Livar Nysted og teir givnir

Livar Nysted og hinir umborð á Hermione eru harmir um støðuna í dag, nú avgerð er tikin um at stinga í sekkin og eru nú á veg til lands

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Báturin Hermione legði 17. august frá landi í Pond Inlet, og teir átta menninir umborð hava síðani róð útnyrðingsleiðina.

Havrógvarin Livar Nysted er ein av rógvarunum, og hann boðaði hósdagin frá, at teir gevast, og sigla til lands.

- Veðurforsagnarnir eru daprar nakað fram í tíðina. Nú tað so langt útligið, at fleiri halda tað ikki vera ráðiligt at halda fram. Sjalvur kundi eg hugsað mær at roynt eitt sindur afturat, men tað er so ikki undirtøka fyri tí, greiðir Livar Nysted frá á Facebook.

Útnyrðingsleiðin er norðasta leið til Kyrrahavið. Síðani Roald Amundsen og hansara menn vóru fyrstir at royna hana í 1906, hava bara 352 skip silgt har.

Livar greiðir frá, at teir hava mótstreym, og hóast motorurin er settur á sigla teir bara trý sjómíl. Teir hava sett kós móti nærmasta býi, sum er 40 fjórðingar burtur, Cambridge Bay.

Livar Nysted sigur, at báturin Hermione verður standandi í Cambridge Bay í ár, og so er ætlanin at gjøgnumføra túrin næsta ár.

700 fjórðingar eru eftir at rógva. Tað er ikki nógv, men allíkavæl er tað nógv sigur hann, og samanber at tað er longri enn úr Føroyum til Danmarkar.

Livar Nysted er sjónliga vónbrotin at teir gevast og ivast í, um hann verður við til at gjøgnumføra túrin næsta ár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2023

Nýtt fuglaslag fyri Føroyar skrásett á Føroyabanka

Føroyabanki hevur eitt avbera ríkt náttúrumargfeldni

 

SkrivaÐ:

Silas Olofson

Seinastu vikuna hava vit gjørt yvirlitstrolingar við Jákup Sverra á Føroyabanka. Har er ikki bara fiskur í sjónum, men eisini heilt nógv av sjófugli at síggja. M.a. stórskrápar, gráskrápar, vanligir skrápar, atlantiskan urðarskráp, lundapisur og mangt annað.

Hetta vísir, at Føroyabanki hevur eitt avbera ríkt náttúrumargfeldni.

Fríggjadagin var ein sera sjáldsamur fuglur skrásettur, tá hann legði leiðina fram við Jákup Sverra. Talan er um ein Desertasmarjall (Pterodroma deserta) – á enskum Desertas petrel. Eisini mánadagin legði ein Desertasmarjallur leiðina framvið - tað er tó ikki greitt um talan er um sama fugl ella tveir ymiskar fuglar.

Fýra sløg av marjallum líkjast avbera nógv. Skurvutur marjallur (Pterodroma mollis) var áður roknað sum eitt slag, men m.a. DNA-kanningar hava víst, at talan er um fýra ymisk sløg. Skurvutur marjallur eigur á sunnaru jarðarhálvu, Madeiramarjallur eigur við Madeira, Kap Verdemarjallur eigur við Kap Verde og Desertasmarjallur eigur á oynni Bugio nærhendis Desertas út frá Madeira.

Sløgini eru sera trupul at greina við vissu, men eg var so heppin at fáa so frægar myndir, at serfrøðingurin Robert Flood hevur staðfest, at talan er um ein Desertasmarjall. Áhugavert er, at stovnsmetingin sigur, at bert millum 140 og 260 pør av Desertasmarjalli eru til í heiminum – og tey eiga øll á oynni Bugio. Hetta er sostatt helst sjáldsamasta fuglaslagið, sum hevur verið í Føroyum í nýggjari tíð.

Í 2009 var er marjallur sæddur við Lítla Dímun, men slagið kundi ikki staðfestast. Fuglurin á Føroyabanka er sostatt fyrsta skráseting av Desertasmarjalli í Føroyum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2023

Elisabeth Hummeland fekk Ársins herðaklapp

– Hóast hon sjálv er komin nakað til árs, fer hon av sínum eintingum við eldri til handils, koyrir tey trúføst til lækna, til Havnar, vitjar eldri borgarar í bygdini og gongur túrar við teimum

Elisabeth Hummeland fekk Ársins herðaklapp 2023 (Mynd: Vestmanna kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í sambandi við Vestmannadagar heiðrar Vestmanna bygdaráð persóni ella felagsskapi, sum hevur skarað framúr til gagns fyri fólkið og Vestmanna bygd, og farna vikuskiftið varð Elisabeth Hummeland heiðrað.

– Hetta hevði eg ikki væntað. Tað má vera tað størsta at blíva ársins Vestmenningur, segði Elisabeth.

Dómsnevndin – mannað av bygdarráðslimunum Sáru Jógvansdóttir, Eyðun Hansen og Inga Olsen – høvdu hetta at siga um Elisabeth Hummeland, sum fekk Ársins herðaklapp 2023:

– Í sínum ungu árum var hon virkin í Ungmannafelagnum Geilini, í sjómanskvinnuringinum, í VÍF og í sjónleikaralívinum, sum tá var í bygdini.

– Hóast hon sjálv er komin nakað til árs, fer hon av sínum eintingum við eldri til handils, koyrir tey trúføst til lækna, til Havnar, vitjar eldri borgarar í bygdini og gongur túrar við teimum. Hon er glað, blíð, fyrikomandi og altíð klár til eitt prát. Takk fyri tað, ið tú gert.

Ársins herðaklapp varð avdúkað í sambandi við, at kommunan hevði bjóðað til felags morgunmat í ítróttarhøllini, og sambært kommununi møttu áleið 800 fólk upp.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. september 2023

Verkfall hóttir Sjúkrahúsverkið

Sjúkrarøktarfrøðingarnir hava vrakað semingsuppskot frá Semingsstovninum

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hesa vikuna semingsroynd verið gjørd millum Felagið Føroyskir Sjúkrarøktarfrøðingar og Lønardeildina hjá Fíggjarmálaráðnum, men hóskvøldið varð semingsuppskot vrakað.

Tað vóru sjúkrarøktarfrøðingarnir sum vrakaðu uppskotið.

- Harvið er semingin endað, segði Terje Sigurðsson, semingsmaður, við útvarpið.

Og tað kann enda við, at verkfall verður í Sjúkrahúsverkinum.

- Semingsuppskotið liggur ov langt burtur frá tí vit halda, vit skulu hava burturúr hesum samráðingunum, segði Óluva á Gong, forkvinna í Felagnum Føroyskir Sjúkrarøktarfrøðingar, við kringvarpið.

- Vit fara nú at hugsa okkum um í nakrar dagar, og so fara vit at taka støðu til hvat skal henda. Verkfall er natúrlig fylgja tá samráðingar slitna, men nú mugu vit síggja, sigur forkvinnan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2023

Margit Stórá: Eri sinnað at broyta kunngerðina um HPV koppseting

Annika Olsen, tingkvinna fyri Tjóðveldi hevur spurt landsstýriskvinnuna í heilsumálum, hví dreingir eldri enn 18 skulu rinda fyri at verða koppsettir fyri HPV, tá gentur ikki skulu

Margit Stórá, landsstýriskvinna við heilsumálum (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Landsstýriskvinnan við heilsumálum, Margit Stórá, er sinnað í næstum at fara undir arbeiðið at broyta kunngerðina um ókeypis koppseting fyri HPV, so bæði kynini verða javnsett.

Tað sigur hon í svari til fyrispurning hjá Anniku Olsen, tingkvinnu fyri Tjóðveldi.

– Tað er umráðandi, tá tað snýr seg um heilsu hjá gentum og dreingjum, kvinnum og monnum, at munur ikki verður gjørdur á kynunum, segði Annika Olsen, sum vísti á, at dreingir, ið eru fyltir 18 ár, skulu rinda 3.000 krónur fyri at verða koppsettir fyri HPV, meðan kvinnur kunnu verða koppsettar ókeypis, til tær eru fyltar 28 ár.

Annika Olsen spurdi Margit Stórá, hvør orsøkin er til, at tað ikki eru eins treytir fyri bæði kynini, og um hon var sinnað at broyta hetta.

Landsstýriskvinnan greiðir í svari sínum frá, at tilboð um ókeypis koppseting vanliga verða veitt somu bólkum í Føroyum sum í Danmark, tó hevur eitt undantak verið í sambandi við hesum tilboðnum um koppseting fyri HPV.

– Tilboðið til gentur um ókeypis koppseting fyri HPV varð sett í gildið í bæði Danmark og Føroyum frá 1. januar 2009 at rokna. Tá ið tilboðið varð sett í verk í Danmark, fingu fleiri árgangir hetta tilboð. Men sama skipan varð ikki settí gildi í Føroyum. Í Føroyum fekk bert ein árgangur hetta tilboðið, tí játtanin rakk bert til at bjóða HPV koppsetingina til ein árgang. So hvørt játtan hevur verið tøk, er tilboðið um ókeypis koppseting fyri HPV víðkað til støðugt fleiri aldursbólkar, sigur landsstýriskvinnan m.a. í svari sínum.

Fegnast um svarið

Annika Olsen sigur í viðmerking til svarið, at hon fegnast um, at landsstýriskvinnan er sinnað at taka málið upp.

– Í svarinum sæst, at ongar heilsufakligar orsakir eru til hetta men heldur fíggjarligar. Tað má ongantið koma fyri, at vit gera mun og dreingjum og gentum, og so slett ikki tá tað kemur til heilsutænastur. Ti fegnist eg almikið um svarið frá landsstýriskvinnuni, har hon boðar frá, at hon er sinnað at taka henda ójavna burtur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. september 2023

Danskur ráðharri: Eingin kunning um herflogfarið

Heldur ikki danskir myndugleikar vóru kunnaðir, tá eitt amerikanskt herflogfar av slagnum Lockheed C-130 Hercules hin 5. august fleyg lágt yvir Skálafjørðinum og Havnini

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Heldur ikki danskir myndugleikar vóru kunnaðir, tá eitt amerikanskt herflogfar av slagnum Lockheed C-130 Hercules hin 5. august fleyg lágt yvir Skálafjørðinum og Havnini.

Tað upplýsir danski verjumálaráðharrin, Troels Lund Poulsen í svari til fyrispurning hjá Sjúrði Skaale, fólkatingsmanni.

Amerikansk herflogfør hava diplomatiskt loyvi at flúgva í føroyskum loftrúmi, og formelt liggur avgerðin at nokta ella loyva herflogførum atgongd ikki hjá føroyska uttanríkismálaráðnum. Landsstýrið hevur tó ynskt at fáa kunning um møguligar yvirflúgvingar. Føroyskir myndugleikar og Arktisk Kommando høvdu tó heldur ikki fingið boð.

Sambært svarinum hevur danska verjumálaráðið samskift við amerikonsku sendistovuna í Danmark, sum upplýsir, at mannagongdir framyvir verða herdar hesum viðvíkjandi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. september 2023

Færri næmingar í hvørjum flokki koma at kosta kommununi dýrt

Tað fær stórar fíggjarligar avleiðingar fyri Tórshavnar kommuna, um færri næmingar skulu vera í hvørjum flokki

Sambært Heðini Mortensen fer hetta at geva høvuðsstaðarkommununi eina røð av trupulleikum (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Lív Rúnadóttir

Tað fer at kosta Tórshavnar kommunu áleið eina hálva milliard krónur at byggja hølir, um færri næmingar skulu vera í hvørjum flokki. 

Hetta sigur Heðin Mortensen, borgarstjóri í Havn, við Kringvarpið.

Sambært Heðini Mortensen fer hetta at geva høvuðsstaðarkommununi eina røð av trupulleikum. Hann fýlist á, at landsstýrismaðurin við skúlamálum, ikki hugsar um fíggjarligu byrðarnar, sum hetta fer at geva. 

Hóast fyrireikingarnar ikki eru lidnar, ætlar Djóni Nolsøe Joensen, landsstýrismaður við barna- og útbúgvingarmálum, at í mesta lagi 20 næmingar skulu vera í hvørjum flokki í skúlaárinum 2024/25. 

Í januar varð ein frágreiðing handað landsstýrismanninum, um trivnað hjá føroyskum børnum. Eitt av tilmælinum var, at minka um flokkarnar, soleiðis at færri børn eru í hvørjum flokki. Hetta kann tískil skapa betri trivna, hóast tað verður dýrt hjá kommununi at reka. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. september 2023

Jákup og Maria eru framvegis vanligastu nøvnini

Hóast Maria og Jákup hava verið vanligastu nøvn í mong ár, eru fólkanøvnini broytt seinastu árini. Lív og Hanna eru nú millum mest vanligu nøvnini á kvinnum, meðan Jónas er nýggjasta navnið millum mest vanligu nøvnini á monnum

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Jákup og Jógvan eru framvegis vanligastu nøvn á monnum í Føroyum. Nøvnini Jákup og Jógvan hava ligið sum nummar eitt og tvey øll árini síðan 1985. Síðani 2002 hevur Jákup verið mest vanliga navnið, meðan Jógvan var mest vanliga navnið áðrenn tað.

Somuleiðis hava nøvnini Rúni, Høgni, Ólavur og Kári verið vanlig mannfólkanøvn í nógv ár. Einasta broyting er, at navnið Eyðun er skift út við navnið Jónas í 2021.

Fara vit 30 ár aftur til 1992 er broytingin eitt sindur størri. Tá vóru nøvnini Bárður, Martin og Magnus ikki á listanum fyri tíggju tey mest vanligu nøvnini, men Jan, Regin og John í staðin.

Jónas tikið stórt lop seinastu 30 árini
Nýggjasta navnið á listanum yvir tíggju tey mest vanligu nøvnini á monnum er Jónas. Tað er best umtókta navn á monnum í einogtjúgundu øld og er klintrað av einum 494. plássi í 1992 til 9. pláss í 2022, tá teir vóru 170 í tali.

Einki navn er skift út á listanum yvir 10 tey mest vanligu mannfólkanøvnini í nýggju navnauppgerðini, tó hevur Høgni tikið Bárð, soleiðis at nøvnini hava skift raðfylgju.

Hanna og Lív millum mest vanligu nøvnini á kvinnum
Eins og hjá monnunum eru tíggju tey vanligastu nøvnini á kvinnum at kalla tey somu í 2022 sum fyri 30 árum síðani.

Vanligastu nøvnini á kvinnum, sum búðu í Føroyum 1. januar í ár, vóru Maria, Anna og Annika. Síðani koma vælkend nøvn sum Katrin, Beinta, Marjun og Rannvá.

Maria, Anna og Annika hava verið ovast á listanum yvir nøvn á kvinnum øll árini síðan 1995. Áðrenn 1995 var Marjun millum tey trý mest vanligu nøvnini á kvinnum. Tíggju tey vanligastu nøvnini í 2022 vóru at kalla tey somu sum í 1992. Einasti munur er, at navnið Súsanna eru skift út við nøvnini Hanna og Lív, sum í 2022 bæði eru á 10. plássi.

Hóast tað eru fáar broytingar í listunum yvir mest vanligu nøvn, merkir tað ikki, at navnarákið stendur í stað. Fleiri nøvn eru løgd aftrat hesi 30 árini síðan 1992, og nøkur av teimum, sum eru nógv brúkt í dag, eru til dømis Silas, Lukas, Nóa, Liam, Aleksandur og Bragi.

Fleiri nøvn eru somuleiðis løgd aftrat síðan 1992 hjá kvinnunum, og nøkur av teimum, sum eru nógv brúkt í dag, eru til dømis Emilia, Alda, Ranja, Vón, Brá, Ria, Lý og Mira.

Dupultnøvnini eru ikki líka vanlig, sum tey hava verið. Millum 100 tey mest vanligu nøvnini á kvinnum í 2022 vóru einans tvey dupultnøvn, Anna Maria og Anna Sofía, og millum nøvnini á monnum var bert eitt dupultnavn, Hans Jacob.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2023

54.700 fólk búðu í Føroyum 1. august

Fólkavøksturin var størstur í Tórshavnar, Runavíkar og Klaksvíkar kommunu, og nú hevur meginparturin av teimum, sum leggjast afturat í Føroyum, annan ríkisborgaraskap enn danskan

(Mynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

1. august búðu 54.738 fólk í Føroyum. Tað eru 641 fleiri enn 1. august í fjør, og svarar hetta til ein vøkstur á 1,2 prosent.

Vøksturin seinasta árið kemur av einum burðaravlopi á 197 fólk og eini nettotilflyting á 444 fólk. Í kommununum var fólkavøksturin størstur í Tórshavnar, Runavíkar og Klaksvíkar kommunu, og síðani í Nes og Sjóvar kommunu, skrivar Hagstovan.

Um hugt verður nærri at samansetingini í fólkavøkstrinum sæst, at býtið millum ríkisborgaraskapirnar er broytt.

Meðan tað áður fyrst og fremst hava verið danskir ríkisborgarar, sum hava staðið fyri fólkavøkstrinum, hevur nú meginparturin av teimum, sum leggjast afturat í Føroyum, annan ríkisborgaraskap enn danskan.

Sambært Hagstovuni hava 86 prosent av teimum, sum løgdust aftur at fólkatalinum síðstu tvey árini, annan ríkisborgaraskap enn danskan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. september 2023

Hanna Jensen aftur í løgtingið

Hon fór annars í farloyvi fyri at røkja starvið sum rektari á Kambsdali, men nú tekur hon tingsessin aftur

Hanna Jensen, tingkvinna og Ruth Vang, forkvinna í Framsókn og landsstýriskvinna við fíggjarmálum (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í summar boðaði Hanna Jensen frá, at hon fór í farloyvi úr løgtinginum.

Hon vildi tá røkja starvið sum rektari á Miðnámi á Kambsdali, men nú er vent í holuni.

Framsóknarkvinnan kennir seg kallaða at fara aftur á ting í eitt longri tíðarbil, enn hon fyrst helt vera tað rætta, sigur hon.

- Eg havi viðgjørt støðuna aftur og aftur hesar seinastu mánaðirnar – bæði sjálv og saman við mínum nærmastu, saman við vinum og góðum ráðgevum.

- Og luturin gjørdist tann, at eg formliga tók sæti á løgtingi aftur mikudagin 13. september og fari í eitt longri farloyvi frá mínum starvi fyri at røkja tingsessin, sum mær lutaðist tann 22. desember í 2022, skrivar Hanna Jensen.

- Tað er ikki ein løtt støða fyri meg, tí eg síggi tað at arbeiða á Miðnámi á Kambsdali sum mítt lívsstarv. Tað er ein hjartasak.

- Men umstøðurnar hava elvt til, at eg kenni tað sum mína skyldu at vera í løgtinginum nú, sigur hon.

- Í allarstørstu virðing fyri mínum arbeiðsplássi, fyri starvsfeløgum, næmingum, fyri mínum veljarum, mínum floksfeløgum og fyri løgtinginum og mínum kæra móðurlandi ynski eg okkum øllum blíðan byr, hvør á síni kós, skrivar Hanna Jensen.

Hanna Jensen fekk 111 atkvøður á løgtingsvalinum 8. desember, og er nummar fimm á listanum hjá Framsókn sum fekk tríggjar tingsessir. Framsókn hevur tvey landsstýrisfólk.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2023

Húsarhaldini hava treysti

Í nýggjastu brúkarakanningini hjá Hagstovuni sæst, at føroysku húsarhaldini eru vorðin eitt vet meira bjartskygd um sína egnu fíggjarstøðu komandi árið, um arbeiðsloysið og búskaparstøðuna sum heild í Føroyum

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í nýggjastu brúkarakanningini hjá Hagstovuni sæst, at føroysku húsarhaldini framvegis hava treysti.

Myndin niðanfyri vísir brúkarakanningina hjá Hagstovuni frá juni 2023. Her sæst, at føroysku húsarhaldini framvegis hava treysti. Samanborið við kanningina frá í januar 2023, eru húsarhaldini í hesi kanning frá juni mánaði vorðin eitt vet meira bjartskygd um sína egnu fíggjarstøðu komandi árið, um arbeiðsloysið og búskaparstøðuna sum heild í Føroyum.

Sambært brúkarakanningini hava húsarhaldini treysti, og kann tað møguliga skyldast, at tey ikki eru stúrin fyri at missa arbeiðið, nú arbeiðsloysið er so mikið lágt. Hetta merkir, at allarflestu arbeiðsførir føroyingar eru í starvi, og tað ger, at húsarhaldini kunnu varðveita eina ávísa nýtslu.

Føroysku peningastovnarnir greiða somuleiðis frá, at húsarhaldini sum heild eru betri fyri, enn tey vóru eftir fíggjarkreppuna í 2008.

Sambært peningastovnunum eru tað bert eitt vet fleiri húsarhald, sum higartil í 2023 hava biðið um skáar, samanborið við undanfarnu árini, og at trotini ikki eru størri, enn tey plaga at vera.

Tó slepst ikki undan, at summi húsarhald, sum longu frammanundan rentuhækkingarnar høvdu ilt við at fáa endarnar at røkka saman, fara at koma í eina uppaftur verri fíggjarligari støðu, um rentan hækkar enn meira.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. september 2023

Tingforkvinnur hittust

Forfólkaskapurin í løgtinginum hevur verið á vitjan í skotska tinginum

Alison Johnstone, skotska tingforkvinnan og Bjørt Samuelsen, løgtingsforkvinna

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Týsdagin hitti Bjørt Samuelsen, løgtingsforkvinna skotsku tingforkvinnuna Alison  Johnstone.

Næstforfólkini Jóhannis Joensen og Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttir luttóku eisini á fundinum, umframt skotsk og føroysk embætisfólk. Á fundinum vórðu mál av felags áhuga umrødd, eins og hvussu tingskipanirnar í londunum báðum virka.

Hetta er fyrstu ferð, at ein føroyskur formansskapur vitjar í Skotlandi, og eru tey sera væl móttikin.

Tingforkvinnurnar báðar vóru samdar um, at Løgtingið og skotska tingið hava fleiri felags áhugamál, har báðir partar kunnu læra hvør av øðrum. Tær vilja tí fegnar byggja tættari sambond millum tingini bæði, skrivar løgtingið á heimasíðuni.

Skotska tingið varð tikið av í 1707, men endurstovnað í 1999 eftir ynski frá skotska fólkinum. Tingfólkini, sum eru 129 í tali, eru vald úr øllum Skotlandi, og tey viðgera mál á yvirtiknum málsøkjum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2023

Anna Maria sett sum skúlastjóri í Hoyvíkar skúla

Anna Maria Reinert Jensen hevur m.a. starvast sum fyrstilærari í Kaldbaks skúla, umframt at hon hevur verið skúlastjóri í Vestmanna skúla frá februar í ár

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Landsstýrismaðurin við barna- og útbúgvingarmálum, Djóni Nolsøe Joensen, hevur sett Onnu Mariu Reinert Jensen í starvið sum skúlastjóra í Hoyvíkar skúla frá 18. september at rokna.

Anna Maria Reinert Jensen er 53 ára gomul, og býr í Hoyvík. Hon tók læraraprógv í 1994 og eftirútbúgving í námsfrøðiligari leiðslu í 2020. Harumframt hevur hon í 2021 tikið skeið á masterstigi í yvirskipaðari námsfrøðiligari leiðslu.

Anna Maria Reinert Jensen hevur drúgvar royndir innan skúlagátt. Hon hevur síðan 1996 undirvíst sum lærari í tveimum stórum skúlum í Havn, har hon hevur verið flokslærari flestu árini, umframt at hon hevur verið toymisleiðari og leitt verkætlanir. Anna Maria Reinert Jensen hevur starvast sum fyrstilærari í Kaldbaks skúla eitt skifti, umframt at hon hevur verið skúlastjóri í Vestmanna skúla frá februar í ár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. september 2023

Metstór upphædd hjá Team Rynkeby

Talan var um 1,7 milliónir krónur. Stuðulin fer í ein grunn, sum Krabbameinsfelagið umsitur vegna Team Rynkeby Føroyar. Hann skal hjálpa børnum við lívshættisligum sjúkum

Ikki bara er hetta metstór upphædd hjá Team Rynkeby Føroyum, men hetta er størsta upphædd, sum eitt lið hjá Team Rynkeby nakrantíð hevur savnað (Mynd: Team Rynkeby)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Leygardagin 9. september var kekkhandan í Gulu Smiðju í Saltangará. Umframt kekkhandanina vóru rørandi og inniligar røður at hoyra frá umboðum í Team Rynkeby, og Land of Maybe spældi tveir sangir á hugnaligu løtuni.

Soleiðis skrivar Team Rynkeby Føroyar um hátíðarhaldið síðsta vikuskifti, har peningurin, ið er komin inn í ár, alment varð handaður víðari. Talan er um metstóra upphædd, ið fer í ein grunn.

- Trygvi Kallsoy, liðskipari, handaði Fríðhild Højgaard frá Hjartabarninum kekkin við upphæddini, sum er 1.715.000 krónur. Ikki bara er hetta metstór upphædd hjá Team Rynkeby Føroyum, men hetta er størsta upphædd, sum eitt lið hjá Team Rynkeby nakrantíð hevur savnað. Stuðulin fer í ein grunn, sum Krabbameinsfelagið umsitur vegna Team Rynkeby Føroyar. Hesin grunnur stuðlar hjarta-, lunga- og krabbabørnum og teirra familjum. Børnecancerfonden, sum hjálpir føroyskum børnum, ið mugu til Danmarkar í viðgerð, fær eisini part av stuðlinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. september 2023

Universitets-sjúkrahúsið tekur skap

Álit um, hvussu sjúkrahúsverkið kann fyrireikast til at gerast universitetssjúkrahús, varð handað landsstýriskvinnuni í dag

Arbeiðsbólkurin saman við landsstýriskvinnuni. Frá vinstru Magni Mohr, May-Britt Skoradal, Birita Ludvíksdóttir, Margit Stórá, Steinar Eirikstoft, Tummas í Garði og Gunnbjørt Guttesen (Mynd: hmr.fo)

SkrivaÐ:

Innsent

Endamálið við at fyrireika sjúkrahúsverkið til universitetssjúkrahús, er partur av menningini av sjúkrahúsverkinum, sum eisini kemur okkara sjúklingum til góðar. Gransking vísir, at sjúkrahús, sum raðfesta, at teirra heilsustarvsfólk fáa umstøður og tíð til gransking og undirvísing, hava eina betri sjúklingaviðgerð.

Arbeiðsbólkurin er sannførdur um, at eitt universitetssjúkrahús fer at vekja áhugan hjá fleiri læknum og øðrum heilsustarvsfólki at starvast í føroyska sjúkrahúsverkinum.

Harumframt eru Føroyar eitt lítið land. Tí er tað lættari at gera landsfevnandi heilsugransking her enn í øðrum londum. Eisini eru ávís viðurskifti serføroysk. Um eingin granskar í hesum viðurskiftum, verður eingin vitan um serføroysku fyribrigdini.

Í arbeiðsbólkinum vóru: Steinar Eirikstoft, Tummas í Garði og Gunnbjørg Guttesen fyri sjúkrahúsverkið, Magni Mohr og May-Britt Skoradal fyri Fróðskaparsetrið og Birita Ludvíksdóttir, løgfrøðiligur ráðgevi hjá Heilsumálaráðnum.

Margit Stórá, landsstýriskvinna við heilsumálum, fegnast um at hava fingið álitið um universitetssjúkrahús.

- Við hesum álitinum kann eg fara undir arbeiðið at skipa universitetssjúkrahús við heilsuvísindaligari gransking og førleikamenning, sum ásett í samgonguskjalinum. Eg fari at gera alt fyri, at tilmælini í álitinum verða fylgd, og at peningur verður raðfestur longu í komandi árið til at fyrireika Sjúkrahúsverkið til universitetssjúkrahús, sigur landsstýriskvinnan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. september 2023

Tórshavnar kommuna endurskoðar parkeringsforboð í Gundadali

Kommunan fer í næstu viku at viðgera átøkini, ið eru sett í verk í Gundadali og tær bøtur, sum eru skrivaðar í økinum

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Eftir at umleið 30 fólk fingu bót í Gundadali leygardagin sáddi Heðin Mortensen, borgarstjóri í Havn, iva um avgerðina at lýsa økið sum parkeringssonu, har tað bert er loyvt at parkera innan fyri teir avmerktu parkerinsbásarnar.

Avgerðin um at lýsa Gundadal sum parkeringssonu varð upprunaliga tikin í ferðslunevndini í 2016, men av røttum átti avgerðin at verið tikin í teknisku nevnd undir Tórshavnar býráð, og sostatt er avgerðin ikki staðfest í teknisku nevnd, sum hon av røttum eigur.

- Við hesum er ivi sáddur um avgerðina og tey átøk, ið eru sett í verk í Gundadali. Ætlanin er tískil at leggja málið fyri teknisku nevnd til viðgerðar á fyrstkomandi fundi, sigur Tórshavnar kommuna.

Tórshavnar kommuna hevur í vikuni verið í sambandi við politiið, sum umsitur ferðslulógina og tey parkeringsforboð, sum eru sett í verk í Gundadali. Á fundi í komandi viku fer kommunan at viðgera átøkini, ið eru sett í verk í Gundadali og tær bøtur, ið eru skrivaðar í økinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2023

Bíleggingarskipanin á Kalsoyarleiðini heldur fram

Týsdagin byrjaði Sam aftur at sigla millum Klaksvík og Syðradal. Bíleggingin verður galdandi fyri bæði akfør og fólk

(Mynd: Strandferðslan)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Týsmorgunin fór Sam aftur í sigling á Kalsoyarleiðini, eftir at hava verið tríggjar vikur á beding til árligt eftirlit.

Tá ið Erla Kongsdóttir og Sildberin avloystu Sam, varð plássbíleggingarskipanin sett í verk. Skipanin heldur nú áfram umborð á Sam og fevnir umframt um ferðafólk nú eisini um akfør.

Umboð fyri Strandferðsluna hava tvær ferðir seinastu vikurnar verið á kunnandi fundi og borgarafundi í Kalsoynni og umrøtt tørv, sjónarmið og meiningar um farleiðina. Á borgarafundinum í síðstu viku kunnaði landsstýrismaðurin eisini kalsoyingar um, at bygging av nýggjum skipi fer í gongd í 2025.

Ferðafólkastreymurin til Kalsoynna er vaksin sera nógv seinastu árini, og tí gjørdi Strandferðslan fyri nøkrum árum síðani av at seta fimm bilapláss fast av til tey fastbúgvandi. Skipanin við fimm bilaplássum heldur áfram. Eisini verða 30 pláss fast sett av til tey fastbúgvandi.

Restin av plássunum verða løgd út í plássileggingarskipanina. Verða ikki øll plássini bíløgd til ein túr, verða tey seld øðrum, um eftirspurningur er. Sam tekur íalt 115 ferðafólk og 12 persónbilar.

Enn sum áður fara tey fastbúgvandi at nýta borgarakortið frá Klasvíkar kommunu. Strandferðslan hevur eisini bjóðað umboðum fyri staðbundnu nevndunum í ein eftirmetingarbólk. Kunning og upplýsing um leið 56-Klaksvík-Syðradalur sæst á www.ssl.fo og verður eisini send umvegis sms-skipanina.

Plássbíleggingarskipanin fer eisini at verða sett í verk á hinum sjóvegis farleiðunum hjá SSL.

- Tað hevur víst seg, at við plássbílegging gerst planleggingin av ferðingini munin smidligari og lættari fyri bæði tey fastbúgvandi, onnur ferðafólk eins og manning, sigur Niels Juel Arge, strandferðslustjóri.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. september 2023

Tappilúka sett í byrgingina í Vestmanna

Tappilúkan skal kunna nýtast sum ein krani í einari tunnu, har lúkan kann latast upp fyri at tøma vatnbyrgingina

(Mynd: J&K Petersen)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

J&K Petersen gera nú eina “tappilúku” í byrgingina í Vestmanna. Tappilúkan skal kunna nýtast sum ein krani í einari tunnu, har lúkan kann latast upp fyri at tøma vatnbyrgingina á ein varðandi hátt.

Tað skriva J&K Petersen á sínari Facebooksíðuni, haðani myndirnar eisini eru.

Arbeiðið er býtt upp í tvey stig. Fyrra stigið var at arbeiða innan fyri byrgingina, har ein betongproppur skuldi byggjast. Vatnbyrgingin varð tømd til hetta høvið, og varð tí stórt tíðartrýst á at gera betongproppin lidnan soleiðis, at byrgingin kundi fyllast aftur.

Vatnbyrgingin varð tømd beint eftir páskir í ár, hareftir fór fyrireikingararbeiðið í gongd innan fyri múrin. Fyrst í juni mánaði varð hol skorið í byrgingina, og stoypiarbeiðið kundi byrjað. Stoyptar vóru góð 240 kubikkmetrar av betongi og bundið varð 25.000 kilo av jarni.

Arbeiðið hevur gingist væl, og betongproppurin varð liðugur áðrenn ólavsøku.

Nú er stig tvey farið í gongd, sum er uttanfyri byrgingina. Har skal ytri parturin til tappilúkuna byggjast. Hetta arbeiðið er væl ávegis og verður eftir ætlan liðugt til jólar.

Tað er Juul Grevstur, sum hevur gjørt holskeringina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. september 2023

Kaldbaksfólk fáa ítrótta- og borgarahøll

Reisigildi varð hildið seinasta fríggjadag, og eftir ætlan verður bygningurin avhendaður komandi summar

- Ynskið um høll í Kaldbak man vera líka gamalt, kanska eldri, enn kommunusamanleggingin millum Kaldbak og Havnina, segði Heðin Mortensen, borgarstjóri (Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

- Við høllini, sum vit eisini kunnu rópa eitt borgarahús, fáa kaldbaksfólk nýggjar og hóskandi umstøður til alskyns endamál, bygdini at frama. Umframt at vera ítróttahøll verður eisini møguligt at hava størri og smærri felagstiltøk, segði Heðin Mortensen, borgarstjóri í Tórshavnar kommunu, tá reisigildi varð hildið seinasta fríggjadag.

Borgarstjórin helt stutta røðu, tá fólk komu saman í reisigildi.

- Ynskið um høll í Kaldbak man vera líka gamalt, kanska eldri, enn kommunusamanleggingin millum Kaldbak og Havnina. Nógv menning hevur tó eisini verið í bygdini hesi ár, men hetta eina málið – høllin við ymsum hentleikum og møguleikum til felagslív í bygdini, hevur ligið á láni, segði borgarstjórin m.a.

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

Høllin er skamt frá skúlanum, og ætlanin er eisini at byggja nýggjan frítíðarskúla og ungdómsklubba nærhendis høllini og skúlanum, so hetta alt kann verða savnað á einum stað, her fótbóltsvøllurin eisini er, segði Heðin Mortensen.

Aftrat høllini eru umklæðingarrúm við tilsamans átta brúsum, og ein annrættarkøkur, har til ber at kóka ein kaffimunn og annars at savnast til prát. Sjálv høllin er umleið 230 fermetrar, og pláss er fyri, at umleið 200 fólk kunnu sita til veitsluhald. Við hjárúmum er bygningurin tilsamans 512 fermetrar.

Tað er kaldbaksfyritøkan Spf. ÁTS við Karstini Vang, sum stendur fyri byggingini. Arbeiðið byrjaði av álvara í mars, og sambært tíðarætlanini verður bygningurin avhendaður í juli 2024. Undirveitarar hjá ÁTS eru Andrias Berg, sum hevur jørðarbeiðið, Renovent hevur HVS arbeiðið, EL.FO ehvur elarbeiðið, Jón við Neyst hevur málaraarbeiðið, SD Gólv hevur gólvarbeiðið, og HTH køkar tekur sær av køkinum.

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. september 2023

Nýggju vippurnar tiknar í nýtslu í dag

85 ára gamla Dania Andreasen var tann fyrsta at kava av høguvippu

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

85 ára gamla Dania Andreasen var tann fyrsta at kava av høguvippu. Nýggju vippurnar í Svimjihøllini í Havn eru nú avhendar og góðkendar og vippurnar og rusjibanin vórðu tikin í nýtslu aftur mikudagin.

Tað er Eysturlon við Hanus Olsen sum leiðara, sum hevur gjørt timburarbeiðið í tøttum samstarvi við Preben Hansen, ráðgevandi verkfrøðing.

Preben var eisini var við, tá svimjihøllin varð bygd og tikin í nýtslu í 1982. Frank Hansen og Rógvi Persson Jacobsen frá bygningsdeildini hjá Tórshavnar kommunu hava arbeitt tætt saman við Preben.

Vippurnar eru gjørdar líka sum Gunnar Hoydal teknaði tær upprunaliga, tó eru trappurnar nú gjørdar eftir dagsins krøvum.

Fyrsta fólk at brúka vippurnar var Dania Andreasen, sum er 85 ára gomul. Hon hevur svomið dagliga í nógv harrans ár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. september 2023

Framleiðslan er mett at veksa knøpp seks prosent í ár

Búskaparráðið hevur endurskoðað vøksturin í BTÚ fyri árini 2022-2024

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Búskaparráðið hevur endurskoðað vøksturin í BTÚ fyri árini 2022 til 2024 vegna dagførd hagtøl. Vøksturin í BTÚ í leypandi prísum er mett at verða ávikavist 8,1 prosent í 2022, 5,9 í 2023 og 1,4 prosent í 2024.

Myndin niðanfyri vísir føroysku bruttotjóðarúrtøkuna í leypandi og føstum prísum í tíðarskeiðinum 2008 til 2024. Uppgerðin er endalig fram til 2021, meðan BTÚ í leypandi prísum í árinum 2022-2024 eru metingar.

Lyklatølini vísa framvegis, at føroyski búskapurin er í framgongd. Framleiðslan (BTÚ) er mett at veksa 5,9 prosent í 2023, arbeiðsloysið er søguliga lágt, samlaðu lønarútgjaldingarnar eru veksandi, tal á fólki í starvi setur met, og handilsjavnin hevur framhaldandi stórt yvirskot.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. september 2023

Lestrarbókin kom aftur til Kollafjarðar

Serligt hátíðarhald var á Kollafjarðar bókasavni í vikuni. Lestrarbókin hjá Bernhardi dekni frá 1908 kom aftur til heimið eftir at hava verið á ferð bæði til Gøtu og Fuglafjarðar

Bernhard Magnussen, deknur og organistur, við lestrarbókini

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í samband við kollafjarðardagarnar varð skipað fyri einum serligum tiltaki á Kollafjarðar bókasavni mikukvøldið, har gamla lestrarbókin hjá Bernhardi Magnussen varð handað Fornminnisfelagnum. Bjarni Djurholm og Petur Martin Petersen úr Fuglafirði greiddu frá um Bernhard og um hesa serligu lestrarbókina.

Bernhard Magnussen var deknur og organistur í Kollafjarðar kirkju í 38 ár. Lestrarbókin er frá 1908. Gama myndin av Bernhardi við lestrarbókini er tikin oman fyri kirkjuna. Bernhard búði í íbúðini í skúlanum frá 1890 til 1931. Og í dag eru bæði skúlin og íbúðin fornminnissavn. Sostatt kemur lestrarbókin aftur í sama bygning, har hon var frá byrjan.

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

Søgan um, hvussu lestrarbókin endaði aftur í Kollafirði, er serstøk. Petra, ein dóttir Bernhard, giftist til Fuglafjarðar við S.P. Petersen (Pidda). Hon fekk lestrarbókina eftir at pápin var deyður.

Fór til Gøtu sum arvur

So gingu ártíggju. Petra doyði í 1986. Tá endaði bókin í Syðrugøtu hjá dóttrini Hjørdis, sum var gift við Oddfríði Gregersen. Hjørdis og Oddfríður fingu tríggjar synir, Atla, Páll og Regin.

Tá Hjørdis og Oddfríður vóru deyð, vórðu húsini tømd. Bókin endaði tá hjá Pálli, sum ivaðist í, hvat hann skuldi gera við hana. Hann lat tí bókina til Petur Martin Petersen í Fuglafirði, sum eigur ótal av bíblium, lestrarbókum o.l., sum hann samlar uppá.

Á eini familjustevnu á Strondum, vóru bæði lestrarbókin og myndin at síggja, Petur Martin hevði lænt Pálli bókina til høvið. Tá hugsaði Páll, at kanska skuldi bókin heldur verið í Kollafirði. Og Petur Martin vildi lata bókina til savnið í Kollafirði, treytað av, at savnið vildi hava hana.

Og mikukvøldið varð so gamla lestrarbókin handað kollfirðingum á bókasavninum. Páll var burturstaddur, so bróðurin Atli Gregersen handaði bókina, sum bygdarsavnið nú fer at vísa fram saman við gomlu urguni hjá Bernhardi Magnussen, sum savnið eisini hevur í varðveitslu.

Misti faðir og allar beiggjarnar í bátsvanlukku

Bjarni Djurholm greiddi stutt frá um langabban, Bernhard, sum varð føddur á Strondum í 1861. Hann gjørdist lærari 23 ára gamal í 1884, og var í fimm ár í Hvalvíkar sókn, áðrenn hann í 1890 flutti til Kollafirðar, har hann giftist Oliviu Johannesen á Todnesi.

Bernhard kom fyri tí óskiljandi vanlagnu at missa allar fýra beiggjarnar sama dag, 8. februar 1889. Hetta var meðan hann var lærari í Hvalvíkar sókn. Tvey ár frammanundan doyði systurin Súsanna, einans 20 ára gomul – hon sat og seymaði sær brúðarkjólan, tá hon brádliga datt um og var deyð.

Tríggir aðrir menn gingu burtur sama dag sum brøðurnir. Tveir vóru systkinabørn Bernhard og hin var pápi teirra. Bernhard var sostatt raktur av sorg, sum fyri flestu man vera óskiljandi. Men fyri at fóta sær var alt álit lagt í hendurnar á Honum, sum øllum valdar.

Trúgvin var grundvøllurin og virðingin fyri kringumstøðunum gjørdi, at hvør dagur varð byrjaður við bøn og hvørt kvøld endað við tøkk. Kærleiki og tryggleiki høvdu avgerandi týdning í gerandisdegnum.

Bernhard var sum nevnt bæði deknur og organistur. Tað var hann í heili 38 ár. Hann var sera stillførur maður. Hann tosaði lítið og einki um ta vanlagnu, sum hevði rakt hann og hansara familju.

Avhalds- og álitismaður

Bernhard hevði mong álitisstørv. Hann var m.a. formaður í forstandarskapinum fyri felagskommunurnar í Norðstreymoy frá 1898, og formaður í nýstovnaðu Kollafjarðar Kommunu frá 1913 og aftur frá 1918. Harafturat var hann í mong ár fastur limur Norðstreymoyar valnevnd.

Bernhard var avhaldsmaður, og var ein av stovnarunum av Kollafjarðar Totalavhaldsforeining.

1931 fór Bernhard úr lærarastarvinum. Hann og Olivia høvdu bygt sær sethús beint uttan fyri skúlan. Tilfarið av húsunum var av hvalastøðini á Sperm á Signabø. Tey búleikaðust har restina av ævini.

Heimið við Sjógv, bæði í skúlanum og so í nýbygdu sethúsunum, vóru opin fyri øllum sum tørvaðu. Bernhard andaðist 19. november í 1938 aftaná stutta sjúkralegu. Olivia andaðist 22. februar 1943.

Í desember 1949 samtykti Kollafjarðar Kommuna at keypa sethúsini hjá Bernhard Magnussen til lærarahús.

Niels Pauli Djurholm var tá vorðin fyrstilærari og varð búgvandi í húsunum. Niels Pauli var eisini kommunuskrivari, so húsini blivu eisini kommunuskrivstova, og vóru tey tað til ársbyrjan 1971. Har var eisini eitt slag av bókasavni – og var ljós undir lonini, so var opið.

Fyrst í sjeytiárunum samtykti Løgtingið, at kommunurnar ikki longur skuldu halda fyrstulærarum/skúlastjórum tænastubústað. Flestu kommunurnar seldu tí húsini, mong teirra til lærararnar, sum búðu har.

Niels Pauli keypti tí húsini við Sjógv í 1976. Soleiðis komu sethúsini, sum Bernhard lat byggja í 1930, aftur í familjuna. 

Kelda: torshavn.fo

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2023

"Tá kríggið er liðugt" í Norðurlandahúsinum

Hvat ger kríggj við menniskju? Tað roynir Det Ferösche Compagnie saman við ukrainska leikstjóranum, Serhii Ilin, at geva føroyingum eina fatan av í leikinum, sum verður framførdur 21., 22. og 24. september

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hvat ger kríggj við menniskju? Tað roynir Det Ferösche Compagnie saman við ukrainska leikstjóranum Serhii Ilin at geva føroyingum eina fatan av í leikinum Tá kríggið er liðugt. Sjónleikurin verður framførdur 21., 22. og 24. september í Norðurlandahúsinum.

Áðrenn Serhii Ilin kom til Føroya, arbeiddi hann í einum leikhúsi í Odessa, men tá Russland brádliga leyp á Ukraina, skuldi leikhúsið nýtast til sjúkrahús, og tí mátti leikhúsið lata aftur. Úrslitið gjørdist, at hann flýggjaði til Føroya undan tí, hann rópar skilaleysum kríggi.

Við leikinum, "Tá kríggið er liðugt", vil Serhii, saman við Det Ferösche Compagnie, geva føroyingum eina fatan av, hvussu samansett kríggj í veruleikanum er.
Leikurin snýr seg um ein sovjetskan hermann og eina týska kvinnu, sum hittast á hermótinum í Berlin, tá seinni veraldarbardagi er um at vera av.

Russiski tónasmiðurin, Ekaterina Pronoza, hevur skrivað tónleikin, og Pavel Pryazhko úr Hvítarusslandi hevur skrivað leikritið. Við einum slíkum samstarvi tvørtur um landamørk - ja, millum lond, sum í dag eru á hvør sínari síðu í krígnum í Ukraina, vísir leikbólkurin, at lond eru annað og meira enn tey, ið valdið hava í landinum - at veruleikin er nógv meira samansettur enn so.

Verkætlanin er eitt samstarv við Norðurlandahúsið, Reyða Kross Føroyar og Røde Kors Danmark

Det Ferösche Compagnie
M.A. Jacobsens virðislønti leikbólkurin, Det Ferösche Compagnie, hevur veruliga gjørt vart við seg í ár. Stórverkið "Lear Kongur" elvdi til mikið kjak, tí alzheimerrakta sjónleikarakvinnan, Birita Mohr, spældi høvuðsleiklutin sum aldrandi kongurin.

Og leikurin "Lykkenborg" hevur fingið luft undir veingirnar; undir heitinum "Castle of Joy" varð hann sýndur á altjóða palllistafestivalinum IETM í ár, og næsta ár verður hann sýndur í mentanardeplinum The Barbican í London. "Tá kríggið er liðugt" er sostatt teirra triðja leikverk í ár.

Toymi
Leikstjóri: Serhii Ilin
Leikrit: Pavel Pryazhko
Tónleikur: Ekaterina Pronoza
Ljóðmynd: Jens L. Thomsen
Pallmynd - Iryna Tolochko
Týðing: Trygvi Danielsen og Olga Markelova
Leikarar: Búi Dam og Kristina Sørensen Ougaard
Framleiðsla: Durita Sumberg

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. september 2023

Gospelkonsertir í Salt og Løkshøll

Svein í Prestgarði og Sarah & David Åstrøm úr Svøríki hava konsertir hetta vikuskifti

Sarah og David Åstrøm

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hetta vikuskiftið koma gospelsangararnir Sarah og David Åstrøm úr Svøríki til Føroya at vitja, og fara at halda tvær konsertir saman við Svein í Prestgarði.

David Åstrøm hevur í yngru árum verið í Føroyum saman við Samuelsons har hann var klaverleikari – eisini vóru Sarah & David partur av árliga gospeltúrinum við Norrønu fyri tveimum árum síðani.

Hvalbingurin Svein í Prestgarði er væl kendur her á landi. Eisini uttanlands hevur hann seinnu árini ferðast nógv við sangi og boðskapi.

Rakel Bærendsen, systir Alex Bærendsen, og Oliva Tausen av Toftum fara eisini at syngja til konsertirnar, sum verða í Løkshøll í kvøld kl. 19.30 og í Salt sunnukvøldið kl. 20.

Tónleikarar verða: David Åstrøm, klaver, Petur Bærendsen, guittar, Filip Hansen, bass, Mortan Johannesen, trummur, Arnold Mortensen, steelguittar og Rakel Bærendsen og Olivia Tausen, kór.  

Svein í Prestgarði

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. september 2023

Varpið stóð sína roynd týskvøldið

Hildu ein serligan ráðstevnudøgurða í nýggja mentanarhúsinum í Klaksvík, hóast tað ikki er heilt liðugt enn

(Mynd: Klaksvíkar kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nýggja mentanarhúsið í Klaksvík, Varpið, stóð týskvøldið sína fyrstu roynd, og hon var væleydnað.

Talan var um eina ferðavinnuráðstevnu, sum Visit Faroe Islands skipaði fyri saman við Visit Norðoy og Klaksvíkar kommunu. Í hesum sambandi varð vitjað í nýggja kappróðrarneystinum í Klaksvík og so varð bjóðað til døgurða í Varpinum, nýggja mentanarhúsinum, sum ikki er heilt liðugt enn.

Klaksvíkar kommuna skrivar á heimasíðuni, at talan var um eitt slóðbrótandi tiltak, tí gestirnir vóru partur ráðstevnu hjá ICCA, sum stendur fyri International Congress and Convention Association. Talan var sostatt um umboð og veitarar úr øllum heimunum, sum hvør í sínum lag arbeiða við at skipa fyri fundum, ráðstevnum og tiltøkum, vanliga nevnt MICE ferðavinna ella vinnuferðavinna. Hetta er sostatt fyrstu ferð at Klaksvíkar kommuna bjóðar seg fram at hýsa líknandi ráðstevnum.

ICCA ráðstevnan byrjaði í Havn mánadagin og gestirnir fara av aftur landinum hósdagin.

Longu í juni mánaða varð avgerð tikin um at bjóða stevnugestunum inn í nýggja mentanarhúsið.

- Hóast Varpið ikki er heilt liðugt enn, so varð hildið fast við avgerðini, um at hava sjálvan veitsludøgurðan í Varpinum. Hetta fyri at vísa gestunum teir møguleikar, sum eru við teimum nýggju, góðu kørmunum, sum koma at vera í Klaksvík, og við hesum bjóða Varpið og Klaksvík fram í ráðstevnu høpi í framtíðini.

- Hóast ymiskt arbeiði er eftir at gera, t.d. at stilla ljóð viðurskiftini, so vóru flest øll samd um, at helst er talan um ein av bestu konsert salunum í landinum, skrivar Klaksvíkar kommuna.

Enn er ikki greitt nær Varpið letur upp, men miðað verður eftir, at tað verður seinni í ár.

Les meira og sí fleiri myndir á heimasíðuni hjá Klaksvíkar kommunu

Herundir eru nakrar av myndunum: 

Einar Wagg og Føroya Bjór fingu handað eina virðisløn frá Klaksvíkar kommunu fyri teirra áhaldandi arbeiði innan menning og burðardygd

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2023

Mentanardagar í Sunda kommunu komandi dagarnar

Árligu mentanardagarnir í Sunda kommunu eru byrjaðir

(Mynd: Sunda kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Mentanardagar eru í Sunda kommunu í døgunum 14. til 24. september, og sambært kommununi stendur nógv á skrá í ár.

– Hetta verða nakrir dagar fyri bæði stór og smá, við millum annað setan, felags morgunmati, Bubu, skúmveitslu, perlucafé, kondibingo, bátatúri, sangframførðslum, fjallatúri, kelvarenning, søluframsýning, kassabilakapping og nógvum øðrum góðum upplivingum, skrivar kommunan.

Skráin fyri mentanardagar sæst her.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. september 2023

Høyre vann kommunuvalið í Noregi

Arbeiderpartiet er ikki longur størsti politiski flokkur í Noregi

Leiðarin í høgraflokkinum, Erna Solberg, kundi fegnast um sigurin á kommunuvalinum í gjár (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Val var í teimum 357 kommununum í Noregi í vikuni, og fyri fyrstu ferð síðan 1924 er Høyre nú størsti flokkurin í Noregi.

Konservativi høgraflokkurin gjørdist stóri vinnarin á valinum, og hevði eina framgongd á 5,8 prosentstig, og fekk 25,9 prosent av øllum atkvøðunum.

Sosialdemokratiski flokkurin, Arbeiderpartiet, fekk 21,7 prosent, og hetta er vánaligasta valið hjá flokkinum nakrantíð.

Serliga í teimum stóru kommununum gekk tað illa hjá Arbeiderpartiet, sum einans vann 12 av teimum 50 størstu kommununum. Seinast vann flokkurin 26 av hesum kommunum.

Hin stóri taparin á kommunuvalinum er Senterpartiet, sum gekk aftur í 187 kommunum.

Hesir báðir flokkar skipa norsku stjórnina, og verða nú revsaðir fyri, at norðmenn hava minni av pengum millum hendurnar, orsaka av dýrari streymi og mati og hægri rentum, skrivar NRK.

Men orsøkin til afturgongdina er ikki bert landspolitikkur. Í Finnmark hevur Senterpartiet mist nógvar atkvøður orsaka av, stóra verkið á Meløya nú skal rekast við ravmagni heldur enn gassi.

Og í fiskivinnubýunum fram við strondina, har nógv fólk starvast í alivinnuni, missa stjórnarflokkarnir undirtøku orsaka av avgerðini um at hækka nógv umstrídda laksaskattin.

Á kommunuvalinum hevur ein nýggjur flokkur sæð dagsins ljós. Flokkurin Industri- og næringspartiet fekk undirtøku frá 3 prosentum av veljarunum, og liggur nú á vágskálini í fleiri kommunum, og sleppur at avgera um býarstýrið skal vera reytt ella blátt.

Flokkurin arbeiðir fyri at Noreg skal vraka fleiri av sínum veðurlagsmálum fyri at gera meira burtur úr at leita eftir olju og gassi. Flokkurin vil eisini útbyggja vatnorkuna og gevast við at økja um vindorkuna.

Í høvuðsstaðarkommununi hava reyðu flokkarnir, Arbeiderpartiet, tey Grønu og SV havt leiðsluna seinastu átta árini. Men nú sær út til at valdið er koppað yvir til borgarliga vongin, við Høyre, Fremskrittspartiet, kristiliga flokkinum og Venstre.

Arbeiderpartiet hevði ringasta val síðan kríggið, og borgarstjórin, Raymond Johansen, hevur longu ruddað borgarstjóraskrivstovuna eftir valósigurin, skrivar NRK.

Í Bergen hevur arbeiðaraflokkurin eisini havt leiðsluna hesi seinaastu árini saman við ymsum samstarvsflokkum. Enn er ógreitt, hvat valið endar við. Arbeiderpartiet gekk nógv aftur, og Høyre gekk fram. Fremskrittspartiet tvífaldaði sítt atkvøðutal í mun til seinasta val.

Trondheim hevur verið undir leiðslu av Arbeiderpartiet síðan 1920’ini, og er ein høvuðsborg hjá javnaðarrørsluni. Nú er Høyre størsti flokkur í býnum, og enn er ógreitt hvør kemur at stýra kommununi komandi valskeið, tí bæði Senterpartiet, tey grønu og kristiligi flokkurin hava meldað út, at tey kunnu samstarva til báðar síður.

Á seinasta kommunuvali fekk Arbeiderpartiet leiðsluna í Stavanger eftir at Høyre hevði staðið á odda fyri kommununi í 24 ár. Men leiðslan hjá Arbeiderpartiet helt bara í eitt valskeið.

Tromsø verður tó framvegis reyð kommuna, hóast Fremskrittspartiet næstan tvífaldaði sína undirtøku. Arbeiderpartiet hevði framgongd her, meðan Senterpartiet næstan misti alla sína undirtøku.

Kelda: NRK

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. september 2023

Apple boyggir seg – gongur við til krav um USB-C-stikk

Ein sigur fyri ES-tingið, men ikki minst fyri brúkaran og umhvørvið

Ein apple telefon við USB-C løðistikki (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í meira enn tíggju ár hevur ES arbeitt fyri at fáa einstátta stikkini, sum vit brúka til at løða okkara telefonir við. Endamálið er, at tað verður lættari hjá okkum at deila og endurnýta stikkini tvørtur um telefonsløg og elektronisk tól.

Og nú sær tað út til, at hetta fjasið við løðarunum er av fyri milliónir av brúkarum – og at ES harvið kann njóta úrslitið av einum longum stríði móti KT-risanum Apple.

Maltesiski evropatinglimurin, Alex Agius Saliba, kallar hetta fyri eina “søguliga broyting”. Hann er ein av teimum, sum hevur staðið á odda í stríðnum móti Apple í hesum máli.

Alex Agius Saliba hevði eitt bunti av løðikáplum við sær upp á røðarapallin undir viðgerðini av málinum í ES-tinginum í fjør (Mynd: EPA)

- Vit hava ikki einans broytt mentanina fyri løðing í Evropa, men hava eisini broytt hann á heimsstøði. Apple sendir nú USB-C-stikk á marknaðin, ikki bert í Evropa, men eisini langt uttan fyri Evropa, sigur hann við Danmarks Radio.

Tí týsdagin upplýsti amerikanska fyritøkan, at Apple nú gevst við sínum egna streymstikki. Tað sokallaða lightning-stikkið, sum allar Apple-telefonir síðan 2012 hava brúkt.

Ein nýggj ES-lóg krevur, at fartelefonir frá á heysti 2024 skulu kunna løðast við sama slag av standard-løðara, USB-C.

Hereftir skulu allar telefonir, sum verða seldar í ES, halda hesar reglur, ið tryggja, at tær einans kunnu seljast við USB-C-løðara, og tí hevur Apple verið noytt til at rætta seg eftir hesum.

Í fjør samtykti ES-tingið eitt lógaruppskot hesum viðvíkjandi, og einasti framleiðarin, sum setti seg ímóti hesum frá byrjan, var Apple.

Apple situr á umleið 20 prosentum av marknaðinum fyri fartelefonir í heimshøpi, og á einum triðingi í Danmark, skrivar dr.dk. Sambært ES-nevndini stava 11.000 tons av elektroniskum burturkasti hvørt ár frá hesum løðarum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. september 2023

Klokkarin í Elduvík 75

Tórbjørn Jacobsen, borgarstjóri skrivar føðingardagsheilsan til Dánial Martin Hansen, klokkara í Elduvík

 

SkrivaÐ:

Føðingardagsheilsan / Tórbjørn Jacobsen

Dánial Martin Hansen fylti 75 ár sunnudagin 10. september, og hóast hann í gerandisdegnum er elduvíkskingur par excellence, so rennur nakað væl av fugloyarblóði í honum, - mamma hansara var úr Hattarvík. Pápin var úr Elduvík, og tey settust niður í bygdini, og soleiðis hevur Dánial Martin búð dastið av lívinum í hesi vøkru bygd, sum fram um alt er hansara eygnasteinur. Í dag búgva 15 fólk í bygdini.

Av ymsum orsøkum gjørdist hendan bygdin ein serlig sfera í mínum hugaheimi, heilt frá tí eg var óviti. Ein langabbasystir mín úr Niðristovu á Glyvrum giftist til Elduvíkar (hon var omma Jørgen-Frantz Jacobsen), omma mín í Gøtu átti eina sera góða vinkonu í bygdini - sum var nógv umrødd í Grógv og seinri, pápi mín búði eitt drúgt skifti undir krígnum í bygdini saman við Trinu í Liðanum, sum var gumma hansara og í fleiri ár var hon húshjálp hjá ommu mínari á Glyvrum, í realskúlanum á Glyvrum og í Hoydølum var eg floksfelagi við Leiv Clementsen, sála, og har royndi bygdarmaður hansara, elduvíkskingurin Christian Haraldsen, at læra okkum at tosa og skriva á fronskum máli.

Í 1968 gingu vit til Elduvíkar – vegurin kom nakað seinri - Trina, pápi, ein systir og sjálvur. Búðu hjá Jóhan í Liðanum og konu hansara. Eftir eitt drúgt vikuskifti høvdu vit verið á gátt í øllum húsunum, og blíðsskapurin var sum vera man stórur. Trina og gamli kendu hvørja kleyv, harvið var nógv at práta um. Dánial Martin hevur tá verið um 19-20 ára aldur, og helst hevur hann verið av bygdini tá. Hann lærdi til bygningssnikkara hjá Byggivirkinum í Klaksvík, og seinri arbeiddi hann í nógv ár hjá byggivirkinum Waagstein, seinri aftur á Skála Skipasmiðju og hjá Óla Chr. Danielsen.

Hin fyrsta august í 2010 varð eg settur havnameistari við Runavíkar havn. Soleiðis fekk eg ábyrgdina fyri havnum, bátahyljum, støðum og lendingum í allari kommununi – í 15 bygdum. Ein teirra var Elduvík. Vitjaði javnan bygdirnar, og tað gekst væl at koma á tal við bygdarfólki. Í Elduvík vóru tað serliga Dánial Martin, Anfinn Clementsen, Bjarni Garðshorn og Erling Joensen, hjá Joel, sum eg kom á tal við, og úr samrøðum við hesar menn fekk eg av álvara bygdina undir húðina aftur. Bjarni og Erling fóru í annað ljós fyri nøkrum árum síðan. Sum Janus meginskald tók til á sinni: “Har ljós brenna fá undir lágari lon, sæst gjølla, tá eitt teirra slóknar. Tá maður verður til fúkandi fon, hitt fámenta liðið hoknar”.

Nú er tað ikki nøkur loyna, at vit báðir Dánial Martin ikki eru serliga samdir á partapolitiska mótinum. So langt frá hvørjum øðrum sum tilber. Hann var meiri samdur við táverandi borgarstjóra - Magnus Rasmussen. Hann var heldur fámæltur fyrstu og aðru ferð eg var har norðuri, visti kanska ikki hvussu hann sum ramur sambandsmaður skuldi snúgva sær inn undir húðina á einum loysingarmanni, men mítt starv var avlúsað politiskt og partapolitiskt, og royndi eg av øllum alvi at halda stílin samsvarandi hesum. Ein dagin ringdi hann til Rasmussen borgarstjóra og helt fyri, at hasin havnameistarin hjá honum nú ikki var so galin allíkavæl. Tá brast fyri nevi, og síðan hava vit verið vinmenn. Dánial Martin er óførur at siga frá, táið okkurt krevur ábøtur í bygdini, og síðan býráðið lat mær borgarstjórasessin til láns frá 1. januar í 2016, hevur hann virkað sum eitt slag av guvernøri í Elduvík. Í dagligari talu rópi eg hann bara fyri: Guvernørurin í Elduvík. Hann var onkuntíð bygdaráðslimur í Elduvíkar kommunu, og í fleiri syftum hevur hann sitið í staðbundnu nevndini fyri bygdirnar Elduvík og Funningsfjørð. Har hittast vit eisini nakrar ferðir um árið. Tey flestu hava sæð sjónvarpsupptøkurnar í skúlanum í Elduvík, táið val hava verið. Tær eru legendariskar og Dánial Martin hevur í mong ár verið formaður í valstýrinum.

Nú er tað ongin loyna, at vit báðir Dánial Martin eru svornir fólkakirkjumenn. Komist ikki við nakran, sum kennir størri ábyrgd fyri kirkjuni enn júst hann. Tað er ikki bara sum at siga tað í einari bygd við 15 fólkum – men tað hevur hepnast honum sum kirkjuráðsformanni at fáa djáknar og urguleikarar úr ymsum heraðshornum í oynni, soleiðis, at guðstænasta kann verða hildin hvønn einasta sunnudag, táið tað annars er klúgvandi. Elduvíkar kirkja er partur av Fuglafjarðar kirkjusókn, prestagjaldi, og prestur vitjar tíðum bygdina í starvsørindum, og tað er mín fatan, at formaðurin og prestarnir hava havt eitt sera gott samstarv gjøgnum árini. Dánial Martin hevur sitið í kirkjuráðnum fleiri setur, og síðan 1988 hevur hann verið klokkari. Tað er ein uppgáva, sum hann tekur í størsta álvara. Hann ynskir ikki at ravmagn verður sett á kúlvin, ringjast skal við handamegi, klangurin er betri, sum hann tók til nú ein dagin, eg fregnaðist eftir, nær ið automatiseringin fór at gera innrás í torninum. Hann er mest átøkur gitna klokkaranum í Notre-Dame katedralinum í París í mannagongdini. Serliga táið hann fyri útgangsbønina fer treystliga úr kórinum aftur ígjøgnum skipið, seigliga upp ígjøgnum trappurnar, har tað ríkir so hulisliga úr hvørjum spreki, og so fær klokkan av at vita, táið hann sveiggjar kúlvin inn í hana við togendanum bregdaðum um høgra skøvning. Ongin klokkari ringir so leingi sum klokkarin í Elduvík, tað hevur hann frá pápa sínum, sum eisini var klokkari í kirkjuni. Alt tað sum hevur við kirkjuna at gera er sum eitt kall fyri hann, og hann ger tað við hugi, trúgv og kærleika.

Táið tað fekst í lag at geva søgnini um Marmennilin eina áminning í standmynd, var Dánial Martin – saman við Rodmundi og Rasmusi – valdur í ein bólk at skipa fyri hesum, eisini tá samstarvaðu vit væl og leingi, eftir at kommunan eisini gjørdist ein natúrligur partur av hesum átaki. Ein verkætlan sum eydnaðist væl, og fyri fáum døgum síðan skipaði sami bólkur fyri einum sera væleydnaðum Elduvíksdegi.

Dánial Martin er íðin grindamaður, og eisini í tí høpinum hittast vit við grindaformonnum og sýslumanninum fyri Eysturoy við jøvnum millumbilum – seinast í skúlanum í Elduvík fyri kortum. Í gamla skúlanum í bygdini – bygdur í 1887 – eigur hann nógvar løtur. Hann og onnur hava fingið eitt slag av bygdarsavni upp at standa, og í næstum verður farið undir at gera tað rúmsáttari kring um skúlan soleiðis, at hann gerst betri egnaður til bygdarinnar felagslív og til tess at taka ímóti ferðafólki – bæði av fjørðinum og oman úr fjøllunum.

Í dag fyllir Dánial Martin 75 ár. Hóast vit eru ósamdir um okkurt, eru vit samdir um nógv, serliga um tað sum kann vera bygd hansara til frama og menning. Í Dánial Martini fekk eg ein treytaleysan og loyalan vinmann, sum hevur verið mær og okkum, sum starvast hjá kommununi, ómetaliga góður í ávikum. Sama trúfesti sum hann sýnir kirkjuni, bygdini og kommununi, sýnir hann vinfólkum sínum. Størri dygd finst neyvan. Fyri Runavíkar kommunu og meg sjálvan fari eg við hesum fáu og fátæku orðum at ynskja tær hjartaliga til lukku við degnum, nú tú fer um trífjerðingsøldina. Takk fyri alla ta hjálp, sum vit hava fingið.

Mátti byrurin verið tær blíður í ókomnum døgum. Tín vinskapur hevur munað mær og mongum væl á lívsleiðini. Tær og tínum líkum - kring um í bygdunum - fyri at takka, fann eg skjótt útav, at ein kommuna skal hugsast frá ytstu mørkum inn á miðjuna, ikki øvut, bara soleiðis fæst hon at hanga saman. Umráðandi er at varðveita serstaku mentanina í hvørjari bygd sær, annars missir kommunan optimala litbrigdið, sum ger hana áhugaverda, og ein av teimum sum borgar fyri hesum er Dánial Martin Hansen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. september 2023