Spennandi byggiætlanir í plantasjuni

Listasavn Føroya má undir at gera neyðugar umbøtur av gamla skálanum – útbyggingar eru eisini á skránni

Karina Lykke Grand greiðir ágrýtin frá nýggju ætlanunum á Listasavninum (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

(Tilgjørd mynd: Brim Arkitektar)

Um alt gongur eftir ætlan verður um eitt gott ár farið undir við at nýmótansgera og víðka Listasavn Føroya í Gundadali, so at umstøðurnar gerast uppaftur betri, ikki minst fyri tey nógvu børnini og skúlaflokkarnar, sum vitja á hugnaliga savninum við Plantasjuna.

Seinnapartin í gjár lat upp ein lítil framsýning í einum av teimum smærru framsýningarhølunum, har greitt verður frá Listasavninum frá tí at fyrstu tankarnir um at byggja ein Listaskála komu fram.

Í hesum døgum eru nevniliga 30 ár liðin síðan at fáverandi Listaskálin – í ringastu krepputíðum – varð bygdur út, so at Listasavnið fekk møguleika fyri at hava eina fasta framsýning við føroyskari list saman við teimum skiftandi framsýningunum, sum eru í upprunaliga ‘skálanum’.

Skálin kann ikki brúkast meira

Men tað er eisini ein sannroynd, at bygningurin frá 1970 treingir til umvælingar, tí í veruleikanum er hann ikki egnaður til at hýsa list.

Tað stendur so illa til við gamla skálanum, at hann ikki kann brúkast meira, staðfestir Karina Lykke Grand, stjóri á Listasavninum.

Hann lekur, takið er rotið, ongin klimastýring er í rúminum og fólk í koyristóli hava ikki atgongd.

Tí er hetta tað, sum í fyrstu at løgu treingir til at vera gjørt.

Arkitektarnir, sum teknaðu bygningin frá 1993, Niels Frihiof Truelsen og J. P. Gregoriussen (Mynd: Thomas Johannesen)

Palli Gregoriussen góðtók ætlanina

Tað, sum nú sæst á framsýningini, er tekningar av Listasavninum, sum ætlanin er at tað skal síggja út um nøkur ár. Talan er um eina byggiætlan, sum kemur at kosta 60 milliónir krónur. 50 milliónir eru longu fingnar til vega, og vónandi eydnast tað at finna tær seinastu milliónirnar, so at triðja byggistigið í verkætlanini eisini kann gerast veruleiki, sigur Karina Lykke Grand.

Tað eru Brim Arkitektar, sum hava gjørt tekningarnar yvir, hvussu Listasavnið í framtíðini skal síggja út.

- Tíbetur eydnaðist tað at leggja tekningarnar fram fyri Palla Gregoriussen – upprunaliga arkitektin – og hann góðtók nýggju ætlanirnar áðrenn hann doyði á vári 2021.

Listaskálin skal hava nýtt tak og nýggjan klædning (Tilgjørd mynd: Brim Arkitektar)

Lýsandi fasada

Í fyrstu atløgu er talan um at umvæla tann elsta bygningin, sum skal hava nýggja tekju, og hann skal bjálvast og hava nýggja fasadu.

- Vit hava valt eina loysn at bjálva bygningin uttanífrá, og so leggja vit ein serligan klædning úr timbri uttaná, har vit hava møguleika fyri at leggja ljós í, so at vit kunnu hava eitt spennandi ljósspæl í klædninginum. Orkan til hetta ljósið skal koma frá sólfangarum á tekjuni, sum varðveitir núverandi skapið við yvirljósgluggum, greiðir listasavnsstjórin frá.

Upprunaligi listaskálin skal eisini uppstigast til at lúka altjóða krøv fyri slík framsýningarhøli. Sjálvandi skal tað ikki vera vandi fyri at vatn lekur út tekjuni. Men har skal eisini vera stýring av luftini og hitanum innan. Harafturat skulu atkomumøguleikarnir fyri rørslutarnað eisini betrast.

Men núverandi stóra rúmið til tær skiftandi framsýningarnar verður varðveitt.

Nýggja og fjórða 'pyramidan' verður eitt sindur forskotin í mun til hinar (Tilgjørd mynd: Brim Arkitektar)

Gera ætlanina frá 1993 lidna

Annað byggistig snýr seg í veruleikanum um at gera bygningin frá 1993 lidnan.

- Upprunaliga var ætlanin um at bygningurin skuldi hava fýra pyramidur. Men hetta varð bygt í ringastu búskaparligu tíðum, og tí endaði tað við, at bygningurin gjørdist tann hann nú hevur verið í 30 ár.

- Men hann varð ikki liðugur. Fólk hava kanska bitið merki í, at tað liggur eitt planerað øki sunnan fyri bygningin, inn móti plantasjuni. Tað er her, at tann seinasta pyramidan nú skal byggjast. Tað vil siga, at tað verður ikki ein pyramida, men ein bygningur við somu vídd, sum pyramidurnar, men við einum øðrvísi og meira nýmótans skapi. Eisini verður hesin bygningurin forskotin eitt sindur í mun til hinar pyramidurnar, greiðir Karina Lykke Grand frá.

- Endamálið við hesum bygninginum verður at dekka ein tørv, sum vit hava havt. Eitt nú til at hýsa bingjuni hjá Tróndi Patursson, sum treingir til at koma innandura. Hartil skulu vit hava hølir uttan dagsljós, sum kunnu hýsa list, ið er viðkvom yvir fyri dagsljósi. Her verður serliga hugsa um fotolist, vatnlitsmálningar og so sjálvandi videolist.

Økið oman móti plantasjuni hevur nú í 30 ár staðið klárt til ta seinastu "pyramiduna" (Mynd: Jens Kr. Vang)

Í staðin fyri at hava eina pyramiduformaða tekju, verður tekjan eitt uttandura uppihaldsstað fyri tey vitjandi at brúka.

Eitt sera neyðugt endamál við bygninginum er eisini at skugga fyri stóru gluggunum í núverandi bygninginum, sum í dag hava eina stóra avbjóðing av, at rúmið gerst alt ov heitt til tíðir – so mikið heitt, at tað kann vera til vanda fyri listaverkini, greiðir Karina Lykke Grand frá.

Savnsstjórin leggur í hesum sambandi dent á, at ætlaða byggingin av Listasavninum ikki økir um hæddina á bygninginum. Tað hevur eisini týdning fyri hana at staðfesta, at onki træ, ikki eitt einasta, skal lúta fyri útbyggingini, tí økið sunnan fyri bygningin hevur staðið klára og planerað til endamálið í 30 ár.

Grannahúsið til børnini

Triðja byggistig í ætlanini fevnir um grannahúsini, sum liggja beina oman fyri savnið á adressuni oman Viðarlund 3. Hetta er ein ogn, sum fyri fleiri árum síðan varð ognað Listasavninum.

Nú er loksins ein ætlan gjørd fyri, hvussu hann skal brúkast. Í fyrstu atløgu skal hesin bygningur brúkast til at hýsa virksemi í sambandi við undirvísing og vitjan av børnum. Fólk, sum hava vitjað nýmótans listasøvn uttanlands vita, at her hava tey altíð tilboð til barnagarðs- og skúlaflokkar, sum vitja, so at tey kunnu fáa eina góða uppliving og frálæru um list.

Tað verður í hesum húsinum. Húsini oman Viðarlund 3 standa eitt sindur forskotin frá stóra savnsbygninginum. Í planinum verður nýggja “pyramidan” inn móti plantasjuni bygdi eftir somu linjum sum hesi húsini.

Hatta fyri at fólk kunnu fáa eina uppliving av, at listasavnið hevur forskotið seg eitt sindur fyri hvørja ferð tað er útbygt.

Grannahúsið oman Viðarlund 3 skal eftir ætlan innrættast til børn og skúlanæmingar (Tekning: Brim Arkitektar)

Fleiri myndir her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2023

Kanska Vestergaard fær eina átalu

Ken Nónklett, advokatur, legði mánadagin fram sína kanningarstjórafrágreiðing um handfaringina hjá Jacob Vestergaard og Fiskimálaráðnum av útlutan av fiskirættindum til vinnuligar royndir í 2020 og 2021

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Onki álvarsligt kom á borðið, tá Ken Nónklett, advokatur, legði fram sína kanningastjórafrágreiðing um handfaringina hjá Jacob Vestergaard av menningarkvotum í 2020 og 2021.

Tað var í mars í fjør, at táverandi løgtingsformaður, Jógvan á Lakjuni, heitti á Ken Nónklett um at gera frágreiðingina í tráð við umbøn frá 15 tingfólkum frá oktober 2021 um at seta kanningastjóra.

Tað krevjast einans 14 tingfólk at krevja, at ein kanningarstjóri verður settur. Henda skipan er ein av sokallaðu minnilutaverjunum.

Mánadagin kundi frágreiðingin so almannakunngerast, men av tí at tilmælini eru rættiliga veik og niðurstøðurnar ikki eru so tyngjandi, so er enn óvist um henda kanning yvirhøvur fær nakra avleiðing fyri Jacob Vestergaard, ið jú ikki longur er landsstýrismaður. Hann segði landsstýrissessin frá sær og tók við aftur tingsessi sínum í sambandi við nógv umrødda málinið um sammøður fram móti árslok 2021.

Ken Nónklett greiddi á tíðindafundi frá um tær umsóknirnar, sum hann hevur viðgjørt. Talan er mest um viðgerðir, at landsstýrismaðurin hevur vikið burtur frá teimum tilmælum, sum hann hevur fingið frá embætisverki sínum.

Men advokaturin kundi ikki vísa á, at landsstýrismaðurin hevur brotið seg inn á nakra lóg við teimum avgerðum hann hevur tikið, tí hann hevur – í notatum – grundgivið fyri, hví hann hevur valt at geva kvotu til onkran annan umsøkjara, enn hvat umsitingin mælti til.

- Landsstýrismaðurin hevur heimild til at taka politiskar avgerðir í síni umsiting av skipanini, um avgerðirnar eru grundaðar, staðfesti Ken Nónklett á tíðindafundinum.

Mælir til átalu

Og í spurninginum um brot er framt á lógina um ábyrgd landsstýrisins, skrivar kanningarstjórin:

“Út frá omanfyri standandi vil eg mæla til, at Løgtingið endar hetta málið við einum uppskoti til samtyktar at geva fyrrverandi landsstýrismanninum, Jacob Vestergaard, eina átalu fyri brot á grein 5, stk. 1 í lóg um ábyrgd landsstýrismanna fyri tilvitað at hava drálað við at viðgera umsóknirnar viðvíkjandi útlutan av kvotu eftir §49, stk 1 í sjófeingislógini í 2020. Her skal serliga vísast á, at lýst varð eftir umsóknum, umsóknir vórðu latnar inn, og umsitingin í Fiskimálaráðnum hevði viðgjørt umsóknirnar umfralt latið Jacob Vestergaard tilmæli til støðutakan. Málið var soleiðis klárt at avgreiða. Landsstýrismaðurin velur tó tilvita at drála og ikki viðgera umsóknirnar, orsaka av politiskum orsøkum, sum ikki kunnu metast vera sakligar”.

Á tíðindafundinum vísti Ken Nónklett á, at tað var týðuligt, at viðgerðin í 2020 varð merkt av, at umsitingin ikki rættiliga visti, hvussu henda skipanin við vinnuligum royndum og verkætlanum í staðin fyri menningakvotum skuldi skipast.

Tí varð viðgerðin trilvandi, og førdi millum annað til, at eitt broytingaruppskot varð lagt fyri fram móti ársenda fyri at gera lógina greiðari viðvíkjandi kravinum um at hava skip tøkt. Kvoturnar vórðu tí fluttar til árið eftir.

Til viðgerðar í formansskapinum

Bjørt Samuelsen, løgtingsforkvinna, segði mánadagin, at tað enn ikki er greitt, hvat víðari fer at henda við hesi frágreiðingini.

- Frágreiðingin er vorðin almenn í dag. Nú fara vit í formansskapinum at brúka nakrar dagar til lesa frágreiðingina, og so fara vit at taka støðu til, hvat vit víðari gera við hetta, segði Bjrt Samuelsen.

Jacob Vestergaard er ein av teimum fáu, sum frammanundan er kunnaður um innihaldið í frágreiðingini og hevur havt møguleika til at gera viðmerkingar. Hann var ikki til staðar, tá kanningarstjórin helt sína framløgu í stóra fundarhølinum hjá Løgtinginum.

Kanningin kann lesast her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2023

5G verður seinkað

Seinkingar í 5G-verkætlanini hjá Føroya Tele og Ericsson hava við sær, at føroyingar nú kunnu vænta at fáa 5G-samband í heyst

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á heysti 2021 skrivaði Føroya Tele undir stóra, týðandi avtalu við altjóða tøknirisan Ericsson um nýtt farnet við 5G-tøkni. Arbeiðið við at skifta og útbyggja sendistøðirnar í netinum fór av bakkastokki í juni í fjør, og í november var hesin partur liðugur. 

Tá vóru gott og væl 165 sendistøðir skiftar út, og fleiri enn 30 nýggjar sendistøðir settar upp. Síðani hevur arbeiðið snúð seg um at neyvstilla sendinetið samtíðis við, at næsti partur av verkætlanini, sum er at leggja um til Ericsson í kjarnutøknini, fór í gongd.  

Heilt frá byrjan hava stórar uttaneftir avbjóðingar tó darvað pørtum av verkætlanini, og nú føra hesar til lutfalsliga stórar seinkingar av allari verkætlanini. Í flestum førum hava tær sín uppruna í koronufarsóttini, sum hevur loypt ólag í veitingarketurnar av tøkniligari útgerð. 

- Vit hava veruliga fingið sviðan at kenna, tá ið vit fóru at leggja um til Ericsson í kjarnutøknini. Veitarar við stórum týdningi hava ikki megnað at veitt útgerð til tíðina, og vit hava tískil verið noydd at kanna nýggjar loysnir, sum hava ført til enn og fleiri seinkingar, sigur Símun Skaalum, stjóri í FT Samskifti. 

Í flestum førum eru góðar tøkniligar loysnir funnar, men í einstøkum førum hava loysnirnar ikki lokið tøkniligar standardir og treytir, og tey krøv, sum eru sett.  

- Tað harmar okkum almikið, at 5G-verkætlanin er seinkað, og at kundarnir framvegis ikki hava fingið atgongd til 5G og allar teir nýggju hentleikarnar, sum farnetið fer at bjóða. Gjøgnum alla verkætlanina hevur verið lagt nógv fyri at órógva kundarnar sum minst, hóast talan hevur verið um landsumfevnandi arbeiði og stór inntriv í alt farnetið. Málið er í eygsjón, nú síðsti partur er í gongd, og vit gleða okkum at bjóða øllum føroyingum á nýggja heimsklassanetið í heyst, sigur Símun Skaalum. 

Føroya Tele og Nema hava gjørt avtalu um at samstarva um nýggja farnetið. Avtalan kemur í gildi, tá ið nýggja netið verður tikið í nýtslu, og tá ið samstarvið er góðkent av Kappingareftirlitinum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. juni 2023

Umskipanir og bunkring á opnum havi vaksandi

Fishfacts: Frágreiðingin sum partur av vinnulívinum hevur biðið um frá Fishfacts staðfestir, at russisk skip í alsamt størri mun bunkra og umskipa á opnum havi

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í frágreiðingini, sum Fishfacts legði fram á Panorama á Hotel Hafnia mikudagin, er ein av niðurstøðunum, at russisk fiskiskip í alsamt størri mun bunkra og umskipa á opnum havi.

Staðfest verður, at ongar umskipanir ella bunkringar fóru fram á opnum havi í 2020 og 2021. Í 2022 fóru tríggjar umskipanir og tríggjar bunkringar fram á opnum havi, og í 2023 eru higartil staðfestar níggju umskipanir og tíggju bunkringar á opnum havi.

- Russisku umskipaninar og bunkringarnar á opnum havi fara helst at halda fram, tí fiskiskapurin er komin út við eina helvt, verður sagt í samandráttinum.

Dømi um bunkring á opnum havi (Video: Fishfacts)

Frágreiðingin er umbiðin av einari røð av fyritøkum. Fyritøkurnar eru hesar: Bergfrost, Christian í Grótinum, Enniberg, Effo, Faroe Agency, Faroe Ship, Framherji, JFK, Magn, North Pelagic, KBI, KJ, KSS, Varðin og Vónin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2023

- Hetta er uppskriftin upp á eina nýggja byggigølu

Kortini samtykti ein meiriluti á løgtingi at fara í gongd við at umvæla skúlabygningarnar á Frælsinum til seturskampus

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Løgtingið samtykti beint fyri middag fríggjadagin endaliga at játta landsstýrismanninum við undirvísingarmálum at brúka 24 milliónir krónur fyri at fara í gongd við at umvæla verandi skúlabygningar á Frælsinum til Fróðskaparsetur.

Øll 14 samgongufólkini, sum vóru til staðar í tingsalinum, atkvøddu fyri og øll 10 andstøðufólkini atkvøddu ímóti.

Andstøðan royndi til tað síðsta at fáa samgonguna til at útseta málið til eftir ólavsøku.

Hetta tí at løgtingið so seint sum fyri tveimum døgum síðani einmælt samtykti eitt uppskot til samtyktar frá løgtingsgrannskoðarunum um, at byggigølur, sum eru sæddar eitt nú í sambandi við Glasir og H-bygningin, ikki mugu henda aftur.

Andstøðan mælti heldur at bíða til at landsstýrið er komið við mannagongdum fyri, hvussu gerast skal í slíkum almennum byggingum, og síðan leggja málið framaftur. Tí, sum ført varð fram fleiri ferðir í tinginum í dag - tað er neyvan nakar í salinum, sum er ímóti sjálvari ætlanini.

Tað vóru løgtingsgrannskoðararnir Jacob Vestergaard og Erhard Joensen, við stuðli frá øðrum andstøðulimum, vístu á, at hetta er talan um “uppskriftina upp á eina nýggja byggigølu”, og hesum var ongin, ið mælti ímóti.

Altso – væl vitandi, at málið nú er “koyrt av sporinum” longu áðrenn tað er farið í gongd, varð tað samtykt. Tí tað er neyðugt at farið verður í gongd við at geva Setrinum hóskandi hølisumstøður beinanvegin.

Enntá Erling Eidesgaard úr Tjóðveldi, sum sjálvur er partur av løgtingsgrannskoðararnum, vísti á, at hetta byggimálið ikki vendir rætt, og at tað tí hevði verið rættari at bíða við at seta tað í gongd. Kortini hevði hann valt at stuðla samgonguni við síni atkvøðu í hesum føri. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2023

Serligur heiður til føroyskan rúmdargranskara

David Arge Klevang fær "Elektrofondets Videnskabspris 2023"

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Føroyski granskarin á DTU Space, David Arge Klevang, hevur júst fingið stóran heiður fyri sína gransking.

Talan er um “Elektrofondets Videnskabspris 2023”, sum føroyingurin fær fyri at menna PIXL-tóli til at máta grundevni og steinsløg á gongustjørnuni mars.

Hetta kunngjørdi elektrogrunnurin í vikuni umvegis Ritzau.

David Klevang Arge, ið er lektor á DCU Space, hevur ment hetta tólið, sum er partur av Mars-rovaranum Perseverance, ið koyrir runt á mars og kannar skorpuna á gongustjørnuni.

Tað, sum hann hevur ment, verður av elektrogrunninum mett at vera eitt so framúr íkast til at kunna granska gongustjørnuna, at hann David Arge Klevang fær virðislønuna, sum er upp á 30.000 krónur.

David Arge Klevang hevur staðið á odda fyri at menna týðandi partar av hesum PIXL tólinum, sum síðan lendingina á mars 18. februar 2020 hevur gjørt fleiri týðandi uppdagingar millum annað við at finna leivdir eftir vatni og grótbræðingum.

PIXL stendur fyri “Planetary Instrument for X-ray Lithochemistry”, og er eitt røntgenspektrometur við framkomnum myndatóli og navigasjónsskipan, ið kann taka nærmyndir og kanna evnafrøðina í grýti og øðrum tilfari á gongustjørnuni. Tólið kann eyðmerkja 26 ymisk grundevni og avgera samansetingina í mineralum.

- David hevur við hesi verkætlan, fyrst sum verkætlanarmedarbeiðari og síðan sum -leiðari, verið við til at fáa myndatólini myndatólini til at megna meira enn krøvini, sum NASA setti. Síðan lendingina á mars hevur hann arbeitt við at menna greiningarhættir, ið geva størst møguligt gagn av PIXL-tólinum. Arbeiðið hjá honum er kunngjørt í fleiri vísundaligum greinum í leiðandi altjóða tíðarritum, verður millum annað sagt í grundgevingunum frá stýrinum fyri Elektrofondet.

Orsaka av sínum íkasti til PIXL tólið er David Arge Klevand tilnevndur ‘Co-investigator’ í NASA Jet Propulsion Laboratory, sum er eitt tað hægsta, ein ikki-amerikanskur granskari kann náa í samband við eina NASA-kanningarferð.

Er eisini við í ESA-ætlan

Umframt arbeiðið við dátum frá PIXL-tólinum, er David Arge Klevang eisini við í PROBA-3 missiónini hjá European Space Agency, ESA, har tveir fylgisveinar, sum á fyrsta sinni flúgva tætt saman, skapa tilgjørdar sólarmyrkingar, so at koronan hjá sólini kann granskast støðugt og ikki einans í teimum fáu minuttunum, sum vanligar sólarmyrkingar varða.

Fylgisveinarnir, Occulter og Coronagraph, skulu kunna flúgva ógvuliga neyvt, og til tað endamálið hevur DTU Space ment eitt myndatól og eina skipan við ljósdiodum, sum gera tað møguligt at tilpassa knattstøðuna hjá fylgisveinunum í mun til hvønnannan.

- Her er talan um ein granskara, ið gevur stór íkast innan fyri sítt øki, og sum til fulnar fyllir krøvini hjá vísundaheiðurslønini, verður eisini sagt í grundgevingini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. juni 2023

Koks varðveitir sínar stjørnur

Føroyska matstovan við adressu í Grønlandi varðveitti sínar Michelin-stjørnur

Koks læt upp í kvøld, 12. juni, á sínum øðrum ári í grønlendsku bygdini, Ilimanaq (Mynd: Koks)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Síðani 2019 hevur matstovan Koks havt tvær Michelin-stjørnur, og aftur í vikuni varð staðfest at tey gera tað gott. So gott, at matstovan varðveitti báðar virðismettu stjørnurnar.

Michelin-stjørnurnar fyri 2023 vórðu býttar út, og millum tær matstovur við tveimum stjønum var aftur í ár føroyska matstovan við fyribils adressu í Grønlandi.

Tvær stjørnur verða latnar matstovu, sum er verd at koyra ein umveg fyri at sleppa til.

Hetta er annað árið, at Koks heldur til í Grønlandi, men sum skilst er ætlanin at koma aftur til Føroya í 2024 ella 2025.

Eins og í fjør, eru matstovurnar Ræst og Roks, sum halda til í Gongini heima í Havn, við í Michelin-guidini, men uttan at fáa stjørnu. Tær verða viðmældar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2023

Hasfjord verður nú endaliga tikin úr sigling

Avgerð er tikin um ikki at gera tey krøv, sum klassin hevur sett til víðari sigling við skipinum

(Savnsmynd: Birgir Waag Høgnesen)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nú er nokk pjøssað upp á Hasfjord. Dennis Holm, landsstýrismaður við samferðslumálum og Strandferðslan tóku hósdagin avgerð um at leggja Hasfjord seinni mánaðinum og fara undir samráðingar við áhugaðar upphøggarar.

Strandferðslan skrivar í tíðinaskrivi, at støðan við Hasfjord er eftirmett eftir at týðandi klassakrøv eru staðfest, ið skulu vera uppfylt hálvan juni.

Víðari verður sagt, at samskift hevur verið við ymsar viðkomandi partar í Sandoynni um støðuna, og ynskið er frá millum øðrum vinnulívi í oynni at sigla tveir túrar eyka gerandisdagar.

- Strandferðslan arbeiðir í løtuni við at gera neyðugar tillagingar í ferðaætlanini fyri at kunna nøkta flutningstørvin á Sandoyar- og Hestleiðunum, eftir at Hasfjord verður tikin úr sigling.

- Væntandi tekur Erla Kongsdóttir sær av pørtum av siglingini út í Hest komandi tíðina. Hon siglir annars í løtuni sum eykaskip á Nólsoyarleiðini og fer seinni í summar at avloysa á Kalsoyleiðini, tá ið Sam skal á beding.

- Samskift verður í løtuni við Landsverk og Tórshavnar kommunu um at fáa rampurnar í Hesti og á Gomlurætt klárar til, at Erla Kongsdóttir kann flyta akfør um Hestfjørð.

- Farið verður nú undir samráðingar við áhugaðar upphøggarar um at keypa Hasfjord. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. juni 2023

Fosturtøkulógin skal endurskoðast

Landsstýrismaðurin við lógarmálum hevur avgjørt at endurskoða fosturtøkulógina – fyrireikingararbeiðið er farið í gongd, og í næstum verður farið undir at at lýsa málið nærri, boðar Løgmálaráðið frá í tíðindaskrivi

Bjarni Kárason Petersen, landsstýrismaður í lógarmálum (Mynd: Løgmálaráðið)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tíðin er komin at endurskoða fosturtøkulógina.

Tað skrivar Løgmálaráðið í tíðindaskrivi.

– Galdandi lóg um fosturtøku er frá 1956 og er í nógvar mátar ótíðarhóskandi. Nógv kjak hevur staðist av lógini, og tíðin er nú komin til at endurskoða lógina og gera hana meira tíðarhóskandi.

Løgmálaráðið skrivar, at fyrireikingararbeiðið er farið í gongd, og í næstum verður farið undir at at lýsa málið nærri.

– Løgmálaráðið fer í hesum sambandi at hava fundir við áhugabólkar, felagsskapir og onnur, ið kunnu metast at hava týðandi vitan ella áhuga í arbeiðinum, eins og ætlanin er at kanna nærri, hvussu okkara norðurlendsku grannar hava skipað teirra lóggávu á økinum. Síðani kunnu vit nýta teirra bestu royndir sum fyrimynd í okkara lóggávuarbeiði.

Løgmálaráðið skrivar, at tað kann taka nakað av tíð at endurskoða lógina og gera eitt nýtt lógaruppskot, men hetta er nakað, sum verður raðfest.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2023

Fólkatalið í Føroyum nærkast 54.500

Trendarnir vísa, at burðaravlopið - munurin millum fødd og deyð - er farið at vaksa aftur

(Mynd: Havstovan)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í apríl mánaði vaks talið av fólkum búsitandi í Føroyum við 87, so at tað pr. 1. mai búðu 54.431 fólk í Føroyum. Fólkatalið heldur sostatt áfram at vaksa, og hvønn mánaða verður sostatt sett nýtt met fyri hvussu nógv búgva í Føroyum.

Seinasta árið frá 1. mai 2022 til 1. mai í ár vaks fólkatalið við 572 persónum, sum svarar til ein ein vøkstur á 1,1 prosent, og tað er nakað minni enn í undanfarna tíðarskeiði, skrivar Hagstovan.

Burðaravlopið minkaði óvanliga nógv í byrjanini av 2022, og hóast minkingin lutvíst varð uppvigað av einum lítlum vøkstri í nettoflytingini, so minkaði tað um árliga fólkavøksturin. Seinastu mánaðarnar er burðaravlopið vaksið eitt sindur aftur, samstundis sum nettoflytingin er minkað eitt sindur. Spakuligi vøksturin í fólkatalinum heldur tí fram, verður staðfest.

Fólkatalið verður ávirkað av nettoflyting og burðaravlopi. Vøksturin seinasta árið kemur av einum burðaravlopi á 191 fólk og eini nettoflyting á 381 fólk.  Talvan niðanfyri vísir, at samanborið við undanfarna tíðarskeið er nettoflytingin minkað meðan burðaravlopið er vaksið. 

Trendarnir vísa, at munurin millum tilflyting og fráflyting er minkaður nakað seinastu mánaðarnar. Síðani síðsta heyst hevur gongdin í tilflytingini verið minkandi samstundis sum gongdin í fráflytingini hevur verið meira støðug enn frammanundan, tá gongdin í bæði tilflyting og fráflyting var vaksandi.

Trendarnir vísa, at munurin millum fødd og deyð er vaksin seinastu mánaðarnar. Hesin spakuligi vøksturin í burðaravlopinum kemur aftan á stóru minkingina í fjør, sum stóðst av, at færri føddust og fleiri doyðu enn vanligt. Seinastu mánaðarnar hevur gongdin í deyðatalinum verið minkandi, og saman við støðugu gongdini í føðitalinum veksur tað spakuliga um burðaravlopið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. juni 2023

83,5 prosent av okkum eru eisini fødd her

Stórur vøkstur hevur verið av filipsoyingum, polendingum, rumenum og tailendingum esinastu árini

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Av teimum 53.653 fólkunum, sum búðu í Føroyum 1. januar í fjør, vóru 45.769 teirra fødd í Føroyum.

Tað svarar til, at 85,3 prosent av fólkunum í landinum, eisini eru fødd í Føroyum. Lutfalsliga talið av borgarum, sum eisini eru fødd her, hevur verið í støðugari minking seinastu árini, kanska serliga eftir at fólkavøksturin tók dik á set fyri 8-10 árum síðani.

Hagstovan hevur gjørt tølini fyri føðiland upp aftur til 1986, tá 92,4 at teimum, sum búðu í Føroyum eisini vóru fødd her. Hægst var talið í 1995, tá lutfalsliga talið var 93,4.

Á nýggjárinum 2021 var lutfalsliga talið 86,0 prosent, so bara í 2022 minkaði tað við 0,7 prosentstigum.

Næstflest eru tey, sum eru fødd í Danmark. Tey vóru á nýggjárinum 2022 4.447 í tali, men roknast kann við, at herímillum eru nógv, ið ikki rokna seg fyri at vera danir, tí tey hava føroysk foreldur, sum eru heimafturflutt við børnunum, kanska eftir loknan lestur.

Hini størstu ‘fólkasløgini’ í Føroyum eru hesi:

Filipsoyingar 373
Íslendingar 278
Polendingar 265
Rumenar 250
Norðmenn og -kvinnur 214
Tailendingar 197
Grønlendingar 194
Bretar 137

Úr serliga fýra londum, Filipsoyggjum, Polandi, Rumenia og Tailandi, hevur vøksturin verið stórur hesi seinastu 20 árini, vísir uppgerðin hjá Hagstovuni. Í 1992 búðu 13 filipsoyingar í Føroyum, 29 polendingar, ongin rumeni og 12 tailendingar. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2023

Ellivu ár í týðandi sessi í ST-nevnd

Hósdagin var seinasti arbeiðsdagur hjá Martin V. Heinesen í Landgrunsnevnd Sameindu Tjóða

 

SkrivaÐ:

Jan Müller

Á sumri 2012 varð Martin V. Heinesen, jarðfrøðingur, valdur sum limur í landgrunsnevnd Sameindu Tjóða í eitt fimm ára tíðarskeið. Í 2017 varð Martin valdur at sita í enn eina setu, sum gjørdist fram til 2023.

Kelda: Uttanríkis- og Vinnumálaráðið

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2023

Landsstýriskvinnan hevur undirskrivað lán á 900 milliónir

Lánið er eitt 3-ára standandi lán, sum fellur til gjaldingar 19. juni 2026. Áljóðandi rentan er 3,625 prosent

 

SkrivaÐ:

Jan Müller

Í tíðindaskrivi frá Landsbanka Føroya stendur m.a.:

- Føroya Landsstýri hevur í gjár (mikudagin, -red.) tikið eitt lán á 900 mió. kr. 550 mió. kr. av hesum skal brúkast til at rinda aftur lán, sum fellur til gjaldingar 27. juni. Restin, tað er 350 mió. kr. er til landskassans gjaldføri.

27. juni í ár fellur eitt lánsbrævalán hjá Føroya Landsstýri, sum er 550 mió. kr., til gjaldingar.

Umframt endurfíggingina av teimum 550 milliónum krónunum er neyðugt at taka 350 milliónir afturat, fyri at taka atlit at mindstagjaldførinum. Minstagjaldførið er 15 prosent av BTÚ og var 3,05 milliardir krónur í 2022, men vaks við 350 milliónum til 3,4 milliardir krónur í 2023. Hóast brottoskuldin við hesi eyka lántøku økist, so er nettoskuld landskassans tó enn tann sama, tí gjaldføri landskassans økist samstundis. 

Føroya Landsstýri tók tí í vikuni eitt lán á 900 milliónir krónur við at selja lánsbrøv. Lánsbrøvini eru seld í Føroyum og uttanlands.

Nýggja lánið er eitt 3-ára standandi lán, sum fellur til gjaldingar 19. juni 2026. Áljóðandi rentan er 3,625 prosent. Kursurin fyri lánið er 99,927 og effektiva rentan, sum bæði tekur hædd fyri áljóðandi rentuni og kursin, er tí 3,651 prosent.

Rentustøðið er hækkað nógv síðsta árið, og tað merkir eisini at landskassin skal rinda meira fyri síni lán.

Landsbanki Føroya og Nordea Bank hava fyrireikað lántøkuna. Sølan av lánsbrøvunum gekk bæði skjótt og væl, eftirspurningurin eftir landskassans lánsbrøvunum var munandi størri, enn tær 900 mió.kr., ið tørvur var á.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. juni 2023

Føroyingar eiga 11,6 milliardir í eftirlønaruppsparing

Føroysk húsarhald eiga privata eftirlønaruppsparing í Føroyum á 9,3 milliardir krónur, og umleið 2,3 milliardir í eftirlønarupsparing í donskum pensjónsfeløgum. Tilsamans 11,6 milliardir, og tað svarar til 46 prosent av BTÚ í 2022

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Føroysk húsarhald eiga privata eftirlønaruppsparing í Føroyum fyri 9,3 milliardir krónur (2022). Afturat privatu uppsparingini í Føroyum eiga summir føroyingar eftirlønaruppsparing í donskum pensjónsfeløgum, og hendan upphædd er mett til at vera umleið 2,3 milliardir krónur.

Verða hesar 2,3 milliardirnar lagdar afturat uppsparingini í Føroyum á 9,3 milliardir krónur, var samlaða privata eftirlønaruppsparingin hjá føroyingum 11,6 milliardir krónur í 2022.

Síðani 2012 hevur verið skattað við inngjald. Í 2020 var tað akkurát helvt um helvt, sum var ávikavist forskattað og skuldi skattast við útgjald; men síðani 2021 hevur forskattaði parturin verið størstur.

Av eftirlønaruppsparingini standa 2,2 milliardir krónur í føroysku bankunum, og av hesum eru 1,6 milliardir forskattaðar, meðan 600 milliónir krónur skulu skattast við útgjald eftir gomlu skipanini. Í føroysku tryggingar- og pensjónsfeløgunum standa 7,1 milliardir krónur, har 4 milliardir eru forskattaðar og 3,1 milliardir skulu skattast við útgjald.

Samanumtikið eiga føroyingar privata eftirlønaruppsparing fyri 11,6 milliardir krónur og tað svarar til 46 prosent av BTÚ í 2022.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2023

Millum 400 og 500 hvalir løgdu beinini mikudagin

Stórar grindir vórðu hildnar til í Vestmanna og Leynum

Vestmanna seinnapartin (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tvær grindir, sum vórðu funnar norðanfyri Slættanestanga, løgdu mikudagin beinini í Vestmanna og í Leynum.

Grindin í Vestmanna var 266 hvalir, 1.664 skinn, meðan grindin í Leynum var 178 hvalir, 1.118 skinn.

Umframt drápsparpartar, vórðu grindirnar eisini býttar í heimapartar, og harvið var grind til bæði vágafólk, eysturoyingar og til bygdirnar á vestaru síðu í Suðurstreymi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2023

El-rennihjól kunnu ikki nýtast í ferðsluni

Hetta staðfesti Føroya Rættur, tá støða skuldi takast til eitt mál, har ein persónur var ákærdur fyri at hava koyrt á almennum vegi á el-rennihjól, sum ikki var skrásett ella tryggjað

- Niðurstøðan hjá Føroya Rætti er, at el-rennihjól eru motordrivin akfør, sum eru gjørd til fólkaflutning. Av tí at el-rennihjól ikki lúka treytirnar fyri skráseting ber ikki til at nýta el-rennihjól á øki, sum ferðslulógin er galdandi fyri

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Spurningurin um, hvørt el-rennihjól kunnu nýtast á almennum vegi í Føroyum, hevur fleiri ferðir verið umrøddur. Hetta skrivar Føroya Politi.

- Føroya Politi hevur áður kunnað um, at metingin hjá politinum er, at av tí at el-rennihjól ikki kunnu skrásetast sum motordrivin akfør, sum er krav í ferðslulógini, kunnu tey ikki lógliga koyra á øki, sum ferðslulógin er galdandi fyri. 

Kjak, og nakað av ivamálið hevur verið millum fólk um, hvørt tað er/skal vera lógligt at nýta hetta serliga akfari í Føroyum. Breytir eru ikki beinleiðis til tað.

Spurningurin um el-rennihjól gjørdist ítøkiligur í rættinum. Sambært Føroya Politi fekk Føroya Rættur høvi til at taka støðu til í einum ítøkiligum máli, har ein maður var ákærdur fyri at hava koyrt á almennum vegi á el-rennihjóli. Talan var el-rennihjól, sum ikki var skrásett ella ábyrgdartryggjað. 

- Niðurstøðan hjá Føroya Rætti er, at el-rennihjól eru motordrivin akfør, sum eru gjørd til fólkaflutning, og at tey tí skulu lúka treytirnar í ferðslulógini, m.a. í §§ 11 og 55 um skráseting og ábyrgdartrygging. Av tí at el-rennihjól ikki lúka treytirnar fyri skráseting ber ikki til at nýta el-rennihjól á øki, sum ferðslulógin er galdandi fyri.

Staðfest varð tí, at hetta ikki var lóglig nýtsla. Tí varð brotið revsað við sekt, og hervið er eitt fordømi sett.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2023

Fýra føroysk uppskot til umhvørvisvirðisløn

1. september verður avgjørt hvørji av teimum tilsamans 88 uppskotunum verða innstillað

Ödn Wear er millum uppskotini

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

88 uppskot komu inn til hvør skal fáa Umhvørvisvirðisløn Norðurlandaráðsins í ár. Harav komu fýra úr Føroyum.

Umhvørvisvirðislønin er einasta av virðislønunum, ið verða latnar á hvørjum ári í sambandi við ársfundin hjá Norðurlandaráðnum, har almenningurin hevur møguleika at senda uppskot inn.

Í ár er evnið fyri umhvørvisvirðislønina “burðardygg klædnaframleiðsla og -nýtsla”.

Tey fýra innkomnu uppskotini úr Føroyum eru Ödn Wear, Blái krossur, Navia og Guðrun & Guðrun.

Ein dómsnevnd skal nú meta um tey innkomnu uppskotini. 1. september verður kunngjørd hvøji uppskot eru innstillað til Umhvørvisvirðisløn Norðurlandaráðsins, vinnarin verður avdúkaður á hátíðarhaldi í Oslo 31. oktober.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. juni 2023

Ovi prædikar á ólavsøku

Tað er tann elsti av teimum yngru prestunum í embæti í føroysku fólkakirkjuni, ið prædikar á ólavsøku, og ikki færri enn níggju prestar standa í bíðirøðini, so miðalaldurin í prestastættini ber boð um fólk í góðum árum, sigur Jógvan Fríðriksson, biskupur

Mynd: Performance Photography/folkakirkjan.fo)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ólavsøkudag verður Løgtingið sett, og ein nýggj tingseta byrjar. Tingfólk, landsstýrisfólk og embætisfólk ganga saman við prestunum skrúðgongu úr Løgtingshúsinum oman í Havnar kirkju. Eftir gudstænastuna verður gingið niðan á Tinghúsvøllin, har kórsangur setur dám á løtuna.

Í ár verður tað Ovi Brim, sum stendur á odda fyri gudstænastuni.

Tað er tann elsti av teimum yngru prestunum í embæti í føroysku fólkakirkjuni, ið prædikar á ólavsøku, og ikki færri enn níggju prestar standa í bíðirøðini, so miðalaldurin í prestastættini ber boð um fólk í góðum árum, skrivar Jógvan Fríðriksson, biskupur á heimasíðuna hjá Fólkakirkjuni.

Ovi varð prestvígdur í 2015, tá ið hann eisini tók við kallinum sum sóknarprestur í Nes prestagjaldi, ið nemur Fríðrikskirkjuna og Gøtu kirkju. Undan hesum var hann leiðari á sosialu eindini hjá Bláa krossi Føroya.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2023

Gott ár hjá Thor samtakinum

Úrslitið hjá Pf. Thor í 2022 gjørdist eitt avlop eftir skatt á 47,6 milliónir krónur, sum leiðsla felagsins sambært ársfrágreiðingina er væl nøgd við. Útlitini fyri 2023 eru somuleiðis góð

(Mynd: Thor.fo)

SkrivaÐ:

Birgir Nielsen, Nira

Thor er ein føroysk fyritøka, sum í høvuðsheitum fevnir um frálandavinnu, fiskivinnu og sølu av fiskaúrdráttum. Thor rekur fiskivinnu, fiskaframleiðslu og offshore vinnu. Virksemið hjá Thor er umfatandi og verður rikið ígjøgnum 11 dótturfeløg. Í alt 250 fólk starvast í Thor samtakinum.

Thor hevur heimstað og høvuðsskrivstovu í Hósvík.

Raksturin

Samlaða sølan hja Thor samtakinum í 2022 er økt 85 milliónir til 403,6 milliónir krónur, sum svarar til ein vøkstur á 27 prosent í mun til í 2021.

Rakstraravlopið (Ebitda) øktist úr 114,8 milliónum í 2021 til 130,9 milliónir krónur.

Ársúrslitið í 2022 gjørdist eitt avlop á 47,6 milliónir krónur sammett við 34,7 milliónir. Vøksturin var tískil 12,9 milliónir ella 37 prosent.

Fíggjarstøða

Samlaða fíggjarstøðan hjá Thor samtakinum var 796 milliónir krónur í 2022, sum er 63,9 mió.kr. hægri enn í 2021.

Støðisogn í alt, sum umfatar skip, bygningar og útgerð umframt fíggjarliga støðisogn var í 2022 íalt 706,4 mió.kr., sammett við 666,7 mió.kr. í 2021. Vøksturin í fíggjarstøðuni í 2022 kemst í høvuðsheitum av íløgum í materiella støðisogn á 55,5 mió.kr.

Ognir í umferð vóru í 2022 íalt 89,6 mió.kr. samanborið við 65,4 mió.kr. í 2021.

Eginpeningur felagsins var við ársenda 2022 íalt 257,9 mió.kr. Trygdarevnið í 2022 var tískil 32,4 prosent í mun til 28,1 prosent í 2021.

Langfreistaða skuldin í 2022 var 363,5 mió.kr. og stuttfreista skuldin var 172,5 mió.kr.  Samlaða bankaskuldin, sum bæði er lang- og stuttfreiðsta, øktist 2,5 mió.kr. í 2022.

Lyklatølini

Pf. Thor kann sum heild vísa á góð og betrandi lyklatøl. Eitt nú er trygdarevnið betra munandi síðstu fimm árini, úr 14,7 prosentum til 32,4 prosent. Ognaravkastið er økt úr 13 prosent í 2018 til 16,4 prosent í 2022. Rakstaravkastið er tó fallið úr 35,7 prosentum í 2021 til 32,4 prosent í 2022.

Einasta lyklatalið sum er minkað yvir árini er lyklatalið ”gjaldførislutfall”, sum sigur hvussu gjaldførið er hjá felagnum er, tá hugt verður eftir umsetningsognum í mun til stuttfreiðstaða skuld. Tó meta vit ikki hetta sum nakra avbjóðing, tá ið felagið hevur tað inntjening, tað í løtuni hevur.

Í leiðslufrágreiðingini á ársroknskapinum stendur, at leiðsla felagsins er nøgd við ársúrslitið í 2022 og hevur góðar vónir um roknskapin fyri 2023, sum væntandi verður á sama støði sum í 2022.

Partaeigararnir í Pf. Thor eru sambært Skráseting Føroya: Hans Andrias Kelduberg, Gunnbjørn Joensen, Spf. 7 Holding, Per Gulklett.

Stjórar í eru Hans Andrias Kelduberg og Per Gulklett. Nevndarformaður er Jákup Oluf í Skálum.

Stjóri í Thor P/F er Hans Andrias Kelduberg (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

Geiningin er gjørd av Birgir Nielsen frá ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2023

Langhylur í Gundadali reistur

Hósdagurin 15. juni gjørdist eitt týðandi vegamót í arbeiðinum at fáa høvuðsstaðnum ein langhyl, tá nýggi bygningurin varð reistur í allar fægrasta veðri

 

SkrivaÐ:

Jan Müller

Spennandi útbyggingin av svimjihøllini í Havn hevur verið í gongd í eina tíð. Henda stóra byggiverkætlanin fevnir um langhyl við áskoðaraplássum, vælveruøki og har annað eisini verður afturat. Arbeiðið verður væntandi liðugt um árskiftið 2023/2024.

Tað er byggifelagið J&K Petersen, sum stendur fyri arbeiðinum. Við hesi útbyggingini kann svimjihøllin í Gundadali bjóða seg fram til altjóða kappingar, eitt ynski, sum leingi hevur verið frammaliga hjá svimjarum í høvuðsstaðnum og hjá myndugleikunum í býnum.

Ágrýtnu starvsfólkini hjá J&K Petersen fegnast um, at tað gongur væl við stóra arbeiðinum at fáa Havnarfólki og øllum Føroyum ein spildurnýggjan langhyl (Mynd: Jan Müller)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2023

Vestmanna fingið mentanar- og ferðavinnumennara

Bygdaráðslimur á Eiði byrjaði mánadagin í starvi hjá Vestmanna kommunu

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fríða Jóinsdóttir Joensen byrjaði í vikuni í starvinum, sum mentanar- og ferðavinnumennari í Vestmanna kommunu. Fríða, sum er búsitandi á Eiði, er 39 ára gomul og hevur lisið tænastubúskap í Keypmannahavn.

Umframt at hava drúgvar royndir innan ferðavinnu, er hon bygdaráðslimur í Eiðis kommunu, har hon er forkvinna í trivnaðarnevndini, og ein av fyriskiparunum av Heystfagnaðinum á Eiði. 

Í spurnarkanningini  ”Trivnaður og ferðavinna í Vestmanna”, sum kommunan gjørdi herfyri, vísti, at vestmenningar eru jaligir og ynskja, at enn meira lív kemur í ferðavinnuna, sum bygdarfólkið samstundis kann njóta ágóðan av. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2023

Fyrrverandi borgarstjórin er nýggi leiðarin fyri campingøki á Eiði

Jógvan í Skorini hevur nú tikið við, skrivar Eiðis kommuna

Eiðismaðurin er lærari og er eisini formaður í EB/Streymi

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

1. januar 2013 gjørdist hann higartil yngsti borgarstjóri í Føroyum, tá hann tók við sætinum í Eiðis kommunu. Jógvan í Skorini sat tvær setur.

Eiðismaðurin er útbúgvin lærari og starvast í Eiðis skúla. Í vetur gjørdist hann eisini formaður í EB/Streymi.

Nú er greitt, at tað er Jógvan í Skorini, sum skal standa á odda fyri campingøkinum í bygdini. Eiðis kommuna boðar á heimasíðu sínari frá, at nýggjur leiðari er settur.

Campingøkið á Eiði er eitt av teimum, sum verður nógv nýtt. Tað er niðri á Møl - har gamli fótbóltsvøllurin er. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2023

Jógvan og Kári 25 ár sum húsavørðar

Hátíðarhald í posthúskjallaranum í gjár

Jógvan Dam og Kári Vilhelmsen (Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fyrr í vikuni var lítið hátíðarhald í posthúskjallaranum í Havn í sambandi við at tveir av trúgvu húsavørðunum hjá kommununi, Kári Vilhelmsen og Jógvan Dam, høvdu 25 ára starvsdagar.

Í røðu síni fyri teimum, nevndi Heðin Mortensen, at Kári N. Vilhelmsen var tann fyrsti húsavørðurin, sum varð settur í starv beinleiðis í kommununi.

Tá var tað kalla ‘húsavarðartoykið’ á deildini hjá húsaumsitingini. Nú verður stovnurin kallaður ‘bygningsrakstur’.

Á heimasíðuni hjá kommununi ber til at lesa røðuna hjá Heðini Mortensen og síggja fleiri myndir. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. juni 2023

Frítíðarkort til børn og ung í Vága kommunu frá 1. januar

- Kortið fer at hjálpa samfelagnum við nógvum, t.d at hava ein meira sunnan og góðan lívsstíl, og at hava eitt sosialt umhvørvi og ikki minst at hjálpa tilflytarum at føla seg heima og vælkomnan í Vága kommunu, sigur ungdómsráðið í kommununi

(Mynd: Vága kommuna)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á seinasta býráðsfundi hjá Vága kommunu fyri summarsteðgin, samtykti býráðið einmælt, at frá 1. januar 2024 verður frítíðarkort givið til børn og ung í kommununi. Hetta er ikki eitt nýtt mál, men hevur javnan verið til viðgerðar í politisku skipanini.

Fyrr í ár, varð eitt ungdómsráð fyri Vága kommunu sett á stovn. Tey avgjørdu skjótt at seta nøkur mál á skrá sum tey ynsktu at arbeiða við. Tey hava havt fund við borgarstjóran, har tey millum annað nevndu møguleikan at kommunan átti bjóða børnum og ungum eitt frítíðarkort. Borgarstjórin heitti á ungdómsráðið, um at koma við einum tilmæli til býráðið at taka støðu til.

Ungdómsráðið hevur kannað tørvin, og er komið við einum tilmæli um, at børn og ung í kommununi hava tørv á einum frítíðarkorti at brúka til ymisk limagjøld hjá frítíðar- og ítróttarfeløgum. Tað finnast uml. 18 frítíðar- og ítróttarítriv í kommununi, og tað kann vera sera kostnaðarmikið hjá familjum, um børnini ynskja at ganga til fleiri ymisk ítriv.

- Kortið ferð at hjálpa samfelagnum við nógvum, t.d at hava ein meira sunnan og góðan lívsstíl, og at hava eitt sosialt umhvørvi og ikki minst at hjálpa tilflytarum at føla seg heima og vælkomnan í Vága kommunu, sigur ungdómsráðið.

Í tilmælinum vísir ungdómsráðið eisini á, at tað er gransking sum sigur at børn og ung røra seg ov lítið, at ov nógv tíð verður brúkt uppá at hyggja í skerm heldir enn at vera virkin í frítíðar- og ítróttarvirksemi, sum aftur ger, at børn og ung gerast minni sosial. Hesum ynskir býráðið at fyribyrgja, og málið varð lagt fyri býráðið sum tók tilmælið frá ungdómsráðnum til eftirtektar, og hevur einmælt samtykt at frítíðarkort verður sett í gildi frá 1. januar 2024.

Aldursbólkar og upphædd er ikki sett á kortið, men umsitingin fer nú at fyrireika uppskot til býráðið at taka støðu til í samband við fíggjarlógararbeiðið í heyst.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2023

14 kvinnur fingið prógv í føroyskum sum annaðmál

Borgarstjórarnir í Vágum fegnast um góða samstarvið við Tórshavnar kvøldskúla

(Mynd: Vága kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mánakvøldið fingu 14 kvinnur í Vágum handað prógv í føroyskum sum annaðmál, og tað var hátíðarhildið á samkomu í skúlanum í Sørvági.

Talan er um tveir flokkar, sum hesaferð hava lokið prógv, og tær flestu hava staðið próvtøkurnar á stigi tvey og stigi trý.

Undirvísarar hava verið Petra Olsen, Ragnhild Olsen og Maiken S. Gaard, og tær lata væl at næmingunum, sum trúliga hava gingið til regluliga undirvísing.

Undirvísingin í Vágum er skipað í tøttum samstarvi millum kommunurnar í Vágum, Tórshavnar kommunu og Tórshavnar Kvøldskúla. 

Talan er um eitt samstarv, sum hevur riggað avbera væl og er til stóra gleði og gagns fyri bæði tilflytarar og kommunurnar í Vágum, siga Eyð Ellingsgaard, borgarstjóri í Sørvágs kommunu, og Bjarni Prior, borgarstjóri í Vága kommunu.

- Vit fegnast stórliga um samstarvið. Skuldu kommunurnar í Vágum lyft uppgávuna einsamallar, hevði talan verið um eina sera stóra avbjóðing. Men tað er eingin orsøk at uppfinna tann djúpa borðiskin einaferð aftrat, siga borgarstjórarnir og sipa til væl skipaðu undirvísingina á Tórshavnar Kvøldskúla. 

Borgarstjórarnir í Vágum vóru við til hátíðarløtuna mánakvøldið og heiðraðu borgarunum, sum hesaferð hava lokið prógv.

Í sínum røðum róstu borgarstjórarnir tilflytarunum fyri at vísa góðan hugburð at læra og tosa føroyskt. Tey løgdu millum annað dent á, hvussu stóran týdning tað hevur, at tilflytarar, sum koma til Føroya, ikki halda seg aftur av ótta fyri at gera mistøk, men frítt skulu tora at tosa á føroyskum.

Borgarstjórarnir í Vágum halda, at tað er skyldan hjá landi og kommunum at skapa so góðar karmar sum gjørligt til undirvísing, sum er ætlað og stílað tilflytarum.

Tí fegnast tey um, at málið um lestrarstuðul til teirra, sum læra føroyskt sum annaðmál, er reist á tingi. Tað er Hanna Jensen, løgtingskvinna fyri Framsókn, sum hevur sett landsstýrismanninum við skúlamálum ein fyrispurning um lestrarstuðulin.

Djóni Nolsøe Joensen, landsstýrismaður, sigur í svari til fyrispurningin, at Barna- og útbúgvingarmálaráðið arbeiðir við málinum.

Tað var Jógvan Sørin Hansen, leiðari á Tórshavnar Kvøldskúla, sum handaði prógvini í Sørvági mánakvøldið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. juni 2023

Settur sum gartnari í Vága kommunu

Búgvi Róin byrjar í starvinum mánadagin

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Býráðið í Vága kommuna hevur, við Visjón 2032, sett sær fyri, at raðfesta býarumhvørvið, trivnað og burðardygga menning sum nakrar av grundsúlunum undir kommununi næstu tíggju árini.

Sum ein part av hesum, ynskir kommunan at menna tað grøna øki á ein burðardyggan hátt til frama fyri býarumhvørvi og trivna. Í tí sambandi varð søkt eftir einum gartnara at hava ábyrgdina av grøna økinum í kommununi.

Saman við einum toymi av dugnaligum starvsfólkum, kemur Búgvi Róin at hava yvirskipaðu ábyrgdin av grøna økinum í kommununi. Hetta umfatar skipan og viðlíkahald av viðarlundum og miðstaðarøkjum, umframt at skapa og skipa møgulig nýggj grøn átøk og verða toghaldari á verkætlanum á umhvørvisøkinum.

Eisini fevna uppgávurnar um at fríðka uttan fyri stovnar, skúlar, sambýli, kirkjugarðar v.m.

Búgvi Róin er 50 ár og útbúgvin anlegsgartnari í Stenstrup við Svendborg á Fjóni. Hann hevur drúgvar royndir á økinum. Síðan Búgvi var liðugt útbúgvin í 1999, hevur hann virkað sum gartnari í Føroyum, við egnari gartnarafyritøku frá 2000 fram til 2017. Hann hevur seinastu seks árini starvast sum býargartnari hjá Runavíkar kommunu.

Búgvi er ógvuliga tilvitaður um umhvørvi og náttúruvernd, og leggur dent á, at skilja og endurnýta avgrevstur og annan vøkstur. Sjálvur annar, hevur Búgvi givið út vælumtóktu “Urtagarðsbókin” fyri ársskiftið 2022, har hann stóð fyri tí fakliga tekstinum í bókini.

Búgvi byrjar í starvinum mánadagin 19. juni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. juni 2023

Væleydnað ph.d.-verja hjá Turid Hermansdóttir

Hevur skrivað ritgerð um m.a. reproduktivar royndir í avmarkandi politiska umhvørvinum viðvíkjandi fosturtøku í Føroyum

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mánadagin stóð Turid Hermannsdóttir væl og virðiliga sína ph.d.-verju á Setrinum við ritgerð síni um m.a. reproduktivar royndir í avmarkandi politiska umhvørvinum viðvíkjandi fosturtøku í Føroyum.

Hvat orð vildi tú brúkt á føroyskum um orðið "silence"?, spurdi tann eini andmælingurin Turið, sum í - ensku - ritgerð síni um fosturtøkur og reproduktivar royndir í Føroyum, m.a. skrivar um tabuiseringina av fosturtøku í Føroyum.

- Tøgn, svaraði Turið.

- Og larmandi tøgn, legði hon aftrat.

Granskingin hjá Turið Hermansdóttir, sum nú kann kalla seg ph.d, er slóðbrótandi, tí etnografisk vitan um fosturtøkur hjá føroyskum kvinnum og aðrar royndir í sambandi við nøring er ikki tað, sum fyllir mest á granskingarhillunum her á landi. 

Verjan var sera áhugaverd, og Turið dugdi væl at svara fyri seg, tá andmælingarnir tráspurdu hana um tey úrslitini, sum hon er komin við í gransking síni.

- Tú lýkur treytirnar um hægsta akademiska standard, og dómsnevndin heldur, at tú ert ein sera lovandi ungur granskari, sum vit í dag veita ph.d.-prógv, segði Erika Hayfield, forkvinna í dómsnevndini, eftir dómsviðgerðina.

Turið hevur verið innskrivað á Søgu- og samfelagsdeildini á Fróðskaparsetri Føroya og á IMT á RUC í Danmark.

Vegleiðarar hava verið Firouz Gaini, professari á Fróðskaparsetrinum, og Betina Dybbroe, professari á RUC.

Í metingarnevndini vóru Erika A. Hayfield, lektari á Fróðskaparsetrinum og forkvinna, Nicole Thualagant, lektari á RUC, Marcin Smietana, seniorgranskari á University of Cambridge, Stine Adrian, professari á Aalborg Universiteti og Nanna Schneidermann, lektari á Aarhus Universiteti.

Meira um ph.d.-ritgerðina her 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2023

Dánial og Annika tilnevnd ALMU-virðislønina

Rithøvundafelagið hevur tilnevnt Dánial Hoydal og Anniku Øyrabø Jacobsen til at fáa stóru altjóða virðislønina Astrid Lindgren Memorial Award í 2024

(Mynd: Bókadeild Føroya Lærarafelags)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Rithøvundafelag Føroya hevur í ár tilnevnt Dánial Hoydal og Anniku Øyrabø Jacobsen til at fáa stóru altjóða virðislønina Astrid Lindgren Memorial Award í 2024, eisini kend sum ALMA.

Tað skrivar Rithøvundafelagið í tíðindaskrivi.

Dánial og Annika fingu í 2022 bæði Barnamentanarheiðursløn Tórshavnar Býráðs og Barna- og ungdómsbókmentavirðisløn Útnorðurráðsins fyri bókina "Abbi eg og abbi", og tey vórðu eisini tilnevnd at fáa Barna- og ungdómsbókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins 2022. Tey hava síðan tá útgivið eina bók afturat saman, "Strikurnar", og fyri hana eru tey aftur í ár tilnevnd at fáa Barna- og ungdómsbókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins.

ALMA-virðislønin er heimsins størsta virðisløn, sum veður latin rithøvundum, sum skriva barna- og ungdómsbøkur. Hon er fimm milliónir svenskar krónur. Virðislønin kann latast einstaklingum og felagsskapum, sum virka fyri at styrkja lesihugin hjá børnum og ungum.

Á hvørjum ári verða yvir 250 einstaklingar og felagsskapir kring heimin tilnevnd. Tey tilnevndu verða kunngjørd í heyst, og á vári 2024 verður vinnarin av virðislønini kunngjørdur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2023

Tinganest – hava ongantíð verið meira umtóktir enn nú

Regnið setti ein doyvara á seinna festivalkvøldið í Sørvági – sum kortini gjørdist eitt framúr kvøld

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Country- og bluesfestivalurin í Sørvági fekk eitt tignarligt hæddarpunkt leygarkvøldið, tá fasti lokali gesturin, Tinganest, trein stóra pallin.

Hóast árini eru farin at hómast á onkrum teirra, so tyktist Tinganest at vera so væl fyri, sum ongantíð fyrr. Og áhoyrarafjøldin var garvill av eldhuga. Altíð hava teir í Tinganest savnað nógv fólk á sínum framførslum á countryfestivalunum.

Men tað hevur í fleiri ár verið úr tí eldra aldursbólkinum, sum friðarlig hava staðið og sungið við upp á teir heimligu sangirnar, og kanska felt eitt tár, tá Magnus syngur um niðaraveg og sjógangin, sum niðan í áirnar vóð.

Tey, altso tey tilkomnu, vóru – sjálvandi – eisini til staðar á Dungasandi í gjárkvøldið. Men hartil er komið eitt ættarlið av ungfólki, sum tykist at dyrka sangirnar hjá Jóan Jakku, Magnusi og Holgari. Vit upplivdu eina líknandi kenslu av dyrkan á spæliplássinum í Syðrugøtu eisini síðsta summar.

Tinganest hava ongantíð verið størri enn teir eru nú. Og tað er gott at uppliva.

Ælingar yvir Sørvágssand

Tá vit skulu lýsa tær góðu upplivingarnar á festivalinum, so sleppa vit ikki undan at tosa um veðrið. Veðrið, sum annars var so framúr fríggjadagin, var ikki eins gávumilt hetta seinna kvøldið, tí tað byrjaði at regna fram móti skýming, og ælingarnir struku yvir sørvágssand við jøvnum millumbilum, so at siga alt kvøldið. Ikki so ringt sum í fjør, men kortini so mikið, at stemningurin møguliga var eitt sindur meira dempaður, enn hann var fríggjakvøldið.

Fleiri hæddarpunkt vóru tó hetta kvøldið. Buddy Jewell og dugnaliga føroyska orkestrið, sum eisini spældi saman við Chad Brock kvøldið fyri, hugtóku. Buddy Jewell var ein fínur sangari og undirhaldari, hóast sangirnir kanska ikki vóru kendir fyri áhoyrararnar.

Og tað riggaði eisini væl, tá hann fekk Chad Brock upp á pallin at syngja saman við sær eina løtu.

Hallur við Sámali og Kristinu

Frammanundan hevði dugnaligi kapellmeistarin hjá teimum báðum, Hallur Joensen, sjálvur havt eina framúr konsert á Dungasandi. Trygg, sjarmerandi, rørandi og topp professionell.

Tað vakti stóra gleði, tá miðvingurin Sámal Ravnsfjall við síni kraftigu rødd kom sum eitt yvirraskilsi á pallin fyri at syngja Buck Owens-sangin, “Kærleikin blómar” sum teir syngja saman á nýggjastu útgávuni hjá Hallin.

Og hann hevði enntá eitt yvirraskilsi afturat, tá Kristina Bærendsen eisini kom á pallin og – eins og í gomlum døgum – sang “Um tú hevur tað sum eg” saman við Halli. Og so sungu tey sjálvandi eisini “Vinir eru reyðagull”. Sjáldsama gott alt samalt.

Ikki minst væl spælandi orkestrið, sum í ár hevði skift onkran av føstu manningini út. Og her vístu serliga Jóhan Ziskason á gittara og ungi Kristian Pauli Ellefsen á tangentum sítt stóra tónleikaliga gávuríkidømi. Sum Hallur segði um Kristian Paula, so er neyvan nógvir klaverboksarar í verðini, sum standa Kristiani Paula kurl. Og her eru Pig Robbins og Floyd Cramer roknaðir við, havi eg hug at leggja afturat.

Son of Fortune – eitt sindur skitnari, men vælegnað

Annars var tað lívligi Magni Christiansen, sum byrjaði konsertirnar á Dungapalli – áðrenn tað fór at regna – við góðum og swingandi countrytónleiki umframt eisini onkrum festligum Shakin’ Stevens sangi eisini.

Á tí minna pallinum, Stakkapallinum, var tað Benjamin Petersen – Son of Fortune – som hugtók.

Son of Fortune sang egnar sangir, og sangir hann hevur skrivað saman við Petur Pólsson. Men hann hevur eisini sans fyri teimum góðu gomlu, Hank, Waylon og Willie, men hann gevur gomlu kendu sangunum sítt egna eyðkenni, og tá blívur tónleikurin eitt sindur meira “skitin”, og tað ger einki. Tað er gjørt í virðum fyri teimum gomlu.

Hesaferð hevði Benjamin eitt vælmannað orkestur afturat sær. Umframt fasta trummusláa sín, dugnaliga fuglfirðingin Jan Rúna Poulsen, hevði hann afturat sær Kim Hansen á tangentum, Jóhannus á Rógvu á bassi og Jákup Zachariassen á steel og øðrum guittarum. Tað riggaði sera væl.

Hetta var fyrsta ferðin, at Son of Fortune var á countryfestivalinum. Vónandi er tað ikki seinastu ferð.

Strámenn

Magni Christiansen

Herborg Torkilsdóttir og Ólavur á Váli

Men tað var ikki bara Benjamin, sum hugtók á lítla pallinum. Hesin frálíki pallurin varð vitjaður av øðrum góðum fólkum eisini, ið vóru væl fagnað. Byrjandi við Strámonnum, enn eitt lokalt bluegrassorkestur – hesir menn í einum sindur meira búnum aldri – sum vóru stórliga fagnaðir og síðan sjarmendi Herborg og Ólavur og at enda Sommerson Band, sum rundaði festivalin av við góðum dansitónleiki út á náttina. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. juni 2023

Drotningin er afturíafturkomin

Fyrsta kvøldið á countryfestivalinum í Sørvági var væl eydnað. Góða veðrið, Kristina Bærendsen, Stanley og Blátt Gras vóru stjørnurnar

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Hon plagdi at vera fast innslag á countryfestivalinum á Dungasandi í Sørvági. Men nú er tað fimm ár síðan hon seinast trein Dungapall.

Vit tosa um Kristinu Bærendsen, sum hevði eina sera væleydnaði konsert á Sørvágs Country- og Bluesfestivali farna fríggjakvøld. Og staðfestast kundi, at føroyska countrydrotningin, sum nú er bæði kona og mamma í Íslandi, er eins góð og hon altíð hevur verið, og sæð verður í spenningini fram ímóti nýggjari útgávu frá henni, sum sigst vera á veg.

‘Lívið tað broyttist’

Og sjálv greiddi hon eisini frá, hví hon hevur hildið fimm ára støðg við upptraðkan á Dungasandi, og tað hevur onki við korona at gera.

- Fyri fimm árum síðani sang er her. Og har afturi við miksarapultin stóð babba – eg sá hvussu errin hann var, og tað fekk eg eisini at vita frá honum eftir konsertina. Besta konsert nakrantíð. Fáar dagar seinni var babba ikki til meira...

Og so sang hon sangin “Lívið tað broyttist”, og onki eyga var turt á Dungasandi. Ein stór løta.

Böddi og Kristina

Umframt at syngja sínar kendu og eitt sindur nýggjari sangir, so fekk Kristina eisini høvi at presentera húsbónda sín fyri sínum føroysku áhoyrarum. Bødvar eitur hann, kallaður Böddi – fínur sangari og guittarleikari, upplivdu vit.

Og so gav Kristina eisini mikrofonina til klaverleikara sín hetta kvøldið, Marner av Lofti, sum jú er ein framúr góður sangari. Hann fekk møguleika at briljera við tveimum kendum sangum hjá ‘teimum 4’, ‘Vit sigldu út’ og ‘Her er løtan’, og enntá eydnaðist tað Kristinu at fáa kapellmeistaran og steel-snillingin Jákup Zachariassen at syngja eina strofu ella tvær á ‘løtuni’. Og tað skulu góð yvirtalilsisevni til at megna tað, havi eg skilt.

Jú – tað var gott at hoyra Kistina aftur á Dungasandi. Væl afturíafturkomin.

Rørandi løtur

Tá vit tosa um rørandi løtur, so mugu vit eisini nevna sera heitu móttøkuna, sum Stanley Samuelsen fekk á fyrstu konsertini á Dungapallinum hetta fyrsta festivalkvøldið í Sørvági.

Stanley vitjaði festivalin saman við bygdamonnum sínum Njál Reinert Petersen og systirsoninum Mourits Mohr og hinum kúllunum í FourMehn.

Hetta vísti seg at vera eitt sera væleydnað tiltak, har tað var Njál, ið bar tað tunga lessið við góðum gomlum countrysangum, meðan Stanley fyri tað mesta tók sær av solostykkjunum og eitt sindur av bakgrundssangi.

Fleiri myndir    og her

Móti endanum av konsertini tók Stanley yvir, og sang sínar best umtóktu sangir, ‘Tá eg verði gamal’ og ‘Um eg kundi kvøði’. Og hugtakandi var at síggja fjøldina knappliga – fleiri hundrað fólk – ganga heilt fram móti pallinum fyri at syngja við saman við Stanley, og enntá fáa hann at syngja ‘Tá eg verði gamal’ eina ferð afturat.

Og tað skal sigast – sjálvur eri eg sum bróðursonur ógegnigur, men sigi tað kortini – tað var ongin ‘guitar-picker’ sum kom upp á knøini á Stanley hetta kvøldið, og heldur ikki kvøldið eftir. At spæla guittar dugir hann sum fáur, hóast raktur og viknaður av darvandi sjúku.

Chad Brock – gott undirhald

Høvuðsnavnið hetta kvøldið var annars amerikanarin Chad Brock. Ein fínur undirhaldari, hvørs egni tónleikur kanska ikki er so kendur á okkara leiðum.

Men hann er góður undirhaldari og hevði eina fína framførslu saman við einum vælleikandi føroyskum orkestri undir leiðslu av sjálvum Halli Joensen. Umframt sangirnar hjá sær sjálvum, spældi hann eina røð av populerum countrysangum frá Nashville-leiðini, sum vóru væl móttiknir av vælmannaðu fjøldini á Dungasandi.

Lokalt bluegrass

Á hugnaliga Stakkapallinum var lagið eisini gott. Ikki minst, tá lokalu hetjurnar Blátt Gras framførdu teirra glaða bluegrass gospeltónleik.

Blátt Gras eru sirka javngamlir við countryfestivalin. Á fyrsta festivalinum fingu teir høvi at upptraðka á einum lítlum síðupalli, mest fyri fólkum, sum bara gingu framvið.

Nú eru teir millum høvuðsnøvnini. Ein framúr væl samanspældur og væl syngjandi bólkur við glaðum sangum – uppbyggjandi eisini. Teir eru stoltir av at kunna syngja um Jesuspápa, og tað riggar fínt á countryfestivalinum.

Veðrið var av tí allarbesta henda fyrsta festivaldagin. Sólin skein til langt út móti kvøldi, men tá sólin var farin aftur um Mykines og niður um havsbrúnna gjørdið tað kølið aftur, men legði tó ongan doyvara á góða lagið á festivaløkinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. juni 2023

Rás 2: Nýtt útvarp í Føroyum

Radio.fo gevst at senda, men nýggj rás tekur yvir. Tað verður Rás 2

(Skíggjamynd: Ras2.fo)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Rás 2 verður nú aftur eitt av nøvnunum í føroyska miðlalandslagnum. Samstundis sum Radio.fo í vikuni boðaði frá at rásin gevst at senda á netinum hjá R2net, so verður Rás 2 nú aftur at hoyra á somu frekvensum.

Rás 2 byrjaði upprunaliga í 1999, tá Petur Jacobsen og familjan saman við øðrum, sum ein av teim fyrstu í Føroyum, settu eina privata vinnuliga útvarpsstøð í verðina. Navnið hvarv tó úr miðlalandslagnum fyri nøkrum árum síðani, men verður nú aftur at síggja og hoyra í nýggjum skapi.

Tað eru eysturoyingarnir Andrew Djurhuus og Símun J. Hansen, sum hava tikið stig til rásina.

- Vit hava báðir verið radio-aktivir stóran part av okkara vaksna lívið, og tá vit gjørdust greiðir yvir at Radio.fo fór at steðga við sínum virksemi og at  navnið Rás2 var tøkt, so valdu vit at taka av møguleikanum at gera okkara egnu útvarpsstøð. Nú byrja vit eitt sindur knappliga og beint upp til summar-resið hjá flestu fólkum, so í fyrstu syftu er ætlanin at spæla nógvan summarsligan tónleik og annars at halda fram við nøkrum av teimum sendingum, sum hava verið at hoyrt á frekvensunum. So fara vit at brúka summarið til at finna fótafesti og lansera eina spennandi skrá til heystar.

- Vit hava valt undirheitið "Rás 2 - Hitt Radio" - og kunnu fólk leggja í tað hvat tey vilja, men góður tónleikur verður eitt týðandi element á rásini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2023

Lagt er upp til formansstríð í Siumut

Nýggjasta valevni, sum bjóðar seg fram, er Aki-Matilda Høegh-Dam

Aki-Matilda Høegh-Dam (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað verður stríð um formanssessin í grønlendska flokkinum Siumut. Umframt sitandi formannin, Erik Jensen, er fyrrverandi formaðurin Kim Kielsen eisini við í stríðnum umframt unga Aki-Matilda Høegh-Dam, ið er sinnað at siga fólkatingssessin frá sær fyri at gerast forkvinna í flokkinum.

Tað skrivar grønlendska kringvarpið KNR.

Nýggjasta valevnið í stríðnum er júst Aki-Matilda Høegh Dam, sum sunnudagin skrivaði á Facebookvanga sínum, at hon er sinnað at stilla upp.

Men tað eru bert lokalu veljarafeløgini, sum kunnu stilla upp evni til formansvalið, so enn er ikki greitt hvør verður við, tá endaliga avgerðin skal takast.

Landsfundurin í Siumut verður hildin um ólavsøkumundið, 28. til 30. juli.

Um so er, at Aki-Matilda Høegh-Dam verður vald, fer hon at siga fólkatingssessin frá sær. Hesin sessur verður so yvirtikin av prestinum Markus E. Olsen, ið er fyrsti varamaður á fólkatingslistanum hjá Siumut.

Markus E. Olsen er ikki longur prestur. Hann fór frá í november í fjør eftir at hann fyribils varð loystur úr embætinum, tá stórt hóvasták varð gjørtu burtur úr eini prædiku hann helt í Nuuk á tjóðardegnum 21. juni í fjør, har guðstænastan endaði við siðbundnum trummudansi.

Ein av umstríddu útsøgnunum hjá Aki-Matilda Høegh-Dam var, tá hon í einum poddi á Berlingske í mai varð spurd um hon vildi seta dagfesting á nær Grønland fekk fullveldi.

- Mítt besta boð er, at eftir næsta val í Grønlandi, fara samráðingarnar í gongd. So 2030 er eitt gott boð, segði hon.

Og Markus E. Olsen, sum stendur at taka yvir fólkatingssessin, er ikki bangin fyri at yvirbjóða.

- Um tað er møguligt, so fær Grønland fullveldi í 2029. Í seinasta lagi, sigur hann sambært knr.gl

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. juni 2023

Berlusconi deyður

Silvio Berlusconi, ið var forsætisráðharri í Italia í trimum umførum, andaðist mánamorgunin, 86 ára gamal

Silvio Berlusconi, fyrrverandi forsætisráðharri í Italia (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fyrrverandi italski forsætisráðharrin, Silvio Berlusconi, er deyður, 86 ára gamal.

Berlusconi andaðist á San Raffaele-sjúkrahúsinum í Milano mánamorgunin, har hann hevði verið innlagdur síðan fríggjadagin.

Hann hevur fleiri ferðir verið innlagdur á sjúkrahúsi seinastu mánaðirnar. Hann hevur m.a. fingið viðgerð fyri blóðkrabba, og stutt síðan hevði hann eisini lungnabruna, skrivar Ritzau.

Berlusconi, sum í 1990unum stovnaði flokkin Forza Italia, sum hann eisini var formaður fyri, var forsætisráðharri í Italia í trimum umførum – frá 1994 til 1995, 2001 til 2006, og frá 2008 til 2011.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2023

Bráðnandi jøklar broyta vistfrøðina í grønlendsku firðunum

Á verkstovu fyri havgranskarar úr Føroyum, Danmark og Grønlandi í farnu viku greiddi lívevnafrøðingurin Lorenz Meire frá síni gransking av ávirkanini av vatni frá bráðnandi jøklum, ið rennur út í grønlendsku firðirnar

(Mynd: Gransking.fo)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Veðurlagið hitnar skjótari í arktiska økinum enn aðrastaðni á jørðini, og avleiðingar av veðurlagsbroytingum eru sera sjónligar í Grønlandi. Á grønlendska Veðurlagsgranskingarstovninum í Nuuk eru granskarar úr fleiri londum við at skráseta og greina árinini av upphitingini á vistfrøðina.

Á verkstovu fyri havgranskarar úr Føroyum, Danmark og Grønlandi í farnu viku greiddi lívevnafrøðingurin Lorenz Meire frá síni gransking av ávirkanini av vatni frá bráðnandi jøklum, ið rennur út í grønlendsku firðirnar.

Á hvørjum sumri renna umleið túsund gigatons av feskvatni í havið frá jøklunum. Tað svarar til ein triðing av árligu feskvatnsnýtsluni í øllum heiminum. Hendan nøgdin fer at vaksa munandi komandi árini.

Ísvatn rennur í havið frá jøklum inni í landinum og frá jøklum við havið. Vatnið frá jøklum á landi rennur í havið sum ein gruggut á. Grýtið leggur seg á botnin og hevur við sær, at lívið í firðunum minkar. Vatnið, ið rennur frá jøklum við havið, elvir hinvegin til meldur í sjónum, sum leiðir føðsluevnir í stórum nøgdum upp frá havbotninum og skapar grundarlag fyri nógv øktum lívi í sjónum.

Sjógvurin í grønlendsku firðunum er hitnaður 1 til 2 stig seinastu árini.

Granskingarráðið

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. juni 2023