Farmaskip til Suðuroynna og bíligari ella ókeypis tunnilsgjald

Samferðslupakkin hjá landsstýrinum inniheldur eisini ein hækkan av bensinavgjaldinum og vegskattinum og sølu av landskassans partabrøvu í Smyril Line og Tjaldur. Eisini er ætlanin at leggja Strandfaraskip Landsins í partafelag

Jørgen Niclasen, samferðslu- og fíggjarmálaráðharri (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Samferðsla er ein spurningur um trivnað og trygd fyri landsins borgarar. Tí skal tað gerast smidligari at ferðast í Føroyum.

Hetta er útgangsstøðið í arbeiðinum, sum liggur aftan fyri samfeðslupakkan hjá landsstýrinum, ið varð lagdur fram á kunnandi fundi í Tinganesi fríggjadagin.

Talan er um ein pakka av lógaruppskotum, ið eru borin í tingið. Ikki tí tey neyðturviliga skulu skundast ígjøgnum innan ársskiftið, men av tí at skipaninar kunnu fáa gildi frá 1. januar at rokna.

Í høvuðsheitum snýr tað seg um at loyst tríggjar avbjóðingar:

- Í fyrsta lagi at loysa fløskuhálsin við farmaflutningi um Suðuroyarfjørð.

- Í øðrum lagi at fáa fleiri bilar at brúka nýggja Eysturoyartunnilin

- Og í triðja lagið at sleppa av við gjaldsskipanina í Vágatunnlinum og Norðoyatunnlinum, ið eru útgoldnir.

Leiga ella keypa skip - "Hasfjord-loysn"
Kanska longu í næstu viku fæst at vita hvat tað er fyri skip, sum landsstýrið hevur í kvittanum at sigla við farmi millum Suðuroynna og Havnina.

Jørgen Niclasen greiddi á tíðindafundinum frá, at samráðingar hava verið við flutningsfeløgini, sum virka á føroyska marknaðinum, um at hjálpa til við at loysa avbjóðingina, men komið var ikki fram til nakra loysn, serliga tí at júst hesin flutningsmarknaðurin hevur upplivað stóran vøkstur seinastu tíðina.

Men leiga ella keyp av einum skipi er ein møguleiki, sum kann loysa seg  - serliga tá sammett verður við, hvat eitt avloysaraskip fyri Smyril kemur at kosta, tá Smyril skjótt skal dokkast í fimm, kanska seks vikur.

- Vit eru í samráðingum um eitt egnað skip til hesa, skulu vit kalla tað Hasfjord-loysnina. Kanska hava vit fingið eina avtalu upp á pláss longu í komandi viku, segði Jørgen Niclasen á tíðindafundinum.

Minni í tunnilsgjaldi - meira í bensingjaldi og vegskatti
Viðvíkjandi gjaldinum til undirsjóvartunnlarnar, liggur tað í kortunum, at tað framyvir skal gerast ókeypis at brúka tunnlarnar til Vágar og Norðoyar.

Eisini verður gjørt ein skipan við Eysturoyartunnlin, sum setir eina pendlaraskipan í verk aftur fyri ein árligan stuðul á 7 milliónir krónur.

Sí: Ætlanir um príslækking fyri pendlarar í Eysturoyartunnlinum 

Aftur fyri hetta verður ferðaavgjaldsskipanin nú broytt soleiðis, at tað ikki longur verður veittur ferðastuðul fyri tunnilsgjald, men bara fyri kilometrarnar, og bara fyri styttstu leið. So teir bilar, sum framyvir velja at koyra gjøgnum Sundalagið fáa ferðastuðul sambært teininum gjøgnum eysturoyartunnlin, um tað er stytsta leið.

Til at fíggja hesum, er eisini ætlanin at hækka avgjaldið fyri brennievni og at hækka vegskattin fyri persónbilar.

Vegskatturin hækkar 300 krónur pr. persónbil um árið, og avgjaldið á brennievni hækkar 13 oyru fyri liturin.

Skrúvað verður eisini upp á farmagjaldið, so meirinntøkurnar haðani verður 5 milliónir krónur árliga, upplýsti Jørgen Niclasen.

Selja partabrøv
Inntøkurnar og sparingarnar av hesum verða 40 um milliónir krónir árliga, sum verður mett at vera nett tað sama, sum tað fer at kostar at hava eitt nýtt farmaskip í rakstri, umframt stuðulin til eysturoyartunnilin og rakstur av hinum báðum undirsjóvartunnlunum.

Til tess at fíggja veðhaldinum til Eysturoyartunnlini - sum komandi ár væntandi er 35 milliónir krónur - umframt kostnaðin av nýggjum farmaskipi, er ætlanin at selja partabrøvini hjá landskassanum í Pf. Smyril Line og Pf. Tjaldur, ið eru mett at hava eitt virði á 86 milliónir krónur.

Strandferðslan í partafelag
Við í samferðslupakkanum er eisini ætlanin at umskipa Strandfaraskip Landssins í partafelag.

Henda ætlanin er ikki klár enn, men verður framløgd seinni, segði Jørgen Niclasen undir framløguni.

Til tess at fáa hesar skipanir í verk, eru fýra lógaruppskotin borin í løgtingið umframt eitt broytingaruppskot til fíggjarlógina fyri 2022.

Einsamalla umboðið hjá Sjálvstýri á tingi, Kristin Michelsen, hevur verið við í arbeiðinum við samferðslupakkanum, og er tí samdur við samgonguflokkunum at taka undir við uppskotinum.

Hinir andstøðuflokkarnir hava ikki verið við, men sambært Jørgeni Niclasen eru teir kunnaðir um ætlanirnar, og eru positivt sinnaðir fyri uppskotinum.

Hildið verður tí ikki, at tað fara at uppstanda trupulleikar við at fáa samferðslupakkan samtyktan á løgtingi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021

Ætlanir um príslækking fyri pendlarar í Eysturoyartunnlinum

Frá á nýggjárinum verður ókeypis at koyra gjøgnum Vágatunnilin og Norðoyatunnilin

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fríggjamorgunin legði Jørgen Niclasen, landsstýrismaður við fíggjar- og samferðslumálum, fram nýggja samferðslupakkan, sum ein arbeiðsbólkur av samgongutinglimum saman við Kristini Michelsen hava verið við til at snikka saman saman við landsstýrinum.

Í pakkanum liggur ein ætlann at gera tað bíligari at ferðast gjøgnum undirsjóvartunnlarnar.

Ætlanin hjá samgonguni er, at tað nú verður ókeypis at koyra gjøgnum Vágatunnilin og Norðoyatunnilin.

Og tað verður munandi bíligari hjá pendlarum at koyra gjøgnum Eysturoyartunnilin eisini.

Lagt er upp til, at landskassin skal rinda tunnilsfelagnum 7 milliónir krónur árliga fyri at fíggja pendlaraskipanini, sum skal gera tað bíligari at koyra hjá teimum, sum brúka tunnilin nógv.

Skipanin leggur upp til, at tað verður munandi størri avsláttur fyri teir bilar, sum brúka tunnilin meira enn 20 ferðir um mánaðin. Avsláttarskipanin verður tó bert galdandi fyri privatar persónbilar.

Kostnaðurin fyri 40 túrar lækkar, sambært uppskotinum, úr 2.940 krónur niður í 2.100 krónur um mánaðin millum Eysturoynna og Streymoynna og úr 940 niður í 700 krónur tvørtur um fjørðin.

Møguligt verður eisini at keypa sær eitt ársgjald fyri 1.998 krónur um mánaðin norð/suður, 498 krónur tvørturum og 2.398 krónur fyri allar leiðir.

Henda skipanin er treytað av, at ein lógarpakki, sum landsstýrið hevur borið løgtinginum, verður samtyktur.

(Mynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021

Náttarlívið letur kortini aftur klokkan 23

Náttarlívið hevur fingið vissu fyri, at landsstýrið fer at leggja fram uppskot um ein munagóðan hjálparpakka, verður sagt í felags fráboðan í kvøld

(Mynd: Glitnir)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Løgmaður boðaði í hósdagin frá, at matstovur og skinkistøð skuldu lata aftur klokkan 23. Bæði hósdagin og fríggjadagin vóru barreigarar frammi um, at tey ikki ætla at fylgja boðunum fyrr enn at trygd er fyri einum hjálparpakka. Einum hjálparpakka sum er betri enn seinast.

Men beint aftaná klokkan 22 fríggjakvøldið - ein tíma áðrenn skeinkistøðini eftir tilmælinum skulu stongja - kom felags fráboðan frá skeinkistøðunum í Havn og í Klaksvík. Latið varð aftur klokkan 23. 

Fráboðanin er soljóðandi:

Skeinkistøðini lata aftur klokkan 23 í kvøld og fara næstu tvær vikurnar at lata aftur kl. 23, soleiðis sum landsstýrið hevur mælt til. 

Hetta gera skeinkistøðini, eftir at tey hava fingið trygd frá landsstýrinum fyri, at landsstýrið eftir nýggjár fer at leggja fram uppskot fyri løgtingið um ein munagóðan hjálparpakka til vinnuna fyri, at skeinkistøðini skerja virksemið nógv hesa tíðina, sum vanliga er háárstíð hjá teimum.

Skeinkistøðini boðaðu annars frá, at tey ætlaðu sær ikki at fylgja tilmælinum, tí seinasti hjálparpakkin hjá landinum munaði millum lítið og einki. 

Skeinkistøðini hava í koronutíðini havt stongt í fleiri mánaðir og hava mist fleiri milliónir í inntøkum. Tey halda, at tey hava tikið eitt stórt tak í stríðnum ímóti koronusmittuni og vilja framhaldandi gera tað. 

Nú hevur landsstýrismaðurin í vinnumálum greitt skeinkistøðunum meira ítøkiliga frá, hvat nýggi hjálparpakkin inniheldur, og skeinkistøðini eru sinnað at fylgja tilmælinum frá landsstýrinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021

Kaj Leo vil avtaka ríkisveitingina

Politisku flokkarnir skuldu gjørt eina tjóðarsemju um at minka ríkisveitingina eftir 10 árum niður í null

Kaj Leo Holm Johannesen (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Stendur tað til Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismann, so verða vit føroyingar meira sjálvbjargnir næstu árini.

- Eg haldi at vit føroyingar skuldu tikið saman hendur og gjøgnum okkara politisku flokkar gjørt eina tjóðarsemju um at minkað ríkisveitingina eftir 10 árum niður í null, skrivar sambandsmaðurin á Facebook í morgun.

- Eg kann ikki longur hyggja í eyguni á mínum synum og siga at vit skulu hava stuðul úr øðrum landi, eg havi lært teir at verða stoltar og at klára seg sjálvar, staðfestir Kaj Leo Holm Johannesen.

Hann sigur, at ymsar meiningar eru í Sambandsflokkinum um hetta, og tað er eisini “høgt til loftið og vítt til veggja”, men persónliga heldur hann, at vit eiga at sleppa okkum av við stuðulin úr Danmark.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021

Skúlanæmingar fáa jólafrí 15. desember

Myndugleikarnir leggja nú nakað afturat undir gula stignum í ferðsluljósskipanini. Mælt verður til, at ikki fleiri enn 100 fólk - við koronupassi - savnast, at jólaborðhald verða avmarkað, og at matstovur og skeinkistøð lata aftur klokkan 23

Løgmaður: Ynskið er at hava eini so vanlig og koronufrí jól sum gjørligt, og at størri trýst ikki má koma á Sjúkrahúsverkið (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Her eru tey nýggju tilmælini undir gula stiganum, sum Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, kunngjørdi á tíðindafundi hósdagin:

- 100 fólk kunnu savnast við koronupassi - 20 fólk uttan

- Frá mikudegnum 15. desember fara øll í fólkaskúlanum í jólaafrí. Hetta er eisini galdandi fyri frítíðarskúlarnar. Seransing og trivnaðartilboð vera tó

- Mæla til at náttarlív og matstovur lata aftur klokkan 23 (landsstýrið fer í hesum sambandi skjótast til ber at bera uppskot um hjálparpakkar í Løgtingið)

- Ikki fleiri enn tjúgu til jólaborðhald og bert fólk, sum til dagliga eru saman, burdu savnast til tað  - løgmaður hevur sjálvur útsett jólaborðhaldið á Løgmansskrivstovuni

- Ansa serliga væl eftir, tá farið verður til handils og royn og far til handils, tá væntast kann at ikki so nógv fólk. Hav gjarna munnbind á, og handlarnir skulu syrgja fyri, at spritt er tøkt, og at frástøða kann haldast

Lagt varð afturat, at allir jólagestir - útisetar - eru hjartaliga vælkomnir, men sligið varð fast, at tað er týdningarmikið, at øll sum koma til Føroya eru sera ansin og fara í heimauppihald til svarið frá kanningin á 2. degi fyriliggur. Bárður á Steig Nielsen kundi staðfesta, at fleiri tilmæli møguliga koma, um støðan ikki batnar.

Løgmaður staðfesti beinanvegin á tíðindafundinum, at smittutrýstið í løtuni er ov høgt, og at vandi er fyri at Sjúkrahúsverkið, ið er rakt av nógvum koronutilburðum (omikron), hoknar undir. Tí skulu felags tøk takast, og neyðugt er at smittan verður tálmað. 

Fútin, Michael Boolsen, upplýsti eisini, at øll skulu kannast við markið aftur skjótt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021

Fara aftur at kanna øll við markið

Í løtuni verður arbeitt við at seta hetta í gongd aftur skjótast gjørligt, og landið rindar í fyrstu atløgu. Løgmaður segði eisini á tíðindafundinum, at útisetar eru hjartaliga vælkomnir men skulu vísa fyrivarni - fútin vísti á týdningin við munnbundi umborð á flúgvara, í handli o.s.fr

Løgmaður og fúti vóru á tíðindafundinum inni á hví og hvussu hetta aftur verður nýtt (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tað hevur nú í eina tíð ikki verið í gildið, men nú arbeiða myndugleikarnir av øllum alvi við at fáa tað at koyra aftur skjótast gjørligt.

Talan er um koronukanningar til øll við landamørkini, ið bæði landsstýrið og farsóttarnevndin ynskja. So mikið, at landið rindar fyri restina av 2021. Frá 1. januar verður tað aftur hvør einstakur, sum skal gjalda - tó vónandi ein lægri prís enn tað áður hevur verið (390 krónur), segði Bárður á Steig Nielsen á tíðindafundinum hósdagin.


Micheal Boolsen, fúti, tosaði millum annað um kanningar við landamørkini og um tað at nýta munnbind (Mynd: Sverri Egholm)

Fútin vísti á, at tað eru í kanningunum á 2. degi, har flestu koronutilburðirnir í samband við ferðing eru "fangaðir", men at tað nú aftur er neyðugt at kanna við komu eisini.

Micheal Boolsen segði eisini, at tað hevur víst seg at munnbind/maska umborð á flogfari, ið fór úr gildi 1. november, eisini hevur sína ávirkan, og hann var eisini meira beinleiðis í mun til løgmann viðvíkjandi tí at nýta verju fyri munn og nøs, tá farið var handils og til tiltøk og ørindi innandyra - hetta hevur ein virkna í mun til at tálma smittuspjaðing, segði hann og heitt staðiliga á fólk um at nýta hetta. Tó vóru ikki ítøkilig tøl viðvíkjandi hesum løgd fram.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021

Hava heimild at krevja koronupass

Í svari til Honnu Jensen sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, at hann ikki ætlar at tilmæla koronupass longri enn neyðugt, men almennir stovnar og privat feløg hava heimild at krevja koronupass

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Við ferðsluljósskipanini hjá landsstýrinum verður koronupass ikki tilmælt, tá talið á tilburðum í miðal seinastu sjey dagarnar fer niður um 15, og sambært seinastu hagtølunum er miðaltalið langt oman fyri 50, og eru vit sostatt framvegis á stig tvey – gulum stigi, har koronupass verður tilmælt.

Men Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, ætlar ikki at tilmæla koronupass longri enn neyðugt. Tað sigur hann í svari til fyrispurning hjá Honnu Jensen úr Framsókn.

Hanna Jensen hevur m.a. spurt løgmann, hvør heimild er fyri at bruka koronupass í samfelagnum, hvat heilsufakligu grundgevingarnar eru fyri at seta koronupassið í gildi, og um nøkur heilsufaklig prógv eru fyri, at koronupassið tálmar smittutrýstinum, har tað er brúkt.

Løgmaður sigur, at heimild er fyri at áseta skilhaldsreglur fyri tey, sum koma á gátt á stovnum hjá lands- ella kommunalu myndugleikunum, og í hesum sambandi kunnu reglur ásetast um at hindra, at smittandi sjúka spjaðir seg. Tí kann ein stovnsleiðari krevja eitt nú koronupass sum treyt fyri at sleppa inn á stovnin.

Hjá privatum feløgum og fyritøkum er hinvegin eingin lógarheimild hjá myndugleikunum at krevja, at tey, sum koma á gátt hjá teimum skulu vísa koronupass. Tað er nakað, sum tey privatu sjálvi gera av. Landsstýrið kann sostatt mæla til, at tey privatu krevja koronupass, men tey hava ikki skyldu at fylgja tilmælunum.

Løgmaður sigur eisini, at tey privatu tó ikki hava heimild at krevja, at ein persónur vísir viðkvæmar upplýsingar sum eitt nú kanningarúrslit, men so hendir ikki annað enn at viðkomandi kann verða noktaður atgongd.

Passið gevur ikki 100 prosent verju
Løgmaður vísir eisini í svari sínum til skriv frá Lars Fodgaard Møller, landslækna, sum sigur, at endamálið við koronupassinum er at minka um vandan fyri, at ein persónur, ið ferðast í samfelagnum, verður smittaður við koronu. Hann ásannar, at passið ikki gevur 100 prosent verju, men tað minkar um vandan.

Tá koronupassið varð sett í gildi í Føroyum var smittutrýstið øgiliga høgt, og endamálið við at seta koronupass í gildi var at forða fyri, at óneyðugt trýst skuldi leggjast á sjúkrahúsverkið.

Landslæknin sigur eisini, at koronupassið er eitt væl roynt amboð í tí mesta av Evropa, og hevur tað verið virkandi til, at samfelagið kann vera opið, samstundis sum at smittutrýstið verður hildið niðri.

Hann sigur tó eisini, at tað ikki hevur verið møguligt at finna vísindalig prógv fyri virknaðinum, men tekin eru um, at koppsett fólk, ið fáa koronu, smitta minni enn ókoppsett fólk, ið fáa koronu.

Tað er, sambært landslæknanum, ikki møguligt at gera av, hvørt ein persónur við negativari PCR-kanning, yngri enn 72 tímar, ella ein persónur, ið er liðugt koppsettur, eru í ymiskum vanda fyri at bera smittuna. Bæði parametur eru tískil javnmett í koronupassinum, sigur hann.

– Einki dómsfordømi er um hetta í Føroym
Hanna Jensen vildi eisini vita, um arbeiðsgevarar – bæði almennir og privatir – hava heimild at krevja heilsuupplýsingar frá sínum starvsfólkum sum treyt fyri at møta til arbeiðis ella fyri at fáa arbeiði.

Til hetta svarar løgmaður, at einki er til hindurs fyri, at arbeiðsgevarin og lønmóttakarin á fríum grundarlagi semjast um, at lønmóttakarin vísir koronupass í sambandi við arbeiði. Neyvan er nakað heldur til hindurs fyri, at arbeiðsgevarin umskipar arbeiðið soleiðis, at tað ikki er neyðugt hjá lønmóttakaranum at vísa koronupass.

Hvør rættarstøðan er, um lønmóttakarin ikki vil vísa koronupass, og arbeiðsgevarin letur hetta fáa starvsrættarligar avleiðingar, er óvist, ásannar løgmaður. Einki dómsfordømi er um hetta í Føroyum, sigur hann.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021

Ikki vísindalig prógv fyri at koronapass heldur smittutrýstinum niðri

Tað hevur ikki eydnast landslæknanum at finna vísindalig prógv fyri tí, sum farsóttarnevndin annars hevur mælt landsstýrinum til at seta í gildi. Hetta skuldi halda smittutrýstinum niðri - eitt smittutrýst sum í mesta mun er blivið størri síðani koronupassið varð sett í gildi

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hanna Jensen setti 22. november eina røð av spurningum til løgmann í einum grein 52 fyrispurningini.

Svarið er komið, og Bárður á Steig Nielsen sigur millum annað, at heimild er at krevja koronupass.

Men eitt annað sum kemur fram í svarinum er, at landslæknin ikki hevur vísindalig prógv fyri virknaðin av koronupassi.

Hanna Jensen spurdi soljóðandi: Eru heilsufaklig prógv um, at koronupassið tálmar smittutrýstinum í samfeløgum, har tað verður nýtt, og er hetta effektivari enn koronukanningar.

Landslæknin sigur í svarinum, sum løgmaður endurgevur, at eitt koronupass er væl roynt amboð í tí mesta av Evropa. Men vísindalig prógv hevur landslæknin ikki fyri virknaðinum, verður upplýst.

- Eitt koronapass er væl roynt amboð í tí mesta av Evropa, og hevur verið viðvirkandi til at samfelagið kann vera opið, samstundis sum smittutrýstið er hildið niðri. Tað hevur ikki verið møguligt at finna vísindalig prógv fyri virknaðinum, eru boðini frá landslæknanum.

- Koronupassið gevur ikki 100 prosent tryggleika fyri at ein persónur ikki smittar, av tí at koppsett eisini kunnu gerast smittaði og bera smittuna, eins og ein persónur við negativari kanning kann bera smittuna eftir kanningin er gjørd. Tekin eru um, at koppsett fólk ið fáa Covid-19, smittað minni, enn ókoppsett fólk, sum fáa Covid-19.

- Tað er ikki møguligt at gera av, hvørt ein persónur við negativari PCR-kanning, yngri enn 72 tímar ella ein persónur, sum er liðugt koppsett, eru í ymiskum vanda fyri at bera smittuna. Bæði parametur eru tískil javnmett í koronapassinum, skrivar landslæknin í svarinum.

Nýggja skipanin við ferðsluljósum kom í gildi 13. november, og hon merkir, at so leingi miðalsmittutalið í sjey dagar er millum 15 og 75 tilburðir um dagin, verður koronapass kravt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021

Mælir nú fólki at brúka skundkanningar

Við at fólk í størri mun fer at brúka skundkanningar, kunnu vit minka trýstið á almennu PCR-kanningarnar, ið serliga eru ætlaðar fólki, sum hava serliga grundaðar orsøkir at lata seg kanna fyri koronu, sigur Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Skundkanningar fyri koronu eru nøktandi sum fyribyrgjandi kanningar at skapa tryggleika, tá ongin ítøkiligur illgruni frammanundan er um smittu. Tað heldur serfrøðin í heilsuverkinum. Mælt verður tó til, at fólk tryggjar sær, at góðskan á skundkanningunum er í lagi, og at tær lúka reglurnar í ES.

Landsstýrismaðurin við heilsumálum mælir nú fólki til í størri mun at brúka skundkanningar at kanna seg fyri covid-19 enn sonevndu PCR-kanningarnar, vit kenna í dag, tá endamálið við kanningini í fyrsta lagi er at skapa tryggleika, uttan at nakar ítøkiligur illgruni um smittu er frammanundan.

Í fleiri førum er ongin sovorðin illgruni ella ábendingar um smittu frammanundan. Fólk lata seg kanna, tí tey vilja tryggja seg. Tey skulu kanska til jólaborðhald ella aðrar samkomur, ella tey eru avvarðandi at fólki á ellisheimi, ella arbeiðsplássið ynskir tað og so framvegis.

Tað er gott, at fólk vilja kanna seg av trygdarávum – bæði fyri egna og annara skyld – men tá eru skundkanningar nøktandi og eitt gott og sera ómakaleyst alternativ. Við at fólk í størri mun fer at brúka skundkanningar, kunnu vit minka trýstið á almennu PCR-kanningarnar, ið serliga eru ætlaðar fólki, sum hava serliga grundaðar orsøkir at lata seg kanna fyri koronu, sigur Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum.

Meginreglan í føroysku koronu-tilbúgvingini er, at at PCR-kanning eigur at nýtast til kanning av fólki við sjúkueyðkennum, fólki, sum hava verið í tøttum sambandi við annað smittað fólk, fólki, sum eru ávíst av landslæknanum, fólki, sum hava eina positiva skundkanning, og fólki, sum lata seg kanna annan dagin eftir komu til Føroya.

Skundkanningarnar eru ikki eins álítandi og PCR-kanningarnar, men tær verða mettar at vera nóg álítandi at brúka sum tryggleikakanningar. Og so hava tær tann stóra fyrimunin, at fólk kunnu kanna seg sjálv við teimum og fáa úrslitið beinanvegin.

Nýggja tilmælið hjá Heilsumálaráðnum er gjørt í samráð við landslæknan, og bæði farsóttarnevndin og landsapotekarin hava eisini havt tað til ummælis.

Dentur verður lagdur á, at ein skundkanning ikki eigur at verða eldri enn 24 tímar, og mælt verður til at brúka CE-merkta kanningarútgerð. CE-merkið er skjalprógv fyri, at útgerðin lýkur ES-reglurnar fyri medisinska útgerð. Heilsølur og innflytarar av skundkanningum kunnu venda sær til landsapotekaran at fáa ráðgeving í hesum sambandi.

Skundkanningarnar eru ikki ætlaðar at koma í staðin fyri koronupassið, men afturat tí, og reglurnar fyri koronupassið eru óbroyttar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021

Tingmaður: Droppið koronupassið

Koronupassið hevur møguliga eggjað nøkrum fólki at koppseta seg. Tað er í sær sjálvum fínt, men eg haldi ikki tað er vert at skerja frælsi hjá fólki, og samstundis at leggja eina eftirlitsmentan niður á okkara fólk, sum ongin okkara dámar, sigur Jaspur Langgaard

Jaspur Langgaard til vinstru (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Jaspur Langgaard, tingmaður fyri Sambandsflokkin, setur í lesarabrævi spurnartekn við koronapassið. Hann mælir hinvegin til, fólk verða kannað við markið.

- Koronupassið hevur møguliga eggjað nøkrum fólki at vaksinerað seg. Tað er í sær sjálvum fínt, men eg haldi ikki tað er vert at skerja frælsi hjá fólki, og samstundis at leggja eina eftirlitsmentan niður á okkara fólk, sum ongin okkara dámar, skrivar Jaspur Langgaard.

Sambært honum, so fylgja flestu matstovurnar ikki kravinum um koronupass.

- Helst tí, at starvsfólkini ikki tíma hesa uppgávuna. Eisini er tað ivasamt, hvussu nyttugt koronupassið er, skrivar Jaspur Langgaard.

Hann endurtekur eisini tað, sum aðrir politikarar hava verið frammi við, at tað kostar ov nógv at kanna frísk fólk fyri koronu.

- Triðja argumentið ímóti er, at tað kostar sera nógvar pengar fyri landskassan, um alt ov nógv fólk skulu testa seg annan hvønn dag, uttan symptomir og uttan at hava verið í samband við nakran sjúkan.

Tingmaðurin er sannførdur um, at vit eiga at kanna við markið, so vit halda koronu úti av samfelagnum. 

- So leingi vit testa við markið, megnað vit rættuliga væl at halda koronu úti av samfelagnum - og tá nakrir fáir sjúkutilburðir komu inn í landi, megnaðu vit eisini væl at steðga tí aftur.

- Nú testa vit bara tey óvaksineraðu, svarandi til umleið 10 prosent av ferðafólkunum - vitandi um, at nógv vaksinerað fólk kunnu bera smittuna við sær, skrivar Jaspur Langgaard.

Lesarabrævið hjá Jaspuri Langgaard kann lesast á lesarin.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021

Danmark: Royna at blíva smittað við koronu fyri at fáa koronupass

Danir, sum eru skeptiskir yvirfyri koppsetingini, hava nú stovnað bólkar á sosialu miðlunum, sum gera tað lættari hjá fólki at koma í sambandi við hvønnannan og smitta hvønnannan við koronu

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Á sosialu miðlunum hava fleiri danir, sum eru skeptisk yvirfyri koronukoppsetingini, stovnað bólkar, har fólk kunnu koma í sambandi við hvønnannan fyri at verða smittaðir við koronu. Tað skrivar danski miðilin TV2 Lorry, sum hevur kannað málið og hevur verið í sambandi við fleiri fólk, sum hava roynt at blíva smittað við koronu.

Hesir afturlatnu bólkarnir eru eitt aftursvar til økta trýstið frá heilsumyndugleikunum um at lata seg koppseta.

Heldur enn at lata seg koppseta, royna fólk at blíva smittað við koronu, so tey kunnu fáa eitt koronupass, sum er galdandi í seks mánaðir og sostatt sleppa undan at kanna seg regluliga.

Hetta er tó ikki nakað, sum danska heilsustýrið mælir til, og sambært Jan Pravsgaard Christensen, professara við Institut for Immunologi og Mikrobiologi á universitetinum í Keypmannahavn, er hetta at seta seg sjálvan í óneyðugan vanda.

Hann sigur, at hann veit, at fleiri velja koppseting frá, tí tey stúra fyri hjáárin, men samstundis frámælir hann fólki at lata seg smitta. M.a. vísir hann á, at summi gerast álvarsliga sjúk við koronu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. desember 2021

Kann vera byrjanin til endan á heimsfarsóttini

Omikrom-frábrigdið er meira smittandi, men gevur veikari sjúkueyðkenni

Óttin fyri omikrom-frábrigdinum er stórur. Her eru tað týskir fótbóltsfjepparar, sum standa í bíðirøð fyri at kannast áðrenn teir sleppa inn á leikvøllin (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Eitt frábrigdi av koronuvirusinum, ið hevur mildari sjúkueyðkenni, kann vera vegurin út úr heimsfarsóttini.

Tað heldur norski granskarin, Gunnveig Grødeland. Hon stendur á odda fyri einum granskaratoymi á lærda háskúlanum í Oslo, sum er við at kanna munin á omikron- og delta-frábrigdunum.

Fyrstu fráboðanirnar um omikron-frábrigdið, ið varð funnið í farna mánaði, søgdu, at hetta er sera smittandi.

Hinvegin er talið av deyðstilburðum og innleggingum fyribls til ikki at vera so høgt, skrivar NTB-tíðindastovan.

- Eitt koronufrábrigdi, ið spjaðist skjótari og gevur veikari sjúkueyðkenni, er tað besta, vit kunnu vóna, sigur norski granskarin við Stavanger Aftenblad.

Ein slík mutasjón kann, sambært granskaranum, vera tekn um eitt frábrigdi, ið kann virka uttan at samfelagið nýtist at lata aftur.

- Koronavirus fer við tíðini at verða javnsett við vanligt krímvirus. Í verandi løtu sær út til, at ein mutasjón er vegurin burtur úr heimsfarsóttini, sigur Gunnveig Grødeland.

Norska granskaratoymið ætlar eisini at kanna, hvussu omikron-frábrigdið ávirkar vandabólkar, og hvussu koppsetingarevnini verja móti hesum.

Granskarar kring allan heim stríðast í løtuni við at staðfesta, um omikron-frábrigdið er meira smittandi enn onnur frábrigdi.

Bretskir serfrøðingar halda, at vit skulu yvir um ársskiftið áðrenn vit gerast klókari hesum viðvíkjandi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021

Bert 25 sleppa við Bussleiðini í senn

Tórshavnar kommuna herðir krøvini til tey ferðandi við býarbussunum

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tórshavnar kommuna avmarkar nú talið av ferðandi við býarbussunum í høvuðsstaðnum til 25.

Hetta kravið kemur oman á kravið um munnbind, sum vað sett í gildi 5. november og kravið um av vísa koronupass fyri at sleppa við bussunum hjá Bussleiðini.

Men tað framgongur ikki í skrivinum hjá kommununi hvussu hesi kvør verða hildin.

Á heimasíðuni hjá kommununi verður skrivað soleiðis:

Bussførararnir hava ikki møguleika fyri at kanna koronupass og hava avmarkaðar møguleikar fyri at handhevja kravið um masku. Hetta er sostatt eisini ein innilig áheitan á øll um at halda reglurnar og taka atlit, soleiðis at bussførararnir kunnu hugsavna seg um ferðsluna.

Førararnir hava tó heimild at seta krav um masku og at nokta ferðandi uttan masku at ferðast við bussinum. Somuleiðis hava førarar heimild til ikki at taka fleiri ferðandi uppí, tá talið av ferðandi er 25. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021

Edmund og Sjúrður gjørt avtalu um 30 milliónir til stórhøllina

Fyri fyrstu ferð hava føroyskir fólkatingslimir samráðst saman um donsku fíggjarlógina, og úrslitið er, at 35 milliónir eru settar av til tríggjar verkætlanir

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Stór mál skuldu takast upp við fíggjarmálaráðharran í ár, og tískil gjørdu føroysku fólkatingslimirnir av at fara til samráðingarnar í felag.

Felagssamráðingarnar við Nicolai Wammen, fíggjarmálaráðharra, hava gingið væl, og úrslitið er, at 30 milliónir krónur nú eru settar av til stórhøllina, Føroya Arena, tríggjar milliónir til nýtt samtak millum ung í ríkisfelagsskapinum og tvær milliónir í eykajáttan til sjósavn og mentanarhúsið í Miðvági.

Føroya Arena
Størsti parturin, 30 milliónir krónur, er oyramerktur til nýggju stórhøllina við Stórutjørn í Hoyvík, Føroya Arena, ið skal hýsa mongum ymiskum ítróttargreinum, landsdystum, altjóða kappingum, mentanartiltøkum og stórfundum, tá hon stendur liðug. Harumframt er ætlanin, at høllin skal hýsa einum fólkaheilsudepli og verða miðdepil fyri landstilbúgvingini, skuldi ein størri vanlukka hent í Føroyum.

Høllin væntast at kunna hýsa 2.700 áskoðarum til eitt nú hondbóltsdystir, meðan upp móti 4.600 gestir kunnu vitja konserttiltøk. Við staðsetingini mitt í landinum hevur meginparturin av føroyingum góðar atkomumøguleikar til høllina.

Hetta er fyrstu ferð, at føroyskir fólkatingslimir samstarva um slíkar samráðingar, og Edmund Joensen og Sjúrður Skaale eru væl nøgdir við úrslitið.

- Vit hava í langa tíð samstarvað við tey, sum hava arbeitt fyri stórhøllini eins og við Tórshavnar Býráð. Og tað stóð okkum greitt, at skuldi eitt munagott úrslit fáast, máttu vit standa saman um hetta. Vit fegnast sjálvandi um, at tað eydnaðist so væl, siga teir báðir fólkatingslimirnir.

Peningurin er játtaður fyri árini 2022-25, og er treytaður av, at restin av fíggjartørvinum fæst gjøgnum aðrar almennar ella privatar íleggjarar, har Tórshavnar Býráð longu hevur átikið sær ein stóran part av fíggingini. Eydnast ikki at fáa restina av fíggingini upp á pláss, fella tær 30 milliónirnar aftur til statin. Men ein orsøk til, at fólkatingsmenninir hava roynt at fingið statin til at gerast partur av verkætlanini er júst, at tað skal slóða fyri, at aðrir íleggjarar – føroyskir og útlendskir – eisini koma við.

Ungdomssamtak tvørturum landamørkini í Føroyum, Grønlandi og Danmark
Sambandsflokkurin og Javnaðarflokkurin á fólkatingi hava, saman við grønlendska IA og danska felagsskapinum DUF (Dansk Ungdoms Fællesråd) eisini gjørt avtalu um tríggjar milliónir krónur til eina nýggja verkætlan, ið kallast “Ungefællesskaber på tværs af Færøerne, Grønland og Danmark”.

Peningurin fer í eina pulju, har ung í felagsskapum ella skúlaflokkum millum annað kunnu søkja stuðul frá fyri at vitja londini í ríkisfelagsskapinum og harvið fáa sær størri vitan um hvønn annan.

Hetta er ein verkætlan, sum Edmund Joensen hevur arbeitt við í longri tíð og lagt sera stóra orku í, men undir samráðingunum stóðu báðir fólkatingslimirnir saman um ynskið um játtan til verkætlanina.

Sjósavn og mentanarhús í Miðvági
Í fjør gjørdi Sjúrður Skaale avtalu um seks milliónir krónur til nýtt sjósavn og mentanarhús í Miðvági, sum skal lýsa okkara søgu sum eitt siglandi fólk, men eisini nýtast til mentanarlig tiltøk av ymiskum slag. Orsakað av óvæntaðum trupulleikum og kostnaðarhækkingum var hetta ov lítið. Tí settu Edmund Joensen og Sjúrður Skaale í ár saman fram ynskið um tær tvær milliónirnar, sum restaðu í til at kunna gera verkætlanina til veruleika. Tað eydnaðist.

Føroysku fólkatingslimirnir eru sum heild væl nøgdir við úrslitið av samstarvinum og teimum felags samráðingunum, sum hava verið við donsku stjórnina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021

Sleppa ætlan um stórhøll á Strondum

Við høllini í Hoyvík sum Tórshavnar kommuna og danska fólkatingið hava játtað pengar til, er høvuðsendamálið hjá bólkinum rokkið. Endamálið var at fáa eina stórhøll í Føroyum, sum kann hýsa altjóða landsdystum hjá føroyskum hondbólti

Soleiðis var ætlanin, at stórhøllin á Strondum skuldi síggja út

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Bólkurin sum hevur arbeitt fyri at fáa eina stórhøll á Strondum upp at standa, hevur slept ætlanini.

Hesum boðar bólkurin frá í vikuni.

Orsøkin er, at stuðul nú er játtaður til stórhøll í Hoyvík. Tórshavnar kommuna og danska fólkatingið hava játtað tilsamans 140 mió. kr. til verkætlanina í Hoyvík.

- Høvuðsendamálið hjá bólkinum er at fáa eina stórhøll í Føroyum, sum kann hýsa altjóða landsdystum hjá føroyskum hondbólti. Við høllini í Hoyvík verður endamálið rokkið. Bólkurin heldur, at hann hevur tænt sínum endamáli, tí arbeiðið hjá bólkinum hevur skundað undir tilgongdina at fáa eina stórhøll í Føroyum.

- Við at bólkurin tekur sína umsókn aftur, er lættari hjá fíggjarnevndini hjá løgtinginum at játta neyðuga stuðulin til stórhøll í Hoyvík, stendur í fráboðanini.

Bólkurin sum hevur arbeitt við hesari verkætlan telur Alexandur Johansen, Pól Jákup Poulsen, Hans Jákup Mikkelsen og Eivind Jacobsen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021

Nú skulu útlendingar spyrja um loyvi áðrenn teir kunnu keypa fastogn 

Nýggj lóg, sum avmarkar møguleikarnar hjá útlendingum at ogna sær hús og jørð í Føroyum, varð samtykt á løgtingi í vikuni

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nú verður møguleikin hjá útlendingum fyri at keypa fastogn í Føroyum munandi avmarkaður.

Løgtingslóg um keyp av fastogn í Føroyum var samtykt í gjár, og við henni verður skarin av persónum, sum kunnu keypa fastogn uttan loyvi frá landsstýrinum, minkaður úr 8 milliardum niður í 6 milliónir fólk.

Framyvir kunnu útlendingar bara keypa fastogn í Føroyum við loyvi frá landsstýrinum.

Fólk, sum búgva í Føroyum ella áður hava búð í Føroyum í minsta lagi 5 ár, kunnu framvegis keypa fastogn uttan loyvi frá landsstýrinum.

Tað sama er galdandi fyri danskar ríkisborgarar, sum hava búð í øðrum parti av ríkinum í minsta lagi 5 ár. Endamálið við hesum er at tryggja øðrum ríkisborgarum sama rætt í Føroyum, sum føroyingar hava í hinum pørtunum av ríkinum.

Feløg, sum hava høvuðssæti í Føroyum, hava eisini møguleika at keypa fastogn í Føroyum uttan loyvi frá landsstýrinum. Endamálið við hesum er at tryggja, at felagið verður stýrt úr Føroyum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021

Fólkatalið vaksið við 810 upp á eitt ár

53.613 fólk búðu í Føroyum 1. november

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Vit gerast fleiri og fleiri í Føroyum. Samanborið við somu tíð í fjør er talið vaksið við 810 fólkum. Hetta er ein vøkstur uppá 1,5 prosent, skrivar Hagstovan á heimasíðuni.

Fólkatalið verður ávirkað av nettoflyting (munurin millum tilflyting og fráflyting) og burðaravlopi (munurin millum fødd og deyð). Ein triðingur av vøkstrinum seinasta árið kemur av einum burðaravlopi á 268, og tveir triðingar koma av eini nettoflyting á 542.

Í Streymoynni og Eysturoynni vaks fólkatalið mest í við ávikavist 1,8 prosentum og 1,9 prosentum. Samanlagt svarar tað til 84 prosent av samlaða fólkavøkstrinum seinasta árið. Fólkatalið í hesum báðum oyggjum er samstundis tað hægsta, tað nakrantíð hevur verið. 

Afturgongdin í fólkatalinum var størst í Sandoynni, har fólkatalið minkaði við 22 fólkum ella 1,8 prosentum seinasta árið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021

Margreta drotning leysgivið 10.000 myndir úr savninum - nakrar úr Føroyum

Myndir sum meira ella minni ikki hava verið tøkar hjá almenninginum, eru nú lagdar á eitt netsavn. Í savninum eru myndir heilt aftur í 1844

1907 (Mynd: Den Kongelige Fotografisamling)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fyri fyrstu ferð fær almenningurin atgongd til ein part av privata myndasavninum hjá danska Kongshúsinum. Talan er um 10.000 myndir sum eru lagdar út á eina heimasíðu.

Áður hevur verið neyðugt við loyvi fyri at síggja tær 50.000 myndirnar, sum eru í savninum, men nú eru 10.000 av teimum tøkar hjá øllum at hyggja eftir.

Við at leita upp á “Færøerne” á heimasíðuni síggjast myndir eitt nú frá einari ferð hjá Fríðriki áttanda kongi í 1907. Eisini er ein panorama mynd úr Havn, tikin av Vaglinum.

Í leinkjuni her leita vit eftir "Færøerne", men nógvar av myndunum eru úr Íslandi.

1907 (Mynd: Den Kongelige Fotografisamling)

1860 (Mynd: Den Kongelige Fotografisamling)

1860 (Mynd: Den Kongelige Fotografisamling)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021

Johanna nýggjur serlækni í maga-tarm og livrasjúkum

Johanna Petersen tók við starvinum 1. desember

Johanna Petersen

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað legst aftrat við serlæknum í føstum størvum í Sjúkrahúsverkinum. Tann 1. desember tók Johanna Petersen við sum yvirlækni í medicinskum maga-tarm og livrasjúkum á Medisinska deplinum á Landssjúkrahúsinum.

Johanna tók embætisprógv sum lækni á Syddansk Universitet í Odense í 2008. Hon hevur verið í KBU og í introstarvið á Svendborg sjúkrahúsið. Serlæknaútbúgvingin hevur verið á Sygehus Lillebælt í Vejle og á Odense Universitetshospitali.  

Í 2017 vardi Johanna sína PhD verkætlan undir heitinum “Fyribyrging av bløðandi magasárið í almenn praksis”. Hetta var ein tvørfaglig verkætlan millum medisinsku maga-tarm-deildina á Odense Universitetshospitali og granskingareindina hjá kommunulæknunum í Odense.

Nú Johanna Petersen hevur tikið við føstum starvi, eru tveir serlæknar í maga- tarm og livrasjúkum á Landssjúkrahúsum. Tað fer at gera góðan mun, tí í mong ár hevur einans verið ein gastroenterologur í føstum starvi í Føroyum, skrivar Sjúkrahúsverkið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021

Tóri Højgaard nýggjur stjóri á Dátueftirlitinum

Tóri Højgaard er 36 ár og løgfrøðingur

(Mynd: Løgmansskrivstovan)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tóri Højgaard er settur í starv sum stjóri á Dátueftirlitinum.

Hann er 36 ár og løgfrøðingur. Hann hevur serliga áhuga í dátuvernd, fyrisitingarrætti og kunningartøkni.

Hann hevur seinastu árini arbeitt sum løgfrøðingur í landsfyrisitingini, har hann seinasta árið hevur arbeitt nógv við dátuvernd og kunningartøkni.

Tóri hevur eisini royndir úr privatu vinnuni og sum miðlafólk.

Tóri Højgaard tekur við starvinum 1. februar 2022.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021

Parasport Føroyar fekk Fólkaheilsuvirðislønina

– Parasport Føroyar skapar møguleikar hjá børnum og ungum at íðka ítrótt og eggjar teimum at fáa góðar vanar. Hetta eru ung, sum ikki altíð natúrliga íðka, men við góðari ráðgeving, vegleiðing og motivatión er felagið virkið við góðum íðkarum

(Mynd: Fólkaheilsuráðið)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Síðsta fríggjadag varð fólkaheilsuráðstevnan, "Hvussu hevur tú tað, barn?" hildin í Kongshøll í Havn, og í hesum sambandi varð ársins Fólkaheilsuvirðisløn eisini latin.

Í ár skuldi hon latast onkrum, sum hevur gjørt okkurt munagott fyri at betra um heilsu og trivnað hjá børnum, og fríggjadagin var tað Parasport Føroyar, sum fekk handað Fólkaheilsuvirðislønina 2021 frá Bárði á Steig Nielsen, løgmanni.

Petur Elias Petersen, formaður í Parasport Føroyar, tók ímóti heiðrinum.

– Parasport Føroyar skapar møguleikar hjá børnum og ungum at íðka ítrótt og eggjar teimum at fáa góðar vanar. Hetta eru ung, sum ikki altíð natúrliga íðka, men við góðari ráðgeving, vegleiðing og motivatión er felagið virkið við góðum íðkarum, var grundgevingin hjá Fólkaheilsuráðnum.

– Við hesi fólkaheilsuvirðisløn eru vit við til at varpa ljós á arbeiðið hjá Parasport Føroyar, soleiðis at enn fleiri gerast varug við, at ung, ið bera brek, eins og øll onnur, kunnu vera við. Øll eiga at fáa møguleikan at íðka og at hava eitt virkið lív við sunnari rørslu, sigur Fólkaheilsuráðið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. desember 2021

Føroyar varðveita botnfiskakvoturnar í norskum sjógvi næsta ár

Føroyar og Noreg eru komin ásamt um avtalu um sínámillum fiskiveiðirættindi fyri 2022

(Mynd: Fisk.fo)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Føroyar og Noreg komu í vikuni ásamt um avtalu um sínámillum fiskiveiðirættindi fyri 2022. Hóast toska- og hýsukvotan í norskum sjógvi lækkar munandi komandi ár, vóru londini sinnað fyri at varðveita núverandi støði í avtaluni.

Londini bæði vóru tí samd um, at býtið av kvotum landanna millum í 2022 verður at kalla tað sama, sum tað hevur verið í ár.

Føroysku kvoturnar av botnfiski í norskum sjógvi í 2022 verða 4.945 tons av toski, 1.100 tons av hýsu, 500 tons av upsa og 400 tons av øðrum fiskasløgum. Hetta eru óbroyttar kvotur í mun til 2021.

Norsku kvoturnar í føroyskum sjógvi í 2022 verða tillagaðar nakað. Kvotan av longu og blálongu verður 3.000 tons, hetta er ein hækking á 500 tons. Hinvegin lækkar kvotan av brosmu 500 tons, og verður 1.500 tons. Kvotan av øðrum fiskasløgum verður óbroytt 800 tons. Makrelkvotan, sum Noreg fær frá Føroyum, verður eisini óbroytt 6.600 tons.

Umframt kvotabýtið fáa føroysk skip atgongd at fiska 3.790 tons av toski og 200 tons av hýsu, sum eru fingin til vega í sínámillum avtaluni millum Føroyar og Russland, í norskum sjógvi. Hetta eru 360 tons minni enn í ár. Norska atgongdin at fiska svartkjaft í føroyskum sjógvi lækkar við 2.880 tonsum og verður 31.920 tons í 2022.

Føroyar vóru vertir fyri samráðingunum hesaferð, og vóru samráðingarnar hildnar í Tórshavn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021

Pf. Poul Hansen hevði 8,9 milliónir í avlopi

Nettosølan var 5,2 prosent hægri enn í fjør, men ársúrslitið gjørdist eitt vet lægri enn árið fyri

(Mynd: Ph.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein av gomlu familjufyritøkunum í Havn er Pf. Poul Hansen, sum byrjaði sítt virskemið í 1927. Tað var Poul Hansen, sum við umboði fyri enskt tubbak og nakrar fáar kolonialvørur, legði lunnar undir stóra heilsøluvirksemið og matvøruhandlarnar, sum felagið í dag rekur.

Harumframt eigur og rekur Pf. Poul Hansen matvøruframleiðsluvirkið Krás í Hósvík, umframt at felagið eisini er partaeigari í fleiri føroyskum fyritøkum.

Roknskapurin 2020 vísur, at nettosølan gjørdist 336,9 milliónir krónur móti 320,2 milliónum krónum í 2019. Vøksturin í søluni var tískil 5,2 prosent.

Úrslitið áðrenn avskrivingar í 2020, eisini nevnt ebidta, var 14,0 milliónir krónur, sammett við 10,5 milliónir krónir í 2019, sum er ein vøkstur á 33 prosent.

Ársúrslitið í 2020 gjørdist eitt avlop á 8,9 milliónir krónur sammett við 9,3 milliónir krónur í 2019.

Fíggjarjavnin hjá Pf. Poul Hansen er øktur úr 280,3 milliónir krónur í 2019 til 301,7 mió.kr. í 2020. Ein vøkstur á 7,7 prosent.

Støðisognirnar eru øktar úr 188,3 milliónum krónum í 2019 til 218,2 milliónir í 2020, har tað serliga er materiel støðisogn, sum er vaksin við 29 milliónum krónum. Sambært roknskapinum er íløga gjørd í bygning.

Pf. Poul Hansen er sera væl fyri fíggjarliga, har eginognin í 2020 er 237,8 milliónir krónur. Trygdarevnið er tískil 78,9 prosent, sum verður roknað at verða sera gott.  

Felagið hevur økt um sína langfreiðstaðu skuld við 13,4 milliónum krónum í 2020, har felagið í 2019 onga langfreiðstaða skuld hevði. Stuttfreistaða skuldin er økt úr 40,7 milliónum í 2019 til 53,2 milliónir krónur í 2020.

Høvuðspartaeigari í Pf. Poul Hansen er, sambært roknskapinum, Høgni Hansen.

Stjóri er Høgni Hansen og nevndarformaður er Bjarne Pedersen.

Greiningin er gjørd av ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f.  www.nira.fo

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021

10 ymiskar verkætlanir kring landið - 140 sjálvboðin kunnu luttaka

5. og 6. mai verður ”Closed for maintenance" hjá Visit Faroe Islands á skránni kring landið, har møguleiki er at hava ymsar verkætlanir fyri at fremja neyðugar ábøtur

Her er ein verkætlanin í gongd á Hellunum (Mynd: Visit Faroe Islands)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Hetta er eitt gott høvi hjá kommunum, hagapørtum og øðrum at fremja neyðugar ábøtur og at fyrireika økini at taka ímóti ferðafólkum, so viðurskiftini eru so væl skipað sum til ber.

Soleiðis skrivar Visit Faroe Islands í samband við at átakið ”Closed for maintenance – Open for voluntourism” verður kunngjørt. Seinastu árini hevur ”Closed for maintenance" verið eitt vælumtókt átak, og aftur hesaferð fáa øll øki í landinum javnbjóðis møguleika at luttaka í tí. Hetta verður lagt til rættis á tann hátt, at kommunur og kunningarstovur skulu senda inn uppskot til egnar verkætlanir í samband við “Closed for maintenance”, sum í 2022 verður í mai mánaða

- Eins og undanfarin ár er pláss fyri áleið 10 ymiskum verkætlanum kring landið, og vit fara at bjóða 100 sjálvbodnum útlendingum at luttaka. Umframt allar fyriskiparar, arbeiðsformenn o.a., fáa 40 sjálvbodnir føroyingar eisini høvið at luttaka í verkætlanunum, soleiðis at øll arbeiðslið vera væl umboðaði av bæði føroyingum og útlendingum.

Her er ein í gongd í Trongisvági (Mynd: Visit Faroe Islands)

Visit Faroe Islands letur umsøkjarunum eina fasta upphædd fyri kost og logi, og kommunan/kunningarstovan ger síðani av, hvørjir veitarar í økinum verða brúktir til at veita mat og gisting.

Freistin at lata inn uppskot til verkætlanir er 21. januar 2022. Arbeiðsdagarnir eru 5. og 6. mai.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021

Fyrsta stig av ellisheiminum í Leynum liðugt

Arbeiðið hevur gingið væl, men tað hevur verið tarnað av koronu og nógva kavanum, sum lá síðsta vetur, sigur Kvívíkar kommuna, sum væntar, at næsta byggistig verður klárt at bjóða út í vár

(Mynd: Kvívíkar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í desember í fjør varð sáttmálin millum Kvívíkar kommunu og Sp/f Grettir undirskrivaður, og fyrsti spakin til ellisheimið í Leynum varð settur í.

Lendisarbeiðið fór í gongd fyrst í hesum árinum, og skuldi tað eftir ætlan verið liðugt á sumri í ár.

Kvívíkar kommuna skrivar á heimasíðuni, at arbeiðið hevur gingið væl, men at tað hevur verið tarnað av koronu og nógva kavanum, sum lá síðsta vetur.

Arbeiðið er væl frágingið og varð avhendað uttan manglar 1. desember. Kommunan væntar, at útbjóðing av næsta byggistigið, sum er sjálvur bygningurin, er klárt at bjóða út tíðliga í vár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021

Arbeiðið innandura er nú avhendað

Elcon, SMJ og MT Højgaard hava staðið fyri arbeiðnum inni í nýggja Fuglfjarðar skúla. Seinastu manglarnir skulu nú gerast, so at skúlin kann takast í nýtslu fyrst í komandi ári.

 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Nýggi skúlin, sum býráðið í Fuglafirði samtykti at lata byggja í 2016, er komin so mikið væl áleiðis, at arbeiðið innandura kundi avhendast hósdagin 9. desember 2021, og fyrst í komandi ári kann skúlin takast í nýtslu. 

Fyrst skal bygningurin tó gjøgnumgangast, og seinastu manglarnir skulu gerast.  Síðani verða skipanir tillagaðar, skúlin reingjørdur, og innbúgv og útgerð gjørt klárt. Enn manglar nakað av arbeiðið uttandura, og nógv verður lagt fyri at fáa arbeiðið liðugt fyrst í komandi ári, skrivar Fuglfjarðar kommuna á heimasíðu sínari.

Tað eru Elcon, SMJ og MT Højgaard, ið hava staðið fyri arbeiðnum.

- Tá barnaskúlin er liðugur, verður farið í holt við 2. byggistig sum umfatar 64 skúlan. Skúlin er bygdur í 1964 og treingir til at verða dagførdur, bæði innan og uttan. Ein ætlan fyriliggur hvussu 2. byggstig verður gjørt og verður tað Fuglafjarðar kommuna, sum  stendur fyri verkætlanini til skúlasamstarvið Framvit.

Høvi verður hjá almenninginum at vitja nýggja barnaskúlan fyrst í komandi ári, tá hátíðarhald og vígsla verður, skrivar fuglafjordur.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021

Heimafriður leitar eftir stuðlum at fíggja kanning

Vil at løgfrøðiliga kanning av hvør hevur eftirlitsmyndugleikan í sambandi við larm frá skipum

Havnin í Kollafirði - eitt av støðunum, har nógvir borgarar hava ampa av larmi frá skipum (Mynd: Heimafriður)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Umhvørvisstovan og felagið Heimafriður eru ikki samd um, hvør tað er, sum hevur eftirlitsmyndugleikan, tá tað ræður um skip, sum eru til ampa fyri borgarar orsaka av larmi.

Felagið Heimafriður heldur, at tað er Umhvørvisstovan, meðan Umhvørvisstovan heldur, at tað er viðkomandi kommuna.

Felagið Heimafriður hevur tí sett sær fyri, at fáa ein løgfrøðing at gera eina greining av hesum ivaspurningi.

Av tí at tað kostar at fáa eina slíka kanning gjørda, leitar felagið nú eftir fólkum, feløgum og fyritøkum, sum eru sinnað at stuðla felagnum fíggjarliga.

Lesið meira á lesarin.fo: Óvissa um eftirlitsmyndugleikan 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021

Tekniski skúli í Klaksvík vann

Næmingar úr T1A í Tekniska skúla í Klaksvík vunnu filmskappingina hjá Námi um heimsmálini

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Næmingar úr T1A í Tekniska skúla í Klaksvík vunnu filmskappingina hjá Námi um heimsmálini. Tað varð avdúkað í Havnar Bio í vikuni.

Eyðun Gaard handaði flokkinum tær 30.000 krónurnar, sum dómsnevndini hevði mælt til. Formaður í dómsnevndini, sum telur fimm fólk, er Árni Øregaard.

Um vinnaran segði dómsnevndin soleiðis:

"Vinnandi filmurin byrjar við eini upptakt, ella anslagi, har ljóðið verður tvinnað saman við nøkrum fremmandum, so vit eru á varhaldi. Tí ein dissonansur er komin í.

Tá so kvinnuligi høvuðsleikarin verður hildin upp móti mannfólkarøddini, sum er innaru orðingarnar og tankarnir, og bendingarnar harafturat skifta millum kallkyn og kvennkyn, skilja vit, at hetta er eitt floksavrik.

Ytra skapið er væl frágingið.

Fagurfrøðiliga, estetiskt, eru næmingarnir so væl vandnir, at tá vit síggja eina vatnfløsku á vesinum, er eingin órógvandi etikett. Alt er hugsað í reinum flatum. Betong-trappurnar og nógvu gongirnar í skúlanum eru brúktar við fynd at lýsa sinnisligu støðuna hjá høvuðsleikaranum. Eisini tá hon einsmøll fer oman í ósan at rópa mitt í heimstaðnum.

Tá truplaða gentan brýtur við myrkrið og velur ljósið, skiftir tónleikurin samsvarandi tónaslag og huglag.

Vinnari í stuttfilmskappingini hjá Námi um Heimsmálini við høvuðsdenti á trivna og sálarheilsu fyri øll er filmurin: ”Neisøgni til vælvildu” frá Tekniska skúla í Klaksvík T1A.

Til lukku tit øll,” segði Eyðun Gaard og handaði næmingunum vinningin.

Lærari er Magni Husgaard, og Heidi Gregersen og Karin Kirke Petersen hava verið inn yvir evnið.

Høvuðsleikari í filminum er Nomi Petersen. Upplesari er Magnus H. í Hjøllum og tey, sum hava skrivað tekstin í filminum eru Jákup E. í Løðu, Magnus H. í Hjøllum, Ida Thune, Nomi Petersen og Sigurð W. Johannesen, sum eisini hevur klipt. Ida Thune, Magnus H. í Hjøllum og Sigurð W. Johannesen hava filmað.

Filmskappingin um heimsmálini heldur fram næsta ár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021

Jóla- og stuðulskonsert hjá Í Menniskjum Góður Tokki sunnukvøldið

Sunnukvøldið klokkan 19 skipar Barnabati fyri árligu jóla- og stuðulskonsertini Í Menniskjum Góður Tokki. Tað er skipað sum sjónvarpssending og verður víst í Kringvarpinum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Sunnukvøldið klokkan 19 skipar Barnabati fyri árligu jóla- og stuðulskonsertini Í Menniskjum Góður Tokki.

Upptøkurnar eru gjørdar í Vesturkirkjuni í Havn.

Konsertin er skipað sum ein sjónvarpssending og verður víst í Kringvarpinum.

Talan er um eina stuðulskonsert fyri Í Menniskjum Góður Tokki, sum í hesum døgum letur sperdum barnafamiljum jólahjálp.

Við á konsertini eru nógvir kendir tónleikarar. Á skránni eru m.a. Tina Mellemgaard, Jón Aldará, Jens Marni Hansen, Horse, Sanna Bæk Hoydal, Guðrun Sólja Jacobsen og ymisk kór frá Musikkskúlanum við Sigrið Sivertsen sum kórleiðara.

Miðskeiðis í konsertini fara Djóni Ejdesgaard, aðalskrivari í Barnabata, og Sigrið Sivertsen at hugleiða um jólakonsertina og hugtakið Í Menniskjum Góður Tokki.

Eisini verður avdúkað, hvussu nógvur peningur kom inn til sjálvbodna arbeiðið hjá Stephanie Trónd Larsdóttir “Loppumarknaðurin hjá Stephanie”, sum var í Finsen í oktobur mánaði. Allur peningurin fer óskerdur til Í Menniskjum Góður Tokki.

Djóni Ejdesgaard, aðalskrivari í Barnabata, vónar, at fólk fara at seta seg afturá og njóta eina hugnaliga løtu, tá árliga jólakonsertin fer av bakkastokki sunnukvøldið. Samstundis er hetta kvøldið, har vit øll kunnu stuðla barnafamiljum í Føroyum, sum liva í fátækraváða. 

Aðalskrivarin takkar hjartaliga fyri tey tiltøk, ið einstaklingar og felagsskapir kring landið hava skipað fyri í seinastuni til frama fyri Í Menniskjum Góður Tokki.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021

KFUK skótarnir fáa 120.000 krónur frá Lions Tórshavn

Talan er um ágóðan av Ólavsøkuframsýningini hjá Lions í Mullers Pakkhúsi. KFUK-skótarnir í høvuðsstaðnum, ið hava ein vaksandi skótabólk, ætla at nýta stuðulin til eina spennandi verkætlan á Langasandi, har tær eiga eitt skótahús.

Lionsforsetin Kim Petersen, Svanna Højgaard Joensen skótaleiðari, Lív í Líð, Beinta Klemmentsen, Nikolina Højgaard, Sonja Klein Simonsen, og Jógvan Emil Nielsen, formaður í Ólavsøkunevnd Lions.

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á samkomu hjá Lions Club Tórshavn herfyri, fingu umboð fyri KFUK-skótarnar í Havn handað ágóðan av Ólavsøkuframsýningini hjá Lions í Mullers Pakkhúsi. Hetta er ein árlig afturvendandi søluframsýning av listaverkum, har ágóðin á hvørjum ári fer til okkurt almannagagnligt endamál.

Í ár var ágóðin á 120.000 kr. latin KFUK-skótunum í Havn, sum í mong ár hava gjørt eitt fyrimyndarliga gott barna- og ungdómsarbeiði. Havnar KFUK skótar eru ein skótabólkur við væl yvir 100 limum. Spírur, títlingar, skótar og ungdómsskótar eita bólkarnir, har limirnir eru í aldrinum 6-16 ár, umframt leiðarar í aldrinum 16 ár og eldri.

KFUK-skótarnir ætla at nýta stuðulin til eina spennandi verkætlan á Langasandi, har tær eiga eitt skótahús. Av tí at skótabólkurin hjá KFUK er vaksin nógv seinnu árini, hevur ikki verið rúm fyri so nógvum teirra á skótadeplinum á Langasandi. Tí er ætlanin at útbyggja depilin og uttandurðaøkið rundanum skótahúsini m.a. við skýlum, bálplássi, sitiplássum v.m, so gjørligt verður at fara á legu á Langasandi, eisini við størri skótaliðum.

Lions Club Tórshavn takkar KFUK-skótunum fyri teirra stóra og týdningarmikla arbeiði fyri børnum og ungum, og ynskja teimum samstundis góða eydnu við hesi spennandi verkætlan. Samstundis vil Lions Tórshavn nýta høvið at takka øllum, ið so ella so vóru við til at stuðla Ólavsøkuframsýningini í ár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021

Deknur í 40 ár

Páll Reinert heiðraður fyri trúgva tænastu í Kaldbaks kirkju

(Mynd: Sigmund Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Farna sunnudag, 2. sunnudag í adveng, vóru bæði bispur og báðir sóknarprestarnir í Suðurstreymoyar norðrara prestagjaldi savnaðir til gudstænastu í Kalsbaks kirkju.

Orsøkin til fínu vitjanina var at heiðra dekninum í kirkjuni, Páll Reinert, fyri trúgva tænastu.

Tað er í ár 40 ár síðan Páll Reinert byrjaði sum deknur í Kaldbaks kirkju.

Frá vinstru, Jógvan Fríðriksson, bispur, Bergtórur Bjarkhamar, Páll Reinert og Theodor Eli Dam (Mynd: Sigmund Vang)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021

Óvanligur forngripur funnin í danskari mold

Talan er um ein prýðislut úr gulli frá víkingatíð, framleiddur við Miðjararhavið

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

30. apríl í ár kom ein óvanligur gripur til sjóndar í eini nýpløddum jarðarstykki við býin Bøvling í Vesturjútlandi.

Talan er um ein gulloyrnaring við emalju frá víkingatíð. Bert 10 til 12 slíkir gripir eru til frammanundan, og aldri fyrr er slíkir gripur funnin í Norðurlondum, skrivar Ritzau.

Tað var Frants Fugl Vestergaard, ið fann gripin, við hjálp av einum sokallaðum metaldetektori.

- Hetta var sum at fáa eini túsund ára gomul sms-boð, hevur 54 ára gamli danin sagt.

Oyrnaringurin er mettur at vera túsund ára gamal. Framleiddur í táverandi Byzans (núverandi Istambul, -red.) ella í Egyptalandi.

Prýðislutir av hesum slag kundu ikki keypast, men teir vórðu givnir sum gávur frá keisarum og kongum.

Eitt ástøði er, at ein víkingur, sum kanska hevur verið leiguhermaður í lívverjuliðinum hjá keisaranum í Byzantiska Ríkinum, kann hava fingið oyrnaringin sum gáva frá keisaranum.

Sjálvur heldur Frants Fugl Vestergaard tað vera ótrúligt, at hesin prýðislutur hevur yvirlivað í moldini í so góðum standi. Talan er um eitt jarðarstykki, ið plógvin hevur vent túsund ferðir.

Frants Fugl Vestergaard hevur leitað við detektori í tíggju ár, og var tí beinanvegin greiður yvir, at talan var um einn óvanligan finning.

Síðani finningin er staðið kannað væl og virðiliga – tó uttan at nakað annað spennandi er komið undan kavi.

Tí virkar tað ógvuliga undarligt, at luturin er endaður júst har. Bøvling hevur ongantíð verið nakar stórstaður, staðfestir maðurin, ið fann lutin.

Oyrnaringurin upplivast á danska Tjóðarsavninum í sambandi við eina víkingaframsýning har, sum snýr seg um víkingaferðirnar til Miðeysturs, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. desember 2021

Kåre Willoch deyður, 93 ára gamal

Fyrrverandi floksleiðarin í norska Høyre-flokkinum var norskur forsætisráðharri frá 1981 til 1986

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fyrrverandi norski forsætisráðharrin og formaðurin í flokkinum Høyre, Kåre Willoch, er deyður, 93 ára gamal.

Kåre Willoch doyði stillisliga í heimunum í Ullern, upplýsti Høyre mánadagin.

- Tað er við stórari sorg, at Høyre fyrr í dag fekk syrgiligu boðini um, at Kåre Willoch er deyður, sigur Erna Solberg, floksforkvinna, í tíðindaskrivi.

Kåre Willoch var stjórnarleiðari í Noregi frá 1981 til 1986, og leiðari fyri konservativa flokkin í ellivu ár undan hesum. Hann fekk staðfest krabbamein í 2016, skrivar dr.dk. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021

Amerikanski politikarin Bob Dole deyður, 98 ár

Hóast tað ongantíð eydnaðist honum at verða valdur forseti, var Bob Dole millum kendastu politikararnar í republikanska flokkinum

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Amerikanski politikarin, Robert Dole, vanliga róptur Bob Dole, er deyður, 98 ára gamal. Hann sovnaði stillisliga sunnumorginum eftir at hava stríðst við lungnakrabba í eina tíð.

Bob Dole hevur sitið á nógvum týðandi sessum á síni politisku starvsleið, og var mest gitin sum senatorur, meirilutaleiðari í kongressini og forsetavalevni.

Í 1976 varð hann varaforsetavalevni hjá Gerald Ford, men teir taptu móti Jimmy Carter og Walter Mondale. Eftir tað fór Bob Dole sjálvur eftir forsetasessinum, men varð aldri valdur.

Í 1988 royndi hann at gerast republikanskt forsetavalevni, men tapti. Í 1996 varð hann valdur til forsetavalevni fyri republikanska flokkin, men tapti valið móti sitandi forsetanum, Bill Clinton.

Hóast hann aldri gjørdist forseti, verður Bob Dole mettur at vera millum gitnastu republikansku politikararnar í søgu USA.

Sum ungur gjørdi hann tænastu í amerikanska herunum, eitt nú undir øðrum heimsbardaga, tá hann varð álvarsliga skaddur – so álvarsliga, at læknarnir ikki roknaðu við, at hann yvirlivdi. Hann fekk skaða, tá hann royndi at hjálpa nøkrum øðrum hermonnum.

Hann yvirlivdi, men kundi ikki brúka høgra arm, hóast nógvar skurðviðgerðir. Hann varð heiðraður sum krígshetja, og vann eisini stóran heiður fyri sín innsats sum politikari.

Umframt at vera politikari, virkaði Bob Dole eisini sum advokatur. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021

Reyði Krossur letur eina millión til hjálparátøk í Afghanistan

Peningurin fer millum annað til 40 heilsudeplar og sjúkrahús hjá Reyða Krossi í Afghanistan, og at betra um sálarheilsuna hjá børnum og ungum við tilknýti til heilsustovur, og til neyðhjálp, so sum mat, vatn og verju

(Mynd: Reyði Krossur)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

– Humanitera støðan í Afghanistan er ómetaliga døpur, og alsamt fleiri fólk verða rikin frá húsi og heimi. Hetta hevur við sær ein øktan tørv á bráðfeingis tænastum, sum mati, vatni og heilsutænastum.

– Ígjøgnum áratíggjur hevur landið upplivað ovurstóra neyð, og fyrr í ár versnaði støðan aftur meira. Harumframt hevur álvarsamur turkur týnt lokalu matframleiðsluna, covid-19 hevur tyngt ta frammanundan vánaligu heilsuskipanina, og bankasanktiónir hava ført til búskaparligt hóttafall, soleiðis at eitt nú læknar, lærarar og heilsuhjálparar ikki hava fingið løn í fimm mánaðir. Stór hungurneyð ger eisini um seg, og talið á børnum, sum eru innløgd á sjúkrahúsum hjá Reyða Krossi, er meir enn tvífaldað síðan august.

Soleiðis lýsir Reyði Krossur Føroya støðuna í Afghanistan, og felagsskapurin boðar frá, at hann hevur sent eina millión krónur til hjálparátøk í landinum.

Í september lat Reyði Krossur Føroya eisini eina hálva millión krónur til hjálparátøk hjá Reyða Krossi og Reyða Hálvmána í Afghanistan, og Føroya landsstýri lat eisini landinum eina hálva millión í oktober – ígjøgnum heimsmatvørustovnin World Food Programme.

Tann milliónin, sum Reyði Krossur nú hevur latið, fer millum annað til 40 heilsudeplar og sjúkrahús hjá Reyða Krossi í Afghanistan, og at betra um sálarheilsuna hjá børnum og ungum við tilknýti til heilsustovur, og til neyðhjálp, so sum mat, vatn og verju, boðar felagsskapurin frá.

Á landssinnsavningini fyri tveimum vikum síðani komu 3,4 milliónir krónur inn til Reyða Kross.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. desember 2021

Tvey áarross smittað við korona

Áarrossini í djóragarðinum í Antwerpen eru send í sóttarhald

(Mynd: ZOO Antwerpen)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tvey áarross í djóragarðinum í belgiska býnum Antwerpen vórðu í farnu viku send í sóttarhald. Tey høvdu fingið staðfest korona.

The Guardian skrivar, at talan er um 14 ára gomlu Imani og 41 ára gomlu Hermien. Tey høvdu ongi onnur sjúkutekin enn, at tað rann úr nøsunum á teimum.

- So vítt eg veit, er hetta fyrstu ferð, at hetta slagið hevur fingið korona. Í heimshøpið er virusið bert staðfest hjá apum og kettudjórum, sigur Francis Vercammen, sum er djóralækni í djóragarðinum í Andwerpen.

Garðurin kannar nú hvaðani smittan er komin. Ongin av djóraansarunum er nýliga staðfestur við korona ella hava havt sjúkueyðkenni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021

Ingrið sáddi sjálvsvirðing og sjálvsálit

Ingrið Sondum farin

Ingrið Sondum

SkrivaÐ:

Minningarorð / Høgni Hoydal

Týsdagin 7. desember 2021 andaði Ingrið Sondum á Velbastað á seinasta sinni her á fold. Men tey 86 árini, hon livdi og virkaði millum okkara, blásti hon anda og lív í so nógv og so mangt, sum fer at liva, virka og vaksa áfram í ókomin ættarlið.

Sum lærari á bæði Sankta Frants skúla, Kommunuskúlanum og Venjingarskúlanum, hevur Ingrið lagt vitan, hug og felagsskap í so mangar næmingar. Og fremst av øllum hevur hon í øllum lutum roynt at givið teimum sjálvsvirðing og sjálvsálit. At líta á egin evnir, droyma og taka ábyrgd av egnum lívi og av felagsskapinum við onnur. Uttan mun til, hvussu vit eru fødd inn í henda heim, og hvussu ymisk og fjølbroytt, vit eru.

Og Ingrið hevur lagt øllum í beinið at virða og menna sítt egna land, sína mentan, sína tjóð – og sítt egna mál. Hon elskaði hvønn blett og alt livandi í hesum landi. Frá fjalli til fjøru. Og vildi læra øll at virða ta søgu, mentan og teir førleikar, ið ættarlið eftir ættarlið hava bygt í hesi tjóð.

Sum bókavørður og seinni leiðari á Bókadeild Føroya Lærarafelags, fór Ingrið ígjøgnum heilt til tess at fáa útvegað bøkur, bløð og undirvísingartilfar á føroyskum. Og serliga barnabøkur og undirvísingartilfar til yngstu næmingarnar. 

Hon hevði leingi dreymin um at stovna ein barnabókaklubba, og hann gjørdi hon til veruleika! Tað sigst neyvan frá, hvussu stóran týdning tað hevur havt fyri lesihugin og málmenningina hjá børnum og ungum (og foreldrunum) í Føroyum at fáa føroyskar barnabøkur sendandi fleiri ferðir árliga. 

Og hygg enn at úrslitunum hjá Niels Jákupi og teimum, ið tóku yvir í Bókadeildini. Eg hugsi mangan um, hvussu takksom og errin vit eiga at vera av øllum, sum her verður skrivað, týtt og givið út – og lisið. Tað er eitt dagligt bragd at menna okkara mál. Skapt av undangongufólki til frama fyri okkum øll. 

-----

Undangongufólk var Ingrið somuleiðis í tjóðskapar-, samfelags- og javnstøðumálum. Ingrið var fjórða kvinna í Føroyum, ið tók sæti á tingi. Og sjálv onnur, ið sat á tingi fyri Tjóðveldisflokkin. Hon var varafólk fyri Tjóðveldisflokkin frá 1978-80, og sat tá á tingi saman við Karini Kjølbro og Jonu Henriksen, ið vóru fyrstu  kvinnur, ið vórðu valdar á Føroya Løgting í 1978. 

Tær tríggjar løgdu beinanvegin uppskot fram um at seta eina nevnd at arbeiða fyri javnstøðu í Føroyum. Tað varð samtykt. Men sum so mangt í tjóðskaparstríðnum, javnstøðustríðnum og sosiala stríðnum í Føroyum, so var tað eitt hart horn at telgja. Ikki fyrr enn í 1994 varð javnstøðulógin samtykt á løgtingi. Men Ingrið sáddi saman við øðrum – og einaferð kemur tað undan, sum verður droymt. 

Við stríðnum hjá Ingrið, Karini, Jóngerð, Hildur, Annitu og so mongum øðrum tjóðveldiskvinnum, hevur Tjóðveldisflokkurin síðani higartil havt 27 kvinnur á løgtingi og í landsstýri. Og saman við so mongum øðrum stríðskvinnum tvørturum floksmørk, legði Ingrið sál og orku í Kvinnufelagið, Kvinnusamskipanina og bardagan fyri javnrættindum – sum á ongan hátt er liðugt.

-----

Í Suðurstreymoyar Tjóðveldisfelag var Ingrið saman við lívskærleikanum Jóannesi ómetaligur stuðul. Beinrakin, opinskárað, segði hon altíð sína hugsan bart út. Síðani eg fór í politikk, havi eg fingið mong góð ráð og stuðul frá Ingrið. Og altíð við tí rættiliga kontanta stílinum, tí kvika tosingarlagnum og hugsjónarligu eggjanini til at ganga fram og taka stríðini beint á og uttan dvøl. 

Seinast eg fekk holl ráð og stuðul frá Ingrið var á flaggdegnum í ár. Hon og Jóannes komu spákandi sum vanligt undir hond. Ingrið so løtt uppá sporið sum vanligt. Jóannes meira seigligur. Ingrið segði beinanvegin, at eg nú mátti eg dríva á og stuðla teimum dugnaligu kvinnunum hjá okkum á tingi. Og so legði hon afturat:” Eg minnist so illani tað, sum er her og nú, men hugsjónin er tann sama!”

-----

Ja, Ingrið var ein teirra, sum varð rakt av at gerast minnisveik. Á Alzheimersdegnum í 2019 gjørdu Ingrið og Jóannes eina samrøðu við Útvarpið um at liva við hesi sjúku. 

Ingrið ljóðaði púra vanlig. Hon gleddist um, at hon var væl fyri kropsliga. Irriteraðist um, at hon fekk ikki lisið bøkur, tí tá ið hon blaðaði, hevði hon gloymt seinastu síðuna. Hon fegnaðist um, at hon enn mintist alt úr uppvøkstrinum og tí ríka lívi, hon hevði livað. Hon rósti Jóannesi fyri at vera so lagaligur, at hann hjálpti við øllum og mintist fyri hana, so at tey enn livdu saman heima á Velbastað uttan aðra hjálp.

Ingrið legði dentin á at vera takksom fyri tað, vit hava. Hon segði: “Eg eri uppvaksin undir fátækum korum. Eg og Jóannes hava sjálv skapt okkara egna heim, og vit eru ikki í peninganeyð. Vit hava okkara børn og teirra børn. Eg vil njóta tað, so leingi eg kann.”

Jóannes vísti á, hvussu tað kendist við eini slíkari líðandi sjúku, har makin broytist. Men at sjúkan hevði knýtt tey enn meiri saman. Og “ein er vorðin meira solidariskur”, segði hann.

Og teimum líkt, so hugsaðu tey um onnur, tá ið tey vórðu spurd um, hvørja hjálp teimum tørvaði. “Vit eru komin upp í árini. Vit klára okkum sjálv enn. Men hugsið um tey, ið verða rakt av hesum sum ung. Tey mugu fáa alla hjálp, ið gevast kann!”

Tað einasta, ið Ingrið segði seg stúra fyri, var, um hon skuldi gerast einsamøll.

-----

Nei, einsamøll gjørdist Ingrið ikki, tíbetur. Og hóast minnið hjá Ingrið broyttist, fer minnið um hana at liva sterkt. Men nú verður saknaðurin stórur hjá tær, Jóannes. Og hjá Ernst, Djóna og Tórunni við øllum tykkara.

Tykkum senda vit okkara fremstu samkenslukvøður. 

Vit fara at sakna Ingrið. Og hvørja ferð vit dagliga halda á við tjóðskaparstríðnum, javnstøðustríðnum og bardaganum fyri at virða okkara egna – og at skapa sjálvsvirðing og sjálvsálit hjá tjóðini og hvørjum einstøkum. Hvørja ferð vit fegnast um, at tað hevur eydnast at menna okkara mál og mentan. Og hvørja ferð vit síggja eitt lítið barn lesa eina føroyska bók ella eina ommu lesa fyri børnum – ella tá ið nýtt tilfar kemur út á føroyskum í nýggjum miðlum. Tá fara vit at senda Ingrið allar mildar tankar.

Vegna Tjóðveldi
Høgni Hoydal

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021