðan hjá Tórshavnar kommunu skrivar, at nógv fólk var komið saman í Stella Maris, og at nógv var gjørt burturúr við køkum og kaffi og tónleiki, umframt handanini og røðuni. Ólavur á Váli Olsen framførdi nøkur løg, saman við systur síni Jonu Olsen, og mammuni Charlottu á Váli Olsen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. oktober 2021

Nýtt átak um gáloysni í ferðsluni

Komandi vikurnar skipar Ráðið fyri Ferðslutrygd, í samstarvi við Trygd og Betri Trygging, fyri átak um gáloysni í ferðsluni

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Hvat gert tú, meðan tú koyrir? Tað er so nógv, sum lokkar okkum at taka uppmerksemið frá tí, sum vit eiga at hugsavna okkum um, meðan vit koyra. Nemliga at koyra. Bara. Alt annað er býtt, sigur Ráðið fyri Ferðslutrygd, sum við nýggjum átaki fer at varpa ljós á gáloysni í ferðsluni komandi vikurnar.

Hetta verður gjørt í samstarvi við Trygd og Betri Trygging.

– Við einum spildurnýggjum átaksfilmi varpa vit ljós á alt tað, sum vit lata okkum órógva av, meðan vit koyra. Og tað er jú í veruleikanum býtt. Tí tá vit koyra, skulu vit koyra. Bara.

Gáloysni í ferðsluni er eitt lutfalsliga nýtt hugtak, men seinnu árini hevur RFF sett evnið á breddan fleiri ferðir og nógvir eru hættirnir at vera gáloysin í ferðsluni. Tú kanst vera visuelt gáloysin (tá tú hyggur burtur frá ferðsluni), kognitivt gáloysin (tá tú hugsavnar teg um annað enn ferðsluna), motoriskt gáloysin (tá tú sleppur stýrinum við aðrari ella báðum hondum) og auditivt gáloysin (tá tú lurtar eftir øðrum enn ferðsluni).

Gáloysni í ferðsluni er sostatt alt tað, sum tú gert, sum einki hevur við koyringina at gera. Til dømis:

• tú tosar í telefon ella skrivar/lesur SMS
  
• tú innstillar útvarp ella tónleik
  
• tú tekur okkurt upp av gólvinum
  
• tú etur, drekkur ella roykir
  
• tínir tankar eru aðrastaðni

Hvat siga hagtølini?
Fartelefonin er eitt sera ítøkiligt dømi um nakað, sum kann taka uppmerksemi í koyristøðuni, og tú fær 1000 kr í bót, um tú verður tikin fyri at nýta handhildnað fartelefon.

Hetta er nakað væl lægri revsing enn í Danmark, har bótin er 1.500 kr, umframt klipp í koyrikortið.

Í “Ferðslutrygdarætlanini fyri Føroyar 2019 – 2027” verður mælt til, at nýtsla av handhildnari telefon í ferðsluni eisini skal geva klipp í koyrikortið, skrivar RFF.

Yvirlit yvir politimál fyri nýtslu av handhildnari telefon:

• 2018: 432
  
• 2019: 247
  
• 2020: 373
  
• 2021: 263 (higartil í ár)

Gáloysni er ikki nóg væl dokumenterað í føroysku hagtølunum, men í grannalondum okkara vísa kanningar, at gáloysni er millum vanligastu orsøkir til ferðsluvanlukkur. Í Danmark er gáloysni sostatt orsøk til fleiri enn 50% av øllum deyðsvanlukkum í ferðsluni, skrivar RFF.

– Í kanning, sum Lóður hevur gjørt fyri RFF, hava vit spurt, hvat fólk meta vera høvuðsorsøkin til, at fólk fáa skaða í ferðsluni. Heili 47% av teimum spurdu svara ‘gáloysni’ og bara ‘ov nógv ferð’, verður mett størri skaðaorsøk í ferðsluni.

– Men hóast nógvir føroyingar vísa á gáloysni sum eina høvuðs skaðaorsøk í ferðsluni, siga 20% at tey javnan tosa í handhildna telefon, meðan tey koyra bil. Vit eru sostatt tilvitaði um, at gáloysni hevur stóran týdning fyri ferðslutrygdina, men vit velja kortini alt ov ofta at gera onnur ting enn at koyra. Bara. Og tað er ordiliga býtt.

RFF vísir á, at snildfonir hava eina funku, sum kann stillast soleiðis, at telefonin ikki ringir ella tekur ímoti smsboðum, meðan ein koyrir. Eisini verður skotið upp, at onnur ferðafólk í bili, har bilførarin tekst við annað enn at koyra, bjóða seg at taka sær av telefonsamrøðum, smsboðum, ella útvarpinum, ella at tey biðja bilføraran koyra til síðis og steðga bilinum, til teir eru til reiðar at halda fram at koyra.

Átakið um gáloysni byrjar í dag, 18. oktober og heldur fram í tríggjar vikur. Løgreglan ger kanningar av telefonnýtslu í ferðsluni, meðan átakið er.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. oktober 2021

FarPay kosin ”Børsen Gazelle 2021”

Fyri tveimum árum síðani bleiv FarPay kosin “Ársins íverkseti” í Føroyum og nú er FarPay kosin til “Børsen Gazelle 2021”, av danska blaðnum Børsen

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Føroyska fintech fyritøkan FarPay, hevur seinastu árini havt stóra framgongd bæði í Føroyum og uttanlands. Fyri tveimum árum síðani bleiv FarPay kosin “Ársins íverkseti” í Føroyum og nú er FarPay kosin til “Børsen Gazelle 2021”, av danska blaðnum Børsen.

Tað er ein stórur sigur fyri FarPay, eftir eitt ár, har korona heimsfarssóttin hevur sett forðingar fyri mongum fyritøkum. Nakrar fyritøkur eru kollsigldar, meðan FarPay hevur havt góðan viðstreym og hevur í 2020/2021 økt um bæði kundatal og umsetning, eins og undanfarnu árini.

Og tað er grundarlagið fyri Gazelle-prísin, har krøvini eru, at fyritøkan skal veksa samanhangandi ár eftir ár, og í minsta lagi tvífalda umsetningin ella bruttoúrslitið seinastu fýra árini.

Eitt stórt herðaklapp
- Vit eru ógvuliga stolt av at verða kosin til “Børsen Gazelle, staðfestur Sámal Samuelsen, stjóri.

- Tað er eitt stórt herðaklapp til okkara ágrýtnu starvsfólk, ið leggja nógva orku í at skapa tær tænastur, sum hava givið okkum stóran vøkstur og viðgongd hjá okkara kundum og teirra gjaldarum.

- At blíva kosin “Gazella” hevur ikki verið eitt mál í sær sjálvum, men tað er eitt tekin um at úrslitini vit hava nátt seinastu árini eru sera góð. Og vit stríðast áhaldandi fyri at økja vøksturin og blíva Gazella aftur næsta ár. Tí hava vit sett fleiri nýggj starvsfólk, bæði í Føroyum og Danmark, og er starvsfólkatalið tvífaldað seinasta árið, so vit hava orku til at renna móti nýggjum málum, og enn fleiri framkomnum og brúkaravinarligum loysnum.

FarPay er fyrr í ár flutt í nýggja høvuðsskrivsstovu í Tórshavn, har rúmd er fyri framtíðar vøkstrinum hjá felagnum og fleiri starvsfólkum.

FarPay hevur kundar í Føroyum, Danmark og Grønlandi, har tað serliga í danska marknaðinum eru stórir vakstrarmøguleikar, men FarPay arbeiðir eisini við at víðka um virksemi til onnur lond.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. oktober 2021

Navaljyj fær Sakharov-virðislønina

Hevur sitið fongslaður í Russlandi síðani januar mánað

(Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fongslaði russiski andstøðingurin, Aleksej Navalnyj, fær viðurkendu Sakharov-virðislønina í ár. Tað boðaði EPP tingbólkurin í Europa-tinginum frá í gjár.

Navalnyj er ein av harðastu kritikarunum hjá russiska forsetanum, Vladimir Putin. Síðan januar hevur hann sitið fongslaður, eftir at hann vendi heimaftur til Russlands úr Týsklandi. Her var hann í viðgerð í fleiri mánaðir fyri eitt eitursálop móti honum, sum hann sigur Kreml standa aftanfyri – nakað, ið forsetin hevur víst aftur.

Sakharov-virðislønin er ein høgt vird mannarættindavirðisløn, sum viðurkennir andstøðingar og politiskar frávíkjarar. Virðislønin er á 50.000 evrur.

Virðislønin hevur navn eftir sovjetrussiska andstøðingin, vísundamannin og Nobel-heiðurslønarvinnaran, Andrej Sakharov.

Í fjør var tað andstøðurørslan í Hvítarusslandi, sum fekk heiðurslønina, sum fyrr eisini er latin saudiarabiska blokkaranum, Raif Badawi og pakistansku Malala Yousafzai. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. oktober 2021

Trygdartiltøk fyri poltikarar skulu endurskoðast

Í Stórabretlandi hevur kjak stungið seg upp um trygdina hjá teimum fólkavaldu, eftir at David Amess varð dripin fríggjadagin

Boris Johnson, forsætisráðharri, Keir Starmer, formaður í Labour, og Priti Patel, innlendismálaráðharri, luttóku í minningarhaldi fyri David Amess í Belfairs Methodist Church í Leigh (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í kjalarvørrinum á drápinum á konservativa politikaranum David Amess seinasta fríggjadag,  hevur kjak stungið seg upp um trygdina hjá politikarum í Stórabretlandi.

Bretski innlendismálaráðharrin, Priti Patel kallar drápið "eitt vitleyst álop á sjálvt fólkaræðið", og hevur hon boðað frá, at trygdartiltøkini fyri politikarar skulu endurskoðast alt fyri eitt.

M.a. eigur mann at umhugsa, hvar veljarafundir verða hildnir, og um trygdarfólk eiga at vera til staðar, sigur hon sambært Reuters.

Lindsay Hoyle, formaður í bretska Undirhúsinum, hevur eisini boðað frá, at hann ynskir at endurskoða trygdartiltøkini í bretska tinginum.

69 ára gamli David Amess varð álopin undir einum veljarafundi í kirkjuni Belfairs Methodist Church í býnum Leigh-om-Sea í Onglandi, góðar 60 kilometrar frá høvuðsstaðnum London. Amess doyði, eftir at hava verið stungin fleiri ferðir.

Stutt eftir varð ein 25 ára gamal maður, sum er undir illgruna fyri at standa aftanfyri, handtikin á staðnum. Málið verður kannað sum yvirgangur.

Fyri fimm árum síðani varð ein annar poltikari eisini dripin. Tá var tað Jo Cox, ið umboðaði flokkin Labour, sum varð stungin niður.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. oktober 2021

Nám vann silvur fyri Sjófeingi

Annað árið á rað fekk føroyskt undirvísingartilfar virðisløn frá Belma-felagsskapinum

Manningin handan virðislønta undirvísingartilfarið. Frá vinstru Unn Laksá, Ólavur Ellefsen, Rannvá Hansen og Tóri Slættalíð

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Annað árið á rað hevur Nám vunnið virðisløn í kappingini um besta undirvísingartilfar í Evropa. Í ár er vinningurin silvur fyri talgilda tilfarið ”Sjófeingi”. Í fjør vann Nám gull fyri samansetta undirvísingartilfarið ”Finka”.

Tilfarið sjófeingi sæst her 

Dómsnevndin hjá Belma kunngjørdi í vikuni úr Frankfurt í Týsklandi, har bókamessa er, eina støðulýsing fyri føroyska tilfarið og síðan grundgeving hjá trimum dómsnevndarlimum fyri at geva Námi silvurheiðursløn fyri føroyska undirvísingartilfarið “Sjófeingi”:

Tilfeingi úr havinum
Talan er um talgilt undirvísingartilfar í lærugreinini náttúru og tøkni til næmingar í 6. flokki, har evnið er burðardygg gagnnýtsla av øllum tilfeingi úr havinum.

Tað er felagsskapurin European Educational Publishers Group, sum á hvørjum ári skipar fyri Belma, ið stendur fyri Best European Learning Materials Award.

Tríggir dómsnevndarlimir hjá Belma hava mett um undirvísingartilfarið hjá Námi.

Fyrsti dómsnevndarlimur sigur:

Tilfarið fevnir um eina rúgvu av kunnandi teksti, uppgávum, filmum, myndum og kortum, sum geva næmingum fleiri møguleikar at læra. Tilfarið brúkar Føroyar sum støði og fer so longur út í heim at kanna viðurskiftini, og leggur dentin á burðardygd og veðurlagsviðurskifti á ein væl skipaðan hátt. Næmingarnir fáa góðar møguleikar at hugsa um evnini í felag. Myndirnar eru góðar. Filmur ger evnið nærverandi við persónligum søgum. Tað er lætt at navigera í tilfarinum. Dygdarfyrilestrar um ymisk evni geva tilfarinum eyka ískoyti.

Annar dómsnevndarlimur sigur:

Tilfarið hevur høga góðsku, hugtakandi snið og lætta navigatión. Lay-out er klárt og attraktivt. Væl skipað fokus er á smálutir í føroyskari fiskivinnu og alivinnu við teim altjóða avbjóðingum, sum eru knýttar at eini burðardyggari føðiketu, sum tó eisini gevur rúmd fyri umhvørvistrupulleikum og -vernd. Tilfarið er innihaldsríkt og skilliga skipað, hóast summir partar eru samansettir. Inngangurin er greiður og lættur at skilja, hóast hann vísir til eitt nýtt evni á ein nýggjan hátt. Sjáldsama góðar myndir eru brúktar til hvørt av teim átta økjunum og samsvarandi evnunum. Tekningar og onnar myndalig amboð stuðla upp undir tekstin, og framúr góðir videofilmar geva tilfarinum ein munandi ágóða. Her er gott samstarv millum undirvísing og læring og didaktiskt og metodisk amboð - frá vanligum frágreiðingum og framsetingum til frágreiðingar, telduspøl og kort at lesa. Ymsar uppgávur og ymiskt virksemi er, sum vendir sær bæði til einstaka næmingin og bólkin, og amboð at meta við eru løgd væl inn í tilfarið.

Triði dómsnevndarlimur sigur:

Myndaliga hugtakandi, høg góðska, filmisk videobrot, sum gera tilfarið viðkomandi. Undirvísingarevnið um burðardygga fiskivinnu er ógvuliga týdningarmikið fyri málbólkin og ta tíð, vit liva í.

Belma 2021 niðurstøða um føroyska undirvísingartilfarið Sjófeingi:

Samvirkna kortið gevur eina framúr góða og stuttliga innleiðslu, sum fevnir næmingarnar og dregur teir til sín. Greitt verður frá um samansett evni við video, animatiónum, myndum og stuttum teksti. Eitt gott savn við eykatilfari, sum bæði næmingar og lærarar kunnu brúka, fylgir við.

Silvur fyri burðardygd í undirvísing
Við bókini ”Finka” vann Nám gull í kappingini um bestu skúlabók í Evropa í fjør.

Í ár var Nám í tveimum førum við í kappingini um besta nýggja undirvísingartilfar í Evropa. Umframt talgilda tilfarið ”Sjófeingi”, sum vann silvur, luttók Nám eisini í kappingini við bókini ”Søgur um ull”, sum Ása Hátun skrivaði.

Nám hevur gjørt virðislønta undirvísingartilfarið ”Sjófeingi” saman við Tökni og Sjókovanum.

”Sjófeingi” er grundað á toLRN læringsplatformin hjá Tökni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. oktober 2021

Løgmaður handar bókmentavirðislønina

Mentanarvirðislønirnar hjá Norðurlandaráðnum verða handaðar 2. november. Danmarks Radio sendir tiltakið beinleiðis

Bárður á Steig Nielsen (Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Virðislønir Norðurlandaráðsins verða í ár latnar á tiltaki, sum verður í leikhúsinum, kallað Skuespilhuset í Keypmannahavn.

Hetta hendir 2. november í sambandi við at Norðurlandaráðið heldur sín ársfund í danska høvuðsstaðnum í ár.

Og tað er eisini longu greitt, at tað verður Føroya løgmaður, sum handar heiðurslønina, sum verður mett at vera tann mest tignarliga, bókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins, ið hevur verið latin síðan 1962.

Lív Maria Róadóttir Jæger

Um løgmaður fær høvi at lata prísin til Lív Mariu Róadóttir Jæger, fáa vit so ikki at vita fyrr enn á sjálvum tiltakinum, sum verður sent beinleiðis á DR2, og helst á KvF eisini. Stuttligt hevði tað í hvussu so er verið. Lív Maria er dóttir einasta føroyingin, sum hevur fingið hesa ta tignarligastu av virðislønum Norðurlandaráðsins. Rói Paturson fekk virðislønina fyri yrkingasavnið “Líkasum” í 1986.

Nú er dóttirin tilnevnd fyri yrkingasavnið “Eg skrivi á vátt pappír”.

Tað er ikki heilt rætt, at Rói Patursson er einasti føroyingur, sum hevur fingið bókmentavirðislønina. William Heinesen hevur eisini fingið hana, tað var í 1965 fyri dansktmæltu skaldsøguna “Det gode Håb”, men hetta árið vóru tað tveir rithøvundar, sum fingu heiðurin. Hin var sviin Olof Lagerkrantz.

Sunniva Gudmundsdóttir Mortensen (Savnsmynd: Súsanna Smith Johansen)

Norðurlandaráðið letur fimm virðislønir.

Tað verður fyrrverandi danski móttakarin av hesi virðisløn, talskvinnan móti matoyðsli, Selina Juul, sum handar virðislønina. Millum møguligu móttakararnar er føroyska Sunniva Gudmundsdóttir Mortensen og hennara átak fyri at menna lokala matframleiðslu, Matkovin, sumer tilnevnd.

Sjónleikarin, sum er aktuellur í nýggja James Bond filminum og í spennandi Netflix-føðini “Kastanjemanden”, David Denick, letur hensa heiðurslønina. Føroyar gera ikki tilnevningar til hesa heiðurslønina.

Eivør

Kórleiðarin og tónasmiðurin, og vælumtókti sjónvarpsverturin, Phillip Faber, handar tónleikavirðislønina í ár. Føroyar hava tilnevnd Eivør Pálsdóttir til hesa heiðurslønina, sum annað hvørt ár verður latin einum tónasmiði og einum virkandi tónleikara.

Tónleikavirðislønin verður mett at vera tann næst mest tignarligasta av heiðurslønunum eftir bókmentavirðislønina.

Henda virðislønin er latin síðan 1965, og eisini her er hon bert eina ferð latin føroyingi. Tað er Sunnleif Rasmussen, sum fekk virðislønina í 2002 fyri symfoniina "Oceanic Days".

Marjun Syderbø Kjælnes

Nýggjasta virðislønin er hon fyri barna- og ungdómsbókmentir. Bárður Oskarsson vann hesa virðislønina fyri trimum árum síðani. Í ár er Marjun Syderbø Kjelnæs tilnevnd fyri bókina “Sum rótskot”.

Hennara hátign, Mary krúnprinsessa av Danmark, handar hesa heiðurslønina.

Vertur fyri tiltakinum í Skuespilhuset verður norski sjónleikarin, Jakob Oftebro, seinast sæddur í danska stórfilminum “Margrethe I”.

Undirhaldinum annars standa Tina Dickow, Vocal Line, Mathias Heise Trio og Helgi Jónsson fyri. Tiltakið endar við velagssangi, har DR Pigekoret syngur fyri.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. oktober 2021

Kunna um stórar ætlanir í Koltri

Tjóðsavnið leggur fram ætlanir um m.a. eina náttúrugranskingarstøð

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í komandi viku skipar Tjóðsavnið fyri almennum kunningartiltaki, har greitt verður um stórar ætlanir í Koltri.

Fundurin verður í hølum savnsins í Brekkutúni í Hoyvík týskvøldið 26. oktober.

Seinastu árini hevur miðvíst verið arbeitt við ymiskum ætlanum í Koltri. Nú hetta er komið somikið ávegis, ynskir Tjóðsavnið nú at kunna almenningin um ætlanirnar.

Verkætlanin kann í stuttum lýsast soleiðis:

Í 2012 var arbeiðið at endurreisa býlingin Heima í Húsi, sum ein býling umboðandi bóndasamfelagið umleið 1870, liðugt. Eftir hetta fekk Tjóðsavnið ábyrgdina av oynni og at gera eina serliga antikvariska skipan fyri hana.

Verandi verkætlan er býtt í tvey, ein mentanarsøguligan part og ein náttúrufrøðiligan part. Tann mentanarsøguligi parturin umfatar sunnara part av oynni við bygdarlagi og bøi. Her er ætlanin at endurreisa bygningar, byggja vitjanardepil, gera framsýningar, undirvísingartilboð og aðrar upplivingar.

Í náttúrufrøðiliga partinum er ætlanin at seta á stovn Føroya fyrstu náttúrugranskingarstøð, byggja verkstovur og umframt at gera framsýningar, undirvísingartilboð og aðrar upplivingar.

Málbólkurin fyri verkætlanini er breiður. Tilboð vera til skúlanæmingar, miðnámsskúlanæmingar, útlendsk og føroysk ferðafólk, vinnuna og onnur, sum kunnu njóta friðin úti í Koltri. Afturat hesum verður so granskingin hjá Tjóðsavninum, sum hevur stóran altjóða áhuga.

Á kunningarkvøldinum, fer Herleif Hammer, stjóri í Tjóðsavninum at greiða frá verkætlanini og hugsaninanirnar aftanfyri. Síðan fer Janus Hansen, savnsvørður at greiða frá kanningararbeiðinum av náttúruni í Koltri. Hann fer eisini at tosa um ætlanirnar við granskingarstøðini og um ætlanirnar at taka seyðin av norðara partinum av oynni og skipa hann sum eitt náttúrufriðøki.

Eftir ein støðg fer Høgni Hansen, arkitektur at greiða frá teimum nýggju bygningunum, sum verða partar av framtíðar virkseminum í oynni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. oktober 2021

Hátíðarhalda 10 ár við stórari konsert

20. november fer føroyski rappbólkurin Swangah at hava konsert í Sjónleikarhúsinum í Havn í sambandi við, at 10 ár eru liðin, síðan fyrsta útgáva teirra, "Belials Synir" kom út

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tann 20. november í ár verður Sjónleikarhúsið í Havn karmur um stóra rapp-konsert hjá bólkinum Swangah.

Hetta er í sambandi við, at tað í ár eru 10 ár síðan, fyrsta útgáva teirra, "Belials Synir" kom á føroyska marknaðin í 2011, og fer bólkurin at framføra øll løgini á útgávuni hetta kvøldið.

Afturat Swangah fara Marius DC, RSP og Ghostnotes at framføra.

Í 2018 vóru Swangah virðisløntir á FMA, har teir fingu viðurkenning fyri mongu árini av tónleikaligum útláti, íkasti og sermerki til tað, ið einskilda er kent sum føroyskt hiphop. Swangah er vorðin ein grundsteinur í føroyskum hiphop og rapp, og við 10 ár á baki síðani fyrstu útgávuna, og skal hetta hátíðarhaldast saman við Føroya fólki, skrivar bólkurin í tíðindaskrivi.

“Belials Synir” kom út í 2011, eftir at Swangah setti hol á fyrstu rapp-verkætlanina av sínum slag í føroyskari søgu. Greitt var beinanvegin, at einki líknandi nakrantíð var sæð ella hoyrt í Føroyum og eftir bert fáar vikur, hevði Swangah sett síni spor í føroyska landslagið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. oktober 2021

Tríggir toppar á søguligum botni

Nýggi leikurin, “Portrettið” eftir Jóanes Nielsen, verður frumframførdur 13. november

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hvat hevði hent, um Kjølbro, Mikines og Victor Danielsen hittust í Klaksvík, meðan læknastríðið leikaði harðast á?

"Portrettið" er eitt absurd, skemtiligt og surrealistiskt ævintýr – men við søguligum botni – pallsett og fortalt gjøgnum eyguni hjá Mikinesmálaranum. Ein ferð í ongamannalandi, har dreymarnir ferðast frítt og tíðin er upployst. Millum himmal og jørð, list og vinnulív, fortíð og framtíð, skemt, álvara, lív og deyða. 

Í nýskrivaða leikinum hjá Jóanes Nielsen uppliva vit tríggjar mastodontar innan føroyskt vinnu-, átrúnaðar- og mentanarlív frá einum heilt nýggjum og óvanligum sjónarhorni.

Leikurin fer fram í spenninum millum tað søguliga og heilt konkreta – Klaksvík undir Læknastríðnum í 1955 – og tíðarleysar, eksistentiellar spurningar og djúpar loynidómar. Eins og Jóanes Nielsen ger við søgugongd, karakterir og hendingar, verður alt vent á høvdið og fysiskar lógir upphevaðar í pallmyndini hjá Edward Fuglø.

Leikarar eru Hjálmar Dam, Nicolaj Falck og Hans Tórgarð sum ávikavist Kjølbro, Mikines og Victor Danielsen, umframt Kristina Sundar Hansen og Annfinnur Heinesen.

Íslendski leikstjórin Guðjón Pedersen er vælkendur á Tjóðpallinum og hevur áður leikstjórnað "Aftaná undrið" eftir Jóanes Nielsen, "Kirsiberjagarðurin" eftir Tjekhov og "Breaking the Waves" eftir Lars von Trier.

Portrettið verður frumsýndur á Tjóðpallinum leygardagin 13. november. Hetta er fjórði leikurin hjá Jóanes Nielsen á Meiarínum. Hinir eru "Eitur nakað land Weekend?" (Gríma 2001), "Aftaná undrið" (Tjóðpallurin 2009) og "Havfrúgvin" (Tjóðpallurin 2016). 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. oktober 2021

Bjóðar pensjónistum inn til venjing – at dansa

Harmonikudansur verður í Tilhaldinum í Havn seinasta mikukvøld í mánaðinum

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Havnar Harmonikufelag letur nú dyrnar upp fyri pensjónistum og øðrum áhugaðum, tá vant verður í Tilhaldinum í Tórsgøtu í Havn.

Harmonikufelagið venur seinasta mikukvøld í hvørjum mánaði millum kl 20.30 og 21.30. Hesin tímin er mest ætlaður pensjónistum, sum á henda hátt kunnu fáa eina hugnaløtu við harmonikutónleiki og møguliga enskum dansi hesa løtuna.

Tað kostar onki at koma inn og kaffi og okkurt søtt verður at fáa til keyps.

Fyrstu kvøldini verða 27. oktober og 24. november, men í desember verður onki tiltak. Ætlanin er so at tiltakið annars verður hvørt seinasta mikukvøld í hvørjum mánaði í ein tíma frá kl 20.20, stendur at lesa á heimasíðuni torshavn.fo 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. oktober 2021

Svensk poppstjørna í Norðurlandahúsinum

Svenska poppstjørnan Jenny Wilson hevur konsert 6. november í Norðurlandahúsinum, og tað verður við upphiting frá føroyska stjørnuskotinum Horrse

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Leygarkvøldið 6. november hevur svenski sangarin og sangskrivarin Jenny Wilson konsert í Norðurlandahúsinum.

Síðan hon trein á pallin fyri fyrstu ferð í 2005, hevur hon vunnið virðislønir og altjóða viðurkenning fyri sítt nýskapandi ljóð og ikki minst fyri sínar djørvu tekstir. Tekstir, sum koma tætt inn at lívi hennara og millum annað siga frá neyðtøku, brótskrabba og tí at vera mamma.

1. oktober gav hon út sjeyndu útgávu sína, MÄSTERVERKET.

Men tað verður ikki bert Jenny Wilson, sum verður at hoyra hetta kvøldið. Tað verður nevniliga føroyski Horrse, sum fer at hita upp fyri hana, skrivar Norðurlandahúsið í tíðindaskrivi.

25 ára gamli føroyski tónleikarin Ragnar Finsson hevur eina tónleikafortíð, ið breiður seg yvir nógvar greinar sum t.d. punk, jazz og blues. Í dag undir listanavninum Horrse, er hann kendur fyri at trína á pallin við sínum gitari og veita fólkatónleik við einari nýmótans tulking. Tey inniligu løgini bera ofta dám av sálarligum stríði og einari óró.

Seinasta staklagið hjá Horrse eitur “You’re a Ghost”, sum snýr seg um at sleppa teimum tingunum ið tyngja ein. Tað kann vera menniskju, støð ella partar av einum sjálvum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. oktober 2021

Tórsgøta stongd í dag í sambandi við matmarknað

Í dag verður serføroyskur matmarknaður í Tórsgøtu í Havn, og hetta ávirkar ferðsluna, upplýsir Tórshavnar kommuna

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Leygardagin 23. oktober verður serføroyskur matmarknaður í Tórsgøtu í Havn, og í hesum sambandi verður Tórsgøta stongd fyri allari ferðslu frá Sverrisgøtu oman til Vágsbotn frá klokkan 10-17, boðar Tórshavnar kommuna frá.

Matframleiðarar úr øllum Føroyum luttaka á marknaðinum, og møguleiki verður at keypa leskiligar hágóðskuvørur beinleiðis frá framleiðarunum: seyðakjøt- og avroð, neytakjøt, turkaðan tara, nýupptikið grønmeti og annað gott.

Umframt søluborðini verður annað eisini at uppliva á degnum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. oktober 2021

Krossriddarasvørð komið undan kavi

Avvaksin forngripur funnin út fyri norðurstrond Ísraels

(Mynd: Shlomi Katzin)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Eitt svørð, sum ein krossfari helst hevur borið fyri umleið 900 árum síðani, varð herfyri funnið út fyri norðurstrond Ísraels. Tað var ein frítíðarkavari, sum fann svørðið, skrivar BBC.

Frítíðarkavarin, Sholmi Katzin, hevur handað tað umleið ein metur langa svørðið til ísraelsku forngripamyndugleikarnar.

Hildið verður, at broyting í sandviðurskiftunum er orsøk til, at gjar- og gogguvaksna svørðið er dagað fram aftur.

Forngripamyndugleikarnir í Ísrael fara nú at reinsa svørðið, so at tað kann vísast fram fyri almenninginum.

- Svørðið er í sera góðum standi. Talan er um ein vakran og sjáldsaman grip, sum ein krossfarariddari hevur átt, sigur ein serfrøðingur hjá ísraelsku forngripamyndugleikunum.

Rættiliga nógvir gripir eru funnir fram við strendurnar nærhendis Carmel, har skip á ferð framvið Miðjarðarhavs strendur plagdu at kroka í illveðri.

Krossfararnir vóru evropeiskir riddarar, sum vóru við í átrúnaðarligum stríðum í eystara parti av Miðjarðarhavinum. Eitt endamál við krossferðunum, ið vórðu góðkendar av katólsku kirkjuni í Rom, var at vinna heilaga landið aftur frá muslimskum stýri.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. oktober 2021

Heimskent listaverk selt fyri 163 milliónir krónur

Listaverkið, sum vakti stóran ans fyri trimum árum síðani, tá tað oyðilegði seg sjálvt, er selt fyri 18,58 milliónir pund – ella 163 milliónir krónur

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Seinasta hósdagn varð eitt listaverk hjá bretska gøtulistamanninum og provokatørinum Banksy selt á uppboðssølu fyri 18,58 milliónir pund, ið svarar til umleið 163 milliónir í okkara krónum.

Listaverkið, sum í dag eitur "Love is in the Bin" var selt á auktiónshúsinum Sothebys í London, skrivar Ritzau.

Upprunaliga heitið á listaverkinum var "Girl With Balloon", tá tað varð selt fyri 1,047 milliónir pund ella 8,9 milliónir krónur í oktober 2018 á sama auktiónshúsi. Sølan vakti nógvan ans, tá listaverkið oyðilegði seg sjálvt.

Banksy hevði nevniliga bygt ein makulatur í rammuna á listaverkinum, sum oyðilegði málningin í tí at hann var seldur.

Les eisini: Listaverk selt fyri 8,9 mió. kr. – oyðilegði seg sjálvt

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. oktober 2021

Nýtt staklag hjá Adele setti met á Spotify

Í november gevur bretska sangkvinnan út sína fyrstu útgávu í seks ár, og fyrsta staklagið "Easy on Me", sum kom út fríggjadagin, varð spælt 24 milliónir ferðir fyrsta dagin

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Bretska sangkvinnan Adele, sum m.a. er kend fyri stóru hitløgini "Hello", "Rolling in the Deep" og "Someone Like You" hevur hildið lágan profil seinastu árini, men 19. november gevur hon endiliga út sína fjórðu útgávu.

Komandi útgávan, ið hevur fingið heitið "30" er fyrsta útgáva hennara í seks ár, og fyrsta staklagið hevur longu sett met.

Lagið, ið ber heitið "Easy on Me" varð givið út fríggjadagin, og sambært DR hevur lagið sett met á tónleikastroymingartænastuni Spotify.

Fyrsta dagin varð nýggja staklagið stroymt 24 milliónir ferðir, ið er tað mesta, sum eitt lag er stroymt í ein dag.

Sjónbandalagið til "Easy on Me" varð eisini lagt á YouTube fríggjadagin. Í skrivandi stund er sjónbandalagið víst nærum 99 milliónir ferðir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. oktober 2021

100 ár síðan fólk settust niður í Vatnsoyrum

Dagurin verður hildin við hátíðarhaldi í dag

(Myndaeigari: Heðin Poulsen)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í 1913 søktu fimm mans í Vágum um traðir av kongsjørðini á Norðara Leiti í Miðvági. Teir vóru: Martin Nielsen (Stóri Martin), Martin Jacobsen (Lítli Martin), Dánjal Poulsen (Suðuroyar Dánjal), Sørin Nielsen og Mikkjal Joensen.

Stóri Martin, bygdi eitt lítið fjós umleið 1918, við rúmi, sum hann húsaðist í, tá hann var har. Hann hevði tá neyt í Vatnsoyrum.

Í 1921 avgjørdi hann at flyta oman at búgva og búði við húski sínum í einum parti av fjósinum. Hetta er fyrsta húski, ið setist á staðnum. Dagurin var 20. oktober 1921.

Í samband við 100 ára dagin, hevur Vága kommuna skipað eitt miðstaðarøki í Vatnsoyrum, har borgarar kunnu koma saman um ymisk tiltøk í bygdini. Og leygardagin 23. oktober, verður hátíðarhald í bygdini í samband við 100 ára dagin, tá miðstaðarøkið somuleiðis alment verður tikið í nýtslu.

Tiltakið byrjar klokkan 14 við at Bjarni Prior, borgarstjóri bjóðar vælkomin og heldur eina røðu. Síðan avhendar hann miðstaðarøkið til bygdafólkið og Kirstin Poulsen úr Vatnsoyrum avdúkar minnismerkið.

Víðari skráin fyri dagin er henda:

Kl. 14.15 Fjósið – fyrsta húsið í Vatnsoyrum – er opið við myndaframsýning
Kl. 14.45 Borgarstjórin bjóðar vælkomin á Zarepta har kommunan bjóðar kaffi og kakur
Kl. 14.50 Vágakórið syngur
Kl. 15.30 Í salinum greiðir Karl Jóhan Nielsen frá um Vatnsoyrar og Jóan Pauli Joensen, fólkalívsfrøðingur, hugleiðir um Vatnsoyrar sum niðurseturbygd
Kl. 16.00 Bókaframløga um Vatnsoyrar – Dánjal Poulsen leggur fram um ætlaðu bókina um Vatnsoyrar
Kl. 17.00 Tiltakið endar

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. oktober 2021

- Tá tað varð skonkt í Meinigheitshúsinum undir krígnum

125 ár síðan Meinigheitshúsið á Vaglinum - núverandi býráðssalurin - varð vígt

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

18. oktober vóru liðin 125 ár síðan meinigheitshúsið á Vaglinum í Havn varð vígt. Talan er um reyða húsið, sum nú verður brúkt til býráðssal.

Heimasíðan hjá Tórshavnar kommunu hevur eina stuttliga frágreiðing um húsið, sum m.a. fortelur um, tá ungir bretskir hermenn fóru at skeinkja øl inni í meinigheitshúsinum, nakað, sum tær fínu frúurnar í býnum als ikki høvdu ætlað, tá tær lótu hermonnunum húsið til láns.

--

Meinigheitshúsið varð vígt fyri júst 125 árum síðan, tann 18. oktober 1896. Húsið hevur verið býráðssalur í mong ár. Húsið varð bygt uttanfyri táverandi bøgarðarnar og kostaði 4.124 krónur at byggja.

Núverandi býráðssalur heldur til í gamla Meinigheitshúsinum við Vaglið. Grundarsteinurin til hetta hús varð lagdur longu 5. Juli í 1896 og húsið varð vígt 18. oktober sama ár. Síðan varð húsið brúkt sum missiónshús. 

Seinni keypti kommunan gamla Meinigheitshúsið. Seinasta møtið varð tó ikki hildið har fyrrenn í 1983. Tá varð eisini fyrsti býráðsundurin hildin.

Tá bretskir hermenn komu higar undir seinna heimsbardaga vórðu teir væl móttiknir. Royal Marines komu á Skálafjørðin og til Havnar, og frúunum í Havn tókti synd í hesum ungu dreingjum, sum vóru ryktir úr sínum heimliga umhvørvi og sendir í kríggj. 

Havnarkonur hildu, at ungu hermennirnir ikki máttu reka fyri vág og vind, og frúurnar skipaðu so fyri, at hermennirnir fingu Meinigheitshúsið at vera í, tá teir ikki vóru bundnir av tænastuni.

Men ætlanin um, at ungu mennirnir skuldu finna hvíld í Meinigheitshúsinum við einum te- ella kaffimunni og einum køkubita eftir arbeiðstíð, meðan teir fingu eitt gott orð við á vegnum, hepnaðist ikki væl. 

Hesir ungu mennirnir vóru uppvaksnir við pubb og vildu hava øl. Kaffi og te løgdu teir onki í.  Tí var skjótt, at stórar øltunnur vórðu rullaðar inn í Meinigheitshúsið og herfólk sett at skonkja.

Hinumegin vegin lá almenna pisshúsið – ”Fredensborg” - strategiskt plasserað. Her var ein øgilig gongd ímillum til miklan trega fyri vælmeinandi frúurnar.

Roynt varð at fáa bretska ølskonkjandi hervaldið útaftur úr Meinigheitshúsinum, men tað gingu eini tvey ár, áðrenn stóru kantinurnar norðanfyri Realskúlan vóru lidnar at flyta inn í.

Kelda: torshavn.fo

Soleiðis sær húsið út í dag (Mynd: Google)

Frá býráðsfundi herfyri (Savnsmynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. oktober 2021