Annika atkvøddi fyri sammóður-lógunum

Enn er ógreitt hvat avleiðingin verður fyri samgonguna

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Øll trý málini viðvíkjandi sammóðurskapi vórðu samtykt við aðru viðgerð á løgtingi mánadagin.

Tá atkvøtt varð vísti tað seg, at fólkaflokskvinnan Annika Olsen, eins og sambandsmaðurin Johan Dahl, atkvøddu saman við andstøðuni.

Sostatt vóru málini samtykt við 17 atkvøðum fyri og 16 ímóti.

Tað kom eitt sindur óvæntað, tá Annika Olsen tíðliga undir aðru viðgerð, helt eina brandrøðu fyri uppskotinum hjá andstøðuni.

Annika Olsen segði, at hetta uppskotið als ikki er eitt etiskt mál. Talan er um eitt mál um mannarættindi, tí sambært henni er tað ein sjálvfylgja, at at samkyndar møður báðar fáa foreldramyndugleikan til eitt barn, sum er fingið við eftirgjørdum gitnaði.

Tað ber ikki til at skilja ímillum mannarættindamál, segði Annika Olsen millum annað.

Og eftir røðuna varð hon fagnað av andstøðutinglimum, sum gjørdu viðmerkingar til røðuna. Men Annika Olsen vildi kortini ikki siga, hvussu hon fór at atkvøða, tá málið skuldi avgreiðast við aðru viðgerð.

Tá málið kom til atkvøðugreiðslu, atkvøddi hon fyri.

Hetta elvdi til kreppu í samgonguni, tí Miðflokkurin hevur sagt at flokkurin fer úr samgonguni, um málið verður samtykt. Eisini í Fólkaflokkinum er harmurin stórur, tí ein av teirra hevur atkvøtt fyri málinum.

Málið er ikki endaliga avgreitt enn, hóast tað vanliga plagar at ganga tveir ella tríggir dagar millum aðru og triðju viðgerð.

Nú er triðja viðgerð av málinum sett á skrá fyri tingfundin mánadagin. Sum skilst verður arbeitt fyri eini loysn á málinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021

Annika royndi til tað síðsta at finna eina loysn

Men Miðflokkurin vildi ikki víkja frá síni støðu – og so valdi Annika at trýsta á grøna knøttin

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

- Tað var vilji hjá mínum egna flokki og hjá Sambandsflokkinum at ganga ynskjum mínum á møti, men Miðflokkurin var ikki til at víkja.

Soleiðis segði Annika Olsen eftir atkvøðugreiðsluna í tinginum mánadagin, tá uppskotið um sammóðirskap, varð samtykt við 17 atkvøðum fyri og 16 ímóti.

Annika Olsen átti avgerandi atkvøðuna. Sambandsmaðurin Johan Dahl hevði frammanundan boðað frá, at hann fór at atkvøða saman við andstøðuni.

Royndi at finna eina loysn
Tá Annika Olsen tíðliga undir viðgerðini á tingi í dag helt eina brennandi røðu, har hon talaði fyri uppskotinum, tá vildi hon tó ikki siga, um hon fór at atkvøða fyri ella ímóti.

Men í røðu upplýsti hon eisini, at hon í morgun hevði gjørt eina roynd at finna eina virðiliga loysn, sum hon kundi ganga við til.

- Eg ynskti at fáa eitt lyfti frá samgonguni um, at mann var sinnaður at koma við eini lýsn, sum kann tryggja tey børn, ið hesi uppskot snúgva seg um, so at tey fáa somu rættindi, sum onnur børn.

- Eg má siga, at tað var vilji til hetta frá bæði mínum egna flokki, Fólkaflokkinum, og frá Sambandsflokkurin. Men tann triðji flokkurin var ikki til at vika.

Ongin áhugi at ganga henni á møti
Annika Olsen sigur, at orsøkin til, at hon ikki vildi upplýsa fyri tinginum hvat hon fór at atkvøða, var fyri at halda møguleikanum opnum fyri, at samgongan kundi koma við onkrum meðan tingviðgerðin fór fram í dag.

Men einki kom fram – tað vóru bara miðflokkatingmenn umframt tey bæði, ið atkvøddu saman við andstøðuni, sum tóku orðið vegna samgonga undir viðgerðini í dag.

- Tá onki hendi, so valdi eg at fylgja míni sannføring og atkvøða fyri uppskotinum, segði Annika Olsen.

Hvør lagnan hjá samgonguni er, og somuleiðis lagnan hjá Anniku Olsen í Fólkaflokkinum, er framvegis óvist. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021

Sammóðir er ársins orð

Lurtarar sendu eina rúgvu av uppskotum inn, og nógv av teimum snúðu seg um koronu

Orðið sammóðir hevur elvt til kjak seinastu dagar og sett kílar í samgonguna (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ársins orð var fríggjamorgunin kosið í sendingini Góðan morgun Føroyar. Tað gjørdist "sammóðir".

Lurtarar sendu uppskot inn, og Málráðið valdi síðani tíggju av hesum. Millum tey tíggju var tað bara eitt sum ikki snúði seg um koronu. Og tað var nevniliga tað orðið, sum ikki var um koronu, sum dómsnevndin bleiv samd um at velja sum ársins orð.

- Hugsandi at hetta er ein liður í einari størri broyting. Hóast korona hevur fylt so nógv, hevur hetta málið megnað at sleppa til orðana, og tað sigur nakað um hvussu nógv tað fyllir í huganum hjá fólki. Umframt tað er tað málsliga áhugavert, segði Ragnar Sigrunarson, sum var í dómsnevndini.

Hesi tíggju vóru í uppskoti:

álit
koppseting
koronupass
negativur
positivur
prik
sammóðir
smitta
smittutøl
tilmæli

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

Løgmaður bjartskygdur um eina loysn

Samgongan stóð ikki saman í málinum um sammøður. Uppskotið varð samtykt mánadagin. Men eftir fund í lítlu samgongu mánakvøldið sigur løgmaður, at flokkarnir arbeiða við einari loysn á málinum

(Skíggjamynd: Kvf.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Málið um sammóður varð samtykt við aðru viðgerð í løgtinginum seinnapartin mánadagin, og stór frøi er á andstøðuni og ikki minst teimum, sum hetta rakar.

Men allar súður eru ikki syftar enn. Fundur var í lítlu samgongu seint seinnapartin, har kreppan varð viðgjørd. Miðflokkurin hevur sagt, at verður hetta málið samtykt, er eingin samgonga. 

Eftir fundin mánakvøldið, var tað ein bjartskygdur løgmaður, sum Dagur og Vika hitti.

- Vit hava havt ein góðan fund, har vit eru komin inn á nøkur vkðurskifti um, hvussu vit kunnu greiða hetta málið, og vónandi soleiðis at alt løgtingið kann taka undir við tí, og geva øllum børnum í Føroyum javnbjóðisrættindi út frá verandi lógaruppskoti, sum er í løgtinginum. Hetta soleiðis at øll vera javnbjóðis óansæð hvussu teirra forsyrgjarar hava valt at skipa síni viðurskifti, segði Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, við Dag og Viku.

Hann segði at teir næstu dagarnar verða brúktir til at arbeiða víðari við hesum, og eitt nú fara út í baklandið hjá flokkunum at umrøða hetta.

Løgmaður vildi ikki fara í smálutir um loysnina, sum lítla samgonga kom fram til.

Triðja viðgerð av málinum er sett á skrá til tingfundin mánadagin. Enn er onki frætt frá samgonguni, hvat ein møgulig semja í hesum máli inniber.

Bæði Johan Dahl og Annika Olsen hava síðan sagt, at tey ongar ætlanir hava um at atkvøða fyri einum øðrum máli enn tí, ið varð samtykt við aðru viðgerð.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021

- Virdu mannarættindi hægri enn tað haftið tey í samgonguni vóru bundin av

- Lat tað vera okkum ein lærupeningur, at man aldrin aftur kann læsa fólk fast í einari líknandi støðu, sigur Eyðdis Hartmann Niclasen

Eyðdis Hartmann Niclasen (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

- Tvey av okkara samgongu tingfólkum, Johan Dahl úr Sambandsflokkinum og Annika Olsen úr Fólkaflokkinum, virdi mannarættindi hægri enn tað haftið, sum tey í samgonguni vóru bundin við. 

Soleiðis skrivar nummar ellivu á sambandslistanum á Facebook eftir atkvøðugreiðsluna á løgtingi mánadagin. Hevði Helgi Abrahamsen farið í farloyvi frá løgtinginum, tá hann sum varamaður tók sæti á Fólkatingi, hevði Eyðdis Hartmann Niclasen komið inn sum varafólk í løgtinginum.

Hetta valdi man ikki at gera, tí Eyðdis Hartmann Niclasen hevði atkvøtt fyri uppskotinum um sammóður. 

Tað bleiv kortini samtykt við 17 fyri og 16 ímóti. Johan Dahl í Sambandsflokkinum hevur verið púra greiður frá byrjan um, at hann fór at atkvøða fyri, men Annika Olsen í Fólkaflokkinum tók øll á bóli, og atkvøddi fyri uppskotinum. Hetta hóast samgonguflokkarnir í samgonguskjalinum binda seg til at atkvøða samlað tá andstøðuppskot eru til viðgerðar.

Eyðdis Hartmann Niclasen fekk 210 atkvøður á Løgtingsvalinum í 2019. Hon er nummar ellivu á listanum hjá Sambandsflokkinum (Mynd: Sverri Egholm)

- Lat tað vera okkum ein lærupeningur, at man aldrin aftur kann læsa fólk fast í einari líknandi støðu, har man sum samgongutingfólk skal kenna seg noyddan at vera við til at diskriminera onkran bólk í okkara samfelag, fyri at varðveita eina samgongu.

Hví skal man virða demokratiið so lítið, at man fer at hótta eina samgongu, í staðin fyri heldur at virða, at “fólkið” hevur talað. Eg havi ringt við at síggja, hvussu vit sum eitt fólk skulu trívast saman framyvir, um ikki vit kenna okkum vard av demokratiinum, skrivar Eyðdis Hartmann Niclasen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021

Fuglakrím staðfest fyri fyrstu ferð í Føroyum

- Okkara grannalond hava í longri tíð verið plágað av fuglakrími, og nú er fuglakrím eisini staðfest hjá skúgvi í Føroyum. Lítil sannlíkindi eru fyri, at tað smittar fólk - heitt verður á fólk um at siga Heilsufrøðiligu starvsstovuni frá, um komið verður fram á sjúkan ella deyðan fugl

 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tveir skúgvar í Føroyum eru staðfestir positivir fyri fuglakrím. Hetta er greitt, eftir at sýnir vóru send til Statens Serum Institutt (SSI) í hesi vikuni. Enn vænta nærri útgreiningar av sýnunum, ið staðfesta hvat slag av fuglakrími talan er um. Hesi svarini væntast fyrst í næstu viku.

Hesum boðar Heilsufrøðiliga Starvsstovan, ið fylgir støðuni, frá. Í hesum sambandi heitur stovnurin á, at siga Heilsufrøðiligu starvsstovuni frá, um komið verður fram á sjúkan ella deyðan fugl. 

- Her hugsa vit serliga um rovfugl. Tó vilja vit eisini vita um annan sjúkan ella deyðan fugl, um 4 ella fleiri eru at finna innanfyri eitt avmarkað øki. Í fráboðanini skal upplýsast fuglaslag eftir førimuni og stað, har fuglurin er sæddur. Eisini er sera gott at senda mynd inn og upplýsa knattstøðu, um hon er kend. Upplýsingarnar verða nýttar til at fylgja við støðuni í Føroyum, og um neyðugt, at taka sýnir inn til nærri kanningar. Boðast kann frá á [email protected].

Heilsufrøðiliga starvsstovan metir í hvørjum einstøkum føri, um neyðugt er at gera nærri kanning av fuglunum. Vegna vanligan smittuvanda verður heitt á fólk, um ikki at nerta við sjúkan ella deyðan fólk.

Tað er vanligt í Føroyum at eta dunnu ella gás á jólum. Ein partur av hesum fuglunum er heimafuglur, ið er aldur í Føroyum, og hetta er tíðin, tá ið heimafuglurin verður dripin og fingin til høldar.

- Tað slagið av fuglakrími, ið hevur herja í okkara grannalondum í seinastuni, hevur víst seg at hava lítil sannlíkindi at smitta til fólk. Tó vil Heilsufrøðiliga starvsstovan minna fólk á at halda sera gott reinføri, tá ið fuglurin verður dripin, hagreiddur og tilgjørdur. Maturin skal hitast væl; kjarnuhitin skal vera minst 75 ºC. Mint verður á, at sjónliga sjúkur fuglur ongantíð skal nýtast til matna, skrivar hfs.fo, ið er hevur fylgjandi boð um, hvussu eigarar av heimafugli kunnu taka nøkur fyrilit: 

- Um heimafuglur verður fóðraður innandura ella undir taki, verður minni av villum fugli drigin til økið og smittuvandin verður tá munandi lækkaður. Fótbúnaður kann eisini lættliga verða dálkaður av t.d. fuglaskarni ella øðrum frá villum fugli, og tí verður eisini rátt til at reinsa fótbúnaðin, áðrenn og aftaná farið verður út í t.d. høsnarhús og inngirðingar. Annars vilja øll tiltøk, ið skerja sambandi millum heimafugl og villan fugl og økir har villur fuglur heldur til, føra til at smittuvandin verður tálmaður.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021

Nú skulu øll kannast við markið

Nú verða øll ferðandi til Føroya aftur kannað við komu til landið. Einki gjald verður tikið fyri kanningarnar í ár, men væntandi skulu ferðandi rinda fyrst í komandi ári

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nú verða øll ferðandi til Føroya aftur kannað fyri koronu við komu til landið. Skipanin byrjaði hósdagin.

Kravt verður av øllum ferðandi, 12 ár og eldri, at tey verða kannað. Ferðandi undir 12 ár kunnu eisini lata seg kanna, um tey ynskja tað.

- Eg fegnist um at vit nú fara at kanna øll við markið. Jólini eru í hondum, og skulu vit minka um smittutrýstið og samstundis taka væl ímóti okkara útisetum, so eru kanningarnar við markið avgerandi, sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður.

Øll ferðandi eiga at fara í heimauppihald, og at kanna seg aftur tveir dagar eftir komu. Heimauppihaldið endar ikki fyrr enn negativt úrslit fyriliggur av kanningini annan dagin eftir komu.

Einki gjald verður tikið fyri kanningarnar í hesum árinum. Væntandi verður gjald sett á kanningarnar fyrst í komandi ári. Landsstýrið hevur borið eitt uppskot niðan í Løgtingið, um tíðaravmarkað avgjald á ferðandi, 12 ár og eldri, við komu til Føroyar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

Skjótt fer Apoteksverkið at taka sær av koppsetingunum

Tað er sjúkrahúsverkið, ið hevur umbiðið tað. Byrjað verður í Klaksvík millum jól og nýggjár - tað er ikki greitt, nær tað verður flutt aðrastaðni

Hjalti Gunnarstein, landsapotekari (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Nøkur starvsfólk frá Klaksvíkar sjúkrahúsi fara framvegis at vera partur av koppsetingartoyminum, men tó mest í mun til ta umsitingarliga. Trupulleikar eru har við at lyfta uppgávuna, tí starvsfólk hava seinasta árið nýtt nógva orku uppá koppsetingar - hava gjørt slakar 20.000 koppsetingar- umframt at so nógvar aðrar uppgávur eru.

Hetta var Hjalti Gunnarstein, landsapotekari, inni á í tíðindunum í Kringvarpinum fríggjadagin. 

Líknandi støða er á Tvøroyri, men tað verður í fyrstu syftu bara í Klaksvík, at tað verður Apoteksverkið, ið fer at standa fyri kanningunum. Tað er Sjúkrahúsverkið, ið hevur biðið um at flyta koppsetingarnar til Apoteksverkið.

- Nú er avtala gjørd við Apoteksverkið um, at koppsetingarnar í Klaksvík frameftir verður á Norðoya apoteki, sum liggur á Klaksvíksvegi. Fyrstu koppsetingarnar verða á apotekinum tann 28. desember.

Hesum boðaði Sjúkrahúsverkið frá í tíðindaskrivi fríggjadagin. Starvsfólk í Apoteksverkinum, sum skulu blanda og prika, skulu nú hava undirvísing í koppseting. Hjalti Gunnarstein sigur við Kringvarpið, at tað ikki er greitt, nær byrjað verður á hinum apotekunum ella um lækni fer at vera til staðar.

Tað er tó greitt, at tað at børn ikki verða koppsett á apotekinum - tað verður hjá kommunulækna - og at koppsett ikki verður í upplatingartíðum hjá apotekinum, men nakrar aðrar tímar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

Tíggju milliónir afturat til koronukanningar

Fíggjarmálaráðharrin hevur biðið um tíggju milliónir, sum skulu brúkast upp á koronukanningar teir 15 dagarnar, sum eru eftir av mánaðinum

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Oman fyri 600.000 krónur um dagin restina av árinum fyri koronukanningar er tað, sum Jørgen Niclasen, landsstýrismaður við fíggjarmálum biðjur løgtingið um.

Uppskot til eykajáttan kom í løgtingið mikudagin, har biðið verður um 10 milliónir til koronukanningar.

Farsóttarnevndin hevur tikið avgerð um, at koronukanningar aftur skulu gerast av øllum ferðandi til Føroya. Fram til ársskiftið er tað landskassin, sum rindar fyri kanningarnar, og er kostnaðurin mettur til 2,5 milliónir krónur.

Metingin frá Sjúkrahúsverkinum vísir, at brúk er fyri um 7,5 milliónum krónum í meirjáttan, um koronukanningarnar skulu halda fram restina av árinum. Metingin tekur støði í, at 2.100 kanningar verða gjørdar um dagin.

Løgtingið hevur samtykt at víkja frá øllum tíðarfreistum í hesum málinum, og tað verður tí avgreitt áðrenn tingið fer í jólafrí.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021

Gerast sjáldan álvarsliga sjúk: Koppseta nú kortini 5-11 ára gomul móti koronu í Føroyum

Tey gerast sjáldan álvsarsliga sjúk av koronu. Kortini eiga tey at vera koppsett, so tey ikki vera rakt av sosialt avmarkandi inntrivum, siga myndugleikarnir

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hóast tey sjáldan gerast álvarsliga sjúk av koronu, er vandi fyri, at tey verða hart rakt av sosialt avmarkandi inntrivum at steðga smittuútbreiðsluni, verða tey ikki koppsett.

Tað boðaði Heilsumálaráðið frá í tíðindaskrivi seinnapartin í sambandi við, at 5-11 ára gomul børn nú fáa tilboð at koppseta seg ímóti koronu.

Kommunulæknarnir fara at taka sær av at koppseta børnini. At byrja við verður talan um støkk-inn koppsetingar.

Danski heilsumyndugleikin, Sundhedsstyrelsen, mælir til at koppseta tey 5-11 ára gomlu børnini. ES-heilivágsmyndugleikin EMA viðmælti 25. november, at koppingarevnið hjá Pfizer/BioNTech, sum er tað, vit brúka í Føroyum, verður brúkt at koppseta tey 5-11 ára gomlu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021

Náturligt órin verjir betri fyri koronu enn koppseting í sær sjálvum

Hetta vísir ein nýggj ritmynd, sum SSI hevur gjørt við donskum tølum. Heilsustýrið vísti annars á nakað annað í síðsta mánaða, tá kunngjørt var, at longdin á koronupassinum fyri tey, ið áður hava verið smittað, og sum ikki eru koppsett skuldi niður

Heilsumálaráðið og heilsustýrið hava víst á, at tey vita, at nátúrliga verjan er verri enn koppsetingin. Nýggj tøl vísa tó, at saman eru tey sterkast, og um hugt verður hvør sær, so hava tey, sum "bara hava verið smittað við koronu" sterkari órin yvir longri tíð (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Vit vita, at verjan ikki er eins góð fyri tey, sum áður hava verið smittað - í mun til tey koppsettu. Tað er okkara grundgeving fyri at seta markið niður. 

Hetta segði varastjórin í Sundhedsstyrelsen (danska heilsustýrinum), Helene Probst, við Berlingske fyri einum mánaði síðani, sum ein útgreinandi viðmerking til tað, sum lagt varð fram á tíðindafundi 8. november. 

Upplýst varð tá tá, at koronupassið hjá teimum, sum hava havt koronusmittu, men sum ikki eru koppsett, skuldi ikki longur vera galdandi í eitt ár men seks mánaðir. Á nevnda tíðindafundi varð ikki komið nærri inn á avgerðina, men varastjórin í Heilsustýrinum segði við Berlingske, at nýggj vitan um munin var ein av høvuðsorsøkunum, og víst varð til eitt notat, sum var á veg.

Hetta kom út 30. november, sambært Berlingske, men í teimum níggju síðunum er ógvuliga lítið - um einki - ið veruliga stuðlar undir hesum útsagnunum og hetta hevur millum annað Allan Randrup Thomsen, professari í virologi við Københavns Universitet, sagt við miðilin. Hann vísir eisini á, at Heilsustýrið hevur lagt ov nógvan dent á nakrar serstarkar kanningar, og á sjálvt andevni móti covid-19 og ikki immunverjuna sum heild. Hetta hevur eisini givið nøkur villeiðandi úrslit í ymsum kanningum.

Í notatinum verður komið inn á kanningar úr ymsum londum, men tær flestu vísa á, at órinið í høvuðsheitinum er sterkt, eftir at ein hevur verið smittaður við covid-19. Komið verður inná, at í nøkrum førum kann ikki vísast á órin eftir smittu - hetta kann millum annað vera hjá fólki - ið hava verið lítið rakt av smittuni.

Samlaða myndin er, at órinið er gott og sterkt fyrstu tíðina eftir bæði koppseting og smittu, men at tað minkar í báðum førum. Faktorarar sum aldur og aðrar sjúkur kunnu spæla inn, í mun til hetta. Einki stóð beinleiðis um, hví tað varð viðmælt at skera longdina á koronupassinum hjá summum niður í helvt - tað varð sambært Berlingske tikið úr, havið var einki vísindaligt grundarlag var.

Hinvegin vísur nýggja ritmyndin (grafurin) hjá Statens Serum Institut niðanfyri, ið er bygd á fesk tøl í Danmark, at tað er stórur munur á, hvussu sterkt órinið er í ymsu førunum. Um ein hevur havt smittu og eg koppsettur, so er verjan sterkast. Íhvussu er fram eitt hálvt ár og eitt sindur meira enn tað - tað er ikki tøl uppá longri tíðarskeið enn, tí tað eru lutfalsliga fá, ið hava verið koppsett longri enn tað í Danmark, sum eisini hava havt smittu.


Mynd: SSI - Berlingske

Greiði munurin sæst, tá farið verður uppum tríggjar mánaðir, og komið er uppá eitt hálvt ár eftir, har verjan hjá koppsettum í miðal liggur á beint yvir 40 prosentum, meðan hon hjá smittaðum, ið ikki eru koppsett, er yvir 80. Munurin gerst størri, longur tíðin gongur, tí hjá "bara-koppsettum" fer talið rímiliga skjótt niðureftir, men tað sama ikki er galdandi sum hjá "bara-smittaðum"

Fyrivarni skal takast við kanningini, tí tølini eru so nýggj, fólk hava ikki verið  koppsett so leingi - og har eru tað eisini nógv eldri og útsett fólk, ið er umboðaði í tí bólkinum. Allan Randrup Thomsen sigur eisini við Berlingske, at tað ikki er vist, at hesir bólkarnir kunnu samanlíknast so beinleiðis ein til ein. Professarin sigur tó eisini, at tá munurin er so stórur, so torir hann í øllum førum at staðfesta, at nátúrlig smitta í øllum førum ikki gevur verri verju enn koppseting, ið heilsustýrið í Danmark annars hevur víst á. Hetta merkir, at um ein hevur verið smittaður, so er tað júst tað ein góð verja fyri at verða smittaður aftur - ein verja ið er sterkari saman við koppseting í øllum førum hálvt ár, men sum er veikari hjá persóni, sum ikki hevur verið smittaður; sjálvt um viðkomandi er koppsettur.

Heilsumálaráðharrin, Magnus Heunicke, skrivaði sunnudagin, í svari uppá fyrispurning frá farsóttarnevndini í Fólkatinginum um hvar vísindaliga grundarlagið var viðvíkjandi avgerini um koronupassið. 

- Det sker bl.a. på grund af nyere viden om vigende immunitet sammenlignet med vaccination.

Hetta stóð í grundgevingini á heimasíðuni hjá Heilsumálaráðnum. Hetta vísti Heunicke eisini til í svarinum - ta omanfyrinevnda notati, ið ikki kundi staðfesta uppáhaldi. Fyri viku síðani kom danska Heilsumálaráðið við boðum um, at koronupassið nú er galdandi í sjey mánaðir eftir seinna prik, fyri øll ið eru yvir 18. Hetta orskaða av fallandi órini fyri allar aldursbólkar yvir tíð. Mælt varð til endurkoppseting - triðja prik - eitt hálvt ár eftir koppseting nummar tvey.

Hetta er eisini galdandi í Føroyum, har tað nú eisini er møguleiki fyri at koppseta børn millum fimm og ellivu ár. Hetta verður ikki fyrst og fremst gjørt fyri at verja tey fyri smittu/sjúku, men so tey ikki verða hart rakt av sosialt avmarkandi inntrivum, sum verða gjørd fyri at steðga smittuútbreiðsluni, boðaði føroyska Heilsumálaráðið frá í vikuni. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

Sansir avlop upp á 1,7 milliónir í 2020

Felagið handan blaðið Kvinnu og eitt nú viðirslønvinnandi marknaðarføringsátøk hjá Visit Faroe Islands hevði aftur eitt gott ár í fjør

Tór Verland Johannesen er ein av stjórunum í Sansum. Her á Jobmatch 2018 (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Felagið handan føroyska magasinblaðið Kvinna og annars alskyns marknaðarføringsuppgávur av eitt nú Visit Faroe Islands og nógvum øðrum føroyskum fyritøkum, kundi fyri 2020 framleggja eitt avlop á 1,7 milliónir krónur, har partaeigararnir fingu 1 millión útgoldna í vinningsbýti.

Roknskapurin hjá Sansum fyri 2020 vísir, at bruttovinningurin gjørdist 8,9 milliónir krónur. Hetta er 5 prosent lægri enn í 2019, tá bruttovinngurin var 9,4 milliónir.

Starvsfólkastnaðurin í 2020 var 6,8 milliónir krónur, sum er 600.000 krónur ella 8,5 prosent lægri enn í 2019. Tað eru í alt 18 starvsfólk hjá Sansum sambært heimasíðuni.

Úrslitið áðrenn avskrivingar í 2020, eisini nevnt ebidta, var 2,1 milliónir krónur, samanborið við 2,0 milliónir í 2019.

Ársúrslitið í 2020 gjørdist eitt avlop upp á 1,7 milliónir sammett við 1,3 milliónir krónur í 2019. Vøksturin var 28 prosent.

Fíggjarjavnin hjá Sansum er øktur úr 4,9 í 2019 til 6,5 milliónir krónur í 2020. 

Støðisognirnar eru 800.000 krónur, sum er áleið tað sama sum í 2019. Ogn í umferð hinvegin er økt úr 4,2 til 5,7 milliónir krónur í 2020. 

Eginognin hjá Sansum er minkað úr 2,0 milliónum í 2020 til 1,8 milliónir krónur í 2020, sum stavar frá útgoldnum vinningsbýti á 1 millión krónur fyri 2020.

Felagið hevði onga langfreistaða skuld í 2020, meðan stuttfreistaða skuldin er økt úr 2,9 í 2019 til 4,8 milliónir krónur í 2020.

Størru partaeigararnir í Pf. SansiF eru sambært Skráseting Føroya hesir: Spf. BKH Invest, Spf. LLM Íløgur, Spf. Sniðja og Spf. TVJ.

Stjórar í Sansir eru Lena L. Mohr og Tór Verland Johansen. Nevndarformaður er Bogi Karbech Henriksen.

Greiningin er gjørd av ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021

27.513 løntakarar í november

Hetta eru beint yvir 300 fleiri enn fyri júst einum ári síðani - seinastu mánaðirnar hevur vøksturin verið heilt lítil. Talan er um 14.142 menn og 13.371 kvinnur

 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tað vóru beint yvir 27.500 í løntakaraskaranum í november. Hetta vísa tøl hjá Hagstovuni. Fyri einum ári síðani vóru 27.191, og harvið er talan á ein vøkstur upp á 1,2 prosent.

Vøksturin seinastu mánaðirnir hevur verið lítil, men talið er væl størri enn í apríl 2020, ið er heilt stóra fallið á grafunum - tað var í byrjanini av koronufarsóttini, og tá vóru yvir 2.200 færri løntakarar, enn tað eru nú.



Hagstovan boðar frá, at í november vóru um 14.150 menn og 13.350 kvinnur í løntakaraskaranum. Tað er nærum 150 fleiri menn og beint yvir 200 fleiri kvinnur enn sama mánað í fjør.

Í mun til vinnugreinabýtið, sæst ein vøkstur í privatu tænastuvinnunum har tað næstan eru 400 fleiri fólk enn fyri einum ári síðani. Løntakaratalið í byggivinnuni  er minkandi.



(Hagstova Føroya - fleiri grafar síggjast á hagstova.fo)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

Nýggjar mannagongdir fyri útflutning til Stórabretlands

Frá 1. januar 2022 skulu fyritøkur, sum útflyta eitt nú fiskavørur, fiskamjøl ella fóður til Stórabretlands, verða skrásettar í ensku innflutningsskipanini IPAFFS

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Frá 1. januar 2022 skulu fyritøkur, sum útflyta eitt nú fiskavørur, fiskamjøl ella fóður til Stórabretlands, verða skrásettar í ensku innflutningsskipanini IPAFFS (Import of products, animals, food and feed system), og samstundis verður krav um, at sendingar skulu fráboðast í skipanini. Umframt hetta verða onnur krøv sett í gildi seinni í árinum.

Síðani Stórabretland fór úr ES 1. januar í ár, hevur bretska umsitingin arbeitt við at fáa greiðu á, hvussu heilsufrøðiligu krøvini og mannagongdirnar skulu vera fyri innflutningi av vørum av animalskum uppruna, herundir fiskavørum. Tað hevur víst seg, at skipanirnar ikki hava verið klárar at seta í verk, og tí hevur í fleiri umførum verið neyðugt at útseta íverksetanina av krøvunum, skrivar Vinnuhúsið.

Frá 1. januar næsta ár verður tó krav um, at útflytarar skulu skráseta seg í talgildu innflutningsskipanini, eins og neyðugt verður við pre-notifikatión í skipanini í minsta lagi fýra tímar áðrenn sendingin kemur til Bretlands.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021

880.000 krónur komu inn

Jóla- og stuðulskonsertin hjá Barnabata, sum varð send í sjónvarpinum sunnukvøldið. Samanlagt fáa 550 børn í ár jólahjálp frá Í Menniskjum Góður tokki-átakinum

Stephanie Trónd Larsdóttir skipaði herfyri fyri loppumarknaði til frama fyri Í Menniskjum Góður Tokki. Í sendingini handaði hon Barnabata kekkin (Skíggjamynd frá sendingini: Kvf.fo)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á hvørjum ári skipar Barnabati fyri jólahjálp til barnafamiljur, ið liva í fátækraváða. Ein umráðandi liður í hesi innsavning, er árliga jóla- og stuðulskonsertin, sum í ár var send í Kringvarpinum sunnukvøldið 12. desember. Inn komu yvir 880.00 krónur.

Hetta er met nógv.

Harumframt handaði Stephanie Trónd Larsdóttir Barnabata ein kekk á 117.063,50, ið hon hevur savnað við at hon í oktober mánaði skipaði fyri stórum loppumarknaði, til frama fyri Í Menniskjum Góður Tokki. Sum tølini vísa, var undirtøkan sera stór til hetta átak.

Eins og undanfarna ár, stuðlar Reyði Krossur Føroya átakinum hjá Barnabata við 1.000 krónum fyri hvørja umsókn.

260 umsóknir um jólahjálp eru í ár komnar inn til Barnabata, og samanlagt fáa 550 børn jólahjálp.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021

– Hugsa um umhvørvið á jólum og nýggjárinum

Minnist til at hugsa um, hvat burturkast kann fara í hvíta, reyða og gráa posan, sigur IRF, sum hevur gjørt eina vegleiðing til, hvussu burturkastið skal skiljast um høgtíðina

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Pappeskjur, gávupappír, ljósketur, perur, battarí og ikki at gloyma fýrverk. Við jólahøgtíðini og nýggjárinum fylgir sera nógv burturkast, ið ikki eigur at fara sama veg sum vanliga húsarhaldsburturkastið.

Tað sigur IRF, sum heitir á fólk um at hugsa um, hvat burturkast kann fara í hvíta, reyða og gráa posan hjá IRF, og hvat kann koyrast á bingjuplássið.

– Á tann hátt kanst tú geva umhvørvinum eina gávu, tá tú hevur fingið tínar.

IRF hevur gjørt eina vegleiðing til, hvussu tú skilir burturkastið um høgtíðina:

Hvíti posi: Gávupappír, papp og bleytt plast. Bleyta plastið samlar tú saman í ein kláran posa og leggur hann í hvíta posan.

Grái posi: Gávubond, gávuinnpakking úr foliu, flamingo, matleivdir o.a.

Reyði posi: Ljósperur, battarí (í krukku við loki), elektronisk tól og annað serliga dálkandi burturkast.

Bingjuplássið: Fýrverk, glas, jarn og metal.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021

Havnalagið og martimaumhvørvið høga raðfesting

Í fíggjarætlanini hjá Vágs kommunu fyri 2022 eru 1,175 milliónir krónar settar av til íløgur á havnalagið og maritimaumhvørvið í kommununi

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Havnalagið og maritima umhvørvið í Vágs Kommunu hava fingið høga raðfesting í komandi fíggjarárið. Í alt eru settar av 1,175 milliónir krónur til íløgur í eitt nú oljukaiina og bátahylin.

Á havnaøkinum skula dagføringar gerast á oljukaiina á Oyrunum. Pengar eru settir av í fíggjarætlanini til forkanningar og ráðgeving í samband við arbeiðið.

– Hetta er eitt átrokandi mál, tí longu í 2014 varð staðfest, at oljukaiin var í ringum standi, sigur Marin H. Gaardlykke, forkvinna í Havna- og vinnunevndini.

Aftur at dagføringina á oljukaiina verður bátahylurin dagførdur.

– Bátahylurin á Oyrunum skal eisini dagførast. Umstøðurnar kring bátahylin á Oyrunum eru versnaðar nógv tey síðstu árini. Tí fegnast vit um, at loksins verður farið undir at dagføra bátahylin. Ætlanin er at dýpa bátahylin og gera aðrar ábøtur, sigur Marin H. Gaardlykke.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. desember 2021

J&K Petersen lægsta boð upp á Fámjinstunnilin

Eftir ætlan skal tunnilin verða liðugur á sumri 2024. J&K Petersen metir seg klára at gera tunnilin fyri góðar 155 milliónir krónur

(Mynd: Landsverk)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Lisitatión var á Landsverk hósdagin í sambandi við nýggja Fámjinstunnilin, sum eftir ætlan skal vera liðugur á sumri 2024.

J&K Petersen átti lægsta tilboðið millum tey trý innkomnu, og metir seg klára at gera tunnilin fyri 155,4 milliónir krónur.

Tilboðið frá Articon var eina góða millión dýrari, 157,6 milliónir krónur meðan MT Højgaard var dýrast við 218,7 milliónum krónum.

Landsverk fer nú at gjøgnumganga innkomnu tilboðini. Væntandi verður klárt at gera sáttmála um arbeiði fyrst í komandi árið, sigur stovnurin.

Nýggja farleiðin til Fámjin verður 2,6 kilometrar samanlagt. Tunnilin verður umleið 1,2 kilometrar langur og 8,5 metrar breiður. Harumframt skulu umleið ein kilometur av vegi gerast Ørðavíkarvegin, og umleið 400 metrar av vegi skulu gerast Fámjinsmegin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021

Húsini illa farin

Uttari partur er illa brendur, meðan stórur roykskaði er í vestara parti av húsunum, sigur átaksleiðarin

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Eldur kom týsdagin í eini sethús á Marknoyri í Vági. Suðurrás veit at siga, at fólk komu á staðið beinanvegin, og maðurin sum var inni í húsinum, varð fingin út.

Sløkkiliðið í Vági og sløkkiliðsbilur av Tvøroyri komu á staðið, og eldurin varð sløktur.

Gudmund Jacobsen, átaksleiðari í Vágs kommunu, sigur við Suðuroyarportalin, at húsini eru illa farin.

- Uttari partur er illa brendur, meðan stórur roykskaði er í vestara parti av húsunum, sigur hann.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021

Nýggjur sýslumaður í Streymoyar sýslu, Vága sýslu og Sandoyar sýslu 1. februar

Kristjan Martin Joensen avloysir Finnboga Midjord, ið er farin frá fyri aldur. Hann var ein av trimum, ið søktu, sambært Kringvarpinum

Kristjan Martin Joensen (Mynd: KvF)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Kristjan Hans Martin Joensen verður skjótt triðji sýslumaðurin í Føroyum. Eingin er í løtuni fastur sýslumaður í Streymoyar sýslu, Vága sýslu og Sandoyar sýslu, tí Finnbogi Midjord fór frá 1. oktober. 

Eftir nógv ár í starvinum fór hann frá fyri aldur. Tríggjar umsóknir komu til hansara starv, og tað var Kristjan Martin Joensen, ið fekk tað.

Kringvarpið skrivar, at hann tekur við starvinum 1. feburar 2022.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

Maria í Akrabyrgi er russiskur heiðurskonsul

Stjórin á Faroe Agency fegnast um, at hon kann halda á við at umboða og hjálpa russiskum sjófólki og herbúgvandi russum. Síðan fyrsti russiski konsulin, Árni Dam, fyrrverandi stjóri á Faroe Agency andaðist í í februar í ár, hava Føroyar ikki havt ein russiskan konsul. 

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Føroyar hava fingið nýggjan russiskan heiðurskonsul. Tað er Maria í Akrabyrgi, stjóri í Faroe Agency, sum hevur tikið við konslaheitinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

Álvur Jøkladal tekniskur leiðari á Glasi

Hann byrjar í starvinum 1. februar 2022

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í november lýsti Glasir eftir tekniskum leiðari. Nú er greitt, at tað verður Álvur Jøkladal, sum tekur við avbjóðandi starvinum.

Eitt tíðarmót í føroyskari skúlasøgu endar, tá Egon Øregaard leggur frá sær sum tekniskur leiðari á Glasi fyrst í komandi ári. Egon hevur meira enn nakar myndað teknisku útbúgvingarnar her á landi seinastu 40 árini, bæði sum stjóro á Tekniska Skúla í Tórshavn síðani 1979 og síðani sum tekniskur leiðari á Glasi.

Nú vit søktu eftir nýggjum tekniskum leiðara, var áhugin fyri starvinum stórur. 18 umsóknir komu inn, og setanarbólkurin hevur nú gjørt av at seta Álv Jøkladal í starvið.

Álvur Jøkladal er 45 ára gamal, útbúgvin elektrikari og maskinmeistari og hevur hollar royndir og førleikar innan virkisøkið. Álvur hevur drúgvar royndir sum ráðgevandi elverkfrøðingur og royndir innan maskinyrki, bæði í Føroyum og uttanlands. Hann hevur somuleiðis viðkomandi leiðsluroyndir.

Álvur Jøkladal starvast í løtuni hjá Pf. Petur Larsen í Fuglafirði sum el-installatør og møntørur av maskinum til fiskiídnaðin. Hann byrjar í starvinum 1. februar 2022. Egon Øregaard heldur fram sum tekniskur leiðari á Glasi, til Álvur tekur við.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

Ein drívmegi fer frá fyri aldur

Soleiðis skrivar Vestmanna kommuna um Morið Olsen Gardy, sum nú gevst sum leiðari á dagstovnaøkinum eftir 35 ár í starvi. Tað var Morið, sum í 1986 tók stig til at savna saman undirskriftir til tess at seta á stovn dagrøkt í Vestmanna

Ein hugnaløta hevur verið fyri Morið, sum nú hevur valt at leggja frá sær. Hugnaløtan varð hildin í Gjáarlon saman við starvsfeløgum og børnum (Mynd: vestmanna.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Sum 32 ára gomul tók Morið stig til at savna saman undirskriftir til tess at seta á stovn dagrøkt í Vestmanna. Hetta eydnaðist henni. Hon varð sett sum leiðari at fyrireika dagrøktina 1. desember 1986. Longu ein mánað eftir var klárt at bjóða børnunum ansing hjá ymsum dagrøktarfólkum í kommununi.

Soleiðis skrivar Vestmanna kommuna á heimasíðu sínari, í samband við at Morið Olsen Gardy - ein drívmegi - nú gevst sum leiðari á dagstovnaøkinum eftir 35 ár í starvi.

- Relatiónsarbeiði hevur altíð verði nakað, Morið hevur arbeitt nógv við. Morið skipaði eisini fyri spælistovum eina til tvær ferð um vikuna. Endamálið við spælistovunum var at betra um samanhaldið millum børnini í bygdini. Hetta var ein dagur, har øll dagrøktin kundi savnast, og øll børnini kundu spæla saman.

Ein hugnaløta hevur verið fyri Morið, sum nú hevur valt at leggja frá sær. Hugnaløtan varð hildin í Gjáarlon saman við starvsfeløgum og børnum. Borgarstjórin, Pauli T. Petersen, nýtti eisini høvið at takka henni fyri drúgva tænastu og góða arbeiði, sum børn, foreldur og starvsfólk altíð hava notið væl av, skrivar vestmanna.fo.

Síðan dagstovnaøkið varð umskipað fyrst í 2000, hevur Morið, sum nú fer frá fyri aldur, verið leiðari. Dagstovnaøkið fevnir í dag um dagstovnarnar, Gjáarlon, Látipípuna og frítíðarstovuna.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021

Sjóvar kommuna fer nú at gera tilmeldingarlista til grundstykki

Hetta er ein ásannan av, at galdandi skipan er heldur trek, og at eftirspurningurin er so stórur. Listin letur upp 3. januar - nakrar treytir fylgja við at vera á honum

 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tvær stórar útstykkingar við tilsamans 52 grundstykkjum vórðu gjørdar á Strondum í 2019. Hesi stykkini vórðu seld eftir stuttari tíð, og síðani hava bert hendinga stykki verið til sølu.

Eftirspurningurin eftir grundstykki í Sjóvar kommunu er tó ógvuliga stórur, og sambært Sjóvar kommunu koma áheitanir dagliga frá fólki, sum ynskja at keypa eitt stykki í kommununi.

- Ásannandi, at galdandi skipan fyri at fáa grundstykki í Sjóvar kommunu er heldur trek, er avgerð tikin um, at møguleiki skal vera fyri at seta seg á bíðilista til tey stykki, sum koma inn aftur til kommununa.

Hetta skrivar kommunan á heimasíðu sínari, har til ber at lesa allar treytirnar, ið fylgja við at vera á listanum, ið til ber at koma á frá 3. januar 2022.

Ein av teimum er, at tá eitt grundstykki er tøkt, verður teldupostur sendur tí fyrsta á listanum, og at um tað ikki verður svarað aftur innan tveir dagar, fer tað víðari til tann næsta á listanum. Tá umsøkjari hevur fingið tríggjar møguleikar fyri at fáa grundstykki, men ikki hevur tikið av, verður viðkomandi settur aftast á listan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

Leigusáttmáli um lendi til Ovasavn

Upprunaliga var ætlanin at gera ein svimjihyl, men er endamálið síðani broytt til at útvega og partvís reka eitt Ovasavn í Nólsoy, ið skal húsa Dianu Victoriu og lýsa søguna um Ova

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tórshavnar kommuna og Stuðulsnevndin skrivaðu í vikuni undir leigusáttmála um lendi til eitt komandi Ovasavn, til minnis um Ova Joensen, sála.

Upprunaliga var ætlanin at gera ein svimjihyl, men er endamálið síðani broytt til at útvega og partvís reka eitt Ovasavn í Nólsoy, ið skal húsa Dianu Victoriu og lýsa søguna um Ova.

Talan er um eitt lendi miðskeiðis í bygdini í einum øki við neystum, sum hevur samband við sjógv. Ætlandi skal húsið eisini kunna hýsa onkrum smærri virksemi afturat.

Gjørdar eru tekningar, og nevndin fer nú undir at fáa neyðugu fíggingina til vega.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

Stórt nýggjárshald í Vági - við avmarkingum

Nýggjárshaldið verður sum vant, en eingin dansur verður, siga fyrireikararnir

(Mynd: Bjartur Vest)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Aftur í ár verður nýggjárshald í Vági. Talan er um eitt av heilt stóru tiltøkunum í Føroyum, har vágbingar og vitjandi ár um ár hátíðarhalda at farið verður um ársskiftið, takka fyri brátt farna árinum og ynskja nýggja árinum vælkomnum.

Nýggjárshaldið fevnir vanlig ár um morgunmat, barnatiltøk, stóra faklagongu, stórum báli og ikki minst stórum fýrverks-showi á Tríkantinum í Vági, og vanlig ár verður farið á Eiðið, har dansur er bæði í VB-húsinum og í Vágs Høll.

Koronustøðan førdi í fjør við sær, at nýggjárshaldið varð munandi skert. Nýggjárshaldið í Vági verður tó í ár sum vant, men tað er tó longu nú greitt, at ongin dansur verður í ár. Um aðrar broytingar verða, so verður tað lýst.

Skráin verður tøk um jólini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

Jólamenninir vitja á Vaglinum seinnapartin

Jólaskipið er ávegis til Havnar, men óvist júst nær tað kemur. Tí vitja jólamenninir heldur á Vaglinum seinnapartin í dag

(Savnsmynd: Mynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Boð eru komin frá jólamonnunum, og teir eru ávegis til Havnar.

Tað er tó óvist er nær skipið kemur inn á Vágsbotn, tískil lata jólamennirnir heilsa, at teir vitja á Vaglinum leygardagin 18. desember frá klokkan 15 til 17.

Forvitnisligi jólamarknaðurin í Tinghúsgarðinum hevur opið frá klokkan 14 til 20, og klokkan 16 syngja og spæla Guðrun Sólja og Janus Kampmann á vakra pallinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021

Føroya Bjór við nýggjari øl

Bock Bjór er ein myrk og sterk bjór, ið hevur 7,2 prosent. Hon er bryggjað siðbundið til myrku árstíðina, og sambært Føroya Bjór hóskar hon væl jólaborðið og til ymiskan føroyskan mat

Mynd: Føroya Bjór

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Jólini nærkast í hvørjum, og nú hevur Føroya Bjór latið úr honum eina nýggja øl, ið sambært bryggjaríunum hóskar heilt væl til jólaborðið, og sum í roynd og veru er gjørd til árstíðina:

- Bock Bjór er ein myrk sterk bjór við góðum maltsmakki. Bjórin  hóskar væl til jólaborðið. Afturvið røstum kjøti, gás ella fleska og oksasteik. Eisini til ræstan fisk og speril. Bjórin er bryggjað siðbundið til hesa myrku árstíðina og hóskar hon væl til hugnaligar løtur, skrivar Føroya Bjór í kunningarskrivi.

Styrkin er 7,2 prosent, og Bock Bjór er bryggjað sum ein lager, ið liggur leingi á tanga, fyri at fáa góða og kraftiga smakkin í ølini at javnviga væl. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

Hesi eru tilnevnd til norðurlensku matvirðislønina Embla

Fleiri spennandi uppskot til norðurlendsku matvirðislønina, Embla 2021

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nú skulu nýggir Embla vinnarar aftur finnast. Hvat er besta matferðamál í Norðurlondum? Hvør er besti matíverksetari? Og hvør er besti matmiðlari?

Embla fagnar tað besta í norðurlendskari matgerð: rávørur, matvørur, framleiðsluhættir og fakfólkini aftanfyri. Embla er ein verkætlan, ið norðurlendska samstarvið Nýnorðurlendskur matur hevur raðfest, og sum meginfelagið fyri tey norðurlendsku bóndafeløgini (NBC) hevur ábyrgd av við stuðli frá Norðurlandaráðnum. Føroyska luttøkan er skipað í samstarvi millum iNOVA, Bóndafelag Føroya, Uttanríkis- og Vinnumálaráðið, Visit Faroe Islands og Atlantic Airways.

Hetta er triðju ferð at Embla Food Awards verður hildið, og luttakandi londini eru í ár Ísland, Danmark, Noreg, Svøríki, Finnland, Áland, Grønland og Føroyar.

Tað verður 11. mars í Oslo, at ein dómsnevnd við umboðum úr øllum luttakaralondunum, fer at gera av, hvørji skulu fáa norðurlendsku matvirðislønina 2021.

Tey tilnevndu úr Føroyum eru:

Jóhan Dávur Joensen – Norðurlendski rávøruframleiðarin 2021
Jóhan Dávur Joensen er bóndi og sjálvlærdur matsøgufrøðingur úr Gásadali. Við hollari vitan um føroyskan matarsið, hevur Jóhan Dávur gingið undan at menna lokalu grønmetisframleiðsluna.

Jóhan Dávur hevur eina serstaka tilgongd til at dyrka grønmeti, sum er grundað í djúptøknari vitan og gagnnýtslu av serstøku umstøðunum á staðnum, góðskuna í jørðini, hallið á lendinum, sólarljósið, regninum o.s.fr. Úrslitið er framúrskarandi vørur frá gróðarlendinum á tromini 100 metrar yvir sjónum.

Jóhan Dávur er ein eldsál, sum dyrkar smáar nøgdir av hágóðskuvørum. Fyri at tryggja bestu góðsku og nøgd hevur Jóhan tætt og støðugt samskifti við trúføstu kundar sínar, m.a. tví-stjørnaðu Michelin-matstovuna KOKS og Embla-vinnaran Leif Sørensen. Eisini gevur hann gleðiliga góð ráð til aðrar bóndur, fyri at menna burðardygga staðbundna matframleiðslu.

Dímunargarður – Norðurlendski mathandverkarin 2021
Dímunargarður hevur ment eitt serstakt brúsandi sider frá avlopsrótum, sum tey nevna Mai rótabryggj.

Íblásturin til henda sider fingu tey til fyrstu EMBLU virðislønarhandanina í 2017, tá ið Dímunargarður vann heitið sum Norðurlendski rávøruframleiðarin.

Eva og Jógvan Jón frá Dímunargarði hittu tá umboð fyri danska “Æblerov”, sum framleiðir sider úr avlopssúreplum. Av tí at mairøturnar eru rættiliga líkar perum í smakki, fóru tey at tosa um møguleikan at framleiða eitt heilt nýtt sider við rótum. Til tá fingu neytini røturnar, ið vóru til avlops, og eitt sider vildi bæði virðisøkt tilfeingið munandi og eisini longt um haldgóðskuna.

Dímunargarður fór í samstarv við bryggjaríið Okkara og bryggjararnar Søren Antoft og Høgna Jensen um at loysa avbjóðingarnar í sambandi við at menna eina heilt nýggja vøru við einari rávøru, sum ikki varð nýtt fyrr til hetta endamálið. Hetta eydnaðist og Mai Rótabryggið kom á marknaðin í 2019.

Serstaki smakkurin í rótabrygginum hóskar væl saman við sterka umami-smakkinum í røstum føroyskum mati, og tað hóskar eisini til frískligar blandaðar drykkir.

Rólant Waag Dam – Norðurlendski matsamskiftarin 2021
Rólant Waag Dam er tíðindamaður og framleiðari í Kringvarpi Føroya. Hann er ein ágrýtin matfjeppari og hevur í sínum starvi lagt seg eftir at siga frá mati og matmenning í Føroyum.

Tá ið samfelagið lat aftur í 2020 orsakað av Covid-19, skipaði Rólant fyri eini vælumtøktari talgildari ølsmakking. Eisini er grein um Rólant í Matbókini, sum lívsstílsblaðið Kvinna gav út.

Rólant hevur gjørt heimildarfilmar um kendar føroyingar í matvinnuni og avrik teirra, m.a. um Poul Andrias Ziska frá KOKS og Jan Restorff frá Søllerød Kro í Danmark, sum báðar eru Michelin-matstovur.

(Mynd: Pól Sundskarð)

Gásadalur – Norðurlendskt matferðamál 2021
Gásadalur er ein serstakliga vøkur bygd í Vágum, og er seinasta bygdin í teimum stóru oyggjunum, sum varð knýtt í vegakervið. Síðani tunnilin til Gásadals lat upp í 2004, hevur Gásadalur verið eitt væl vitjað ferðamál, bæði orsakað av vakurleikanum og seinnu árini eisini matinum.

Vakstrargóði dalurin og fuglabjørgini hava altíð verið ein góður kovi, sum framtaksfús bygdafólk hava ment og givið nýtt lív.

Gásadalsfólk hava gingið undan at dyrka grønmeti og dalurin er eitt av fáu støðunum í Føroyum, har bygg verður velt. Føroya Bjór nýtir hetta byggið og vatn úr Gásadali til at bryggja ”Múlafossur Red Ale”, ein serøl nevnd eftir navnframa fossinum.

Tá ið slaktið er av, verður sláturhúsið í bygdini gjørt um til matstovu, sum bjóðar mat úr Gásadali, og bygdafólkini hava ment nýggjar vørur við siðbundnum viðgerðarhættum, m.a. ræsta kálvasúpan.

TARI – Norðurlendski matíverksetarin 2021
TARI er ein fyritøka, sum leggur seg eftir burðardyggari taraaling í Føroyum.

At skera og ala tara til matna er enn ein nýggj vinna í Norðurlondum, og umboðar tí eitt ónýtt matartilfeingi. Tari verður aldur uttan taðing ella týningarevni á støðum, har vistskipanin ikki tekur skaða, og tari kann tí gerast týðandi liður í at fáa burðardygga føði til heimin.

Fyritøkan TARI varð sett á stovn av systkjunum Agnes og Mortan Mols Mortensen. Agnes er granskari við Phd í tara-lívfrøði og Mortan er kavari, við drúgvum royndum at kava eftir hágóðsku sjógæti. TARI gagnnýtir førleikarnar hjá teimum báðum til at menna bestu hættir til burðardygga framleiðslu av tara.

TARI er nýliga farið undir at gera rognkelsisskjól úr tara til laksaalivinnuna, sum fremja djóravælferðina á burðardyggan hátt.

Nýggjasta átakið Grøna klekingarstøðin verður veruleiki, nú TARI setur vatnturbinu til at skapa orku til nýggju klekingarstøðina í Fámjin. Endamálið er at framleiða tara við ongum útláti, ella enntá við orku til avlops.

Jóhanna á Tjaldrafløtti – Norðurlendskur matur til børn og ung 2021
Seinastu 30 árini hevur Jóhanna á Tjaldrafløtti, sum leiðari á Húsarhaldsskúla Føroya, givið nýggjum ættarliðum íblástur og útbúgving til at liva eitt heilsugott og burðardygt lív, við støði í sterku føroysku matmentanini.

Húsarhaldsskúli Føroya er ein vistarskúli, og sosiala samveran og verklig læra hava stóran týdning í tilgongdini til læring, m.a. tá ið skúlin vitjar bóndur, tá ið flett verður. Skúlin leggur dent á at sameina vitan um mat og heilsu, húsarhaldsbúskap, handverk og sjálvbjargni.

Slaktið – Norðurlendskur matur til mong 2021
Slaktið er ein árligur matsfestivalur í Havn, sum hevur til endamáls at vísa og læra vaksandi talið av býarfólkum, hvaðani siðbundni maturin kemur og alt arbeiðið, sum liggur í at framleiða hann.

Festivalurin verður hildin seint í september. Fyri at geva fólki beinleiðis innlit í framleiðsluna, verða bæði seyður og neyt flett á staðnum, undir skipaðum umstøðum. Ein viðmerkjari greiðir frá tí, sum fer fram, og seinni um dagin hagreiða og matgera innbodnir kokkar og matserfrøðingar djórini fyri gestunum.

Føroyskt grønmeti er eisini partur av festivalinum, sum er eitt høvi hjá framleiðarum at vísa sínar vørur fram og at tosa um, hvussu tær kunnu nýtast.

Sí tey tilnevndu úr øllum norðurlendsku londum á heimasíðuni hja Embla 

Fimm føroyskir Embla-vinnarar higartil
Fyrstu Embla-virðislønirnar vórðu latnar í 2017. Tá komu tríggjar virðislønir heimaftur til Føroya. Dímunargarður varð valdur ársins norðurlendski matframleiðari, Leif Sørensen var valdur ársins mathandverkari og Heimablídni varð valt til ársins matferðamál.

Í 2019 komu tvær Embla-heiðurslønir til Føroyar. Grøna Oyggin varð vald til ársins matframleiðara og Gimburlombini til ársins matferðamál.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

26 lærlingar fingið prógv á Tekniska Skúla í Klaksvík

Talan er um átta elektrikkara-, sjey maskinsmið- og ellivu timburlærlingar

El-flokkurin (Mynd: tsk.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Í gjár, fríggjadagin 17. desember, fingu átta elektrikkara-, sjey maskinsmið- og ellivu timburlærlingar prógv á Tekniska Skúla í Klaksvík.

Hetta skrivar skúlin á heimasíðu sínaru, har TSK ynskir lærlingum, læruplássunum og avvarandi hjartaliga til lukku.


El-flokkurin. Frá vinstru: Rúni á Reynatrøð (TTS), Hanus Jacobsen (LM Electric), Arthur Højgaard (Elcon), Torvaldur Joensen (ETV), Pætur Heinason (TTS), Albert Róin Johannesen (Elcon), Jákup Andrias Janusarson (ETV) og Finnbjørn Fróði Filipsson Hansen (El-Teknik)


Timbur-flokkurin. Frá vinstru: Hjalti Jóhannesen (Malltek), Nikolai Sigurðsson (J&K Petersen), Remi Hammer (J&K Petersen), Rógvi Hansen (Timbur Tænastan), Eyðfinnur Jensen (Byggivirkið KBH), Rógvi J. Joensen (Norðsetur), Levi G. Heinesen (Hanus Højgaard), Magni Joensen (Norðhús), Jón Josephsen (Norðhús) og Petur Højgaard (Norðhús). Benjamin Engelbert Sigurðsson (Malltek) væntar á myndini.


Maskin-flokkurin, frá vinstru: Pætur Dahl Berjastein (KJ), Rúni Nesá Hansen (KJ), Meinhard Johansen (MEST), Dánjal Müller (KSS), Áslakur Holm (Áway Service), Emil Sørensen (KJ) og Jógvan Harryson (Univice). 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

Listasavnið fingið átta Mikines-málningar

Talan er um um virðir fyri milliónir, ið eru latin av privatum eigara í Danmark

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Á Listasavni Føroya fegnast tey í hesum døgum um sera virðislimla gávu, sum føroyska tjóðlistasavnið hevur fingið frá einum privatum eigara í Danmark.

Hesum boðar listasavnið frá á Facebookvanganum hjá savninum.

Talan er um átta listaverk eftir føroya mæstasta listamálara, Sámal Joensen-Mikines, sum livdi í árunum 1906 til 1979.

Stjórin í Listasavni Føroya, Karina Lykke Grand, soleiðis um stóru gávuna.

- Vit eru sera takksom fyri hesa stóru gávuna við týdningarmiklum verkum eftir listamannin. Listaverkini eru ein stórsligin gáva til samlingina av Mikines-málningum. Vit gleða okkum til at vísa málningarnar fram fyri gestum okkara, tá savnið letur upp aftur 1. februar.

Málningarnir eru frá tíðarskeiðnum 1931-62. Myndevnini eru fleiri. Millum annað eru landslagsmyndir úr bæði Føroyum og Danmark, ein mynd frá eini barr við heitinum “Drykkjuskapur” umframt tveir stórir málningar við kristnum myndevnum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

Brimheim á Voxbotn 2022

Góðu ummælini floyma yvir føroyska stjørnuskotið, ið er sætta navnið, sum tónleikafestivalurin hevur kunngjørt til næsta summar

31-ára gamla Helena Heinesen Rebensdorff er hálvur føroyingur og hálvur dani (Mynd: Voxbotn)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Góðu ummælini floyma yvir føroyska stjørnuskotið, og vit kunnu nú avdúka, at dugnaliga songkvinnan, sangskrivarin og listakvinnan Helena Heinesen Rebensdorff, kvinnan handan navnið Brimheim, kemur at framføra á Okkara Voxbotn 2022.

31-ára gamla songkvinnan og sangskrivarin er uppvaksin í Keypmannahavn, er hálvur føroyingur og hevur bústað í Malmö. Stílurin er eitt slag av indie rock.

Frammanundan er greitt, at Dizzy Mizz Lizzy, Hugorm, Tungewaag, Rasmus Hagen og Safir eisini fara at framføra á Voxbotn 2022, sum verður leygardagin 25. juni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

Sólrún Michelsen við nýggjum tríbindaverki

Ein syrgiligur tilburður setur gongd á tríbindaverkið, sum hevur felags heiti "Nornan spinnur", og sum er grundað veruligan tilburð í Føroyum

Mynd: Sprotin

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Ein mamma doyr í barnferð frá 10 børnum. Ikki óvanligt fyri stórt hundrað árum síðan. Sorgin verður tagd burtur. Pápin giftist uppaftur. Børnini spjaðast, og lagnan lagar seg ógviliga ymist hjá teimum. 

"Nornan spinnur" er felagsheiti á nýggjum tríbindaverkið hjá Sóruni Michelsen - Ein táttur er silvur, ein annar er gull og faúr fær tráðin helt slættan

Søgugongdin fer fram seinast í 19. øld, og allar rembingarnar í átrúnaði, politikki, fakfelagspolitikki og mentan, ið vóru um aldaskiftið, verða flættaðar inn í hesar lagnulýsingar.

- Tann eina gentan, sum hevur stórar ætlanir við lívi sínum, fer á ein bóndagarð at tæna og forvinna sær nakrar krónur, tí hugurin stendur út í heim. Bóndin neyðtekur hana, og barn spyrst burturúr. Eingin fær at vita, hvør pápin er, men hon skal liva við skommini. 

Sprotin, ið gevur út, skrivar, at fylgt verður við hesari gentuni, hvussu lívið lagar seg hjá henni, og hvussu hon fótar sær, og at hetta er ein eym og kenslurík lagnusøga. Høvuðspersónurin og tað, henni er fyri, er grundað á veruligan tilburð í Føroyum.

Tríbindaverkið hjá Sólrúni Michelsen fæst nú í skreytútgávu fyri beint undir 400 krónur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021

75 ár saman við SEV

Jógvan Arge hevur skrivað bók um elfelagið, sum 1. oktober í ár fylti 75 ár

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

Bókaútgáva: Staðarnøvn í Mykinesi

Meira enn 1500 staðarnøvn eru savnað í nýggju bókini. Steingrim Abrahamsen hevur savnað

(Savnsmynd: Pól Sundskarð)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fróðskapur hevur givið út bókina Staðarnøvn í Mykinesi eftir Steingrim Abrahamsen.

Í okkara tíð er øllum kunnugt, at vit uppliva eitt stórt tap av staðbundnum staðarnøvnum í munnliga siðaarvinum.

Innan fyri sløk 100 ár er íbúgvaratalið í Mykinesi minkað við 150 fólkum. Í oynni eru í dag 17 fólk fastbúgvandi. Hetta hevur stóra avleiðing fyri staðarnøvnini. Tað eru færri og færri, sum brúka tey. Meginparturin av nøvnunum verður ikki brúktur eins og hann bleiv fyri 50 árum síðan. Hetta hevur so við sær, at fleiri nøvn hvørva.

Siðbundin staðarnavnagransking hevur í høvuðsheitum snúð seg um at granska einstøk staðarnøvn og einstakar bólkar av orðum. Nøvnini hava fyrst og fremst verið granskað sum leksikalsk og mentanarsøgulig minnir um mál og livandi talumál. Í hesi kanning av staðarnøvnum er evnið ikki støk nøvn, men at lýsa tey meira enn 1500 staðarnøvnini í Mykinesi, sum tað hevur borið til at staðfesta.

Steingrim Abrahamsen er cand.mag. í týskum og føroyskum. Hann var lærari við Eysturoyar Studentaskúla 1984-2018, og hevur eisini undirvíst á Føroya Læraraskúla og á Føroya Handilsskúla. Hann er ættaður úr Mykinesi og hevur havt tætt og nógv samband við heimildarfólk um staðarnøvnini í oynni. Tað er teimum og góðum stuðlum fyri at takka, at staðarnøvn í Mykinesi nú eru komin út í bók. 

Bókin vendir sær bæði serliga til fólk við tilknýti til Mykines og til fólk við áhuga fyri føroyskum staðarnøvnum, føroyskum máli og føroyskari náttúru.

Bókin er 202 blaðsíður við nógvum myndum. Permumyndina hevur Óli Reynskor tikið. Bókin kostar 300 krónur í bókabúðunum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021

Triðja útgávan av “Mær er sagt um ein stað” komin í bókabúðirnar

Mær er sagt um ein stað 3 hjá Petur Jacob Sigvarsen er júst komin í bókabúðirnar. Har eru 70 nýggir sálmar. Av teimum eru 61 upprunaligir og níggju týddir sálmar

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

"Mær er sagt um ein stað 3" hjá Petur Jacob Sigvarsen er júst komin í bókabúðirnar. Har eru 70 nýggir sálmar. Av teimum eru 61 upprunaligir og níggju týddir sálmar. 

Harafturat eru 15 fyrilestar, sum høvundurin hevur týtt úr donskum og norskum. Teir eru eftir Kai Jensen, ið er væl kendur danskur prestur, próstur og eitt stutt skifti biskupur í Aarhus biskupsdømi, og Olav Valen-Senstad, ið verður mettur sum ein av gløggastu teologum, filosoffum og prestum í Noregi í 1900-talinum. Fyrilestrarnir umrøða tættir í kristnu trúarlæruni. 

Í teimum trimum bókunum í røðini "Mær er sagt um ein stað", hevur 89 ára gamli Petur Jacob Sigvardsen givið okkum tilsamans 402 sálmar og sangir. Av teimum eru 252 upprunaligir og 150 eru týddir. Fyrsta bók í hesari røð kom í 2010 og nummar tvey kom í 2017. Forlagið Búgvin er útgevari. 

Tónaskaldið Knút Olsen hevur gjørt løg og útsetingar til 65 av sálmunum hjá Petur Jacobi, og júst í hesum døgum verða upptøkur gjørdar í Havnar kirkju til tvær fløgur við umleið 30 av sálmunum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

List og áartutl: Nýtt gallarí við Havnará

Byrjar við framsýning við Arnoldi Vegghamar, Eyðuni av Reyni, Astri Luihn og Kára Svensson

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hósdagin lat nýtt gallarí upp í Havn. Fyrsta framsýningin er við so navnframum listafólki, sum Arnoldi Vegghamar, Eyðuni av Reyni, Astri Luihn og Kára Svensson.

Gallarí Havnará eitur nýggja framsýningarhølið, ið heldur til á niðastu hædd í søguligu húsunum har Tórs Cafeteria húsaðist.

Millum plantasjuna og Sjónleikarhúsið og mitt í áartutlinum er hetta lítla gallaríið ein lítil listarlig perla í Havn. Komandi tíðina fara skiftandi framsýningar at prýða veggirnar á gallarínum.

Tað eru hjúnini Bogi og Jóhanna Andreasen, ið eiga og reka gallaríið. Fyrsta framsýningin latur upp hósdagin. Fram til 22. desember eru opið hvønn dag frá kl 15 til 18.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

Eli Smith sýnir fram í Gamla Seglhúsinum

Listaframsýingin lat upp í gjár

Eli Smith hevur seinastu mongu árini nýtt náttúruna sum sína palett

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Komandi mánaðin sýnir Eli Smith fram myndlist í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík

- Eli Smith (f. 1955, Tórshavn) hevur síðan 2003 beinleiðis brúkt náttúruna sum sína palett, har ið hann fyri ein part málar við ymsum mjølvaðum náttúrutilfari -sokallaðir grótmálningar - og í næstu løtu sker grót í flísar til meira umfatandi brotamyndir (mosaikk). Tilfarið er bæði úr Føroyum og úr øllum heiminum, og tún listamansins er fult í søgum um sjómenn og onnur, sum hava borið honum fjaldar dýrgripir Skaparverksins. Myndevnini á grótmálningunum eru sum heild ekspressionistisk landsløg, meðan brotamyndirnar serliga fara í dýpdina við bíbilskum myndevnum. Listin stendur ongantíð í stað, og tíðum finnur Eli upp á aðrar nýggjar tøknir, sum eittnú at mála við vatnlitum oman á límað marmordrúss (steinakvarell).

Framsýningin, sum er ókeypis at vitja, hongur uppi til fram hálvan januar 2022.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021

Elsti íslendingur nakrantíð

Tá Dóra hevði livað í 109 ár og 160 dagar hevði ongin annar landsmaður livað longur enn hon

(Mynd: RÚV)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mánadagin kundi staðfestast, at Dóra Ólafsdóttir gjørdist elsti íslendingur, sum nakrantíð hevur livað.

Tá hevði Dóra livað í 109 ár og 160 dagar. Síðan 2019 hevur hon verið elsti persónur í Íslandi, og nú gjørdist hon eisini elsti persónur nakrantíð, og í hesum sambandi fekk hon vitjan av forsætisráðkvinnuni.

- Tá sjónin er farin at bila og eisini hoyrnin, so gerst tað trupult, segði Dóra, sum annars ikki ætlaði at halda dagin øðrvísi enn hon plagar: At eta, drekka og lesa bløðini.

Granskarar hjá deCode Genetics hava gjørt kanningar av Dóru og staðfesta, at hon kropsliga er sera væl fyri. EKG-kanningin av hjartanum vísir eina heilsustøðu, sum nógvar yngri kvinnur kunnu misunna henni, sigur sonur hennara, Áksell Þórisson, við Ríkisútvarpið.

Dóra sigur, at hon aldri hevur roykt ella drukkið, og at bøkur eru týðandi partur av hennara trivnaði. Upp á spurningin um, hvussu leingi hon fer at liva, sigur hon: “Eg haldi, at tað er nóg mikið. Mær nýtist ikki at halda fram leingi afturat”. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

Inger Støjberg dømd 60 daga fongsul

25 av teimum 26 dómararunum í Ríkisrættinum mettu fyrrverandi ráðkvinnuna at vera seka

(Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Danski ríkisrætturin dømdi mánadagin fyrrverandi donsku ráðkvinnuna við útlendinga- og integrasjónsmálum 60 daga treytaleysa fongsulsrevsing.

Hetta fyri at skilja pør sundur, sum søktu friðskjól í Danmark.

Dómurin fall næstan fimm ár eftir at táverandi ráðkvinnan fyri fyri Vinstraflokkin gjørdi av at støðga sokallaðum barnabrúðrum í donskum asyllegum

Ríkisrætturin staðfesti, at Inger Støjberg átók sær revsiábyrgd við at krevja at hesi pør – uttan undantak – skuldu skiljast frá hvørjum øðrum og flytast í hvør sína legu, uttan et hetta varð orðað sum fráboðan til Útlendingastýrið.

Í Ríkisrættinum vóru 26 dómarar, harav bert tann eini metti Støjberg vera óseka.

13 av teimum 26 eru hægstarættardómarar, meðan 13 eru leikdómarar, útnevndir av flokkunum á Fólkatingi, men ikki fólkatingslimir.

Hetta er bert sættu ferð, at ríkisrætturin hevur dømt í einum ríkisrættarmáli. 

Inger Støjberg er ikki longur limur í Vinstraflokkinum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021

Danir verða aftur meira avmarkaðir

Tað er ikki eins ógvusligt og undan jólum í fjør, men nógv verður afturlatið næsta mánaðin, alkohol skal ikki skeinkjast eftir klokkan 22, maskur verða at síggja á nógvum støðum, og størri dentur skal leggjast á frástøðu

Metta Frederiksen og myndugleikarnir eru aftur komin við tiltøkum, fyri at tálma koronusmittuni (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tíðindafundur var fríggjadagin í Keypmannahavn, har kunngjørt varð, hvørjar nýggjar avmarkingar koma í gildi í Danmark sunnumorgunin. Tað er breið poltisk semja og semja í farsóttarbólkinum um hesar avmarkingarnar.

Mette Frederiksen, forsætisráðkvinna, Magnus Heunicke, heilsumálaráðharri, Søren Brostrøm, stjóri í Heilsustýrinum og Henrik Ullum, stjóri í Statens Serum Institut vóru øll inni á, at høgu smittutølini, omikron-frábrigdið, veturin og tað at jólini savna nógv fólk alt er til stúran. Tað er serliga tey bæði fyrstu. Smittutølini seta í løtuni met hvønn dag - yvir 11.000 seinasta samdøgrið - og omikron tilburðirnir vaksa skjótt. Trýstið á heilsuverkið er stórt, siga myndugleikarnir.

Tað er ikki sama støða sum um hesa tíðina í fjør varð borið fram; serliga orsakað av koppsetingunum. Tó er tað mett sum neyðugt at gera inntriv nú, og tað inniber millum annað hesi tingini: 

- Vinnur og mentanarlig- frítíðartiltøki rakt: Støð sum Tivoli, spælilond, spælistøð, biografar, listasøvn, háskúlar o.s.fr skulu lata aftur

- Skeinkistøð: Skulu støðga við at skeinkja alkohol klokkan 22 og lata aftur klokkan 23. Skulu syrgja fyri, at møguleiki er fyri at halda stóra frástøðu  - tveir fermetrar fyri sitandi og fýra fermetrar um man stendur - hetta er eisini galdandi fyri matstøð. Starvsfólk skulu hava munnbind, um tey hava kontakt við kundar

- Munnbind og frástøða: Kravið um munnbind skal víðkast til at fevna um til dømis, tá ein fer eftir take-away ella til guðstænastu. Eisini skal møguleiki vera fyri at halda frástøðu í kirkjum, samkomum, innkeypshandlum og so framvegis.

Hesi tiltøkini eru galdandi til 17. januar. Søren Brostrøm staðfesti, at danir í stóran mun kunnu halda jól sum vanigt - tó helst við færri fólki og størri frástøðu. Mælt varð eisini fólki til at koppseta seg (serliga fyrsta og triðja prik) og at kanna seg áðrenn jól, um tey koma í ein størri bólk. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021

Øll skeinking støðgað í Noregi

Stjórnin setti enn strangari tiltøk í verk fyri at støðga omikron

Jonas Gahr Støre, forsætisráðharri (Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað verður nú bannað at skeinkja rúsdrekka á øllum barrum, matstovum og hotellum í Noregi.

Tað boðaði Jonas Gahr Støre, forsætirsáðharri, frá á tíðindafundi mánakvøldið.

Orsøkin er omikron frábrigdið, sum spnaðist skjótt í Noregi.

- Nú er tað álvari. Nýggja frábrigdið broytir spælireglurnar, og tiltøkini mugu herðast, segði forsætisráðharrin.

Í undanfarnu viku boðaði stjórnin í Noregi frá, at øll skeinking mátti støðga á midnátt. Men eftir áheitan frá norsku heilsumyndugleikunum, verður øll skeinking nú bannað.

- Vit gera hetta, tí skeinkistøð verða sett í samband við stóran vanda fyri at spjaða smittuna, segði Ingvild Kjerkol, ráðkvinna við heilsumálum.

Tilmælini fyri sjálvan jólaaftan í Noregi eru enn tey somu. Í mesta lagið 10 gestir í hvørjum heimi umframt familjuna, sum býr har, og øll skulu halda frástøðu, minst ein metur.

Fram til jóla og nakað eftir eisini, skulu øll, ið hava møguleika fyri tí, arbeiða heimanífrá. Eisini verður krav um at bera munnbind á nógv fleiri støðum, og stjórnin heitir á fólk um at lata vera við at brúka almennu ferðsluna.

Nýggjastu tiltøkini eru fyribils galdandi í fýra vikur, fram til miðjan januar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021

Krúnprinsessan fingið korona

Onnur í familjuni eru ikki rakt, boðaði kongshúsið frá mikudagin

(Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mary krúnprinsessa í Danmark hevur fingið korona. Tað varð staðfest mikudagin, upplýsti kongshúsið í tíðindaskrivi. Onnur í familjuni eru ikki rakt.

Krúnprinsessan situr nú í sóttarhaldi í Frederik VIII’s Palæ á Amalienborg. Og har verður hon verðandi til tað aftur er ráðiligt at fara út millum fólk aftur, verður sagt í fráboðanini. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021

Seks amerikanskir statir raktir av melduródnum

Melduródnirnar farna vikuskiftið elvdu til stóran materiellan skaða, umframt at tær hava kravt í minsta lagi 80 mannalív, harav eini 70 í Kentucky

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fríggjakvøldið og leygarmorgunin herjaðu ógvusligar melduródnir í fleiri amerikanskum statum.

Sambært CNN varð boðað frá í minsta lagi 30 melduródnum í seks statum – Arkansas, Illinois, Kentucky, Missouri, Mississippi, og Tennessee.

Fleiri enn 80 fólk lótu lív, harav eini 70 í Kentucky, boðaðu lokalir myndugleikar frá. Men veruliga deyðstalið væntaðist at vera nógv hægri enn tað.

Boðað varð eisini  frá nógvum skaða. Eitt nú í býnum Edwardsville í Illinois varð eitt vøruhús hjá Amazon hart rakt. Her rapaði takið í illveðrinum. Millum tey umleið 100 starvsfólkini, sum søgdust at hava verið á náttarvakt í vøruhúsinum, lótu í minsta lagi seks lív, skrivar Reuters.

Í Arkansas rapaði takið á einum ellisheimi, og 20 persónar vórðu fastir í býgninginum í yvir ein tíma. Í Kentucky vóru umleið 40 fólk bjargað úr einari verksmiðju í býnum Mayfield, og bygningarnir hjá lokalu løgregluni og sløkkiliðnum vórðu eisini oyðilagdar.

Sambært amerikanskum miðlum varð tjóðarhirðin eisini boðsend at hjálpa við bjargingararbeiðnum.

Niðanfyri síggjast nakrar myndir úr Kentucky frá EPA-tíðindastovuni:

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. desember 2021

Dóttir fyrsta amerikanara í rúmdini við á ferð hjá Blue Origin

Leygardagin var triðju ferð, at Blue Origin sendi ferðafólk út í rúmdina, og boðin við á ferðina var dóttir Alan Shepard, sum í 1961 gjørdist annar maður og fyrsti amerikanari í rúmdini

Her sæst Laura Shepard Churchley saman við hinum ferðafólkunum, sum síðsta leygardag vórðu send í rúmdina (Mynd: AP)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Leygardagin var triðja ferð, at amerikanska rúmdarferðarfyritøkan Blue Origin sendi ferðafólk út í rúmdina. Tað er milliardingurin og Amazon-stovnarin, Jeff Bezos, sum eigur fyritøkuna.

Í rúmdarfarinum, sum varð sent upp í Texas, var ein serligur gestur millum ferðafólkini. Talan var um 74 ára gomlu Laura Shepard Churchley, ið er dóttir Alan Shepard, fyrsta amerikanara í rúmdini.

Leygardagin slapp hon at uppliva 11 minuttir langu rúmdarferðina, 60 ár eftir, at pápi hennara skrivaði søgu, tá hann varð sendur út í rúmdina.

Laura Shepard Churchley og fimm onnur ferðafólk vórðu send upp umleið 106 kilometrar frá jarðarskorpuni, har tey upplivdu nakrar minuttir í tyngdarloysi, áðrenn tey lendu trygt í Texas aftur.

Laura Shepard Churchley og eitt annað ferðafólk vórðu boðin við á ferðina, meðan hini fýra máttu gjalda eina óupplýsta upphædd fyri at sleppa ein túr í rúmdina, skrivar Ritzau.

Rúmdarfarið, sum sendi tey út í rúmdina leygardagin, hevur fingið navnið "New Shepard" til heiðurs fyri Alan Shepard.

Tað var í mai 1961, at Alan Shepard gjørdist annar maðurin í rúmdini, eftir at Sovjetsamveldið í apríl hevði sent Jurij Gagarin út í rúmdina sum tann fyrsti maðurin. Alan Shepard er eisini ein teirra, ið hevur verið á Mánanum. Hann andaðist í 1998, 74 ára gamal.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. desember 2021