Smakkfull myndabók við meistarans mati

Kokkurin á Koks, Poul Andrias Ziska, gevur sínar uppskriftir út í glæsiliga myndskrýddari bók

Frá vinstru Johannes Jensen, Tim Ecott og Poul Andrias Ziska (Mynd: Harald Bjørgvin)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ja, hvat er hetta fyri ein bók? Perman er grøn vil gulláskrift, har stendur bara Koks. Á rygginum stendur “Føroyasmakkur”, so tað er helst heitið.

Tað var ein sjáldsom bók, sum var løgd fram í matstovunum Roks og Ræst  heima í Havn mánakvøldið. Hetta er onnur sokallað myndprýdd ‘coffe-table’-bók, sum matstovan Koks gevur út.

Koks er sum kunnugt heimleys í Føroyum, og er tí flutt yvir til Ilimanaq við munnan av Ísfjørðinum í Diskovíkini. Tey eru nærum klár at lata upp. 12. juni verður borðreitt fyri teim fyrstu gestunum. Men longu 8. september verður latið aftur aftur.

Men ikki riggað av, tí Koks hevur eisini bústað í Ilimanaq í 2023. Tá fer tað at vísa seg, um Koks kanska fær fastan bústað í Grønlandi – í hvussu so er er lítið, sum røkist fyri, at loyvisgevandimyndugleikarnir í Føroyum hava skund við at finna heimskendu matstovuni møguleika at byggja í Føroyum.

Maturin, oyggjarnar, fólkið

Men Koks hevur tvær smærri systrar heima í Havn, Roks og Ræst, har starvsfólkini, sum ikki fara við yvir um hav, sleppa at garta fyri matelskarum, sum eru í Føroyum.

Og tað var her, at Johannes Jensen bað vælkomin í gjárkvøldið fyri at kunngera, at nú hevur Koks latið prenta sína næstu ‘coffee-table’ bók.

Hin fyrra stóra myndabókin kom út fyri 10 árum síðani. Størsti munurin millum ta bókina og hesa nýggju er, at nú eru uppskriftir við.

Myndamaðurin er hin sami, nevniliga yndisfotografurin hjá Koks, danin Claes Bech-Poulsen, sum hevur gjørt eitt ovurstórt arbeiði við myndunum. Tí tað er ikki einans maturin, ið verður avmyndaðurin, men í stóran mun eisini náttúran, landið, oyggjarnar og fólkið.

Tim Ecott (Mynd: Harald Bjørgvin)

Poetisk lýsing av oyggjunum

Høvundurin er hesaferð ein nýggjur. Heitt varð á bretan Tim Ecott at skriva tekstirnar.

- Vit ynsktu okkum, at bókin hesaferð skuldi vera eitt sindur meira poetiskt skrivað, og har haldi eg, at vit hava gjørt eitt gott val – eisini við at fáa Jonhard Mikkelsen at týða til føroyskt, segði Johannes Jensen, stjóri á Gist og Vist, tá hann greiddi frá bókini.

Hesin Tim Ecott er ein “vinur av húsinum”. Er komin til Føroya regluliga í nógv ár, og hevur veruliga kastað sín alsk til okkara oyggjar – nakað, sum hann prógvaði við bókini “The Land of Maybe – a Faroe Islands Year”.

Tim, sum er fyrrverandi starvsfólk hjá BBC og hevur verið víða um heimin at senda reportagur heim til heimsins størsta miðlasamtak, dugir hetta við at greiða frá Føroyum og serligu føroysku viðurskiftunum við eygunum hjá einum útlendingi í einum løttum, men tó hábærsligum tónalagi.

Jonhard Mikkelsen, bókaútgevari og týðari 

18 oygjar – 18 rávørur

Bókin er uppbygd í 18 kapittlar, har hvør kapittul ber navnið á einari av føroysku oyggjunum. Harvið verður hvør oyggin lýst í poetiskum teksti, sum verður knýttur at matinum hjá Poul Andriasi Ziska.

Fyri hvørja oyggj er vald ein rávøra, sum verður knýtt at hesi oynni, og uppskriftirnar burtur hesi rávøru eru samlaðar.

Rávørurnar eru hesar (hjálparfólk, ið eru avmyndað, portretterað, í bókini, nevnd í klombrum) Mykines: Súla (Esbern í Eyðanstovu) – Skúvoy: Rabarba og urtir – Hestur: Síl – Stóra Dímun: Skerpikjøt, ræstkjøt, ræstur fiskur og garnatálg (Jógvan Jón Petersen) – Lítla Dímun: Krabbi, igulker og skeljadjór – Nólsoy: Havhestur – Koltur: Lamb (Bjørn Patursson) – Suðuroy: Tari (Agnes Mols Mortensen) – Eysturoy: Uppsjóvarfiskur og saltfiskur – Svínoy: Jomfrúhummari og trælrassur – Fugloy: Lundi – Sandoy: Vøkstur úr veltuni – Vágar: Neyt (Dávur Joensen) – Streymoy: Grind – Kalsoy: Ostur – Viðoy: Egg – Borðoy: Botnfiskur – Kunoy: Hara

Ongar neyðloysnir – Koks so líkt

Nú skrivaði eg, at talan er um eina kókibók, men tað er ikki ein vanlig kókibók. Í bókini verður sagt, at hon er ætlað kokkum og fólki við serligum áhuga fyri matgerð.

Í bókini er uppskrift til flestu av teimum heilt serligu rættirnar, sum Poul Andrias hevur funnið upp á burtur úr lokalum rávørum hesi seinastu árini sum leiðandi kokkur á Koks.

Nakað, sum dugnaligi, ungi havnarmaðurin hevur vunnið stóra virðing fyri langt út um heimligu køksgrýturnar.

- Tað hevur ikki verið heilt lætt at skalera uppskriftirnar hjá mær til kanska 40 persóner niður í eina uppskift til 4 til 6 fólk, greiddi Poul Andrias frá.

Poul Andrias Ziska (Mynd: Harald Bjørgvin)

Týðarin og útgevarin, Jonhard Mikkelsen frá Sprotanum vísti í síni røðu á tiltakinum á, at Koks og Poul Andrias heldur ikki í hesi verkætlanini hava funnið seg í neyðloysnum.

Tað sæst í uppskriftinum. Her verður ikki brúkt dism ella teskeiðir. Nei, alt verður mált upp í grammum, onkuntíð við fleiri desimalum. Bara gramm, ikki ein gang milli- ella sentilitrar.

Eitt dømi úr bókini: Til bláberjasós skal brúkast 135 gramm av bláberum, 58 gramm av vatni, 6,8 gramm av sukri og 2 gramm – ja, gramm, ikki millilitrar – av bláberjaeddiki.

Neyvleiki og nærlagni

Jonhard Mikkelsen greiddi eisini frá, at nú eitt kvøldið, tey skuldu hava haru til nátturða heima í Vestmanna, hevði hann leita sær í uppskriftina hjá Poul Andriasi av haru. Rætturin hjá Poul Andriasi kravdi turkaðar urtir: hirðahjartaarva, opinekru-arva, tásársgeitarkál, urtakervilsblómur, bjølg av kollutari baldursbrá, hvannafræ, maiblómu og ljósareyða portulakk.

- Nei – hetta er ikki fyri ein vanligan bygdamann at finna útav, staðfesti týðarin, so haran fór heil í ovnin.

Hetta vísir bara tann neyvleika og nærlagni, sum kokkurin leggur í matgerðina, og tað sæst aftur í uppskriftunum.

Sum Poul Andrias Ziska sjálvur sigur í fororðunum: “Eg vóni, at kokkar fáa íblástur úr uppskriftunum, og at vanligi lesarin fer at skilja betur, hvussu vit live her nú á døgum. Fyrst og fremst vóni eg, at hon kann vera við til at varðveita kjørið í oyggjunum og alla ta ráu megi, sum býr í teimum”.

(Mynd: Harald Bjørgvin)

Áhugi longu uttanlands

Stóra, flotta og tunga bókin “Koks – Føroyasmakkur” er prentað í 2.500 eintøkum, harav 600 eru á føroyskum, restin á enskum. Bókin kann longu nú bíleggjast á heimasíðuni hjá Sprotanum, men verður nokk ikki at síggja í handlunum fyrr enn í komandi viku.

Tað hava verið onkrar misskiljingar við flutninginum til Føroya.

Størsti parturin av enska upplagnum liggur á goymslu í Danmark, tí hesar bøkur skulu sendast út í heim. Jonhard Mikkelsen roknar við stórum áhuga.

Sum dømi greiddi hann frá, at longu áðrenn at nakað var komið alment út um bókaútgávuna hevði hann fingið ein fyrispurning úr Ungarn um bókina – tey vildu hava hundrað eintøk sendandi. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mai 2022

Teitur Skoubo skal hálvttriðja ár í fongsul

Dómur varð í vikuni sagdur í rættinum í Odense, og Teitur Skoubo er dømdur sekur. Hann hevur kært dómin, men varð kortini fongslaður alt fyri eitt

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tvey ár og seks mánaðir.

Tað er dómurin, sum havnarmaðurin Teitur Skoubo, fekk fingið í nógv umrødda málinum um neyðtøku, sum var fyri í rættinum í Odense mánadagin og mikudagin.

Mánadagin vóru vitnisfrágreiðingar og týsdagin var sonevnt prosedura í málinum um Teit Skubo, sum er ákærdur fyri at hava neyðtikið eina 25 ára gamla kvinnu í Odense í november.

Sjálvur hevur Teitur Skoubo nokta seg sekan.

Beint eftir dómurin varð sagdur, kærdi verjin hjá Teiti dómin. Tí at Teitur Skoubo býr í Spania, helt ákærin at vandi var fyri at dømdi rýmir av landinum, og kravdi tí at havnarmaðurin varð varðhaldsfonglsaður.

Tá dómurin er meira enn eitt hálvt árs fongsul, skal han beint inn at sita, skriva danskir miðlar.

Tveir løgreglumenn fylgdu Teiti út úr rættarsalinum, tey greiddu frá, at Teitur fekk loyvi til at biðja familju síni farvæl áðrenn hann skuldi inn at sita domin.

Fríggjadagin staðfesti Eystari Landsrættur avgerðina hjá býarrættinum í Odense um varðhaldsfongslingina. Hann skal tí verða sitandi fongslaður til kærumálið kemur fyri í landsrættinum.

Umframt fongsulsrevsing, er Teitur Skoubo eisini dømdur at rinda sakarmálskostnaðin og 100.000 krónur til órættaðu kvinnuna.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Edmund stillar ikki upp aftur til Fólkatingi - abbadótturin vil fegin taka yvir

Tá fólkatingsval verður skrivað út næstu ferð, verður tað ikki við Edmundi Joensen á atkvøðuseðlinum. Eftir 34 ár á politiska vígvøllinum, hevur hann avgjørt ikki at stilla upp aftur. Anna Falkenberg boðar samstundis frá, at hon stillar upp til komandi fólkatingsval fyri Sambandsflokkin

Edmund Joensen og Anna Falkenberg (Mynd: Sambandsflokkurin á Fólkatingi)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tá hann fór inn í politikk, var tað mest sum av tilvild. Hann varð valdur í Løgtingið fyri Sambandsflokkin á fyrsta sinni í 1988, og síðani hevur hann røkt allar politiskar sessir í Føroyum - sum løgtingsmaður, floksformaður, løgmaður og løgtingsformaður. Seinastu árini hevur hann harafturat verið fólkatingslimur fyri Sambandsflokkin.  

Eftir meira enn 34 ár á politiska vígvøllinum, hevur Edmund Joensen avgjørt ikki at stilla upp aftur til Fólkatingið. Hann gevst sostatt í politikki, tá fólkatingsval verður útskrivað, men fer at halda fram við fólkatingsarbeiðinum til úrslitið av valinum liggur klárt.   

- Tað er ikki sørt, at tað er við eitt sindur av sorgblídni, at eg havi tikið avgerðina um ikki at stilla upp aftur. Politikkur hevur fylt øgiliga nógv í lívinum hjá mær, men nú haldi eg, at tíðin er komin til, at onnur sleppa framat. Eg havi so ríkiliga tænt mína politisku skyldu, og eg havi nokk at taka fatur í uttanfyri Christiansborg,  sigur Edmund Joensen. 

Í fótasporunum hjá abba
Sambandsflokkurin hevur altíð verið trygd fyri eini semjusøkjandi, føroyskari rødd í Fólkatingi, og stendur tað til Edmund Joensen, verður hetta eisini at finna á Fólkatingi aftaná komandi val. 

Tí samstundis, sum Edmund Joensen boðar frá, at hann ikki stillar upp aftur, boðar abbadóttir hansara, Anna Falkenberg, frá, at hon fer at stilla upp til komandi fólkatingsval fyri Sambandsflokkin. 

- Tað gleðir meg nógv, at hon ynskir at fylgja í mínum fótasporum, og eg kann næstan ikki ímynda mær ein betri skikkaðan persón til starvið. Anna hevur fingið politikk inn við móðurmjólkini og hevur verið virkin í politikki, síðani hon var heilt ung. Eg ivist tí onga løtu í, at hon fer at røkja starvið sera væl, og at hon fer at halda fram við tí semjusøkjandi leistinum, sum Sambandsflokkurin á Fólkatingi hevur lagt fyri dagin. Í seinasta enda er tað sjálvsagt upp til veljaran, hvør kemur á Fólkating, men eg kann bert mæla til at atkvøða fyri Annu, tá val verður, sigur Edmund Joensen.

Anna Falkenberg er útbúgvin stjórnmálafrøðingur og hevur síðani fólkatingsvalið í 2019 arbeitt á skrivstovuni hjá Sambandsflokkinum á Fólkatingi.

- Tað er ikki øllum unt at sleppa at arbeiða saman við abba sínum eitt heilt valskeið, og eg kundi ikki ynskt mær ein betri lærumeistara. Nú hevur hann so boðað frá, at hann fer at takka fyri seg. Hetta havi eg størstu virðing fyri, hóast tað er við sorgblídni, at okkara tíð á Fólkatingi saman skjótt er av. Avgerðin um at stilla upp til Fólkatingi hevur ikki verið løtt, men nú er hon tikin, og eg gleði meg til valstríðið av álvara byrjar. Tað eru stórir skógvar at fylla út, bæði so og so, men í fall eg verði vald inn, ætli mær at halda fram við tí semjusøkjandi andanum, sum vit hava fingið so nógv týdningarmikil mál gjøgnumførd við, sigur Anna Falkenberg. 

Lívsrensl hjá Edmundi Joensen:

Á Fólkatingi:

- Fólkatingslimur frá 5. juni 2019
- frá 2007 – 2015
- frá 1994 – 1998 har hann ikki tók sæti, tí hann var løgmaður.

Á Fólkatingi er Edmund formaður í Føroyanevndini og næstformaður í Arktisku Delegatiónini. Harafturat er hann limur í Det Udenrigspolitiske Nævn, í Grønlandsnevndini og í Norðurlandaráðnum

Í Løgtinginum:

- Løgtingsformaður frá 2002-2008 
- Tingbólkaformaður hjá Sambandsflokkinum frá 1998-2002 og frá 1990-1994. 
- Løgmaður frá 1994-1998
- Formaður í Sambandsflokkinum 1991-2001
- Løgtingslimur fyri Sambandsflokkin 1988-2011 og aftur frá 2015-2019

Í vinnulívinum:

- Stjóri í O.C. Joensen, 1970-1994.
- Virkisleiðari í Pf. Fiskaaling á Oyrarbakka, 1978-1990

Viðurkenningar
Edmund Joensen gjørdist riddari av Dannebrog í 1995, riddari av 1. stigi av Dannebrog í 1997 og fekk kommandørkrossin av Dannebrog í 2005.

Edmund Joensen er 77 ára gamal og giftur við Edfríð Joensen. Tey bæði búgva á Oyrarbakka.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mai 2022

Bjargaðu sluppunga í evstu løtu

Tórshavnar sløkkilið bjargaði Havalduni, sum lá við flótibrúnna úti í Bakka

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað var upp á eitt hangandi hár, at sluppungin Havaldan, sum lá við flótibrúnna úti á Bakka, ikki sakk fyrrapartin fríggjadagin.

Tórshavnar sløkkilið kom við pumpum, og tað gekk akkurát at pumpa so mikið, at báturin fekst uppaftur. Báturin hevði stóra slagsíðu, og har manglaði ikki nógv í, so sakk báturin.

Havaldan er bygdur sum sleipibátur í 1919. Tað var Laurits Debes, ella Laurits í Mortansstovu, sum hann varð róptur, sum bygdi hann til Søren Müller.

Magnus Hansen, ein av eigarunum, upplýsir at hann hevur átt bátin í hálvan triðja mánað. Tá hann var umborð í gjárkvøldið, var alt sum tað skuldi vera.

Báturin er keyptur við tí endamáli at varðveita hann.

(Mynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2022

Sáttmálasemja við arbeiðarafeløgini

Partarnir undirskrivaðu nýggjan tvey ára sáttmála mikudagin

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Semja varð seinnapartin mikudagin funnin um nýggjan tvey ára sáttmála millum arbeiðarafeløgini og Føroya Arbeiðsgevarafelag. Tað ljóðaði annars fyrr um dagin, at langt varð ímillum partarnar, sum í fyrstu syftu høvdu vrakað uppskotið um semju frá semingsmonnunum.

Men stutt eftir kundi Føroya Arbeiðarafelag boða frá á netinum, at semingsuppskotið varð góðtikið. Uppskotið gevur arbeiðarafeløgunum eina grundlønarhækking á 9,66 krónur yvir tvey ár umframt at viðbøturnar fyri starvsaldur hækka.

Viðbótin fyri hægsta starvsaldur verður nú 8 prosent eftir 11 árum, og hinar viðbøturnar hækka eisini umframt at tíðarskeiðið nær tær verða latnar verður styttri.

- Sum heild eru vit nøgd við lønarhækkingina. Hækkaðu starvsaldursviðbøturnar gera, at vit klára at halda stand í mun til prísvøksturin, skrivaði arbeiðarafelagið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Sáttmálin undirskrivaður til Fámjinstunnilin

Mikudagin varð sáttmálin millum Landsverk og J&K Petersen um arbeiðið at gera tunnil og vegirnar til nýggja Fámjinstunnilin, undirskrivaður

Uni Rasmussen, landsstýrismaður við fíggjarmálum, Sigurd L. Lamhauge, stjóri á Landsverki og Stein Olvur Petersen, stjóri hjá J&K Petersen (Mynd: Landsverk)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Mikudagin varð sáttmáli til nýggja Fámjinstunnilin undirskrivaður.

Tað vóru Sigurd L. Lamhauge, stjóri á Landsverk og Stein Olvur Petersen, stjóri hjá J&K Petersen, sum skrivaðu undir sáttmálan.

Hetta hendi á lítlari samkomu á Landsverki, har fólk sum hava arbeitt við verkætlanini vóru hjástødd, umframt at Uni Rasmussen, landsstýrismaður við fíggjarmálum, eisini var til staðar.

Fámjinstunnilin verður umleið 1.200 metrar langur, við tveimum breytum. Tunnilin fær alla ta kravdu trygdarútgerðina, ið ein tílíkur tunnil skal hava í dag, skrivar Landsverk.

Tað er LBF, ið hevur staðið fyri prosjekteringini av verkætlanini.

Avtalan við J&K Petersen er á umleið 150 milliónir krónur, men samlaði kostnaður fyri alla verkætlanina er mettur at vera 207 milliónir krónur.

Seinni í ár er ætlanin at bjóða el-arbeiðið í tunlinum út, ið er alt arbeiðið, við eitt nú ljósum og trygdarskipanini.

Ætlanin er at arbeiðið byrjar sum skjótast á plássinum í Ørðavík, har J&K Petersen fyrst byrjar at grava av fyri vegnum, ið skal ganga fram til tunnilsmunnan. Eftir ætlan byrjar sjálvt tunnilsarbeiðið seinni í ár, og øll verkætlanin skal eftir ætlan vera liðug miðskeiðis í 2024, skrivar Landsverk.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2022

Klárt at yvirtaka farsóttarøkið

Lógaruppskotini um yvirtøku av farsóttarmálsøkinum verða nú send til hoyringar, og stingur onki óvæntað seg upp, verður málsøkið á føroyskum hondum 1. mai næsta ár

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Embætisfólkini í Heilsumálaráðnum og á Løgmansskrivstovuni eru nú, í samstarvi við danskar myndugleikar, liðug at fyrireika yvirtøkuna av farsóttarmálsøkinum. Lógaruppskotini verða send til hoyringar hjá viðkomandi pørtum, og hoyringstíðin verður tær vanligu fýra vikurnar.

Yvirtøkan kann sostatt leggjast fyri tingið, beinanvegin tað kemur saman aftur eftir ólavsøku og verða avgreidd úr tinginum í heyst.

Endamálið við lógaruppskotinum er formliga at yvirtaka farsóttarmálsøkið. Við uppskotinum fáa føroyskir myndugleikar lóggávuvaldið og útinnandi valdið á málsøkinum. Farsóttarmálsøkið fevnir m.a. um tey viðurskifti, sum umrødd verða í “anordning nr. 655 af 14. juni 2011 om ikrafttræden for Færøerne af lov om foranstaltninger mod smitsomme og andre overførbare sygdomme” og í donsku epidemilógini.

Farsóttarøkið fevnir um øll tey viðurskifti í tí føroyska samfelagnum, sum kunnu verða ávirkað av einari farsótt, um so er, at tey ikki verða flokkað undir eitt annað málsøki, sum ikki er yvirtikið.

Yvirtøkumál er málsøkið hjá løgmanni, og tí er tað eisini løgmaður, sum formliga leggur yvirtøkuuppskotið fyri Løgtingið.

Men tá málsøkið er yvirtikið, kemur tað undir ræðið hjá landsstýrismanninum við heilsumálum. Umsitingarliga er í hvussu er ætlanin, at tær uppgávur, sum landslæknin í dag hevur við støði í donsku farsóttarlógini, verða lagdar út til nýggja Fólkaheilsustýrið, sum fer at virka á nýggjárinum. Fólkaheilsustýrið verður stovnur undir Heilsumálaráðnum.

Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum, tók stig til yvirtøkuna av farsóttarmálsøkinum, tá hann bar ynski fram um hetta á landsstýrisfundi í november í fjør.

– Eg eri stórliga fegin um, at fyrireikandi arbeiðið hevur gingið so væl, og at vit nú fáa fult ræði á hesum málsøkinum. Hóast tað gekk væl undir koronufarsóttini, gjørdust vit varug við, at tað hevur fyrimunir fyri tilbúgvingina og handfaringina av slíkum støðum, at allur avgerðarrætturin er á føroyskum hondum, soleiðis at skjótt verður borið at, sigur Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður í heilsumálum í tíðindaskrivi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2022

Eitt umskiftiligt ár hjá Posta við methøgari sølu

Árið var ferðmikið, umskiftiligt og var merkt av bæði broytingum í marknaðarrákum og av koronu. Rakstraravlopið er 13 milliónir krónur

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Posta hevur kunngjørt ársroknskapin fyri 2021. Aftur í 2021 hevði Posta vøkstur í søluni, sum var 127 mió. kr., ið er mesta søla, Posta hevur havt, síðan felagið gjørdist partafelag. Rakstraravlopið er 13 milliónir krónur, sum svarar til gott 10 prosent av søluni. Úrslitið áðrenn skatt er 3,4 milliónir krónur. 

- Farsóttin hevur meira enn nakað annað varpað ljós á virðið í virkseminum hjá Posta og tann leiklutin, Posta hevur í at knýta húski, fyritøkur og stovnar saman heima og úti í heimi. Árið hilnaðist samanumtikið væl. Sølan setti met, og úrslitið er nøktandi, sigur Joel undir Leitinum, stjóri.

Marknaður í broyting
Marknaðurin er í metskjótari broyting. Seinastu árini hava serliga talgildingin og korona gjørt seg galdandi:

- Fyri Posta merkir tað, at viðskiftafólk bíleggja enn meira til dyrnar, og at fraktvirksemið veksur. Hinvegin minkar talið av brøvum eins og fløskuhálsar í framleiðslu og flutningi úti í heimi ávirka keyps- og flutningsmynstrið innan postflutning, sum heild, sigur stjórin.

Úrslitini í árinum prógvaðu, at kósin, sum Posta hevur sett, er við til at brynja samtakið til framtíðina. Posta ger íløgur í talgilda tænastumenning, í økt fraktvirksemi og í framhaldandi at vera best og fyrstaval hjá viðskiftafólki. Í árinum gjørdi Posta stór framstig á fleiri økjum, sigur Joel undir Leitinum og leggur afturat:

- Tað er enn potentiali at gera tað betri. Tað er týdningarmikið, at Posta fylgir við tørvinum hjá viðskiftafólkum og broytingum í marknaðinum, arbeiðir áhaldandi við sunnum, effektivum rakstri og setir ferðina upp innan grøna orkuskiftið. Á tann hátt brynja vit Posta til framtíðar avbjóðingar.

Nevndin í Posta er soleiðis mannað: Joen Magnus Rasmussen, nevndarformaður, Reidar Nónfjall, næstformaður, Gudny Langgaard, Guðrið Højgaardog starvsfólkaumboðini Jóannis Iversen og Steinvør Jacobsen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2022

OY í dós útselt

Nýggjasta føroyska ølið fæst einans úr kagga á skeinkistøðum

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

- Tað hevur gingið so væl hjá okkum, at succes’in er vorðin ein trupulleiki. Trupulleikin er, at vit klára ikki at levera til øll tey, sum vilja hava fatur á okkara bryggi.

Soleiðis sigur Petur Petesen, stjóri á bryggjarínum OY, nú tað mikudagin frættist, at OY í dósum ikki eru til at uppdríva í rúsum og handlum í landinum. Heldur ikki í egnu útsøluni hjá bryggjarínum á Hálsi í Havn.

- Tað er rætt, at tað ikki eru fleiri dósir eftir, og vit hava ikki havt møguleika at tappa samsvarandi eftirspurninginum. Men vit bryggja við fullari styrki, og tað tekur nakrar dagar til ølið er liðugt lagrað. Í løtuni hava vit úr at gera bara við at halda tørn, so at kranarnir á skeinkistøðunum ikki gerast tómir fyri øli frá OY, sigur Petur Petersen, eisini róptur Petur Øl.

Hann sigur, at tey royna at halda avtalurnar um levering av kaggum, sum gjørdar eru við skeinkistøðini. So tað verður neyvan fyrr enn í næstu viku, at støða verður tikin til, nær farast kann undir at tappa bryggið í dós aftur.

So enn ber til at fáa fatur á einari Oynari Oy, men ikki í dós.

- Vit hava eisini nóg mikið av øli í kranunum hjá okkum her á bryggjarínum, leggur Petur afturat.

Eftir stóra upplatingartiltakið seinasta fríggjadag og langt út á kvøldi, byrjaði matstovan og barrin hjá OY virki sítt í á bryggjarínum, og kundastreymurin hevur verið støðugur. Tað vísir seg, at staðið er ógvuliga vælumtókt hjá teimum nógvu, sum hava sín arbeiðsdag á Hálsi at koma til døgurða um dagin – eisini hóast ongin øl verður keypt afturvið. 

Petur "Øl" Petersen (Mynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Ungfólk mugu finna sær annað arbeiði

Fyri ikki at kappast við privatu vinnuna um avmarkaðu arbeiðsmegina, hevur býráðið í Havn tikið avgerð um ikki at skipa fyri Ung í arbeiði í summar

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tá arbeitt var við fíggjarætlanini fyri 2022 gjørdi Tórshavnar býráð av, at tiltakið Ung í arbeiði ikki verður í ár. 

Ung í arbeiði varð upprunaliga sett í verk, tá tað var trupult hjá ungum at finna sær eitt arbeiði í summarfrítíðini, og soleiðis sleppa at royna seg í arbeiðslívinum.

Tiltakið hevur øll árini verið vælumtókt, men støðan á arbeiðsmarknaðinum er ein heilt onnur nú, enn tá tiltakið byrjaði, sigur Tórshavnar kommuna.

Í dag starvast nógv ung í síni frítíð í m.a. handils- og matstovuvinnuni. Og nú støðan við Korona er broytt, er væntandi, at ferðavinnan tekur dik á seg aftur, og fer hetta at hava við sær ein vaksandi tørv á arbeiðsmegi í summar. Fyri ikki at kappast við privatu vinnuna um avmarkaðu arbeiðsmegina, gjørdi býráðið tí av ikki at skipa fyri tiltakinum Ung í arbeiði í 2022.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2022

Fyrstu ferð eitt ferðamannaskip vitjaði í Funningi

Ferðafólkini vóru sigld inn á lendingina í Funningi við smærri bátum, og kundu uppliva mangt og hvat í bygdini. Ein væl eydnað cruise-vitjan, sigur Runavíkar Havn

(Mynd: Runavíkar Havn)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Farna fríggjakvøld kom ferðamannaskipið Ocean Adventurer inn á Funningsfjørð. Tíðliga leygarmorgunin vórðu ferðafólkini sigld inn á lendingina í Funningi við skjóttgangandi gummibátum. Ferðafólkini, 80 í tali, vóru úr USA, Kanada og Australia.

Hetta skrivar Runavíkar Havn á heimasíðuni.

Bygdafólkið í Funningi hevði saman við Visit Runavík og Runavíkar havn fyrireikað vitjanina og skipað fyri alskyns lokalum upplivingum. Millum annað kafé, sølu av minnislutum, sálmasangi í kirkjuni, søguligari framsýning, spákingartúrum í bygdini við ferðaleiðara, føroyskum dansi og gongutúri niðan á Hvíthamar við staðbundnum ferðaleiðara. Sonevndu "Ask me" genturnar hjálptu væl til við at leiðbeina og geva ferðafólkunum skrá og kort yvir bygdina.

Í kirkjuni handaði umboð frá skipinum bygdini eina gávu. Runavíkar havn handaði somuleiðis skipinum ein platt úr føroyskum gróti.

Ein sera væl eydnað vitjan, staðfestir Runavíkar Havn.

- Slíkar vitjanir verða skipaðar eftir einum serstøkum leisti, har høvuðsfyriskipararnir leggja stóran dent á at tryggja sær eitt sosialt burðardygt tiltak, sigur Runavíkar Havn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mai 2022

Níggju verkætlanir fingið stuðul til gransking

32 umsóknir um stuðul komu inn, og varð søkt um slakar 25 milliónir krónur – játtanin er 7,5 milliónir

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Níggju verkætlanir hava fingið tilsamans góðar átta milliónir krónur í stuðli frá Granskingarráðnum.

32 umsóknir komu inn til árligu freistina í februar, og søkt varð um slakar 25 milliónir krónur, og er  játtanarparturin sostatt um 30 prosent, skrivar heimasíðan hjá Granskingarráðnum.

Helmingurin av játtanini er latin til ph.d.-verkætlanir.

Tað er faknevndin fyri stuðli til gransking, sum hevur gjørt av, hvørjar verkætlanir skulu stuðlast. Tey hava grundað avgerðirnar á fakligar metingar frá útlendskum serfrøðingum og á strategiskar metingar fyri gransking í Føroyum.

7,5 milliónir krónur vóru tøkar á løgtingsfíggjarlógini til stuðul til gransking í ár, og játtanin hevur verið óbroytt í fleiri ár. Avlop frá lidnum og steðgaðum verkætlanum varð játtað aftur.

Verkætlanir, sum hava fingið stuðul

Knút Háberg Eysturstein: "Hugtakið um tað føroyska í tónleikaútbúgving - tingingar um samleika og siðvenjufatanir" - Ph.d. verkætlan á Námsvísindadeildini á Fróðskaparsetri Føroya - kr. 1.006.554

Heidi S. Mortensen: "Æðrakálking og hjartasjúkdómalæra av aldum laksi í Føroyum" - Ph.d. verkætlan á Fiskaaling - kr. 994.411

Jens Chr. Svabo Justinussen: "Resiliensur og samfelagsstýring undir COVID-19 farsóttini í Føroyum - ein djúpdarkanning av kreppuleiðslu og skipan í kommunala geiranum" - Ph.d. verkætlan á Søgu- og samfelagsdeildini á Fróðskaparsetri Føroya - kr. 1.094.580

Torstein D. H. Balle: "Sniðgeving av hitaskipanum til sethús, sum vísir bestu nýtslu av varandi orku og evni at virka eftir treytum, ið føroyska orkuskipanin ásetir" - Ph.d. verkætlan á Náttúruvísindadeildini á Fróðskaparsetri Føroya - kr. 861.005

Maria Skaalum Petersen: "Føroyskir innflytarar í Danmark – sosial og heilsulig perspektiv" - Verkætlan á Deplinum fyri Heilsugransking á Fróðskaparsetri Føroya - kr. 998.076

May-Britt Skoradal: "Kropslig venjing og kostbroytingar sum viðgerð av typu 2 diabetes" - Verkætlan á Deildini fyri Heilsu- og sjúkrarøktarvísindi á Fróðskaparsetri Føroya - kr. 660.000

Agnes-Katharina Kreiling: "Broytingar í føði og lívssøgu hjá bleikjum og sílum í føroyskum vøtnum" - Verkætlan á Tjóðsavninum - kr. 975.837

Jónrit Halling: "FarGen-PGx: Samanrenningin millum ílegur og ymisk sløg av heilivági í føroysku populatiónuni" - Verkætlan á Ílegusavninum og Náttúruvísindadeildini á Fróðskaparsetri Føroya" - kr. 435.770

Sunnvør í Kongsstovu: "Startskotið til genomatlasið fyri føroyska vistfrøði" - Verkætlan á Náttúruvísindadeildini á Fróðskaparsetri Føroya - kr. 1.030.072

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Hymir - føroyskur drekka- og matfagnaður í Vági

Leygardagin 4. juni verður skipað fyri drekka- og matfagnaði í gamla býlinginum á Gørðunum í Vági, sum Biskupskelda og Matkovin skipa fyri

Tiltakið fer fram í søguliga økinum á Gørðunum í Vági

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Leygardagin 4. juni verður skipað fyri hugnaligum drekka- og matfagnaði í gamla býlinginum á Gørðunum í Vági.

Tað eru suðuroyarfeløgini, Biskupskelda og Matkovin, sum í felag hava tikið stig til staðbundna tiltakið.

Seinastu árini er talið av fyritøkum, sum framleiða staðbundnar drykki- og matvørur, økt, og staðfestast kann, at altjóða rákið við øktari virðing fyri staðbundu vørunum, eisini er komið til Føroyar. Staðbundna framleiðslan hevur stóran týdning fyri mentan, búskap og umhvørvi føroyinga, og tí fegnast fyriskipararnir um jaligu gongdina og broytta hugburðin.

Hymir er heitið á staðbundnum drekka- og matfagnaði, har føroyskar hágóðskuvørur eru í miðdeplinum. Tiltakið fer fram í søguliga økinum á Gørðunum í Vági, har søguliga fyritøkan, A/S J. Dahl á Gørðunum fór undir virksemi í 1860’unum. Í meira enn 125 ár var økið miðdepilin fyri virkseminum hjá fyritøkuni, men í dag er økið vorðið mentanarligur og handilsligur miðdepil. Í hugnaliga økinum á Gørðunum húsast handil, matstova, kafé, gallarí, mentanarhús, søvn og smábryggjarí.

Hymir hevur eina fjølbroytta skrá við alskyns tættum, ið fagna staðbundnari framleiðslu. Talan verður m.a. um savnandi máltíðir við staðbundnum rávørum, øl- og vínsmakking, sølu, fyrilestrar, framsýning, bálhúgna og konsert við fólkatónleikara.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mai 2022

Andras Marr nýggjur stjóri á Akstovuni

Andras er 51 ára gamal og úr Hoyvík. Hann er útbúgvin politistur og hevur BA í løgfrøði. Harumframt hevur hann tikið leiðsluútbúgving

(Mynd: KVF)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fíggjarmálaráðið hevur sett Andras Marr sum nýggjan stjóra á Akstovuni.

Andras hevur drúgvar leiðsluroyndir frá politinum, bæði sum vaktleiðari og linjusjef. Andras hevur eisini verið sýslumaður. Seinastu árini hevur hann verið tilbúgvingarsamskipari í Fiskimálaráðnum.

Andras er 51 ára gamal og úr Hoyvík. Hann er útbúgvin politistur og hevur BA í løgfrøði. Harumframt hevur hann tikið leiðsluútbúgving.

Andras byrjar væntandi í starvinum eftir summarfrítíðina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Annfinn Hjelm settur fíggjarleiðari í Fuglafjarðar kommunu

45 ára gamli Annfinn Hjelm byrjar í starvinum 7. juni

(Mynd: Fuglafjarðar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Týskvøldið tók Fuglafjarðar býráð avgerð um at seta Annfinn Hjelm í starvið sum fíggjarleiðari í Fuglafjarðar kommunu.

Annfinn Hjelm er 45 ára gamal, og hann hevur útbúgvig sum búskaparfrøðingur og master í leiðslu. Hann hevur eisini drúgvar royndir sum fíggjarleiðari frá ymiskum størvum í Føroyum, skrivar kommunan á heimasíðuna.

Annfinn Hjelm byrjar í starvinum sum fíggjarleiðari 7. juni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Eyðun Húsgarð nýggjur leiðari í Svimjihøllini í Gundadali

Hann hevur drúgvar leiðsluroyndir úr vinnulívinum, og hevur hann eisini verið varaleiðari í svimjihøllini eitt tíðarskeið umframt arbeitt sum lívbjargari

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Týsdagin setti Tórshavnar kommuna Eyðun Húsgarð í starv sum leiðara fyri Svimjihøllina í Gundadali.

Um Eyðun Húsgarð skrivar kommunan, at hann hevur drúgvar leiðsluroyndir úr vinnulívinum, og hevur hann eisini verið varaleiðari í Svimjihøllini eitt tíðarskeið umframt arbeitt sum lívbjargari.

Eyðun er eisini kendur í felagsumhvørvinum bæðí í Havnar Svimjifelag og Svimjisambandi Føroya.

Svimjihøllin í Gundadali, sum hevur umleið 160.000 vitjandi árliga, verður í løtuni bygd út við langhyli og vælveruøki.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Høvuðsstaðurin fingið nýggjan ferðavinnupolitikk

Tórshavnar kommuna skal m.a. stremba eftir at gerast evropeiskur mentanarhøvuðsstaður í 2030

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tórshavnar býráð samtykti í vikuni nýggjan ferðavinnupolitikk fyri Tórshavnar kommunu, sum fevnir um árini 2022 til 2026.

Ferðavinnupolitikkurin hevur heitið, “Fólk og ferðavinna lið um lið”, og fevnir um tilsamans 26 átøk, sum mælt verður til at fremja komandi árini. Kjarnin í politikkinum er, at tað fyrst og fremst skal vera gott at búgva í Tórshavnar kommunu, og at kommunan altíð skal stremba eftir, at lokali trivnaðurin og ferðavinnan ganga hond í hond.

Tórshavnar kommuna skrivar soleiðis um ferðvinnupoltikkin:

Vinnuferðandi og ítróttur

Árøkini eru býtt í tríggjar høvuðspartar.

Fyrsti parturin eru átøk, sum miða eftir at skapa javnvág millum búgvandi og vitjandi. Kommunan skal m.a. leggja seg eftir at fáa fleiri vinnuferðandi og altjóða ítróttartiltøk hendanvegin, tí hesir ferðavinnubólkar kasta lutfalsliga nógv av sær.

Neyðugt er at skipa fleiri ferðavinnuútbúgvingar í høvuðsstaðnum, samskiftið millum kommunu og ferðavinnu skal styrkjast, útvegast mugu neyvari ferðavinnuhagtøl, og hjúklast skal um bygdirnar og smærru ferðavinnuaktørarnar í kommununi.

Kveikjandi mentan

Annar parturin er um at skapa góðar karmar um eitt kveikjandi mentanarlív, sum bæði gagnar borgarunum og dregur ferðandi at sær.

Millum átøkini her eru, at Tórshavnar kommuna skal stremba eftir at gerast evropeiskur mentanarhøvuðsstaður í 2030. Hetta fer at geva listaumhvørvinum spennandi avbjóðingar og ger bæði Havnina og Føroyar sum heild til eitt áhugavert ferðamál. Eisini skal kommunan stuðla Koltursætlanini og sostatt vera við til at menna gransking og ferðavinnu í oynni.

Grønari ferðamál

Í triðja parti eru átøk, sum skulu gera høvuðsstaðin til eitt grønari ferðamál. Til dømis skal meira ferð setast á grøna orkuskiftið í kommununi, og gistingarhús og matstovur skulu eggjast til at fáa sær sertifisering fyri burðardygd. Kampingplássið skal leggja um til grøna orku, og kommunan skal útvega tjaldingarøki, sum hóskar serliga væl til barnafamiljur.

Ein arbeiðsbólkur hevur síðan í heyst arbeitt við ferðavinnupolitikkinum. Við støði í m.a. samrøðum og fundum við borgarar, vinnulív, staðbundnar nevndir og onnur hevur bólkurin orðað ferðavinnupolitikkin og átøkini, sum eiga at verða framd árini 2022-2026.

Skapar lív og inntøkur

Heðin Mortensen, borgarstjóri í Tórshavnar kommunu, sigur soleiðis um nýggja politikkin:

- Ferðavinnan hevur stóran týdning fyri høvuðsstaðin. Hon er við til at skapa lív og trivnað og gevur góðar inntøkumøguleikar hjá bæði smáum og stórum vinnurekandi kring um í allari kommununi.

- Við nýggja ferðavinnupolitikkinum hava vit eitt gott amboð at skapa bestu karmar um ferðavinnuna, soleiðis at hon kann vera til enn størri gagn hjá vinnurekandi og borgarum sum heild.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2022

Suðuroyarleiðin uttan Smyril í fimm vikur

Í heyst skal Smyril til eftirlit, og verður væntandi tikin úr sigling miðskeiðis í august og fimm vikur fram

(Savnsmynd: Bjartur Vest)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Skipið, sum Strandferðslan hevur útvegað til suðuroyarleiðina, Herjolfur III, fær úr at gera í heyst.

Smyril skal nevniliga til eftirlit 16. august og fimm vikur fram, sigur Strandferðslan á heimasíðuni.

Eftir ætlan byrjar Smyril at sigla aftur á Suðuroyarleiðini fyrstu vikuna í oktober.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2022

Legði krans á gravirnar hjá bretsku hermonnunum

Skotski ráðharrin, Iain Stewart, hevur verið á vitjan í Føroyum, og mikudagin mintist hann saman við øðrum bretsku hermenninar, sum liggja grivnir í kirkjugarðinum við Velbastaðvegnum

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Skotski ráðharrin Iain Stewart umboðar “Parliamentary Under Secretary of State in the Scotland Office” í bretsku stjórnini. Saman við honum vóru sjey politiskir ráðgevar, miðlaráðgevar, skrivarar og umboð fyri bretsku sendistovuna í Keypmannahavn á vitjan í Føroyum.

Í sambandi við vitjanina, var ein av uppgávunum at leggja krans á gravirnar hjá teimum bretsku hermonnunum í kirkjugarðinum við Velbastaðvegin.

Til staðar vóru eisini Thomas H. Dam, bretskur konsul í Føroyum. Bogi Jacobsen, tekniskur stjóri, umboðaði Tórshavnar kommunu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2022

Ætlanin við Løðhamar gerst veruleiki

Arbeiðsmenn hjá Vágs kommunu hava ruddað og fríðkað um gamla fiskaplássið á Løðhamri í Vági, og ætlanin er at gera gamla fiskaplássið til eitt søguligt mentanarøki

(Mynd: Vágs kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Seinastu tíðina hava arbeiðsmenn hjá Vágs kommunu ruddað og fríðkað um gamla fiskaplássið á Løðhamri í Vági.

Har eru nú beinkir settir upp og stoyptur er kantur framvið sjóvarmálanum. Ætlanin er eisini at gera gøtu oman og ein pall/bátabrúgv framvið sjónum.

Ætlanin er at fáa ein part av fiskaplássinum á Løðhamri klárt til Jóansøku, sum verður í Vági í ár, skrivar Vágs kommuna, sum hevur sett 400.000 krónur av í ár til nýskipan av fiskaplássinum.

Arbeiðið er nú væl í gongd, har ætlanin er at gera gamla fiskaplássið til eitt søguligt mentarnarøki. Eisini er ætlanin at gera íbúðir á vestara partinum av økinum, og er áhugi fyri hesum, nú útbjóðingartilfarið til íbúðirnar hevur ligið alment frammi, skrivar kommunan.

Sambært Levi Mørk, ið er formaður hjá mentamálanevndini hjá Vágs kommunu, gevur fiskaplássið longu nú møguleikar fyri ymiskum mentanarligum tiltøkum, og tað kann gerast enn betri.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2022

Byggja brýr millum deyv og hoyrandi

Privat tilboð til almennu skipanina fer vónandi at gera tað smidligari og lættari at fáa teknmálstulking, tá tørvur er á tí

Eyðgunn Hansen og Edny Poulsen

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hóast teknmál varð viðurkent sum sjálvstøðugt mál í Føroyum í 2017, er framvegis langt eftir á mál, fyri at tryggja deyvum nøktandi atgongd til samskifti og tænastur í gerandisdegnum. Hetta hava Eyðgunn Hansen og Edny Poulsen sett sær fyri at gera nakað við, og gera tað lættari og smidligari hjá deyvum og fyriskiparum at fáa fatur á tulking. Við teknmálsfyritøkuni Tekna hava tær undirvísing og skeið í teknmáli, men hava nú víðkað virksemið til eisini at fevna um teknmálstulking.

Sum deyvur hevur tú javnan brúk fyri tulking í gerandisdegnum, tað verið seg til foreldrafundir, starvsfólkafundir, lækna, undirvísing, próvtøkur ella samskifti við myndugleikar og stovnar. Í dag er almenna tulkatænastan hjá Almannaverkinum stórt sæð einasti møguleiki fyri at fáa teknmálstulking, og har uppliva deyvu borgararnir í Føroyum ofta, at tað er trupult at fáa neyðugu tænastuna, tí tulkar ikki eru tøkir.

- Við einum privatum ískoyti til almennu skipanina, fer tað vónandi at vera smidligari og lættari at fáa tulking, tá ið tørvur er á tí, sigur Edny Poulsen.

Stórur tørvur á tulking

Tær báðar vísa á, at í seinastuni hevur tað verið politiskt frammi, at øll eiga at hava atgongd til almenna kunning hjá fyritøkum og stovnum, bæði hjá landi og kommunu.

Men hóast hetta, er framvegis ovurhonds stórur tørvur á teknmálstulking millum stovnar, kommunur, fyritøkur og deyvar borgarar. Tær báðar vísa á, at hetta serliga er galdandi, tá tað kemur til kunningartilfar og heimasíður, har deyv ofta eru fullkomiliga yvirsædd. Har eigur alt viðkomandi tilfar og kunning sjálvandi at vera videotulkað, soleiðis at deyv fáa somu atgongd sum øll onnur.

Við nýggju tulkatænastuni ynskja Eyðgunn og Edny at byggja brýr millum deyv og hoyrandi, tí tær trúgva upp á, at øll eiga sama sjálvsagda rætt til samskifti, kunning og upplivingar í gerandisdegnum, eitt nú tað, sum verður sagt á fundum, til próvtøkur, í skúlastovuni, hjá læknanum, í rættinum, á almennum tiltøkum, í sjónvarpinum og nógva aðra staðni.

- Vónandi kunnu vit eisini vera við til at gera teknmálstulking til ein meira sjálvsagdan part, soleiðis at eisini deyvir borgarar og teirra avvarðandi eru tryggjað luttøku í samfelagnum á jøvnum føti við onnur, sigur Eyðgunn Hansen.

Ein føroysk teknmálsorðabók

Eyðgunn og Edny hava síðani 2013 arbeitt við at gera eina føroyska teknmálsorðabók https://fo.signwiki.org. Talan er um eina orðabók, sum støðugt verður ment. Meginparturin av hesum arbeiði hevur verið sjálvboðið.

Tíðindaskriv frá Tekna

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mai 2022

Katrin Ottarsdóttir, Ria Tórgarð og Anker Mortensen fáa listafólkaløn í trý ár

22 umsóknir komu inn, og vóru flestu teirra á einum sera høgum listaligum stigi, sigur nevndin í Mentanargrunni Landsins

Katrin Ottarsdóttir er ein av trimum listafólkum, sum hevur fingið listafólkaløn í trý ár (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Nevndin í Mentanargrunni Landsins hevur tikið avgerð um at veita trimum umsøkjarum listafólkaløn í trý ár fyri at arbeiða burturav við bókmentum, myndlist og palllist.

Talan er um Katrin Ottarsdóttir, Anker Mortensen og Jóhannu Mariu (Riu) Tórgarð.

Nevndin í Mentanargrunni Landsins sigur í tíðindaskrivi, at tey fingu 22 umsóknir inn, og tær flestu vóru á einum sera høgum listaligum stigi.

– Torført hevur verið at taka dagar ímillum dygdargóðu umsóknirnar. Samstundis fegnast vit um fjølbroytnið og gróðurin, sum er á teimum ymsu yrkislistaøkjunum.

Endamálið við listafólkalønunum er at bøta um umstøðurnar hjá yrkislistafólkum, og lønirnar verða veittar umsøkjarum við støði í verkevni ella verkætlan, sum eftir nevndarinnar meting hava listalig og faklig dygdareyðkenni.

Listafólkið skal í einum tríára skeiði arbeiða burturav við síni list. Listafólkalønin svarar til læraraløn á fólkaskúlans lønarstigi 21, stig 1.

Hetta søgdu faknevndirnar um listafólkini

Katrin Ottarsdóttir: – Katrin Ottarsdóttir, rithøvundur, hevur givið út skaldskap á høgum listaligum stigi. Tað sama eyðkennir tey bæði skaldsøguhandritini, sum eru send við umsóknini um listafólkaløn.... hon granskar á listaligan hátt viðurskifti millum foreldrini og lýsir við sakligari innliving, hvussu hálvvaksna barnið livir við avleiðingunum. Tekstirnir eru merktir av frásagnargleði og kreativum málburði. Umhvørvið er lýst við fáum og sigandi staklutum. Stílurin avmyndar tær mekanismurnar í sinninum, sum verða settar í verk, tá ið tað óynskta hendir.” Faknevndin leggur afturat, at líkindini eru fyri, at verkætlanirnar hjá Katrini “verða lidnar í komandi tríáraskeiði.

Í nevndini sótu Malan Marnersdóttir og Dorit Hansen.

Anker Mortensen: – Vit eru samd um tað høga listaliga stigið, Anker Mortensen er á, og sum hevur gjørt hann til ein av fremstu listafólkum í sínum ættarliði. Samstundis hevur hann á makaleysan hátt megnað at tulkað síni føroysku evni í einum úttrykki, har abstraksjón, fabulering og mystikkur ganga upp í hægri og hugtakandi eind. Í einum verki fyri og øðrum eftir hevur hann í stívliga tjúgu ár dýpt og fínkað sítt úttrykk við stórum fylgjum og einum listaligum stigi, sum hevur vakt ans uttan fyri landoddarnar.

Í nevndini sótu Nils Ohrt og Inger Smærup Sørensen

Jóhanna Maria Tórgarð: – Jóhanna Maria hevur verið sera virkin í sjónleikaraumhvørvinum síðani 1970’ini og hevur drúgvar royndir við sjónleiki og sjónleikaframleiðslu. Í umsóknini er sera væl lýst og nágreinað, hvat 3-ára listafólkalønin verður brúkt til - eitt nú at skapa nýtt føroyskt tilfar til pall og at fáa tilfar frá palli yvir í film. Harumframt horva hennara verkætlanir langt inn í framtíðina, har hugsað verður um at menna ungar leikarar og ætlanir um at skapa karmar um eitt palllistaligt umhvørvi uttan fyri Tórshavn. Verkætlanirnar eru fjølbroyttar og spennandi og hava týdning fyri at menna føroyska palllist.

Í nevndini sótu Marianna Mørkøre og Kristina Sørensen Ougaard.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2022

Bárður Dal Christiansen í Gamla Seglhúsinum á Norðoyastevnu

Fernisering var í gjár, og verður framsýningin hangandi uppi allan juni mánaða

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fríggjadagin lat upp listaframssýning við Bárði Dal Christiansen í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík.

Framsýningin er opin hongur uppi allan juni mánaða, og tað er ókeypis at vitja.

Norðoyastevnudagarnar er framsýningin opin millum 15 og 19. Í juni er framsýningin opin yrkadagar frá 14 til 17.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Anastacia kemur til Føroya

Leygarkvøldið 19. november verður konsert við altjóða formatið í Høllini á Hálsi. Tá kemur heimstjørnan Anastacia til Føroya, og fer at framføra síni mongu hits fyri føroyingum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tú minnist løgini frá 00unum, og tú hoyrir framvegis fleiri av hennara løgum í lurtunum. Tá hitt hennara verða spæld í veitslum, veitst tú, at alt fer at kóka. Við sínum 157cm er Anastacia ikki millum størstu kvinnur í vavi, men rødd hennara er risastór. Hon hevur eina heilt serliga rødd: Eitt sindur hás, eitt sindur snjøll og óvanliga orkumikil. Tú ert ikki í iva, tá tú hoyrir hana syngja, at her er ein serstakliga gávað songkvinna. 

Amerikanska songkvinnan brast á altjóða pallin í ár 2000, tá hon legði heimin fyri sínar føtur við risa hittinum “I´m Outta Love”, sum gjørdi hana til eina veruliga superstjørnu. Komandi árini gav hon út hitt aftaná hitt, og framførdi hon millum annað almenna lagið til HM í fótbólti í 2002 – “Boom” eitur tað. Av øðrum risahittum úr skjáttuni kunnu nevnast “Sick And Tired”, “Paid My Dues”, “One Day In Your Life” og “Why Did You Lie To Me”. 

Í 2004 gav hon út útgávuna “Anastacia” og fyrsta staklagið á útgávuni var “Left Outside Alone” sum fór sum meldur kring allan heim, og rakk hægstu tindar á flest øllum hittlistum. Millum annað lá lagið á fremsta plássi í Evropiska Billboard í samfullar 15 vikur. 

Stutt um Anastaciu
Anastacia varð fødd í 1968. Pápin var sangari og mamman var sjónleikari á Broadway. Hon byrjaði sína yrkisleið sum dansari, og hon var millum annað við í sjónbandaløgum hjá Salt-N-Peppa. Í 1990unum byrjaði hon at gera um seg sum sangari, og gjørdist hon millum annað kórsangari hjá navnframu Paula Abdul. Fyrstu útgávuna sum sjálvstøðug lat hon frá sær í 2000, og gjørdist hon víðagitin og nógv umbiðin beinanvegin. Samanlagt hevur Anastacia latið frá sær 7 útgávur, umframt hópin av stakløgum.

Anastacia hevur havt avbjóðingar við heilsuni. Tvær ferðir hevur hon havt bróstkrabba og aðrar sjúkur hava eisini darvað. Hon hevur gjørt nógv vælgerandi arbeiði í altjóða stríðnum móti krabba, og hevur fingið fleiri viðurkenningar hesum viðvíkjandi. 

Tað eru Eventz.fo sum skipa fyri konsertini. Tað vóru eisini tey, ið skipaðu fyri James Blunt konsertini í fjør, og málið er, at bjóða føroyingum konsertir í heimsflokki. “Fyri okkum er tað ein stórur heiður, at fáa eina so stóra og aktuella heimsstjørnu til Føroya. Hon er nógv umbiðin, og ger framvegis tónleik, og hevur millum annað júst havt ein sang við í filminum American Night”, sigur Rúni Djurhuus, stjóri í Eventz.fo. Eisini vísir hann á, at nú korona ikki longur avmarkar okkum at savnast, so hava fólk hug og tørv á at koma út til tiltøk.  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mai 2022

Bellamy Brothers høvuðsnavn á ársins Country- & Bluesfestival

Festivalurin verður á Dungasandi í Sørvági 11. og 12. juni

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Vælkendu og vældámdu Bellamy Brothers verða høvuðsnavnið á ársins Country- & Bluesfestivali, sum verður á Dungasandi í Sørvági í døgunum 10. og 11. juni 2022.

Beiggjarnir, sum koma við fullum bólki, gleða seg sum vera mann, sera nógv at koma aftur til Føroyar, sum teir ordiliga hava tikið til sín. Teir fara á pallin leygarkvøldið 11. juni.

Heather Myles

Fríggjakvøldið 10. juni verður høvuðsnavnið tann vældámda Heather Myles við bólki, sum fer á pall. Hon er eisini sera vældámd í Føroyum. Og serliga í nítiárunum, var hon sera nógv at hoyra her á klettunum.

Annars er festivalurin fullur av góðum føroyskum nøvnum, sum øll gleða seg sera nógv, aftur at sleppa at spæla til festivalar. Og á ársins Country- & Bluesfestivali verða tað Hallur Joensen, Signar í Homrum, Tinganest, Magni Christiansen, Ólavur á Váli, Herborg Torkilsdóttir, Kóboykex, Hans Jacob & Vinmenn, FourMehn og Sommerson Band, sum øll á sín serstaka hátt fara at hugtaka okkum við góðum og frískum countrytónleiki.

Ársins Country-& Bluesfestivalur verður hildin í døgunum 10.-11. juni 2022

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. mai 2022

Heiðra Metallica á Summar Festivalinum

Bólkurin Exit Light fer at spæla tað besta hjá rockbólkinum Metallica

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Metallica telist millum mætastu rockbólkar í heiminum, og á Summar Festivalinum í ár fer føroyski bólkurin Exit Light at heiðra Metallica við heilt serligari framførslu. Exit Light fer at spæla tað besta hjá Metallica – ikki minst klassikararnar á The Black Album, men eisini aðrar kendar sangir.

Metallica er amerikanskur rockbólkur við donskum trummuspælara. Teir hava verið virknir síðan 1981, og fyrst í 1990unum spældur teir seg inn í superliguna við "The Black Album", sum verður mett sum ein av bestu rocktútgávum nakrantíð. Á hesari útgávu vóru stór hitt sum "Enter Sandman", "Sad But True", "The Unforgiven" og "Nothing Else Mattes". Sagt verður um hesa útgávu, at hon varð ljóðblandað tríggjar ferðir, kostaði eina millión dollarar og gjørdi enda á trimum hjúnabondum.

Umframt "The Black Album" hevur Metallica eisini gjørt aðrar virdar útgávur, og Exit Light fer spæla tað besta burtur úr rúgvuni.

Teir, sum spæla við Exit Light, eru royndir rocktónleikarar: Hans Hammer (sang), Pauli Reinert Poulsen (gittar og kór), Benjamin Petersen (gittar), John Egholm (akk gittar og kór), Heri Reynheim (bass) og Sigurd Justinussen (trummur).

Summar Festivalurin verður hildin dagarnar 4. til 6. august.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Sangløta til heiðurs fyri Árna Jacobsen

Nýggj fløga, við sangum sum Árni Jacobsen, sáli, hevur yrkt ella týdd, er komin út. Í hesum sambandi verður konsert í Betesda í Klaksvík sunnukvøldið

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Sunnukvøldið klokkan 19 verður ein serstøk sangløta/konsert í Betesda í Klaksvík, í samband við at nýggj fløga, við sangum sum Árni Jacobsen hevur yrkt ella týtt, kemur út.

Talan er um konsert til heiðurs fyri Árna Jacobsen, sála.

Á fløguni eru seytjan sangir við Betesdakórinum, Kvartettini í Betesda, Vitanum, Zamar, Eyðuni Jacobsen, og harafturat syngja børnini hjá Elisabeth og Árna, Alex, Jóna og Rani, ein sang.

Tónleikurin til fløguna er innspældur í Crossroad Studios í Arden NC við Jeff Collins sum framleiðara.

Røddirnar eru tiknar up í studionum hjá Erik Biskopstø, Pætur Gerðalíð og Torkil Mørkøre. Ljóblandað og mastrað hava Erik Biskopstø, Torkil Mørkøre og Kristoffur Mørkøre.

Til ber at ogna sær fløguna til hesa sangløtuna, har drekkamunnur eisini er á skránni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mai 2022

Hevur skrivað bók um søguna hjá Sinnisbata

Í sambandi við 40 ára dagin fyri stovnandi aðalfundin í Sinnisbata, verður skipað fyri tiltaki við bókaútgávu í Reinsarínum í annaðkvøld

Grækaris D. Magnussen (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

24. mai vóru liðin 40 ár síðani stovnandi aðalfundin hjá Sinnisbata í 1982, har stig varð tikið til at stovna felag, sum skuldi arbeiða fyri fólki við sálarsjúku, og avvarðandi teirra.

Í hesum sambandi skipar Sinnisbati fyri almennum føðingardegi og bókaútgávu í vikuni.

Í samband við føðingardagin gevur Sinnisbati, saman við Sprotanum og Grækaris Djurhuus Magnussen, bók út um søguna hjá felagnum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mai 2022

Sjónleikur um loysing í Norðurlandahúsinum

Hvussu fer heimurin at síggja út, um vit loysa frá Danmark? Hvørjar kenslur koma fram? Hvørjar verða avleiðingarnar? “Løsrivelsen” verður at síggja í Norðurlandahúsinum í juni

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hvussu fer heimurin at síggja út, um vit loysa frá Danmark? Hvørjar kenslur koma fram? Hvørjar verða avleiðingarnar? Hetta snýr sjónleikurin “Løsrivelsen” seg um, ið verður at síggja í Norðurlandahúsinum 16., 17. og 18. juni, kl. 19.30.

Leikurin tekur okkum við til tann uppspunna dagin í 2033, tá Grønland og Føroyar loysa frá Danmark. Vit fylgja trimum sjónvarpsvertinnum, sum úr hvør sínum landi í Ríkisfelagsskapinum og hvør sínari sjónvarpsstovu skulu viðmerkja og stýra degnum. Okkurt fáa tær tó ikki stýrt. Ein hjálandadevul leypir á tøknina og verður tað eitt verri óskil.

Ein av sjónvarpsvertinnunum er føroyska Mariann Hansen, ið vit m.a. kenna frá sjónvarpsrøðini Trom og stuttfilminum Ikki illa meint. Mong kenna helst eisini leikstjórarnar, nevniliga dansk-svenska Daniel Wedel og íslendska Egill Palsson.

Handan Løsrivelsen er norðurlendska sjónleikarakollektivið Paradox, ið viðger politisk viðkvom og eym evni. Fyrr hava tey t.d. viðgjørt evni sum danskan asylpolitik, roma'ir í Skandinavia og fake news. Nú er tíðin komin til loysingar-heildarspurningin. At granska hvørjar kenslur liggja handan ynskinum um loysing og hvønn týðning loysing fer at hava - bæði fyri tann einstaka og fyri sjálvsuppfatanina hjá teimum trimum londunum.

Leikurin hevur frumframførslu í Nuuk, men kemur hereftir framvið Norðurlandahúsið og verður sýndur 16., 17. og 18. juni kl. 19.30. Atgongumerki eru til keyps á nlh.fo.

Liðið handan Løsrivelsen
Leikrit: Vivi Sørensen (GL) og Daniel Wedel (DK/SE)
Leikstjórn: Egill Palsson (IS) og Daniel Wedel (DK/SE)
Pallur: Martin Eriksson (SE)
Leikarar: Mariann Hansen (FO), Karina Møller (GL), Henriette Rosenbeck (DK) og Mohamed Ali Osman (DK/SO)
Framleiðsla: Durita Sumberg (FO) og Henriette Rosenbeck (DK)
Myndatøka: Søren Meisner

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Tveir fyrilestrar við Hans Pilgaard í september

Kann upplivast í Salt og í Norðurlandahúsinum

(Mynd: Jobbe Pilgaard)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Dámligi og væl kendi, danski sjónvarpsverturin, Hans Pilgaard, verður nú at hoyra og síggja í SALT á Tvøroyri hóskvøldið 8. september og í Norðurlandahúsinum mikukvøldið 14. september.

Føroyavinurin hevur nógv upp á hjarta, og hevur samansett ein sera persónligan, áhugaverdan og stuttligan fyrilestur, ið er sera viðkomandi fyri tað, sum gongur fyri seg í dagsins samfelag.

Soleiðis fortelur hann heilt stutt um sýningina:

”Bardagin fyri einum stuttligari lívi”

Lívsgleðin hevur trong kor, í einum heimið av veðurlags vanlukkum, ”vit og tit” kjakið og við forsetum við stórlætiskenslum.

Vónin, hýrurin og tann heilhjartaði láturin krevur eina orduliga dagføring og eitt stórt klemm uttan frástøðu.

Ringur hýrur, keðilig tíðindi og dómadagsspádómur stórtrívist, meðan tað kann tykjast sera trupult at síggja ein glaðan útveg fyri ”to-do-listum”, svartskygni og ótta.

Heimurin er ikki tað, sum hann einaferð var… ella er hann?

Avbjóðingar hava møguliga altíð verið til staðar, og møguliga hava vit longu amboðini til at gera nakað við hetta.

Bardagin fyri einum stuttligari lívi er eitt kvøld við bæði larmandi skemtisøgum og friðarligum, persónligum frásøgnum.

Tað er eitt kvøld, har tann sjeyndi sansurin, tann skemtiligi sansurin, verður útgjørdur við vápnum til at berjast fyri lívinum, nemliga bardagan um eitt stuttligari og meir autentiskt lív.

Og tað er ein bardagi; men tað er ein bardagi, som er verdur at gerast partur av í staðin fyri at standa sum áskoðari og hyggja at.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mai 2022

IRF ment føroyskt tilfar til børn um umhvørvi og burturkast

Sum liður í upplýsingartilfari um umhvørvi og skiljing av ruski, hevur IRF gjørt eitt spæl og eitt hefti, sum er ætlað yngru børnunum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Sum liður í upplýsingartilfari um umhvørvi og skiljing av ruski, hevur IRF gjørt eitt spæl og eitt hefti, sum er ætlað yngru børnunum.

IRF-spælið er serliga rættað móti børnum í aldrinum 4-12 ár, men er eisini væl egnað sum eitt familjuspæl, tí endamálið er at fáa bæði børn og vaksin at hugsa meira um burturkastøkið. IRF-heftið hevur ymiskar uppgávur til børnini at loysa um m.a. skiljing, endurvinning og endurnýtslu. Tilfarið er ment í samstarvi við Angelu og Hannibal.

Spælið og heftið verður latið yngru børnunum, sum koma á vitjan hjá IRF, og harumframt fáa allir forskúlar/skúlabólkar í limakommununum hjá IRF tilboð um at fáa tilfarið við skúlaársbyrjan.

Tilfarið kann takast niður her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2022

– Eitt met, sum ongantíð átti at verið sett

100 milliónir fólk kring heimin hava verið noydd at rýma úr heimi sínum, staðfestir ST

Børn, sum vórðu flutt úr Afganistan í fjør á veg í skúla í Suðurkorea (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Yvir 100 milliónir fólk kring heimin hava verið noydd at rýma úr heimi sínum. Tað staðfestir flóttafólkafelagsskapurin hjá ST, UNHCR.

Filippo Grandis, ovasti ST-kommisserur á økinum sigur, sambært DR, at talan er um eitt ógvusligt tal, sum setur met.

– Hetta er eitt met, sum ongantíð átti at verið sett, sigur hann.

– Hetta eigur at vera ein áminning um, at mann skal loysa og forða fyri oyðileggjandi stríðnum, steðga forfylging og umrøða veruligu orsøkirnar til, at ósek fólk rýma úr heiminum.

Tær 100 milliónirnar telja flóttafólk, fólk, sum leita sær friðskjól, og meira enn 50 milliónir fólk, sum eru flóttar í egnum landi.

Størstu orsøkirnar til hetta stóra talið er støðan í Etiopia, Myanmar, Burkina Faso, Nigeria, Afganistan og demokratiska lýðveldinum Kongo. Kríggið í Ukraina spælir eisini ein leiklut.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mai 2022

Apupokur komnar til Danmarkar

Danski heilsumálaráðharrin væntar tó ikki, at smittan fer at gera um seg í danska samfelagnum

Danski heilsumálaráðharrin, Magnus Heunicke (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Mánadagin upplýsti danska heilsumálaráðið, at fyrsti tilburðurin av apupokum er staðfestur í Danmark.

Talan er um ein mann, sum hevur fingið staðfest sjúkuna eftir at hava verið á ferð í Spania.

Maðurin er nú avbyrgdur í heimi sínum, upplýsir heilsumálaráðið, sum eisini leggur afturat, at tey flestu væntast at koma heilt fyri seg aftur í einum heilsuverki sum tað danska.

Smittusporingin er farin í gongd, og væntast ikki, at smittan fer at gera um seg í danska samfelagnum, sigur danski heilsumálaráðharrin, Magnus Heunicke sambært Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mai 2022

Russiskur hermaður lívlanga fongsulsrevsing fyri at drepa ukrainskan mann

Talan er um fyrsta dómin fyri krígsbrotsverk undir krígnum millum Russland og Ukraina

(Mynd: Reuters)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ein ukrainskur dómstólur gav mánadagin einum russiskum hermanni lívlanga fongsulsrevsing fyri at hava dripið eitt óvápnað sivilfólk.

Sambært tíðindastovunum Ritzau og Reuters er talan um fyrsta dómin fyri krígsbrotsverk undir hesum krígnum millum Russland og Ukraina.

Talan er um ein 21 ára gamlan russiskan hermann, sum er dømdur fyri at hava dripið ein 62 ára gamlan mann í ukrainsku bygdini Chupakhivka 28. februar, eftir at hann fekk boð um at skjóta hann úr einum bili.

21 ára gamli maðurin játtaði seg sekan í øllum ákærum 18. mai, og í vikuni fall dómurin so í Kyiv.

Tað var fyrst í hesum mánaðinum, at ukrainskir myndugleikar boðaðu frá, at hermaðurin var handtikin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. mai 2022

Turkaland setir fimm krøv um Svøríki skal gerast Nato-limur

Tað er tilknýtið til turkisku flokkarnar, PKK og PYD, sum er orsøk til illviljan móti svenskum Nato-limaskapi

Erdogan forseti (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Turkaland hevur lagt ein lista fram við fimm krøvum, ið skulu eftirlíkast fyri at Turkaland kann viðmæla, at Svøríki gerst limur í Nato-verjusamguni.

Tað gongur fram av einum tíðindaskrivi frá turkiska forsetaskrivstovuni. Skrivstovan hevur eisini lagt krøvini út á Twitter á fleiri ymiskum málum.

- Land okkara mælir til at halda dyrnar til Nato opnar, men heldur eisini, at limalond og lond, ið søkja limaskap, skulu samstarva á hægsta stigi í stríðnum móti yvirgangi, verður millum annað sagt.

Turkisku krøvini snúgva seg í stóran mun um viðurskiftini hjá Svøríki til kurdiska arbeiðaraflokkin, PKK, og flokkin PYD. Turkaland endurtekur eitt nú krøvini um, at Svøríki skal leysgeva eina røð av persónum, við tilknýti til flokkarnar.

Savnað undir fimm yvirskriftin eru krøvini heri:

- Støðga politiskum stuðli av yvirgangi
- Støðga við at stuðla yvirgangai peningaliga
- Støðga við at lata vápn til PKK/PYD
- Strikið revsitiltøkini móti Turkalandi
- Fremji heimsumfatandi samstarv móti yvirgangi.

Punktið um at strika revsitiltøkini móti Turkalandi vísir til, at Svøríki síðan 2019 ikki hevur viljað selt vápn til Turkalands.

Svøríki og Finnland lótu í farnu viku sínar umsóknir um at gerast limir í Nato.

Turkiski forsetin, Recep Tayyip erdogan segði beinanvegin, at hann ikki fór at loyva londunum at gerast limir í verjusamgonguni.

Um Svøríki og Finnland skulu gerast limir krevst, at øll 30 Nato-londini siga ja.

Tað er russiska innrásin í Ukraina, sum er orsøkin til, at londini nú søkja Nato-limaskap.

Nato spælir ein stóran leiklut í sambandi við kríggið.

Russland hevur kravt trygd fyri, at Ukraina ikki gerst partur av verjusamgonguni. Nato vil ikki ganga hesum kravi á møti. Sambært russum gerst tað ein trygdarhóttan, um Ukraina gerst partur av Nato.

Nógv Nato-lond hava stuðlað Ukraina við hernaðarútgerð, eftir at Russland gjørdi innrás í Ukraina. Enn eru Nato-herfólk tó ikki send inn í Ukraina, tí landið ikki er ein partur av samgonguni, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mai 2022

Skottilburður í Texas: 19 skúlanæmingar deyðir

Persónurin, sum er undir illgruna fyri at hava skotið, var ein 18 ára gamal miðnámsskúlanæmingur, sum varð dripin av løgregluni

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Týsdagin upplivdi lítli býurin Uvalde í amerikanska statinum Texas ein av ringastu skottilburðunum í USA í fleiri ár.

19 ungir næmingar í Robb Elementary School, einum barnaskúla, hava latið lív, upplýsir Greg Abbott, guvernørur í Texas.

Tann, sum er undir illgruna fyri at hava framt drápini er ein 18 ára gamal miðnámsskúlanæmingur úr sama býi. Hann er eisini deyður. Hann varð, sambært guvernørinum, dripin av løgregluni, sum varð boðsend til skúlan.

Tvey løgreglufólk vórðu eisini rakt av skotum, men tey sleppa væntandi undan við lívinum, sigur Greg Abbott.

Upplýst verður, at drápsmaðurin fyrst skeyt ommu sína, áðrenn hann fór inn á skúlan og skeyt frá hond.

Sagt verður, at trý vaksin eisini eru deyð, men tað er ikki greitt, um drápsmaðurin verður taldur við millum hesi. Einki verður sagt um motivið, skrivar Ritzau.

Talan er um deyðiligasta skottilburðin á einum amerikanskum skúla síðan 2012, tá 20 næmingar og seks vaksin vórðu dripin á skúlanum Sandy Hook í statinum Connecticut.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2022

Dia P. Johannesen

Minningarorð um fyrrverandi borgarstjóran í Runavíkar kommunu

 

SkrivaÐ:

Minningarorð / Tórbjørn Jacobsen

Millum manna um okkara leiðir varð hann ikki róptur fyri annað enn Dia P. Er tú ikki einnevndur í bygd ella í einum øki, verður tú málsliga eyðmerktur á annan hátt, og fríggjadagin í farnu viku fingu vit boðini um, at ein av okkara fyrrverandi borgarstjórum var farin í annað ljós at vera - 84 ára gamal. Sjúti ár er æviskeið várt, og um mikil er megin áttati ár, og teirra dýrd er bert sút og møði, tí tíðin rennur, og vit fljúgva avstað. Harvið rakk hann gott og væl kempualdri.

Dia P. var borgarstjóri í Runavíkar kommunu í 10 ár í trimum syftum. Árini 1975-1976, 1977-1980 og aftur í árunum 1985-1988.

Dia P. var nesmaður, og á Nesi varð hann borin í heim hin 28. september 1937. Sonur Joenu (f. Jacobsen) ættað úr Leynum og Niclas Johannesen ættaður av Nesi. Tey bæði áttu synirnar Sigfred og Dia. Niclas var skipari, men doyði av sjúku stutt eftir seinra kríggj, og soleiðis gjørdist Dia faðirleysur longu 10 ára gamal. Hann royndi sjógvin, sum hann hevði stóran áhuga fyri og hug til, og 16 ára gamal fór hann til skips við Coraliu, sum Jørgen Davidsen førdi. Hann hevði eitt brennandi ynski um at gerast skipari, men eyguni kundu ikki tað sama sum hann ynskti, hann stóð ikki sýnsroyndina, tí saðlaði hann um og legði leiðina eftir kennarastarvinum. Veturin 1956/1957 var hann næmingur á Føroya Fólkaháskúla, eftir tað eitt ár til skips av nýggjum og í 1958 var hann tikin upp á Føroya Læraraskúla, haðan hann fekk prógv í 1962. Av tí at kennaraútbúgvingin var annað valið, skiparaútbúgvingin stóð fremri, men ómøgulig at røkka, hevur hann sjálvur greitt frá, at hann legði skúlataskuna í ein klæðsekk á ferðini við mjólkarbátinum til Havnar fyrsta skúladagin. Hann var ikki heilt álvuligur við støðuna. Nakrir sum gingu í sama flokki vóru Arni Ludvig, Óli Simonsen, Hans Jacob Sigvardsen og Hilmar Kass.

Dia P. gjørdist lærari við Tofta skúla eftir lokna útbúgving, og har var hann í starvi øll síni virkisár sum skúlamaður. Varaskúlastjóri var hann frá 1988 og eitt skeið tók hann á DHL í 1972. Hann var nógv av- og umhildin sum lærari millum næmingar og foreldur. Spjaddi natúrligan aga kring um seg, - har var friður til frálæru.

Í 1965 giftust Dia P. og Bergljót, - fødd Hansen. Begga er dóttir tey bæði Ingu og Niels Paula Hansen í Heimistovu á Glyvrum. Tey bæði bygdu sær hús uppi við Dalavegin í 1966, og sum so mong onnur teknaði verfaðirin eisini hesi húsini. Hetta er um tað mundið, táið nógvir nýggir kennarar koma til lutfalsliga nýggja realskúlan á Glyvrum, úr ymsum heraðshornum, og einaferð settu teir sær fyri at geva út eitt blað, - Fjarðbúgvan. Hans Jacob Sigvardsen (fyrsti blaðstýrarin), Per Hansen, Monrad Holm, Jóhann Kjeld og Kaj Aage Troest vóru lærarar við Glyvra skúla og saman við teimum byrjaði Dia P. blaðútgávu í 1970. Herrópið í fyrsta blaðnum var: “Í rúma tíð hava vit, ið standa fyri fyrstu útgávu av hesum blað, verið brennandi fúsir at fingið eitt málgagn fyri tað fólk, ið býr ella búleikast um hesar leiðir.” Stovnararnir løgdu allir sín lut í hetta vældámda blað, sum kom regluliga út fram til 1975.

Dia P. var tjóðskaparhugaður maður. Hevði stóran alsk til móðurmálið og føroyskar bókmentir. Lærdi eisini frá sær í móðurmálinum. Av yrkjarunum dámdi honum serliga væl Janus Djurhuus og Christian Matras. Yvirhøvur var hann ein sera væl lisin maður og fyrsta útlendska mál hansara var enskt. Hóast hann ongantíð tók av fleiri tilboðum um at stilla upp til løgtingsval fyri Fólkaflokkin, sum hann var partur av, eisini lokalfelagnum í Eysturoy, so var áhugin fyri landspolitikki ikki sørur. Jóannes bóndi, og teir sum stríddust fyri størri sjálvræði í Føroyum, vóru hansara fyrimyndir. Slóðin til fyrsta yrkisvalið, sjólívið, kámaðist ongantíð. Veiðilyndi lá í honum og javnan vóru vinnulívsmaðurin Sofus Thomsen og hann útrónir. Teir vóru skyldmenn úr Porkeri og góðir vinir. Teir dámdu best at rógva við kalvalínu og størsti kalvin teir fingu vá 470 pund. Tá stríddust teir leingi, men Dia P. helt tá fyri, at hevði føroyski báturin ikki verið so væl smíðaður – laðaður – hevði verið ringt at bast honum. Teir báðir Sofus trivust væl við sílatráðu og sóust tíðum út fyri oyruni í Skálafirði og onkrar túrar gjørdu teir eisini yvir í áirnar í Íslandi.

Dia P. treivst serliga væl í natúruni. Tey sum ferðaðust um leiðirnar omanfyri bygdina á Nesi minnast, hvussu íðin hann var at røkja sílastovnin í Nesvatni, mongum til fragdar. Tónleikaevnini hjá børnunum koma helst úr báðum slóðum, - Dia P. leikti á fiól á Læraraskúlanum og fekk hægsta próvtal í hesi disciplinini. Stóri alskurin stóð til klassiskan tónleik og best dámdi honum strúkara- og fióltónleik.

Dia P. var innsnúgvin maður av lyndi. Innhugsin og væl var at hugsa við, men hann rann ikki aftaná fólki fyri at gerast partur av einhvørjum túnatosi. Hann kundi tosa, men var ikki serliga snakksaligur, og tosaði ongantíð ilt um onnur.

Spurningurin er so hvussu ein innsnúgvin maður kann gerast politikari. Ja, tann borgarstjórin í Runavíkar kommunu, sum hevur sitið longst í starvinum – í 10 ár tilsamans. Hann var ongantíð vanligur býráðslimur – men borgarstjóri øll árini hann var umboðaður í býráðnum. Hinir, tá vóru tað bara menn, hava valt hann eftir evnunum, sum teir vistu at hann átti í sær. Í grundini kundi tað kennast sum eitt paradoks, at ein nesmaður, búgvandi á Glyvrum, gerst borgarstjóri í innaru kommununi so fá ár eftir at Nes Sóknar Kommuna gekk sundur í tvinnar lutir pr. 1. apríl 1967. Umframt egin evnir kann ein millumrokning vera, at hann giftist inn í eina kommunalpolitiska sferu. Verfaðirin, stóri framtaksmaðurin Niels Pauli í Heimistovu, sat í Nes Sóknar kommunu í 22 ár og 13 av hesum var hann kommunustýrisformaður. Hetta var tíðin, táið tær stóru avgerðirnar vórðu tiknar, sum av álvara fluttu økið fram á leið. Niels Pauli var eisini tjóðskaparhugaður fólkafloksmaður, men táið partapolitisk uppstilling ongantíð hevur verið partur av kommunupolitikkinum um hesar leiðir, stillaðu teir báðir upp á borgaralistum, har ymsi áhugamál vóru umboðað.

Árini, Dia P. Johannesen sat sum borgarstjóri – tá var tað hálvtíðarstarv og umsitingin lítil – nógv knoss og stór ábyrgd lá á herðum borgarstjórans - vóru eisini ein stór menningartíð um hesar leiðir. Á skúlaøkinum, ansingarøkinum, ítróttarøkinum, við havnaløgini etc. gekk tað støðugt og skjótt fram á leið, hóast peningurin ikki var hin sami sum í okkara tíð. Teir, sum sótu saman við honum, rósa honum í allar mátar. Avgjørdur demokratur, lurtaði eftir øllum og tók saman um, greiður í øllum lutum og ruddiligur. Har hingu ongir lepar uppi við. Hann stillaði ikki uppaftur í 1980, eftir 6 ár í borgarstjórasessinum, men í 1984 fekk onkur hann til at taka eitt tørn afturat, og tað merkisverda er, at hann enn einaferð verður valdur í evsta sessin í býráðnum. Eftir 4 árum kundi man rokna við, at aðrar politiskar alliansur vóru vorðnar so magnfullar og treystar, at ein afturvendur borgarstjóri ongan kjans hevði, men maðurin við førleikunum varð aftur settur upp á trónuna. Ikki tí at hann ynskti tað, men tí at aðrir ynsktu at so skuldi vera. Í 1988 stillaði hann ikki uppaftur, - tá hevði hann væl og virðiliga gjørt sína borgaraskyldu.

Børnini hjá Beggu og Dia P. eru øll alkend í Føroyum og eru gávað á mongum mótum. Niclas, Urd og Øssur.

Mátti Hann, ið øllum ræður, givið tær, Dia P. Johannesen, ein tignarligan sess í hini himnesku sferuni.

Fyri Runavíkar kommunu
Tórbjørn Jacobsen,
borgarstjóri

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mai 2022