Stjórnin gevur heimansendu umbering

Av teimum 142, ið vórðu send send til Danmarkar á stovn frá 1929 til 1980, eru í løtuni 31, ið búgva í vardum bústovnum í Føroyum, meðan fimm enn búgva á stovnum í Danmark

Pernille Rosenkrantz-Theil (Mynd: sm.dk)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tey fólk í ser- og andveikraforsorgini, sum vórðu flut heimanífrá í tíðarskeiðinum 1933 til 1980, og sum vóru fyri sviki og ágangi, fáa nú umbering frá donsku stjórnini.

Tað er danska ráðkvinna við almanna- og bústaðarmálum, Pernille Rosenkrantz-Teil, sum fer at ber fram umberingina á einum tiltaki 11. september.

Og í hesum sambandi fer Almanna- og mentamálaráðið, saman við Javna, Megd og øðrum at skipa fyri einum tiltaki í Norðurlandahúsinum, samstundis sum tiltakið er í Danmark.

Tiltakið er fyri tey, sum vórðu send til Danmarkar á stovn undir ser- og andveikraforsorgini í tíðarskeiðnum 1933-1980, og eru komin heim aftur til Føroyar, teirra avvarðandi og onnur áhugað, skrivar Almanna- og mentamálaráðið.

Ein søgulig frágreiðing um donsku ser- og andveikraforsorgina fyri tíðarskeiðið 1933-1980 hevur varpað ljós á eitt døkt tíðarskeið í danskari søgu. Børn, ung og vaksin hava verið fyri sviki og ágangi, meðan tey hava verið undir varðveitslu hjá statinum.

- Hóast føroyingar, ið vórðu send á stovn í Danmark, ikki eru tikin við í frágreiðingini, vita vit, at føroyingar, ið vórðu send á stovn í Danmark aftrat øllum hinum, sum frágreiðingin lýsir, hava verið í eini verri støðu, tí tey vórðu send burtur frá sínum kenda umhvørvi, til eitt annað land, við eini aðrari mentan og við einum øðrum máli, sum tey ikki skiltu – langt burturi frá sínum kæru.

- Talan var um danskt málsøki, sum síðani er yvirtikið. Í 1973 varð byrjað at taka fólk heimaftur til Føroya. Vit vita, at av teimum 142, ið vórðu send send til Danmarkar á stovn undir ser- og andveikraforsorgini í tíðarskeiðnum 1929-1980, eru í løtuni 31, ið búgva í vardum bústovnum í Føroyum, meðan fimm enn búgva á stovnum í Danmark.

Skipað verður fyri einum tiltaki í Føroyum, soleiðis at tey, sum vórðu send á stovn í Danmark, og eru komin heimaftur, kunnu vera saman og fylgja við í stroymingini, tá Pernille Rosenkrantz-Theil, vegna donsku stjórnina, fer at geva eina umbering til tey, sum vórðu heimansett í ser- og andveikraforsorgini, sum vóru fyri sviki og ágangi.

Landsstýriskvinnan í almanna- og mentamálum, Sirið Stenberg, fer at bera fram røðu, eins og annað verður fyriskipað. Eisini verður middegismáli og okkurt gott aftur við kaffinum.

Meira um tiltakið og um hvussu tilmeldast kann er at síggja á heimasíðuni hjá Almanna- og mentamálaráðnum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. juli 2023

Merktu grind í Sandavági

Fólk frá Havstovuni merktu grindina, sum varð funnin mikudagin

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Einir 20 hvalir vóru fyrrapartin mikudagin funnir á Sandavági, og avgjørt varð ikki at halda hana til, men at merkja sjey av hvalunum í flokkinum.

Hetta eru fólk frá Havstovuni í gongd við.

Áhugi er fyri grindini. Útlendingar og føroyingar standa uttan fyri politigirðingina og hyggja at. Spenningurin snúði seg tó mest um, hvørt Paul Watson og bátur hansara, John Pahl DeJoria fóru at koma. Men Watson náddi ongantíð fram til Sandavágs.

So skjótt grindaboðini úr Sandavági komu, legði John Paul DeJoria leiðina móti Vágahavinum. Skipið varð statt eystan fyri oyggjarnar, og breyt sostatt enn einaferð forboðið um at koma inn um føroyska 12 fjórðinga markið.

Tjaldrið og Brimil umframt skjóttgangandi politibátar vóru hjá skipinum, tá tað nærkaðist Sandavági. Og komið út fyri Sandavág, valdi skipið at halda kósina fram vestur í hav. 

Myndir: Sverri Egholm

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. juli 2023

Skiparin fær 157.000 krónur í sekt

John Paul de Joria: Dómur varð sagdur fríggjadagin

(Mynd: Bjarni Enghamar)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Seinnapartin hósdagin fall dómur í málinum móti skiparanum á John Paul de Joria, Daniel Binyon, sum varð ákærdur fyri millum annað at sigla inn um 12 fjórðingamarkið.

Daniel Binyon varð funnin sekur, og er dømdur at rinda 157.000 krónur í sekt, og hann skal eisini rinda sakarmálskostnaðin.

Dómarin staðfesti, at tað er skiparin, sum hevði ábyrgdina, tá skipið ella før sum hoyrdu til skipið í tveimum førum fóru inn um 12 fjórðingar.

Ákæruvaldið mælti til at geva 100.000 krónur í bót fyri hvørja ferð skipið sigldi inn um 12 fjórðingar, men dómarin metti ikki at sektin skuldi setast so høgt. Kortini bleiv tað til 75.000 krónur.

Umframt hetta, staðfesti dómarin, at skiparin ikki hevði boðað myndugleikunum frá í sambandi við at skipið kom í føroyskt øki. Harvið hevur hann ferðast uttan pass og innferðareftirlit og hevði heldurikki sent neyðugu skjølini til Taks.

Hetta gevur samanlagt eina bót uppá 7.000 krónur.

John Paul de Joria var eisini innan fyri markið mikudagin í sambandi við grind í Sandavági, og kann tí rokna við at fáa eina bót afturat uppá 75.000 krónurnar umframt 157.000 fyri undanfarnu lógarbrotini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. juli 2023

Paul Watson á manningarlistanum - sum fjølmiðlafólk

Undir rættarmálinum móti skiparanum á John Paul de Joria kom fram, at Paul Watson er á manningarlistanum

(Savnsmynd: Paul Watson)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hóast hann ikki hevur verið at sæð á stórvegis myndum, so kann staðfestast at Paul Watson hevur verið í Føroyum og umborð á John Paul de Joria.

Undir rættarmálinum móti skiparanum á John Paul de Joria hósdagin, Daniel Binyon, varð staðfest, at Paul Watson var á manningarlistanum, skrásettur sum fjølmiðlafólk.

Bjørn á Heygum nevndi í øðrum sambandi, at spurnartekn kundi setast við hvør veruligi skiparin var umborð. Um tað var tann ákærdi, Daniel Binyon, ella um tað ikki veruliga var Paul Watson sum tók avgerðirnar umborð.

Katrin Thorsvig Hansen, ákæri, segði, at tað er altíð skiparin sum hevur ábyrgdina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. juli 2023

John Paul de Joria takkar fyri seg

Okkara endamál í Føroyum var at provokera, og eg haldi tað eydnaðist okkum, sigur Paul Watson. Skipið er nú á veg til Lissabon har umvælingar skulu gerast

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

John Paul de Joria hevur verið í Føroyum í 14 dagar, og hevur til tíðir fingið nógv uppmerksemi. Hósnáttina fór skipið úr føroyskum sjóøki, og er nú á veg til portugisiska høvuðsstaðin Lissabon.

- Tað eru 43 dagar síðan vit fóru úr New York. Tá vit komu til Íslands var hvalaveiða bannað til 31. august, og so víðari til Føroya, sum annars ikki var á dagsskránni, sigur Paul Watson.

- Okkara endamál í Føroyum var at provokera bæði tilvitskuna og kjakð. Eg haldi tað eydnaðist okkum, sigur Paul Watson.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. juli 2023

Løgreglan til staðar í skjóttgangandi bátum

Sjálvur segði Watson, at løgreglan royndi at koma upp á skipið – “hann sigur so nógv”, sigur fútin

Ein skjóttgangandi bátur hjá RIB62. Paul Watson brúkti hesa myndina fyri at fortelja, at løgreglan til fánýtis hevði roynt at koma upp á John Paul DeJoria (Mynd: Paul Watson á Facebook)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Bæði føroysku vaktarskipini umframt politistar í skjóttgangandi bátum fylgdu við skipinum hjá Paul Watson, John Paul DeJoria, tá skipið mikudagin legði leiðina móti Vágum eftir at grindaboð ljóðaðu úr Sandavági.

Grindin var ikki hildin til. Ístaðin vórðu sjey hvalir merktir av fólki frá Náttúrugripasavninum.

John Paul DeJoria náddi ongantíð í námind Sandavági, fyrr enn merkingararbeiðið var liðugt.

Men tað er ein sannroynd, at skipið enn einaferð breyt boðini um at halda seg uttan fyri 12 fjórðinga markið.

Paul Watson hevur á Facebookvanga sínum fleiri myndir av føroysku vaktarskipunum og vælmannaðu RIB-bátunum við løgreglufólki í.

“The Faroese Police attempted to Board the John Paul DeJoria. They failed”, skrivar Paul Watson í uppslagi við myndini yvir greinini her. Tað eru tó ikki politistar umborð á hesum skjóttgangandi bátinum, men ferðafólk á túri við felagnum RIB62.

- Hann sigur so mangt, sigur Michael Boolsen, fúti, tá vit spyrja um lørgerlan hevur gjørt eina roynd at koma umborð á John Paul DeJoria.

- Vit hava fylgt skipinum og eygleitt tað, men hava ikki roynt at støðga tí. Nú síggja vit á AIS’inum, at skipið er á veg út úr føroyskum sjóøki aftur, staðfestir fútin.

Tá vit spyrja, hvat tey gjørdu við 12-14 løgreglufólkum í skjóttgangandi bátum, svarar fútin, at so nógv var ikki talan um. Har vóru fýra politistar til staðar í tveimum skjóttgangandi bátum, sigur Michael Boolsen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. juli 2023

Havnará latin upp

Fyrrapartin verður stórt hátíðarhald á Vaglinum

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Gjáranáttina varð girðingin, sum sum í fleiri vikur hevur staðið uppi á Vaglinum í Havn var kring arbeiðsøkið varð í nátt tikin niður, og nú síggja havnarfólk og øll hini aftur rennandi vatn í miðbýnum.

Havnará varð lokað á leiðini frá Ebenezer fram við Tinghúsinum og oman á Vaglið fyri umleið 60 árum síðan, og hendan áin rennur omaná Havnará.

Verkætlanin kostar beint omanfyri 14 milliónir krónur.

Fyrrapartin í dag verður hátíðarhald í sambandi við at arbeiðið er liðugt. Haldið byrjar klokkan 10.45.

Skrá:
Kl. 10 er framsýning við gomlum myndum av Havnará í Snarskivuni sum Lív Arge Simonsen hevur skipað fyri.
Kl. 10:45 spælir Havnar Hornorkestur við Havnará.
Kl. 11 heldur Heðin Mortensen, borgarstjóri, røðu.
Kl. 11:10 heldur Tróndur Sigurðsson, formaður í byggi- og teknisku nevnd, røðu.
Kl. 11:20 heldur Sigtór Petersen, stjóri í J&K Petersen, røðu.
Kl. 11:25 verður snórurin kliptur á brúnni.
Kl. 11:30 spælir Havnar Hornorkestur Havnar Marsjin.
Kl. 11:35 er ókeypis morgunmatur har tað eru bollar við osti, skuffu kaka, sunkist og kaffi/te. Børn fáa eisini slush ice, soft ice, poppkorn og candyfloss frá skótunum hjá KFUM.
Kl. 11:35 spæla Kim Hansen og Jens Marni Hansen við bólki.

Myndir: Sverri Egholm

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. juli 2023

Føroysk børn kynsliga misnýtt á netinum

Fleiri føroysk børn eru ímillum tey, sum hava verið fyri ágangi í máli, sum Føroya Politi kannar í løtuni. Føroya Politi hevur kunnað tey avvarandi

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tríggir persónar vóru herfyri handtiknir og skuldsettir fyri kynsliga misnýtslu móti børnum á netinum. Ein er leyslatin meðan tveir eru varðhaldsfongslaðir í fyribils fýra vikur hvør. Ein av teimum, sum situr varðhaldsfongsslaður, hevur eisini havt samlegu við eitt av hesum børnum, sum tá var undir 15 ár. 

Misnýtslan er framd á fleiri sosialum miðlum. Tað er serliga farið fram á Snapchat, men tó eisini á TikTok og F3. Føroya Politi hevur higartil funnið fram til 14 órættað børn í aldrinum 10 til 17 ár.

Teir handtiknu eru m.a. skuldsettir fyri brot á revsilógina, við at hava framt blúnisbrot ímóti børnunum, og at hava í varðveitslu,- og at deila pornografiskar myndir og filmsbrot av børnunum. Harumframt er ein skuldsettur fyri at hava havt samlegu við eitt barn undir 15 ár.

Grundlógaravhoyringar vóru í Føroya Rætti í juni og juli, har tveir av teimum skuldsettu vóru varðhaldsfongslaðir í fýra vikur hvør.

Kanningararbeiðið hjá politinum hevur ført fram til børnini, sum hava verið útsett fyri grooming. Groomingin hevur síðani ført til kynsliga misnýtslu á netinum og samlegu við barn undir 15 ár.

Politiið hevur illgruna um, at fleiri føroyskir groomarar eru upp á spæl á netinum, og politiið arbeiðir við at eyðmerkja teir.

Kanningararbeiðið hevur eisini ført til eyðmerking av tveimum donskum groomarum, sum hava groomað fleiri donsk og føroysk børn. Hesi mál eru send til Danmarkar til nærri kanningar. 

Fakta

Grooming
Grooming merkir, at ein vaksin søkir samband við børn á netinum, við tí endamáli at skaffa sær sjálvum kynsliga nøktan. Tann vaksni sigur seg ofta vera javngamlan ella eitt sindur eldri enn barnið, sum hann hevur samband við. Yvir tíð og við snildni (manipulatión) skapar groomarin eitt álitisforhold til barnið. 

Groomingin førur við sær, at barnið verður eggjað til at senda eitt nú nakinmyndir av sær sjálvum til groomaran. Talan kann eisini verða um myndir og filmsbrot, har barnið á onkran hátt er kynsliga aktivt.

Groomarin kann eisini hótta barnið við at leggja myndirnar, sum tað longu hevur sent til groomaran, út á netið ella til onkran, ið barnið kennir, um tað ikki sendur fleiri myndir. Hetta verður kallað “sextortion”.

Grooming og kynsligur ágangur á netinum kunnu hava ógvusligar sálarligar avleiðingar við sær.

Ein groomari er ein barnalokkari.

Grooming kann fara fram í veruliga lívinum eins væl á netinum. Onkuntíð fer groomingin fram á báðum støðum. Í flestu førum er tó talan um grooming á netinum. Tí er týdningarmikið hjá foreldrum og øðrum, sum eru um børn, at fylgja við í virkseminum hjá børnunum á netinum og á sosialu miðlunum.

Les meira um grooming:
https://sletdet.redbarnet.dk/artikel/hvad-er-grooming/ 

Sí vegleiðing til at strika innihald á Snapchat:
https://sletdet.redbarnet.dk/slettevejledning/snapchat/ 

SSP hevur gjørt undirvísingartilfar um at ferðast á netinum, sum eisini kann vera hent hjá foreldrum:
https://ssp.fo/ferdast-a-netinum/um-at-ferdast-a-netinum/ 

Frá 1. juli í ár varð grooming gjørt revsivert í Danmark. Føroyska revsilógin hevur ikki áseting um grooming enn.

Blúnisbrot
Blúnisbrot er óhóskandi kynsligur atburður, framdur av gerningspersóni móti einum órættaðum. 

Boða politinum frá
Hevur barn títt verið fyri kynsligum ágangi ella blúnisbrotið, eiga tit at boða løgreluni frá.

Tað er neyðugt við próvgum, um brotsmaðurin skal verða funnin, so goym kjatt-samrøður, sms og líknandi frá áganginum, eisini brúkaranavn og neyvt nær hendingin fór fram.

Tíðindaskriv frá Føroya Politi

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juli 2023

Soleiðis kunnu foreldur verja børn á netinum

Internetið hevur stóran týdning fyri sosiala lívið hjá børnum, og tí er tað týdningarmikið, at foreldur fylgja við í, hvat børnini fáast við á netinum

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í sambandi við at løgreglan hevur handtikið tríggjar menn, og tveir eru varðhaldsfongslaðir í sambandi við at føroysk børn eru kynsliga misnýtt á netinum, hevur løgreglan sent út góð ráð til foreldur.

Børn eru sera virkin á netinum. Møguleikarnir eru nógvir, tey samskifta sínamillum á ymsum pallum, spæla saman og eru saman, sum vinir á netinum. Har er undirhald, tey hyggja at myndum, filmsbrotum, fáa tíðindi um, hvat hendir í verðini og mangt, mangt annað. Lukkutíð fylla góðu løturnar mest hjá teimum flestu, hóast vit vita, at vandi er fyri happing og øðrum keðiligum tilburðum. Vit vita eisini, at tað kemur fyri, at børn eru fyri ágangi, eisini álvarsomum ágangi.

Serliga er vandi á ferð, um barnið samskiftir við onkran, sum tey ikki kenna. Tíverri eru fólk ikki altíð tey, tey siga seg vera. Tey kunnu hava stovnað sær ein falskan vanga fyri at tekkjast einum yngri vinaskara, og tey kunnu látast at vera ein ungur tannáringur, hóast tey eru komin væl til árs.

Ungir tannáringar eru í størst vanda fyri at verða lokkaðir ella groomaðir av kynsmisnýtarum, sum manipulera og práta tey upp í lag, so teir vinna teirra álit og trúna. Grooming merkir, at ein vaksin søkir samband við børn á netinum, við tí endamáli at skaffa sær sjálvum kynsliga nøktan.

Sum foreldur hevur tú ein fyribyrgjandi leiklut:

• Lat barn títt vita, at tað altíð kann koma til tín við trupulleikum. Eisini um tað hevur gjørt okkurt ‘býtt’
• Tryggja tær, at barnið kennir øll sambondini, sum tað hevur á ymsu pallunum
• Lær barn títt at steingja fyri ódámligum persónum og boða frá
• Ger avtalur við barnið, áðrenn tað fær egnan vanga á sosialum miðlum
• Bið barn títt koma til tín, um klandur ella ótryggleiki koma uppí
• Vís áhuga fyri talgilda heiminum, sum tey ferðast í, og spyr regluliga hvønn tey spæla ella samskifta við
  

BOÐA POLITINUM FRÁ

Hevur barn títt verið fyri kynsligum ágangi ella blúnisbroti, eiga tit at boða politinum frá.

Tað er neyðugt við prógvum, um brotsmaðurin skal verða funnin, so goym kjatt-samrøður, sms, myndir og líknandi frá áganginum, eisini brúkaranavn og neyvt nær hendingin fór fram.

Góðar heimasíður til foreldur at kunna seg nærri, fáa meira vitan og fleiri góð ráð

Den sikre side – Fá vitan um, hvat barn títt kann møta online – og góð ráð um, hvussu tú hjálpir barni tínum at ferðast trygt á netinum.
https://sikreside.dk/ 

SLETDET Rådgivningen - Ókeypis ráðgeving í trúnaði um ódámligar hendingar á netinum og talgildan ágang
https://sletdet.redbarnet.dk 

SSP – Ferðast á netinum:
https://ssp.fo/ferdast-a-netinum/ 

SSP – Etikkur á netinum – barnaútvarp:
https://ssp.fo/etikkur-a-netinum/ 

Red Barnet – Góð ráð til foreldur
https://redbarnet.dk/foraeldre 

Red Barnet – Um at vera tryggur á netinum
https://redbarnet.dk/skole/sikker-paa-nettet/ 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juli 2023

Døglingar á Kaldbaksfirði

Seinastu dagarnir hava døglingar spælt sær á Kaldbaksfirði

(Mynd: Jógvan Hansen)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tríggir døglingar hava seinastu dagarnar spælt sær í Kaldbaksfirði. Nógv fólk - og ikki minst útlendingar - hava steðgað á, og hugt eftir hvalunum.

Jógvan Hansen tók hugtakandi myndirnar

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juli 2023

Vildu ikki tosa við løgregluna

Noktaðu løgregluni at koma umborð tá tey vóru hjá skipinum fríggjadagin

(Savnsmynd: Bjarni Enghamar)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fríggjadagin 14. juli 2023 vendi Føroya Politi sær til skipið John Paul de Joria. Manningin á skipinum eru limir í felagsskapinum Captain Paul Watson Foundation. Skipið lá í altjóða sjógvi beint uttan fyri 12 fjórðinga markið, sum tað hevur fingið forboð at sigla innum. Forboðið hevur Landsstýrið givið skipinum við heimild í lógini um trygd á sjónum. 

Skipið hevur tvær ferðir brotið forboðið við at sigla inn um 12 fjórðinga markið. Harumframt hevur manningin ikki givið seg undir innferðareftirlit í samband við, at skipið sigldi inn í føroyskt øki. 

Í fyrsta lagi vil politið – í tann mun tað er gjørligt – tosa við manningina fyri at sleppa undan, at støðan gerst vandamikil, um tað skuldi komið fyri, at forboðið av nýggjum verður brotið. Hetta er vorið alsamt meira aktuelt eftir, at Poul Watson, sum ikki er skipari á skipinum, aftaná at politiið hevði samskift við skipið, hevur upplýst á Facebook, at tey eru sinnað at bróta forboðið av nýggjum. 

Í øðrum lagi skuldi politiið skuldseta skiparan fyri at hava brotið forboðið um at sigla inn um 12 fjórðinga markið. Politiið skuldi eisini skuldseta alla manningina fyri at hava ferðast inn til Føroya uttan at vilja geva seg undir innferðareftirlit. Politiið skuldi harumframt innkalla til ein rættarfund hósdagin í hesi vikuni um viðurskiftini. 

Føroya Politi arbeiðir framhaldandi við málinum, og vil framhaldandi byrja ein dialog við manningina 

Tíðindaskriv frá Føroya Politi

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juli 2023

Fiskavirkið í Gøtu eitt gott ár

Ársúrslitið gjørdist 4,9 milliónir krónur eftir skatt, sum er besta úrslit í yvir 10 ár

(Mynd: PRG)

SkrivaÐ:

Birgir Nielsen, Nira

Pf. Fiskavirkið og sølunavnið PRG eru ímyndin av stóra vinnuvirkseminum í Norðragøtu, sum hevur eina ríka søgu at visa á, og sum ígjøgnum mong ár hevur verið størsta arbeiðspláss á landi í Gøtu.

Fiskavirkið framleiðir serliga saltfiskavørur. Ráðvøran verður keypt frá føroysku línuskipunum umvegis uppboðsølurnar. Síðan verður vøran góðskað til fyrsta flokks saltfisk á virkinum í Norðragøtu. Vøran verður seld undir navninum PRG til marknaðir í suðurlondum.

Roknskapurin hjá Fiskavirkinum fyri 2022 vísir, at bruttovinngurin var 36,6 milliónir krónur, sum er ein hækking á 7,8 milliónir ella 27 prosent samanborið við 2021.

Rakstraravlopið (Ebitda) hjá Fiskavirkinum hevur síðstu árini ligið millum 2,4 og 5,4 milliónir krónur síðstu fimm árini. Rakstraravlopið í 2022 øktist munandi til 11,7 milliónir krónur, sammett við 5 milliónir árið fyri.

Fiskavirkið hevði eitt samlað rakstraravlop eftir skatt á 4,9 milliónir krónur í 2022, sammmett við 327.000 krónur í 2021. Tískil betraðist ársúrslitið heili 4,6 milliónum krónum í 2022.

Aðalfundurin hevur samtykt at útluta 900.000 krónur til partaeigararnar.

Um hugt verður eftir fíggjarstøðuni hjá Fiskavirkinum sæst, at samlaða fíggjarstøðan í 2022 var 103,4 milliónir krónur.

Støðisogn, sum eru bygningar, maskinur v.m. vóru 35 milliónir krónur. Ogn í umferð, sum er vørugoymsla, áogn frá sølu vm. vóru 68,5 milliónir.

Eginognin hjá Fiskavirkinum í 2022 var 13,8 milliónir krónur.  Langfreistað skuld var 56,4 milliónir og stuttfreistað skuld var 31,3 milliónir krónur.

Samanumtikið má staðfestast at ársúrslitið hjá Fiskavirkinum var stak gott í 2022 samanborið við undanfarniu árini.

Partaeigararnir í Pf. Fiskavirkið eru sambært Skráseting Føroya: PG Invest við Páll Gregersen og BJ Invest við Brandi Jacobsen

Stjóri í Fiskavirkinum er Brandur Jacobsen. Nevndarformaður er Páll Gregersen.

Greiningin er gjørd av Birgir Nielsen frá ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juli 2023

Hava borað og sprongt hálvan veg til Famjins

Um alt gongur gott er væntandi, at komið í gjøgnum við tunlinum í november

Torkil Olsen, fakeftirlit, Pf. LBF, Linn Augustinussen, verkætlanarleiðari, Pf. J&K Petersen, Bogi M. Hansen, verkætlanarleiðari, Landsverk og Ingi G. Olsen, byggileiðari, Landsverk (Mynd: Landsverk)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Týsdagin var komið hálvan veg við at bora tunnilin til Famjins, ið verður umleið 1.200 metrar langur.

Arbeiðið við tunli millum Øravík og Fámjin byrjaði fyri góðum ári síðani. Fyrsta skotið til sjálvan tunnilin var skotið 16. november í fjør. Høvuðsarbeiðstakari er Pf J&K Petersen við Metrostav AS sum undirveitara. Høvuðsráðgevi er Pf. LBF.

Omanlop seinkaði ætlanini

Jarðfrøðiligu viðurskiftini hava verið avbjóðandi, og 16-17. apríl 2023 var eitt stór omanlop í tunlinum, ið viðførdi, at arbeiðið bleiv seinkað umleið átta vikur og hevur viðført eyka kostnaðir.

18. juli var so komið hálvan veg við at bora tunnilin, ið verður umleið 1200 metrar.

Eisini er forskeringin ella inntakið og arbeiðsvegurin Famjinsmegin við at verða klár.

Um alt gongur gott er væntandi, at komið í gjøgnum við tunlinum í november í ár, og ætlandi verður tunnilsverkætlanin, íroknað vegbreyt, tøkni- og trygdarskipanir og tilhoyrandi vegir og íbindingar í Øravík og Fámjin, avhendað seint á heystið 2024, skrivar Landsverk á heimasíðuni.

Her verður tunnilsmunnin Famjinsmegin

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. juli 2023

Julian Johansen nýggjur sølustjóri hjá Magn

Julian er 33 ár og hevur bæði fjølbroyttar og drúgvar sølu- og leiðsluroyndir

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Julian Johansen er settur sum sølustjóri í orkufelagnum Magn, boðar felagið frá í tíðindaskrivi.

Julian er 33 ár og hevur bæði fjølbroyttar og drúgvar sølu- og leiðsluroyndir.

Hann hevði verið søluleiðari í LM Electric í átta ár, tá hann saman við øðrum stovnaði heilsøluna NORT fyri skjótt tveimum árum síðan. Julian er kanska best kendur sum hondbóltsvenjari, har hann saman við Mark Marcher hevur stýrt úrmælingunum á U21-landsliðnum, umframt at hann er hjálparvenjari á manslandsliðnum.

– Magn veitir teimum føroysku húsarhaldunum, virkjunum og skipunum orku hvønn dag, og sum sølustjóri skal Julian saman við hinum í hópinum røkja góða og trúfasta sambandið og samskiftið við kundarnar, skrivar Magn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juli 2023

Høgni, Jákup og Jóhan keypt Nort

Fyritøkan selur millum annað arbeiðsklæðir

Jákup á Borg, Julian Johansen, Bjartur Vestergaard Hjaltalin og Høgni Eysturoy (Mynd: Nort)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fyritøkan sum Bjartur Vestergaard Hjaltalin og Julian Johansen stovnaðu í 2021, er nú komin á nýggjar hendur.

Fríggjadagin 14. juli varð avtala undirskrivað, at teir tríggir Høgni Eysturoy, Jákup á Borg og Jóhan Waag Høgnesen hava keypt Nort.

Hesir tríggir kenna væl hvønn annan og tað at hava eina fyritøku sum veitir góða tænastu. Teir hava allir verið partur av vælriknu fyritøkuni Bilrøkt, sum bleiv seld fyri 1 árið síðani.

Í fyritøkuni fara Høgni Eysturoy og Jóhan Waag Høgnesen at starvast til dagligt, meðan Jákup á Borg verður nevndarformaður.

- Tá vit høvdu møguleika at keypa eina so vælrikna fyritøku sum NORT, so gjørdu vit tríggir skjótt av. Fyrrverandi eigarnir hava uppbygt eina sunna, loyala, vælriknað og góða fyritøku upp, sum veitir allarbestu tænastu til kappingarførar prísir, sigur Høgni Eysturoy, sum verður stjóri í Nort.

Nort er heilsøla, sum veitir tænastur til vinnuna, og er tað serliga tey kendu arbeiðsklæðini frá Snickers, bil- og verkstaðsinnrættingar frá Bott og eisini kalt asfalt, sápur, glas og mangt annað.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juli 2023

J&K Petersen vent gongdini

2022 og 2021 vóru tvey tung ár hjá byggifyritøkuni. Fyrra hálvár í ár er yvirskot staðfest á rakstrinum

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. juli 2023

2. byggistig av Skúlanum á Giljanesi avhendað

Hesin seinni parturin av nýggja skúlanum umfatar nýggjar skúlastovur, serhøli, umframt nýtt uppihaldsrúm til lærarar

Nakrir snøklar eru eftir at gera. Seinkingar hava verið í veitingini av innbúgvi, men væntandi verður alt leyst innbúgv klárt áðrenn skúlaársbyrjan, meðan innbúgv til serhølir er seinkað

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hesin seinni parturin av nýggja skúlanum á Giljanesi umfatar, umframt vanligar skúlastovur, eisini serhøli til tónleik, evning, handarbeiði, heimkunnleika, lívfrøði/náttúrutøkni og alis-/evnafrøði, harumframt er smíðstovan dagførd. Lærararnir hava fingið nýtt uppihaldsrúm, og uppstiging er gjørd av stovum til førleika menning, umframt at heilsusystrarnar fáa betri umstøður. 

Av tí at Bjarni Prior, borgarstjóri, er í summarfrí, var tað Albert Ellefsen, virkandi borgarstjóri og formaður í bygginevndini, sum undirskrivaði avhendingarskjalið vegna Vága kommunu. Hann fegnaðist um byggingina, har starvsfólkið á skúlanum hava fingið øll síni ynski uppfylt og har tíðarætlan og kostnaðarmeting hava hildið.  

Nakrir snøklar eru eftir at gera. Seinkingar hava verið í veitingini av innbúgvi, men væntandi verður alt leyst innbúgv klárt áðrenn skúlaársbyrjan, meðan innbúgv til serhølir er seinkað. Eftir stendur eisini, at skipa økið uttan um bygningin av nýggjum, við eitt nú fríøki og lítlum vølli, hetta arbeiðið verður væntandi gjørt tá ið farið verður í heystferiu.

Arbeiðstakarin Articon fegnast um, at tað hevur eydnast at fremja arbeiðið til tíðina, og hevur alt gott at bera samstarvinum, serliga tí tolsemi sum er víst frá teimum sum hava verið í skúlanum. Undirveitararnir hjá Articon hava verið p/f Thorfinn Nielsen sum hevur staðið fyri EL arbeiðinum, p/f Maria Poulsen hevur staðið fyri HVS og luftreinsan, Takplan havur staðið fyri takálegging, Gólvfix hevur gjørt gólvarbeiði, og málaraarbeiðið hevur Signar á Fríðufløtu staðið fyri.

Ráðgevaratoymið hevur verið SNA arkitektar, sum hevur verið høvuðsráðgevi og havt um hendi arkitektapartin, LBF sum hevur havt um hendi lendisarbeiðið, konstruksjónir og EL, ímeðan SMJ hevur havt ábyrgdina av HVS og luftreinsan. Tað er felagið Ráð, sum hevur staðið fyri byggileiðsluni.

Farið verður nú undir at listprýða hendan nýggja partin av skúlanum í vikuskiftininum. Tað eru listakvinnurnar Jana Jonhardsdóttir og Annika á Lofti, sum fara at listprýða hendan partin av skúlanum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. juli 2023

Tvær nýggjar brúgvar í Saksunardali

Samanlagt hava hesar báðar verkætlanirnar kosta umleið 5,5 milliónir krónur

(Mynd: Landsverk)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. juli 2023

Nú skal Hasfjord høggast upp

Strandferðslan hevur selt skipið fyri 410.000 krónur til eitt felag á Skála. Knappar 30 milliónir eru nýttar til Hasfjord seinastu fýra árini

Rakstrarkostnaðurin av Hasfjord fyri árini 2020 til 2023 var 21,2 milliónir. Skipið frá 1975 er ikki longur í sigling (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tað hevur verið tosað nakað um Hasfjord, ið gavst at sigla fyri sløkum mánaða síðani. Í sambandi við seinastu túrarnar um Skopunarfjørð skrivaði Strandferðslan, at samráðingar vóru við fleiri áhugaðar upphøggarar um at keypa Hasfjord, og onkrir hava longu verið og hugt eftir skipinum.

Nú er greitt, at alt er komið uppá pláss hesum viðvíkjandi. Heimasíðan ssl.fo skrivar, at Strandferðslan fyrr í vikuni skrivaði undir sáttmála við Sp/f 12.08.09 um sølu av M/V Hasfjord til at høgga upp. Felagið heldur til á Skála, og skipið liggur í løtuni á Strondum.

Hasfjord varð upprunaliga keyptur úr Noregi í 2019 til at flyta byggiútgerð og betong um Skopunafjørð í samband við Sandoyartunnilin. Talan bleiv eisini um aðra farmasigling í oynna. Strandferðslan viðurkennir, at Hasfjord hevur verið teimum dýrur

- Kostnaðirnir av umvælingum, meðan Hasfjord var í rakstri, vóru høgir, og nógvir liggidagar vóru vegna ymisk brek ella óhapp. Eisini krøvini frá klassanum blivu meiri krevjandi. Hasfjord varð bygdur í 1975 og er harvið 48 ára gamal. SSL keypti skipið í desember 2019 fyri 3,5 milliónir, og umvældi tað fyri 5,2 milliónir so at samlaði úveganarkostnaðurin var 8,7 milliónir krónur.

Rakstrarkostnaðurin av Hasfjord fyri árini 2020 til 2023 var 21,2 milliónir, og í alt blivu sostatt brúktar knappar 30 milliónir krónnur upp á Hasfjord. Hasfjord varð seldur til upphøgging fyri 410 túsund krónur, upplýsir Strandferðslan.

Landsstýrismaðurin tók í samráð við Strandferðsluna um miðjan juni avgerð um at taka skipið endaliga úr sigling.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. juli 2023

Størsta íbúðarverkætlan í Føroya søgu liðug

Seinasta lonin og fjóðra byggistig í íbúðarbygingini á Fløtum, sum fevnir um 111 íbúðir, er liðug – í síðstu lonini eru 32 íbúðir, sum eru úr 45 fermetrum upp í 116 fermetrar

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Verkætlanin byrjaði í 2019 og nú bara fýra ár seinni fevnir hetta um 111 nýggjar íbúðir, nú seinasta lonin og fjóðra byggistig í íbúðarbygingini á Fløtum í Havn er liðug og er avhendað.

Í síðstu lonini eru 32 smærri og størri íbúðir, sum eru úr 45 fermetrum upp í 116 fermetrar til støddar.

- Her er nógv at fegnast um. Eitt, sum hevur ómetaliga stóran týdning er, at talan er um fjølbroyttar íbúðir, ið nøkta ymiskan tørv, alt eftir stødd á húski, segði Annfinn Brekkstein, varaborgarstjóri, sum helt stutta røðu á samkomu úti á Fløtum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. juli 2023

Norðoya Sparikassi hækkar renturnar

Inn- og útlánsrentur hækka við upp til 0,25 prosentstigum fyri bæði privat- og vinnukundar frá 25. august

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Evropeiski Miðbankin og Danski Tjóðbankin hækkaðu rentuna við 0,25 %-stigum tann 15. juni 2023, og tí hækka inn- og útlánsrentur í Norðoya Sparikassa eisini.

Inn- og útlánsrentur hækka við upp til 0,25 prosentstigum fyri bæði privat- og vinnukundar.

Broytingarnar koma í gildi tann 25. august 2023.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. juli 2023

Undirsjóvar-vodka vunnið tríggjar gullmedaljur

North Atlantic Subsea Vodka frá føroyska Faer Isles Distillery hevur vunnið gull í ikki færri enn trimum av fremstu altjóða kappingunum innan spiritus

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

North Atlantic Subsea Vodka frá føroyska Faer Isles Distillery hevur vunnið gull í ikki færri enn trimum av fremstu altjóða kappingunum innan spiritus.

Subsea Vodka er gjørt úr vatni úr einum stórum lumma við elligomlum feskvatni, ið varð funnin undir Hestfirði, tá Sandoyartunnilin varð boraður. Distillaríið hevur í dag sín egna krana í tunlinum, har vatnið til Subsea Vodka verður tappað. Føroyska produktið er heimsins einasta undirsjóvar-vodka.

Fyrst kom úrslitið frá The Global Vodka Masters, sum altjóða tíðarritið The Spirits Business skipar fyri. Distillaríir úr 120 longdum luttaka, og kappingin hevur nakrar av bestu serfrøðingunum í heiminum í dómsnevndini: Subsea Vodka hevði vunnið gull í flokkinum Super Premium.

Síðani varð kunngjørt, at vodkað eisini hevði fingið gull frá sera viðurkendu The International Wine & Spirit Competition (IWSC). At enda kom eisini úrslitið frá World Vodka Awards, ið var enn eitt gullheiðursmerki.

Nakrar av viðmerkingunum frá ymsu dómsnevndunum eru: “A light yet beautifully textured spirit. The nose is elegant and subtly spiced. Warmth builds on the finish, ending each sip on a moreish high. Light minerality on the nose with sweet berry notes and peppermint undertones. Light cranberry tartness and vanilla sweetness on the palate with spicy character and long-lasting peppery finish. Hints of strawberries on the aftertaste.

Note of sea salt with lots of flavour and length. Lovely toasty aromas with hints of citrus, sweet and light palate followed by a lingering peppery finish. Neutral, easy nose, big creamy palate with a touch of heat in the end with a big, long buildup of peppery notes.

Faer Isles Distillery er annars farið undir altjóða hópfígging og hevur longu fingið nógvar nýggjar partaeigarar afturat teimum verandi 657 úr 24 ymiskum londum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. juli 2023

Anfinn í Toft verður nýggjur tekniskur leiðari

Nes kommuna hevur í vikuni sett klaksvíkingin í starvið, sum hann byrjar í 1. september

Anfinn í Toft er útbúgvin húsasmiður, byggitøkningur og byggifrøðingur. 35-ára gamli klaksvíkingurin hevur eisini arbeiðsroyndir m.a. frá Fuglark og frá SNA (Mynd: nes.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Nes kommuna hevur í eina tíð søkt eftir tekniskum leiðara, og í gjárkvøldið kundi kommunan á heimasíðu sínari kunngerða, at persónurin er funnin.

Á eyka býráðsfundi 18. juli varð samtykt at seta Anfinn í Toft í starv sum tekniskur leiðari hjá Nes kommunu.

Um Anfinn skrivar nes.fo, at hann er 35 ár og búsitandi í Klaksvík. Anfinn í Toft er útbúgvin húsasmiður, byggitøkningur og byggifrøðingur. Harafturat hevur hann dyggar arbeiðsroyndir m.a. frá Fuglark og frá SNA.

Klaksvíkingurin stillaði upp til seinasta Løgtingsval fyri Tjóðveldisflokkin. Anfinn í Toft tekur við starvinum hjá Nes kommunu 1. september.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. juli 2023

Heini Bergsson Debes vart ph.d. á DTU

Ritgerð hansara fevnir um fimm vísindaligar greinar, og Heini fekk góð skoðsmál fyri ritgerð sína um KT-trygd

Eftir verjuna gav Sebastian Mödersheim vegna andmælingarnar Heina tey skoðsmál, at ritgerð hansara var sera væl úr hondum greidd, at framløga hansara hevði verið sera góð, og at hann hevði svarað væl teimum spurningum, sum vóru settir honum (Mynd: gransking.fo)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fríggjadagin 30. juni 2023 vardi havnarmaðurin Heini Bergsson Debes ph.d.-ritgerð sína innan KT-trygd á Danmarks Tekniske Universitet (DTU).

Ritgerð hansara fevnir um 5 vísindaligar greinar, sum hann hevur fingið góðtiknar á altjóða trygdarráðstevnum og givið út.

Heitið á ritgerðini var: “Convincing Without Revealing: Strategies for Facilitating Remote Attestation under Weakened Trust Assumptions using Privacy-Enhancing Technologies.”

Høvuðsvegleiðarin hjá honum var Christian Damsgaard Jensen, lektari á DTU Compute, og hjálvegleiðarin var Thanassis Giannetsos, sum er deildarleiðari innan nettrygd á fyritøkuni UBITECH í Grikkalandi.

Formaður fyri verjuna var Emmanouil Vasilomanolakis, lektari á DTU Compute. Ph.d.-ritgerðin hjá Heina var einmælt góðtikin. Eftir verjuna gav Sebastian Mödersheim vegna andmælingarnar Heina tey skoðsmál, at ritgerð hansara var sera væl úr hondum greidd, at framløga hansara hevði verið sera góð, og at hann hevði svarað væl teimum spurningum, sum vóru settir honum

Andmælingarnir vóru Sebastian Mödersheim, lektari á DTU Compute.
Ahmad-Reza Sadeghi, professari á Technical University of Darmstadt, Týskland.
Liqun Chen, professari á University of Surrey, Ongland.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. juli 2023

Sandoyar kirkjubók fyri árini 1719-1892 komin út

Bókin varð í bókasavninum heima á Sandi mikukvøldið. Til ber at síggja allar møguligar upplýsingar um persónarnar, ið livdu í tíðarskeiðnum

Summar av kirkjubókunum eru ikki varðveittar fyri øll árini, men øll Sandoyarbókin er væl førd

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Føroyskir ættargranskarar og øll tey, sum hava ættarbond til Sandoynna, Skúgvi og Stóru Dímun, hava nógv at fegnast um, tí í vikuni kom út Sandoyar kirkjubók fyri árini 1719-1892.

Bókin varð løgd fram í bókasavninum heima á Sandi mikukvøldið.

Í nýggju bókini ber til at síggja hvørji børn eru fødd í hesum tíðarskeiði, nær tey eru doypt, og hvørjar gubbar og gummur tey høvdu, nær tey eru fermd, nær tey eru gift, hvørji børn tey hava fingið, og nær tey eru deyð. Alt hetta hava prestarnir í Todnesi sitið og skrivað við fjaðrarpenni eins og allir aðrir prestar í Føroyum hava gjørt. Men meðan summar av kirkjubókunum ikki eru varðveittar fyri øll árini, er øll Sandoyarbókin til síðan 1719, og er væl førd.

Harumframt hevur Hentze próstur skrivað so ómetaliga nógv, sum eingin annar prestur hevur fest á blað. Eitt nú hevur hann skrivað hvørji vóru til altars. Hann hevur skrivað hvørji embætisbrøv hann hevur fingið og við hvørjum skipi tey eru komin, og við hvørjum skipi hann sendi brøv avstað. Hann skuldi kunngera lógir, og skrivaði upp hvørjar tær vóru, og nær tær vóru kunngjørdar samkomuni.

Hetta og nógv annað ger Sandoyar kirkjubók til eitt tað mætasta keldusavn til Føroya søgu. Allir føroyskir søgumenn hava vitað um hetta, og nú ber til hjá teimum at troyta hesa keldu, sum higartil hevur verið ring at fingið nakað burturúr tí hon var skrivað við gamlari skrift sum fá duga at lesa longur.

Tann sum hevur gjørt tað bragd at gjørt hetta verk atkomuligt, er Johan Guttorm Mikkelsen, sum fyri nøkrum árum síðani fór í holt við at skriva av allar tær varðveittu kirkjubøkurnar. Hetta var honum til dagdvølju, men so kom samstarv í lag millum hann og bókmentafelagið Varðan, sum var hugað at geva Føroya fólki møguleika fyri at síggja sína slekt nú mentanarrritið Varðin fylti hundrað ár. Semja var um, at tilfarið mátti prentast, tí annars var eingin trygd fyri at alt var rætt, og at hava leitorðalista so tað bar til at finna fram til nøvn, bæði fólka- og staðarnøvn.

Fyri trimum árum síðani, 7. juli 2020, komu tey fyrstu tvey bindini, og tey vóru um Eysturoynna. Orsøkin til at støðgað verður við 1892 er, at tá komu nýggjar kirkjubøkur. Nú Sandoyggin er komin, er Suðurstreymoy eftir fyri árini 1852 til 1892. Tá fer at bera til at finna skyldfólk um allar Føroyar, og tað fer at bera til at skriva bygdarsøgur á haldgóðum grundarlagi.

Tíðindaskriv frá Bókmentafelagnum Varðin

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. juli 2023

Homo Urbanus – 16 myndir úr Havn

Tórshavn er nú við í umfatandi myndaverkætlan frá øllum høvuðsstøðunum í Evropa

(Mynd: Jean-Marc Caracci)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í farna mánaði var franski fotografurin Jean-Marc Caracci ein túr í Føroyum fyri at taka myndir í Havn í sambandi við eina umfatandi foto-verkætlan, hann hevur arbeitt við í fleiri ár.

Verkætlanina kallar hann “Homo Urbanus”, og málið var at taka myndir úr øllum høvuðsstaðunum í Evropa.

Tórshavn var høvuðsstaður nummar 45 og hin seinasti í hansara stóru verkætlan, kallað “Homo Urbanus Europeanus”.

Nú kunnu myndirnar úr Havnini síggjast á netinum. Talan er um 16 myndir. Brotmyndir av Havnini, allar við einum ella fleiri persónum á. Persónarnir kennast ikki aftur, og eru oftast til gongu úr myndini.

Sí myndirnar her

Homo Urbanus in Tórshavn

Homo Urbanus Europeanus

Jean-Marc Caracci hevur sýnt myndir sínar fram í 29 londum higartil. Næstu “Homo Urbanus Europeanus”-framsýning hansara, sum letur upp, verður í suðurfranska býnum Pézenas. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. juli 2023

Bryggjudansur fyri Grinkli á Glyvrum í kvøld

Hátíðarhalda at aldargamli sluppungin er umvældur, og nú aftur kann stevna út á fjørðin

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Niðri á Støð á Glyvrum hittast raskir menn hvørt mikukvøld at umvæla motorbátin Grinkil. Aftan á trý ár er motorbáturin umvældur, at ferðast um landi.

Menninir vilja fegnir bjóða øllum at hátíðarhalda, at Grinkil aftur kann stevna út á fjørin við børnum og vaksnum, og geva teimum eina mynd av lívinum umborð á motorbátunum og á okkara sluppum, sum hevur lagt lunnar undir Føroyum sum fiskivinnutjóð.

Tað eru nógvar eldsálir, sum savna menn til at vísa sínu bestu dygdir sum hondverkarar og snikkarar at umvæla motorbátin frá 1919.

Grunnurin Grinkil hátíðarheldur 103 ára føðingardag við gildi í kvøld. Byrjað verður kl. 21 við stuttligari spurnarkapping og kl. 23 verður dansur við Halli Joensen og DJ Finnur S. Olsen. Atgongumerki fæst fyri 250 krónur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. juli 2023

Árliga Laksatorgið verður í dag

Nógv verður gjørt burtur úr dygdargóðu rávørunum, sum Bakkafrost letur, og fjøltáttaðu rættirnir eru ókeypis

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nú sólin stendur hægst á himli er serstaka summartiltakið hjá Runavíkar Kommunu, Laksatorgið, aftur á skrá.

Hugnaliga umhvørvið niðri á Støð á Glyvrum, har bátafelagið heldur til, er aftur í ár karmur um Laksatorgið.

Nógv verður gjørt burturúr dygdagóðu rávørunum, sum Bakkafrost letur, og fjøltáttaðu smáu rættirnir eru ókeypis, so tað er lagamanni at koma til Glyvrar at royna. Sum nakað nýtt luttekur Etika eisini, og kokkurin fer at vísa, hvussu tey gera sushi. Stór grill verður sett upp mitt á økinum og har verða laksaspjót at fáa.

Nøkur tiltøk eru afturvendandi, men fleiri nýggj leggjast afturat á hvørjum ári. Á sjálvum økinum verður ponyríðing, ókeypis kajakk, dreygibenkur, barnaundirhald og harmonikutónar.

Stóra sølutorgið við alskyns vørum letur upp kl. 10. Leikur, prýðislutir, bundnar vørur, gávulutir og endurnýtsluvørur eru millum mongu tilboðini.

Fólkini handan Kæti Barnaundirhald verða á staðnum, og skipa allan dagin fyri kappingum og bjóða fólki at royna myndaboksina Sjóselfie. Pallurin mitt á økinum borðreiðir við tónleiki og gyklarum. Um tær dámar at dyppa, svimja ella skreiða á sjógv, tak so svimjiklæðini við, tí fjøran við ósan á Glyvrum liggur bert eitt hanagleiv frá økinum.

Bakkafrost bjóðar fólki at vitja virkið á Glyvrum, og møguleiki verður at fara umborð á eitt av teirra skipum. Skráin á virkinum byrjar kl. 11 við mati, tónleiki og undirhaldi til børnini.

Kl. 13 verður almenningurin boðin til framløgu og kjak um føroysku alivinnuna. Luttakarar verða Høgni Hoydal, vinnumálaráðharri , Magnus Rasmussen, løgtingsmaður, Tórbjørn Jacobsen, borgarstjóri, Bill Justinussen, fyrrverandi løgtingsmaður og Regin Jacobsen, forstjóri í Bakkafrost.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juli 2023

Kvinnuhúsið fær ágóðan

Lions Club skipar aftur fyri listaframsýning í Müllers Pakkhúsi á ólavsøku í ár

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Ólavsøkuframsýningin hjá Lions Club verður í Müllers Pakkhúsi frá hósdegnum 27. juli til sunnudagin 30. juli. Sum vant eru tað bæði leik og lærd listafólk, ið sýna fram.

Sum við øllum øðrum tiltøkum hjá Lions, fer ágóðum frá ólavsøkuframsýningini til eitt vælgerandi endamál. Í ár hevur Lions Club Tórshavn gjørt av, at pengarnir skulu fara til Kvinnuhúsið.

Kvinnuhúsið hevur skjótt 33 ár á baki, og hevur øll hesi árini varpa ljós á harðskap og órætt ímóti kvinnum, og at veita harðskapsraktum kvinnum innivist.

Í 1980-unum gjørdist meira vanligt at umrøða harðskap ímóti kvinnum, og tann 1. oktober í 1990 byrjaði Kvinnuhúsið sítt virksemi í KFUM, har tað framvegis húsast. Tað hevur síðani verið bæði kvinnum, børnum og familjum til holla hjálp og stórt gagn.

Framsýningin á ólavsøku gevur inntøkur frá bæði atgongumerkjasølu og sølu av listaverkum, og Lions Club Tórshavn vónar sjálvandi, at fólk eru eins dúglig at vitja í Müllers Pakkhúsi og tey plaga.

Framsýningin letur upp hósdagin 27. juli og er opin til og við sunnudagin 30. juli. Hósdagin er opið klokkan 16 til 20, ólavsøkuaftan og ólavsøkudag klokkan 14 til 20, og sunnudagin er opið klokkan 16 til 20.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. juli 2023

Starlight á Ljósfest

12. august fer ein bólkur á pallin, ið leikti í sjeyti- og áttatiárunum – talan er um suðuroyarbólkin Starlight

(Mynd: Vágs kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tá Ljósfest verður í Vági 12. august, fer ein bólkur á pallin, ið leikti í sjeyti- og áttatiárunum. Tó hava teir verið saman á palli til okkurt serstakt høvi seinnu árini.

Talan er um suðuroyarbólkin Starlight.

– Starlight byrjaði í 1979, og spældi nógv til dans kring landið í áttatiárunum. Teir spældu rock- og popptónleik, og vóru væl fagnaðir kring landið, og í 1981 vunnu teir heitið sum ársins tónleikabólkur. Fleiri av teimum, ið mannaðu bólkin, hava verið virknir innan tónleik síðani, skrivar Vágs kommuna.

– Bólkurin hevði skiftandi manningar, men til dømis hava hesir mannað bólkin millum ár og dag: Jón McBirnie, Johan Martin Jacobsen, Fróði við Kvíggjá, Kári Lisberg, Sámal Samuelsen, Fimmboði Lisberg, Jóannes Petersen, Pól Beder, Marner Jacobsen og Jákup Hansen. Seinni hava eisini Pauli Hansen og Bjarni Lisberg verið við.

Umframt Starligt, verða eisini framførslur við Marius Ziska, Hanus G. Johansen, Section og Hjalmar og Dagfinn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juli 2023

Fortelja søgur og sagnir úr Havn

Skelti við QR-kotum verða sett upp í høvuðsstaðnum, so møguleiki er at hoyra søgur og søgnir frá staðnum á netinum

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tórshavnar kommunua og fyritøkan Rami hava undirskrivað avtalu um at fáa gamlar sagnir, sum hava gingið fyri seg í Tórshavnar kommunu, lisnar upp á heimasíðu, sum fólk verða beind á umvegis QR-kotu.

Tað er fyritøkan Rami, sum hevur ment heimasíðuna við gomlum føroyskum sagnum, sum verða umskrivaðar til nútíðarmál og lisnar inn av sjónleikarum á bæði føroyskum og enskum máli.

Avtala er gjørd millum Tórshavnar kommunu og Rami um níggju føroyskar sagnir, sum verða lisnar inn og redigeraðar og dramatiseraðar við tónleiki yvir trý ár. Tær níggju sagnirnar sigast at hava gingið fyri seg í Tórshavnar kommunu.

Tær fyrstu tríggjar sagnirnar verða eftir ætlan tøkar um mánaðarskiftið juli – august í ár. Talan er um sagnirnar: Símun í Kirkjubø, Risagravirnar á Steinafjalli og  Tórsvík, sum er um navnið Tórshavn .

Síðani verða tríggjar sagnir lagdar afturat um árið, komandi trý árini.

Nærri kunning um staðseting og skeltir við QR-kotu verður løgd á heimasíðuna hjá Tórshavnar kommunu, tá heimasíðan verður virkin. 

Regin Winther Poulsen og Jónas Tormóðarson Stórá frá fyritøkuni Rami saman við borgarstjóranum, Heðini Mortensen (Mynd: torshavn.fo)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. juli 2023

Góður skaldskapur og tvær lítlar máltjóðir

Í juni gav Bókadeildin millum annað eina bók út hjá frísiska forlagnum Afûk

Frísiska útgávufelagið Afûk hevur síðani 1928 virkað fyri at menna frísiskt mál og mentan - Afûk og Bókadeildin hava eitt samstarv

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í norðasta landspartinum í Niðurlondum liggur Frísaland. Her var frísiska málið nýtt sum skriftmál í miðøld, til tað í 16. øld næstan fánaði burtur. Í 19. øld fór frísiska skriftmálið aftur at blóma, og í dag skilja mestsum allir 642.000 íbúgvar í Frísalandi frísiskt. Meginparturin tosar eisini frísiskt umframt hollendskt.

Frísiska útgávufelagið Afûk hevur síðani 1928 virkað fyri at menna frísiskt mál og mentan, og tí er tað er kanska ikki so løgið, at Afûk og Bókadeildin, sum í nógv ár hevur arbeitt fyri føroyska móðurmálinum við at geva út barna- og ungdómsbøkur, gjørdu eina samstarvsavtalu í 2021. Tá góvu forløgini eina bók út hjá hvørjum øðrum samstundis. Afûk gav út bókina "De Beam", sum er frísiska heitið á bókini hjá Bárði Oskarsson, "Træið", og "Tije – drongurin og rottumaðurin" er bókin, sum Bókadeildin gav út tá.

Í juni í ár gav Bókadeildin enn eina bók út hjá frísiska forlagnum, "At vera hjá ommu". Ein sera hugnalig og fittlig myndabók eftir sama høvund og myndprýðara, tann dugnaliga Mirjam van Houten .

Hugskotið um bókabýtið hjá hesum forløgum byrjaði í 2019, tá ið kongsins umboðsmaður í Niðurlondum, Arno Brok, og Hanna Jensen, sum tá var mentamálaráðkvinna, á einum fundi tosaðu um at styrkja mentanarliga og búskaparliga sambandið millum Føroyar og Frísaland. Seinni sama ár hittust útgevararnir, Ernst Bruinsma, úr Afûk og Niels Jákup Thomsen úr Bókadeildini á bókamessuni í Bologna og samdust um eina samstarvsavtalu. Bruinsma segði soleiðis um samstarvið við Bókadeildina:

- Eg kendi meg væl ímillum hesi fólkini á Bókadeildini. Forlagið hevur nógv til felags við Afûk. Útgávuvirksemið snýr seg fyrst og fremst um barna- og ungdómsbøkur. Eitt slíkt gott samband okkara millum er avgjørt neyðugt fyri at kunna gera avtalur í altjóða bókmentaheiminum. Og tað vísir, at vit úr Frísalandi mugu halda fram á henda hátt fyri at gera frísiskar bókmentir kendar uttan fyri okkara landamørk.

Bókadeildin gleðist um, at hetta forkunnuga og týdningarmikla samstarvið millum tvær lítlar máltjóðir heldur fram. Serliga tá ið slíkar dygdargóðar útgávur koma burtur úr bókabýtinum.

At vera hjá ommu
Mamma noyðist at fara onkustaðni, og Marita skal vera eftir hjá ommu. Maritu dámar væl at spæla við ommu, men tá ið hon skal fara í song, fer henni at leingjast ...

Mirjam van Houten skrivaði og myndprýddi, og Niels Jákup Thomsen týddi úr enskum. Bókin er upprunaliga skrivað á frísiskum. Bókin er 44 bls., innbundin og til børn, sum eru umleið 2-6 ár. Bókadeildin gav út í juni í ár.

Tije - drongurin og rottumaðurin
Tije dámar væl at spæla uttandura á bóndagarðinum hjá grannunum. Men nú noyðist hann at flyta til býin, og tað dámar honum onki. Man hann fara at fáa nakrar vinir har? Og hvussu man fara at gangast í skúlanum? Í býnum fær Tije ein heilt serligan vin, men um tað hjálpir … Ein sera góð søga um sjáldsom vinaløg og um at vera barn í eini verð, har tey vaksnu ofta hava nógv um at vera.

Tije var fyrsta bók hjá Mirjam van Houten og kom út í 2016. Bókin var í uppskoti til Simke Kloosterman Priis for Frisian Children's and Youth Literature og fekk eitt pláss á heiðurslistanum hjá IBBY (International Board on Books for Young people) í 2018.

Mirjam van Houten hevur skrivað og myndprýtt bókina, og Frida Johannessen týddi úr hollendskum. Bókin er upprunaliga skrivað á frísiskum. Hon er 96 bls., innbundin og til børn, sum eru umleið 9-12 ár. Bókadeildin gav út í 2020.

Tíðindaskriv frá Bókadeild Føroya Lærarafelags

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. juli 2023

Mi6-ovasti: Putin gjørdi avtalu fyri at bjarga sær sjálvum

Bretski fregnartænastuovastin er fyrsti vesturlendingurin, sum váttar avtaluna millum Putin og Prigozjin

Richard Moore

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað var ein trýstur russiskur forseti, Vladimir Putin, sum leygardagin 24. juni gjørdi eina avtalu við ovastan fyri Wagner-herin, Jevgeni Prigozjin, fyri sjálvur at sleppa snikkaleysur burtur úr støðuni hann var komin í.

Soleiðis ljóðar greiningin frá ovastanum fyri bretsku fregnartænastuna Mi6, Richard Moore, sum er fyrsta kelda úr vestanlondunum, ið kann vátta, at partarnir gjørdu eina avtalu fyri at forða privata leiguherinum at treingja inn í russiska høvuðsstaðin, Moskva.

- Hann svaraði ikki aftur. Hann gjørdi eina avtalu fyri at bjarga sær sjálvum við hjálp frá góðum kontaktum við leiðaran í Hvítarusslandi, sigur Richard Moore sambært CNN, og sipar til Aleksandr Lukasjenko, forseta í Hvítarusslandi, ið virkaði sum meklari millum partarnar.

Júst hvat Putin og Prigozjin hava avtalað, er framvegis ógreitt. Helst inniber tað, at Wagner-herurin, ið hevur stríðst fyri Russland undir krígnum í Ukraina, nú verður fluttur til Hvítarusslands.

Men hvat síðan er hent tí vanliga so opinskáraða Prigozjin er óvist fyri Mi6-ovastan. Í gjár sást Prigozjin fyri fyrstu ferð síðan 24. juni í einum videofilmi á internetinum.

Richard Moore hevur tó ta fatan, at hann er á lívi og hevur tað gott. Moore kom við greiningini á einum tíðindafundi í kekkiska høvuðsstaðnum Prag.

Wagner-herurin royndi at kollvelta russisku herleiðsluna eftir at herurin eftir øllum at døma varð raktur av álopum frá russiska herinum.

Progozjin blásti ferðina av, tá Wagnerherurin var umleið 200 kilometrar frá Moskva.

Richard Moore nýtti høvið til at eggja russiskum borgarum at njósnast fyri Bretland fyri á tann hátt at hjálpa við at støðga krígnum, sum nú hevur vart í 18 mánaðir, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. juli 2023

Margreta drotning tikið met hjá Christian IV

Eingin danskur kongur ella drotning hevur sitið longri á trónuni enn hon

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Margreta drotning er nú tann, sum hevur sitið longst á trónuni í Danmark.

Tað skrivar kongshúsið sambært donskum miðlum.

Drotningin yvirtók trónuna eftir pápanum, Fríðriki IX, 14. januar 1972, og miðskeiðis í hesum mánaðinum tók hon metið hjá Christian IV, sum sat við valdið í í 51 ár og seks mánaðir.

Christian IV var bert 11 ár, tá pápi hansara doyði í 1588, og yvirtók hann ikki landsins leiðslu, fyrr enn í august 1596, tá hann varð blivin myndigur. Hann sat á trónuni, inntil hann doyði í 1648.

Av núlivandi kongum og drotningum er Margreta drotning eisini tann í heiminum, sum hevur sitið longst á trónuni. Tað metið tók hon, tá bretska drotningin, Elizabeth II, andaðist í september 2022. Bretska drotningin hevði tá sitið á trónuni í yvir 70 ár.

Margreta drotning hevur fleiri ferðir gjørt greitt, at hon ætlar sær at vera sitandi á trónuni, so leingi hon livir, og bert álvarslig sjúka hevði kunnað fingið hana at leggja frá sær.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juli 2023

Savna pengar til undirsjóvartunlar í Hetlandi

Vinnulívið á norðrastu oyggjunum royna at skunda undir fyrireikingarnar – ferjusambandið tænir ikki oyggjunum nóg væl

Vinnulívið á Yell og Unst skundar nú undir tunnilsverkætlanirnar - ferjusambandið er óhaldbært (Mynd: Google)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í Hetlandi eru tey farin undir at savna pengar inn til at gera undankanningar av møguleikunum fyri at bora undirsjóvartunnlar til tær norðastu oyggjarnar, Yell og Unst.

Tað er ein bólkur, kallaður “The Yell and Unst Tunnel Action Groups”, sum eru farin undir at savna pengar, tí núverandi ferjutænasturnar gerast “alt meira óhaldbærar”, sum savt verður.

150.000 pund (um 1,3 milliónir krónur) eru longu komnar inn. Rakettútskjótingarstøðin í Unst, SaxaVord Spaceport, hevur latið 100.000 og “North Yell Development Council, NYDC” hevur latið 50.000, skrivar Shetnews.

Bólkurin hevur nú gjørt eitt hópfíggingar átak, við tí endamáli at bíleggja jarðfrøðiligar kanningar, og møguliga eisini fyri at kanna umhvørvisárinini av tunnlunum millum Mainland og oyggjarnar Yell og Unst.

Málið við hópfíggingini er í fyrsta lagið 250.000 pund til hesar kanningar, og síðan 250.000 afturat til royndarboringar í økjunum, har ætlanin er at bora tunnlarnar. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. juli 2023

Bjargaðir eftir at hava verið saknaðir í tríggjar mánaðir

Timothy Shaddock og hundurin Bella róku fyri vág og vind í Kyrrahavinum

Timothy Shaddock og Bella avmyndaðir umborð á meksikanska tunfiskaskipinum hjá reiðarínum Grupomar (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ein avstralskur sjómaður, sum hevur verið saknaður í tríggjar mánaðir, er funnin á lívi saman við hundi sínum, rekandi í báti sínum í altjóða sjógvi.

Tað upplýsir eigarin av meksikanska tunfiskaskipinum, sum fann horvna mannin, fyri AP tíðindastovuni.

Timothy Shaddock var umborð á báti sínum “Aloha Toa” í Kyrrahavinum, umleið 1900 kilometrar frá landi, tá hann varð funnin.

Sambært reiðarínum hjá fiskibátinum, vóru australiumaðurin og hundur hansara í ringum standi, tá hann teir vóru funnir.

Fiskibáturin skuldi væntandi koma til meksikansku havnina Manzanillo í dag.

Miðilin 9News skrivar, at Timothy Shaddock og hundurin Bella fóru úr La Paz í Meksiko fyri trimum mánaðum síðani. Eftir bert einari viku, vórðu teir raktir av stormi, som gjørdi so nógvan skaða á bátin, eina tvíkilju, at hon ikki var siglingarfør.

Teir hildu sær á lívi við regnvatni og ráum fiski, meðan teir bíðaðu og vónaðu at verða funnir og bjargaðir.

Timothy Shaddock sigur við 9News, at hann hevur tað gott hóast alt.

- Hetta hevur verið hart. Nú havi eg bara brúk fyri hvíld og góðum mati, tí eg havi verið einsamallur til sjós í so langa tíð, sigur hann við miðilin.

Hundurin Bella hevur tað eftir umstøðunum eisini gott, skrivar Ritzau. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juli 2023