Seta umfatandi havnastongsul í verk móti Russlandi

Bert skip, sum hava beinleiðis tilknýti til fiskiskapin í føroyskum sjógvi sleppa nú inn í føroyskar havnir

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Treytað av at ein lógarbroyting verður samtykt á løgtingi, so verður nú ein havnastongsul settur í verk móti russiskum skipum í Føroyum.

Tað kunngjørdi landsstýrið á tíðindafundi á Viðareiði fríggjadagin. Og her varð undirstrikað fleiri ferðir, at talan verður um ein "umfatandi havnastongsul".

Nýggja avgerðin hjá landsstýrinum snýr seg ikki um fiskiveiðiavtaluna millum Føroyar og Russland, sum er galdandi í løtuni.

- Hana ætla vit at halda, søgdu løgmaður og Høgni Hoydal, landsstýrismaður.

Og hvat skal henda við Russlandsavtaluni fyri komandi ár, er støða ikki tikin til enn. Tann avgerðin verður tikin í heyst, helst í september.

Havnarstongsulin snýr seg tí um tey skip, sum hava brúkt Føroyar sum hubb hesa seinastu tíðina.

Av tí at russisk skip eru forðað at koma í havnir í øðrum londum, er umskipingarvirksemið vaksið munandi í Føroyum.

Hóast russisk skip fiska áleið 100.000 tons í føroyskum sjógvi, so hevur verið talan um umskiping av 400.000 tonsum í Føroyum hesa seinastu tíðina. Tað er hetta meirvirksemi, sum nú verður støðgað við avgerðini hjá landsstýrinum. 

Fleiri myndir frá tíðindafundinum her

Eftir tíðindafundin er ivi sáddur um, hvørt tað eru røtt tøl, sum landsstýrið hevur brúkt at grundgeva fyri hesum vøkstrinum av russiskari umskiping í Føroyum.

Kringvarpið kundi avdúka í Dag og Viku sendingini hóskvøldið, at talan als ikki er um ein vøkstur. Tað er váttað av Vørn, sum er tann stovnurin, ið hevur eftirlit við hesum tølum. Talan er heldur um eina minking av russiskari umskiping í føroyskum havnum, segði Jóhan Simonsen, deildarstjóri hjá Vørn, við Dag og Viku.

(Mynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2023

Andstøðulimir funnust hvassliga at avmarkandi tiltøkunum

Samgongan og landsstýrið fingu ákoyringar frá seliga fólkafloksumboðunum um, hvørjar ætlanirnar eru - serliga møguligar avleiðingar. Uppskotið til fyrstu viðgerð í løgtinginum seinnapartin hósdagin

Tað er Høgni Hoydal, landsstýrismaður við uttanríkismálum, ið eigur uppskotið. Tað er bygt á arbeiðið, ið uttanlandsnevndin hevur gjørt seinastu tíðina (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Uppskot til um broyting í løgtingslóg um avmarkandi tiltøk í sambandi við atgerðir móti Ukraina var til fyrstu viðgerð í løgtinginum seinnapartin hósdagin.

Talan er um víðkaðar heimildir at áseta reglur um avmarkandi tiltøk móti Russlandi, sum landsstýrið ætlar at seta í verk. Hesar ætlanirnar vórðu kunngjørdar á tíðindafundi á Viðareiði sama morgun.

Talan er um eina, á pappírinum, einfalda broyting, men hon kann hava ymiskar avleiðingar fyri føroyskt vinnulív.

Hetta vístu umboð fyri serliga Fólkaflokkin á ferð eftir ferð - eisini var Bárður á Steig atfinningarsamur, og fyrrverandi løgmaður undraðist á, at núverandi samgonga ikki var veruliga við upp á, at hyggja eftir breiðari semju sum síðsta valskeið.

Jørgen Niclasen segði millum annað, at tað tykiskt sum um, at landsstýrið "bara gjørdi okkurt", tí nakrir danskir politikkarar og Javnaðarfloksins umboð á Fólkatingið løgdu nakað av trýsti á. Ístaðin fyri at gera støðuna hjá Russlandi verri, fór hetta bara at fáa viðurskiftini hjá nøkrum vinnum - serliga í norðurøkinum - verri. Hann spurdi, um norðurøkið "ongan góðan átti" í samgonguni. Eisini vístu Jørgen Niclasen og Árni Skaale á, at ES og onnur lond handla nógvan fisk við Russland framvegis.

Fyrrverandi fiskimálaráðharrin fekk sjálvur atfinningar fyri at hava gjørt ov lítið í fjør, men hann saknaði nú eina greiða ætlan. Jacob Vestergaard var serliga ónøgdur við, at landsstýrið ikki vil gera greitt, um ætlanin er at stegða við fiskivinnusamstarvinum sum heild fyrrenn í heyst.

"Hetta er at halda fyritøkur og familjur fyri spott", varð sagt av tingsins røðarapalli. Hann, eins og fleiri andstøðulimir, stúrdu eisini fyri, at núverandi revsitiltøk kunnu fara at fáa fleri avleiðingar, og at Russland møguliga "svarar aftur".

Viðgerðin var í hálvan triðja tíma, og liggur nú í uttanlandsnevndini. Eitt sindur óvist er, nær onnur viðgerð er á skránni.

Tingfundur er lýstur aftur at vera 12. juni, og tá er framløga á skránni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2023

Tyrlusimulatorurin skal vera klárur næsta summar

Atlantic Airways hevur skrivað undir byggiavtalu við MTV-Byggingvirkið. Kontrast hevur teknað bygningin, og íblásturin kemur millum annað frá Lítlu Dímun og Stóru Dímun

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í vikuni varð avtala undirskrivað millum Atlantic Airways og MTV-Byggivirkið um bygging av tyrlusimulatorbygninginum á ídnaðarøkinum oman fyri flogvøllin.

MTV-Byggivirkið ger arbeiðið sum heildararbeiðstøku; undirarbeiðstakarar eru Orkuloysnir, LM Electric, Gólvfix og Málameistarin Signar á Fríðufløtum. 

Tað vóru Mortan Vang, stjóri, og Óluva Vang, verkætlanarleiðari, sum skrivaðu undir vegna MTV-Byggivirkið, og Niels Mortensen, nevndarformaður, og Jóhanna á Bergi, stjóri, vegna Atlantic Airways.

- Talan er um eina sera spennandi verkætlan fyri okkum. Hetta er nakað annað enn tað, vit eru von við at byggja, og nakað, sum fer at mynda Føroyar úteftir, og tað er eisini við til, at vit sum byggifyritøka gera vart við okkum, sigur Mortan Vang.

- Vit hava í dag tikið eitt stórt fet á leiðini móti hesum risa framstigið, sum hesin simulatorin er fyri føroyska flogvinnu, umframt at tað verður eitt nýtt vinnuligt bein hjá Atlantic Airways at standa á, sigur Niels Mortensen, nevndarformaður í Atlantic Airways, sum fegnast um, at skjøtul nú verður settur á byggingina.

Bygningurin, sum verður hitaður við jarðhita, verður smáar 1.500 fermetrar til støddar, og hálvan november í ár verður hangarurin klárur. Tá skal uppsetingin av sjálvum simulatorinum nevniliga í gongd.

Tað er Mayfinn Norðoy frá arkitektafyritøkuni Kontrast, ið hevur teknað bygningin. Íblásturin til bygningin kemur millum annað frá Lítlu Dímun og Stóru Dímun.  

Atlantic Airways Aviation Academy verður klárt at taka ímóti fyrstu tyrluskiparunum í simulatorinum summarið 2024, og sjálvur bygningurin stendur liðugur oktober sama ár.

Simulatorurin er tann framkomnasti simulatorurin til tyrlusimulatorvenjingar, sum eru atkomuligar í dag. Talan er um ein AW139 Reality H Full Flight tyrlusimulator, sum syrgir fyri fyrsta floks ímyndaðari flogvenjing, sum tekur støði í umhvørvinum. Eisini er hetta ein simulator, sum kann venja manningar í sambandi við leiting og bjarging, sum eisini er avgerandi fyri føroysku tyrlumanningina, sum er partur av tilbúgving Føroya alt samdøgrið, alt árið. Tyrluvenjingarnar, sum Atlantic Airways Aviation Academy fer at bjóða, eru harvið ein heildarloysn, sum fevnir bæði um flogskiparar og bjargarar.

Fleiri myndir/tekningar her

Jóhanna á Bergi, Niels Mortensen, Mortan Vang og Óluva Vang

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2023

Bústaðir farnir undir at byggja 87 nýggjar íbúðir

Talan er um fýra ymiskar verkætlanir kring landið: Eina í Tórshavn, eina í Fuglafirði, eina í Streymnesi og eina á Toftum. Allar skulu takast í nýtslu innanfyri tvey ár

Talan er um fýra ymiskar verkætlanar: 44 íbúðir við Dalavegin í Tórshavn, 18 íbúðir Úti á Land í Fuglafirði og sjey íbúðir í Streymnesi. Farið verður eisini undir at byggja 18 íbúðir og felagshøli til ein búfelagsskap á Kneysum á Toftum

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Bústaðartrot. Hetta hevur verið nakað, ið hevur fylt nógv í samfelagnum og í samfelagskjakinum seinastu árini. 

Felagið Bústaðir arbeiðir við at fáa skapt fleiri møguleikar, og í løtuni verður arbeitt við at fáa 87 nýggjar íbuðir tøkar kring landið. 

Talan er um fýra ymiskar verkætlanar: 44 íbúðir við Dalavegin í Tórshavn, 18 íbúðir Úti á Land í Fuglafirði og sjey íbúðir í Streymnesi. Farið verður eisini undir at byggja 18 íbúðir og felagshøli til ein búfelagsskap á Kneysum á Toftum.

Tekning av verkætlanini við Dalavegin í Tórshavn (Henning Larsen North Atlantic)

Um ta størstu av hesum verkætlanunum skriva Bústaðir, at tað fyri nøkrum árum síðani varð keypt eina trøð við Dalavegin í Havn. Síðani hevur verið roynt í fleiri umførum at ment eina íbúðaverkætlan fyri økið, og nú er avtala gjørd við byggivirkið HVT um at byggja verkætlanina, sum í alt fevnir um 44 búeindir. Talan verður um seks túnbýlingar við 6-8 búeindum í hvørjum. HVT er byrjað arbeiðið, sum væntandi verður liðugt um tvey ár.

Verkætlanin Úti á Land í Fuglafirði hevur verið ávegis í eina tíð, og í síðstu viku varð kunnjgørt at Bústaðir hava gjørt avtalu við smápartafelagið Toftanes 2 og Fuglafjarða kommunu, um at Bústaðir gera verkætlanina við 18 íbúðum lidna. Byggivirkið TN Bygging kemur saman við SEVE at byggja íbúðarbygningin, sum væntandi verður liðugur næsta summar. 


Bústaðir skulu gera verkætlanina Úti á Land í Fuglafirði lidna (Mynd: fuglafjordur.fo)

Farið verður eisini undir at byggja sjey íbúðir á einum grundøki, sum Bústaðir eiga ovarlaga í Streymnesi.

- Talan verður um íbúðir, sum eru líkar teimum, sum fyrr í ár vórðu tiknar í brúk við Steigarbrekku í Sandavági. Eins og í Sandavági verður tað byggivirkið Norðhus og SEVE, ið koma at byggja. Næsta summar verður væntandi klárt at flyta inn í íbúðirnar.

Á einum øki Á Kneysum norðan fyri kommunuskrivstovuna hjá Nes kommunu hava Bústaðir, saman við Almannaverkinum, ment eina verkætlan til ein búfelagsskap. Har fer byggivirkið KBH at byggja ein bygning í trimum hæddum við 18 íbúðum á 50 fermetrar og felagshøli. Væntandi verður bygningurin liðugur á sumri 2025.

Við hesum fýra verkætlanunum er samanlagt talan um 87 nýggjar íbúðir, sum fara at verða tiknar í nýtslu komandi tvey árini. Hetta umframt tær, sum í løtuni verða bygdar, skriva Bústaðir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2023

Heilsutrygd: 1870 fer framhaldandi at svara

Læknavaktin verður ikki longur staðsett á Landssjúkrahúsinum, men har sum vakthavandi læknin er

Egil á Bø, stjóri í Heilsutrygd (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Eftir at samráðingarnar millum Kommunulæknafelag Føroya og Fíggjarmálaráðið ikki bóru á mál, hevur Kommunulæknafelag Føroya valt at gera tillagingar í Læknavaktini 1870.

Í hesum sambandi boðaði Kommunulæknafelagið frá broytingum í tænastuni, sum skulu koma í gildi frá hósmorgninum, 1. juni 2023.

Ein grundleggjandi broyting var, at 1870 ikki fór at verða nýtt framyvir, men heldur ymisk nummur, alt eftir hvør dagur tað er, og nær á degnum tað er. Hetta hevur skapt ónøgd millum borgarar og onnur.

Hetta kundi tulkast sum ónøgd hjá Kommunulæknafelagnum, sum hevur koyrt skipanina uttan ein sáttmála seinastu tvey árini. Hósdagin boðaði Heilsutrygd frá nøkrum øðrum í tíðindaskrivinum

- Læknavaktin svarar framvegis á telefon nr. 1870, og tað ber eisini til at ringja á tey telefonnummur, sum Kommunulæknafelagið hevur upplýst. Í fyribilsskipanini verður altíð ein kommunulækni á vakt í meginøkinum. Skipan við koyrivakt heldur fram í Suðuroy og Sandoy.

Sambært Kringvarpinum er hetta eftir, at Margit Stóra, landsstýriskvinna við heilsumálum, er komin í málið. Hon finnur seg ikki í, at farast skal til eina skipan, har meira enn eitt nummar skal nýtast til hesa grundleggjandi tænastuni. Egil á Bø, stjóri í Heilsutrygd, sigur við KVF, at tíverri verður tænastan ikki eins góð, og mælir til at partarnir fara til borðið aftur. 

Tað verður soleiðis framyvir, at læknavaktin ikki longur verður staðsett á Landssjúkrahúsinum, men har sum vakthavandi læknin er.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2023

Ferð kom á nýggju ravmagns-bussarnar

Hátíðarhald við hornblástri og røðu var í Steinatúni tá gongd varð sett á reyðu bussarnar á leið 4 við grønari framdrift

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mikudagin var gongd sett á teir báðar nýggju ravmagnsbussarnar, sum nú skulu røkja leið 4 hjá Bussleiðini í Havn.

Hátíðardámur var í Steinatúni fyrrapartin, tá bussarnir fóru avstað á fyrsta sinni. Havnar hornorkestur spældi, og borgarstjórin helt røðu.

Nýggjur sáttmáli um Bussleiðina varð undirskrivaður í apríl í fjør. Sáttmálin er galdandi frá  januar í ár til og við desember 2031. Avtalað varð tá at keypa 15 nýggjar dieselbussar og 2 nýggjar elbussar at reka bussleiðina við frá 2023. Avtalað varð at koyra við elbussum á leið 4.

Og á býráðsfundi í apríl í fjør varð eisini samtykt, at umleggingin av allari bussleiðini til grøna orku skal fremjast seinast í 2027. Royndirnar við at brúka elbussar á leið 4 koma at vera ein týðandi partur av grønu umleggingini hjá kommununi næstu árini, kunnaði Heðin Mortensen um í røðu síni.

- Ætlaða loysnin er tíðarrøtt og besta lopfjølin til eina grøna loysn. Við hesi loysnini kunnu vit leggja um til grønar bussar, sohvørt vit eru klár, júst tí, at dieselbussarnir eru umsetiligir. Tað er ongin trupulleiki at sleppa av við teir.

- Royndirnar við at brúka elbussar á leið 4 koma at vera ein týðandi partur av grønu umleggingini hjá kommununi næstu árini, segði Heðin Mortensen.

Meira burtur úr røðuni og fleiri myndir á heimasíðuni hjá kommununi  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2023

Klaksvíkin spennir seg út til norðoyastevnu

Kommuna, feløg og handlar hava spent seg út at gera norðoyastevnuna um vikuskiftið so góða sum møguligt

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Sólin hevur skinið oman og niðan seinastu dagarnar, og tað ber boð um eitt stevnuvikuskifti við góðveðri.

Nógv er á skrá hesar dagarnar og bæði kommuna, feløg og handlar hava spent seg út at gera tað so gott sum møguligt. Ein rúgvusmikil skrá er at finna á klaksvik.fo og á Facebooksíðuni hjá Norðoya kunningarstovu.

Úr rúgvuni leygardagin er milum annað:

Á Biskupstorginum bjóðar Banknordik morgunmat frá kl 09.30 til kl. 11 tá setanin av Norðoystevnuni verður. Tað er borgarstjórin, Karl Johansen, sum setur Norðoyastevnuna við hátíðarligu tónunum frá Klaksvíkar Hornorkestri.

Seinnapartin verður grillin tendra á Biskupstorginum við moyrum stevnubúffum við alskyns góðum afturvið. Anfinn og Co koma á pallin um 18 tíðina, og uttan iva fara við at øll at stemma í «nei nei nei útsalg útsalg, ikki aftur útsalg».

Kappróðurin sum setur gongd í stevnuhýrin, serligu tónarnar frá sanginum knýttur at vinnandi bátunum og sum øll duga at syngja við til er í KvF og setur veruligan dám á stevnuna.

Út á leygarkvøldið verða tvær stovukonsertir, tann eina kl. 21 við navnframa Marius Ziska í gomlu húsunum hjá Einar Waag eldra har bæði mjúku tónarnar frá Marius og okkurt gott sum verður bjóða at leska sær við stimbrar sansirnar – ein lekkur heildaruppliving sum ikki má fara framvið. Avmarkað atgongd til 25 pláss. Atgongumerki keypast á Visit Norðoy.

Seinna stovukonsertin verður í søguliga Nólsoyar Pálshúsinum har okkara hugaheimur verður fyltur av góðum minnum knýtt at legendariska tónleikinum hjá Vestmonnum, ein konsert har tónleikur, umhvørvi í søguliga húsinum og lekri føroyski breyðviðskerin gongur upp í eina størri heild. Her er eisni avmarkað atgongd til 48 pláss. Atgogumerki fáast á Visit Norðoy.

Seinni um um kvøldið verður kyndlagonga, røða í Vágstúni við Anfinni Heinesen leiðara í mentanarhúsinum og tónleikur frá Klaksvíkar Hornorkestri og fýrverk.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2023

Maria Skaalum Petersen leiðari á nýggjari granskingareind

Hon skal standa á odda fyri nýggju Heilsugranskingareindini í Sjúkrahúsverkinum

(Mynd: Leit/Finnur Justinussen)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Maria Skaalum Petersen er sett sum leiðari á nýggju Heilsugranskingareindini í Sjúkrahúsverkinum.

Maria hevur seinastu 15 árini starvast sum heilsugranskari í Føroyum. Seinastu árini sum leiðari, har hon m.a. hevur verið granskingarleiðari á Deildini fyri Heilsu- og Sjúkrarøktarvísindi og eisini starvast sum leiðari á Deplinum fyri Heilsu- og Almannagransking.

Í Sjúkrahúsverkinum fegnast vit um, at vit hava fingið Maria við í arbeiðið at menna heilsugranskingarøkið í Sjúkrahúsverkinum, og vit ynskja henni hjartaliga til lukku við starvinum.

Maria Skaalum Petersen byrjar í starvinum sum leiðari á Heilsugranskingareindini 1. juli 2023.

Ætlanin við Heilsugranskingareindini er at savna heilsugransking á einum stað fyri at fáa eitt granskingarumhvørvi, har heilsugranskarar hava møguleika fyri at sparra saman, deila vitan og royndir og á tann hátt fáa eina sínámillum synergieffekt. Á henda hátt ber til at lyfta heilsugranskingina í Føroyum upp á eitt enn hægri støði.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2023

Trygd skal hava nýggjan stjóra

Brian Smedemark, sum seinastu fimm árini hevur verið stjóri í Trygd, tekur í næstum við sum rakstrarstjóri í BankNordik

Brian Smedemark (Mynd: Trygd)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Brian Smedemark, sum seinastu fimm árini hevur røkt stjórastarvið í Trygd, fer í næstum at taka við nýggjum starvi sum rakstrarstjóri í BankNordik. Tískil skal Trygd hava nýggjan stjóra, sigur tryggingarfelagið á heimasíðuni.

Starvið er lýst leyst, og ætlandi verður nýggjur stjóri settur í summar. Brian Smedemark heldur fram sum stjóri í Trygd, til nýggi stjórin er funnin. 

Í tíðarskeiðinum sum stjóri í Trygd hevur Brian Smedemark staðið á odda fyri at menna nýggjar tænastur til kundarnar, og hann hevur harumframt rokkið góðum úrslitum. Tað er sostatt ein væl rikin og nýhugsandi fyritøka, ið nú skal hava nýggjan stjóra, sigur Trygd.

Sum rakstrarstjóri í BankNordik-samtakinum, fer hann at standa á odda fyri at menna kundavenda virksemið hjá samtakinum í Føroyum og Grønlandi. Brian er samstundis partur av samtaksleiðsluni, og fer frameftir at hava ein týðandi leiklut í framhaldandi menningini av samtakinum á øllum marknaðum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2023

Tjúgu næmingar úr Ukraina hava lokið undanskeið í føroyskum

Móttøkuflokkurin er fyrsta stigið á leiðini hjá næmingunum úr Ukraina at læra føroyskt, og hava hesi havt undirvísing tríggjar ferðir um vikuna síðani februar

Umframt sjálva undirvísingina hevur nógv verið gjørt burtur úr at skapa góðan trivna og felagsskap. Heidi Vinther hevur verið undirvísari. Aftrat sær hevur hon havt Slavu Turchynets, sum hevur virkað sum tulkur (Mynd: torshavn.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tað var hátíðardámur á kvøldskúlanum hósdagin, tá ið 20 næmingar úr Ukraina fingu handað prógv frá Jógvani Sørin Hansen, leiðara á Tórshavnar Kvøldskúla. Tey hava lokið undanskeið í føroyskum sum annaðmál.

Nógvir ukrainar eru komnir til landið, sum avleiðing av krígsstøðuni í heimlandinum. Tað hevur verið lagdir dentur á, at tað skal vera góður møguleiki hjá teimum at læra føroyskt. Hetta er umráðandi partur av integratiónini.

Ein sonevndur móttøkuflokkur hevur havt undirvísingina síðani februar 2023. Undirvíst hevur verið tíggjar dagar um vikuna, og næmingarnir hava staðið seg avbera væl, sigur Heidi Vinther, sum hevur verið undirvísari og er ógvuliga errin av næmingunum. Aftrat sær hevur hon havt Slavu Turchynets, sum hevur virkað sum tulkur.

- Umframt sjálva undirvísingina hevur nógv verið gjørt burtur úr at skapa góðan trivnað og felagsskap. Næmingarnir hava hugnað sær óført, og við hátíðarløtuna fyrrapartin varð ein filmur sýndur, sum tey hava gjørt, ið vísir tíðarskeiðið frá februar til nú og tað stóra virksemið, sum hevur verið. Eisini sungu tey ein sang - á føroyskum.

Móttøkuflokkurin er fyrsta stigið á leiðini hjá næmingunum úr Ukraina at læra føroyskt. Næsta stigið, um næmingarnir ynskja tað, er at tekna seg til vanligu undirvísingina í føroyskum sum annaðmál. Tann tilmeldingin byrjar í august.

Næmingarnir syngja á føroyskum (Mynd:torshavn.fo)

Heidi Vinther hevur verið undirvísari og er ógvuliga errin av næmingunum. Aftrat sær hevur hon havt Slavu Turchynets, sum hevur virkað sum tulkur.(Mynd: torshavn.fo)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. juni 2023

Rentuútreiðslurnar hjá húsarhaldunum øktar við 34 milliónum

Livikostnaðirnir hjá føroyingum eru ikki bert øktir av inflasjón hetta seinasta árið, men eisini av rentuhækkingum

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Rentuútreiðslurnar hjá føroysku sethúsaeigarunum eru øktar góðar 34 milliónir krónur í 2022 í mun til í 2021. Verður rentustuðulin drigin frá svarar tað til 22 milliónir krónur. Tað er ein vøkstur á 12 prosent í mun til tað, sum var goldið av rentum á bústaðarlánum í 2021.

Renturnar eru hækkaðar støðugt í 2022, og tað er fyrstu ferð, at renturnar eru hækkaðar í mong ár. Árliga broytingin í miðalrentuni á bústaðarlánum hjá føroysku húsarhaldunum var 0,89 prosentstig í januar 2023 í mun til januar 2022.

Í januar 2022 var miðalrentan 2,61 prosent á bústaðarlánunum í føroysku bankunum og donsku realkredittstovnunum tilsamans, og í januar 2023 var miðalrentan 3,5 prosent; hon er sostatt økt 0,89 prosentstig.

Rentuútreiðslurnar hjá føroysku sethúsaeigarunum eru øktar góðar 34 milliónir krónur í 2022 í mun til í 2021, sum svara til 22 mió. kr. tá ið rentustuðulin er drigin frá. Tað er ein vøkstur á 12 prosent í mun til tað, sum var goldið í rentum á bústaðarlánum í 2021.

Sostatt eru livikostnaðirnir hjá føroyingum ikki bert øktir av inflasjón hetta seinasta árið, men eisini av rentuhækkingum.

Mynd 1 Rentan er økt lutfalsiga nógv

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2023

ALS hevði eitt avlop á slakar 25 milliónir í fjør

Hetta er nógv minni enn í 2021. Orsøkin er, at ALS hevði 113,1 milliónir krónur í missi av virðisbrævaognunum. Arbeiðsloysi í Føroyum í fjør var metlágt og tað lægsta í Evropa

Útgjøldini av vanligum arbeiðsloysisstuðli minkaðu við 14,7 millónum krónum úr 43,5 milliónum niður í 28,8 milliónum krónur

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Ársroknskapurin hjá ALS fyri 2022 varð samtyktur av stýrinum fyri ALS í farnu viku, og hann vísir eitt avlop á 24,9 mió. krónur. Hetta er væl minni, enn tað var árið frammanundan, tá avlopið var 134,1 milliónir krónur.

Orsøkin er, at ALS hevði 113,1 milliónir krónur í missi av virðisbrævaognunum. Eginognin er nú komin upp á 1.107 milliónir krónur.

Arbeiðsloysið í Føroyum var metlágt í 2022

Í miðal fyri alt árið var arbeiðsloysið bara 0,8 prosent, sum er tað lægsta nakrantíð í Føroyum. Níggjanda árið á rað var arbeiðsloysið í Føroyum í 2022 tað lægsta samanborið við onnur lond í Evropa, og var í 2022 eitt tað lægsta yvirhøvur í øllum heiminum. Tað var bara í teimum trimum londunum, Kambodja, Katar og Niger, at arbeiðsloysið í fjør var lægri, enn tað var í Føroyum.

Lága arbeiðsloysið, nógva virksemið og høgu lønargjaldingarnar síggjast aftur í inn- og útgjøldunum hjá ALS.

ALS-gjaldið var óbroytt, 1 prosent, í 2022, og samlaðu inngjøldini í 2022 vóru 221,3 milliónir krónur, í mun til 208,3 millónir krónur árið fyri. Vøksturin stavar frá, at samlaðu lønargjaldingarnar vóru hægri í 2022 í mun til 2021.

Samlaðu útgjøldini eru støðugt minkaði síðani 2011, tá ALS rindaði 308,4 milliónir krónur í arbeiðsloysisstuðli. Í 2022 vórðu 62,5 milliónir krónur rindaðar í stuðli.

Útgjøldini av vanligum arbeiðsloysisstuðli minkaðu við 14,7 millónum krónum úr 43,5 milliónum niður í 28,8 milliónum krónur. Hinvegin vuksu útgjøldini úr fiskavirkisskipanini úr 24,4 milliónum krónum upp í 25,6 millónum krónur.

Útgjaldið av arbeiðsloysisstuðli úr fiskavirkisskipanini er harvið nærum líka stórt sum útgjaldið av vanligum arbeiðsloysisstuðli. Í desember mánaði 2022 var nærum tvífalt so nógv goldið í arbeiðsloysisstuðli úr fiskavirkisskipanini sum úr vanligu skipanini.

Skiftisavlopið – tað er munurin millum samlaðu inngjøldini og samlaðu útgjøldini – gjørdist eitt avlop á 159,6 milliónir krónur í mun til 132,4 milliónir í 2021.

Starvsfólkakostnaðirnir hækkaðu við 473.00 krónum, sum svarar til eina hækking á trý prosent, sum er á leið tað, sum sáttmálalønirnar hækkaðu.

Tað er vorðið alsamt bíligari at reka ALS hesi seinastu nógvu árini. Samlaðu rakstrarkostnaðirnir vóru 4,3 mió. krónur í 2022, sum er 375 tús. krónur minni enn árið fyri.

Rakstrarkostnaðirnir í 2022 vóru teir lægstu síðani 1995 – í 27 ár – og samanborið við rakstrarkostnaðirnar hjá donskum a-kassum, so var ALS aftur í 2022 væl bíligari enn donsku a-kassarnir at reka.

Samlaðu virðisbrævaognirnar vuksu við 23,8 mió. krónum og vóru 1.059,3 milliónir krónur við árslok í  2022.

Mikið órógv hevur verið á altjóða fíggjarmarknaðunum í 2022. Stórar príshækkingar vóru í farna ári, og í eini roynd at tálma príshækkingunum, hækkaðu miðbankarnir renturnar. Prísirnir á bæði parta- og lánsbrøvum lækkaðu, og fyri ALS hevði tað við sær, at avkastið var negativt, minus 10,7 prosent. Tað merkir, at samlaði missurin var 113,1 millónir krónur.

Tað er ein minking á stívliga 136 milliónir krónur í mun til 2021.

Ársúrslitið í 2022 var eitt avlop á 24,9 milliónir krónur, sum er 109,2 milliónir krónur minni enn í 2021.

Við árslok var eginognin 1.107 milliónir sum er tað mesta í søgu ALS.

- Hóast stóra fíggjarmissin og hóast ársúrslitið var munandi verri enn undanfarna ár, eru stýrið og stjórn nøgd við úrslitið. Bæði skiftisavlopið og úrslitið áðrenn fíggjarpostar var munandi betur í mun til árið fyri, og tað fegnast vit um. Við avlopinum í 2022 er Arbeiðsloysisskipanin styrkt enn meira, langtíðarhaldførið er tryggjað, og skipanin er fíggjarliga væl fyri at standa ímóti bakkøstum, sum kunnu koma, sigur Magni á Deild Olsen, stjóri hjá ALS.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2023

Tólv verkætlanir hava fingið tilsamans yvir átta milliónir til gransking

33 umsóknir vóru fyri samanlagt góðar 30 milliónir krónir. Sjey kvinnur og fimm menn fingu stuðul frá Granskingarráðnum hesaferð

Tey, ið fingu mest, fingu nakað yvir 800.000 krónur. - Nevndin fegnaðist um, at støðið á umsóknunum í ár var sera høgt. Hetta hevur verið gongdin seinnu árini og boðar frá góðari menning í granskingarumhvørvinum (Mynd: gransking.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tólv verkætlanir hava fingið tilsamans góðar 8,2 milliónir krónur í stuðli frá Granskingarráðnum, boðaði Granskingarráðið frá í vikuni. 

21 umsøkjarar vóru helst nakað vónbrotnir, tí heili 33 umsóknir komu inn til árligu freistina í februar. Søkt varð um góðar 30 milliónir krónur, og gransking.fo upplýsir, at ein lítil minniluti av teimum tólv eru ph.d.-verkætlanir, og at beint yvir helmingurin av teimum, ið fingu stuðul, eru kvinnur. 

- Av teimum 12 verkætlanunum eru fimm ph.d.-verkætlanir. Av verkætlanarleiðarunum eru fimm menn og sjey kvinnur. 7,5 milliónir krónur vóru tøkar á løgtingsfíggjarlógini til stuðul til gransking í ár. Játtanin hevur verið óbroytt í fleiri ár. Avlop frá lidnum og steðgaðum verkætlanum varð játtað aftur, tí var samlaða játtanin um 8,2 milliónir krónur.

Fýra umsøkjarar fingu 800.000 krónur ella fleiri. Tað er faknevndin fyri stuðli til gransking, sum hevur gjørt av, hvørjar verkætlanir skulu stuðlast. Tey hava grundað avgerðirnar á fakligar metingar frá útlendskum serfrøðingum og á strategiskar metingar fyri gransking í Føroyum.

- Nevndin fegnaðist um, at støðið á umsóknunum í ár var sera høgt. Hetta hevur verið gongdin seinnu árini og boðar frá góðari menning í granskingarumhvørvinum.

Her sæst yvirlit yvir verkætlanirnar, sum stuðul er latin til:

Tórur Sjúrðarson: "Ávirkan av viðgerð við statinum á tillagingar til kropsliga venjing hjá sjúklingum í statin-viðgerð"
Verkætlan á Deildini fyri Heilsu- og sjúkrarøktarvísindi á Fróðskaparsetrinum - 875.000 kr.

Vár Honnudóttir: ”Sosialur ójavni í heilsu í Føroyum”
Ph.d.-verkætlan á Deildini fyri Heilsu- og sjúkrarøktarvísindi á Fróðskaparsetrinum og Fólkaheilsustýrinum – 585.000 kr.

Eina H. Eliasen: ”Forsagnir og fylgir av at eldast. 3. kanning av føroysku sjeytiára kohortuni”
Verkætlan í Granskingareindin í Sjúkrahúsverkinum – 650.000 kr.

Elsa Helmsdal: ”Kanning av kunningini tey seinastu 40 árini viðvíkjandi dálkingarevnum í grind”
Ph.d.-verkætlan í Granskingareindin í Sjúkrahúsverkinum og á Deildini fyri Heilsu- og sjúkrarøktarvísindi á Fróðskaparsetrinum – 480.000 kr.

Arnfinnur Kallsberg: ” Sjúkuelvandi serotypir av Pneumokokkum og broyting í berara- og sjúkutíttleika hjá børnum í Føroyum”
Ph.d.-verkætlan hjá Thetis og Roskilde Universitet – 650.000 kr.

Sonja Olsen: ” Skiftið frá dagstovni í skúla og tey krøv og sýn uppá læring, sum føroysk børn møta í skiftinum.”
Ph.d.-verkætlan á Námsvísindadeildini á Fróðskaparsetrinum – 500.000 kr.

Rob Thomas: ” Kanning av sjófugli í Atlantshavi - Hvørji árin kunnu ljósdálking og virksemi á sjógvi hava á náttarvirknan sjófugl í Landnyrðingsatlantshavi?”
Verkætlan á Cardiff University and Eco-explore Community Interest Company í samstarvi við Umhvørvisstovuna – 610.000 kr.

Debes H. Christiansen: “RASPOX – Heilgenom-sekvensering av laksakoppavirus”
Verkætlan á Heilsufrøðiligu Starvsstovuni – 630.000 kr.

Karin Margretha Húsgarð Larsen: ”Thermohalina rákið gjøgnum føroyskt sjóøki”
Ph.d.-verkætlan á Havstovuni, DMI og Náttúruvísindadeildini á Fróðskaparsetrinum – 860.000 kr.

Óluva R. Eidesgaard: “Kanningar av grundvatns-menningarmøguleikum í Føroyum”
Verkætlan á Jarðfeingi – 735.000 kr.

Birgitta Andreasen: “Atkomuligur botnfellismyndil til betri umhvørvisráðlegging”
Verkætlan á Fiskaaling – 800.000 kr.

Knud Simonsen: “Kortleggjan av økjum við ódligum rák-aldu samanspæli í Føroyum”
Verkætlan á Náttúruvísindadeildini á Fróðskaparsetrinum – 855.000 kr.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2023

Eydnaðist ikki hjá Jens Marna

Jens Marni Hansen royndi seg í gjárkvøldið í finaluni í "Stjerneklar" á DR1 hjá Danmarks Radio. Dómararnir lótu væl at, men hyggjarin avgerð, og valdi ein annan sum vinnara

(Skíggjamynd: DR)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað eydnaðist ikki Jens Marna Hansen at fara avstað við øllum, tá finalan í sangkappingini "Stjerneklar" var á DR1 fríggjakvøldið.

Jens Marni hevur verið á Team Bryan Adams, og hyggjararnir valdu at senda føroyingin víðari heldur enn ein av hinum báðum á liðnum.

(Skíggjamynd: DR)

Í finaluni sang Jens Marni lagið "Everything I Do", og tað má sigast at ganga væl.

- Eg havi nærum ikki orð. Tað var veruliga vakurt, og eg elski tína rødd, segði ein av dómarunum, Barbara Moleko.

Men tað eru hyggjararnir sum avgera hvør vinnur, og tað bleiv Rene, sum sang "Kvinde min" hjá Kim Larsen, sum fór avstað við fyrsta plássinum.

Rene á Team Kim Larsen stóð eftir sum vinnari av "Stjerneklar" (Skíggjamynd: DR)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2023

Fyrstu føroysku kryptofrímerkini

Sum tað fyrsta norðurlendska postverkið gevur Posta út kryptofrímerki. Frímerkini verða givin út undir heitinum Stamps of Maybe. Undansølan byrjaði í gjár

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Frímerkini, sum verða givin út í avmarkaðari nøgd, sameina fyri fyrstu ferð nakrantíð oracle blockchain-tøkni við bergtakandi sniðum av teimum fýra árstíðunum. 

Nakað heilt serligt
Tað, sum ger Stamps of Maybe forkunnug, er, at tey brúka blockchain oracle-tøkni, sum í hesum føri eru veðurdátur frá Veðurstovu Føroya. Hesar dátur ávirka, hvussu talgilda myndin fer at síggja út. Tað ger upplivingina fyri savnarar og onnur áhugað serstaka, greiðir Lea Leitisstein Sørensen, verkætlanarleiðari, frá:

- Tú ognar tær eitt vakurt frímerki, og aftur at tí fært tú eitt slag av váttan um, at tú eigur eina ávísa talgilda mynd. Tá ið tú virkir hana, so er tað føroyska veðrið í júst hesi løtu, sum avger, hvussu serstøk tín mynd er. Sostatt kanst tú halda eyga við sjáldsemi og velja ta røttu løtuna at virkja títt kryptofrímerki á netinum.

- Kryptofrímerkini eru eitt stórt stig fram fyri savnarar og onnur áhugað. Kryptofrímerkini eru tey allarfyrstu av sínum slag. Ein fyrstaútgáva er altíð heilt serlig. Tí síggja vit eisini longu, at áhugin er stórur. Áhugin tykist vera stórur millum føroyingar, frímerkjasavnarar og eisini tey, sum eru áhugað í NFT-list,” sigur Ingun N. Olsen, leiðari á frímerkjadeildini á Posta.

Heiðrik á Heygum sniðgivið
Heiðrik á Heygum hevur sniðgivið tey fýra kryptofrímerkini, sum mynda tær fýra árstíðirnar. Hetta ger hann við fýra vøkrum myndakollasjum, ella tyssum, sum mynda hvør sína árstíð.

Í hvørjum tyssi eru bæði blómur og annar vøkstur umframt fuglur ella fenaður. Føroyingar hava altíð verið knýttir at náttúruni og tí tilfeingi, sum náttúran gevur okkum, og tað vísa hesar myndirnar á. 

Eitt serligt ár fyri frímerkir frá Posta
Føroysk frímerkir eru kend fyri at vera nýhugsandi, og við hesum serstøku frímerkjum flyta vit tey siðbundnu frímerkini inn í talgilda heimin. Fyrsta NFT-frímerkið kemur út sama ár, sum Posta hátíðarheldur frímerki nr. 1000. Í dag, 2. juni kl. 10, byrjar undansølan á StampsofMaybe.fo.

Hvussu gert tú so?
Kryptofrímerkið hevur eina QR-kotu – við hesari virkir tú tann talgilda tvíburan ella ta talgildu myndina, sum hon eisini kallast. Hvussu tann talgildi tvíburin kemur at síggja út veldst um veðrið ta løtuna, tú virkir. Eisini ber til at nýta preview-funkuna. Soleiðis kanst tú bíða eftir røttu løtuni. T.d. er vetrarfrímerkið tongt at avfallinum í Føroyum, so nøgdin av avfalli og løtan, tú virkir, eru við til at avgera, hvussu sjáldsamt frímerkið er.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. juni 2023

Skal umboða Føroyar í PanArcticVision

PanArcticVision er atljóða tónleikakapping við íblástri úr Eurovision, har føroyingar kunnu luttaka undir egnum flaggi. Guðrið skal framføra "Blátt myrkur" í Norðurnoregi 12. august

"Blátt myrkur" er av nýggjastu tónleikaútgávu hjá Guðrið Hansdóttir, sum vann Ársins Útgáva á FMA. Hon hevur sjálv skrivað tónleikin, og Lív Maria Róadóttir Jæger, sum bæði er rithøvundur og yrkjari, hevur skrivað tekstin (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nú er greitt, hvør verður føroyska umboðið til nýggju tónleikakappingina PanArcticVision. Tað verður Guðrið Hansdóttir, ið fer at umboða Føroyar við sanginum "Blátt myrkur", tá kappingin á fyrsta sinni fer av bakkastokki hin 12. august í Norðurnoregi.

Guðrið Hansdóttir er bæði sangarinna og sangskrivari, er hon væl kend í Føroyum. Hon er somuleiðis virkin á altjóða tónleikapallinum. Hon hevur útgivið seks soloútgávur, har tann nýggjasta fekk heiðurin Ársins útgáva á Faroese Music Awards 2023.

Guðrið Hansdóttir er eisini partur av vokalkvintettuni KATA og er somuleiðis onnur helvtin av elektropop-bólkinum BYRTA. Tónleikur hennara er ein blandingur av so ymiskum tónleikagreinum sum poppi, fólkatónleiki, og minimalistiskum elektroniskum tónleiki, og íblásturin fær hon m.a. úr norðurlendskum poppi og amerikonskum fólkatónleiki.

Guðrið fer á pall á PanArcticVision við sanginum "Blátt myrkur", sum er úr hennara nýggjastu tónleikaútgávu. Hon hevur sjálv skrivað tónleikin, og Lív Maria Róadóttir Jæger, sum bæði er rithøvundur og yrkjari, hevur skrivað tekstin. Hegnisliga samspælið millum tónleik og tekst var eitt av tí, sum dómsnevndin beit merki í, tá hon valdi, hvør skuldi umboða Føroyar í PanArcticVision-kappingini.

Føroyska dómsnevndin er: Glenn Larsen: leiðari á Faroe Music Export (FMX), Jasmin Mote: tónleikari (listanavn: Jazzygold) og Eyðfinn Jensen: samskipari á tónleikaøkinum hjá Kringvarpi Føroya.

PanArcticVision

PanArcticVision er nýggj, atljóða tónleikakapping, sum hevur sín íblástur úr Eurovision. Tó er ein ávísur munur fyri føroyskar tónleikarar: Til Eurovision kunnu teir ikki kappast undir egnum flaggi, men tað kunnu teir á PanArcticVision.

Hugsanin handan PanArcticVision-kappingina er at varpa ljós á tónleikamentanina kring Arktis, umframt á ymisku málini, eyðkennini og mentanirnar í økjunum. Fyrsta PanArcticVision-kappingin verður 12. august 2023 á Varangerfestivalinum í Vadsø í Noreg, og hon verður stroymd beinleiðis í Norðurlandahúsinum í Føroyum.

Kappingin er løgd til rættis av listabólkinum NORDTING/ The Northern Assembly í samstarvi við Varangerfestivalin í Vadsø.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2023

Danska stjórnin brúkar 143 milliardir uppá verjuna næstu tíggju árini

Stjórnin legði í vikuni uppskot um nýggja verjuavtalu fram

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Troels Lund Poulsen, virkandi danskur verjumálaráðharri, legði týsmorgunin fram uppskot til nýggja verjuavtalu.

Lagt verður upp til at verjan næstu tíggju árini fær 143 milliardir. Í ár verða 6,7 milliardir krónur settar av, og í 2032 er upphæddin komin upp á 19,2 milliardir krónur.

- Vit standa á einum søuligum verju og trygdarpolitiskum vegamóti. Tað er kríggj í Evropa, og vit kunnu ikki longur tak frið fyri givið. Hetta er eitt søguligt lyft, fyri at vit skulu standa sterkari í álvarsomu, nýggju hóttanarstøðuni, sum vit hyggja inn í nú og í framtíðini, segði virkandi verjumálaráðharrin.

- Tí er tað eisini eitt framsøkið uppskot sum stjórnin leggur fram, segði Troels Lund Poulsen um ætlanina at brúka 143 milliardir krónur næstu tíggju árini.

Av teimum 143 milliardunum skulu 105 milliardir brúkast til nýggjar verju og trygdarpolitiskar raðfestingar, skrivar dr.dk.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2023

Erdogan fekk fimm ár afturat

Við góðum 52 prosentum av atkvøðunum varð Erdogan afturvaldur til forseta í Turkalandi – norski forsætisráðharrin væntar, at Turkaland nú fer at góðkenna umsóknina hjá Svøríki um Nato-limaskap

Recep Tayyip Erdogan varð í gjárkvøldið afturvaldur til forseta í Turkalandi (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Sunnudagin varð turkiski forsetin, Recep Tayyip Erdogan afturvaldur til forseta. Hann fekk góð 52 prosent av atkvøðum í hesum seinna valumfarinum, og sunnukvøldið helt hann sína sigursrøðu.

Talan var um ein sigur fyri turkiska fólkaræðið, segði Erdogan.

Í røðu sínari takkaði hann turkisku veljarunum fyri at hava "givið honum møguleikan at hátíðarhalda fólkaræðið", og segði hann seg vóna, at hann kundi liva upp til teirra álit, skrivar DR.

Longu tíðliga sunnukvøldið byrjaðu heimsleiðarar at ynskja Erdogan til lukku við sigrinum. Millum teirra vóru russiski forsetin, Vladimir Putin, ungarski forsætisráðharrin Viktor Orban, og franski forsetin, Emmanuel Macron, amerikanski forsetin, Joe Biden, danska forsætisráðkvinnan, Mette Frederiksen, og ukrainski forsetin, Volodymyr Zelenskyj.

Norski forsætisráðharrin, Jonas Gahr Støre var eisiniúti og ynskt Erdogan til lukku, og segði hann seg nú vænta, at Turkaland fer at góðkenna svenskan Nato-limaskap.

– Sambandið millum Noreg og Turkaland er gott, og vænta vit, at Turkaland fer at góðkenna umsóknina hjá Svøríki um limaskap í Nato, segði Jonas Gahr Støre.

Tað var í mai í fjør, at Svøríki og Finnland søktu um Nato-limaskap, og í apríl gjørdist Finnland limur í verjusamgonguni við góðkenning frá øllum teimum 30 táverandi limunum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. mai 2023

Turkiska gjaldoyrað rakti botnin

Virðið á liranum var dagin eftir forsetavalið metlágt í mun til dollaran

Persónur vekslar dollarar í Istanbul (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Morgunin eftir at Recep Tayyip Erdogan varð afturvaldur til forseta í Turkalandi, var virðið á turkiska gjaldoyranum, lira, metlágt í mun til dollaran.

Mánamorgunin kostaði ein amerikanskur dollari 20,06 turkiskar lirar.

Síðan ársskiftið er virðið á liranum minkað seks prosent í mun til dollaran, og seinstu 10 árini yvir 90 prosent, skrivar Ritzau.

Inflasjónin í Turkalandi er í løtuni umleið 40 prosent. Andstøðan í landinum hevur áður funnist at turkiska forsetanum fyri ikki at lurta eftir tilmælum frá búskaparfrøðingum um at hækka renturnar. Í staðin hevur hann hildið fast við, at renturnar skulu haldast niðri.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. mai 2023

Fyrsta stóra kinesiska ferðafólkaflogfarið verið sín fyrsta túr

Vónin er, at C919-flogfør, sum kinesiska fyritøkan Comac hevur framleitt, í framtíðini kunnu kappast við Airbus og Boeing

Mynd frá royndarflúgving í 2017 (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Sunnudagin var fyrsta kinesiskt framleidda ferðafólkaflogfarið á sínari fyrstu ferð við 130 ferðafólkum um borð.

Hetta er ein mílasteinur fyri kinesiska flúgving og ein sigur fyri kinesiska nýmenning, siga myndugleikarnir í Kina, sambært Ritzau.

Hetta slagið av flogfari – C919 – er ment og bygt av felagnum Comac, sum kinesiski staturin eigur. Byrjað varð at menna flogfarið í 2008, og trý ár seinni byrjaði framleiðslan. Fyrsta royndarflúgvingin var í 2017, og síðan hevur Comac arbeitt við at fáa allar neyðugu góðkenningarnar upp á pláss.

Flogfelagið China Eastern Airlines hevur higartil bílagt fimm C919-flogfør, sum hava pláss fyri umleið 164 ferðfólkum, og tað fyrsta kom í desember. Men tað var ikki fyrr enn sunnudagin, at tað fyri fyrstu ferð varð brúkt til ferðafólkaflúgving.

Fyrsta flogferðin hjá nýggja flogfarinum var millum Shanghai og Beijing.

Í framtíðini fara flestu ferðafólkini at kunna flúgva við stórum flogførum, sum eru framleidd í Kina, siga kinesiskir statsmiðlar, og er vónin hjá kinesisku myndugleikunum, at C919 fer at kunna kappast við vesturlendsku Airbus og Boeing.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2023