Búskapurin er væl fyri - í løtuni

Við atliti til komandi ættarliðini eigur politiska skipanin ikki at samtykkja uppskot, sum økja framtíðar útreiðslurnar. Harafturat eigur landið at avtaka serskipanir, sum minka um arbeiðsútboðið í Føroyum, sigur Búskaparráðið m.a. í heystfrágreiðingini

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Vøksturin í BTÚ í leypandi prísum er mettur til 8,1 prosent í 2022, 5,9 prosent í 2023 og 1,4 prosent í 2024. Í 2023 og 2024 eru prísirnir ikki mettir at veksa eins nógv, sum í 2022, og vøksturin í BTÚ í leypandi prísum hesi bæði árini verður tí lægri enn í 2022. Tørvur er á einum fíggjarpolitiskum regluverki, so tamarhald fæst á almenna útreiðsluvøkstrinum.

Um fá ár verða tað lutfalsliga fáir skattgjaldarar, sum skulu tryggja vælferðarsamfelagið, sum vit hava í dag. Við atliti til komandi ættarliðini eigur politiska skipanin tí ikki at samtykkja uppskot, sum økja framtíðar útreiðslurnar. Harafturat eigur landið at avtaka serskipanir, sum minka um arbeiðsútboðið í Føroyum.

Fróði Magnussen, formaður í Búskaparráðnum (Mynd: Jens Kr. Vang)

Búskapurin framvegis í framgongd
Lyklatølini vísa framvegis, at føroyski búskapurin er í framgongd. Framleiðslan (BTÚ í leypandi prísum) er mett at veksa 5,9% í 2023, arbeiðsloysið er søguliga lágt, samlaðu lønarútgjaldingarnar eru veksandi, tal av fólki í starvi setur met, og handilsjavnin hevur framhaldandi stórt yvirskot. Seinasta árið hevur inflasjónin verið høg, men prísirnir veksa ikki eins skjótt í 2023 sum í 2022. Harafturat er rentan hækkað. Livikostnaðurin hjá húsarhaldunum er tí øktur, ið millum annað sæst aftur í, at eftirspurningurin eftir eitt nú klæðum og dýrum innbúgvi er minkaður, meðan matvørurnar fylla meira í samlaðu nýtsluni. Hinvegin sæst á kortnýtsluni, at nýtslan uttanlands hevur verið eins stór á sumri 2023, sum í fjør.

Sambært konjunkturbarometrinum hjá Hagstovuni, eru húsarhaldini við gott mót, og kann tað møguliga skyldast, at tey ikki eru stúrin fyri at missa arbeiðið, nú arbeiðsloysið er so mikið lágt, og vit hava starvsfólkatrot.

Vinnan, serliga tilfeingisvinnan, er hinvegin meira stúrin. Tað kemur millum annað av, at tað higartil í 2023 hevur verður trupult at selja makrelin til matna, at goymslurnar eru øktar, og at vinnan væntar lægri prísir á ymsum fiskasløgum samanborið við høgu prísirnar í 2022. Harafturat kunnu politisku útmeldingarnar um broytingar í fiskivinnusamstarvinum við Russland og óvissurnar um útflutningin til Russlands hava havt sína ávirkan, tá ið kanningin varð gjørd í juni 2023. Byggivinnan hevur hinvegin tryggjað arbeiði í minsta lagið 1,5 ár fram, men mangul á skikkaða arbeiðsmegi er framvegis ein stór avbjóðing.

Úrslitini ov vánalig
Úrslitið á fíggjarlógini metir Búskaparráðið verður -30 milliónir krónur í 2023 og -202 milliónir krónur í 2024. Tað er lítil ivi í, at hall á fíggjarlógini í 2023 og 2024 ikki er nóg væl frágingið, tá ið føroyski búskapurin framvegis er í vøkstri við metlágum arbeiðsloysi og inntøkuvøkstri í landskassanum. Hetta bæði sæð í mun til konjunkturstøðuna í løtuni og í mun til veksandi avbjóðingina við haldførinum, tá vit fara at gerast munandi fleiri eldri fólk í mun til tey í arbeiðsførum aldri – í so máta átti tað verið stór avlop í 2023 og 2024.

Ruth Vang, landsstýriskvinna við fíggjarmálum, og Aksel V. Johannesen, løgmaður (Mynd: Jens Kr. Vang)

Haldførisavbjóðingin má handfarast
Neyðugt er at fremja nýskipanir, sum betra um haldførið hjá landskassanum – longri vit bíða, størri verður rokningin, sum vit lata yngru ættarliðunum. Dømi um eina nýskipan, sum er neyðug fyri at betra um haldførið, er at hækka pensjónsaldurin meira enn tað, sum longu er samtykt. Tað ávirkar bæði inntøku- og útreiðslusíðu landskassans.

Trot á arbeiðsmegi
Arbeiðsloysið er søguliga lágt; eitt nú fáa foreldur ikki ansað sínum børnum fulla tíð og ellisheim mugu steingja stovur, tí teimum vanta starvsfólk. At stytta arbeiðsvikuna minkar um útboðið av arbeiðsmegi. Um landsstýrið heldur fast við ætlanina at stytta arbeiðsvikuna, verður neyðugt at økja arbeiðsútboðið á annan hátt, umframt at fíggja átakið, so tað ikki ger fíggjarpolitiska haldførið verri.

Veksandi talið av eldri fólki fer harumframt at krevja ein enn størri starvsfólkahóp í framtíðini. Avleiðingin av vantandi arbeiðsmegi er, at framleiðslan í landinum, og harvið vælferðin, verður minni, enn hon kundi verið. Búskaparráðið mælir tí politisku skipanina til at avtaka serskipanir, sum minka um arbeiðsútboðið í Føroyum; eitt nú serskattaskipanir til føroyingar, sum arbeiða uttanlands. Eitt tiltak, sum hinvegin økir um arbeiðsútboðið, er at hækka pensjónsaldurin. Almennur stuðul til fiskavirkir gjøgnum fiskavirkisskipanina ella makrelstuðul til heimaflotan eigur heldur ikki at verða latin, tí tað er við til at fasthalda arbeiðsmegi í eini ólønsamari vinnu.

Tørvur á fíggjarpolitiskum regluverki
Politiska skipanin eigur at seta í verk eitt fíggjarpolitiskt regluverk, sum setir hámark fyri útreiðsluvøksturin. Tað lættir um trýstið á politikararnar at økja almennu nýtsluna og íløgurnar, tá ið tað gongur væl í búskapinum. Eisini eiga politikararnir at framskriva almennu inntøkurnar og útreiðslurnar so hvørt sum politisk tiltøk verða skotin upp, so tað er sjónligt hvat uppskotið um, eitt nú skattalætta, kostar 10 og 20 ár fram í tíð, tí um fá ár verða tað lutfalsliga fáir skattgjaldarar, sum skulu tryggja vælferðarsamfelagið, sum vit hava í dag. Við atliti til komandi ættarliðini eigur politiska skipanin tí ikki at samtykkja uppskot, sum leggja trýst á framtíðar almennu útreiðslurnar; sum til dømis at strika mótrokningina í pensjónini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. september 2023

Hagstovan: Gistinæturnar í juli settu met

Undanfarin ár hava flestu gistingarnar verið í juli, men soleiðis var ikki í ár

Hotel Havgrím (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Gistnæturnar á føroysku gistingarhúsunum vóru stívliga 36.100 í juli, ið er gott 1.000 fleiri enn sama mánað í fjør - ein vøkstur uppá uml. trý prosent, skrivar Hagstovan.

Undanfarin ár hava flestu gistingarnar verið í juli, men soleiðis er ikki í ár. Fyri fyrstu ferð hava fleiri gistingar og innskrivingar nevniliga verið í juni enn í juli, tá nærum øll kømur vóru upptikin. Í juni vóru 38.400 gistinætur - 2.300 fleiri enn í juli.

Gistinætur telja, hvussu nógvir og hvussu leingi persónar gista á gistingarhúsum. 

Flestu gistingarnar eru í Tórshavnarøkinum. Í juli vóru 87 prosent av gistingunum í hesum økinum – eitt prosent lægri enn sama mánað í fjør. Fyri fyrstu ferð vóru gistinæturnar í Tórshavnarøkinum eisini færri í juli samanborið við juni.

Í samlaða býtinum áttu gestir úr øðrum londum enn Føroyum og Danmark helvtina av gistináttunum í juli.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. august 2023

Maria tilnevnd professari í heilsuvísindum á Setrinum

Maria Skaalum Petersen er 47 ára gomul og hevur seinastu 15 árini arbeitt sum granskari í Føroyum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Maria Skaalum Petersen, leiðari í Heilsugranskingareindini í Sjúkrahúsverkinum, varð í gjár 1. september 2023 tilnevnd professari í heilsuvísindum á Fróðskaparsetri Føroya.

Maria Skaalum Petersen er 47 ára gomul og hevur seinastu 15 árini arbeitt sum granskari í Føroyum.

Granskingarøkið hennara spennir víða og um fleiri heilsugranskingarøki, og hon hevur útgivið meira enn 85 vísindaligar greinar í altjóða viðurkendum tíðarritum – sum fyrsti rithøvundi á meira enn 25 greinum og seinasti rithøvundur á meira enn 20 greinum.

Uppbygt virðismikið dátutilfeingi
Í høvuðsheitum hevur Maria Skaalum Petersen granskað á epidemiologiska og kliniska økinum, og seinastu tvey árini hevur hon staðið fyri fleiri granskingarverkætlanum um koronu-farsóttina.

Gransking hennara seinastu 15 árini fevnir m.a. um kanning av sambandinum millum umhvørvisevnir og ílegur og sjúkur, so sum Alzheimersjúku, Parkinsonsjúku og amyotrofiska laterala sklerosu (ALS) og afturvendandi kanningar av heilsustøðuni hjá eldri føroyingum í sjeyti-, áttati- og nítiárunum, umframt at hon hevur granskað í heilivágsnýtslu hjá teimum eldru.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. september 2023

Georg L. Petersen sagt seg úr starvi í KvF

Kringvarpið skal hava nýggjan tíðindaleiðara at byrja sum skjótast

Georg L. Petersen (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Georg L. Petersen hevur sagt seg úr starvi, og tí verður lýst eftir nýggjum tíðindaleiðara at byrja sum skjótast.

Tíðindaleiðarin í Kringvarpinum seinastu árini hevur sagt seg úr starvi.

- Hesi fýra árini, eg havi sitið sum tíðindaleiðari, hava verið spennandi og avbjóðandi. Fleiri átøk eru framd bæði í útvarpi og sjónvarpi, sigur Georg L. Petersen.

- Nú standa aðrar broytingar fyri framman, og tí er best, at onkur annar sleppur framat, sigur hann.

Nýggjar avbjóðingar fyri framman
Kringvarpið leggur seg alt meira eftir at menna talgildu pallarnar, og hetta fer at hava broytingar við sær, sigur kringvarpsstjórin Ivan Hentze Niclasen.

- Strategiskt leggja vit orku í eina talgilda snaring, og tað fer at seta nýggj krøv til leiðslu og starvsfólk. Samstundis skulu vit alla tíðina hava fokus á at menna perspektiverandi og kritiska journalistikkin, sigur hann.

Tíðindadeildin í KVF er størsta journalistiska arbeiðsplássið í Føroyum. Har starvast 20 tíðindafólk umframt framleiðarar, fotografar og grafikarar. Deildin framleiðir tilfar til útvarp, sjónvarp og net.

Georg L. Petersen er virkandi tíðindaleiðari, til ein nýggjur er settur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. august 2023

Samgongan omaná aftur

Sambært nýggjari veljarakanning, sum Spyr.fo hevur gjørt fyri Dimmalætting, hevði núverandi samgonga havt meiriluta um val var í dag

Tey trý oddafólkini í samgonguni høvdu - sambært veljarakanning - varðveitt valdið, um val var í dag (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Dimmalætting hetta vikuskiftið kundi í gjár kunngera úrslitið av nýggjari veljarakanning, sum er gjørd fríggjadagin í síðstu viku.

Veljarakanningin, sum Spyr.fo hevur gjørt vísir, at samgongan hevði varðveitt meirilutan. Í seinastu veljarakanning, sum spyr.fo annars gjørdi fyri Portalin, koppaði politiska vágskálin yvir til borgarligu síðuna.

Í veljarakanningini, sum Dimmalætting hevur í blaðnum sæst, at samgongan hevði mist ein tingsess í mun til løgtingsvalið og hevði havt 17 tingfólk.

Andstøðan hevði havt 16 tingfólk.

Størsti flokkur er framvegis Javnaðarflokkurin, sum um val hevði verið í dag, hevði havt eina afturgongd upp á 1,1 prosentstig. Afturgongdin hevði kostað ein tingsess, sum Fólkaflokkurin sambært kanningini vinnur, og kemur upp á sjey tingsessir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. august 2023

Sendifólkaskifti í Reykjavík

Skipað varð fyri móttøku í sambandi við, at Hanna í Horni verður sendikvinna, meðan Halla Nolsøe Poulsen takkar fyri seg fyri at taka við sum stjóri í NORA

Frá vinstru Halla Nolsøe Poulsen, fráfarandi sendikvinna, Høgni Hoydal, landsstýrismaður við uttanlandsmálum, og Hanna í Horni nýsett sendikvinna í Reykjavík (Mynd: Uttanríkis- og vinnumálaráðið)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Mánadagin var móttøka á Sendistovu Føroya í Reykjavík í sambandi við sendifólkaskifti.

Frá 1. september verður Hanna í Horni sendikvinna, meðan Halla Nolsøe Poulsen takkar fyri seg fyri at taka við sum stjóri í NORA.

Fitt av fólki høvdu leitað sær inn á gólvið, harímillum altingslimir, ráðharrar, sendifólk og vinir hjá sendistovuni, skrivar Uttanríkis- og vinnumálaráðið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. august 2023

Hoydal ynskir tættari samstarv í útnorði

Ráðharrar og tingfólk í útnorði hava verið saman hesa vikuna

Vivian Motzfeldt, Thordis Kolbrún Gylfadóttir og Høgni Hoydal (Mynd: uvmr.fo)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

- Tað er tørvur á einum sterkum og kjølfestum samstarvi millum stjórnirnar í útnorði. Eg haldi, at vit eiga at skipa fyri einum toppfundi, har stjórnarleiðararnir hittast at undirrita eina yvirlýsing um tættari samstarv millum stjórnirnar í útnorði.

Soleiðis segði Høgni Hoydal, landsstýrismaður við uttanríkismálum, tá hann í vikuni helt røðu á ársfundinum hjá Útnorðurráðnum, sum er í Reykjavík hesa vikuna.

Mánadagin hevði Høgni Hoydal fund við uttanríkisráðkvinnurnar í Íslandi og Grønlandi, ávikavist Vivian Motzfeldt og Thordís Kolbrúm Gylfadóttir.

Sambært heimasíðuni hjá Uttanríkis- og vinnumálaráðnum, gleddust tey um, at granskingarstovnarnir í teimum trimum londunum hava undirritað samstarvsavtalur, tí tað hevur stóran týdning at samstarva um at granska og savna vitan um okkara øki.

Týsdagin luttók Høgni Hoydal so á í ársfundinum hjá Útnorðurráðnum, har hann bar fram røðu um, hvussu samstarvið í Útnorði kann styrkjast, og hvar avbjóðingarnar eru. Boðskapurin hjá landsstýrismanninum var, at nógv samstarv er á ymsum økjum millum tey trý londini, men at tað er neyðugt at samstarvið mennist við broyttu heimsmyndini og teimum avbjóðingum, heimurin stendur í. Og tí eiga stjórnarleiðararnir at hittast fyri at undirrita eina yvirlýsing um tættari samstarv, segði Høgni Hoydal millum annað. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. august 2023

Treytað fongsul fyri at svæva ær

Ákæruvaldið hevur fingið viðhald í, at djóravælferðarlógin ikki heimilar sektarrevsing fyri skammfaring av seyði

Nú er vanligt at skjóta seyð áðrenn svævað verður (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

At svæva seyð uttan nøktandi doyving, er brot á djóravælferðarlógina. Tað er nú staðfest í Eystara landsrætti, sum í dag hevur sagt dóm um einum máli um skammfaring av seyði. 

Ein maður var í Føroya Rætti í mai í ár dømdur sekt fyri skammfaring av eini ær. Maðurin hevði svævað ærina uttan at hava nýtt nøktandi doyving áðrenn. Sambært djóravælferðarlógini er tað at meta sum skammfaring at svæva uttan nøktandi doyving áðrenn. 

Ákæruvaldið kærdi málið til Eystara Landsrætt við pástandi um, at maðurin skuldi verða dømdur fongsulsrevsing fyri brotið.

Ákæruvaldið gjørdi galdandi, at djóravælferðarlógin ikki heimilar sektarrevsing fyri skammfaring, og at maðurin tí skuldi dømast eina fongsulsrevsing. 

Landsrætturin tók undir við ákæruvaldinum, og dømdi mannin 20 daga treytaða fongsulsrevsing. Treytað fongslulsrevsing merkir, at dømdi einans skal inn at sita, um lógarbrotið verður endurtikið. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. august 2023

Landsinnsavningin hjá Reyða Krossi verður í dag

Í dag fara sjálvboðin at ganga hús í hús kring alt landið fyri at savna pening inn til hjálpararbeiðið hjá Reyða Krossi

Í dag fara sjálvboðin at savna pening inn til hjálpararbeiðið hjá Reyða Krossi (Mynd: Reyði Krossur)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Leygardagin, hin 2. september fara fleiri enn 500 sjálvboðin at ganga hús í hús kring alt landið, fyri at savna pening inn til hjálpararbeiðið hjá Reyða Krossi.

– Vit vóna, at innsavnararnir verða væl móttiknir og vit heita á fólk um at hava reiðan pening við hús, skrivar Reyði Krossur í tíðindaskrivi.

– Við at lata nakrar krónur í bússuna hjá innsavnaranum kanst tú vera við til at hjálpa, har neyðin er størst, bæði í Føroyum og úti í heimi.

Reyði Krossur sigur, at tað eisini ber til hjá fyritøkum, feløgum, kommunum, stovnum og øðrum at stuðla.

– Til ber at skráseta stuðulin á heimasíðuni, og fáa eina rokning senda. Fyritøkur o.tíl., ið ynskja at vera sjónlig, kunnu skráseta tað á frymlinum, og navnið verður lýst á takkarsíðuni, sum verður almannakunngjørd, tá innsavnaði peningurin er taldur upp.

Fólk, ið ynskja at hjálpa Reyða Krossi við at gerast innsavnari kunnu tekna seg á heimasíðuni hjá Reyða Krossi.

– Spáka ein túr við tínari familju, ommu, systir ella vinkonu, ella við tínum pápa, soni ella starvsfelaga – og veri við til at hjálpa okkum at hjálpa. Peningurin, ið verður savnaður inn, kann hava alt at siga fyri ein persón ella eina familju, antin í Føroyum ella úti í heimi, sigur Reyði Krossur, sum leggur afturat, at øll, sum ganga við bússu eru við í lutakastinum um tvey gávubrøv frá Atlantic Airways.

Tey, sum ynskja at ganga við bússu í høvuðsstaðnum nýtast tó ikki at tekna seg áðrenn, sigur Reyði Krossur.

– Skalt tú ganga í Tórshavn, er ikki neyðugt at tekna teg áðrenn – tá ert tú vælkomin at møta í hølunum hjá Reyða Krossi á Bryggjubakka 10 á sjálvum degnum, millum kl. 10:00-17:00. Her skráseta vit títt navn, og tú fært eitt rutukort og eina bússu, sum skal vera inni aftur í seinasta lagi kl. 18.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. august 2023

40 prosent fleiri brúktu Hestleiðina í summar

Økingin av túratalinum dagarnar 29. juni til 20. august var ein roynd at kanna eftirspurning og ferðamynstur á farleiðini, og hóast eingin avgjørd niðurstøða kann gerast út frá hesum avmarkaða summartíðarskeiði, fekst kortini ein greið ábending um, at økt túratal økir um ferðingina, sigur Strandferðslan

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tá ið Strandferðslan í sjey vikur í summar økti munandi um túratalið á Hestleiðini, øktist talið á ferðandi við 430 ella 40 prosent upp í 1487 ferðafólk í mun til 1057 sama tíðarskeið árið fyri. Sum skilst setti økta túratalið góðan dám á Hestbygd hesar vikurnar.

Økingin av túratalinum dagarnar 29. juni til 20. august var ein roynd at kanna eftirspurning og ferðamynstur á farleiðini, og hóast eingin avgjørd niðurstøða kann gerast út frá hesum avmarkaða summartíðarskeiði, fekst kortini ein greið ábending um, at økt túratal økir um ferðingina.

Erla Kongsdóttir bleiv hetta tíðarskeiðið sett inn í sigling á Hestleiðini aftrat Teistanum, ið annars røkir og hevur røkt Hestleiðina í mong ár. Serliga Erla Kongsdóttir sigldi fleiri túrar, m.a morguntúrar kl 7:30 úr Hesti gerandisdagar, tríggjar dupulttúrar seinnapart og onkrar túrar hjá Teistanum.

Árini fyri, 2020 og 2021, ferðaðust eisini fitt av fólki á Hestleiðini, men komst helst av koronufarsóttini, tá ið føroyingar hildu seg frá at ferðast uttanlands, men ferðaðust heldur í egnum landi. Av somu orsøk vóru rættiliga fá útlendsk ferðafólk at hóma í Føroyum.

Sama mynstur sást aftur í hinum ferðafólkahagtølunum hjá Strandferðsluni. Til dømis vóru metnógv ferðafólk við fleiri av skipunum í juli mánaða í 2020, tí tað tá var blivið so vælumtøkt at vitja ymsu útoyggjarnar í Føroyum.

Erla Kongsdóttir er í løtuni mest upplagda skipið hjá Strandferðsluni at seta inn á Hestleiðina, tá ið Teistin gevst at sigla. Men av tí, at Erla Kongsdóttir er eykaskipið hjá Strandferðsluni, má hon eisini avloysa á øðrum farleiðum, serliga Kalsoyar- og Nólsoyarleiðunum.

Hesi tíðarskeiðini kann Strandferðslan seta millum aðrar Jósup inn í siglingina á Hestleiðini. Jósup skiftir frá summar- til vetrarferðaætlan 1. september og siglir tá tríggjar dagar um vikuna. Jósup avloysir eisini Rituna og Sildberan, tá ið hesi fara á beding vanliga í oktober og november.

Endalig støða tykist ikki vera tikin til, hvat ið verður av Teistinum, tá ið hesin skjótt gevst at sigla á Sandoyarleiðini. SSL hevur millum annað víst á, at Teistin eigur at verða royndur á ávikavist Kalsoyar- og Nólsoyarleiðunum við atliti til havnarløgini og støddina av skipum.

Arbeitt verður í løtuni við tillaga atløguviðurskiftini í Hesti, so Erla Kongsdóttir kann flyta akfør um Hestfjørð. Ætlanin er, at Erla á Hestleiðini fer at sigla ímillum Gomlurætt og Hest.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. september 2023

Fleiri fólk í bussarnar!

Tingkvinna fyri Javnaðarflokkin eftirlýsir eina menningarætlan fyri Bygdaleiðir - ferðafólkatalið á leið 400 er minkað niður í helvt hesi seinastu tíggju árini

Eyðgunn Samuelsen (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Seinastu árini er ferðafólkatalið við Bygdaleiðum støðugt lækkað. Hetta er ein gongd skeiva vegin.

Tað metir tingkvinnan Eyðgunn Samuelsen úr Javnaðarflokkinum, sum vísir á, at ynskja vit at fáa fleiri fólk at nýta kollektivu og almennu ferðamøguleikarnar – og harvið minka um samlaða útlátið frá akførum – er neyðugt við eini menningarætlan fyri Bygdaleiðir.

Hon hevur tí sett landsstýrismanninum við samferðslumálum, Dennis Holm, ein fyrispurning um málið. 

Eyðgunn Samuelsen vísir á, at tann størsta minkingin í ferðafólkatali seinastu 10 árini er á leið 400, sum koyrir millum Tórshavn og Klaksvík, har talið er minkað niður í helvt. 

Nýggja leiðin 401, sum koyrir millum Tórshavn og Klaksvík umvegis Eysturoyartunnilin, koyrir einans tvær ferðir um dagin – og ongan túr í vikuskiftinum. 

- Í dagsins samfelagi ynskja fólk at ferðast stytstu leið, og harumframt er tað dýrari fyri SSL og umhvørvið at koyra longstu leið. Her eru meirútreiðslur til brennievni, størri útlát og meira slit á vegirnar, skrivar Eyðgunn Samuelsen í fyrispurningum til Dennis Holm.

Tí eftirlýsir tingkvinnan eina menningarætlan fyri Bygdaleiðir, soleiðis at fleiri fólk fara at nýta bussarnar framum egnan bil.

- At stórir bussar við fáum ferðafólkum verða nýttir til hendan flutning gagnar hvørki SSL, landinum ella umhvørvinum. Tí vóni eg, at vit fáa eina loysn sum skjótast, sigur Eyðgunn Samuelsen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. august 2023

Jóannes Guttesen nýggjur umhvørvisleiðari hjá IRF

– Tað er sera týdningarmikið, at vit – bæði borgarar, vinna og politiskir myndugleikar – eru við til at minka um, hvussu nógv burturkast verður framleitt. Tí næst skulu vit arbeiða fram ímóti at endurnýta og endurvinna so nógv av burturkastinum sum gjørligt, sigur Jóannes Guttesen, sum byrjaði í starvinum 21. august

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

21. august byrjaði Jóannes Guttesen sum umhvørvisleiðari hjá IRF.

Jóannes er 54 ára gamal og búsitandi í Hoyvík. Hann er útbúgvin laboratoriuteknikari, hevur diplomútbúgving í leiðslu og hevur viðkomandi skeið innan umhvørvisgóðskuskoðan, fyrisiting og verkætlanarleiðslu, skrivar IRF í tíðindaskrivi.

Jóannes hevur áður starvast sum umhvørvisleiðari og leiðari á Kommunalu Brennistøðini hjá Tórshavnar Kommunu, og hann hevur eisini starvast á Heilsufrøðiligu starvsstovuni.

Umhvørvisleiðarin hjá IRF hevur ábyrgdina av øllum umhvørvisviðurskiftum hjá felagnum og er við til framhaldandi at tryggja grønu kósina hjá IRF saman við leiðslu, deildarleiðarum og starvsfólkum annars.

– Eg havi altíð havt stóran áhuga í umhvørvis- og burturkastøkinum, og tað verður sera spennandi at arbeiða við munadyggum loysnum innan fyribyrging, innsavning og hagreiðing av burturkasti frá borgarum og virkjum úr øllum landinum, sigur nýggi umhvørsleiðarin hjá IRF.

– Tað er sera týdningarmikið, at vit – bæði borgarar, vinna og politiskir myndugleikar – eru við til at minka um, hvussu nógv burturkast verður framleitt. Tí næst skulu vit arbeiða fram ímóti at endurnýta og endurvinna so nógv av burturkastinum sum gjørligt, sigur hann og leggur afturat, at hann gleðir seg at herja á hesa uppgávu saman við dugnaliga starvsfólkahópinum hjá IRF.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. september 2023

Norðoya Sparikassi 17 milliónir í avlopi fyrra hálvár

Høvuðsorsøkin til framgongdina er økt virksemi og hækkandi rentustøði

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Úrslitið hjá Norðoya Sparikassa eftir skatt fyrra hálvár 2023 var eitt avlop upp á 16,9 milliónir krónur sammett við 6,1 milliónir sama tíðarskeið árið fyri. Høvuðsorsøkin til framgongdina er hægri rentustøði og økt virksemi.

Útlánini hækkaðu úr 2.043 milliónum upp í 2.096 milliónir krónur, sum svarar til ein vøkstur upp á 53 milliónir ella 2,6 prosent.

Innlánini øktust úr 2.460 milliónum upp í 2.566 milliónir krónur, sum svarar til ein vøkstur upp á 106 milliónir ella 4,3 prosent.

Ábyrgdarpeningurin øktist úr 34,3 milliónum upp í 36,2 milliónir krónur, ið svarar til eina øking upp á 1,9 milliónir krónur ella 5,5 prosent. Miðað verður eftir at renta ábyrgdarpeningin við 5 prosentum í 2023.

Solvensur sparikassans pr. 30. juni 2023 var 27,7 prosent samanborið við 26,2 prosent árið fyri.

Lyklatalið fyri gjaldførið var 371 prosent í mun til lógarkravda gjaldførið á 100 prosent.

Nýtt innlánstilboð til ábyrgdarar

Nú rentustøðið er munandi hækkað, ber til hjá kundum at fáa rentu av innistandandi. Í løtuni bjóðar sparikassin kontur við trimum mánaða og 12 mánaða binding, ið geva hægri rentu.

Harumframt er møguligt hjá privatkundum, ið eiga ábyrgdarpening fyri minst 30.000 krónur, at stovna serliga innlánskontu við 12 mánaða binding, ið gevur enn hægri rentu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. august 2023

Pf. Fakfelag hevur keypt LÍV

Pf. Fakfelag hevur keypt ognarlutin frá Landsstýri í LÍV. Talan var um 16,67 prosent, og frammanundan átti Pf. Fakfelag 33,33 prosent. Sostatt eigur Pf. Fakfelag nú 50 prosent og Ognarfelagið LÍV eigur 50 prosent í Pf. Tryggingarfelagnum LÍV

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á almennari móttøku í hølunum hjá Starvsfelagnum, varð keypsavtalan undirskrivað.

1. juni í 2016 vóru ognarviðurskiftini skipaði av nýggjum í LÍV. Ognarfelagið LÍV, umboðandi tryggingartakaran, fekk tillutað 50 prosent av partapeninginum, samstundis sum Pf. Fakfelag keypti 33,33 prosent av partapeninginum. 16,67 prosent av partapeninginum var framhaldandi ogn hjá landinum.

Pf. Fakfelag hevði í einum tíðarskeiði upp til 10 ár, frá 1. september at rokna, rætt til at keypa ognarlutin, sum Føroya Landsstýri átti í felagnum, soleiðis at samlaði ognarluturin fór at gerast 50% av felagnum.

– Vit í Pf. Fakfelag fegnast um, at trý ár áðrenn freistina, hevur tað eydnast okkum at keypa ognarlutin frá Føroya Landsstýri, sigur Pætur Niclasen nevndarlimur og talsmaður fyri Pf. Fakfelag.

Við søluni av LÍV er tað kundin, sum eigur LÍV Samtakið umvegis Ognarfelagið LÍV og Pf. Fakfelag. Samhaldsfasta skipanin hjá LÍV sæst aftur í lækkandi umsitingargjaldi, tá kundarnir standa saman um felagið. 1. januar 2023 lækkaði fasta árliga umsitingargjaldið frá 300 til 180 krónur, meðan leypandi umsitingargjaldið av inngjaldinum lækkaði frá 5 til 4 prosent.

Í Pf. Fakfelag eru 21 fakfeløg, tey eru: Arktitektafelag Føroya, Bioanalytikarafelagið, Ergoterapeutfelagið, Felagið Føroyskir Sjúkrarøktarfrøðingar, Felagið Føroyskir Radiografar, Føroya Byggifrøðingafelag, Føroya Handverkarafelag, Føroya Pedagogfelag, Føroya Skipara- og Navigatørfelag, Føroya Verkfrøðingafelag, Fysioterapeutfelag Føroya, Havnar Arbeiðskvinnufelag, Heilsuhjálparfelag Føroya, Heilsurøktarfelagið, Kost- og Føðslufelag Føroya, Ljósmøðrarfelag Føroya, Maskinmeistarafelagið, Musikklærarafelag Føroya, Samverk, Starvsfelagið og Yrkisfelagið Miðnám.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. september 2023

Bygningur til framleiðsluna hjá Havsbrún

Havsbrún byggir út og eftir ætlan stendur bygningurin liðugur í 2025

(Mynd: Articon)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í summar fór Articon undir at gera nýggjan framleiðslubygning til Havsbrún.

Talan er um heildararbeiðstøku. Verandi bygningur skal eitt nú takast niður, gravast skal út fyri fundamentum til nýggjan bygning og leiðingar skulu leggjast. Betongarbeiði er stórur partur av uppgávuni.

Ætlandi verður bygningurin liðugur fyrst í 2025.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. august 2023

Løgmálaráðið: Inntøkukrav til útlendingar

Útlendingakunngerðin fyri Føroyar er broytt soleiðis, at krav verður nú sett til inntøkuna hjá útlendingum við vinnuligum uppihaldsloyvi, sum ynskja at fáa familjuna við sær til landið

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tað hevur víst seg, at fleiri útlendskar familjur, sum eru komnar til Føroya seinastu árini sum samfylgjandi familja, hava havt trupult við at fáa endarnar at røkka saman. Tá hesar familjur samstundis hava havt avmarkaðan rætt til almannaveitingar, gerst støðan uppaftur truplari.

Ítøkiliga merkir broytingin í kunngerðini, at eitt minstakrav verður sett til inntøkuna, meðan tey eru í Føroyum.

– Tá ið vit loyva fólki at koma til Føroya í vinnuligum ørindum eru vit noydd at tryggja okkum, at tey eisini klára seg og trívast í landinum, og at ikki fleiri familjur enda í fátækraváða, sigur Bjarni Kárason Petersen, landsstýrismaður í lógarmálum.

Tað er danska Útlendinga- og integratiónsmálaráðið sum hevur framt kunngerðarbroytingina eftir áheitan frá Løgmálaráðnum.

Snarskipanin varð sett í verk á heysti 2021, og føroyskir arbeiðsgevarar hava síðani kunnað útvegað sær arbeiðsmegi kring allan heimin. Sama tíðarskeiðið er talið á útlendingum, ið koma til landið sum samfylgjandi familja, meira enn tvífaldað. Í 2021, sama ár sum snarskipanin varð sett í verk, komu tað sostatt 48 útlendingar til Føroya sum samfylgjandi familja. Í 2022 var talið 118 – av hesum vóru 78 børn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. september 2023

Fáa næstan ongar klagur um larm eftir havnarstongsilin

Fyri fyrstu ferð í longri tíð hvíla fólk og lívsgleðin er komin aftur, sigur Heimafriður

Friðarligt í Runavíkar Havn í hesum døgum (Mynd: Runavíkar Havn)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Millum 80 og 90 prosent færri klagur eru um larm síðani havnarstongsilin kom í gildi, sigur felagið Heimafriður

Heimafriður og limir hjá Heimafriði hava seinastu tíðina merkt, at nógv færri russisk skip vitja føroyskar havnir.

Felagið boðar frá í tíðindaskrivi, at 80 til 90 prosent av øllum klagum um larm eru enn áðrenn havnarstongsilin kom í gildi.

Fólk boða Heimafriði frá, at tey fyri fyrstu ferð í longri tíð hvíla, og at lívsgleðin er komin aftur.

- Havnarstongsilin gevur eina klokkuklára mynd av, hvørjir størstu syndarirnir eru. Tað stendur púra greitt, sigur Heimafriður.

- Hendan tíðin gevur Havnanetverkinum ein gyltan møguleika at endurskoða og gera neyðugu broytingarnar til frama fyri tey, sum búgva nærendis havnunum, heldur Heimafriður.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. august 2023

Fagna 150 ára dagin hjá Rituvík

Fleiri tiltøk verða hesa komandi tíðina

(Mynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í ár eru tað 150 ár liðin síðani fyrstu niðursetuhjúnini, Per og Nicolina Højgaard, settu búgv í Rituvík. Henda stórhending verður fagnað við fleiri tiltøkum í heyst og komandi vár. Fyrsta tiltakið er eitt hátíðarhald fyri allar íbúgvarnar í Rituvík leygardagin 9. september.

Sum eina hóskandi upptakt til hátíðarhaldið verður heimildarfilmurin 'Mýrarnar tala' endursýndur í Løkshøll henda dagin kl. 15. Filmurin fer aftur á slóðina í Rituvík og til farvegin av teim gomlu torvheiðunum. Tað eru Dánjal Højgaard og Hans Petur Hansen, sum hava lagt filmin til rættis. Eftir verður møguleiki at melda seg til ein busstúr frá Løkshøll, framvið Toftavatni og til torvlutirnar í Rituvík, sum eru partar av filminum. Tað verður Dánjal Petur Højgaard, ið kemur at greiða frá um torvskurð á túrinum.

Innbjóðingar til hátíðarhaldið 9. september eru nú bornar út til øll húski í Rituvík, skrivar Runavíkar kommuna, og freistin at melda seg til er 4. september.

150 ára haldið í Rituvíkhevur fingið egið búmerki, sum Sjúrður Højgaard, grafiskur sniðgevi í Kodio, hevur gjørt. Seinni í ár verða fleiri tiltøk í sambandi við 150 ára dagin. Nærri verður at frætta um tiltøkini í næstum.

Sjúrður Højgaard hevur teknað búmerkið

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. august 2023

Merkið í rúmdini

Á altjóða rúmdarstøðini ISS hevur danin Andreas Mogensen hongt fløggini í ríkisfelagsskapinum upp

(Mynd: Andreas Mogensen / ESA)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Á altjóða rúmdarstøðini, í ringrás um Jørðina í 386 kilometra hædd við einari ferð upp á 27.700 kilometrar um tíman hongur Merkið.

Tað er danin Andreas Mogensen, sum næstu seks mánaðirnar skal gera ymsar uppgávur á rúmdarstøðini, sum hevur hongt tey trý fløggini í ríkisfelagsskapinum.

Grønlendska Erfalasorput, danska Dannebrog og føroyska Merkið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. august 2023

Leita eftir tveimum føroyingum til føðingardag hjá prinsi

Treytin er, at man er 18 ár tann 15. oktober, tá Christian prinsur fyllir 18 ár. Tríggir aðrir ungir føroyingar verða bodnir við

Ein nakað yngri Christian Prinsur á almennari vitjan í Føroyum. Nú ynskja Kongshúsið og Løgmansskrivstovan at fáa ungar føroyingar at fara í føðingardag hjá honum (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Ert tú 18 ár og hevur hug at fara ein túr til Danmarkar í kongaligan føðingardag 15.oktober, so er tað tær, sum leitað verður eftir.

Hetta framgongur í skrivi frá Løgmansskrivstovuni.

- Tann 15. oktober 2023 verður H.K.T. Christian prinsur 18 ár. Í hesum sambandi skipar Kongshúsið fyri stórari føðingardagsveitslu, gallataffel, á Christiansborg Slot. Fleiri enn 200 ung úr øllum ríkinum eru boðin við - herundir ein genta og ein drongur úr Føroyum. Harumframt bjóðar Kongshúsið eisini trimum ungum úr Føroyum millum 18 og 25 ár, ið hava skarað framúr innan ítrótt, mentan ella list. Kongshúsið velur hesi trý.

Í løtuni leitar Løgmansskrivstovan harvið eftir tveimum 18 ára gomlum føroyingum - -  einari gentu og einum dreingi - til stóra dagin hjá danska kongshúsinum. 

Einasta treyt er, at tú hevur fylt 18 ár áðrenn 15. oktober 2023. Freistin at søkja er 7. september kl. 12.00, upplýsir lms.fo, ið samstundis boðar frá, at ynskiligt er, at føroysku gestirnir eru í tjóðbúna.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. august 2023

Tveir dagar í The Big Apple

Atlantic Airways fleyg í undanfarnu viku til New York í rutu fyri fyrstu ferð. Vit vóru við á túrinum

Mikudagur á Hudson ánni (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

New York býur - The Big Apple - hevur víst seg frá sínari bestu síðu, hesar seinastu dagarnar sum føroyska ferðalagið frá fyrsta rututúrinum hjá Atlantic Airways vestur um hav, hevur verið í hjartanum á milliónabýnum.

Hotell á Manhattan, eitt hanagleiv frá Times Square við skíggjum í ølllum ættum, og ikki langt frá kendum støðum sum Rockefeller Center, Ground Zero, Grand Central Station, Empire State Building og grøna býarskáanum Central park.

Við á hesi fyrstu ferðini var umboð frá Portalinum. Farið var úr Vágum hálvgun seks og seinnapartin týsdagin móti midnátt føroyska tíð lendi flogfarið við umleið 70 fólkum. Við á ferðini vóru umframt innbodna ferðalagið eini 30 onnur fólk.

Innbodna ferðalagið fevndi um umboðum fyri Atlantsflog, føroyskar ferðaskrivstovur og føroyskar miðlar.

Jóhanna á Bergi, stjóri í Atlantic Airways (Mynd: Sverri Egholm)

- Hetta hevur verið ein dreymur leingi, men hetta er ein ruta sum skal byggjast upp, sigur Jóhanna á Bergi, stjóri í Atlantsflogi.

Hon greiddi eisini frá, at tað ikki er vist, at flogið verður til Stewart flogvøllin næsta ár. Tað snýr seg um at fáa fótin inn um, skilst.

Flogið verður aftur næsta ár um sama mundið, men tá koma ferðaseðlarnir til sølu fyrr á árinum. Hildið verður at orsøkin til heldur laku søluna vestur um hav, skal finnast í, at um sama mundi, at nýggja ferðamálið varð sett til sølu, hevði Atlantsflog millum annað selt fleiri enn tíggju full flogfør til EM-endaspælið í Berlin í januar 2024.

(Mynd: Sverri Egholm)

Í góðari tíð
Tá flogið verður til New York skal møtast í góðari tíð. Hálvan triðja tíma undan fráferð møtti ferðalagið, og tað var ikki hissini av ymsum, man skuldi ígjøgnum. Tjekkað varð inn við skrankin, og tí at Vága Floghavn skal góðkennast sum floghavn fyri nýggja ferðamálið, vóru fólk frá alskyns ferðamyndugleikum, sum fylgdu við, hvussu væl serligu uppgávurnar vórðu loystar.

Ferðavisum, sonevnd ESTA-góðkenning, skal ein hava avgreitt á netinum frammanundan, og hetta skal vísast á flogvøllinum. Eisini er ein rúgva av spurningum, sum skulu svarast. Eitt nú verður spurt, um tú ætlar tær at fremja yvirgang í USA. Hevur tú alt í ordan, sleppur tú lætt í gjøgnum hetta, men svarar tú "skeivt" uppá ein spurning, skalt tú troppa upp við gate 2 ein tíma undan fráferð. Her verður alt hondviðføri endavent og kannað.

Umframt hetta, verður eitt ávíst prosenttal av øllum ferðandi tikið til síðis og hondviðføri verður kannað einaferð afturat.

(Mynd: Sverri Egholm)

Kendist lætt og skjótt
Undan ferðini fingu vit at vita, at ferðin vestur um hav fór at taka sjey tímar og tjúgu minuttir. Tað er ofta nóg trongligt at seta í einum Airbus A320-flogfari teir tveir tímarnar, tað tekur at flúgva til Keypmannahavnar, og tí var øtast við um hasar góðu sjey tímarnar.

Komin umborð á flogfarið greiðir flogskiparin frá, at túrurin fór at taka seks tímar og 20 minuttir. Tað er alt eftir veður og vindi, og í hesum førinum vóru vit heppin.

Lagið var gott umborð og fólk tóktust spent um hesa nýggju farleiðina. Seks tímar er hóast alt leingi í einum flogfari, har tú helst ikki skal reisa seg uttan tað snýr seg um neyðsynjarørindi.

Á túrinum bjóðaði Atlantsflog brúsandi vín og sjokulátu frá Gómagott. Og við ymiskum etandi á túrinum, og ikki minst góða huglagnum umborð, kendist alt at ganga skjótt fyri seg.

Stewart International Airport skipaði fyri lítlari móttøku við komu í sambandi við fyrsta túrin, og ein snórur varð kliptur.

(Mynd: Sverri Egholm)

(Mynd: Sverri Egholm)

Á myndini síggjast Jóhanna á Bergi, stjóri í Atlantsflogi, og Bjarni Kárason Petersen, løgmálaráðharri, saman við umboðum frá flogvøllinum (Mynd: Sverri Egholm)

90 minuttir til Times Square
Tað góða við at flúgva til New York - í mun til heim aftur - er, at her vinnur tú nakrar tímar. Fimm tímar.

Hóast klokkan var næstan midnátt í Føroyum tá ferðalagið lendi á Stewart, var hon bara 19 lokala tíð. Tað kendist seint, men náttin var framvegis ung tá ferðalagið kom á Times Square hálvfems minuttir seinni.

(Mynd: Sverri Egholm)

Bussur koyrir í sambandi við komur og fráferðir hjá Atlantsflogi.

Mitt í verðini
Hvar enn túr vendir tær eru fólk. 8,8 milliíónir búgva í tætt bygda býnum við nógvu skýskavarunum.

Býurin er stórur og nógv er at síggja. 45 minuttir til gongu frá hotellinum var Chelsea Piers, og við báti herfrá var ferðalagið við báti á Hudson ánni mikudagin. Í allar fagrasta veðri sigldi snotiliga farið Manhattan eftir ánni.

(Mynd: Sverri Egholm)

(Mynd: Sverri Egholm)

Siglt var eitt nú út til Frælsisgudinnuna, Ellis Island, Brooklyn Bridge, men eisini fram við øllum skýskavaranum, og millum annað 541 metrar høga One World Trade Center, sum bleiv bygdur eftir at World Trade Center tornini rapaðu í 2001.

Eftir framúr siglitúrin varð farið upp í 427 metrar høga One Vanderbilt, sum stóð liðugt í 2020. 93 hæddir og fjórðhægsta háhús í New York. Tað serstaka við hesum bygningin eru øll speglini á gólvi, lofti og veggum og framúr útsýni yvir Manhattan.

Á ovastu hædd var barr, har tað bar til at keypa sær okkurt svalandi í nógva hitanum.

Útsýnið frá One Vanderbilt (Mynd: Sverri Egholm) 

(Mynd: Sverri Egholm)

Nakrar fáar metrar frá One Vanderbilt, er heimsins størsta tokstøð, Grand Central Station, sum læt upp í 1913 (Mynd: Sverri Egholm)

Bumbað aftur í tíð
Eitt sum ikki slepst undan at nevna, er fartelefonsambandið á túrinum. Vanliga er hetta ikki ein trupulleiki tá føroyingar eru uttanlands, og televeitararnir breggja sær av at kundarnir kunnu sleppa á netið um nærum allan heimin.

Tað var ikki støðan í hesum førinum. Tey sum høvdu Føroya Tele sluppu ikki á netið fyrr enn túrurin at kalla var liðugur, meðan tey, sum høvdu Nema reikaðu sum teimum lystu allan túrin.

Brooklyn Bridge (Mynd: Sverri Egholm)

Ikki nóg gott av Føroya Tele, tí fólk hava vant seg við at Google Maps og aðrar nettænastur á telefonini rigga á ferðini. Slíkt skal bara rigga.

Drúgv heimferð
Atlantsflog flýgur einaferð um vikuna til og úr New York, og tí mátti føroyska ferðalagið á hesum sinni heim umvegis Ísland. Heimferðin byrjaði seinnapartin lokala tíð hósdag, og fríggjadagin um middagsleitið varð lent í Vágum.

Flogfelagið Play flýgur eisini til Stewart, og fleyg hálva sætta tíma langa túrin til Keflavíkar, og síðani varð tað aftur Atlantsflog, sum átti tørn úr Keflavík til Vágar fyrrapartin.

Vónandi var hetta ikki seinasta ferðin í New York.

Atlantic Airways flýgur til New York fýra ferðir afturat, einaferð um vikuna til og við 19. september.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. august 2023

Nýggj upprunaføroysk krimi til børn eftir Elina á Rógvi

Flytifuglar er ein krimi, og ein søga um at vera tilflytari, sum ikki pyntar upp á veruleikan

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í Føroyum búgva nógvar familjur, har annað foreldrið er føroyingur, og hitt foreldrið er tilflytari úr einum øðrum landi.

Børnini í hesum familjum hava tí ofta tvær mentanir og tvey mál - um ikki fleiri. Av tí sama ber til at spyrja, hvussu tað kennist at vaksa upp í einum samfelagi, har tú bæði ert heima og fremmand ella fremmandur í senn. Hvussu er tað hjá einum barni at vera ímillum tvær mentanir? Og hvussu sigur mann søguna hjá einum sovorðnum barni í einari bók? Júst hetta ger Elin á Rógvi og letur upprunaføroysku barnabókina Flytifuglar úr hondum:

Hóast 11 ára gamla Mai hevur búð í Vestmanna í fleiri ár, er tað ringt at føla seg heima, tá eingin letur hana gloyma, at hon er øðrvísi. Tá ein drongur hvørvur sporleyst úr einum barnavogni, royna Mai og vinkonan Emma at finna hann. Dagarnir ganga, og leitanin tykist vónleys. Men knappliga stendur Mai við einum smábarni í ørmunum og má flýggja fyri lívinum, um hon skal bjarga sær sjálvari og barninum.

Lena Klahan Langgaard, lærari, sigur soleiðis um Flytifuglar:

– Endiliga ein bók, ið gevur okkum innlit í, hvussu tað er at vera tilflytarabarn í Føroyum! Sjálv kenni eg til, hvussu forvirrandi tað kann vera at koma frá tveimum londum í senn. Hvussu skal eg eingong identifisera meg? Og er tað í grundini so týdningarmikið? Fleiri av tonkunum hjá Mai vóru einaferð mínir egnu tankar. Og so er bókin eisini so spennandi, tí aftrat tí at læra Mai at kenna, sum annars er ein púra vanlig genta, hendir nakað, sum er alt annað enn vanligt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. august 2023

Høgni skal nú skaffa tónleikin til G!

Avtala gjørd millum G! Festivalin og Høgna Lisberg galdandi fyribils í eitt ár

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

G! Festivalurin hevur sett Høgna Lisberg í starv sum tónleikbookara. Avtalan er fyribils galdandi í eitt ár, skrivar festivalurin á heimasíðu síni.

41 ára gamli leirvíkingurin hevur drúgvar og viðkomandi royndir innan tónleik. Sangari, guitarleikari, lagsmiður, trummuleikari, framleiðari og publishari, eru alt ting sum Høgni hevur fingist við, umframt at hann hevur bachelor tónleikaútbúgving frá Rytmisk Musik Konservatorium í Keypmannahavn.

Høgni hevur ferðast víða um sum framførandi tónleikari, serliga sum trummuleikari við Eivør. Sum trummuleikari í bólkinum Clickhaze, hevur eisini altíð verið eitt tilknýtið millum festivalin og Høgna. Clickhaze og G! spruttu nevniliga úr sama umhvørvi.

Helst hevur Høgni spælt á øllum G! Festivalum sum hava verið, antin sum trummuleikari ella sum sangari, og kennir hann tí væl leistin, sum festivalurin koyrir eftir.

Báðir partar eru sjálvsagt sera spentir um nýggja samstarvið, og síggja fram til eina spennandi skrá í komandi árið. G! verður hildið dagarnar 18. til 20. juli 2024. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. august 2023

Sirkus Baldoni vitjar á 17. sinni

Hesafarð er Amin Jensen vertur og sprechtallmeistari

Amin Jensen

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fyri 17. ferð er Sirkus Baldoni nú á veg til Føroyar fyri at undirhalda børn og vaksin her á landi.

Nýggjheitin í ár er, at tað er fólkakæri skemtarin, sangarin og sjónleikarin, Amin Jensen, sum er vertur fyri framførsluni, og hann hevur leyvuna Leonardo á arminum, eins og Baldoni sirkusstjóri altíð hevur havt.

Millum tey, sum framføra í Sirkus Baldoni í ár, er ein sterk kvinna, sum jonglerar við kettlebells, Buffalo Family, sum er ein kovboyfamilja, ið ger kynstur við lasso og kastar við knívum. Sirkusprinsessan Diana blæsir sápubløðrur í formum, sum helst ikki eru sæddir í Føroyum fyrr og 13 ára gamli Rudi vísir á fyrsta sinni síni fimleikakynstur við handstøðum á stong.

Nýggi klovnurin hjá Sirkus Baldoni eitur Tøffe, og hann undirheldur millum framførslurnar og ger gjøldur burtur úr sprechtallmeistaranum.

Fyrsta framførslan hjá Sirkus Baldoni verður í Miðvági 4. september og fram til 13. september veður harumframt vitjað á Skála, í Klaksvík, Runavík, Tvøroyri, Tórshavn, Vestmanna, Eiði og Kollafirði. 

Rudi

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. august 2023

Sólbjørg skal orða politikkin hjá Liberal Alliance

Er einmælt vald til politiskt framsøgufólk hjá flokkinum, nú floksformaðurin, Alex Vanopslagh, valdi at gevast við hesi uppgávuni

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í komandi tíðum verður tað føroyska Sólbjørg Jakobsen úr Runavík, sum kemur at útleggja politikkin hjá danska flokkinum Liberal Alliance, tá miðlar og tíðindafólk vilja hoyra hvønn meining hesin flokkurin hevur til tey politisku málini, sum eru frammi í tíðini.

Flokkurin hevur júst hildið sín summarfund, og her boðaði floksformaðurin, Alex Vanopslagh, at hann ikki longur ynskir at vera politiskt framsøgufólk hjá flokkinum. Í staðin valdi fólkatingsbólkurin einmælt at geva Sólbjørg uppgávuna.

Sólbjørg varð vaðd á fólkating á fyrsta sinni á seinasta vali, umboðandi Norðurjútland, har føroyski løgfrøðingurin nú býr.

- Hon kann nakað so sjáldsamt sum at vera óttaleys í almennum kjaki, hon er ikki bangin fyri at verja sjónarmið, sum eru illa dámd, og so klárar hon samstundis av varðveita samhugan, segði Alex Vanopslagh við Ritzau í morgun.

Á fólkatingi hevur Sólbjørg higartil verið talsfólk í arbeiðsmarknaðar- og javnstøðumálum umframt málum, ið viðvíkja Føroyum. Hon varðveitir hesi framsøgumál, nú hon verður høvuðsframsøgufólk hjá flokkinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. august 2023

Heineken tekur seg úr Russlandi

Ognirnar hjá Heineken í Russlandi eru seldar fyri eina evru

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Niðurlendska bryggjaríið Heineken hevur selt ognir sínar í Russlandi til russiska Arnest Group og steðgar harvið virksemi sítt í landinum, upplýsir bryggjaríið.

Søluprísurin var ein evra - 7,45 krónur. Sølan fer væntandi at hava við sær eitt tap á 300 milliónir evrur - 2,2 milliardir krónur, skrivar Ritzau.

Heineken hevði sjey bryggjarí og 1.800 starvsfólk í Russlandi.

Tað var í mars 2022 at bryggjaríið fór undir tilgongdina at selja virksemið í Russlandi í kjalarvørrinum á innrásini í Ukraina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. august 2023

Martin Joensen 70 ár

Leygarkvøldið skipaði Vestmanna kommuna saman við Sprotanum fyri fagnaðartiltaki fyri Martini Joensen, nú hann rundaði tey 70 árini. Her er røðan sum Sirið Stenberg, landstýriskvinna bar fram

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Innsent

Leygarkvøldið skipaði Vestmanna kommuna saman við Sprotanum fyri fagnaðartiltaki fyri Martini Joensen, nú hann rundar tey 70 árini.

Til høvið var Sirið Stenberg, landsstýriskvinna boðin við og bar hon fram røðu fyri Martini. Landsstýriskvinnan segði millum annað:

Føroyska samfelagið hevur stóran tørv á vit- og andsbornum listafólki. Hetta er ein treyt skulu vit framhaldandi vera eitt gott land at búgva í. Av og á eiga vit at seta okkum spurningin um, hvørji spor vit vilja leggja eftir okkum. Tað tú leggur eftir teg tað savnar, tað kveikir, tað fær fólk at reflektera, tað gevur gleði, samanhald, troyst og vón. Vit vera meira tilvitað og betri menniskju, og góð menniskju byggja gott land. Hinvegin so dugir tú eisini tað stuttliga og tað er sanniliga týdningarmikið. Humor, ella látur, er lívsneyðugur og stytsti vegur millum menniskju siga tey.

Niðanfyri ber til at lesa røðuna.

----------

Góði Martin og øll tíni, og góðu øll, sum eru her í kvøld at heiðra og fagna okkara alra Martin. Martin, sum øll kenna og hava tikið til sín. Øll vilja eiga teg Martin, og tað er í sjálvum sær ein heiður. Man kundi sagt, at tú av hesum verður smátt býttur, men soleiðis er ikki. Tvørturímóti ert tú heilur og ektaður. Soleiðis er við tí, sum er gott. Tað verður bert enn betri, um fleiri vilja eiga, taka lut og fjálga um.

Eg var skjót at siga ja, tá ið eg bleiv spurd, um eg kundi bera Martini eina heilsan, nú Vestmanna kommuna og Sprotin skipa fyri fagnaðarløtu at heiðra bygdasonin og listamannin, Martin Joensen. Eg takki so hjartaliga fyri heiðurin at vera við til hesa hátíðarløtu. Hetta er ein stór løta.

Sjálvt um vit bæði ikki kennast persónliga, so er tað sum eg kenni teg gjøgnum alt tað góða tú leggur eftir teg. Orð, løg, tekningar og málningar. Hesi eru ikki bara orð, nótar og strikur, men musikkur, kenslur og hjartablóð. Heiltstoypt list, sum rørir, fangar og fær latið upp til innara heila og hjartarúmini.

Eg megni ikki at siga hvat listin er, men heldur, hvussu eg sum mentanar-og listanjótari lystiliga leski mær av tí lívsskál, sum mentanin og listin er, og hvussu eg upplivi tað. Og her hevur tú so ríkiliga lagt í skálina.

Tað var, tá ið eg var skúlagenta í Vági í 80-unum, at eg fyrstu ferð frætti um fantastiska orkestrið Vestmenn og Martin Joensen. Eg haldi enn, at tit eru líka fantastiskir. Tá var tað næstan sum ein kollvelting. Allar vinkonurnar fóru beina kós í Radiohandilin hjá Jaspuri og keyptu kasettubandið. Tað var í hvørjum bili og í hvørjum húsi. Allastaðni. Eg fann mær eitt skrivihefti við dupultum reglum og skrivaði sangirnar av. Lærdi meg teir uttanat. Og so sungu vit, vinkonurnar av hjarta, meðan bandupptakarin var for frá. Dansaðu og nutu lívið. Tað stuttliga, ella tað mest sigandi er, at sangirnar enn liva sítt fríska lív, og nú upplivi eg, at míni børn sita við klaveri og gittara og syngja og spæla júst somu sangir. Soleiðis verða sangirnar partur av lívsins ringrás, tíðarleysir og ævigir.

Tað sum altíð hugtekur meg er menniskjað. Hvør er menniskjan, sum kann skapa so vakra og góða list á so mongum mótum. Tí havi eg forvitnast eitt sindur um teg.

Tað er mær fortalt, at tú góði Martin er lítið broyttur gjøgnum lívið. Tú ert tann sami, bert búnaður við árunum bæði á listarligu og menniskjaligu lívsleiðini. At tú heilt frá tú vart smádrongur í Vestmanna teknaði, málaði og klimpraði á gittarin. At tú vart sera gávuríkur í skúlanum, serliga málsliga. Og longu sum skúladreingir spældu tit í orkestri.

Tað var áhugavert at hoyra samrøðuna millum  teg og Suna Merkisstein á Reinsarínum fyrrakvøldið. Har greiddi tú frá, hvussu tað var at fara úr Vestmanna og í Hoydalar á studentaskúla, og at tað var ein kollveltandi broyting. Sum at fara í annað land. Tað kensluna kenna vit bygdafólk væl. Mong hava upplivað lopið av bygd til Havnina størri enn lopið úr Føroyum og av landinum.

Eisini vísti samrøðan, at tú hevur góðan humor og sjálvsironi. Tá ið tosað varð um hvussu nógv tú hevur gjørt, svaraði tú við einum smíli, at tú onkuntíð, soleiðis av óvart hevði googlað navnið Martin Joensen og, hvussu nógv kom fram. Vinirnir hjá tær siga, at tú ert stuttligur, og at fólk trívast saman við tær.

Meðan tú gekk í Hoydølum spældu tit, vestmannadreingir, til dans til eina jólaveitslu. Tað gekk onki serligt við musikkinum. Tað ljóðaði illa, og tit kendu tað, sum tit høvdu gjørt tykkum fyri skommum. Men knappliga tá stóð hon- kvinnan í tínum lívið - frammanfyri pallin, og tú bleivst forelskaður. Seinni blivu tit gift bæði og eru tað enn. Og saman hava tit skapt familju. Gjøgnum tað tú skrivar og syngur, sær man eisini hvussu stóran týdning konan hevur havt fyri teg. Í frálíku bókini “Lat meg goyma teg” byrjar bókin eisini við eini tøkk til konuna. Síðan kemur ein long takkarrøð til tíni nærmastu, mammuna, sálarfrændar, álitisfólk, vinir, starvsfelagar og at enda ein tøkk til Timburmannin í Nasaret fyri ljós, litir, tónar og vónir.

Tú takkar øllum og í kvøld bera vit tær tøkkina aftur. Tað er nakað um, at man fær tað aftur, sum man gevur. Nú takka vit tær fyri ljós, litir, tónar og vónir.

Tað hevur stóran týdning at hátíðarhalda stórar løtur í lívinum, og at fáa dokumenterað og skrivað tað niður, sum verður gjørt. Ættarlið og menniskjan eru farandi, men tað skrivaða, teknaða, og málaða verður varandi. Tey vera varandi varðar um søgu okkara, og mið til ókomin ættarlið at stevna fram á leið eftir. Tí er tað so dýrabart, at Sprotin gevur tað út, sum tú hevur yrkt. At tað verður fest á blað, við nótum, so bæði samtíð og eftirtíðin eisini kann fáa lut í sangskattinum. Niðurskrivaða blaðið verður okkara kollektiva minni og tað sum ber boðini millum ættarlið. Tí fari eg eisini at loyva mær takka Sprotanum og Jonhard Mikkelsen, og øllum sum skriva, fyri ótroyttiliga at tryggja okkum skrivaða orðið. Jonhard, tú ger eitt stórt arbeiði at heiðra onnur, og tí stendur hendan løtan eisini tær til heiðurs góði Jonhard. Tað er nokk ikki av tilvild, at tit báðir eru vinmenn. Tað er sum um tit eiga hvør sína reglu í hesum. “Gev mær pennar gev mær pappír. Lat meg festa teg á blað”.

Góði Martin. Tínir sangir eru meistaraverk. Løgini eru so melodiøs og sangbar, og tú dugir so væl við orðunum. Man hoyrir beinanvegin, at tað er tú. Tú hevur eisini nøkur orð, sum bara tú hevur: Sólskinstøgn, motormani, pápalátur, mammutár, gamlamannadans,  blómubarnamoldina, dagmett, skuggagestir og mong mong onnur.

Tónleikur byggir brýr. Vit syngja tað á jólum “Við songinum vit byggja brú,”

Tónleikur er eitt universelt mál, sum øll skilja. Líka mikið hvar vit eru stødd í heiminum ella í lívinum, so skilja vit tað. Tað fremur empatisku evnini og samanhangsmegina bæði hjá tí einstaka og fyri felagsskapin. Tí tørvar okkum tónleik, eins og okkum tørvar vatn og breyð.

Evnini at syngja og lurta eftir tónleiki eru bæði nakað av tí fyrsta og tað seinasta sansaliga menniskjan eigur. Tey er við okkum alla lívsleiðina.

Tú hevur serstøk skapanarevni Martin. At yrkja, syngja, gera løg, spæla ljóðføri, at tekna og mála og tað grafiska. Samanrenningin millum tónleikin og myndlistina er áhugaverd. Tað er sum um listagreinarnar styrkja hvør aðra. Tað er nakað musiskt yvir myndinum eins og sangirnir fáa okkum at síggja penslastrok av myndum. Sangirnir eru syngjandi myndir.

Tey allar flestu kenna teg nokk best fyri tónleikin, men eg ivist ikki í myndirnar hjá tær fara at vaksa í dygd millum fólk. Serliga tekningarnar dámar mær so væl, sjálvsmyndirnar og í heila takið portrettini. Svørtgráu strikurnar sum skapa úttrykk. Einklar. Tú megnar at fanga okkurt, sum meg ikki megni at seta orð á. Tíðin fer at prógva tað. Vita bara!

Eg legði mær í geyma, at tú í samrøðuni í fyrrakvøldið segði, at tær dámdi tað einkla. At tað ikki nýtist at vera so nógvar ymiskar akkordir til at gera eitt gott lag. Onki óneyðugt pynt, men tað reina og einkla talar eisini sterkt. Tað tolir, og ber, at standa nakið. Tað skroypiliga og viðbrekna er tað, sum ger tað sterkt. Man veit hvat man fær. Hetta er ein góð mynd av, hvussu eg upplivi teg. Onki roks, erligt og opið.

Sum hjá øllum øðrum so hevur lív og lagna ikki altíð lagt leiðina so lagaliga hjá tær. Tú hevur verið illa sjúkur og havt trupulleikar at dragast við. Tað hevur tú verið opin um. Tað hevur verið mongum til troyst og hjálp at hoyra teg greiða frá hesum, m.a. í kirkjunum. Tað fremur opinleika og stuðlar øðrum í at tora at tosa um tað trupla. Tað fremur eisini vón, tí tú ert gott dømi um, at vónloysi ikki fekk fastatøkur á tær. Onkur segði, at um man spurdi teg hvussu tú hevði tað, so svaraði tú, at nú havi eg tað nógv betri enn fyri fýra mánaðum síðan. Altíð positivur - “Tað gongur nokk”.

Tað er eisini sjónligt gjøgnum tínar myndir og tínir sangir, nær lívið er leikandi lætt og nær lagnan ikki er so blíð. Sangurin, klassikarin “Morgun” er eitt fantastiskt dømi um nýggja pápan, sum er um at bresta av vónum og kærleika og, sum er yrktur við slíkum eymleika og áræði, sum tað eru áratíggju ímillum at vit uppliva. Hinvegin er yrkingin “Einsamallur” dømi um tað dapra og sálarkvøl, men altíð við vón og eini útrættari hond.

Tú yrkir yndisligt um náttúruna, hevur góða lýsingar av gerandisdagin, ger stuttligar vísur, yrkir um álvarsemi, hevur filosofiskar yrkingar, barnasangir, sálmar, ja sera ymiskar tónleikagenrur. Og tú hevur eisini gjørt eina rúgvu av tónleiki, sum aðrir tónleikarar spæla. Bæði tekstir og løg. Tú ert allastaðni, bæði sjónliga og ikki.

Sum árini ganga sæst eisini, hvussu andaliga dimensjónin fær størri og størri týdning í lívinum hjá tær. Tú ert ikki bara í “Grønu Sangbók” men hevur nú eisini fingið innivist í sálmabókini og í nógvum ymiskum samkomum. Soleiðis tekur tú okkum í hondina og leiðir okkum gjøgnum tilverunar stóru eksistensiellu spurningar. Tú fært okkum at reflektera og í tíni sál er ongin ivi. Tað finst nakað, sum er størri enn vit. Nakað gudómmiligt og heilagt. Jesus pápin er hjá okkum.

“Uttan teg” er ein ómetaliga vakur sálmur. So seint sum í hesi vikuni var eg til eina syrgiliga jarðarferð, har sálmurin bleiv sungin til troyst og ugga.

Í 2021 heiðraði landið teg við Serstøku virðisløn landsins. Tað er ein stórur og fult uppiborin heiður at fáa. Tað frøddi veruliga fólk, at tú soleiðis eisini varð skrivaður inn í søguna.

“Ró” er eisini valdur til besta sang seinastu 50 árini. Og tú hevur fingið ársins tónleikaheiður á FMA 2022. Tað sigur nakað um hvønn týdning títt arbeiði hevur fyri føroyska samfelagið. Langa perlurøðin av sangum er vorðin fólkaogn. Tú ert við í hvørjari veitslu og til so at siga allar stórar lívsdagar saman við okkum.

Føroyska samfelagið hevur stóran tørv á vit- og andsbornum listafólki. Hetta er ein treyt skulu vit framhaldandi vera eitt gott land at búgva í. Av og á eiga vit at seta okkum spurningin um, hvørji spor vit vilja leggja eftir okkum. Tað tú leggur eftir teg tað savnar, tað kveikir, tað fær fólk at reflektera, tað gevur gleði, samanhald, troyst og vón. Vit vera meira tilvitað og betri menniskju,  og góð menniskju byggja gott land. Hinvegin so dugir tú eisini tað stuttliga og tað er sanniliga týdningarmikið. Humor, ella látur er lívsneyðugur og stytsti vegur millum menniskju siga tey.

Vestmanna hevur eitt serligt pláss í tínum hjarta. Nýggja bókini, sum nú er komin út byrjar sjálvsagt við Vestmannasanginum. Og sjálvsagt skal fagnaðarløtan fyri tær haldast í heimbygdini Vestmanna. Her vaks tú upp, og her er tín samleiki, og tín rót. Her eru spírarnar til listarligu evnini lagdir.  Og her hava teir fingið loyvi at vaksa. Og sterkari rótin er vakrari er træið og tess betri eru fruktirnar. Soleiðis er í øllum urtagørðum um tað so er tann listaligi, tann andaligi ella tann menniskjaligi. Tín rót og tín grundvøllur má vera sterkur. Ella hevði tú ikki kunnað gjørt alt tað, tú hevur gjørt.

Góði Martin. Í morgin fyllur tú 70 ár og man kann kanska siga, at heystið bankar á tín rút. Banka bara aftur. Halt áfram at skapa. Halt áfram at vera tú, tí “Ongin er sum tú” góð Martin.

Av hjarta tillukku við degnum góði Martin og øll tíni. Vitandi um at ongin tøkk er nóg stór til tín sigi eg allíkavæl takk fyri teg og alt títt. Jesus pápin verður hjá tær, og okkum øllum, og signar lívsleiðina.

Takk fyri og tillukku!

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. august 2023