Úrslitið greitt: Javnaðarflokkurin stóri vinnarin

Stórur sigur fyri Framsókn eisini – fáa nú trý fólk á ting

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Atutt fyri midnátt hóskvøldið var úrslitið í Havn greitt, og harvið landsúrslitið fyri løgtingsvalið 2022.

Javnaðarflokkurin gjørdist størstur við 26,6 prosentum og 9 tingfólkum.

Tey eru: Aksel V. Johannesen, Ingilín D. Strøm, Djóni N. Joensen, Bjarni Hammer, Jóhannis Joensen, Eyðgunn Samuelsen, Uni H. Johannesen, Henrik Old og Margit Stórá.

Sambandsflokkurnin gjørdist næst størstur við 20,0 prosentum og 7 tingfólkum. Tey eru Bárður á Steig Neilsen, Magnus Rasmussen, Erhard Joensen, Johan Dahl, Eyðdis H. Niclasen, Kaj Leo Holm Johannesen og Helgi Abrahamsen.

Fólkaflokkurin gjørdist triðstørstur við 18,9 prosentum og seks tingfólkum. Beinir Johannesen, Bárður á Lakjuni, Árni Skaale, Jørgen Niclasen, Elsebeth M. Gunnleygsdóttir og Jacob Vestergaard.

Tjóðveldi fekk 17,7 prosent og seks tingfólk: Høgni Hoydal, Bjørt Samuelsen, Sirið Stenberg, Hervør Pálsdóttir, Annika Olsen og Dennis Holm.

Framsókn fær 7,5 prosent og trý tingfólk: Ruth Vang, Bjarni K. Petersen og Sólvit Nolsøe.

Miðflokkurin fekk 6,6 prosent og tvey tingfólk: Jenis av Rana og Steffan Klein Poulsen. 

Ruth Vang og Framsókn fingu eitt gott val (Mynd: Jens Kr. Vang)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2022

Bárður á Steig Nielsen: Nærkast til eg lati samráðingarrættin frá mær

Møguleikarnir fækkast, ásannar formaðurin í Sambandsflokkinum

Johan Dahl og Bárður á Steig Nielsen (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað er sitandi løgmaður, Bárður á Steig Nielsen, sum sambært stýriskipanarlógini hevur rætt fyrsta at royna nýggjar samgongumøguleikar.

Men møguleikarnir fækkast, ásannar Bárður á Steig Nielsen og formaður í Sambandsflokkinum.

- Sjálvandi eru tað møguleikar, men tað er nokk rætt at teir eru smáir. Tað er truplari hjá okkum at fáa nakra samgongu uttan um Javnaðarflokkin, segði Bárður á Steig Nielsen fríggjadagin við útvarpið.

- Eg segði beinanvegin í gjár (hósdagin, -red.), at eg virði fólkaræðið. Tá tað ikki gevur meining at kanna møguleikarnar meira, gevi eg rættin frá mær, og tann tíðin nærkast sjálvandi, sigur hann.

Sambandsflokkurin fekk sjey tingsessir og Javnaðarflokkurin fekk níggju.

Aksel V. Johannesen vil fegin hava samráðingarrættin, og hann segði við Portalin hóskvøldið, at tað bleiv lítið sannlíkt ein samgonga við Javnaðarflokkinum uttan at tey fingu løgmanssessin.

Nýggju tingfólkini hjá Javnaðarflokkinum høvdu fund í gjárkvøldið, og Bárður á Steig Nielsen segði seg fara at gera eina niðurstøðu aftaná tann fundin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

Størstu tapararnir á løgtingsvalinum

Heðin Mortensen, sum hevði farloyvi á tingi fyri at røkja borgarstjórastarvið í Havn, misti 327 atkvøður í mun til seinasta val

Heðin Mortensen á vali í ítróttarhøllini á Hálsi í gjár (Mynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tá tað eru vinnarar á einum vali, so eru tað eisini taparar.

Størsti taparin á løgtingsvalinum hósdagin, var borgarstjórin í Havn, Heðin Mortensen.

Hóast Javnaðarflokkurin er ímóti dupultmandatum, so stillaði Heðin Mortensen upp til løgtingsvalið hesaferð.

Men í morgun eru tað nokk fleiri enn Heðin Mortensen sjálvur, sum ásanna, at tað kanska var betri ógjørt, tí Heðin fall við ein brest.

Á løgtingsvalinum seinast, var Heðin Mortensen fjórvaldur á javnaðarlistanum við 429 persónligum atkvøðum. Hann varð eitt nú valdur til næstformann í løgtinginum, men mátti siga hetta frá sær, tá hann varð valdur til borgarstjóra eftir kommunuvalið í 2020.

Hóast Javnaðarflokkurin hevði eitt kanónval í ár og fór fram við tveimum tingfólkum, so var Heðin Mortensen ikki nærhendis einum tingsessi í gjár. Hann endaði sum nummar 26 av teimum 36 valevnunum á javnaðarlistanum við 102 atkvøðum.

Tá bíðað varð eftir teimum seinastu úrslitunum av Argjum og úr høllini á Hálsi í Havn, hevði borgarstjórin í Havn fingið 8 (!) atkvøður kring landið. Á Argjum gjørdist hann nummar 14 á javnaðarlistanum við 9 atkvøðum og í Havn gjørdist hann nummar 10 á javnaðarlistanum við 85 atkvøðum, so at persónliga atkvøðutalið sníkti seg upp á 102 atkvøður.

Uni Rasmussen (Savnsmynd: Sverri Egholm)

Ein annar tapari á løgtingsvalinum í gjár var sitandi fíggjarmálaráðharri Uni Rasmussen á fólkaflokslistanum. Hann kom buldrandi inn á løgting seinast við 465 persónligum atkvøðum.

Í gjár gjørdist Uni Rasmussen nummar 12 á fólkaflokslistanum við 208 atkvøðum, og kemur sostatt ikki eingang upp á tal sum eykafólk, um Fólkaflokkurin skuldi komið í samgongu.

Frimodt Rasmussen (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

Á sambandslistanum eru fleiri taparar: Frimodt Rasmussen og Rósa Samuelsen mistu sínar tingsessir, og tað sama hendi við Jaspuri Langgaard og Edvu Jacobsen, ið hava sitið sum eykafólk á tingi hesa seinastu tingsetuna.

Jaspur Langgaard gjørdist júst ov stuttur, fekk 257 atkvøður hesaferð, tað eru átta atkvøður færri enn seinast.

Frimodt endaði á 9. plássi á sambandslistanum, fekk 232 atkvøður, 125 atkvøður færri enn seinast. Edva Jacobsen gjørdist nummar 10 við 201 atkvøðum, 49 færri enn seinast, og Rósa Samuelsen er nummar 11 við 200 atkvøðum, 114 atkvøður færri enn seinast.

Páll á Reynatúgvu (Savnsmynd: Sverri Egholm)

Á Tjóðveldislistanum var ongin av teimum núverandi tingfólkunum, sum ikki vórðu afturvald. Beinta Løwe og Kristina Háfoss stillaðu ikki upp.

Men tað má vera tungt hjá Páll á Reynatúgvu, sum hevur sitið sum eykamaður á tingi eftir at Kristina Háfoss fór til Danmarkar og stjórastarvið í Norðurlandaráðnum, at missa 37 atkvøður og enda á 10. plássi, ið ikki gevur stórar møguleikar fyri at verða kallaður inn sum eykafólk.

Samað við núverandi øðrum eykamanni, Ingolf S. Olsen, sum 160 atkvøður í mun til seinast og endaði sum nummar 20 á tjóðveldislistanum hesaferð.

Hjá Framsókn eru næstan bara vinnarar, men Hanna Jensen er ikki longur fyrsta eykafólk á listanum. Hon endai á fimta plássi hesaferð við 82 atkvøðum færri enn seinast.

Bill Justinussen mátti, hóast persónliga framgongd, lata sessin hjá sær til Steffan Klein Poulsen (Mynd: Sverri Egholm)

Hjá Miðflokkinum fekk Bill Justinussen fram við 11 persónligum atkvøðum í mun til seinast, men hann endaði sum nummar trý á listanum hesaferð og misti sín tingsess.

Sámal Petur í Grund fekk flest atkvøður hjá Sjálvstýri, men flokkurin fekk ikki umboð eftir at hava havt umboðan á tingi út í eitt síðan 1946 (Mynd: Jens Kr. Vang)

Seinasti taparin er Kristin Michelsen, sum hevur sitið á tingi í trý valskeið, fyrst fyri Javnaðarflokkin og síðan fyri Sjálvstýri. Hann gekk aftur við 39 atkvøðum, og hevði ikki komið á ting um so var at Sjálvstýri fekk umboðan. Floksformaðurin Sámal Petur í Grund fekk seks atkvøður fleiri enn Kristin. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

10 kvinnur á tingi – enn sum áður

Tríggjar av teimum nývaldar

Ingilín D. Strøm gjørdist kvinnan, ið fekk flest persónligar atkvøður, 787 tilsamans (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

10 kvinnur eru valdar inn í nývalda løgtingið. Tað er sama tal, sum hevur sitið á tingið seinasta valskeið.

So hóast kvinnuliga umboðanin var størri á vallistunum hesaferð, so broytti tað ikki upp á talið av fólkavaldum. Og tó – á valkvøldinum seinast vórðu níggju kvinnur valdar inn, men tá Poul Michelsen segði tingsessin frá sær, gjørdist Ruth Vang fastur limur á løgtingi.

Kvinnurnar, sum eru í nýggja tinginum, eru Elsebeth M. Gunnleygsdóttir fyri Fólkaflokkin, Eyðdis Hartmann Niclasen (nývald) fyri Sambandsflokkin, Ingilín D. Strøm, Eyðgunn Samuelsen og Margit Stórá (nývald) fyri Javnaðarflokkin, Bjørt Samuelsen, Sirið Stenberg, Hervør Pálsdóttir og Annika Olsen (nývald) fyri Tjóðveldi og Ruth Vang fyri Framsókn.

Tær kvinnurnar, ið ikki fingu afturval eru sambandskvinnurnar Rósa Samuelsen og Edva Jacobsen og so Beinta Løwe og Kristina Háfoss fyri Tjóðveldi, sum ikki stillaði upp aftur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

Aksel og bróðursonurin fingu flestar atkvøður

Her er topp-10 yvir persónligar atkvøður

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað var Aksel V. Johannesen, formaður Javnaðarfloksins, og bróðursonur hansara, Beinir Johannesen, formaður Fólkafloksins, sum fingu flest persónligar atkvøður á løgtingsvalinum.

Aksel V. Johannesen fekk 1.961 persónligar atkvøður, og sostatt nógv flestar á valinum hesaferð. Men hetta var ikki eins nógvar og á løgtingsavalinum seinast, tá Aksel eisini var toppskorari, men tá við 2.323 atkvøðum.

Topp 10 fyri løgtingsvalið 22022 sær soleiðis út:

1. Aksel V. Johannesen (C) 1.961
2. Beinir Johannesen (A) 1.688
3. Bárður á Steig Nielsen (B) 1.355
4. Ruth Vang (F) 981
5. Ingilín D. Strøm (C) 787
6. Høgni Hoydal (E) 760
7. Bjørt Samuelsen (E) 759
8. Jenis av Rana (H) 721
9. Magnus Rasmussen (B) 713
10. Erhard Joensen (B) 528

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

Byrjaði fullkomiliga av nýggjum

Eftir at hava verið virkin í Fólkaflokkinum í nógv ár fór Sólvit Nolsø úr flokkinum og stillaði upp fyri Framsókn. Nú er hann nývaldur tingmaður fyri flokkin

Sólvit Nolsø hevur ikki verið limur í Framsókn leingi, men nú er hann valdur á ting fyri flokkin (Mynd: Jógvan Jákupsson)

SkrivaÐ:

Jógvan Jákupsson

Á løgtingsvalinum í 2019 fekk Framsókn 4,6 prosent og tey tingfólk vald, og á løgtingsvalinum í ár fekk flokkurin 7,5 prosent og trý fólk vald. Triði valdur er Sólvit Nolsø, sum fyri kortum meldaði seg úr Fólkaflokkinum og boðaði frá, at hann stillaði upp fyri Framsókn.

- Stóri munurin er, at eg byrjaði fullkomiliga av nýggjum. Eg havi jú verið virkin í Fólkaflokkinum í fleiri ár, og har kenni eg veljaraskaran rímiliga væl. Nú stillaði eg upp fyri ein nýggjan flokk, og tað var sum at byrja fullkomiliga av nýggjum.

Spurdur, um hann hevur hálað nakrar atkvøður við sær yvir í Framsókn sigur hann, at tað veit hann ikki. Tað er so stór óvissa um alt, at tað dugir hann ikki at siga nakað um.

Eftir valið í 2019 gjørdist Karlot Hergeirson varamaður á tingi, og hann hevur eisini verið inni eitt skeið. Hann er nólsoyingur og hevur í valstríðnum havt sum høvuðsmál, at Strandferðslan má fáa nýggj skip.

Har eru teir rættiliga samdir, sigur Sólvit. Áðrenn valið høvdu tey tosað um tað, og teir eru samdir um, at skipini hjá strandfaraflotin má endurnýggjast.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

Tað riggaði at skifta flokk

Annika Olsen hevur havt eitt politiskt lív í Fólkaflokkinum, men stillaði hesaferð upp fyri Tjóðveldi og bleiv vald. Helvtin av nývaldu tingmanningini hjá flokkinum eru vágbingar

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Jógvan Jákupsson

Einaferð var hon ein av teimum stóru profilunum hjá Fólkaflokkinum, og hevur sitið á tingi, verið landsstýriskvinna og hevur verið borgarstjóri í Havn fyri Fólkaflokkin.

Men aftan á fólkatingsvalið 31. oktobur í ár var ein uppgerð í Fólkaflokkinum, og nøkur fólk meldaðu seg út úr flokkinum. Ein av teimum var Annika Olsen. Seinri var greitt, at hon stillaði upp fyri Tjóðveldi.

Nú er úrslitið greitt, og Annika Olsen er vald á ting sum nummar fimm við 335 atkvøðum. Tað var ein týðuliga rørd nývald tingkvinna, sum kom í Norðurlandahúsið, eftir at úrslitið var greitt.

Vit spurdu hana, um hon hevur fingið veljarar við sær, tá hon hevur skift flokk. Til tað svarar hon játtandi. Hon sigur seg vera takksama fyri sínar trúgvu veljarar, og fyri teir nýggju veljararnar, sum hon hevur fingið í Tjóðveldi. Tilsamans var tað rakk tað til ein sess.

Hon er vágbingur, og tað sama eru Sirið Stenberg og Dennis Holm, sum eisini vórðu vald á ting fyri sama flokk. Soleiðis er helvtin av manningini hjá Tjóðveldi vágbingar, og so ber ikki longur til at siga, at Tjóðveldi er ein havnarflokkur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

Sjálvstýri heldur fram uttan fyri løgtingið

Sjálvstýri fekk ikki umboðan á tingingunum hesaferð. Sámal Petur í Grund, formaður, sigur, at flokkurin nú fer at halda fram uttantings

Sámal Petur í Grund heldur, at fólk eru rættiliga flokstrúgv. Tey flestu eru samd við Sjálvstýri um, at Føroya ikki eiga at gera nýggjan fiskivinnusáttmála við Russland (Mynd: Jógvan Jákupsson)

SkrivaÐ:

Jógvan Jákupsson

Sjálvstýrisflokkurin hevur verið partur av føroyskum politikki síðan 1906, tá ið vit fingu sonevnda flokkbýtið. Tá komu Sjálvstýrisflokkurin og Sambandsflokkurin til sjóndar, og síðan hevur føroyskur landspolitikkur verið eyðkendur av politiskum flokkum.

Nú hevur løgtingsval júst verið, og úrslitið er greitt; við 2,7 prosentum av atkvøðunum var Sjálvstýrisflokkurin frá 1906 – nú gongur hann undir stytta navninum Sjálvstýri – ov stuttur til at fáa tingmann valdan.

Vit hava spurt formannin Sámal Petur í Grund, um gamli Sjálvstýrisflokkurin nú er farin í søguna. Til tað svarar formaðurin noktandi.

- Vit eru nøgd við valstríðið hjá okkum. Men tað sær út til, at fólk eru øgiliga flokstrúgv.

Sámal Petur í Grund nevnir m.a. støðuna, sum Sjálvstýri hevur havt um sáttmála við Russland. Sum einasti flokkur hevur flokkur sagt nei til at gera nýggjan sáttmála við Russland, so leingi sum kríggj er í Ukraina.

- Tá vit hava tosað við fólk, so eru tey flestu samd. Men tað hevur ikki verið nóg mikið til at fáa tey at velja okkum. So tey eru rættiliga flokstrúgv.

- Nú fara vit at evaluera úrslitið og taka støðu til, hvat vit gera frameftir. Í fyrstu syftu fara vit at vera virkin politiskt uttanfyri tingið. So fara vit at taka støðu til, hvussu vit gera til løgtingsval og onnur val í framtíðini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

Allar samrøðurnar frá valkvøldinum

Vit prátaðu við flestu oddafólkini í Norðurlandahúsinum tá valúrslitið varð greitt

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Portalurin var til staðar í Norðurlandahúsinum tá endaliga úrslitið frá løgtingsvalinum kom, og fekk orðið á flestu oddafólkini umframt onnur tingfólk sum fingu álitisváttan frá veljarunum.

Allar samrøðurnar finnast á videoyvirlitinum á Portalinum her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

Nógv flest peika á Aksel sum løgmann

Hvør skal vera løgmaður: Nú eru fleiri, ið peika á Beinir Johannesen enn á Høgna Hoydal

Aksel V. Johannesen (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað er framvegis Aksel V. Johannesen, sum er fólksins besta boð um ein komandi løgmann eftir valið hósdagin.

Tá Spyr.fo mándagin spurdi 800 veljarar, hvat tey fóru at velja til løgtingsvalið, varð eisini enn einaferð settur spurningur um hvønn av verandi forfókum tey ynskja til løgmann ella -kvinnu.

Enn sum áður er tað formaðurin hjá Javnaðarflokkinum, sum er toppskorari. Meira enn triðji hvør veljari, 35,7 prosent svara, at tey halda, at Aksel V. Johannesen skal verða løgmaður.

Hetta er nakað tað sama sum til seinastu kapping. Eisini undirtøkan fyri sitandi løgmanni, Bárði á Steig Nielsen, er nakað tann sama.

Hinvegin er tað nú hent, at alt fleiri hava fingið eyguni upp fyri møguleikanum fyri at ungi formaðurin hjá Fólkaflokkinum, Beinir Johannesen, verður løgmaður.

Beinir verður nú viðmæltur av fleiri veljarum enn tey, sum peika á Høgna Hoydal, formann Tjóðveldis.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2022

Hvat hendur aftan á valið?

Eftir løgtingsvalið verður nýggj samgonga helst skipað, sum vit hava siðvenju fyri í Føroyum

Økið uttanfyri løgtingið er í løtuni eyðkent av, at arbeitt verður við at gera okkurt, sum skal minna um Havnará. (Mynd: Jógvan Jákupsson)

SkrivaÐ:

Jógvan Jákupsson

Løgmaður og landsstýrisfólk fara ikki frá, hvørja ferð ið løgtingsval verður hildið. Tey vera sitandi, til tey annaðhvørt siga seg úr starvi ella verða søgd úr starvi.

Løgmaður er tann myndugleiki, sum kann siga landsstýrisfólk úr starvi. Løgtingið er tann myndugleiki, sum kann siga løgmann úr starvi. Men so leingi, sum løgmaður ikki hevur meiriluta ímóti sær, kann hann vera sitandi. Tað eitur negativ parlamentarisma.

Samgonga og andstøða
Í Føroyum hava vit siðvenju fyri at skipa meirilutasamgongur við minst 17 tingfólkum. Tað er júst nóg mikið til, at samgongan hevur nóg nógvar atkvøður í tinginum, til álítandi at fáa lógaruppskot samtykt og gjørd til lóg.

Samgongur verða skipaðar við, at politiskir flokkar taka seg saman og gera avtalur um m.a. hvør politikkur ið skal førast, og hvussu álitissessir bæði í tinginum og í landsstýrinum skulu mannast.

Tá úrslitið av valinum er greitt, sæst eisini, hvussu samgongur kunnu skipast. Tá snýr tað seg bæði um, hvønn politikk flokkarnir hava, og hvussu flokkar kunnu setast saman, soleiðis at mann kemur upp á minst 17 tingfólk.

Samgongusamráðingar
Verður løgmaður fyribils sitandi, so liggur bólturin fyrst hjá honum, ið hvussu so er fyribils. So leingi, sum hann ikki hevur meiriluta ímóti sær, kann hann royna at tosa við aðrar flokkar og royna at gera landsstýrissamgongu. Aðrir flokkar kunnu tó samráðast rundan um hann og gera avtalu um samgongu.

Tað kann eisini henda, at løgmaður sigur sessin frá sær. Tá hevur stýrisskipanin eina mannagongd við, at formaðurin á løgtingi boðar flokkunum á tingi til eina ávísa samráðingartilgongd. Við tí mannagongdini skal tingformaðurin leggja uppskot fyri tingið um løgmann.

Samráðingar um samgongu plaga í Føroyum at føra til, at flokkarnir gera eina skrivaða avtalu. Tað nevna vit eitt samgonguskjal. Samgonguskjøl verða vanliga undirskrivað á almennum fundi í Tinganesi, og tey verða eisini almannakunngjørd í miðlunum.

Samstundis sum samgonga verður skipað, verður avtala eisini gjørd um, hvussu ymsir álitissessir skulu mannast. Tað er, hvør ið skal vera løgmaður og landsstýrismenn, umframt formansskapurin í tinginum, ymsar nevndir í tinginum og í Norðurlandaráðið og Útnorðurráðið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2022

Stytta arbeiðsvikuna niður í fýra dagar

Hjá Wenzel og Bilrøkt eru tey framman fyri politikararnar. Avgerð er tikin um, at stytta arbeiðsvikuna niður í fýra dagar, men starvsfólkini fáa kortini somu løn

Rúni Djurhuus, Høgni Eysturoy, Teitur Johanesen og Heðin Weihe (Mynd: Wenzel)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hjá Wenzel og Bilrøkt eru tey frammanfyri politikararnar, sum í hesum døgum lova at stytta arbeiðsvikuna.

Samtakið boðaði í vikuni frá, at verkstøðini hjá Wenzel og Bilrøkt hava opið mánadag til hósdag frá klokkan 8 til 17, og stongt fríggjadag. Hetta verður galdandi frá januar 2023.

- Vit vita, at samfelagshjólini mala skjótt, og at nógvar familjur liva hamstaralívið, har tað er trupult at fáa gerandisdagin at hanga saman.

- Leiðslan á Wenzel hevur tí avgjørt, at arbeiðsvikan á verkstøðunum frá 1. januar 2023 verður stytt niður í 4 dagar. Starvsfólkini fara sostatt at arbeiða 4 dagar og hava frí 3 dagar um vikuna, men við somu løn, verður sagt.

- Úr kanningum uttanlands hava vit sæð, at ein styttri arbeiðsvika gevur minni strongd, men eisini effektivari starvsfólk, og tí er hugsanin, at vit arbeiða færri tímar, men náa sama arbeiði. Tískil er vónin eisini, at hetta fer at geva viðskiftafólki okkara eina betri uppliving, tí starvsfólkini fáa enn størri yvirskot í arbeiðsdegnum.

Søludeildirnar á Wenzel og Bilrøkt fara tó enn sum áður at hava opið mánadag til fríggjadag.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. desember 2022

1 ár og 8 mánaða fongsulsrevsing fyri neyðtøku

Ein 25 ára gamal maður er í Føroya Rætti dømdur 1 ár og 8 mánaða treytaleysa fongsulsrevsing fyri at hava neyðtikið tvær gentur

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Maðurin var ákærdur fyri at hava skaffað sær samlegu við genturnar við at nýta harðskap.

Neyðtøkurnar vóru framdar í 2018 og 2019. Í báðum førum vóru neyðtøkurnar meldaðar til politiið, tá ið ein tíð var fráliðin, síðan brotið var framt.

Ákæra varð reist eftir neyðtøkuásetingini, sum var galdandi, tá brotini fóru framd. Revsingin er av tí sama ásett eftir áður galdandi neyðtøkuáseting og ikki sambært nýggju neyðtøkuásetingini um samtykki, sum kom í gildi 1. juni í ár, og sum m.a. herðir revsingina fyri neyðtøku.

Maðurin kærdi dómin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2022

Nýggj grein um kensluna av at hoyra heima í oyggjasamfeløgum

Greinin, sum Erika Anne Hayfield og Helene Pristed Nielsen á Søgu- og samfelagsdeildini á Fróðskaparsetrinum hava útgivið, viðger, hvussu hendan kenslan kann vera øðrvísi ella hava annan týdning, tá ein býr eitt stað, har atgongd til arbeiðsmarknað, útbúgving, heilsuverk og keypsmøguleikar er meira avmarkað samanborið við í býum

(Mynd: Setur.fo)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Erika Anne Hayfield og Helene Pristed Nielsen á Søgu- og samfelagsdeildini á Fróðskaparsetrinum hava útgivið grein í tíðarritinum Island Studies Journal við heitinum “Belonging in an aquapelago: Island mobilities and emotions”.

Greinin snýr seg um at kensluna av at hoyra heima í oyggjasamfeløgum og tekur støði í gransking frá oyggjunum, Suðuroy og Læsø.

Greinin viðger, hvussu hendan kenslan kann vera øðrvísi ella hava annan týdning, tá ein býr eitt stað, har atgongd til arbeiðsmarknað, útbúgving, heilsuverk og keypsmøguleikar er meira avmarkað samanborið við í býum. Hon sprettir úr einari verkætlan, sum høvundarnir gjørdu í 2019, og sum upprunaliga snúði seg um búsetingingar- og arbeiðsmøguleikar í útjaðaraøkjum.

Í samrøðunum gjørdist tað tó greitt, at hóast verkætlanin snúði seg um búseting og arbeiði, hevði tað stóran týdning fyri luttakarar at tosa um kensluna av at hoyra til í ávikavist Suðuroy og Læsø.

Harumframt fyllir flytføri sera nógv, tá ein býr í oyggjum. Hesar partar av tilfarinum hava Erika og Helene nú greinað av nýggjum fyri at síggja leiklutin, sum kenslur og flytføri hava, tá fólk velja heimstað.

Í greinini vísa Erika Anne Hayfield og Helene Pristed Nielsen á, hvussu val av heimstaði snýr seg um annað enn fíggjarligan rationalitiet ella demografiska menning. Granskararnir vóna, at greinin vísir á viðurskifti, sum vanliga ikki verða eyðmerkt við modellum, tí fólk velja ofta heimstað við hjartanum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2022

Dan Djurhuus nýggjur fíggjarleiðari á Strandferðsluni

44 ára gamli Dan Djurhuus hevur seinasta hálva árið verið virkandi fíggjarleiðari

(Mynd: ssl.fo)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Dan Djurhuus er settur sum nýggjur fíggjarleiðari hjá Strandfaraskipum Landsins, boðar Strandferðslan frá í tíðindaskrivi.

Dan er 44 ára gamal, ættaður úr og búsitandi í Vági. Hann er upprunaliga bankalærdur í Bank Nordik og starvaðist í mong ár sum vinnukundaráðgevi í bankanum. Umframt bankaatstøðina hevur Dan staðið HD 1 og HD 2 í fíggjarligari ráðgeving. Hann hevur eisini royndir sum virkin eigari í vinnuligum virksemi.

Síðani í fjør hevur hann verið kontrollari á fíggjardeildini hjá Strandferðsluni ,og seinasta hálva árið hevur hann verið virkandi fíggjarleiðari.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2022

Úr Liverpool á Setrið at granska í miðaldarbókmentum

Helen Frances Leslie-Jacobsen er sett í starv sum lektari í miðaldarbókmentum og skaldskapi á manna munni á Føroyamálsdeildini á Setrinum

(Mynd: Brynhild Thomsen)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Helen Frances Leslie-Jacobsen er sett í starv sum lektari í miðaldarbókmentum og skaldskapi á manna munni á Føroyamálsdeildini á Setrinum.

Helen er fødd í Liverpool og hevur MA-útbúgving í enskum bókmentum frá universitetinum í Durham og MA-útbúgving í miðaldarbókmentum frá Háskóla Íslands (2009).

Hon skrivaði ph.d.-ritgerð á universitetinum í Bergen um fornaldarsøgur og hevur skrivað fleiri greinir um miðaldarskaldskap og handrit úr Norðurlondum í miðøld. Hon dugir norskt, íslendskt, norrønt og skilir føroyskt bæði munnliga og skrivliga.

Nú Helen Frances Leslie-Jacobsen flytur til Føroya, fer hon at leggja seg eftir at samskifta á føroyskum og læra seg føroyska úttalu betur. Seinnu árini hevur hon búð í Noregi, og í løtuni er hon í starvi sum granskari á universitetinum í Bergen, har hon m.a. leiðir tvær granskingarverkætlanir. Onnur er um føroysk kvæði, sum hava hennara stóra áhuga, og hin er um m.a. norsk lógarverk í miðøld.

Umframt granskingina og bókmentirnar er tað kærleikin, sum dregur Helen til Føroya. Maður Helen er føroyingur, og tað er kanska vert at nevna í hesum sambandi, at hann er abbasonur Mortan Nolsøe, professara, sum á sinni tók stig til stóra savnið við upptøkum av kvæðum, skjaldrum og søgum á Føroyamálsdeildini.

- Eg søkti hetta starvið, tí eg helt tað og Føroyamálsdeildina passa sum fótur í hosu til míni granskingaráhugamál. Tað eru ikki mong støð í heiminum, har tú kanst granska og undirvísa í skaldskapi av mannamunni, kvæðum og miðaldarbókmentum. Maður mín er eisini føroyingur og býr í Hoyvík, so hetta var somuleiðis ein møguleiki at sameina míni professionellu og persónligu áhugamál, sigur Helen.

Granskingarverkætlanin um føroysk kvæði, har Sjúrðarkvæði er í miðdeplinum, fer væntandi at kasta tvær bøkur av sær, greiðir Helen frá og leggur aftrat, at hon eisini ætlar sær at halda fram við sínum arbeiði við lógarmentanini, sum valdaði her á landi í miðøld, tá hon byrjar í starvi sínum.

- Eg fara at byggja á og víðka um míni granskingarnetverk, har eg í fyrsta lagi fari at arbeiða við kvæðum og gomlum handritum, men eg haldi fram við at arbeiða við lógarbókunum, sum eg havi fingist við í Noregi. Eg gleði meg at undirvísa í miðaldarbókmentum á Føroyamálsdeildini og vóni, at tey lesandi fara at halda, at hetta er eitt áhugavert íkast aftrat skeiðunum, sum eru á skránni, sigur Helen Frances Leslie-Jacobsen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2022

Tvær havgranskingarverkætlanir fingið stuðul

Ein fær 3,9 milliónir krónur, og hin fær góðar 2,8 milliónir

(Mynd: Gransking.fo)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Faknevndin fyri skránna um havgransking í Norðuratlantshavi hevur játtað 6,8 mió. kr. til tvær nýggjar verkætlanir.

Talan er um annað játtanarumfarið frá granskingarskránni, sum danska stjórnin hevur játtað stuðul til í tíðarskeiðnum 2020-2023. Endamálið við skránni er at styrkja samstarvið millum Grønland, Føroyar og Danmark um havgransking í Norðuratlantshavi.

Verkætlanirnar fevna um ph.d., post.doc. og masterlesandi og hava luttakarar frá stovnum í Grønlandi, Føroyum og Danmark. Tað komu átta umsóknir til freistina 25. august, skrivar heimasíðan hjá Granskingarráðnum.

Sum áður nevnt, fingu tvær verkætlanir stuðul. Ein fær 3,9 milliónir krónur, og hin fær góðar 2,8 milliónir.

Verætlanirnar, sum hava fingið stuðul, eru:

BlueCea - Tracing the fate of Macroalgae with a focus on blue carbon processes in sub-arctic North Atlantic fjord ecosystems and beyond
Verkætlanarleiðari: Nadescha Zwerschke
Samstarv millum Grønlands Naturinstitut, Deildina fyri Ecoscience á Aarhus Universiteti, Fiskaaling, TARI – Faroe Seaweed og Havstovuna.
Játtan: 3.899.358 kr.

ClimeFishLink - Linking 80 years of variation in fish growth to climatic effects on food webs, temperature and field metabolic rates using otolith microchemistry
Verkætlanarleiðari: Peter Grønkjær
Samstarv millum Deildina fyri Lívfrøði á Aarhus Universiteti og Havstovuna.
Játtan: 2.844.921 kr.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

185.000 krónur savnaðar inn til Skótahjálpina

Í ár fer stuðulin frá Skótahjálpini til Land of Hope og Skúlan á Trøðni

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Á hvørjum ári koma skótar á gátt hjá fólki og bjóða seg fram til at gera einahvørja fyrifalland uppgávu, so sum at dustsúgva, lúka, baka, leggja klæði saman, vaska bil, keypa inn, spula tún ella annað smáarbeiði, sum tørvur er á og sum skótarnir megna. Fyri arbeiðið fáa tey nakrar krónur til skótahjálpina, og innsavnaði peningurin fer til eina barnahjálparverkætlan í Føroyum og til eina uttanlands.

Í ár fer stuðulin til Land of Hope og Skúlan á Trøðni.

Land of Hope stríðist ímóti barnaheksaákærum, ið hvørt ár hava við sær útblaking, pínslu og í ringasta føri dráp á børn í túsundatal í Nigeria.

Hjálparfelagsskapurin Land of Hope varð settur á stovn í 2012 og hevur bústað í Aarhus og í Akwa Ibom, Nigeria.

Skúlin á Trøðni er einasti serskúlin í Føroyum. Har ganga næmingar, sum ikki kunnu fáa nøktandi undirvísing í nærumhvørvinum. Á skúlanum ganga áleið 50 næmingar. Málið er at gera næmingarnar so sjálvstøðugar og sjálvbjargnar sum gjørligt og betra teirra samskifti við onnur, soleiðis at teir kunnu virka í samfelagnum, bæði í skúlanum og uttan fyri skúlagátt.

Umstøðurnar á skúlanum eru góðar, men í sjálvum skúlagarðinum vænta spæliaktivitetir. Stuðulin frá Skótahjálpini verður eitt ískoyti til ein upplivingarríkan og innbjóðandi skúlagarð við spæliaktivitetum, har møguleiki er fyri at menna og stimbra kropsligu førleikarnar og at fáa sansaligar spennandi avbjóðingar og upplivingar.

Til Skótahjálpina í ár hava skótarnir savnað inn áleið 185.000 krónur, og fingu Land of Hope og SKúlin á Trøðni 65.000 krónur hvør, skrivar Skótahjálpin í tíðindaskrivi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. desember 2022

Uppihaldsøkið á Glaðsheyggi dagført og uppraðfest

Fitnessútgerðin á Glaðsheyggi er nú dagførd, umframt at økið er uppraðfest við spæliútgerð

Útgerðin trongdi nú til at verða dagførd, og nú er arbeiðið gjørt.

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nógv fólk brúka býin og uppihaldsøkini í Havn. Seinnu árini eru familjurnar í størri mun eisini farnar at brúka uppihaldsøkini í býnum til at stytta sær um løturnar, í staðin fyri einans at halda seg til sítt nærumhvørvi.

Fyri fáum árum síðani varð fríøkið á Glaðsheyggi útgjørt við fitness-reiðskapi, soleiðis at fólk kundu steðga á á gongutúrinum og røra seg á annan heilsugóðan hátt.

Útgerðin trongdi nú til at verða dagførd, umframt at ynski var um at uppraðfesta økið við spælireiðskapi, soleiðis at børn og familjur í størri mun kunnu njóta gleði av økinum, og soleiðis at miðbýurin hevur enn eitt tilboð til barnafamiljurnar í kommununi.

Nú er so økið liðugt. Tað er danska fyritøkan Uniqa saman við feløgunum NDO Supply og Havin hava staðið fyri arbeiðnum.


Ð

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. desember 2022

Nýggj tónleikahøli til musikkskúlan í Tofta skúla

Avhendingarskjalið varð undirskrivað týsdagin – eftir ætlan verða nýggju hølini sýnd fram fyri almenninginum í januar, tá ið Musikkskúlin skipar fyri einum tónleikatiltaki

(Mynd: Nes kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í vikuni varð avhendingarskjalið uppá nýggju tónleikahølini í Tofta skúla undirskrivað.

Fyri byggifyritøkuna KBH undirskrivaði Helgi Johannesen, stjóri, og fyri Nes kommunu Súni í Hjøllum, borgarstjóri.

Tað er Karl Johannesen, byggifrøðingur, sum vegna KBH hevur havt byggileiðsluna av arbeiðnum, og teknistovan í Gøtu við Henning Olsen og Jens Klæmint Jacobsen hevur havt um hendi projektering og eftirlit vegna Nes kommunu.

Kommunan skrivar, at arbeiðið hevur gingið væl eftir umstøðunum, og eru partarnir sera væl nøgdir við úrslitið.

Tað var í summar, at farið varð undir at umbyggja gamla køkin í 1981-bygninginum til tónleikahøli ætlað musikkskúlanum. Talan er um eina gólvvídd á umleið 110 fermetrar. Gjørd eru fýra venjingarrúm, harav tey trý hava dragihurðar ímillum, so til ber at hava samanspæl í einum størri høli. Eisini er eitt høli við tekøki, har starvsfólk og næmingar kunnu savnast.

Eftir ætlan verða nýggju hølini sýnd fram fyri almenninginum í januar, tá ið Musikkskúlin skipar fyri einum tónleikatiltaki.

– Endamálið hjá Musikkskúlanum er at vekja ans fyri tónlistini. At menna tónlistarligu gávur næminganna og í aðramáta at leggja støði undir einum ríkum tónleikalívi; eitt nú við samanspæli, sangi, fyrireika konsertir og spæla til ymisk almenn endamál, sigur Tóri R Jacobsen er leiðari í Nes Sóknar Musikkskúla.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2022

Anna Malan fær skriviuppihald á Setrinum

Anna Malan Jógvansdóttir er ein av seks rithøvundum, sum hava fingið legat frá Velux-grunninum, sum hevur til endamáls at fremja samrøðu millum hugvísindi og listaligt arbeiði og at stimbra fagurbókmentirnar

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Velux-grunnurin hevur eina royndarverkætlan, sum hevur til endamáls at fremja samrøðu millum hugvísindi og listaligt arbeiði og at stimbra fagurbókmentirnar. Í tí sambandi letur grunnurin legat til rithøvundar at brúka til skriviuppihald, og Anna Malan Jógvansdóttir hevur nú fingið legatið, sum merkir, at hon fær skriviuppihald á útbúgvingini Listaligt arbeiði á Føroyamálsdeildini á Setrinum.

- Eg gleði meg til at vera partur av einum lesandi og skrivandi felagsskapi, har eg kann rannsaka, hvussu vit sum menniskju gera transaktiónir við súmbolum og virðum gjøgnum ritlistina. Vónandi fer tað at geva mær størri innlit í mítt egna bókmentaliga arbeiði, umframt hvat skaldskapur hevur at týða fyri onnur, sigur hon á heimasíðuni hjá Velux-grunninum.

Grunnurin hevur í royndartíðini samstarv við seks hugvísindaligar stovnar, og í ár er samstarvið víðkað við Fróðskaparsetrinum og universitetinum í Grønlandi. Hvør stovnur hevur høvi til at senda tvær umsóknir, sum verða skrivaðar í samstarvi millum ein rithøvund og ein granskara á viðkomandi stovni. Høvundarnir fáa 200.000 árliga í arbeiðslegati í tvey ár, og harafturat borgar grunnurin eisini fyri útreiðslunum til høvundaskrivstovu, umsiting o.a.

Hinir fimm høvundarnir, sum hava fingið legat, eru Sørine Steenholdt, René Jean Jensen, Peder Frederik Jensen, Alen Meskovic og Maja Lee Langvad.

Rithøvundarnir fáa nú arbeiðssess á universitetinum í Grønlandi, Aalborg Universiteti, Syddansk Universiteti og so á Fróðskaparsetrinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2022

Nám X vann filmskappingina hjá Námi

- Stuttfilmurin kann tulkast nógvar vegir, men bindingin til fyrst skúlan og síðan fría valið hjá tí einstaka, hugtók dómarapanelið, varð sagt um "Ráðaloysi” hjá filmsbreytini á Nám X

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Týskvøldið varð kunngjørt í Havnar bio, hvør vann fjórðu stuttfilmskappingina hjá Námi um Heimsmálini hjá ST.

Saman við lærarum hava næmingar í hádeild og miðnámi kring landið arbeitt við filmi í heyst. Vavið er í mesta lagi sjey minuttir og karmurin hevur verið eitt ella fleiri av teim seytjan Heimsmálunum.

Nógvir næmingar vóru møttir, og Tóri Slættalíð, sum er leiðari í nýggju Ráðgevandi deildini í Námi, bjóðaði vælkomin í Havnar Bio, har ellivu av filmunum, sum dómsnevndin hevði valt, vóru sýndir.

- Teir filmar, sum løgdu seg fremst í huganum hjá dómarunum, vístu á serstakliga góð næmingaavrik, men hvør á sín hátt, segði Tóri og upplýsti, at eina løtu stóð á jøvnum, tá veljast skuldi millum bestu filmarnar. Men so samdust teir fimm dómararnir um vinnarafilmin.

Dómarapanelið, sum telur fimm fakfólk har Árni Øregaard er formaður, er av teirri áskoðan, at vinnarafilmurin í ár vísir beinleiðis til trý av heimsmálunum, og í fluttari merking eisini til onnur heimsmál, serliga um vit tosa um avleiðingar.

Dómararnir vístu fyrst og fremst á tað filmiska í stuttu søguni og framúr eginleikarnar at finna góð støð, locations, at lýsa hendingarnar, og ta støðu, persónarnir eru í.

Sagt varð soleiðis um vinnarafilmin:

- Stuttfilmurin kann tulkast nógvar vegir, men bindingin til fyrst skúlan og síðan fría valið hjá tí einstaka, hugtók dómarapanelið. Serliga tá vit fóru í myrka skúlakjallaran at skifta brostna ljósið, og høvuðspersónurin ger júst tað, sum hann hevur granska seg fram til í lestrarumhvørvinum. Nú gevur hetta honum tøkar pengar úr kriminella føroyska umhvørvinum, so hann kann geva dóttrini nýggjasta og dýrasta luksusamboðið at definera samleikan við. Vinnarin í stuttfilmskappingini hjá Námi 2022 er ”Ráðaloysi” hjá filmsbreytini á Nám X.

Hanus Johannessen hevur verið lærari hjá næmingunum. Leikarar eru Edvin H. Niclasen, Knud Knudsen, Ranja R. Danielsen, Fríði M. Dam og Bartal Clementsen. Leikstjóri, kamera maður og klippari er Sirius J. Helmsdal, Tróndur Galán er tónasmiður, b-foto og runner og Luitjen A. Apol er ráðgevi og hjálpari.

Filmurin er fyri stórsta partin upptikin í kjallaranum í Eysturskúlanum og á Vestaru bryggju í Havn.

Vinningurin fyri besta stuttfilmin er 30.000 krónur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2022

550.000 krónur frá Reyða Krossi til hjálparátøk í Miðjarðarhavinum

Í samstarvi við Føroya landsstýri letur Reyði Krossur beint yvir eina hálva millión krónur at bjarga flóttafólkum í Miðjarðarhavi

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í fjør fór Altjóða Reyði Krossur (IFRC) undir at skipa hjálparátøk í Miðjarðarhavninum, við tí endamáli at bjarga mannalívum og tryggja heilsu og tign hjá flóttafólki í neyð, og Reyði Krossur Føroya boðar nú frá, at hann letur 550.000 krónur til endamálið.

– Flóttafólkafarleiðirnar úr Afrika og Miðeystri til Evropa eru ímillum vandamiklastu farleiðirnar í verðini. Farleiðin úr Norður Afrika til Italia hevur leingi verið tann mest brúkta og vandamiklasta farleiðin fyri menniskju, ið koma til Evropa sjóvegis. Í 2021 lótu 2.047 fólk lív í royndini at sigla um Miðjararhavið - hetta talið er tó helst væl hægri, tí tað kemur ofta fyri, at skip, sum ganga burtur, ikki verða fráboðað, skrivar Reyði Krossur.

– Ein liður í hesum arbeiði er bjargingarbáturin Ocean Viking. Umborð á Ocean Viking veitir Reyði Krossur tryggleika og umsorgan til bjargaðu flóttafólkini - eitt nú fyrstuhjálp, mat og drekka, heilsu- og reinførishjálp, hjálp til kvinnur við barn, neyðsynjarvøru, vernd og annað, alt eftir tørvi og umstøðum. Eisini syrgir Reyði Krossur fyri, at flóttafólkini fáa álítandi kunning um, hvar tey kunnu leita sær hjálp ígjøgnum lokala Reyða Kross felagið í landinum, tey koma til.

Í tíðarskeiðnum februar til november í 2022 hevur Ocean Viking bjargað 2.392 flóttafólkum úr sjónum, harímillum 14 kvinnum, sum eru við barn, 705 børnum, og 533 børnum, ið ikki vóru í fylgi við einum vaksnum, skrivar Reyði Krossur Føroya, sum í samstarvi við Føroya landsstýri letur beint yvir eina hálva millión krónur til endamálið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2022

Nýggja flogfarið komið til Grønlands

Nýggja stóra flogfarið hjá Air Greenland við navninum Tuukkaq, brúkar minni brennievni enn tað gamla

(Mynd: knr.gl)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mikudagin lendi stoltleikin hjá Air Greenland, flogfarið Tuukkaq, í Kangerlussuaq á jomfrúferð síni.

Talan er um størstu íløguna hjá grønlendska tjóðarfelagnum nakrantíð. Flogfarið hevur kostað yvir 700 milliónir krónur, skrivar knr.gl.

Jomfrúferðin byrjaði í Toulouse í Fraklandi og klokkan 13 í gjár lendi flogfarið í Kangerlussuaq. Talan er um eitt flogfar av slagnum Airbus 330-800 NEO, og hevur pláss fyri 305 ferðafólkum.

Tuukkaq er nakað størri enn flogfarið Norsaq, sum tað skal avloysa og sum er av slagnum Airbus 330-200.

Tuukkaq verður eftir ætlan sett í fasta rutuflúgving millum Kangerlussuaq og Keypmannahavn 19. desember.

Air Greenland varðveitir gamla flogfarið Norsaq í flotanum í eina tíð, tí tað verður sett inn í ávísum tíðarskeiðum meðan nýggja flogfarið skal gera ymsar royndarflúgvingar. Eisini verður tað tikið úr flúgving í eina tíð, fyri at leggja wifi-net í flogfarið. 1. mars næsta ár er so ætlanin at selja gamla flogfarið, skrivar KNR.

Tuukkaq merkir skutilsoddur. Flogfarið brúkar 14 prosent minni brennievni enn Norsaq. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2022

Svøríki: 60 persónar skotnir til deyðis higartil í ár

Tað er munandi fleiri enn tey 47, sum vórðu dripin í 2020, sum tá var metár

Løgreglan í Södertälje (Mynd: SVT)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í Svøríki eru 60 persónar skotnir til deyðis higartil í ár. Seinast var sunnukvøldið, tá ein maður í 20unum varð dripin í Södertälje sunnanfyri Stockholm.

Talan er um eitt nýtt met. Í 2020, sum tá var metár, vórðu 47 persónar skotnir til deyðis.

Býurin, ið hevur 76.000 íbúgvar, hevur seinastu tíðina verið raktur av nógvum harðskapi, sum sambært svensku løgregluni er knýttur at uppgerð millum ymisk harkalið. Løgreglan hevur eisini ofta víst á Södertälje, tá tosað hevur verið um grovan samskipaðan harðskap, sum hevur sett sín dám á Svøríki seinastu árini.

Higartil í ár eru sjey persónar í Södertälje skotnir til deyðis. Um mánaðarskiftið september/oktober vórðu tríggir persónar skotnir í somu viku, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. desember 2022

Stoltenberg: Stúri fyri stórkríggi millum Russland og Nato

– Vit eru í einari lagnutíð, sigur Nato-aðalskrivarin, sum stúrir fyri, at kríggið í Ukraina mennir seg til eitt stórkríggj

Jens Stoltenberg, aðalskrivari hjá Nato og fyrrverandi norskur forsætisráðharri (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Nato-aðalskrivarin Jens Stoltenberg sigur seg stúra fyri, at kríggið í Ukraina mennir seg til eitt stórkríggj.

Í samrøðu í sendingini Lindmo á NRK, sum Ritzau endurgevur, sigur hann, at hann stúrir fyri, at tað kann enda við einum stórkríggi millum Russland og Nato.

– Hetta er sera álvarsamt, og vit eru í einari lagnutíð fyri Evropa og harvið eisini Noregi. Endar tað galið, endar tað grúiliga galið.

Nato spælir eisini ein stóran leiklut í sambandi við kríggið. Áðrenn russisku innrásina kravdi Russland, at Nato gav teimum trygd fyri, at Ukraina ongantíð fór at kunna gerast partur av verjusamgonguni. Hetta noktaði Nato tó at gera.

At Ukraina, sum er grannaland hjá Russlandi, kom upp í Nato hevði sambært russum hótt trygdina hjá Russlandi.

Nato-aðalskrivarin, sum í tveimum umførum var norskur forsætisráðharri, og russiski forsetin, Vladimir Putin vórðu báðir nývaldir stjórnarleiðarar í ár 2000, og tá var tað ein øðrvísin Putin, sum sat við valdið, sigur Stoltenberg.

– Tá hann var nývaldur forseti í 2000 var hann semjusøkjandi og ynskti at samstarva við Vesturheimin. Tann nýggi Putin er nógv meira ágangandi og sigur søgur, sum ikki eru sannar, sigur hann.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

Zelenskij valdur til Ársins persón

Fyri millum annað at prógva, at dirvi kann vera eins smittandi og ótti

(Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Amerikanska tíðarritið Time hevur valt ukrainska forsetan Volodymyr Zelenskyj til “Ársins persón”.

Hesin heiður er síðan 1927 latin einum persóni, sum hevur gjørt serliga vart við seg gjøgnum árið – upp á bæði gott og ilt.

Síðan kríggið brast á millum Russland og Ukraina í februar, hava heimsins eygu verið vend móti ukrainska forsetanum og strínum fyri einum frælsum Ukraina. Zelenskyj er fyrrverandi skemtari og sjónleikari, og varð valdur til forseta í 2019.

Valið av Ársins Persóni 2022 hevur verið tað lættasta í mannaminni, sigur ovasti blaðstjóri hjá Time.

“Fyri at prógva, at dirvi kann vera eins smittandi og ótti, fyri at fáa fólk og tjóðir til at standa saman í verjuni av frælsinum, fyri at minna heimin um hvussu skroypiligt fólkaræðið og friðurin eru”, ljóðar grundgevingin hjá blaðstjóranum, Edward Felsenthal.

Charles Lindberg var fyrsti “Person of the Year” í 1927. Seinastu árini hava hesi fingið heiðurin frá Time:

2012: Barack Obama
2013: Frans pávi
2014: Tey, ið stríðast móti ebola-smittuni
2015: Angela Merkel
2016: Donald Trump
2017: #MeToo-rørslan
2018: “The Guardians” – ætlaður journalistum, ið eru forfylgdir, fongslaðir ella dripnir fyri teirra journalistikk.
2019: Greta Thunberg
2020: Joe Biden og Kamala Harris
2021: Elon Musk 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2022

Edward Snowden fingið russiskt pass

Amerikanski varskógvarin, sum fekk russiskan ríkisborgaraskap í september, hevur nú fingið russiskt pass, og sostatt kann hann ikki útflýggjast til USA, sum ynskir at rættarsøkja hann fyri at hava likið loynilig skjøl

Edward Snowden helt røðu á ráðstevnu, sum varð hildin í Portugal í november 2019 (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Amerikanski varskógvarin Edward Snowden hevur nú fingið russiskt pass.

Í september fekk hann russiskan ríkisborgaraskap, og nú hann hevur fingið passið, kann hann ikki útflýggjast til USA, sum ynskir at rættarsøkja hann.

Russiska passið fekk 39 ára gamli Snowden, eftir at hann hevði svorið ein eið og lovað Russlandi trúskap, upplýsir sakførari hansara, Anatoly Kutjerena, sambært Ritzau.

Sakførarin leggur afturat, at Snowden er glaður og takksamur fyri at hava fingið russiskan ríkisborgaraskap.

Kona Snowden, Lindsay Mills, hevur eisini søkt um russiskan ríkisborgaraskap. Parið býr saman í Russlandi, og saman hava tey tveir synir, sum eru føddir í landinum.

Snowden hevur síðan 2020 havt permanent uppihaldsloyvi í Russlandi. Hann søkti um friðskjól í landinum, eftir at hann í 2013 hevði likið loynilig skjøl um amerikanskt eftirlit við alneti og telefonum. Hesar upplýsingarnar fekk Snowden, tá hann arbeiddi í fregnartænastuni NSA.

Skuldi tað hent, at Snowden verður dømdur fyri at hava likið loyniligar upplýsingar, kann hann fáa 30 ár í amerikanskum fongsli.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2022

Russland: Samkynd sleppa ikki at vísa teirra samleika alment

Russiski forsetin hevur undirskrivað eina nýggja lóg, sum bannar sonevnt "LGBT+-propaganda"

Mynd frá einum mótmæli í Moskva (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Russiski forsetin, Vladimir Putin skrivaði í vikuni undir nýggja lóg, sum hevur til endamáls at banna sonevndum "LGBT+-propaganda".

Sambært nýggju lógini, sleppa LGBT+-persónar ikki at vísa teirra kynsliga samleika alment, og tað er eisini bannað at spreiða sonevnt "propaganda" um "óvanlig kynslig sambond" í miðlum, lýsingum, filmum og á sosialu miðlunum, skrivar Ritzau.

Lógin varð einmælt samtykt í russiska tjóðartinginum 24. november.

Síðan 2013 hevur tað verið bannað at vísa ómyndigum persónum innihald, sum snýr seg um LGBT+.

Brot á lógina verður revsað við bót ella við at niðurlegging av vinnuligum virksemi, men um talan er um ein útlending, sum ikki hevur russiskan ríkisborgaraskap, kann persónurin verða útvístur.

Formaðurin í russiska undirhúsinum, Vjatsjeslav Volodin hevur áður sagt, at endamálið við lógini er at verja børn og framtíðina hjá Russlandi frá "myrkrinum, sum USA og evropeisk lond spjaða".

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2022

Charles kongur komin á 50 pence myntirnar

Meðan Elizabeth drotning hyggur til høgru, hyggur Charles kongur til vinstru

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Bretar fingu hósdagin møguleika at gjalda við myntum við mynd av Charles kongi III á.

Fyribils er kongurin at síggja á 50 pence-myntum, har tað á baksíðuni er ein heiður til deyðu móður hansara, Elizabeth drotning. Umleið 9,6 milliónir myntir fara í umferð í tráð við eftirspurningin, skrivar dpa tíðindastovan.

Andlitsmyndin er gjørd av myndlistamanninum Martin Jennings, og kongur hevur sjálvur góðtikið hana.

Saman við myndini av Charles kongi er ein innritan á latíni, ið kann týðast sum “Charles kongur III, av Guðs náði, verji av trúnni”.

Sambært siðvenjuni vendir andlitið móti vinstru – øvugta vegin enn myndirnar av drotningini.

Síðan 1600 talið hevur verið siðvenja, at at andlitini á myntunum skifta síðu hvørja ferð eitt skifti er.

Allir myntir við andlitinum hjá Elizabeth á, kunnu framvegis brúkast.

Tað er statsliga felagið Royal Mint, sum hevur einkarrætt til at framleiða myntir í Stórabretlandi.

Elizabeth drotning doyði 8. september, 96 ára gomul eftir at hava sitið á trónuni í 70 ár. Umleið 27 milliardir myndir við hennara mynd á eru í umferð í løtuni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2022

Demokratur vann í Georgia og tryggjaði flokkinum meiriluta í Senatinum

Við stuðul frá tveimum uttanflokkaumboðum hava demokratar 51 umboð í Senatinum, meðan republikanarar hava 49

Raphael Warnock er afturvaldur í Senatið, og tryggjar hann harvið demokratunum meirilutan (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Eftir umval hevur verið í amerikanska statinum Georgia, hava demokratar nú tryggjað sær meirilutan í Senatinum.

Við demokratinum Raphael Warnock, sum týsdagin vann yvir helvtina av atkvøðunum, hava bæði demokratar og republikanarar 49 umboð í Senatinum. Tvey umboð eru uttanflokka, sum stuðla demokratunum, og harvið hava demokratar ein reellan meiriluta á 51 móti 49.

Seinastu tvey árini hava báðir flokkar havt 50 umboð, men demokratar hava í roynd og veru havt meirilutan við demokratiska varaforsetanum, Kamala Harris, sum hevur verið avgerandi atkvøðan, tá tað hevur staðið á jøvnum.

Tá tað er javnt millum flokkarnar í Senatinum, hevur varaforsetin havt avgerandi atkvøðuna, og sambært CNN hevur Kamala Harris verið noydd at atkvøða í Senatinum 26 ferðir seinastu tvey árini. 7. august varð upplýst, at tað tilsamans var komið fyri 294 ferðir, at ein amerikanskur varaforseti hevur atkvøtt í Senatinum.

Á miðskeiðisvalinum í Georgia 8. november fekk einki valevni meira enn helvtina av atkvøðunum, og tí var neyðugt við einum umvali.

Sambært AP hevur Raphael Warnock fingið 51,4 prosent av atkvøðunum, og er hann harvið afturvaldur í Senatið, meðan mótstøðumaður hansara, Herschel Walker hevur fingið 48,6 prosent.

Raphael Warnock hevur umboðað Georgia í Senatinum síðan januar 2021.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2022

Suðurkorea: Skjótt verða øll eitt sindur yngri

Í juni 2023 verður farið frá siðbundna háttinum at rokna aldurin á fólki í Suðurkorea, har fólk eru eitt ár við føðing og síðani gerast eitt ár eldri hvønn 1. januar

Miðnámsskúlanæmingar í Seoul, Suðurkorea (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í juni 2023 gerast øll fólk í Suðurkorea eitt ella tvey ár yngri.

Tá verður nevniliga farið burtur frá siðbunda háttinum at rokna aldurin hjá fólki, og verður aldurin í staðin roknaður eins og í øðrum londum.

Sum nú er, verða suðurkoreanarar mettir at vera ársgamlir, tá teir eru føddir, og legst eitt ár afturat aldrinum hvønn 1. januar. Ein onnur skipan verður brúkt, tá talan er um herskyldu og loyvi at drekka og roykja. Tá verður mann mettur at vera nul ár, tá mann er føddur, men framvegis legst eitt ár afturat aldrinum hvønn 1. januar.

Men í Suðurkorea hava tey nú samtykt eina nýggja lóg, sum vrakar hendan rokningarháttin, og gerst tað sostatt skjótt lættari at meta um aldurin á fólki í Suðurkorea, skrivar tíðindastovan Reuters.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2022

Indonesia: Nú er bannað at hava sex uttan fyri hjúnalagið

Nýggju lógirnar eru við til at undirgrava frælsisrættindini heimsins triðstørsta fólkaræði, halda kritikarar

Mótmæli hava verið í Indonesia móti nýggju lóggávuni (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Framyvir verður tað revsað við eitt árs fongsli, um ein hevur kynsligt samband uttan fyri hjúnalagið í Indonesia.

Tjóðartingið í landinum hevur júst samtykt nýggja lóg, sum eitt nú bannar kynsligum virksemi uttan fyri hjúnalagið, skrivar CNN.

Bannið er, sambært CNN, eisini galdandi fyri útlendingar, sum búgva í landinum, og fyri ferðafólk.

Talan er um eina av fleiri lógarbroytingum, sum sambært kritikarum er við til at undirgrava frælsisrættindini í heimsins triðstørsta fólkaræði.

Reklamur fyri fyribyrging og átrúnaðarlig spottan verður eisini lýst at vera ólógligt. Samstundis hevur lógarpakkin eisini eitt bann móti at æruskemma forsetan og statsligar stovnar. Hetta kann revsast við upp í trý ára fongsli, skrivar AP-tíðindastovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2022