- Vit kláraðu koronakreppuna lutfalsliga væl

Almennu Føroyar hava eftirmett stýringina av kreppuni, sum uppstóð tá koronasmittan rakti okkum í 2020. Vit stóðu royndina

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Leiðarar frá so at siga øllum stovnum og ráðum innan tað almenna vóru til staðar á Panorama á Hotel Hafnia fyrrapartin mánadagin, tá løgmansskrivstovan hevði kallað til framløgu av síni eftirmeting av hvussu landsstýrið stýrdi seg ígjøgnum korinakreppuna frá mars 2020 til februar 2022.

Og niðurstøðan er, at vit kláraðu okkum lutfalsliga væl.

Tað er Rógvi Ólavsson, fulltrúi hjá løgmanni, sum hevur orðað samandráttin, ið er bygdur á spurnarbløð, sum almennir stovnar og aðrir myndugleikar, fakfeløg og fyritøkur, hava sent inn.

Rógvi Ólavsson, fulltrúi á Løgmansskrivstovuni

- Um vit samanbera okkum við onnur lond, so kláraðu Føroyar seg væl gjøgnum covid-19 kreppuna, staðfesti Rógvi Ólavsson, og bygdi hetta á tríggjar sannroyndir:

• Fá fólk doyðu av sjúkuni í Føroyum
• kreppan ávirkaði gerandislívið í minni mun í Føroyum enn aðrastaðni
• hugburðurin hjá almenninginum gjøgnum at kalla alla kreppuna var, at tiltøkini hjá myndugleikunum vóru hóskandi

Serliga verður tikið fram, at vit høvdu eina framúr tilbúgving klára til at testa fyri smittuna, og tí megnaðu at kanna øll, sum høvdu tørv á tí. Eisini tá størst strýst var á skipanina. Hin 17. januar, tá omikron-frábrigdið herjaði upp á tað harðasta, vórðu 5.208 kanningar gjørdar upp á eitt samdøgur – tað er 10 prosent av fólkinum í landinum!

Vilvirkandi sosialt eftirlit

Ein onnur óbeinleiðis niðurstøða í kanningi er eisini, at tað sokallaða sosiala eftirlitið virkaði óvanliga væl.

Avbjóðingin við stýringini undir koronakreppuni var nevniliga, at lógarmyndugleikin ikki liggur í Føroyum, men í Danmark.

So í staðin at stýra við lóggeving, valdi landsstýrið at stýra við tilmælum.

Trupulleikin við tilmælum – ella avbjóðingin – er, at eitt tilmæli ikki kann brótast, og myndugleikin, løgfrøðiliga, tí ikki kann fara eftir teimum, sum ikki halda tilmælini.

Men her vísti tað seg, at fólkið tók undir við tilmælunum, sum vórðu givin. Ansað var alla tíðina eftir, at tilmælini ikki vóru strangari enn neyðugt, og at tað var ein javnvág millum, hvussu forðast kundi fyri at ov nógv fólk doyðu og at heilsuverkið varð ov hart lastað og at samfelagið so ella so kundi halda fram at virka.

Tað vísti seg, at fólkið tók undir við hesum tilmælum, og helst onkursvegna sjálvt hevur ansað eftir, at øll hildu seg til hesi tilmæli – altso tann sosiali kontrollurin fungeraði.

Kostaði góða hálva milliard

Eftirmetingin kemur eisini inn á, hvussu koronakreppan ávirkaði eitt nú heilsuøkið, eldraøkið og onnur øki, hvussu samfelagið hevur tillagað seg, eitt nú innan samstarv og innan undirvísing og frálæru, men eisini hvussu kreppan hevur ávirka starvsfólkatrivnaðin á arbeiðsplássunum.

28 fólk doyðu við ella av korona í Føroyum, sambært frágreiðingini, svarandi til 518 deyð pr. millión fólk. Hetta er nakað meira enn í Íslandi, men nógv minni enn í nógvum øðrum londum, eitt nú í USA, Bretlandi og Italia, har talið av deyðum pr. millión íbúgvar lá oman fyri 2.500.

Koronakreppan kostaði landskassanum eina góða milliard krónur í árumum 2020 og 2021. Mest fór til  hjálparpakkar til vinnulív og mentan, 204 milliónir og tilbúgving, kanningar og kopppseting 152 milliónir (harav knappar 30 milliónir komu aftur fyri koronakanningar av ferðandi).

Løgmansskrivstovan ger vart við, at henda kanningin ikki er nøkur endalig eftirmeting, men ein partur av eini samlaðari eftirmeting, sum leggur dent á hvussu tað eydnaðist at stýra kreppuni.

Undir framløguni varð Rógvi Ólavsson spurdur um hví almenningurin ikki varð spurdur og heldur ikki Føroya Løgting. Svarið var, at tað varð ikki mett neyðugt fyri at gera júst hesa kanningina, sum einans skal metast sum ein av nógvum niðurstøðum, sum hava verið og verða gjørdar í sambandi við korona-kreppuna.

Eftirmetingin “Hvussu stýrdu Føroyar gjøgnum Covid-19 kreppuna?” kann lesast her 

Myndir: Sverri Egholm

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. Jan 2023

Eik-stjóri dømdur at rinda 85,7 milliónir í endurgjaldi

Hinvegin eru formaðurin og nevndarformaðurin, Frithleif Olsen og Odd Bjellvåg fríkendir og harvið reinsaðir

Marner Jacobsen (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Eystari Landsrættur segði týsdagin dóm viðvíkjandi endurgjaldskravinum móti fyrrverandi stjóranum, táverandi nevndarformanninum og táverandi næstformanninum í Pf. Eik Banka.

Landsrætturin hevur dømt Marner Jacobsen, fyrrverandi stjóra at rinda 85,7 milliónir krónur til Finansiel Stabilitet, meðan teir báðir nevndarlimirnir, Frithleif Olsen og Odd Bjellvåg, eru fríkendir.

Landsrætturin hevur tikið avgerð í spurninginum um endurgjald fyri trý byggimál, eitt í Týsklandi, eitt í Føroyum og eitt í Danmark.

Landsrætturin hevur avgjørt, at ein av avgerðunum, játtan til nakrar týskar handilsmiðstøðir, ikki varð tikið á nøktandi grundarlagi, tí vanlig kredittmeting og aðrar eftirkanningar ikki vórðu gjørdar til tess at minka um váðan hjá bankanum.

Í hinum báðum málunum, var talan um fríkenning.

Í dóminum í Føroya rætti 18. n ovember 2019 vórðu teir tríggir dømdir til at gjalda tilsamans 150 milliónir krónur til Finansiel Stabilitet.

Eystari landsrættur avgjørdi eisini, at Finansiel Stabilitet skal rinda statskassanum 10 milliónir krónur í endurgjaldi fyri rættarmálið í Føroya rætti. Finansiel Stabilitet skal eisini rinda 3,75 milliónir krónur í rættarmálsendurgjaldi til teir báðar, Frithleif Olsen og Odd Bjellvåg.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. Jan 2023

Góð trygging tryggjar Marner Jacobsen

Fyrrverandi forstjórin í Eik hevur eina trygging sum dekkar allar 85,7 milliónirnar, sum hann skal rinda í endurgjaldi

Marner Jacobsen (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Landsrætturin dømdi í vikuni Marner Jacobsen, fyrrverandi stjória í Eik Banka, at rinda 85,7 krónur til Finansiel Stabilitet. Hann fer tó ikki persónliga á húsagang orsakað av hesum, tí hann hevur eina trygging sum dekkar alla upphæddina.

Tað váttar hann fyri Frihedsbrevet.fo.

Hann vil ikki gera fleiri viðmerkingar, men tað vil Odd Bjellvåg, sum saman við Frithleif Olsen varð fríkendur í málinum.

- Vit fingu okkum eina trygging, umleið 2005-06, upp á 100 milliónir fyri tap og 25 milliónir fyri sakarmál. Tað var púra vanligt tá. Allir bankar høvdu eina líknandi, sigur Odd Bjellvåg við Frihedsbrevet.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. Jan 2023

Nýggja tyrvimóttøkan og reinsiverkið avhendað

Týsdagin varð nýggja tyrvimóttøkan og reinsiverkið úti í Nýggjheiðum í Kvívík avhendað. Nýggja plássið verður mett at nøkta tørvin næstu 30 árini

Tyrvihøllin (Mynd: IRF)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Týsdagin var avhendingin av nýggju tyrvimóttøkuni og reinsiverkinum úti í Nýggjheiðum í Kvívík.

Á støðini er móttøka av tyrviburturkasti, eitt tyrvingarpláss og eitt reinsiverk til rottangaevju. Tað var í desember 2019, at IRF og Tórshavnar kommuna gjørdu samstarvsavtalu um felags viðgerð av tyrviburturkasti og rottangaevju, og arbeiðið, sum byrjaði í 2020, hevur gingið eftir ætlan. PB Consult hevur verið høvuðsráðgevi, og J&K Petersen hevur staðið fyri byggingini saman við undirveitarum.

Nú byggingin er liðug, verður fyrsta tíðin brúkt til royndarkoyringar, men skjótt væntast støðin at koyra eftir ætlan, og frameftir verður viðgerð av øllum tyrviburturkasti og allari rottangaevju úti í Nýggjheiðum.   

Útbjóðing av fyrsta byggistigi, sum umfataði avhegning av tyrvingarplássi, uppsamlingarveitir og leiðingsarbeiði, var boðið út á heysti 2019 og varð avhendað í mai mánað 2020. Annað byggistig, sum var spreinging og planering fyri bygningunum v.m. varð avhendað á heysti 2020. Triðja og seinasta byggistig varð boðið út á sumri 2020, og sáttmálin um høvuðsarbeiðstøku varð undirskrivaður 1.september 2020. J&K Petersen hevur gjørt øll trý byggistigini.

Staðsetingin av nýggju støðini er vald út frá tí góða og slætta lendinum úti í Nýggjheiðum í Kvívík, og so liggur støðin eisini í hóskandi frástøðu frá bygdum øki. Nógv orka er løgd í at laga verkætlanina so væl til lendið sum gjørligt.

Umframt at gera økið klárt at taka ímóti tyrviburturkasti og rottangaevju eru tríggir bygningar bygdir á økinum. Ein høll at savna saman tyrviburturkast, eitt reinsiverk til rottangaevju umframt eitt bilhús til rottangabilar.

Nýggja plássið verður mett at kunna nøkta tørvin komandi 30 árini.

Reinsiverkið (Mynd: IRF)

(Mynd: Suni Hansen / J&K Petersen)

Sí fleiri loftmyndir av Nýggjheiðum, tiknar fyrst í desember, her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. Jan 2023

Fólkatalið tók nýtt met í desember - 54.227

Vøksturin í fólkatalinum er minkandi - í ár skuldu vit heilt til desember, áðrenn vanliga fráflytingin í august varð heintað innaftur

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

1. desember í fjør búðu 54.227 fólk í Føroyum. Tað eru 620 fleiri enn árið frammanundan.

Fólkavøksturin í Føroyum heldur harvið fram á níggjunda ári. Seinasta árið hevur hann tó verið lakari enn undanfarnu árini, og er minkaður úr 1,4 til 1,2 prosent uppá eitt ár. Árligi fólkavøksturin var størstur í 2018, tá hann var yvir 1,6 prosent.

Mánaðin frá 1. november til 1. desember vaks fólkatalið við 67 fólkum, so at vit aftur kundu staðfesta 1. desember, at fólkatalið ongantíð hevur verið so høgt fyrr.

Tað er altíð soleiðis við fólkahagtølunum í Føroyum, at tey toppa í august, fyri síðan at minka í september, tá nógv, serliga ungfólk, flyta av landinum í lestrarárinum.

Vanliga skulu vit ikki heilt fram til 1. desember fyri at koma upp um toppin í august, men tað hendi í ár – eit tekin um at vøksturin er minkaður nakað.

Tað eru fýra tættir, sum ávirka gongdina í fólkatalinum. Tað er tilflytingin og fráflytingin, umframt talið av føddum og deyðum.

Seinasta árið, frá 1. desember 2021 til 1. desember 2022, vaks fólkatalið við 620. Íkastið frá nettoflytingini, sum er munurin millum tilflyting og fráflyting, var 502, meðan íkastið frá burðaravlopinum, sum er munurin millum fødd og deyð, var 118.

Burðaravlopið er minkað nógv samanborið við undanfarna tíðarskeið. Færri børn eru fødd, og fleiri eru deyð enn í undanfarna tíðarskeiði. Ein partur av minkaða burðaravlopinum verður uppvigað av nettoflytingini, sum er eitt sindur størri í hesum enn í undanfarna tíðarskeiði.  Vøkstur hevur verið í bæði tilflyting og fráflyting, men av tí at tilflytingin er vaksin meira enn fráflytingin, stendur nettotilflytingin við, skrivar Hagstovan á netinum. 

Mong flyta frá – fleiri flyta til

Trendurin fyri fólkatil- og -fráflyting vísir, at gongd kom aftur á flytingarnar síðst í 2020. Eftir tað vaks fráflytingin lutfalsliga skjótt, og seinasta árið hevur hon ligið millum 115 og 120 í miðal mánaðarliga. So stór hevur fráflytingin ikki verið síðani 2014.

Tilflytingin hevur verið javnt vaksandi síðani 2020, og síðsta hálva árið hevur hon ligið millum 160 og165 í miðal mánaðarliga. So stór hevur tilflytingin ikki verið síðan aldarskiftið. 

Færri verða fødd – færri fella frá

Deyðatalið var óvanliga høgt í fyrru helvt av 2022, men síðani august eru deyðatølini minkaði aftur. Hendan minkingin sæst aftur í trendinum, sum lýsir gongdina í deyðatalinum.

Trendurin vísir eisini, at gongdin í føðitalinum hevur verið sera støðug í gott og væl eitt ár.

Fólkatalið í kommunum og bygdum

Fólkavøkstur var í 18 av teimum 29 kommununum. 

Størsti vøkstur í tali var í Tórshavnar kommunu. Lutfalsligi størsti vøkstur var í Fugloyar kommunu.

Fólkatalið minkaði í 10 kommunum. Størsta minking í tali var í Sumbiar kommunu. Lutfalsliga minkaði fólkatalið mest í Skúgvoyar kommunu. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. Jan 2023

Tingmenn: Ynskja ikki at avtaka dýra biðidag

Dýri biðidagur skal ikki avtakast í Føroyum, siga Helgi Abrahamsen, Sólvit Nolsø og Jenis av Rana við Trúboðan

At avtaka dýra biðidag hevði verið eini ógrundað og óneyðug boð at sent frá leiðslu landsins, sigur Jenis av Rana, formaður í MIðflokkinum (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ongar ætlanir eru um at gera, eins og danir ætla, og avtaka dýra biðidag. Tað siga tingmenn úr Sambandsflokkinum, Framsókn og Miðflokkinum við Trúboðan.

Javnaðartingmaðurin Jóhannis Joensen segði í skrivi, at føroyingar ikki mugu gera sama feil sum danir, og er tað týdningarmikið, at fáa ein triltrongdan skáa frá gerandisliga meldrinum.

Sólvit Nolsø, tingmaður fyri Framsókn sigur eisini, at fíggjarligi vinningurin av at avtaka hendan frídagin ikki stendur mát við tað, vit missa við at avtaka hann.

Jenis av Rana, formaður í Miðflokkinum sigur við Trúboðan, at tað at avtaka hendan heiligdagin vildi verið "eini ógrundað og óneyðug boð at sent frá leiðslu landsins".

Helgi Abrahamsen, tingmaður fyri Sambandsflokkin vísir á, at halgidagslógin er yvirtikin, og eiga føroyingar einsamallir at taka avgerð um, hvørt dýri biðidagur skal avtakast ella ikki.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. Jan 2023

– Mugu ikki gera sama feilin sum danir

Føroyingar eiga ikki at gera, sum tey ætla at gera í Danmark, og strika dýra biðidag, sigur Jóhannis Joensen, tingmaður fyri Javnaðarflokkin

Jóhannis Joensen, tingmaður fyri Javnaðarflokkin (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Hóast danska stjórnin ætlar at strika dýra biðidag frá komandi ári, eiga vit í Føroyum at halda fram við at halda hendan frídagin og heiligdagin.

Tað sigur Jóhannis Joensen, tingmaður fyri Javnaðarflokkin í skrivi.

– Umframt at teir kirkjuligu heiligdagarnir minna okkum á kristna boðskapin, sum okkara samfelag er grundað á, so hava heiligdagarnir eisini eitt annað týdningarmikið endamál sum gagnar okkum bæði sum einstaklingar og sum samfelag, sigur Jóhannis Joensen, sum vísir á, at heiligdagarnir geva øllum "ein tiltrongdan skáa frá gerandisliga meldrinum".

Tingmaðurin sigur, at tað er umráðandi, at føroyingar ikki gera sama feilin sum danir.

– Vit krevja nógv av okkara borgarum í dag, og eg haldi, at tað er umráðandi at vit minnast til at geva okkurt aftur. Tað besta, vit kunnu geva aftur til borgaran, er tíð.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. Jan 2023

Nógv verða lumpað

Óvanliga nógvir kundar ringja til Betri banka og boða frá, at tey uppliva nógvar svikagerðir. Eitt nú sms-boð um, at tú ert í gongd við at gera eitt keyp

(Mynd: Betri banki)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Betri banki boðaði í vikuni frá, at óvanliga nógvir kundar ringja inn, og siga frá svikagerðum av ymsum slag, sum tey hava upplivað.

Tað kann t.d. vera eini sms-boð, sum boða frá, at tú ert við at gera eitt keyp, ella tað kann vera ein íløgusíða, sum lovar tær stóran vinning alt fyri eitt.

- Vit heita á allar okkara kundar um at vísa stórt varsemi, tá tað kemur til illgrunasom sms-boð ella teldupostar, sum biðja teg um at trýsta á eitt leinki. Eisini heita vit tykkum á at kanna trúvirði á heimasíðum, sum t.d. vilja hava teg at gera íløgur.

Her eru nøkur góð ráð frá Betri banka til at fyribyrgja svikagerðum:

- Um tú fært eini sms-boð frá NETS, so les boðini gjølla. Um tú ikki aktivt er í holt við at gera eitt keyp ella eina flyting, so merkir hetta, onkur annar hevur fingið fatur á upplýsingunum á tínum gjaldskorti. Sperra títt kort alt fyri eitt á Netbankanum ella á betri.fo/sperrakort

- Gev ongantíð nøkrum títt loynital til Netbankan. Hvørki vit í bankanum ella onnur spyrja um títt loynital fyri at hjálpa tær við Netbankanum.

- Deil ikki tølini á gjaldskortinum við onnur.

- Deil ikki Samleikan við onnur.

- Deil ikki loynitalið frá NETS við onnur.

- Ver varin um tú fært teldupostar ella sms, har tú verður biðin um at gjalda ella dagføra gjaldsupplýsingar. Trýst ongantíð á leinkjur, sum biðja um trúnaðarupplýsingar. Kanna økisnavnið og rita heldur inn á teirra heimasíðu, um okkurt skal dagførast.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. Jan 2023

Einar gjørdist millióningur: - Oyjøsus oyjøsus navn

Í fyrsta høggi rakti Einar Thorsteinsson á reyða leypin og vann 1,1 millión krónur

(Skíggjamynd: Kvf.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Gott lag í Vági í gjárkvøldið. Tað var Einar Thorsteinsson, sum varð heppin og kom í gjøgnum við fullari plátu í Gekkinum.

Í fyrsta høggi eydnaðist honum at lenda á reyða leypinum. Frammanundan hevði hann deilt vinningin, sum hesaferð var 3,2 milliónir, í trý, og 1,1 millión var tí á hvørjum leypi.

Einar Thorsteinsson hevði hepnið við sær, og fekk 1,1 millión við sær.

- Oh my god, var fyrsta reaktiónin frá einum ovur fegnum Einari. Ein øgilig málageipan hoyrdist aftanfyri, og telefonir fóru at ringja.

- Hatta var ótrúligt. Oyjøsus oyjøsus navn, segði hepni millióningurin.

Gekkurin komandi fríggjakvøld er 2,2 milliónir krónur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. Jan 2023

Hjartastartarar fara at síggjast á Sona

Føroya Tele og Ansni Tilbúgving hava skrivað undir avtalu um, at hjartastartararnir, sum eru skrásettir á heimasíðuni hjartastartari.fo, verða vístir á Sona appini og sona.fo. Tænastan verður sett í verk í endanum av komandi viku

(Mynd: Føroya Tele)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Ansni Tilbúgving, sum hevur til endamáls at betra um førleikarnar hjá okkum føroyingum at bjarga lívi, hevur 267 skrásettar hjartastartarar, sum eru staðsettir runt í øllum landinum.

Avtalan millum Føroya Tele og Ansni Tilbúgving merkir, at staðseting og upplýsingar um hesar skrásettu hjartastartarar verður atkomuligt og skjótt at finna á Sona appini og sona.fo.

Síðani 2018, tá ið Føroya Tele kom við Sona appini, hava nærum 50.000 føroyingar tikið appina niður, meðan í miðal 5.000 vitjandi eru á sona.fo um dagin. Jógvan Jensen, leiðari á ANSNI Tilbúgving, er fegin um, at landsumfatandi yvirlitið yvir hjartastartarar verður sjónligt og lætt atkomuligt á Sona.

Jógvan Jensen, leiðari á ANSNI Tilbúgving, og Símun Skaalum, stjóri í FT Samskifti, tá ið avtalan varð undirskrivað (Mynd: Føroya Tele)

- Hetta tryggjar, at fólk í eini handarvending kunnu gera seg til fyri at finna nærmasta hjartastartara, tí tíðin er altavgerandi, tá ið talan er um lívbjarging, og tørvur er á hjartastartara, sigur Jógvan Jensen, leiðari á ANSNI Tilbúgving.

Símun Skaalum, stjóri í FT Samskifti, sum er dótturfelag í Føroya Tele samtakinum, er eisini fegin um avtaluna við Ansni Tilbúgving.

- Sona er fjøltænasta, og tað frøir okkum, at Ansni Tilbúgving fær atgongd til eina lætta og skjóta skipan, sum er ment til endamálið, tá ið fólk hava tørv á hjartastartara í akuttari støðu, sigur Símun Skaalum, stjóri í FT Samskifti.

Avtalan inniber, at Ansni Tilbúgving er umsitari, meðan Føroya Tele veitir tøknina, sum er karmur um tænastuna. Avtalan er galdandi í fimm ár.

Síðstu fyrireikingarnar verða nú gjørdar, og í endanum av næstu viku verður tænastan sett í verk á Sona appini og sona.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. Jan 2023

Góðar 8.000 gistinætur í november

Gistinæturnar í november 2022 vóru stívliga 2.300 færri enn í november 2021, skrivar Hagstovan

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í november 2022 vóru góðar 8.000 gistinætur á føroysku gistingarhúsunum, ið er ein fjórðingur færri enn sama mánað í 2021.

Sambært Hagstovuni vóru gistinæturnar stívliga 2.300 færri í november 2022 samanborið við sama mánað árið fyri, og gistinæturnar vóru eisini færri í september og oktober enn sama tíðarskeið í 2021.

Flestu gistingarnar – 93 prosent – eru í høvuðsstaðarøkinum. Tað er sama býti sum í november 2021.

Føroyingar áttu 44 prosent av gistináttunum í november, ið er seks prosentstig hægri enn í november 2021. Ferðafólk úr Danmark, og útlendsk ferðafólk úr øðrum londum enn Danmark áttu ávikavist 30 og 26 prosent.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2023

Vaksandi vitjanir út í Kalsoynna

Nógv fleiri ferðafólk taka nú bussin heldur enn at taka egnan bil við yvir um fjørðin

Í fjør fekk Kalsoyggin enn eitt ferðafólkamál - minnisstein fyri James Bond á norðuri á Kallinum (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í fjør vórðu 72.000 flutt aftur fram um Kalsoyarfjørð við Strandferðsluni. Harvið var aftur met sett fyri áhugan at vitja Kalsoynna, tí talan var um ein vøkstur á ferðafólkatalinum á 4,2 prosent í mun til 2019 sum var árið við flest ferðafólkum í oynna.

Hetta upplýsir Spf. Visit Kalsoy, sum hevur heintað ferðafólkatalið og sammett við aðrar leiðir.

Aðrar leiðir hava ikki havt eins stóran vøkstur og Kalsoyarleiðin. Eitt nú er ferðafólkatalið til Mikinesar lækkað við 26,6 prosentum í mun til 2019, Fugloyarleiðin er minkað 3,4 prosent og ferðafólkatalið um flogvøllið er 4,2 prosent lægri enn metárið 2019.

Tá tosað verður um ferðafólk í Kalsoynni, verður ofta sipað til áðrenn og eftir 2014, sum er árið, tá standmyndin av Kópakonuni varð sett upp á helluni í Mikladali.

Í 2014 flutti strandferðslan 38.335 fólk um Kalsoyarfjørð, og hetta talið er sostatt næstan tvífaldað hesi seinastu átta árini.

Bussarnir hjá Strandferðsluni flyta eisini munandi fleiri fólk. Í 2014 hevði Bygdaleiðin á Kalsoynni 4.412 ferðandi – í fjør vóru tey 18.839, meðan talið av bilum, ið eru fluttir um fjørðin er hækkað frá 5.854 í 2014 til 9.244 í 2022.

Men í mun til metárið 2019, er talið av fluttum bilum lækkað frá 9.670 í 2019 til 9.244 í fjør – ein lækking á 4,4 prosent. Hinvegin er talið av ferðafólkum á leið 506 hjá Bygdaleiðum næstan tvífaldað hesi seinastu trý árini. Í 2019 flutti bussurin hjá Bygdaleiðum 9.693 ferðafólk – í fjør vóru tey 18.839 – ein hæking á 94,4 prosent!

Visit Kalsoy fegnast um, at bussleiðin í oynni varð dagførd í 2019, sum førdi til, at nógv fleiri ferðafólk nú brúka bussin heldur enn at taka egnan bil við út í oynna.

Víst verður eisini á, at aðrir privatir bussar eisini koyra á Kalsoynni, so veruliga ferðafólkatalið við bussi er væl meira enn talvan vísir. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. Jan 2023

Á rættari kós á burðardyggu leiðini

Havnin er nú komin á topp 30-listan yvir burðardygg ferðamál

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Havnin er nú komin á topp 30-listan yvir burðardygg ferðamál. Hetta verður staðfest í úrslitinum í sokallaðu GDS-skrásetingini fyri 2022.

Í 2019 gjørdust Tórshavnar Kommuna, Visit Tórshavn og Visit Faroe Islands limir í Global Destination Sustainability Index, sum er ein skipan, ið metir um burðardyggleika hjá ferðamálum. Skipanin verður kallað GDS-skrásetingin.

Endamálið var at menna eina grønari leið fyri ferðavinnuna í Havnini og í Føroyum sum heild. Úrslitini á GDS-skrásetingini seinastu trý árini vísa, at miðvísa arbeiðið við burðardyggari menning innan ferðavinnu, hevur givið góð úrslit.

Nevnast kann, at fyrsta árið vóru Føroyar á einum eysturevropeiskum støði, næsta árið á vestevropeiskum støði, og í 2022 eru Føroyar komnar á norðurlendskt støði, sum annars var eitt høgt mál, sum varð sett til 2025.

- Eg eri errin av, at okkara býur hevur megnað at klatra upp eftir GDS-skrásetingini, soleiðis at vit nú eru á støði við norðurlendskar býir. Tað er hugaligt at síggja, at ferðavinnan tekur undir við burðardyggu menningini, sum er okkum øllum at gagni, sigur forkvinnan í vinnunevndini í Tórshavnar Kommunu, Kristianna Winther Poulsen.

Borgarin við í tiltøkunum

Býirnir skulu svara áleið 70 spurningum, sum snúgva seg um alt frá dygdini á luftini, ætlanir og politikkir innan burðardygd og grønar góðskuskipanir.

GDS hevur í metingini eisini víst á, at ein av styrkjunum hjá føroyingum er, at í ymiskum tilgongdum hava breiðan hóp av borgarum við, har ymiskar meiningar verða hoyrdar innan týdningarmikil mál.

Eisini verður víst á Closed for Maintainance-átakið sum eitt “best practice” fyri endurskapandi ferðavinnu. Harumframt hava vinnuferðavinnutiltøk møguleika at søkja um stuðul frá kommununi. Ein av treytunum fyri hesum stuðuli er, at tiltakið skal geva býnum og borgarunum okkurt aftur.

Besta dømið um hetta er ráðstevnan “Football is Medicine”, ið varð heiðrað á altjóða vinnuferðavinnuráðstevnu í Krakow í 2022. Tey vunnu heiðurin “Incredible Impact Award” fyri teirra framúr úrslit av ráðstevnuni, har tey hava prógvað, at fótbóltur er heilsufremjandi.

Hægri mál í 2030

- Vit í Visit Faroe Islands arbeiða miðvíst fram móti at verða millum heimsins mest burðardyggu ferðamál. Okkara burðardyggi politikkur hevur sum mál, at 80% av okkara gistingarhúskømurum hava eina burðardygga góðkenning í 2030, og at 80% av føroyingum hava ein jaligan hugburð til ferðavinnu, sigur Guðrið Højgaard, stjóri í Visit Faroe Islands.

Hóast góða úrslitið frá í ár er hugvekjandi, er neyðugt, at arbeiðið heldur fram, og at nýggj mál áhaldandi verða sett. Í løtuni verður millum annað arbeitt við at seta fleiri tiltøk í verk innan burðardygd í ferðavinnuni, og at fáa góðkenningar til gistingarhús, matstovur og flogvøllin.

GDS-skrásetingin er eitt hent arbeiðsamboð, ið setir strong krøv. Miðalstøðið í londunum kring okkum hækkar hvørt ár. Hetta setir krøv til, at ferðavinnan í Føroyum, Tórshavnar kommuna og Føroyar sum heild halda fram at arbeiða miðvíst við burðardygd.

Tíðindaskriv frá Tórshavnar kommunu

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. Jan 2023

Tórshavnar kommuna bjóðar út grundøki til íbúðarbygging

Talan er um trý grundøki undir Fjalli, á tilsamans 26.000 fermetrar, og tvey við Villingardalvegin í Havn, sum eru tilsamans 22.000 fermetrar

Hetta økið undir Fjalli verður boðið út til bygging av íbúðum (Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tórshavnar kommuna bjóðar nú fleiri grundøki út til bygging av íbúðum.

Talan er um trý grundøki undir Fjalli og tvey við Villingardalvegin í Havn.

Matriklarnir undir Fjalli, ið eru um 26.000 fermetrar tilsamans, liggja í markinum millum tann bygda býin og hagan, og tískil skulu vegur og tekniskar leiðingar leggjast til stykkið. Teir liggja tó tætt við gerandishentleikar, so sum Glasir, Skúlan á Fløtum og Bónus, ið liggja undir 500 metrar frá økinum, skrivar kommunan.

Útboðið verður skipað á tann hátt, at tilboðsgevari gevur prís upp á økið, har treyt er sett um, at tað einans kunnu byggjast íbúðir á stykkinum. 

Við Villingardalsvegin (Mynd: Tórshavnar kommuna)

Matriklarnir vestan fyri Villingardalsvegin, tilsamans umleið 22.000 fermetrar, liggja sum framhald av einum hamara. Hamarin gongur sum ein rond í ein útnyrðing frá ovara enda av Villingadalsvegnum og framvið Undir Fjalli og Miðhorn.

Útboðið verður skipað á tann hátt, at tilboðsgevari letur tilboð upp á:

• Keyp av lendi umframt endakostnað fyri hvønn lut ella leigumál
  
• Neyva frágreiðing av verkætlanini
  
• Neyva frágreiðing av toyminum, sum bjóðar
  

Freistin at lata inn tilboð er 13. februar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2023

Nýggjárskonsertin 2023

Føroya Symfoniorkestur og kór høvdu tvær væl eydnaðar nýggjárskonsertir farna vikuskiftið

Hanne Marit Mordal (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fyri fullum Norðurlandahúsið spældi Føroya Symfoniorkestur og -kór tvær væleydnaðar nýggjárskonsertir farna vikuskitið.

Tríggir solistar vóru hesaferð - allir føroyingar.

Baritonsangarin Herfinnur Árnafjall sang í fullari mundering Toreador-ariuna úr operuni Carmen hjá Georges Bizet.

Sopranurin Hanne Marit Mordal sang ariuna "O zittre nicht, mein lieber Sohn" úr Gandafloytuni hjá Mozart.

Og klaverleikarin Ernst Remmel spældi sannførandi krevjandi fyrsta sats úr kleverkonsert no. 2 hjá russiska tónaskaldinum, Sergej V. Rachmaninov.

Sverri Egholm tók myndirnar. 

Herfinnur Árnafjall

Ernst Remmel

Hanne Marit Mordal og Bernharður Wilkinson, orkesturleiðari

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2023

Jasmin verður jazzygold

Vestmannagentan Jasmin Mote er farin í nýtt svenskt samstarv, og er á skránni á Trondheim Calling festivalinum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tú kennir nokk Jasmin Mote úr bólkinum JASMIN: Tey vunnu Sement 2017, hava útgivið tvær EPir, vunnið tríggjar FMA virðislønir, spælt nógv uttanlands og ikki minst her heima í Føroyum, hava tey spælt til tey flestu tiltøkini, sum hava verið.

Nú, eftir fleiri litrík ár í JASMIN, hevur Jasmin Mote avgjørt at byrja av nýggjum við sínum egna soloprojekti: “jazzygold”.

Jasmin hevur longu arbeitt í loyndum við hesum nýggja projektinum í tvey ár, har hon hevur ferðast aftur og fram til Stokkhólms at framleiða sín nýggja tónleik saman við Daniel Hedberg, Ida Rehnberg, Ellu Öfwerman og Kristofer Cepevski.

Hon hevur arbeitt hart at finna fram til hendan nýggja tónleikasamleikan, og er nú endiliga klár at vísa verðini hvør hon veruliga er.

“jazzygold” er longu bókað at spæla á Trondheim Calling, einum showcase festivali í Norregi, í samstarv við FMX.

Fylg við “jazzygold” á sosialu miðlunum: Instagram Facebook   

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. Jan 2023

Matstovan Noma steingir um tvey ár

Í staðin fyri at vera ein matstova, verður Noma eitt laboratorium, sum mennir úrdráttir og heldur skeið og onkuntíð borðreiðir á støkk-upp tiltøkum

René Redzepi, stovnari og eigari av matstovuni Noma í Keypmannahavn (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Heimskenda danska matstovan, Noma í Keypmannahavn, sum fleiri ferðir er kosin besta matstova í heiminum og eisini verður mett sum fremsti slóðbrótari innan matkynstur, steingir um tvey ár.

Tað upplýsir stovnarin og eigarin av Noma, René Redzepi í eini samrøðu við New York Times.

Í samrøðuni greiðir René Redzepi frá, at tað í longdini ikki fer at bera til at dríva matstovu á tann hátt, sum Noma verður rikin, og at tað er orsøkin til at tey gevast við virkseminum móti ársenda 2024.

Í staðin skulu hølini á Refshaleøen gerast til eina matstarvsstovu – matlaboratorium – sum skal menna úrdráttir til nýggjastu uppfinningina: Noma Projects, ið fer at selja fermenteraðar sósir, skeið og annað viðkomandi umvegis ein pall á internetinum.

Harumframt fer staðið at vera ramma um einstøk støkk-upp-upplivilsir – “at borðreiða fyri gestum fer framvegis at vera ein partur av tí vit eru, men at vera ‘ein matstova’ verður ikki longur tað, ið definerar okkum”, stendur at lesa á heimasíðuni hjá Noma.

Arbeiðsviðurskiftini í matstovuvinnuni hava verið nógv frammi hesa seinastu tíðina, skrivar Politiken, og her hevur sjóneykan eisini verður sett á Noma, eitt nú fyri ikki at løna teimum 20 til 30 sokallaðu ‘stagiaires’ – praktikantunum – sum eru við til at gera matin. Hetta hevur ført til, at Noma sínan er farin at løna praktikantunum eisini.

Arbeiðsviðurskiftini hava eisini fingið átalu: “Tey ganga so ræðuliga høgt uppí, at alt á borðiskinum skal vera handfarið so gott, men ikki um tað, ið gongur fyri seg aftanfyri. Grønmetið hevur tað betrið enn starvsfólkini”, segði ein ónavngivin Noma-kokkur í eini grein í Weekendavisen.

Við New York Times leggur Redzepi tó dent á, at neiliga umrøðan ikki hevur havt ávirkan á avgerðina um at steingja matstovuna fyri gestum.

Í eini samrøðu við Berlingske sigur René Redzepi, at broytingin hevur verið undir fyrireiking síðan koronafarsóttin byrjaði, og at avgerðin tí ikki er ein avleiðing av negativu umrøðuni.

Noma lat upp í 2003 í niðjastu hædd í gamla pakkhúsinum á Norðuratlantsbryggjuni, har eisini føroyska og grønlendska umboðsstovan og íslendska sendistovan eru. Seinni flutti matstovan, eftir ein støðg, út í nýbygd høli á Refshaleøen.

Matstovan hevur fingið tríggjar stjørnur frá Michelin guidini fleiri ferðir og er eisini fleiri ferðir kosin heimsins besta matstova av ’World’s 50 Best Restaurants Awards’. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. Jan 2023

Seinasti kongurin í Grikkalandi deyður

Konstantin II, sum var giftur Anne-Marie, systir Margretu drotning, gjørdist 82 ára gamal

Fyrrverandi grikski kongurin avmyndaður í 2001 (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fyrrverandi grikski kongurin, Konstantin II er deyður, 82 ára gamal.

Grikskir miðlar skriva, at hann doyði av hjartatilburði í heimi sínum í grikska høvuðsstaðnum Athen. Leygardagin varð boðað frá, at fyrrverandi kongurin var innlagdur, og at støðan var hættislig.

Seinastu árini hevur Konstantin verið innlagdur fleiri ferðir. Hann var m.a. raktur av koronu tvær ferðir. Seinast hann varð sæddur alment var á einum tiltaki í Athen, har hann sat í rullistóli.

Konstantin, sum var giftur Anne-Marie, systir Margretu drotning, var kongur av Grikkalandi frá mars 1964 til apríl 1967, har herurin framdi eitt kvett og tók valdið. Konstantin royndi at fremja eitt mótkvett, men tað miseydnaðist, og vórðu hann og konan tvungin at fara í útlegd.

Eftir at fólkaræðið í Grikkalandi varð endurstovnað, varð við fólkaatkvøðu í 1974 avgjørt at avtaka kongshúsið, og var tað tá, at tíðin hjá Konstantin kongi formliga kom at enda.

Gjøgnum árini hava fyrrverandi kongurin og drotningin av Grikkalandi búð saman í Rom, London og Grikkalandi.

Eftir sita, umframt konan, Anne-Marie, fimm børn og níggju abbabørn. Nevnast kann eisini, at Konstantin var gubbi bretska William prins.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. Jan 2023

Týsk rakett skjótt klár at vera skotin út í Hetlandi

RFA – Rocket Factory Augsburg – hevur sett fyrsta útskjótingarpallin upp á Lamba Ness norðast á Unst

(Mynd: SaxaVord Spaceport)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Rúmdarævintýrið á Unst norðast í Hetlandi, er nú komið enn nærri veruleikanum, nú tað júst er kunngjørd ein samstarvsavtala millum SaxaVord Spaceport og týsku rúmdarfyritøkuna Rocket Factory Augsburg, RFA.

Í Hetlandi hevur tað tó ikki verið nakað loyndarmál, at týska fyritøkan hevði stórar ætlanir í Hetlandi, tí fólk frá fyritøkuni hava hesar seinastu vikurnar verið á Unst fyri at byggja fyrsta útskjótingarpallin har. 12 metra høgi útskjótingarpallurin hevur fingið navnið Fredo.

Arbeiðið við at byggja tann næsta, ið verður uppkallaður eftir júst deyðu Elizabeth drotning, er byrjað, skrivar ShetNews.

Langtíðar partalag

Mikudagin gjørdist tað so alment, at týska rúmdarfyritøkan og SaxaVord Spaceport eru farin í langtíðar partalag, hvørs fyrsta mál er at senda fyrstu rakettina út seinni í ár.

Her verður talan um fyrstu lodrættu rakettútskjótingina av bretskari og eisini evropeiskari jørð.

Fyrr í vikuni stóð bretska felagið, Virgin Orbit, fyri eini rakettútskjóting longur suðuri í Bretlandi, sum tó miseydnaðist. Her var ikki talan um eina lodrætta útskjóting frá landi, men um eina rakett, ið varð flogin við flogfari upp í 10 kilometra hædd fyri síðan at verða slept har.

Jörn Spurmann, rakstrarstjóri hjá týsku RFA, sigur fyri ShetNews, at tað var sannførandi verandi logistikkur og undirstøðukervi umframt skjóta verksetingar- og broytingarevni, sum var orsøkin til, at Rocket Factory Augsburg valdi at fara í samstarv við hetlendsku rakettstøðina.

- Vit trúgva fult og fast upp á bretsku rúmdarætlanina og eru sannførd um, at okkara tvísiffraða milliónaíløga á staðnum er væl útgivin, leggur Jörn Spurmann afturat.

Liggur væl fyri

Stjórin fyri SaxaVord Spaceport, Frank Strang, greiðir frá, at í mun til ynskini hjá týsku fyritøkuni, so liggur rakettstøðin í Hetlandi sera væl fyri í mun til krøvini hjá RFA, sum snúgva seg um at frakta last, fylgisveinar, í polarar sólar-synkronar ringrásir, sum tað verður kallað.

- Vit fara at stuðla RFA í øllum tí við kunna, við testum, eftirliti, brennievni og trygd, umframt at veita veðurforsøgnir og atgongd til okkara netverki til heintan av dátum, sigur Frank Strang.

Júst í sambandi við at taka niður dátur frá uppsendu rakettunum, hava Føroyar verið nevndar sum eitt væl egnað stað til jørðstøðir. Føroya Tele hevur verið partur í hesum ætlanum.

Fylgisveinarnir, sum týska fyritøkan RFA skal senda upp, eru í høvuðsheitum ætlaðir til samskifti og eftirlit á/av jørðini.

Dátur frá hesum fylgisveinum kunnu brúkast í fleiri vinnugreinum. Dømi um nýtslu er eitt nú optimering av logistikki, eftiransing av skógareldum, so hesir verða uppdagaðir beinanvegin, kanning av jarðfrøðiligum viðurskiftum, innsavning av heilsudátum, til sjálvkoyrandi bilar umframt veðurlags- og umhvørvisverju.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. Jan 2023

Nato og ES styrkja samstarvið

Hetta er triðju ferð, at ES og Nato skriva undir samstarvsavtalu

Charles Michel, ES-forseti, Jens Stoltenberg, Nato-aðalskrivari, og Ursula von der Leyen, ES-nevndarforkvinna á tíðindafundi í Brússel (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Týsdagin skrivaðu Nato og ES fyri triðu ferð undir avtalu um at stykja samstarvið millum felagsskapirnar.

Í høvuðssætinum hjá Nato í Brússell skrivaðu Jens Stoltenberg, aðalskrivari hjá Nato og Charles Michel, ES-forseti, og Ursula von der Leyen, forkvinna í ES-nevndini undir samstarvsavtaluna.

Avtalan skal viðvirka til at tryggja arbeiðsbýtið millum felagsskapirnar, skrivar Ritzau.

– Stýrið í Moskva ynskir eitt annað Evropa. Vit mugu halda fram at styrkja samstarvið millum ES og Nato. Og at styrkja stuðulin til Ukraina, sigur Jens Stoltenberg.

ES og Nato hava skrivað undir líknandi samstarvsavtalur í 2016 og 2018, skrivar DR. Undir krígnum í Ukraina hava Nato-limalondini stuðlað við vápnum til Ukraina, meðan ES hevur veitt fíggjarligan stuðul og sett í verk revsitiltøk móti Russlandi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. Jan 2023

Republikanari hevur logið um sína bakgrund

Nývaldi tinglimurin fann upp eina íspunna persónligheit undir valstríðnum

George Santos (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

34 ára gamli republikanski George Santos úr New York er komin í harðan andróður bert tveir mánaðir eftir, at hann varð valdur inn í umboðsfólkatingið í USA á fyrsta sinni.

Santos verður skuldsettur fyri at hava logið um seg sjálvan og fortíð sína. Men hann sýtir fyri at ganga krøvum frá floksfeløgum á møti, og siga tingsessin frá sær.

- Eg eri valdur til tess at tæna fólkinum í triðja valdømi í New York, ikki at tæna flokkinum ella politikkarum, skrivar hann á Twitter.

Boðini koma eftir, at ein røð av republikanarum úr New York í vikuni á einum tíðindafundi heittu á Santos um at taka seg aftur eftir avdúkingarnar um “lygn oman á lygn” um hansara starvsleið og fortíð.

Tíðindafundurin varð hildin bert tveir dagar eftir at ein óheftur eygleiðari skuldsetti Santos fyri at hava brotið lógina fyri fígging av valstríðnum.

- Tað er bara lygn oman á  lygn oman á lygn. Tað gjørdist eitt mynstur, segði Joseph Cairo, ið er floksformaður í Nassau County í New York á tíðindafundinum.

Skuldsetingarnar koma eftir at miðlar hava skrivað um, at Santos so at siga hevur íspunnið persónin, sum hann segði seg vera undir valstríðnum.

Hann skal hava logið um sína útbúgving frá New York University og Baruch College. Ongin á hesum lærustovnum kennir til mannin.

Harumframt hevur hann sagt, at hann hevur arbeitt fyri Goldman Sachs og Citigroup – og tað er heldur ikki satt.

Tað er heldur ikki satt, at hann er jødi og at omma og abbi hansara eru sluppu undan nasistunum undir øðrum heimsbardaga.

- At hann kann finna upp at penta saman søguna um, at omman og abbin sluppu livandi frá Holocaust er ikki til at fata. Tað er snøgt sagt ósømiligt og andstyggiligt, sigur republikanarin Bruce Blakeman frá Nassau County.

- Hann er ein skemdarblettur fyri umboðsfólkatingið, leggur hann afturat.

Republikanararnir hava ein tepran meiriluta á 222 móti 221 í umboðsfólkatinginum. Republikanski tingformaðurin, Kevin McCarty sigur tó, at hann ikki hevur ætlanir um at trýsta Santos til at siga sessin frá sær, skrivar Reuters. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. Jan 2023

Kevin McCarthy loksins valdur til formann fyri Umboðsmannatingið

Á 15. atkvøðugreiðsluni eydnaðist tað honum at tryggja sær neyðugu undirtøkuna

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Farna leygardag eydnaðist tað loksins 57 ára gamla republikanska Kevin McCarthy at fáa nóg mikið av atkvøðum til at gerast nýggjur formaður fyri amerikanska Umboðsmannatingið. Hetta, eftir at meirilutin í seinastu 14 atkvøðugreiðslunum hevði atkvøtt ímóti.

Tað endaði við, at 216 av 428 tinglimum atkvøddu fyri.

Talan var um longstu tilnevningartilgongd í 164 ár, skrivar Ritzau. Hetta var fyrstu ferð síðan 1859, at tað skuldu fleiri enn níggju atkvøðugreiðslur til at velja nýggjan formann.

Kevin McCarthy avloysir demokratin Nancy Pelosi, sum forfólk í Umboðsmannatinginum.

Í november, eftir at tað var greitt, at demokratarnir høvdu mist meirilutan í Umboðsmannatinginum eftir miðskeiðsvalið, boðaði 82 ára gamla Nancy Pelosi frá, at hon ikki ætlaði sær av halda fram sum forkvinna hjá demokratunum í Umboðsmannatinginum. 52 ára gamli demokraturin Hakeem Jeffries varð síðani valdur til demokratiskan minnilutaleiðara uttan mótvalevni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2023

Osonlagið verður endurskapt í 2040

Tað gongur framá við osonlagnum eftir at CFC-gass vórðu bannað

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Einaferð vóru hol í osonlagnum mett at vera millum mest vandamiklu veðurlagsvanlukkurnar.

Men nú sær út til at osonlagið, ið verjir okkum móti vandamiklari geisling frá sólini, kann verða endurskapt innan 2040.

Tað er metingin í eini frágreiðing frá ST.

Tað fer at taka eitt sindur longri tíð at endurskapa osonlagið yvir pólunum. Tí verður roknað við, at lagið ikki er fult endurskapg yvir alla jørðina fyrr enn í 2066, framgongur av frágreiðingini.

Osonlagið er batnað støðugt, síðan Montreal-avtalan varð samtykt í 1989.

Montreal-avtalan var ein altjóða avtala um at gevast við at brúka CFC-gass, ið eru við til at oyðileggja osonlagið.

Fyrr vórðu CFC-gass brúkt eitt nú í bjálvingarskúmi og í køliskipanum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. Jan 2023

Hetlendingar fáa endurgjald fyri streymloysi

Elveitingarfelagið SSEN rindar 2.700 hetlendskum brúkarum tilsamans 5,6 milliónir krónur í endurgjaldi

(Mynd: BBC)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Hetlendingar, sum mistu streymveitingina undir kavastorminum í desember, fáa nú endurgjald frá ravmagnsfelagnum.

BBC skrivar í vikuni, at 660.000 pund, svarandi til knappar 5,6 milliónir krónur eru á veg til Hetlands.

Í desember fór streymveitingin um stóran part av Hetlandi undir kavastormi. Fleiri túsund heim høvdu ikki streym, nøkur í fleiri dagar.

Orkufelagið Scottish and Southern Electricity Networks, SSEN, lovar nú endurgjald til teir brúkarar, sum ikki høvdu fingið streymin aftur innan tvey samdøgur. Endurgjaldi er á upp til 700 pund – knappar 6.000 krónur.

2.700 brúkarar fáa endurgjald – tilsamans 660.000 pund. Tilsamans 5.200 heim mistu streymin.

SSEN mátti senda 150 teknikarar og linjufólk til Hetlands fyri at bøta um skaðarnar. Tey harðast raktu høvdu ongan streym í seks samdøgur, skrivar BBC. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. Jan 2023

Olga Knudsen 40 ára starvsdag

Byrjaði hjá Tórshavnar kommunu sum ørindagenta í 1983

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Olga Knudsen fekk í vikuni handaða heiðursløn Tórshavnar kommunu úr gulli, og Dronningens Fortjenstmedalje úr silvuri, nú hon hevði 40 ára starvsdag hjá Tórshavnar kommunu.

Heðin Mortensen, borgarstjórin greiddi frá, at Olga byrjaði sum ørindagenta 3. januar í 1983. Tá var Kjartan Kristiansen býráðsskrivari.

- Við til søguna hoyrir, at til starvssamrøðuna hevði Olga ikki sagt allan sannleikan fyri Kjartani – hon var nemliga uppá vegin! So eitt tað fyrsta, Olga gjørdi, eftir at Kjartan hevði undirskrivað starvssetanina, var at boða frá, at hon fór í barsilsfarloyvi, greiddi Heðin Mortensen, borgarstjóri, frá undir hátíðarhaldinum fyri Olgu í Posthúskjallaranum.

Starvsøkið hjá Olgu Knudsen hevur flestu árini verið á mentamáladeildini hjá kommununi.  Seinastu árini hevur hon havt uppgávuna at skipa fyri vali saman við valstýrinum. Hon hevur eisini ábyrgdina av grindabýtinum, tá grind er í Havn. Alt uppgávur, sum hon tekur í allar størsta álvara og loysir við nærlagni, vísti borgarstjórin á.

Øll røðan hjá Heðini Mortensen og fleiri myndir kunnu síggjast á Tórshavnar kommunu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. Jan 2023

Jenis av Rana 70

Farna leygardag fylti Jenis av Rana, formaður í Miðflokkinum, 70 ár. Hann hevur javnan verið í andglettinum, og fingið røring í politisku skipanina og almenna orðaskiftið

Jenis av Rana (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hann hevur verið drúgvur í politikki. Hann var við til at stovna Miðflokkin, sum fyrstu ferð bjóðaði seg fram á merkisverda kreppuvalinum í 1994. Flokkurin fekk tvey umboð vald. Jenis av Rana og Tordur Niclasen.

”Sannføring okkara er greið – tað er hvørki olja, fiskur ella annað ríkidømi okkum tørvar mest, men ein djúp umvending aftur til Guds okkara, og tey lívsvirði lívið við Honum gevur. Tey eru farin seinastu árini og mega vinnast aftur, skal okkum verða lív lagað á klettunum,” skrivaði Jenis av Rana í viðmerking í Sosialinum nakrar mánaðir undan valinun, 16. februar 1994.

Hann og Tordur Niclasen høvdu annars báðir eina fortíð í Kristiliga Fólkaflokkinum, men valdu saman við øðrum at stovna Miðflokkin, sum í størri mun skuldi seta kristiligu virðini í miðdepilin.

Jenis av Rana hevur verið løgtingsmaður síðan 1994. Á løgtingsvalinum 8. desember í fjør varð hann valdur fyri níggjundu ferð upp í slag. Hann fekk 722 atkvøður, sum eisini var nógv tað besta persónliga valið hjá honum higartil.

Jenis av Rana hevur í tveimum umførum verið floksformaður. Fyrst í tíðarskeiðnum frá 1994 til 1997, og aftur síðan 2001.

Í trý ár var hann býráðslimur í Havn sum fastur varamaður. Hann var næsti maður á Uttanflokkalistanum til býráðsvalið í 1992. Árið eftir legði Petur í Gong býráðssessin frá sær, og Jenis av Rana tók við sessinum.

Í 2019 tók hann við sum landsstýrismaður í uttanríkis- og mentamálum. Starvið røkti hann í meira enn trý ár, tá samstarvstrupulleikar elvdu til, at løgmaður koyrdi hann úr starvið.

Øll árini hevur hann tosað og grundgivið við støði í kristnu trúnni, og við honum á odda hevur Miðflokkurin eisini javnan verið í andglettinum og fingið røring í politisku skipanina og almenna orðaskiftið.

1990: Kristiligi Fólkaflokkurin, 97 atkvøður
1994: Miðflokkurin, 237 atkvøður
1998: Miðflokkurin, 258 atkvøður
2002: Miðflokkurin, 298 atkvøður
2004: Miðflokkurin, 407 atkvøður
2008: Miðflokkurin, 504 atkvøður
2011: Miðflokkurin, 434 atkvøður
2015: Miðflokkurin, 498 atkvøður
2019: Miðflokkurin, 471 atkvøður
2022: Miðflokkurin, 722 atkvøður

Kelda: valurslit.fo

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2023

Páll Vang til minningar

Tað var sanniliga hugaligt at síggja ta stóru mannfjøld, sum var møtt upp at fylgja Pálli til gravar. Hóast hann í næstan fjórðingsøld hevur livað eitt lív, merkt av sjúku, so høvdu bygdafólkini ikki gloymt hann

(Mynd: kvf.fo)

SkrivaÐ:

Minningarorð / Jóannes Eidesgaard

Í landsynningi og við broddi av hørðum eystfalli fór eg suður við Smyrli henda sunnumorgunin fyri at fylgja einum gomlum vinmanni til gravar. Ikki tær bestu umstøður til sigling, men hesin túrin mátti gerast. Sjálvandi skuldi eg fylgja vinmanninum Pálli til hansara síðsta hvíldarstað undir Akurgerði.

Hóast Páll var eitt stórt ár eldri enn eg, og hóast hann gekk ein flokk undan mær í Tvøroyrar skúla, so komu vit tó at fylgjast ein part av tíðini í okkara uppvøkstri sum tannáringar. Hesin fryntligi og altíð skilagóði unglingin var eisini lættur at vera væl við. 

Tað, sum veruliga fekk gongd á okkara vinalag, var tíðin, vit høvdu saman í TUK. Hetta felag er ivaleyst ikki til longur, men tá merkti tað Tvøroyrar Ungdóms Klubbur. Tað vóru teir báðir lærararnir Tórður Jóansson og Petur Martin Danielsen, sum tóku stig til henda felagsskap, sum skuldi fáast við annað enn ítrótt, sum nóg mikið var av frammanundan í bygdini. TUK helt til á loftinum í kappróðrarneystinum undir Heygnum. Har hugnaðu vit okkum við ymiskum spølum og ikki minst tónleiki, sum um hetta mundið floymdi inn yvir landið úr serliga Bretlandi. Eg kann somuleiðis minnast, at vit báðir vóru stavnamenn í felagsskapinum eina tíð, hann sum formaður og eg sum næstformaður, har vit so skuldu taka stig til at skipa fyri ymsum tiltøkum.

Men hetta var eisini um ta tíðina, at syndarliga vanlukkan hendi pápa Páll, sum datt oman og ongantíð spurdist aftur. Hetta tók honum sjálvandi sera meint, men eg haldi, at hann fótaði seg so líðandi aftur við góðum stuðuli frá vinfólki og skyldfólki.

Okkara vinalag førdi so eisini við sær, at vit tóku fyrstu fetini út í tann heimin, har vaksnamannalívið byrjar. Tað má sigast, at tað var so ikki keðiligt at uppliva hesi fyrstu fetini saman við Páll. Men alt fekk ein enda, og so ein dag í august í 1967 vóru vit báðir saman við øðrum her suðuri frá til reiðar at fara víðari við skúlagongdini og siga heimbygdini farvæl. Hann fór á Høng og eg á Rungsted, og soleiðis skiltist okkara vegir í hvørfall fyribils.

Tó minnist eg eina serliga hending frá hesum degnum í august, tá vit so erpnir traðkaðu út í víðu verð. Vit hildu, at hetta onkursvegna skuldi skjalfestast, so vit fóru niðan til Bambus at taka eina mynd av okkum, áðrenn Tjaldrið legði frá bryggju.

Jú, eg hitti Páll mangan seinni. Vit vóru jú starvsfelagar í skúlanum á Tvøroyri, og vit sótu í býráðnum saman eina tíð, hóast eg tá fyri tað mesta hevði varafólk inni fyri meg. Vit vóru ikki politiskt sameintir, men samstarvaðu væl og altíð við tí góða endamáli at stuðla bygdini og fólkinum.

Ein dag, eg sum lærari var farin til Havnar við einum flokki at vitja ymisk støð í høvuðsstaðnum, so vitjaðu vit sjálvsagt eisini úti í Tinganesi, tí bygdamaður okkara sat har sum landsstýrismaður. Hann var sum altíð blíður og týður. Seinni beit eg merkið í, at henda skrivstovan, sum Páll hevði uttast í Nesinum, hana kom eg sjálvur at sita í eini 10 ár seinni.

Hetta vóru tankar, sum runnu fram fyri meg henda keðiliga sunnumorgunin suður við Smyrli. Men tað var sanniliga hugaligt at síggja ta stóru mannfjøld, sum var møtt upp at fylgja Pálli til gravar. Hóast hann í næstan fjórðingsøld hevur livað eitt lív, merkt av sjúku, so høvdu bygdafólkini ikki gloymt hann, men við virðing og í takksemi fylgdu honum síðstu leiðina á fold.

Hvíl í friði frægi vinur.

Jóannes

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. Jan 2023