Bárður vinnur inn aftur á Aksel í spurninginum um løgmann

Aksel V. Johannesen er framvegis maðurin, sum flest veljarar peika á sum komandi løgmaður. Men munurin til sitandi løgmann er nú minkaður munandi

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nógv teir flestu veljararnir peika framvegis upp á Aksel V. Johannesen sum tann, ið tey helst vilja hava til løgmann. Men munurin millum hann og undirtøkuni fyri sitandi løgmanni, Bárði á Steig Nielsen, er minkaður.

Tað vísir nýggjasta veljarakanningin, sum Spyr.fo hevur gjørt fyri Portalin.

Í kanningini, sum varð gjørd mikudagin, vóru 500 veljarar spurdir um hvønn tey halda skal vera løgmaður eftir komandi løgtingsval. 35,8 prosent søgdu Aksel V. Johannesen og 21 prosent søgdu Bárður á Steig Nielsen.

Hóast munurin er stórur, so er hann als ikki eins stórur, og tá spurningurin varð settur beint fyri jól í fjør. Tá peikaðu heili 43,5 prosent á Aksel og einans 17,6 prosent á Bárð.

Eftir at undirtøkan fyri javnaðarformanninum støðugt hevur verið vaksandi síðan mars í fjør, so hevur kurvan nú fingið eitt brot niðureftir. Og kurvan hjá Bárði á Steig Nielsen er júst hin sama, bara øvugt, ella speglvent.

Sí kurvarnar niðjast á “Barometrinum”

Fólkafloksveljarar fingið trúnna aftur
Hóast ongin visti, tá veljarakanningin varð gjørd, hvør fór at verða formaður fyri Fólkaflokkin, so vóru tað kortini heili 10,3 prosent, sum peikaðu á “formannin/forkvinnuna í Fólkaflokkinum”.

Hetta er ein munandi framgongd í mun til seinastu kanning, tá tað bert vóru 6,2 prosent, sum peikaðu á tásitandi formannin, Jørgen Niclasen. Eitt tekin um - kanska - at fólkafloksveljararnir í størri mun hava fingið trúnna á, at tey nú kunnu fáa løgmann aftur, eisini hóast tey ikki vistu hvør avloysarin fór at vera.

9,5 prosent (10,9 prosent seinast) peikaðu á Høgna Hoydal, 8,8 (6,0) prosent á Ruth Vang, 3,2 (2,6) prosent á Jenis av Rana og 1,6 (2,1) prosent á formann Sjálvstýris, Sámal Petur í Grund.

Aksel sterkastur í egnum flokki
Tá farið verður nærri inn í tølini, so sæst, at javnaðarveljarar eru mest trúfastir mótvegis egnum formanni. 88 prosent av teimum, ið siga seg velja Javnaðarflokkin, peika eisini á Aksel V. Johannesen sum løgmann, meðan 84 prosent av sambandsveljarunum peika á Bárð á Steig Nielsen.

Tað sæst, at tað eru hesir báðir, ið eru høvuðsvalevni í so máta. Tí veljararnir hjá hinum flokkunum eru ikki eins hugaðir at peika á egnan formann.

57,2 prosent av fólkafloksveljarunum peika á egið forfólk, 56,9 prosetn av framsóknarveljarunum peika á Ruth Vang, meðan tað er undir helmingurin av tjóðveldisveljarunum, 49 prosent, sum peika á Høgna Hoydal. Jenis av Rana fær undirtøku frá 47 prosentum av egnum veljarun og Sámal Petur í Grund frá 44 prosentum.

Havnin og so hini
Eitt annað parametur, ið er áhugavert at hyggja eftir, er hvussu landafrøðiliga býtið er í hesi kanning, tí tað er stórur munur millum hvat havnarfólk siga, og hvat veljararnir uttan fyri Havnina siga.

Í Havn hevur Aksel V. Johannesen stóra undirtøku, 39 prosent, men síðan eru prosentini meira javnt býtt millum hinar biðlarnar til løgmanssessin. Sitandi løgmaður fær bert undirtøku frá 15 prosentum av veljarunum í Havn. Nummar trý á hesum listanum er Ruth Vang, sum við 13 prosentum hevur størri undirtøku enn Høgni Hoydal, sum fær undirtøku frá 11,5 prosentum. Rættiliga óvæntað, tí Tjóðveldi fær lutfalsliga nógv størri undirtøku í høvuðsstaðnum.

Valevnið hjá Fólkaflokkinum fær bert undirtøku frá gott fimm prosentum av veljarunum í høvuðsstaðnum.

Hyggja vit hinvegin eftir hvussu undirtøkan er uttan fyri høvuðsstaðin, so er Aksel V. Johannesen framvegis best umtóktur við 33,5 prosentum, meðan sitandi løgmaður fær undirtøku frá 25 prosentum, forfólkið hjá Fólkaflokkinum fær undirtøku frá knapt 14 prosentum.

Tað er eisini áhugavert, at næstan 10 prosent av teimum spurdu halda, at tað ikki skal vera eitt av verandi forfólkunum, ið skal vera løgmaður, men “onkur annar”. Landafrøðiliga eru tað 8 prosent í Havn og 15 prosent uttan fyri Havnina, sum halda hetta.

Hyggja vit eftri kynsbýtinum, so er tað eisini ymist hvat kvinnur og menn halda.

Kvinnurnar vilja helst hava Aksel til løgmann, 39 prosent. Síðan koma Bárður 20, einasta kvinnuliga forkvinnan, Ruth Vang, 12 og Høgni Hoydal 9 prosent.

Menninar svara Aksel, 33 prosent, Bárður 22, ‘fólkafloksforfólkið’ 14 og Høgni Hoydal 10 prosent. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2022

Til minnis um James Bond

"Rætta endamálið hjá manni er at liva, ikki at vera til", stendur á gravsteininum, sum trøllanesfólk hava reist á Kallinum

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Stórt fylgi fór fyrrapartin mánadagin við Sam í Kalsoynna, har avdúking av minnisvarða skuldi fara fram. Við bussi til Trøllanesar, og síðani gekk leiðin til gongu norð á Kallin.

Tað eru trøllanesfólk, sum hava tikið stig til at reisa mæta, men fiktiva, bretska agentinum ein minnisstein, nú hann varð sprongdur í fillur í seinasta James Bond-filminum. Spreingingin hendi úti á Kallinum.

Løgmaður avdúkaði steinin. Aftaná hátíðarløtuna á Kallinum, var ein lættari máltíð - onkur kallaði tað ervi - at fáa á Trøllanesi.

Sverri Egholm tók myndirnar

Jóhannus Kallsgarð, bóndi á Trøllanesi

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2022

Jenis av Rana hitti ukrainska sendiharran

Í røðu sínari til tiltakið hjá Norðurlandaráðnum í Malmö týsdagin, legði landsstýrismaðurin við uttanríkismálum dent á, at Norðurlond – og restin av Evropa – standa saman, nú kríggj aftur er í Evropa. Mykhailo Vydoinyk gjørdi vart við, hvussu stóran tørv Ukraina hevur á hjálp

 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Norðurlandaráðið skipaði í vikuni fyri tiltakið í Malmö, ið fyrst og fremst var eitt orðaskifti um støðuna í Ukraina.

Jenis av Rana, landsstýrismaður við uttanríkismálum, var ein av teimum, sum hevði røðu, har hann legði dent á, hvussu týdningarmikið tað er, at Norðurlond – og restin av Evropa – standa saman, nú kríggj aftur er í Evropa.

- Tryggleiki og fólkaræði eru ikki komin av sær sjálvum, og tí mugu vit styrkja sínámillum samstarvið millum Norðurlond

Hetta skrivar Uttanríks- og Mentamálaráðið á heimasíðu sínari, har tað eisini verður skrivað, at Jenis av Rana hitta ukrainska sendiharran, Mykhailo Vydoinyk.

- Teir umrøddu kríggið í Ukraina og álvarsomu avleiðingarnar fyri trygdina í Evropa. Sendiharrin vísti á, at Ukraina hevur stóran tørv á hjálp og stuðli til tess at standa ímóti russisku innrásini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

Bygma Balslev keypir Vágs Timburhandil

Handilin broytir navn til Bygma Suðuroy, og Helgi Kristiansen heldur fram sum leiðari

Júst í Túni Vang, fíggjarstjóri, Sjúrður Olsen, stjóri, Helgi Kristiansen, leiðari í Bygma Suðuroy, Peter Schepler, Regionschef Bygma Nord

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Bygma Balslev hevur keypt Vágs Timburhandil. 

Vágs Timburhandil byrjaði sítt virksemi í 1980'unum og var tað Brynjolf Kristiansen, sáli, sum setti fyritøkuna á stovn. Síðstu nógvu árini hava brøðurnir Sølvi og Helgi rikið fyritøkuna og síðstu 2-3 árini hevur Helgi Kristiansen rikið Vágs Timburhandil.

Vágs Timburhandil hevur sostatt verið ein stórur partur av menningini í Suðuroy síðstu mongu árini. Seinastu góðu 30 árini hevur Vágs Timburhandil ligið á Oyrunum í Vági, har eitt nú eisini Páls høll og Marghøllin eisini liggja.

Vágs Timburhandil broytir navn til Bygma Suðuroy, og Helgi Kristiansen heldur fram sum leiðari, somuleiðis halda øll starvsfólkini fram.

Hóast góð úrslit síðstu árini, má Helgi Kristiansen ásanna, at tað gerst trupult at fáa vøru til rættan prís, tá ið ein er ein lítil og einsamallur timburhandil, samanborið við størru fyritøkurnar og keturnar. 

Sjúrður Olsen, stjóri í Bygma Balslev sigur soleiðis um keypið:

- Vit eru sera takksom fyri møguleikan at framhaldandi at kunna veita suðringum gott og breitt vøruúrval, vit gleða okkum at veita øllum suðringum framhaldandi góða tænastu.

Keypið er treytað av góðkenning frá kappingareftirlitinum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

JT Electric besta úrslit nakrantíð

Ársúrslitið gjørdist 14,5 milliónir krónur sammett við 12,8 milliónir krónur í fjør. Fyritøkan hevur stórt verksemi uttanlands

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Birgir Nielsen, Nira

Ársúrslitið í 2021 gjørdist eitt yvirskot á 14,4 milliónir krónur, sum er besta úrslit nakrantíð hjá JT Electric, sum annars eisini ber uppruna navnið Pf. Jóannes Thomsen.

JT Electric er ein innovativ fyritøka, sum mennir, útviklar og selur egnar vørur í Føroyum og uttanlanda, og sum sambært leiðsluni hevur stórar framtíðar møguleikar á alheims marknaðinum.

Fyritøkan, sum Jóannes Thomsen stovnaði í 1972, fyri 50 árum síðani, hevur ment seg munandi síðstu árini. Frá at verða ein el innleggjara fyritøka í Fuglafirði, sum við tíðini flutti út á Kambsdal og menti vørur og tænastur til fiskivinnuna og alivinnuna í Føroyum og uttanlanda. Í dag hevur felagið miðsavnað seg um menna og selja vørur og tænastur til alivinnuna.

Av vørum, sum JT Electric hevur ment síðstu árini kunnu nevnast fóðurskipanir, kameraskipanir, sensor skipanir, undirvatns ljós, undirvatns kamera, fóðurflakar, ilt sensorar, umframt at felagið eisini byggir fóðurskip til alivinnuna í Pólandi.  JT Electric er tí í dag ein heildarveitari av tekniskari útgerð til alivinnuna.

Í 2020 keypti JT Electric skotska felagið Sterner Aquatech UK, sum m.a. arbeiðir innan water treatment og sludge treatment til smoltstøðir. JT Electric hevur í dag munandi virksemi ígjøgnum síni dótturfeløg bæði í Skotlandi og í Pólandi, og er líka so nógv ein altjóða fyritøka í dag, sum kappast við útlendskar veitarar á marknaðinum og har størri parturin av søluni í dag er uttanlands.

Sambært stjóranum í felagnum, Suna Justinussen, er uttanlandsvirksemið hjá JT Electric miðvíst økt, og hevur tað verið ein partur av strategi felagsins. Goður møguleiki er fyri at uttanlandamarknaðurin framyvir kann gerast enn størri og meira týdningarmikil hjá felagnum, umframt at føroysku kundarnir eisini framhaldandi fáa bjóða dygdargóðar vørur og tænastur.

Rakstrarroknskapurin

Roknskapurin hjá JT Electric vísur, at bruttovinningurin fall úr 31,4 milliónum í 2020 til 27,2 milliónir krónur í 2021.

Starvsfólkaútreiðslurnar vóru 14,2 milliónir krónur í 2021, sum er 1,1 milliónir lægri enn í 2020. Í alt 70 fólk starvast í fyritøkuni í Føroyum og uttanlands.

Úrslit áðrenn avskrivingar, Ebidta, fall úr 16,1 milliónum í 2020 til 13,1 milliónir krónur í 2021. Talan er tí um eitt fall í Ebidta á 18,9 prosent.

Felagið hevði tó fíggjarligar inntøkur í 2021 frá sínum dótturfeløgum uttanlands á 5,5 milliónir krónur, sum tí ávirkar úrslitið hjá felagnum munandi í 2021.

Úrslit eftir skatt í 2021 gjørdist tí eitt avlop á 14,5 milliónir krónur, sammett við 12,8 milliónir í 2020. Vøksturin í ársúrlitinum var tískil 5,9 prosent.

Fíggjarstøðan 

Fíggjarjavnin hjá JT Electric var í 2021 íalt 105,4 milliónir krónur, sum er sama støði sum í 2020.  

Støðisognin øktist úr 78,3 milliónum í 2020 til 81,3 milliónir krónur í 2021. Ogn í umferð fall hinvegin úr 28,1 milliónum í 2020 til 24,1 milliónir krónur í 2021. Serliga kann nevnast, at vørugoymslurnar í 2021 øktist við 4,6 milliónum til 11,6 milliónir krónur í 2021. Harnæst fall áogn frá skuldarum úr 16,8 milliónum í 2020 til 11,6 milliónir krónur í 2021. 

Eginpeningurin hjá JT Electric var við ársenda 2021 samanlagt 62,9 milliónir krónur sammett við 53,4 milliónir í 2020. Talan er um eina fíggjarliga sterka fyritøku, við einum trygdarevni á 60 prosent, sum má metast at verða gott. 

Felagið hevur goldið 4,4 milliónir niður á langfreistaðu skuldina, sum við ársenda 2021 íalt var 20,1 milliónir krónur Stuttfreistaða skuldin er somuleiðis minkað við 4,5 milliónum til 22,0 milliónir krónur í 2021.  

Gjaldførið hjá JT Elecric var rímuligt í 2021 , tá hugt verður eftir lyklatalinum ”gjaldførislutfall”, sum var 109 prosent samanborið við 106 prosent í 2020. 

Aðalfundurin hevur fyri roknskapin 2021 sett 5 milliónir krónur av sum vinningsbýti til eigararnar. 

Høvuðspartaeigarin av Pf. Jóannes Thomsen (JT Electric) er Spf. Skrínið, sum er dótturfelag hjá Pf. Tjaldur.

Stjóri síðani 2017 hevur verið Suni Justinussen. Nevndarformaður er Árni Tór Rasmussen.  

Greiningin er gjørd av Birgir Nielsen frá ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. mars 2022

Suðuroyar Sparikassi gott úrslit í fjør

2,6 milliónir standa eftir á botnlinjuni hjá Suðuroyar Sparikassa í fjør í mun til 600.000 krónur árið frammanundan

Søren L. Bruhn, stjóri í Suðuroyar Sparikassa (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Ársúrslitið hjá Suðuroyar Sparikassa í 2021 gjørdist munandi betri enn undanfarna ár, tí fyri skatt var tað 2,6 milliónir krónur  samanborið við 600.000 krónur í 2020.

Grundraksturin øktist úr 3,6 milliónum upp í 3,7 milliónir krónur. Samstundis øktist solvensurin úr 20,1 prosent í 2020 upp í 22,2 prosent. Eins og ætlað, lækkaðu innlánini við 12,2 prosentum úr 752 milliónum krónum niður í 670 milliónir krónur.

Sera stór framgongd var innan realkredittfígging og realkredittlánini øktust við 78 prosentum. Hetta er 24 prosent av øllum 1. veðrættunum hjá Suðuroyar Sparikassa og ein tvífaldan sammett við 2020.

Útlánini lækkaðu við 4,5 prosentum - úr 553 milliónum niður í 529 milliónir krónur, men um realkredittlánini verða tikin við í samlaðu útlánini, var samlaða økingin á útlánsøkinum 2,2 prosent í 2021.

(Savnsmynd)

- Í 2021 sóu vit, at kundarnir valdu realkreditt og við ársenda hevði Suðuroyar Sparikassi veitt 12 prosent av allari nýggjari realkredittfígging á føroyska marknaðinum í 2021, sigur Søren L. Bruhn, stjóri.

Suðuroyar Sparikassin er á rættari leið, men vit eru enn í holt við at bjálva okkum til at liva upp til hørðu kapitalkrøvini í 2025. Í 2025 er – í dag kenda - lógarkravið til samlaða solvensin hjá Suðuroyar Sparikassa 20,7 prosent, og tí livir Suðuroyar Sparikassi longu upp til lógarkravið fyri solvensin í 2025. 

Aftur at hesum kemur eitt ætlað fríholt á 3,3 prosentstig, soleiðis at solvensmálið hjá Suðuroyar Sparikassa í 2025 er 24,0 prosent. Hesum máli metir Suðuroyar Sparikassi seg at røkka við vanliga rakstrinum, sum er robustur.

Broytingar í nevndini eftir aðalfundin 24. mars 2022
Aðalfundurin hjá Suðuroyar Sparikassa varð hildin hósdagin. Mannbjørn Tausen stillaði ikki uppaftur eftir 15 ár í nevndini, og nýggjur nevndarlimur er Jákup F. S. Olsen. Nevndin í Suðuroyar Sparikassa takkaði Mannbirni fyri hansara megnar arbeiði hesi árini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mars 2022

Rindaðu nógv út í skaðaendurgjaldi: Trygd hevði hall í fjør

Stórir einstakir skaðar settu sín dám á árið

(Mynd: Trygd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mars 2022

Tók sjey kilo av hassji við til Føroya

Ein ung kvinna, sum kom til landið mánamorgunin, er varðhaldsfongslað í fýra vikur

Kvinnan kom við Norrønu mánamorgunin (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ein ung kvinna er varðhaldsfonglsað í fýra vikur fyri at royna at smugla rúsevni til Føroya.

Kvinnan kom til Føroya við Norrønu mánamorgunin, og tá gjørdu hundar hjá løgregluni og tollvaldinum vart við, at rúsevni vóru í bilinum hjá kvinnuni.

Talan var um sløk sjey kilo av hassji.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mars 2022

Mótmæltu staðsetingini av kirkjuni á Argjum

Enn ein roynd varð hósdagin gjørd at fáa býráðið at broyta avgerðina um staðseting av nýggju kirkjuni, sum skal byggjast á Argjum. Býráðið hevur nú samtykt, at beina málið aftur í nevnd

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fitt av fólki møttu seinnapartin hósdagin upp á Vaglinum í Havn, har staðsetingin av nýggju kirkjuni á Argjum enn einaferð varð orsøkin.

Undir heitinum “Varðveitið fríðkið við Sandá” varð mælt til at nýggj staðseting verður funnin til kirkjuna. Sí myndir av Vaglinum seinnapartin.

Býráðsfundur byrjaði klokkan 16, og har varð samtykt at beina málið aftur í byggi- og býarskipanarnevndina til avgreiðslu og nýggja staðseting um neyðugt.

Sverri Egholm tók myndirnar:

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mars 2022

NemID verður avtikið á netbankunum – fá tær Samleikan

Gamli netbankin letur aftur, tá NemID-atgongdin verður endaliga avtikin 13. juni

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Skjótt verður ikki longur møguleiki at rita inn í netbankarnar við donsku NemID skipanini, sum hevur verið brúkt í Føroyum í nú eitt áramál.

Felagið Føroyskir Peningastovnar heitir tí nú á allar kundarnar hjá føroyskum bankum og sparikassum at fáa sær føroyski loysnina, Samleikan, ístaðin skjótast gjørligt.

Fyrstu kundarnir eru longu byrjaðir at brúka nýggja Netbankan hjá føroysku peningastovnunum, ið hevur Samleikan sum innritanarloysn. Í næstum skulu allir føroyingar skifta til nýggja Netbankan, og tá er neyðugt at hava Samleikan fyri at fáa atgongd til kontur, gera flytingar, undirskriva skjøl o.a., skrivar felagið í tíðindaskrivi í dag.

Peningastovnarnir heita tí á øll, ið ikki longu hava fingið sær Samleikan, um at skráseta seg á www.samleikin.fo skjótast gjørligt. Um fleiri fáa sær Samleikan í góðari tíð, slepst undan óneyðugari bíðitíð, tá ið gamli Netbankin letur aftur, og NemID-atgongdin verður endaliga avtikin 13. juni 2022. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mars 2022

Taks fann 251 milliónir sum ikki vóru uppgivnar

Eftirlitsarbeiðið hjá Taks hevur hilnast væl fyri 2021, og funnar vóru 251 milliónir, sum ikki vóru uppgivnar rætt. Serliga vóru tað stórar rættingar hjá stórum feløgum, sum gjøru munin

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nú TAKS hevur gjørt upp hvussu tað hilnaðist at náa ásettu málunum í eftirlitsætlanini fyri 2021, kann ikki sigast annað enn, at TAKS hevur fingið nógv burturúr í eftirlitsarbeiðinum. Í arbeiðinum komu starvsfólkini hjá TAKS fram á 251 mió. krónur, sum ikki vóru uppgivnar.

Tað skrivar taks.fo.

Talan er um ymisk sløg av eftirlitum. Hækkingar í skattskyldugari inntøku hjá feløgum vórðu gjørdar fyri tilsamans 154 mió., ímeðan tað hjá privatpersónum var talan um hækkingar upp á 15 mió. Hjá bæði feløgum og privatpersónum blivu hækkingar gjørdar fyri 66 mió. í skattskyldugari kapitalvinningsinntøku.

Rættingar í meirvirðisgjaldi og tolli vórðu gjørdar fyri 7 mió., og afturat hesum koma so rættingar í rentustuðli, ferðastuðli og øðrum.

Hetta førir so við sær, at TAKS rættar hesar skeivu uppgerðirnar, og í summum førum manglandi uppgerðirnar, og úrslitið er, at tað skuldu gjaldast umleið 59 mió. í landskassan sum beinleiðis úrslit av eftirlitsarbeiðinum.

- Rættingar fyri 251 mió. ljóðar av nógvum, og er omanfyri miðal seinastu árini. Vit síggja at vinnulívið í Føroyum er blivið meira samansett og kompliserað, og tað ger eisini, at vit í fleiri førum nú enn áður koma fram á stór mál, sum krevja rættingar fyri fleiri milliónir. Í 2021 var serliga talan um stórar rættingar hjá stórum feløgum. Hetta vísir eisini, hvussu týdningarmikið tað er, at TAKS hevur eitt nøktandi eftirlit, sum fylgir við tíðini, sigur Eyðun Mørkøre, stjóri, á heimasíðuni hjá TAKS.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mars 2022

Hagstovan: Innflutt fyri 9,4 milliardir seinastu 12 mánaðirnar

Talan er um 1,4 milliardir krónur meira enn undanfarna 12-mánaðarskeið

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í tíðarskeiðnum februar 2021 til januar 2022 innfluttu vit fyri 9,4 milliardir krónur.

Tað er 1,4 milliardir krónur meira enn undanfarna 12-mánaðarskeið.

Hagstovan skrivar, at innflutningurin av brennievni er vaksin 507 milliónir krónur. Í høvuðsheitum stavar hetta frá prísvøkstri. Talan er um ein prísvøkstur á umleið 70 prosent í januar 2022 samanborið við januar 2021.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mars 2022

Eiga at hava avlop á fíggjarlógini

Við nærum ongum arbeiðsloysi og stórum inntøkuvøkstri eiga almennu kassarnir at hava avlop, vísir Búskaparráðið á í várfrágreiðingini fyri 2022. Eisini mælir ráðið politisku skipanini til, í breiðari semju, at samtykkja ein útreiðslukarm, sum ikki loyvir útreiðslunum at veksa við meira enn 2-3 prosent um árið

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Myndin niðanfyri vísur úrslitið hjá landskassanum frá 1998 til 2021, umframt mett úrslit fyri 2022 og 2023.

Landskassin hevði hall øll árini frá 2008-2015; tey fyrstu av hesum árunum var lágkonjunkturur. So vendi gongdin og Føroyar hevur havt stóra búskaparliga framgongd síðani 2014. Yvirskot var eisini í landskassanum í árunum frá 2016 til 2019. Um vit síggja burtur frá úrslitinum í 2020, sum var merkt av koronufarsóttini, so eru avlopini trupul at fáa eyga á, hóast góðu búskaparligu gongdina.

Landskassin hevur eitt positivt úrslit í 2021, men verða eingangs inntøkurnar av at Fíggingargrunnurin varð avtikin í 2021 og útgoldna vinningsbýtið frá BankNordik, ið seldi sína donsku deild í 2021, trektar frá, er yvirskotið burtur.

Í 2022 og 2023 verður mett, at landskassin fær undirskot. Við nærum ongum arbeiðsloysi og stórum inntøkuvøkstri eiga almennu kassarnir at hava avlop, vísir Búskaparráðið á.

Bæði almenna nýtslan og almennu íløgurnar tykjast at hava verið konjunkturviðgangandi gjøgnum árini; tá nógv hevur verið í kassanum, hevur nógv verið brúkt, og øvugt, og hetta hevur økt, heldur enn minkað um sveiggini í búskapargongdini.

Tað er umráðandi at tað almenna heldur virkar stabiliserandi við at halda eina støðuga gongd í rakstri og íløgum. Búskaparráðið mælir tí politisku skipanini til at samtykkja eina breiða semju um ein útreiðslukarm, sum ikki loyvir útreiðslunum at veksa við meira enn 2-3 prosent um árið, samstundis sum íløgurnar haldast støðugar.

Tíðindaskriv frá Landsbanka Føroya

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2022

Landskassin verri fyri í dag enn í 2008 hóast stóra framgongd

Landsmyndugleikarnir eiga at økja um nettoogn landskassans, og tað krevur yvirskot á fíggjarlógini, sigur Búskaparráðið

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Myndin niðanfyri vísur gongdina í nettoognini hjá almennari fyrisiting og tænastu frá 1998 til 2023 (2021-2023 eru metingar). Uppgerðin er uttan útbúnað (til dømis fastar ognir) og vísur sostatt bert tær gjaldføru ognirnar.

Gulu stabbarnir vísa nettoskuldina hjá landskassanum, sum hevur tey størstu sveiggini í nettoognini. Í 2007 var nettoskuldin hjá landskassanum um null, men síðani hevur landskassin haft nettoskuld. Frá 2008, tá fíggjarkreppan rakti, til 2015 økti landsstýrið skuldina við samanlagt 2,8 mia. kr. Í hesum tíðarskeiðinum lækkaði Moody’s kredittmetingina frá Aa2 til Aa3 við negativum útlitum. Hetta merkir, at tað ikki var nóg mikið, at nettoognin hjá landskassanum var nærum null í 2007 beint undan fíggjarkreppuni í 2008, fyri at megna tey komandi árini við halli, uttan at missa eitt stig í kredittmetingini.

Fíggjarstøðan hjá landskassanum er verri í dag, enn hon var beint áðrenn fíggjarkreppan rakti í 2008, hóast føroyski búskapurin hevur havt stóra framgongd seinastu 10 árini. Nettoogn landskassans eigur at vera so mikið stór, at kredittvirði er til at kunna læna í eini komandi afturgongd, og fyri at økja um nettoogn landskassans krevst yvirskot á fíggjarlógini, sigur Búskaparráðið.

Tíðindaskriv frá Landsbanka Føroya

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2022

Meiriluti ynskir øl og vín út í handlarnar

Næstan 7.000 brúkarar atkvøddu týsdagin, tá Portalurin spurdi um tey halda, at lógin skal broytast soleiðis, at øl og vín kann seljast í vanligum handlum

Ein meiriluti heldur, at slíkar hillar áttu at verið settar upp í matvøruhandlum kring landið (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað hevur verið frammi fyrr, og tað er tað aftur nú. Framsókn legði herfyri lógaruppskot fyri løgtingið um at broyta rúsdrekkalógina so at øl og vín kann seljast í vanligum handlum. Her undir at matvøruhandlar, matstovur og skeinkistøð kunnu innflyta rúsdrekka upp í 22 prosent av alkoholi.

Uppskotið fekk kaldliga móttøku frá hinum flokkunum til 1. viðgerð 10. mars, og verður nú viðgjørt í vinnunevndini.

Á Portalinum var týsdagin møguligt at geva sína meining til kennar um málið.

Næstan 7.000 lesarar atkvøddu, og ein stórur meiriluti, 58 prosent, ynskir at øl og vín skal kunna keypast í vanligum handlum.

37 prosent halda ikki, at tað er tað rætta at gera, meðan fýra prosent siga seg ikki vita.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

Grindadráp í fjør: Samanlagt løgdu 666 hval beinini

Hagstovan hevur kunngjørt tølini fyri 2021. Tólv grindadráp vóru, og hetta eru átta

 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

12 grindadráp vóru í fjør, og 666 hvalir doyðu í teimum. Hetta er eitt miðaltal á 56 hval fyri hvørja ferð, skrivar Hagstovan á heimasíðu síni.

Í mun til í 2020 vóru færri dráp, men ikki nógv færri hvalir. Tá vóru tølini fýra dráp og 530 hvalir.

Talið av drápum og hvalum var í fjør tað hægsta síðani 2017.

Tølini hjá Hagstovuni Føroya ganga aftur til 1952. 1981 var metár fyri flest deyðar hvalir - beint undir 3.000 - 1984 og 1988 eru metár fyri tal av drápum (21).

Sí øll tølini her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

Norðhús og Seve byggja fimm íbúðir í Sandavági fyri Bústaðir

Farið verður undir verkætlanina í næstum. Mett verður, at liðugt er at byggja seint í heyst

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Bústaðir hava gjørt arbeiðstakarasáttmála við Seve og Norðhús um at byggja fimm íbúðir í Sandavági. Talan er um bygging í einari hædd á einum grundøki á umleið 2000 fermetrar á Steigabrekku 24. Jákup á Stongum, arkitektur, hevur gjørt upprunaligu tekningarnar fyri byggingina.

Íbúðirnar verða bygdar í einari lon. Tær verða umleið 80 fermetrar til støddar hvør og hava køk/stovu í einum, tvey sovikømur og baðirúm. Til hvørja íbúð hoyrir úthús og terassa. Íbúðirnar fara at verða hitaðar við jarðhita. Góð parkeringsviðurskifti eru á økinum.

Farið verður undir verkætlanina í næstum. Mett verður, at liðugt er at byggja seint í heyst. Tá íbúðirnar eru lidnar, verða tær bodnar til leigu til tey, sum eru á bíðilista hjá Bústøðum.

Hetta er triðja byggingin hjá Bústøðum í Vágunum. Frammanundan hava Bústaðir 10 íbúðir í Sørvági - fimm íbúðir á Garðsvegi, sum vórðu bygdar í 2015, og fimm íbúðir Undir Bólheyggi, sum vórðu lidnar í fjør.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mars 2022

Føroyskt sum annaðmál: Fyrsta prógvhandanin í Vágum

Tíggju kvinnur við útlendskum uppruna, sum allar búgva og hava búð í Vágum í styttri ella longri tíðarskeið, fingu prógv handað í føroyskum sum annaðmál

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tað var gleðisdagur í Vágum hósdagin. Tíggju kvinnur við útlendskum uppruna, sum allar búgva og hava búð í Vágum í styttri ella longri tíðarskeið, fingu prógv handað í føroyskum sum annaðmál.

Og tað skuldi sjálvandi hátíðarhaldast á hugnaligari samkomu í skúlanum í Sørvági, har eini 35 fólk vóru komin saman at heiðra luttakararnar, sum fingu prógv.

- Hetta er ein stórur dagur fyri meg og fyri okkum øll. Og eg fegnist stórliga um møguleikan, vit hava fingið við undirvísing á heimabeiti í Vágum, segði Maria M. Nolsøe millum annað í inniligu takkarkvøðuni - á føroyskum.  

Maria er ættað úr Venesuela, sum liggur í norðari parti av Suðuramerika. Hon er gift Rúna Nolsøe í Sørvági, og hon hevur búð í Føroyum í fimm ár.

Hinar kvinnurnar eru úr fimm øðrum londum; Peru, Tailandi, Filipsoyggjum, Fraklandi og Serbia.

Tær eru tær fyrstu, sum fáa prógv í Vágum eftir nýggju samstarvsavtaluni millum Tórshavnar Kvøldskúla, Vága kommunu, Sørvágs kommunu og alifyritøkuna Hiddenfjord. Avtalan varð undirskrivað og kom í gildi í september í fjør.

Eitt samstarv, sum higartil hevur víst seg at rigga avbera væl, segði Jógvan Sørin Hansen, leiðari fyri Tórshavnar Kvøldskúla, sum handaði prógvini.

Undirvísingin byrjaði í september í fjør, og níggju tímar hava verið settir av hvørja viku.

Undirvísarar hava verið Petra Olsen og Bjarni Steingrund. Tey lata sera væl at og halda, at tær níggju, sum hesaferð fingu prógv, hava ment seg og tikið seg nógv fram í vetur.

Undirvísing fyri útlendingum í Føroyum er annars ikki nakað nýtt fyribrigdi í Vágum. Í Sørvági var á fyrsta sinni farið undir líknandi átak í 2010, men tað er fyrstu ferð, at undirvísingin er skipað í so tøttum samstarvi við kommunurnar í Vágum og Tórshavnar Kvøldskúla.

Samstarvið er liður í eini størri ætlan um integratión, hvørs endamál er at fáa útlendingar at kenna seg vælkomnar í Føroyum og sum samanrunnin og javnsettur partur av føroyska samfelagnum.

Tórshavnar Kvøldskúli hevur samstarvað við Mentamálaráðið og Undirvísingarstýrið um skipanina undir heitinum ”Føroyskt sum annaðmál”.

Leisturin er skipaður í trimum stigum eftir evropeiska CEFR-stiganum. Tað merkir í stuttum, at útbúgvingin er førleikamennandi og gevur atgongd til víðari lestur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mars 2022

Kommunuskrivstovan flytur norður aftur á Oyrarbakka

Meðan kommunuskrivstovan í Sunda kommunu er høvuðsumvæld hevur verið húsast í fyribils hølum í Hósvíkar skúla

(Mynd: Sunda.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nú er loksins klárt hjá kommunuskrivstovuni í Sunda kommunu at flyta inn í hølini á Oyrarbakka aftur. Latið verður upp mánadagin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mars 2022

Gera veg og fara at útstykkja 200 búeindir á Argjahamri

Tórshavnar býráð samtykti hóskvøldið at játta fígging til fyrireikingararbeiðið og at seta útstykkingararbeiðið í gongd

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Málið um útstykking av 200 búeindum á Argjahamri er nú komið so langt, at Tórshavnar býráð hevur samtykt at játta fígging at fremja fyrireikingararbeiðið og at seta útstykkingararbeiðið í gongd.

Tá tað í heyst varð farið undir at skipa útstykkingina oman fyri Argjahamar, tá var hægsta raðfestingin at fáa lagt vegin so skynsamt sum gjørligt í lendið, fyri síðani at planleggja ítøkiligu byggingina á staðnum. Yvirskipaða skipanin av økinum er nú liðug.

Tað hevur alla tíðina verið týdningarmikið at fáa lagt vegin rætt, og er fyrsta strekkið av vegnum nú liðugt projekterað og klárt at bjóða út. Talan er um vegastrekkið frá rundkoyringini á Argjahamri og út til vegin hjá festaranum út í grótbrotið á Glyvursnesi.

Strekkið, sum verður boðið út, er umleið 600 metrar. Hetta verður ein sambindingarvegur í útstykkingini, sum hinir vegirnir knýta seg í, og útfrá teimum verða so áleið 200 bústaðir og barnagarðurin knýttir í.

Ætlanin er at fara undir framhaldandi projekteringina av útstykkingini beinanvegin, soleiðis at tá sambindingarvegurin, sum nú fer í útboð, er liðugt bygdur, so er klárt at fara undir írestandi vegir og fyri síðani at bjóða øki til bústaðarbygging út.

Til hesi arbeiði verður mettur ein fíggjarligur tørvur á 6 milliónir, har umleið 4 milliónir krónur fara til bygging av sambindingarvegnum og 2 milliónir fara til framhaldandi planlegging og projektering av útstykkingini.

Tilmæli frá tekniska stjóra, býarverkfrøðinginum og býararkitektinum var at heimila umsitingini at bjóða sambindingarvegin út og at gera sáttmála við vinnandi arbeiðstakaran.

Harumframt at heimila umsitingini at halda fram við projekteringini av útstykkingini, og at játta neyðugu upphæddirnar.

Hetta varð samtykt í byggi- og býarskipanarnevndini og fíggjarnevndini. Málið varð einmælt samykt í býráðnum hóskvøldið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mars 2022

Forskúlin í Eysturskúlanum útsettur eitt ár

Innskrivingin til komandi skúlaár var latin aftur, tá Eysturskúlin lýsti við nýggja forskúlatilboðnum, og tí eru ov fá børn meldað í forskúlan, skrivar Skúlablaðið

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tað var 27. januar, at Tórshavnar býráð samtykti ætlanina um at seta á stovn ein forskúla í Eysturskulanum, og Uttanríkis- og mentamálaráðið hevur góðkent ætlanina. Men hon má útsetast í eitt ár, so at fyrstu forskúlabørnini í Eysturskúlanum byrja skúlaárið 2023-2024.

Eysturskúlin hevur tikið fyrstu stigini til forskúla og lýst hann væl, men loyvini frá kommununi og fígging komu so seint upp á pláss, at innskrivingin til komandi skúlaár var latin aftur, tá Eysturskúlin lýsti við forskúlanum, og tí eru ov fá børn meldað í forskúla, og er avgerð tikin um at bíða eitt ár.

– Slíkt skal lýsast í góðari tíð, og foreldur hava brúk fyri at hugsa seg væl um. Hjá nógvum er tað ikki ein løtt avgerð at melda barnið í forskúla. Tað ger seg eisini galdandi, at siðvenja ikki hevur verið fyri forskúla í hesum partinum av býnum, har Eysturskúlin er; her eru góðir stovnar, sum hava gott tilboð til tey seks ára gomlu, sigur Eyðna Magnussen, skúlastjóri við Skúlablaðið.

Pláss verður fyri tveimum forskúlaflokkum við tilsamans 48 næmingum í Eysturskúlanum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mars 2022

Klárt at fara undir røktarheim og røktaríbuðir á Stórubrekku

Býráðið í Havn samtykti hóskvøldið at broyta almennu byggisamtyktina fyri økið

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tórshavnar býráð hevur samtykt at byggja nýtt røktarheim við 64 búplássum og 16 atknýttum røktaríbúðum í Stórubrekku í Hoyvík. Á Stórubrekku eru umleið 24.000 fermetrar av lendi, sum byggjast kann á.

Økið hevur stórsligið útsýni móti norðuri, eystri og suðri. Økið er óslætt heyggjalendi og liggur út til Dalin Langa, sum er eitt rekreativt øki við gongu/súkklubreyt og uppihaldsøkið við Myllutjørn.

Økið, sum er ogn hjá Tórshavnar kommunu, er fevnt av ásetingini fyri A3 øki í 3. grundumráði í almennu byggisamtyktini fyri Tórshavnar kommunu, sum er lagt til blandaða bústaða- og miðstaðarbygging.

Eitt nýtt røktarheim rúmast ikki innan fyri hesa áseting, tí var neyðugt at broyta almennu byggisamtyktina til D3 øki, ið eru øki sum verða løgd av til stórar almennar stovnar til umsiting, skúlaskap, heilsurøkt og tílíkt.

Tilmælið frá umsitingini var at broyta almennu byggisamtyktina, at farið verður undir at skipa økið við einum røktarheimi og røktaríbúðum, og at farið verður undir at gera eina serstaka byggisamtykt fyri økið.

Hetta varð samtykt á býráðsfundinum í vikuni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mars 2022

Keypa nú byggilendi við Stórutjørn

Talan er um eitt stórt øki, sum ætlanin er at menna til framtíðar bý, nærum eina millión fermetrar

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tilmælið til býráðsfundin í Havn hóskvøldið var at játta umleið 32 milliónir krónur til m.a. keyp av lendi og at heimila umsitingini at gera avtalu við Búnaðarstovuna um at keypa lendið í stigum til framtíðar útstykkingar. Hetta varð einmælt samtykt.

Um hesa tíðina í fjør samtykti býráðið at heimila umsitingini at fara í samráðingar við Búnaðarstovuna um keyp av lendinum til menning av Stórutjørn.

Seinasta árið hevur verið arbeitt við innkomuvegnum, og er arbeiðið við vegnum nú komið so væl áleiðis, at arbeiðsvegurin eftir ætlan verður boðin út fyrsta dagin.

Talan er um eitt stórt øki, sum ætlanin er at menna til framtíðar bý, nærum eina millión fermetrar. Av tí at lendið er so stórt, og býarmenningin ikki kemur at verða framd í einum, so er ætlanin at gera eina avtalu við Búnaðarstovuna um at yvirtaka lendið í stigum, soleiðis at Stóratjørn verkætlanin og ein møgulig vinnuútstykking kann gerast veruleiki, uttan at tørvur er á at ogna sær alt økið í einum.

Tilmælið til býráðið var at játta umleið 32 milliónir krónur til m.a. keyp av lendi og at heimila umsitingini at gera avtalu við Búnaðarstovuna um at keypa lendið í stigum til framtíðar útstykkingar.

Málið skal hava tvær viðgerðir, men varð einmælt samtykt á býráðsfundinum hóskvøldið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mars 2022

Fríðkan og dagføring av “Súpanarvíkini”

Arbeiðið við at dagføra og fríðka sonevndu "Súpanarvíkina" á havnarlagnum á Tvøroyri byrjaði í fjør

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í fjør byrjaði arbeiðið við at dagføra og fríðka sonevndu “Súpanarvíkina” á Havnarlagnum á Tvøroyri. Á sumri í fjør varð dýpt fram við keikantinum, stoypt varð fram við eystara endanum og trappur vórðu gjørdar - hesum arbeiðinum stóð MTV-byggivirkið fyri. Trappan, ið er gjørd, er burtur úr tilfari frá gomlu Tvørakei. Hon varð, sambært góðu keldunum á Tvøroyrar Skjalasavni, bygd í 1924 og síðan aftur longd í 1950-unum.

Í august/september byrjaði arbeiðið við at steinseta snotiliga økið í eystara enda av víkini. Torfinnur Hammer, saman við fólki frá MTV-Byggivirkið, hevur steinsett økið og er hetta sera snotiligt á at líta.

Miðskeiðis á økinum liggur sonevndi “Kobbasteinurin” ið var eitt uppskot frá MTV-Byggivirkið at seta á økið. Sjálvur átti Torfinnur hugskotið at gera ein lítlan hyl í skapi av steininum, niður í flisarnar. Torfinnur skar hylin til og Terji Nielsen, málarameistari, klæddi síðurnar við epoxy og slípaði tær. Til- og frárensl er í hylinum og lokala fyritøkan Bærendsen Teknik hevur lagt ljós í hylin, ið lýsa steinin upp.

Økið er nú eitt prýði fyri býin, men liðugt er ikki enn. Í næstum verður farið undir at gera víkina lidna. Keikantur skal gerast á norðaru síðuni og í samband við dagføring av smábátahavnini vestan fyri Delta Seafood, verða atlit tikin til tungu ferðsluna.

Arbeiðið við at gera norðursíðuna lidna er boðið út til tveir lokalar veitarar og koma tilboðini inn í apríl, til viðgerðar.

Tá arbeiðið er liðugt er økið ein innbjóðandi partur av miðbýnum, ið vónandi fer at skapa trivnað og gleði millum borgarar og vitjandi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2022

Fiskastykkið hevur fingið MEGD-lykilin

Lykilin verður givin matstovum og kaffistovum, sum eru atkomuligar fyri fólk, ið bera brek

Jónleyg Joensen, leiðari á Fiskastykkinum, og Tóra við Keldu forkvinnu í MEGD

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í farnu viku fekk kaféin Fiskastykkið í Sandavági handað lykilin hjá MEGD. Við lyklinum varpar MEGD ljós á matstovur og kaféir, sum eru atkomuligar fyri fólk, ið bera brek.

Um átakið skrivar MEGD soleiðis:

– Fólk, ið bera brek, skulu sleppa inn í bygningar, fram at ymisligum umhvørvi og øðrum hentleikum og tænastum, sum tøkar eru og verða veittar almenningi. Privatar eindir, sum veita hentleikar og tænastur, sum eru almenningi tøkar, skulu tí eisini vera atkomuligar fyri øll.

Fyrstu lyklarnir hjá MEGD vórðu handaðir í juli 2020, men ætlanin hevur frá byrjan verið at geva fleiri lyklar til mat- og kaffistovur so hvørt tær liva upp til tey fýra atlitini – góð atkoma, atkoma til vesi, møguleiki fyri at fáa ovurviðkvæmis vinarligan mat, góð parkeringsviðurskifti. 18 aðrar matstovur hava fingið MEGD-lykilin. 

Á Fiskastykkinum eru tey sera glað fyri viðurkenningina frá MEGD:

– Góð atkoma fyri øll hevur frá byrjan havt stóran týdning á Fiskastykkinum, og nú lyfta eisini er komin ímillum hæddirnar, eru hesi viðurskifti enn betri enn áður, verður sagt í tíðindaskrivi.

Matstovurnar, sum hava fingið Megd-lykilin eru hesar: Glasstovan og Seglloftið á Tvøroyri, Fjørukrógvin í Vestmanna, Burger King og Hornið í SMS, Hotel Runavík, Systrar í Norðurlandahúsinum og hesar matstovur í Havn: Hotel Hafnia, Matstovan á Hotel Føroyum, No. 12, Skeiva pakkhús, Silo og The Tarv.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mars 2022

Ráðið fyri gransking, menning og nýskapan tilnevnt

Í ráðnum sita sjey limir, sum landsstýrismaðurin tilnevnir við støði í tilmælum, sum ein trímannanevnd hevur gjørt. Tórheðin J. Jensen er formaður

Tórheðin J. Jensen (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Jenis av Rana, landsstýrismaður við uttanríkis- og mentamálum, hevur tilnevnt ráðið fyri gransking, menning og nýskapan.

Í ráðnum sita:
Annika H. Davidsen, Ph.D. í sálarfrøði, tilnevnd fyri 4 ár
Eyðun Jacobsen, Ph.D. í teldufrøði, tilnevndur fyri 2 ár
Gunnvør á Norði, Ph.D. í lívfrøði, tilnevnd fyri 2 ár
Jan Rasmussen, Ph.D. og serlækni í hjartasjúkum, tilnevndur fyri 4 ár
Ragnheiður Bogadóttir, Ph.D. í umhvørvismálum, tilnevnd fyri 2 ár
Sóley H. Hammer, MA í løgfrøði, tilnevnd fyri 4 ár
Tórheðin J. Jensen, formaður, Dr. í Business Administration, tilnevndur fyri 4 ár

Ráðið er sett sambært kunngerð um tilnevning av limum í ráðið fyri gransking, menning og nýskapan við heimild í lóg um ráðgeving og stuðul til gransking, menning og nýskapan frá 7. juni 2020.

Í ráðnum sita sjey limir, sum landsstýrismaðurin tilnevnir við støði í tilmælum, sum ein trímannanevnd hevur gjørt.

Uppskotini, sum trímannanevndin hevur viðgjørt, eru innkomin við almennari lýsing, har borgarar, stovnar og fyritøkur hava havt møguleika at koma við uppskotum um ráðslimir. Limirnir sita fyri fýra ár, tó at tað hesaferð eru valdir 3 limir fyri 2 ár, tí at ráðið fyri fyrstu ferð er sett.

Ráðið fyri gransking, menning og nýskapan ráðgevur Føroya Landsstýri og vinnu um yvirskipaða føroyska politikkin, sum fevnir um gransking, menning og nýskapan.

Ráðið fær virknað frá 31. mars 2022.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mars 2022

Maskinmeistarafelagið fingið tveir nýggjar nevndarlimir

Aðalfundur var seinasta leygardag, og tá vóður Ólavur Østerø og Róvi K. Hansen nývaldir

Ólavur Østerø, Regin Olsen, Ólavur Gunnarsson, formaður, Tummas Eli Høj Joensen, Róald Johannesen og Poul Heri Selfoss. Rógvi K. Hansen var burturstaddur (Mynd: Maskinmeistarafelagið)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Seinasta leygardag hevði Maskinmeistarafelagið ársaðalfund.

Á nevndarvalinum stóðu John Højsted og Jóhan Mørkøre fyri vali, og John Højsted, sum hevur sitið leingi í nevndini, boðaði frá, at hann tók ikki við afturvali.

Í nevndina vórðu síðani valdir Ólavur Østerø og Rógvi K. Hansen. Teir eru báðir nývaldir.

Til tiltakslimir vóru valdir Poul Heri Selfoss og Róald Johannesen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2022

Jónhild Rasmussen nýggj nevndarforkvinna í Ráðnum fyri Ferðslutrygd

- Nullhugsjónin er framvegis málið. Eingin skal doyggja ella fáa álvarslig mein í ferðsluni, og tí mugu vit áhaldandi upplýsa og ávirka, soleiðis at tað verður trygt bæði hjá bleytu og hørðu ferðsluni. Hetta sigur Jónhild Rasmussen eftir aðalfundin, har hon eisini nenvdi manglandi hagtøl í samband við vanlukkur

Jónhild Rasmussen tekur yvir fyri Kára Thorsteinsson, sum hevur verið nevndarformaður í Ráðnum fyri Ferðslutrygd seinastu 15 árini (Mynd: Betri Trygging)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Eg vil halda á við góða arbeiðinum og góðu gongdini, sum Ráðið fyri ferðslutrygd hevur havt seinastu árini. Nullhugsjónin er framvegis málið. Eingin skal doyggja ella fáa álvarslig mein í ferðsluni, og tí mugu vit áhaldandi upplýsa og ávirka, soleiðis at tað verður trygt bæði hjá bleytu og hørðu ferðsluni

Hetta sigur Jónhild Rasmussen, ið er nýggj nevndarforkvinna í Ráðnum fyri ferðslutrygd. Hetta varð hon vald til fríggjadagin, tá ið Ráðið fyri Ferðslutrygd hevði ársaðalfund.

Jónhild Rasmussen tekur yvir fyri Kára Thorsteinsson, sum hevur verið nevndarformaður í Ráðnum fyri Ferðslutrygd seinastu 15 árini.

Av ítøkiligum málum nevnir nýggja nevndarforkvinnan stóra tørvin á eini skaðanevnd.

- Okkum manglar hagtøl yvir vanlukkurnar. Ein skaðanevnd hevði givið okkum vitan um, nær og hví vanlukkurnar henda - umframt betri hagtøl, sum heild. So tað er avgjørt nakað, vit arbeiða fram ímóti.

Hetta kemur fram í tíðindaskrivi frá Betri Trygging, ið var ein av stigtakarunum til Ráðið fyri Ferðslutrygd og hevur átt fastan nevndarlim líka síðani, eins og felagið hevur verið ein av høvuðsstuðlunum øll árini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

LGBT+ Føroyar sett samskipara í starv

Esther Margreth Petersen er sett í parttíðarstarv á skrivstovuni hjá LGBT+ Føroyar

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

1. mars varð Esther Margreth Petersen sett í parttíðar starv á skrivstovuni hjá LGBT+ Føroyar. Esther er frammanundan við í nevndini í LGBT+ Føroyar. Við góðum hølum mitt í býnum og eini góðari og virknari nevnd var neyðugt at seta fólk í parttíðar starv, sum kundi samskipa og taka sær av teimum nógvu og ymisku uppgávum, sum LGBT+ Føroyar hevur.

Esther og kona hennara, Fía, eru fluttar heim aftur eftir at hava lisið og búð í London í nøkur ár. Tær eru partur av tí ráki, vit hava sæð seinastu tíðina, har nógvir lgbt+arar flyta heim eftir ár í útlondum.

Esther er 29 ár, og hevur eina bachelor í enskum bókmentum, við denti á millum annað queer bókmentir, og eina master í at undirvísa í enskum sum annað mál. Harafturat tekur hon hjánám í føroyskum á Setrinum. Esther hevur ymiskar arbeiðsroyndir frá millum annað almannaverkinum, dagstovnum og kundatænastu og samskipan í London frá Royal Collection Trust og the Postal Museum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mars 2022

Boban lokið námsfrøðiligu útbúgvingina

Serbiski flogbóltsvenjarin hevur master í ítróttaundirvísing og undirvísir á Kambsdali

Frá vinstru Eyðstein Simonsen, lærari á Glasi, uttanhýsismetari, Boban Ilic, Turið Petursdóttir og Joan Mohr, námsleiðari á Kambsdali

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í vikuni var Boban Ilic, lærari í ítróttum til endaliga próvtøku í verkliga partinum av námsfrøðiligu útbúgvingini.

Boban, sum hevur master í ítróttaundirvísing, er ættaður úr Serbia, og kom upprunaliga til Føroya sum venjari hjá ÍF Flogbólti, har hann er enn.

Hann hevur undirvíst á Miðnámi á Kambsdali síðan 2013, tá hann eisini tók námsfrøðiliga innleiðsluskeiðið. Skúlaárið 2021-2022 slapp hann umsíðir framat at taka námsfrøðiligu útbúgvingina, sum allir lærarar í føstum starvi skulu taka, og í gjár var so verkligi parturin liðugur. Ástøðiligi parturin endar við eini skrivligari próvtøku á Námsvísindadeildini móti sumri, skrivar heimasíðan kambsdalur.fo.

Innanhýsis vegleiðari í ítróttum hevur verið Turið Petursdóttir. Uttanhýsismetari hevur verið Eyðstein Simonsen. Námsleiðari var Joan Mohr.

Boban Ilic í støðuni, sum kanska flest kenna hann, sum venjari hjá ÍF Flogbólti (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

Heiðraðu heilsurøktarum í Suðuroynni

15 heilsurøktarar og sjúkrahjálparar vórðu heiðrað fyri at hava verið í sama starvi í 25 til 40 ár

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í vikuni var hátíðardagur á Hamragarði í Vági.

Heilsurøktarafelagið heiðraði 15 heilsurøktarar og sjúkrahjálparar, sum starvast á Suðuroyar sjúkrahúsi og í Bú- og heimatænastuni í Suðuroy.

Hesi vórðu heiðrað fyri at hava verið í sama starvi í 25 til 40 ár.

- Vit eru takksom fyri møguleikan at viðurkenna hesi heilsustarvsfólk, og at hátíðarhalda tey við eini hugnaløtu í Vági, nú tey hava havt starvsdag. Hjartaliga til lukku, tit øll, sigur Heilsurøktarafelagið.

Frá vinstru: Jón Pauli Olsen, Maureen Augustinussen, Elin Brimstrond Thomasen, Fríðbjørg Hammer, Maibritt Toftum Jacobsen, Helena Mikkelsen, Vónbjørt á Hólum, Elsebeth Samuelsen, Hervør Jespersen, Daniella Lisberg og Mariann Joensen.

Anna-Britt Eið, Ella eystan Á, Mary Samuelsen og Peina Poulsen vanta á myndini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mars 2022

Steintóra prædikar á Dansibandsfestivalinum

Ein av afturvendandi hátíðarligu pørtunum av Dansibandsfestivalinum er gudstænastan, sum er í Vágs Høll leygardagin á Dansibandsfestivalinum

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Dansibandsfestivalur er í Vági í døgunum 6. og 7. mai.

Ein av afturvendandi hátíðarligu pørtunum av Dansibandsfestivalinum er gudstænastan, sum er í Vágs Høll leygardagin festivalinum. Í ár verður tað ein prestur úr lokalumhvørvinum, Steintóra Gleðisheygg Joensen, sum verður prestur til Dansibands-gudstænastuna.

Steintóra varð prestvígd í Havnar kirju í apríl í fjør, og er í løtuni fyribilssett sum sóknarprestur í Norðstreymoyar vestara prestagjaldi. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mars 2022

At enda funnu tey arvingar til hálva føroyingin

DR1 leitaði m.a. í Føroyum eftir ‘krígsbarninum’ Ernst, sum hevði føroyska mammu

(Skíggjamynd: DR)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Danmarks Radio vísti mánakvøldið eina sending í røðini “Forsvundne Arvinger”. Talan er um eina røð, har sjónvarpsstøðin hjálpir advokatum at leita eftir arvingum til fólk, sum eru deyð uttan at nakar arvingi hevur givið seg til kennar.

Sendingin ‘Krigsbarnet’ snúði seg um Ernst, sum doyðií fjør, 75 ára gamal.

Ernst átti ongi børn, og bústjórin hevði ikki funnið fram til nakran, sum kundi arva tað, ið lá eftir hann, millum annað fyriui søluna av húsunum, hann búði í.

Í sendingini verður funnið fram til, at mamman var við barn og skuldi giftast við pápanum til barnið móti endanum av krígnum. Men 21. mars doyði pápin, tá sameindu flogførini bumbaðu Shellhúsið í Keypmannahavn.

Tað vísir seg, at pápin arbeiddi fyri týskararnar undir hersetingini.

(Skíggjamynd: DR)

Í sendingini verður funnið fram til, at mamman var fødd í Føroyum, og í hesum sambandi eru tey eisini í Føroyum fyri at frætta meira um mammuna, leita eftir skjølum á Landsskjalasavninu og annars lýsa støðuna her tá undir krígnum.

Henda Johanne Christine Petersen, fødd Andreasen, er dóttir Andreas Marius Andreasen, vanliga nevndur Seglmakarin, og konuna Maren Sofie í Havn. Johanne Christine doyði í 1965.

Umframt at lýsa føroysku støðuna undir krígnum, nemur sendingin eisini við umstøður, sum snúgva seg um kollaboratørar, landasvíkjarar, undir krígnum og støðuna hjá týska minnilutanum í Suðurjútlandi eftir kríggið.

Tað eru bert eftirkomarar og systkin, sum kunnu arva. Og eftir langan umveg fann sendingin fram til ein arvinga. Hvussu verður ikki avdúkað her.

Sendingin sæst á heimasíðuni hjá Danmarks Radio 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

Jarðarinnar tími hátíðarhildin í kvøld

Jarðarinnar tími – Earth Hour – 2022 er ásettur at vera í kvøld millum klokkan 20.30 til 21.30. Í Havn verður skipað fyri einum túri niðan á Kongavarða, haðani gongufólkið eygleiðir býin, meðan ljósini sløkna

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Átakið Earth Hour er lætt at vera við í. Sløkk ljósið í ein tíma! Nýt tíman til at gera okkurt, sum er jaligt, og ger mun fyri okkum menniskju og okkara heimstað, Jørðina.

Earth Hour rørslan er vaksin ár undan ári, og í Føroyum var Tórshavnar kommuna fyrst at taka undir við henni. Síðani 2009 hevur kommunan sløkt gøtuljós og skipað fyri tiltøkum hendan tíman í mars.

Í ár ber til at koma við ein túr í myrkrinum niðan á Kongavarða oman fyri Argir, haðani gongufólkið eygleiðir býin, meðan ljósini sløkna. Túrurin byrjar við skúlan á Argjahamri kl. 19.30. Forkvinnan í náttúru- og umhvørvisnevndini hjá Tórshavnar býráð, Bjørg Dam, heldur røðu uppi við varðarnar beint áðrenn sløkt verður, og Jón Aldará, lívfrøðingur, hevur hugleiðingar í myrkrinum. Eisini verður livandi tónleikur.

Altjóða Earth Hour-stigtakararnir siga á heimasíðuni earthhour.org, at fyrsta mál hjá rørsluni var at gera vart við veðurlagsbroytingarnar, men at síðani er oyðingin av djóra- og plantusløgum vorðið eitt líka týdningarmikið mál. Her eru sjey uppskot frá Earth Hour til, hvussu vit kunnu nýta Jarðartíman:

• Fá samband við náttúruna. Far út í myrkrið, hav lummalykt við. Steðga á og sløkk.
• Gev tær far um tað, tú hóast alt sær og hoyrir
  
• Ger mat saman við familju ella vinum. Nýt lokalar og burðardyggar rávørur. Royn og ger eina máltíð, har onki fer til spillis
  
• Njót samanhaldið við tínum nærmastu. Spælið eitt spæl, hyggið eftir einum filmi, prátið. Ring kanska til onkran, tú ikki hevur prátað við leingi og bið tey halda Jarðartíman saman við tær
  
• Fá tær vitan. Les góð ráð um burðardygd. Eitt nú í nýútkomnu, føroysku bókini "Matur - okkara virðismikla tilfeingi".
  
• Ver við í lokalsamfelagnum. Far til eitt Earth Hour tiltak! Ella far uppí ein felagsskap, sum ruddar ella á annan hátt bøtir um umhvørvið
  
• Ver virkin. Renn ella súkkla ein kvøldartúr, ven, ger okkurt eyka fyri kropp og heilsu
  Finn listagávurnar fram. Skapa eitt ljósverk í myrkrinum
  

Tórshavnar kommuna sløkkir ein stóran part av gøtuljósunum í Havn hendan tíman frá klokkan hálvgum níggju.

Niðan á Gjógvaráfjall
Í Vági verður eisini farið niðan í fjøllini at hyggja meðan gøtuljósini í kommununi verða sløkt. Skipað verður fyri túri niðan á Gjógvaráfjall.

Savna inn til Ukreina
Í Miðvági er tað ungdómurin í Virkishúsinum við Ánna, sum skipar fyri Earth Hour í Vága kommunu. Tey bjóða til eitt hugnakvøld í bygdarhúsinum í Miðvági fyri at varpa ljós á umhvørvi og teirra framtíð. Samstundis verður tiltakið skipa sum ein innsavning fyri flóttum úr Ukraina.

Tiltakið byrjar kl. 19.30. Bjarni Prior, borgarstjóri bjóðar vælkomin. Lyon Hansen fer at framføra nakrar sangir. Og tá Earth Hour byrjar kl. 20.30 verða ljósini sløkt inni bygdarhúsinum og í allari kommununi, og tá verða felagssangir sungnir.

Eisini Runavíkar og Klaksvíkar kommunur hava boðað frá, at tey eru við í Earth Hour-tiltakinum, og tey heita á borgarar, vinnulív, stovnar og onnur um at sløkkja ljósini henda tíman og verða við at stuðla heimsumfatandi tiltakinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mars 2022

Síggj hvat goymir seg undir gólvinum í Stokkastovuni

Tiltakið úti á Tinganesi er samstundis eitt stuðulstiltak fyri neyðstødd í Ukraina

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í dag verður møguleiki hjá almenninginum at hyggja inn undir gólvið í Stokkastovuni saman við fornfrøðingunum á Tjóðsavninum.

Saman við starvsfólkum á Løgmansskrivstovuni skipa starvsfólk á Tjóðsavninum fyri stuðulstiltaki, har peningurin ið kemur inn, fer óskerdur til hjálpararbeiði í Ukraina umvegis Reyða Kross.

Samstundis er hetta síðsti møguleiki at hyggja undir gólvið í Stokkastovuni og síggja arbeiðið hjá fornfrøðingunum. Ymiskir lutir frá grevstrinum verða sýndir fram uttan fyri Stokkastovuna.

Hvørt korter greiða fornfrøðingar frá útgrevstrinum inn í Stokkastovuni. Avmarkað pláss er til hvørja rundvísing. Starvsfólk frá Løgmansskrivstovuni bjóða ein kaffimunn.

Tiltakið er fyri øll og er ókeypis, men møguleiki er fyri at stuðla neyðstøddum í Ukraina við einari peningagávu. Stuðulstiltakið verður millum klokkan 11 og 13.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

Smittandi ævintýr og barnaopera á Tjóðpallinum

– Seinastu tvey árini hava verið heilt serlig. Og hóast vit nú hava sagt virusinum og koronu farvæl, er líkt til, at fleiri heimsfarsóttir kunnu koma í framtíðini og leikurin er ætlaður sum eitt íkast til samrøðu um kyknur og verjuskipan, virus og aðrar hóttarnir, sum kroppurin møtir hvønn dag

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Føroysk børn kunnu gleða seg til stórar palllistaligar upplivingar í hesum døgum. Tjóðpallurin bjóðar skúlanæmingum, børnum og foreldrum nýskrivað, upplýsandi ævintýr, og í samstarvi við Opera.fo verður barnaopera eftir Mozart á skránni.

Nýskrivaði og aktuelli leikurin "Krím ABC", eftir Kristinu Sundar Hansen, samansjóðar vísindi og ævintýr og er ein upplýsandi og undirhaldandi ferð inn í kroppin og heilt inn í kyknurnar. Hann snýr seg um æviga bardagan millum virus og verjuskipan, men eisini um Sørin og læsta skattkamarið hjá kongi.

– Seinastu tvey árini hava verið heilt serlig. Og hóast vit nú hava sagt virusinum og koronu farvæl, er líkt til, at fleiri heimsfarsóttir kunnu koma í framtíðini og leikurin er ætlaður sum eitt íkast til samrøðu um kyknur og verjuskipan, virus og aðrar hóttarnir, sum kroppurin møtir hvønn dag, sigur Kristina Sundar Hansen.

Sýningin er skapt á gólvinum saman við leikbólkinum, ið telur Hjálmar Dam, Nicolaj Falck, Vár Bech Árting og Sámal Hildibjartsson Hansen. Í fyrsta umfari verður vitjað á skúlum kring landið, men seinni í vár verða eisini almennar sýningar á Tjóðpallinum.

1. apríl verður "Gandafloytan" eftir Mozart sum føroysk barnaopera frumsýnd á Tjóðpallinum. Har hitta vit prinsin Tamino, prinsessuna Paminu, fuglafangaran Papageno, fuglagentuna Papagenu, tey trý gátuføru børnini, Náttardrotningina, tær tríggjar damurnar, Monostatos, prestarnar og høvuðsprestin í Vísdómstemplinum, Sarastro.

Leikarar og sangarar eru Birita Adela Davidsen, sopran, og Douglas Yates, bariton, umframt 14 gentur í aldrinum 8-12 ár úr leikbólkinum hjá Tórshavnar Kvøldskúla. Annfinnur Heinesen er leikstjóri og frásøgufólk og Jóhannes Andreasen er kapellmeistari.

"Gandafloytan" er ein nýggj og spennandi samstarvsverkætlan millum Opera.fo, Tórshavnar Kvøldskúla og Tjóðpall Føroya.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mars 2022

Konsertin við Ole Børud aftur á skrá

Konsertin, sum upprunaliga var sett á skrá í 2020, verður 7. mai 2022 í Nebo á Toftum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Konsertin við norska Ole Børud, sum upprunaliga skuldi vera í apríl 2020, er nú endiliga sett aftur á skrá. Konsertin verður leygardagin 7. mei kl. 22 í Nebo á Toftum.

Tað er Gjamma-Live sum skipar fyri konsertini, og fegnast vit um enn eina ferð at gera brúk av framúr góðu hølunum í Nebo og samstarvið við fólkini har rundanum.

Ole Børud er av kendari tónleikara-familju. Pápin, Arnold Børud, er navnframur innan andaliga tónleikaheimin í Noregi, og vaks Ole upp í einari sannari sang-familju. Familjubólkurin Børud-Gjengen – seinni Arnold-B Family – var virkin í 80’unum og 90’unum.

Eftir at Ole Børud byrjaði sína egnu songleið í 90’unum hevur hann roynt seg innan ymsar tónleika-greinar, heilt frá heavy metal til popp. Seinastu árini hevur tónleikur hansara tó mest verið merktur av ”soul” og ”funk”, eins og hann hevur verið ein av forsprákarunum innan endurreisnina av ”west-coast-pop” sjangruni.

Í februar í ár lat Ole Børud útgávuna ”Soul Letter” av hondum, og ber hon brá av ”old-school-soul” við sterkum árini av ”rhythm & blues”.

Konsertin í Nebo er partur av rundferð hansara til frama fyri nýggju útgávuna – men teir kendu góðu gomlu vera eisini at hoyra. Ein konsert við Ole Børud er eitt satt tónleikaupplivilsi av slíkum slag, sum bara kann upplivast ”live”.

Ole ferðast við fullum tónleikabólki við blásarum, og frá fyrsta tónasláttri verður áhoyrarin tikin inn í eitt tónleika-univers, har trupult er at lata føturnar standa í frið. Tískil hava fyrireikarnir bert sett nøkur fá sitipláss til sølu, hetta verður ein konsert sum flest øll vilja uppliva upp á standandi fót!

Hesir tónleikarar manna bólkin hjá Ole Børud á konsert-ferðini: Trummur: Ruben Dalen. Bass: Lars-Erik Dahle. Guitar: Markus Lillehaug Johnsen. Tangentar: Frode Mangen. Trompet: Jens Petter Antonsen. Saksofon: Børge Are Halvorsen. Trombon: Even Kruse Skatrud.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

Per Fly og Charlotte Fich koma til Føroyar

Filmshúsið skipar fyri skeiði innan handrit, kanningararbeiði, casting og upplestri

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Aftan á trý sera væleydnað skeið síðani ársskiftið, skipar Filmshúsið fyri uppaftur einum skeiði, hesaferð fyri filmsfólk og leikarar.

Tað eru Per Fly og Charlotte Fich, ið fara at greiða frá um samstarvið, ið er millum leikara og leikstjóra í filmshøpi. Í tveir dagar verður undirvíst í arbeiðshættum í høvuðsheitum innan handrit, kanningararbeiði, samrøðu, casting og upplestri.

Per Fly er ivaleyst mest kendur fyri verkini “Bænken”, “Arven” og “Drabet”. Harumframt hevur hann eisini leikstjórnað fleiri spælifilmar og sjónvarpsrøðir m.a. “Bagstabbing for beginners” og seinastu partarnar av sjónvarpsrøðini “Borgen”.

Sjónleikarin Charlotte Fich er m.a. kend fyri sín leiklut í sjónvarpsrøðini “Rejseholdet” og “Borgen”.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

Andreas Mogensen skal út í rúmdina aftur

Verður skipari á eini hálvtárs langari ferð út til altjóða ISS rúmdarstøðina

Andreas Mogensen var á einum væleydnaðum túri í rúmdini í 2015 (Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Danski astronauturin Andreas Mogensen skal út aftur í rúmdina. Tað er nú avgjørt, at hann verður við á einum túri út til altjóða ISS rúmdarstøðina í juli mánaði næsta ár ella í 2024, skrivar Danmarks Radio.

Tíðindini vórðu avdúkað á eini rúmdarráðstevnu, sum hósdagin varð hildin á DTU, Danmarks Tekniske Universitet, í Lyngby.

Hetta verður onnur ferðin hjá Andreas Mogensen út í rúmdini. Í 2015 gjørdist hann fyrsti danin uttan fyri jarðaratmosferuna, tá hann var í knappar 10 dagar úti á ISS rúmdarstøðini.

Nú skal hann á eina longri ferð, sum fer at taka eitt hálvt ár.

- Tað er risastórt, at Andreas nú skal avstað aftur. Tað er ein viðurkenning av, at tað, hann gjørdi seinast, er væl gjørt, sigur Michael Linden-Vørnle, astrofysikari og leiðandi ráðgevi hjá DTU Space við dr.dk.

Andreas Mogensen verður skipari á ferðini, ið verður við einum Crew Dragon-rúmdarfari hjá SpaceX rúmdarfyritøkuni hjá Elon Musk.

- Tað er stórt, at tað er ein evropeiskur astronautur, sum sleppur at vera skipari á einum amerikanskum rúmdarfari. Tað er bæði ein viðurkenning av Andreas og ein viðurkenning av eftopeiskum astronautum undir ESA, sigur Michael Linden-Vørnle. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mars 2022

Madeleina Albright er deyð

Hon var amerikansk uttanríkisráðkvinna í tíðarskeiðinum 1997 til 2001

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fyrrverandi amerikanska uttanríkisráðkvinnan, Madeleine Albright, er deyð, 84 ára gomul.

Tað váttaði familja hennara í gjár. Í eini fráboðan siga tey, at Madeleine Albright doyði av krabbameini við familju og vinum rundan um seg.

- Vit hava mist eina kærleiksfulla mammu, ommu, systir og vin, verður sagt í fráboðanini á Twitter.

Albright var fyrsta kvinna við evstu ábyrgd av amerikanska uttanríkispolitikkinum.

Hon var ráðkvinna undir Bill Clinton, forseta í árunum frá 1997 til 2001. Í árunum 1993 til 1997 var hon amerikansk sendikvinna í ST.

Madeleine Albright varð fødd í Prag í Kekkoslovakia og fekk navnið Marie Jana Korbelová. Tá Týskland undir leiðslu av Hitler gjørdi innrás í landinum, flýggjaði familjan til London, har tey upplivdu ógvusligu týsku bumbingina av enska høvuðsstaðnum.

Í 1948, tá hon var 11 ára gomul, flutti familjan til USA.

Hon fekk ein katólskan uppvøkstur, men tað var ikki fyrr enn hon varð vorðin vaksin og foreldrini langt síðan vóru deyð, at hon fann útav, at hon var av jødiskari ætt, hevur hon skrivað í endurminningum sínum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mars 2022

Zelenskyj: Farið út á gøturnar og mótmælið

Ukrainski forsetin vísir á, at kríggið ikki bert er móti Ukraina, men móti frælsi yvirhøvur

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ukrainski forsetin, Volodomyr Zelenskyj, heitir nú á allan heim um at fara út á gøturnar og mótmæla móti Russlandi.

Tað ger hann í eini røðu, hann hevur lagt út á Facebook og aðrar sosialar miðlar..

Hann vísir í videofilminum á, at hetta ikki bert er eitt kríggj móti Ukraina.

- Komið út úr skrivstovum tykkara, komið út úr heimunum, komið úr skúlunum. Komið í friðarinnar navni við ukrainskum symbolum fyri at stuðla Ukraine og fyri at stuðla frælsi..., sigur Zelenskyj millum annað.

Í fleiri stórum býum, eitt nú Berlin New York og Paris hava verið mótmæli móti Russlandi.

Hósdagin var ein mánaður síðani at Russland byrjaði innrásina í Ukraina. Sambært ST vóru tá 3,6 milliónir ukrainar flýddir úr landinum, nógv tey flestu, 2,14 milliónir til grannalandið Poland. 6,5 milliónir ukreinar eru rýmd úr heimum sínum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mars 2022

Øll ferðafólkini doyðu í flogvanlukku í Kina

Eitt Boeing 737-800 datt niður mitt á túrinum – slíkt er óvanligt

Einans smápetti eru funnin av niðurdotna flogfarinum (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ongi fólk eru funnin á lívi frá einum Boeing flogfari, sum mánadagin datt niður í Kina. Tað upplýsir almenna kinesiska sjónvarpsstøðin CCTV, sambært AP.

132 fólk vóru við flogfarinum. Enn er óvist hvat orsøkin er til, at flogfarið datt niður.

Tað er komið fram, at flogfarið hjá China Eastern Airlines knappliga misti hædd og datt niður nærhendis býin Wuzhou í fjallalendinum í Guangxi-landslutinum í Útsynningskina, og eldur kom í.

Flogfarið fleyg við sjálvstýrara í 842 kilometra ferð í 29.000 fót hædd, tá tað knappliga misti hæddina niður til 7.400 fót. Síðani vann tað seg 1.200 fót uppaftur áðrenn tað aftur byrjaði at falla.

Tað vísa dátur frá Flightradar24, sum eygleiðir alla flogferðslu. Sambandið við flogfarið kvettist 96 sekund eftir at tað byrjaði at missa hædd.

Flogfarið var seks ára gamalt av slagnum Boeing 737-800.

Hetta er slagið undan 737 MAX-flogførunum hjá Boeing, sum fingu bann fyri at flúgva eftir tvær flogvanlukkur í 2018 og 2019.

China Eastern Airlines eigur yvir hundrað flogfør av slagnum Boeing 737-800. Tey eru øll fyribils parkerað (Mynd: EPA)

Tað er rættiliga óvanligt, at flogfør detta niður mitt undir flúgving, skrivar Ritzau.

Amerikanski flogmyndugleikin FAA, upplýsir, at átta út av tíggju flogvanlukkun henda antin beint eftir fráferð ella beint áðrenn komu.

China Eastern Airlines hava støðgað allari flúgving við sínum flogførum av slagnum Boeing 737-800. Sambært Flightradar24 hevur felagið 109 slík flogfør.

Seinast ein álvarslig vanlukka hendi í Kina við ferðafólkaflogfari var í 2010, tá eitt flogfar við 96 fólkum umborð datt niður í vánaligum sýni. Tá doyðu 44 fólk, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mars 2022

Amerikanari fingið politiskt friðskjól í Hvítarusslandi

Hann luttók í álopinum á Kongressina 6. januar 2021, og er hann m.a. skuldsettur fyri at brúka harðskap móti løgregluni

Mynd frá álopinum á Capitol Hill í januar 2021 (Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ein 48 ára gamal maður, sum luttók í álopinum á amerikansku Kongressina í januar í fjør, hevur fingið politiskt friðskjól í Hvítarusslandi.

Hann sigur við hvítarussisku tíðindastovuna Belta, at hann hevur verið útsettur fyri "politiskari mannajagstran" í USA, har hann hevur seks skuldsetingar ímóti sær. Millum annað er hann skuldsettur fyri at brúka harðskap móti løgreglufólki.

Sambært myndugleikunum í Hvítarusslandi hevur maðurin fingið loyvi at vera í landinum í óásetta tíð.

– Eg eri glaður fyri, at Hvítarussland hevur tikið sær av mær. Eg eri illur um, at eg nú eri í einari støðu, har eg havi trupulleikar í mínum egna landi, sigur hann sambært Ritzau.

Maðurin var ein av túsundatals viðhaldsfólkum hjá fyrrverandi amerikanska forsetanum, Donald Trump, sum 6. januar 2021 lupu á Kongressina fyri at forða fyri, at valsigurin hjá Joe Biden formliga varð góðkendur. Hesi mótmælisfólkini vildu vera við, at tað var valsvik, sum var orsøkin til, at Biden varð kosin vinnari av forsetavalinum í november 2020.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mars 2022