Lat aftur Yvirlit list articles in edition

Leygardagur 23. desember 2023 | Nr. 51 | Árgangur 4 | Kr. 0,00

Gerhard kvetti snórin

SíÐa 3

1 Leygardagur 23. desember 2023

Góðan lesihug og gleðilig jól

Nýggj útgáva hvønn leygarmorgun kl. 7 - eisini tollaksmessumorgun

Jólaheilsan

Gleðilig jól

Sólstøða hevur júst verið, jólahalgan stundar til og tað gongur aftur móti ljósari tíðum.

Fólk hava fegnast hesar seinastu dagarnar, eitt nú um at fast samband er komið millum Sandoynna og restina av miðøkinum. Nú er bert ein “stór” oyggj eftir at fáa fast samband.

Hóast vit framvegis eru nøkur, sum ivast í um henda verkætlanin kann lata seg gera - er ralistisk, so tykist sum um semja er millum føroyingar, at sjálvandi skulu vit fara í gongd við hetta ‘øðrvirisprojektið’ eisini. Øðrvitisprojekt í sama stíl, sum tað var, tá farið var í gongd við Vágatunnilin, Norðoyatunnilin og Eysturoyartunnilin, men sum í dag er ein sjálvfylgja, sum ongin vil vera fyriuttan. Og so verður eisini við Sandoyartunnlinum og – helst – Suðuroyartunnlinum við.

Men vit skulu eisini brúka hesar dagarnar til at minnast, at tað eru fólk, sum ikki hava tað gott. Bæði tey, sum stríðast við at fáa endarnar at røkka saman í hesum dýrtíðum, men serliga tey, sum liva í ófriðarligum økjum, og eru ósek offur í stríði millum vápnaðar partar.

Gævi at jólini kundu verið brúkt til at viðkomandi partar kundu innsæð, at vápnað stríð aldri verður ein virðilig loysn á ósemjum, tí tað eru ósek fólk, sum eru offrini.

Jólini eru friðarhøgtíðin, og tí loyva vit okkum her, við ynskjum um eini gleðilig jól, at tríva í jólaevangeliið, sum tað er endurgivið eftir Lukas evengelisti í Bíbliuni:

Men tað hendi í teimum døgum, at tað komu boð frá Augustusi keisara um, at allur heimurin skuldi verða skrivaður í manntal. Hetta fyrsta manntalið var, meðan Kvirinius var landshøvdingi í Sýrialandi.

Og øll fóru at verða skrivað, hvør í ættarbygd sína. Men eisini Jósef fór úr Galilea, úr bygdini Nasaret, niðan til Judea, til Dávids bygd, sum eitur Betlehem, tí at hann var slektaður av Dávids húsi og ætt, at verða skrivaður, saman við Mariu, trúlovaðu festarmoy síni, sum var við barn. Men tað hendi, meðan tey vóru har, at tíðin kom, at hon skuldi eiga barn. Og hon átti son sín, hin fyrstafødda, og hon reivaði hann og legði hann í eina krubbu, tí at ikki var rúm fyri teimum í tilhaldshúsinum.

Og tað vóru hirðar har í sama bygdarlaginum, sum lógu úti á markini um náttina og goymdu at seyðafylgjum sínum. Og sí, eingil Harrans stóð hjá teimum, og dýrd Harrans ljómaði rundan um teir, og teir vórðu ógvuliga óttafullir. Og eingilin segði við teir: Óttist ikki; tí sí, eg kunngeri tykkum eini stór gleðiboð, sum skulu verða fyri alt fólkið. Tí at tykkum er í dag ein frelsari føddur, sum er Harrin Kristus í Dávids staði! Og hetta skulu tit hava til merkis: Tit skulu finna eitt barn reivað og liggjandi í eini krubbu. 

Og í somu stund var hjá einglinum ein fjøld av himmalskum herskarum, sum lovaðu Guði og søgdu: Heiður veri Guði í hægsta himli, og friður á jørð, og í menniskjum góður tokki! 

Og tað hendi, tá ið einglarnir vóru farnir frá teimum aftur til himmals, tá søgdu hirðarnir hvør við annan: “Latum okkum nú fara beinanvegin til Betlehem og vita um hesi tíðindi, sum hend eru, og sum Harrin hevur kunngjørt okkum.” Og teir fóru við skundi hagar og funnu bæði Mariu og Jósef og barnið liggjandi í krubbuni. Og tá ið teir sóu tað, søgdu teir frá teimum orðum, sum talað høvdu verið til teirra um hetta barn. Og øll, ið hoyrdu tað, undraðust á tað, sum teimum varð sagt av hirðunum. Men Maria legði sær øll hesi orð í geyma og hugsaði um tey í hjarta sínum. Og hirðarnir fóru avstað aftur, og teir lovaðu og prísaðu Guði fyri alt tað, sum teir høvdu hoyrt og sæð, soleiðis sum tað hevði verið sagt við teir. 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

  • Blaðið

    Stovnað 2020

    Útgevari: Knassar

    Upplag: 1218

    Lisnar síður: 6586

    Dagført 10. hvørt sekund
  • Samband

    tel. 20 80 80

    [email protected]



    Ingi Samuelsen

    Redaktørur

    [email protected]

    tel. 22 22 73


  • Borgar Kristiansen

    Lýsingarráðgevi

    [email protected]

    tel. 23 66 01

2 Leygardagur 23. desember 2023

Oyggjaleikir 2027 verða í Føroyum

Á Guernsey í summar varð avgjørt, at Oyggjaleikirnir 2031 skuldu vera í Føroyum. Leikirnir 2027 skuldu eftir ætlan vera á Ynis Môn, men av serligum orsøkum hevur Ynis Môn trekt seg, og tí hava Føroyar fingið í boði at vera vertir longu í 2027

(Mynd: Jens Kr. Vang)
SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Á Guernsey í summar, varð avgjørt, at Oyggjaleikirnir 2031 skuldu vera í Føroyum. Leikirnir 2027 skuldu eftir ætlan vera á Ynis Môn, men av serligum orsøkum hevur Ynis Môn trekt seg, og hava Føroyar tískil fingið í boði at vera vertir fyri Oyggjaleikunum longu í 2027. ÍSF hevur tikið av møguleikanum, boða ÍSF og Løgmansskrivstovan frá.

Føroyar vóru vertir fyri Oyggjaleikunum í 1989. Nú, næstan fýrati ár seinni, hendir tað aftur. Talan verður um 24 luttakandi tjóðir og góðar 3.000 íðkarar, sum koma til Føroya at kappast. ÍSF og landstýrið eru sannførd um, at vit eru klár at hýsa Oyggjaleikunum í 2027. Fyrstu fyrireikingar fara í gongd tíðliga í nýggjá árinum.

– Eg eri sera fegin um, at Føroyar hava møguleika at skipa fyri Oyggjaleikunum í 2027. Við fleiri enn 3.000 íðkarum, umfamt hjálparfólkum og áskoðarum, eru Oyggjaleikir nógv tað størsta einstaka ítróttarliga tiltak í Føroyum nakrantíð. At vera vertir fyri Oyggjaleikunum hevur fyrst og fremst stóran týdning ítróttarliga, men eisini fyri okkara ferðavinnu og fyri Føroyar sum land, sigur Aksel V. Johannesen, løgmaður.

Jörgen Pettersson, formaður í altjóða Oyggjaleikanevndini vísir takksemi fyri, at Føroyar hava játtað at verða vertir í 2027. Í viðmerking sigur hann soleiðis:

– Føroyar hava víst ábyrgd og tikið eitt tak fyri liðið, nú ein av limaoyggjunum møtti avbjóðing, sum ikki bar til at loysa. Hetta er kjarnan í Oyggjaleikafamiljuni. Vit eru saman um sigrar eins væl og um avbjóðingar.

– Hetta følist sum ein dreymur, sum blívur til veruleika, sigur Elin Heðinsdóttir Joensen, forseti í ÍSF.

– Vit hava verið klár at skipa fyri Oyggjaleikunum í fleiri ár. Tí hevur tað verið leingi at bíða heilt til 2031, tá ið Oyggjaleikirnir skuldu koma aftur til Føroyar. Vit eru klár og merkja stóran stuðul frá føroyska samfelagnum. Vit fara í felag at vísa, at Oyggjaleikirnir 2027 eru í tryggum hondum, sigur hon.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2023

3 Leygardagur 23. desember 2023

Gerhard kvetti snórin

Við ørmunum yvir høvd stórfegnaðist borgarstjórin í Skopun, Gerhard Lognberg, um at Sandoyartunnilin nú er latin upp

(Mynd: Jens Kr. Vang)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Seinnapartin hósdagin varð koyrandi hjá almenninginum gjøgnum Sandoyartunnilin. Gerhard Lognberg, borgarstjóri í Skopunar kommunu, snórin við einum grindaknívi.

Løtuna aftaná stórfegnaðist hann stóð hann við ørmunum yvir høvd. Ein rørandi løta fyri Gerhard, sum hevur arbeitt so nógv fyri hesum tunli.

[object Object]

[object Object]

Eftir at snórurin varð kvettur fór elsti bilførarin í Sandoynni, 90 ára gamli Herman Petersen úr Skálavík, at koyra ígjøgnum Sandoyartunnilin sum tann fyrsti.

Undan hátíðarhaldinum, ið varð hildið inni í tunnilsmunnanum í Traðardali í Sandoy, høvdu nærum 1.200 fólk nýtt høvið til at renna, ganga ella súkkla gjøgnum tunnilin undir Skopunarfjørð.

Sandoyartunnilin er 10,8 kilometrar langur, og verður harvið longsti tunnil í Føroyum. Lægsta punkt er 155 metrar undir havbotninum, og eins og í Eysturoyartunnlinum er mesta hallið 5 prosent.

Fram til 10. januar er ókeypis at koyra ígjøgnum tunnilin. Kostnaðurin fyri at koyra gjøgnum tunnilin verður hin sami, sum gjøgnum Eysturoyartunnilin. Fyri persónbilar verður prísurin 75 krónur við haldi og 175 krónur uttan hald.

Sí meira um upplatingarhátíðarhaldið á Portalinum:

[object Object]

2000 fólk undir Skopunarfirði

[object Object]

Myndir: Hátíðardámur og spenningur í Sandoynni

[object Object]

Myndir: Tunnilsrenning í Sandoyartunnlinum

[object Object]

Myndir: Fólk komin upp í Traðardali

[object Object]

Video: Vælkomin veri í stóru verð

[object Object]

Fyrsti bilurin farin ígjøgnum Sandoyartunnilin

[object Object]

Myndir: Hátíðarhald í Traðardali

[object Object]

Jólamaðurin fyrstur á mál í báðum endum


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

4 Leygardagur 23. desember 2023

Sandoyartunnilin í hagtølum

Í Sandoynni eru 577 persónbilar og 166 vøruvognar, lastbilar og bussar

(Mynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tey 1.200 fólkini í Sandoynni verða í morgin knýtt at meginøkinum, og 48.300 fólk í meginøkinum verða knýtt at Sandoynni.

Meginøkið fevnir nú um góð 90 prosent av fólkinum í Føroyum.

Hagstovan hevur sett hagtølini upp niðanfyri:

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

5

Størv

Løgfrøðiligur málsviðgeri við ábyrgd fyri talgildan

Meira Umsóknarfreist: 14. oktober 2024

Dataleiðari til Føroya Tele

Meira Umsóknarfreist: 13. oktober 2024

Nettøkningur til Elektron

Meira Umsóknarfreist: 20. oktober 2024

Speditørur

Meira Umsóknarfreist: 13. oktober 2024

Kervistøkningur til Elektron

Meira Umsóknarfreist: 20. oktober 2024

Samskiftisfólk til Sev

Meira Umsóknarfreist: 19. oktober 2024

Grafisk designer till kommunikationsavdelning

Meira Umsóknarfreist: 31. oktober 2024

Spennandi lestrarstarv á HR- og fyrisitingardeildini hjá Atlantic Airways

Meira Umsóknarfreist: 28. oktober 2024

Góðskuleiðari til kryvjivirkið á Strondum

Meira Umsóknarfreist: 25. oktober 2024

Roðin søkir eftir sjúkrarøktarfrøðingum, heilsurøktarum og heilsuhjálparum til demensdeildina, Suðurstovu.

Meira Umsóknarfreist: 17. oktober 2024

Stjóri til Tjóðsavnið

Meira Umsóknarfreist: 01. november 2024

Starvsfólk til KAFÉ FAE á flogvøllinum

Meira Umsóknarfreist: 16. oktober 2024
6 Leygardagur 23. desember 2023

Tórshavnar kommuna og Sands kommuna gjørt avtalu um tilbúgving

Við hesi avtalu bindur Tórshavnar Sløkkilið seg til at røkja allar uppgávur í sambandi við tilbúgvingina í Sands kommunu, harímillum eisini í Sandoyartunnlinum

 
SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tórshavnar kommuna og Sands kommuna skrivaðu í farnu viku undir samstarvsavtalu um tilbúgving í samband við Sandoyartunnilin.

Hetta er ein stórur dagur, vóru Heðin Mortensen, borgarstjóri í Tórshavnar kommunu, og Heri Sverrason, borgarstjóri í Sands kommunu, samdir um.

Sandoyartunnilin kemur upp í Traðardali, sum liggur í Sands kommunu. Tískil hevur Sands kommuna ábyrgdina fyri tilbúgvingini. Hetta er ein stór uppgáva, og tí hevur Sands kommuna vent sær til Tórshavnar kommunu um samstarv.

Við hesi avtalu bindur Tórshavnar Sløkkilið seg til at røkja allar uppgávur í sambandi við tilbúgvingina í Sands kommunu, harímillum eisini í Sandoyartunnlinum.

Tilbúgvingin er undir dagligari leiðslu av tilbúgvingarleiðaranum hjá Tórshavnar Sløkkiliðið. Tilbúgvingarnevndin fyri Sands kommunu hevur dagligu, yvirskipaðu ábyrgdina av tilbúgvingini.

Sambært avtaluni fer Tórshavnar Sløkkilið at hava dagliga raksturin og átaksábyrgdina í Sandoyartunlinum. Men ábyrgdin liggur framvegis hjá Sands kommunu.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2023

7 Leygardagur 23. desember 2023

Óttast fyri friðaðu Mølheyggjunum heima á Sandi

Økið er sera sjáldsamt og tí friðað. Økið átti at verið hegnað inni, so tað bert ber til at ferðast á økinum til gongu, heldur savnsvørður hjá Tjóðsavninum

(Sanvsmynd Eileen Sandá)
SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nú Sandoyartunnilin er latin upp, rópar Tjóðsavnið varskó og kunnar um, at sjáldsomu mølheyggjarnir heima á Sandi eru friðaðir, nú væntast kann at nógv fólk fara at vitja hetta sjáldsama náttúrufyribrigdið, sum ikki er at síggja aðrastaðni í Føroyum.

Tað er av týdningi, at fólk, sum leita sær hagar, kenna til hetta økið, skrivar Kolbrún í Haraldstovu, savnsvørður í plantudeildini hjá Tjóðsavninum á heimasíðu Tjóðsavnsins.

Hon vísir á, at hóast økið er friðað, so eru fá tekin, ið vísa á hetta, tá komið verður á staðið. Kolbrún í Haraldsstovu heldur, at økið átti at verið hegnað inni, so at tað bert ber til at ferðast til gongu í økinum, tí nógva ferðslan ávirkar viðbrekna umhvørvið har. Hon heldur eisini, at gøtur áttu at verið gjørdar til gangandi ferðslu, soleiðis at heyggjarnir vórðu órógvaðir sum minst.

Geinin er soljóðandi:

Mølheyggjar á Sandi eru friðaðir

Størsti partur av fjøru okkara er klettur og berg. Innast í summum firðum, har bakkin gongur heilt út á sjógv, er strandarong, og bert á heilt fáum støðum er sandstrond. Einans heima á Sandi eru rættiligir sandheyggjar. Teir nevnast Mølheyggjar.

Sambært kunngerð frá Yvirfriðingarnevndini dagfest 18. juli 1983 eru Mølheyggjar friðaðir við tí endamáli, at økið “skal varðveitast í sínum natúrliga líki og við varðveitslu av plantum, djórum og jarðfrøðiligum fyribrigdum”. Friðingin setur forboð fyri bygging og øðrum inntrivum, ið misprýða økið, samstundis sum hon eisini setur forboð fyri at taka grót, mold, sand, eyr, leir, plantur og dýr.

[object Object]
Sandsmarhálmur (Mynd: Tjóðsavnið)

Plantusløg binda sandin

Mølheyggjar eru vorðnir til í einum samspæli ímillum plantuvøkstur og sand, ið verður førdur á staðið við vindinum. Fyritreytin fyri at sandheyggjar kunnu koma í, er at nóg nógv er til av sandi, og at tey plantusløgini, ið kunnu geva lívd, eru til staðar soleiðis at sandurin, ið leggur seg uttan um planturnar, verður bundin við teirra rótgreining.

Vøksturin á sandheyggjum broytist frá sjónum og inneftir. Tað kemst av, at nøgdin av føðsluevnum økist inneftir. Vøksturin verður fjølbroyttari, og umhvørvið verður minni órógvað frá sjónum, og plantusløg, sum binda sandin betur, trívast.

Hægri plantur

Framman fyri Mølheyggjar út ímóti sjónum er fløt sandstrond. Frá sjóvarmálanum og inneftir skiftir vøksturin alt eftir teirra tolsemi fyri sjóráanum. Niðast við sjógvin eru viðurskiftini sera óstøðug við tað at økið er undir í sjógvi, tá ið tað fløðir, og tískil trívast hægri plantur ikki her.

Longri uppi, har árinið frá sjónum ikki er so stórt, finna vit tær fyrstu hægru planturnar. Vøksturin er knýttur at uppiløgstum tara, har tað tískil er føðsluríkari, og jørðin hevur størri evni at binda vætu (da. markkapacitet). Tann fyrsta plantan, ið vit møta á leiðini inneftir, er sandfjørukál (Cakile arctica). Sandfjørukál er ársplanta, og ymist er, hvussu stór búfjøldin hjá hesi plantu er frá ári til ár. Tað er knýtt at, hvussu stór frænøgd er umframt vakstrarumstøðunum á staðnum. Sandfjørukál er ein av okkara sjáldsomu strandarplantum. Hon finst bert á níggju ymiskum plássum her á landi, og hon átti helst at verið á lista yvir hótt plantusløg.

[object Object]
Sandfjørukál (Mynd: Tjóðsavnið)

Tillagingar

Longri inni veksur sanddunnuber (Honckenya peploides). Felags fyri sandfjørukál og sanddunnuber er, at hesar plantur vaksa skjótt, eru krúpandi, hava tjúkk og sevjumikil bløð og djúpgangandi rót. Alt hetta eru tillagingar, sum gera, at planturnar eru førar fyri at liva í harðføra umhvørvinum niðri í fjøruni.

Tann skjóti vøksturin ger, at plantan kann verja seg fyri sandáløgu. Tann krúpandi vøksturin og tjúkku bløðini gera, at plantan kann verja seg fyri sliti frá sandkornum, ið fúka yvir plantuna. Tann djúpgangandi rótin ger, at plantan er før fyri at halda sær fastari og kann økja um vatnupptøkuna. Og tey sevjumiklu bløðini virka til, at plantan betur er før fyri at standa ímóti uppturking og øktum saltmegni.

Størri fjølbroytni

Á leiðini nakað inneftir gerast sløgini fleiri, vøksturin tættari og fjølbroytni størri.

Umframt stórvaksnu grøsini sandsmarhálmur (Ammophila arenaria), breitt sævarkorn (Leymus arenarius) og sevkendur kveiki (Elymus farctus), sum eru sermerkt fyri Mølheyggjar, síggjast eisini vanligar strandarplantur sum gásamura (Potentilla anserina), hálshvít baldursbrá og tann heldur sjáldsamara skotsk meistaraurt (Ligusticum scoticum). Skrykkjukrøkja (Vicia cracca), ið er vanligari í bønum, finna vit eisini her.

tt plantusløg

Longri inni aftur eru sandheyggjarnir. Har teir eru hægstir, eru teir fleiri metrar høgir. Tær plantur, ið seta dám á Mølheyggjar, eru tey stórvaksnu grøsini sandsmarhálmur (Ammophila arenaria), breitt sævarkorn (Leymus arenarius) og sevkendur kveiki (Elymus farctus). Hesi grøsini finna vit á bert fáum plássum í Føroyum, og eru tey tí sett á lista yvir hótt plantusløg í Føroyum.

Á flata økinum innan fyri Mølheyggjar gerst margfeldi størri, her finna vit ein hóp av ymiskum urtum. Vit varnast serliga ymisk sløg av stórvaksnum børkubónda av slagnum reyður børkubóndi (Dactylorrhiza purpurella) og grønligt hjúnagras (Coeloglossum viride). Hesar plantur kunnu gerast upp í 25-30 cm høgar.

[object Object]
Skotsk meistaraurt (Mynd: Tjóðsavnið)

Skordýr

Skordýr eru funnin á Mølheyggjum á Sandi, ið ikki eru funnin aðrastaðni í Føroyum, eitt nú “sandvongur” Chortodes stigmatica. Hann sæst frá síðst í juni til september. Hann er sera sjáldsamur í Føroyum, tí hann trívist bert í sandjørð.

Enn vita vit onki um lívið hjá ormveruni. Orsøkin til, at sandvongur einans livir á Mølheyggjum á Sandi, er helst tann, at ormveran livir av rótini á einari av plantunum, ið vaksa har.

Eisini ein klukka, Otiorhynchus atroapterus,er einans funnin á Mølheyggjum á Sandi. Otiorhynchus atroapterus er ein trantklukka, ið einans finst við sandstrendur og á sandheyggjum. Hildið verður, at sandsmarhálmur er týdningarmesta føði hjá klukkuni.

Friðing

Hóast Mølheyggjar eru friðaðir eftir gomlu friðingarlógini, eru fá tekin, sum vísa hesa friðing, tá ið ein kemur á staðið. Tað er ivingarsamt, um fólk vita av, at økið er friðað, og at ein skal vera varin, soleiðis at náttúran verður órógvað sum minst.  

Um ein veruliga ynskir at varðveita økið í sínum natúrliga líki við varðveitslu av plantum, djórum og jarðfrøðiligum fyribrigdum, átti økið í minsta lagi at verið hegnað inni, soleiðis at ein bert sleppur inn á økið til gongu. Nógv ferðsla ávirkar samansetingina og skapi av Mølheyggjunum. Tí áttu gøtur at verið ásettar til ferðslu, soleiðis at heyggjarnir vórðu órógvaðir sum minst.

Tá nýggja náttúruverndarlógin kemur í gildið 1. januar 2024, eigur friðingin av Mølheyggjum at verða endurnýggjað, soleiðis at Mølheyggjar verða vardir undir nýggju náttúruverndarlógini.

Heimildir:

Fosaa, A.M, Gaard, M., Hansen, J. 2005. Reyðlisti. Náttúrulýsing - lendi og sløg. Frágreiðing um reyðlistaflokking av plantum og fuglum.

Fosaa, A.M. 2000. Villar plantur í Føroyum – yvirlit. Tórshavn, Plantusavnið á Tjóðsavninum 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2023

8 Leygardagur 23. desember 2023

2.400 tons av vatni skal pumpast upp um samdøgrið

KJ í Kambsdali hevur veitt pumpuskipanina í Sandoyartunnlinum

 
SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hósdagin varð samferðslusøga enn einaferð skrivað í Føroyum, nú Sandoyartunnilin lat upp fyri almennari ferðslu, og sandoyingar loksins vórðu knýttir at vegakervinum í meginøkinum.

KJ hevur veitt pumpuskipanina til Sandoyartunnilin, sum skal tryggja, at vatnið, sum lekur inn í tunnilin, verður fingið útaftur. Sjálvt um nógv er gjørt fyri at so lítið sum gjørligt lekur inn, renna umleið 2.400 tons av vatni inn um samdøgrið. Tilsamans 15 turrpumpur og seks dykkpumpur eru monteraðar í fimm pumpurúmum. Hesar tryggja, við stórum trygdarfaktori, at tað ikki kann koma fyri, at tunnilin fyllist við vatni.

[object Object]

Skipanin er ein sokallað trinpumping, sum merkir, at møguleiki er at velja um vatnið skal pumpast úr botninum og niðan til Sandoynna ella ímóti Gomlurætt, og at vatnið verður samlað so ovarlaga í tunnlium sum tilber fyri at spara orku.

KJ hevur somuleiðis veitt pumpuskipanir til Norðoyatunnillin og Eysturoyartunnilin.

Ólavur Asafsson Olsen, stjóri hjá KJ, sigur, at felagið hevur hollar royndir og kunnleika til pumpuskipanir í undirsjóvartunlum.

- Vit hava veitt pumpuskipanir til nógvar ymiskar verkætlanir í Føroyum, og tað er til at frøast um, at vit kunnu vera við sum veitari til slíkar stórar verkætlanir, sigur Ólavur.

Sandoyartunnilin er 10,8 kilometrar langur, og lægsta punktið í tunnlinum er 155 metrar undir vatnskorpuni. Arbeiðið við pumpuskipanunum og tunnlinum sum heild hevur gingið sera væl.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

9 Leygardagur 23. desember 2023

Avtala gjørd um nýggjan A320 simulator

Fyrsti flúgvarasimulator kemur eftir æltan til Føroya seint í 2024. Hetta er eitt stórt framstig fyri føroyska flogvinnu, sigur stjórin í Atlantic Airways

 
SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á sumri í fjør varð kunngjørt, at Atlantic Airways hevur sett á stovn Atlantic Airways Aviation Academy, tá keypsavtala varð undirskrivað um keyp av einum AW139 Reality H Full Flight tyrlusimulatori. 

Í gjár varð ein avtala afturat undirskrivað - hesa ferð við SIM International um keyp av einum A320 flúgvarasimulatori.

Tað merkir, at Atlantic Airways Aviation Academy í framtíðini kann bjóða flogskiparum til bæði tyrlur og flogfør framkomnar simulatorvenjingar.

- Ein A320 simulator er eitt stórt framstig fyri føroyska flogvinnu, og stuðlar hetta uppundir tann flogskúlan, sum Atlantic Airways longu hevur sett á stovn. Eins og við AW139 simulatorinum er hetta eitt vinnuligt bein hjá okkum at standa á, tí við hesum simulatorinum kunnu okkara egnu flogskiparar fáa simulatorvenjingar heima í Føroyum, umframt at vit kunnu bjóða flogskiparum úr øllum heiminum fyrsta floks flogvenjingar, sigur Jóhanna á Bergi, stjóri í Atlantic Airways.

[object Object]

[object Object]

- Tað er eitt myndugleikakrav, at flogskiparar fáa regluligar simulatorvenjingar, og við okkara egna simulatori gerst hetta munandi lættari og eisini meira atkomuligt fyri okkum og okkara manning, sigur Sámal Petur Danielsen, flogovasti hjá Atlantic Airways.

A320 simulatorurin hevur mest framkomnu tøkni, sum er tøk á marknaðinum, og saman við A139 tyrlusimulatorinum kann Atlantic Airways Aviation Academy frameftir bjóða eitt fjølbroytt úrval av venjingum til flogvinnuna.

Bygningurin, sum bæði tyrlu- og flúgvarasimulatorarnir skulu vera í, stendur í gerð og verður liðugur seint á sumri í 2024. Talan er um tvær sundurskildar hallir til sjálvar simulatorarnar, og harafturat eru eisini góðar umstøður til undirvísing og fyrisiting í sama bygningi.

- Vit fegnast um, at Atlantic Airways hevur valt okkara A320 simulator til sínar venjingar, og vit gleða okkum til spennandi samstarvið, sigur Frank Uit Den Bogaard, stjóri í SIM International.

A320 simulatorurin verður væntandi klárur at taka í nýtslu seint í 2024.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

10 Leygardagur 23. desember 2023

Byrjanartrupulleikar við nýggju battarískipanini

Tað vóru byrjanartrupulleikar við nýggju battarískipanini á Sundi, sum vóru orsøk til streymslitið í meginøkinum farna fríggjadag

 
SkrivaÐ:

Jan Müller

Nógvur vindur var inni á elnetinum, og tá vindurin knappliga minkaði, megnaði battarískipanin ikki at lofta øllum í senn, sigur SEV eftir hendingina, sum hevði við sær streymslit øllum í meginøkinum farna fríggjadag. 

- Vit skulu arbeiða við at fínstilla innstillingarnar. Tað er sjálvandi óheppið, men vit hava alla tíðina vitað, at neyðugt er at læra skipanina at kenna, sigur Jón Nielsen, deildarstjóri fyri Netið hjá Sev.

[object Object]Frá verksetanini av battarískipanini hjá SEV á Sundi herfyri (Mynd: Jan Müller)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2023

11 Leygardagur 23. desember 2023

Minnisvarði um kvinnur deyðar í barsilssong

Minnisvarðin, ið er tilevnaður av Guðrið Poulsen, varð avdúkaður í Fuglafirði sunnudagin

(Mynd: Almanna- og mentamálaráðið)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Sunnudagin varð minnisvarði til minnis um kvinnur deyðar í barsilssong, avdúkaður í Fuglafirði.

Tað eru Anne Mette Greve Klemensen, Brynhild Næs Petersen og Poulina Abrahamsen, sum saman hava staðið fyri at fáa minnismerkið reist í Fuglafirði í samstarvi við kommuna. 

- Ongin tøkk er nóg stór at bera tykkum fyri hesa vøkru og neyðugu gerð. Tit æra við hesum kvinnur, sum hava latið lív í barsilssong, og tit geva øllum eftirkomarum eitt stað til minnis og til sálarbót. Minnisvarðin talar tí sanniliga eisini tykkum til heiðurs og æru, segði Sirið Stenberg, landsstýriskvinna, í røðuni sum hon bar fram í sambandi við at minnisvarðin var avdúkaður.

- Í dag er tað tíbetur sera sjáldan, at kvinnur doyggja í barsilssong, men tað kann enn henda. Góð ljósmøðratænasta við høgari fakligheit hevur broytt hetta grundleggjandi. Ljóðmøður eru lívsneyðugar. Tær hava broytt okkara lívskor við síni vitan og førleika. Heilivágur, reinføri, heilsuupplýsing, kanningaramboð o.a. hevur ómetaligan týdning. Sama er við preventión, sum ger, at kvinnur fáa færri børn.

- Minnisvarðin er eisini týdningarmikil fyri bæði nútíðina, framtíðina og okkara ungu. Við hesum kunnu tey læra at taka søguna við sær, tá ið framtíðin verður skapað. Vit eru eisini tað, vit koma frá.

[object Object]Frá vinstru Poulina Abrahamsen, Guðrið Poulsen, listakvinna, Anne Mette Greve Klemmensen og Brynhild Næs Petersen (Mynd: Almanna- og mentamálaráðið)

[object Object]
(Mynd: Almanna- og mentamálaráðið)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2023

12 Leygardagur 23. desember 2023

Landsstýrið úttalar seg um Gaza-ósemjuna

- Vápnahvíld má fáast í lag beinanvegin. Høgni Hoydal hevur lagt fráboðan á føroyskum á heimasíðuna – og eini styttri boð á enskum á X

 
SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Høgni Hoydal, landsstýrismaður við uttanríkismálum, heitir nú á Ísrael og Hamas felagsskapin í Gaza um at fáa vápnahvíld í lag.

So sigast kann, at inniliga áheitanin frá tiltøkum og undirskriftainnsavningum um at úttala seg um Gaza-kreppuna hevur givið úrslit.

“Fráboðanin viðvíkjandi støðuni í Ísrael og Gaza” varð mánadagin løgd út á heimasíðuna hjá Uttanríkis- og vinnumálaráðnum.

Upp á fyrispurning frá Portalinum um føroyski sendimaðurin í Ísrael hevur fingið boð um at senda áheitanina til viðkomandi myndugleikar í Miðeystri og um fráboðanin er send út til onnur enn á egna heimasíðu, svarar Herálvur Joensen, aðalsrjóri í Uttanríkis- og vinnumálaráðnum.

“Fráboðanin er løgd á heimasíðuna (á føroyskum) og ein styttri ensk útgáva er send út á X (Twitter)”.

Fráboðanin á heimasíðuni hjá Uttanríkis- og vinnumálaráðnum er soljóðandi:

Fráboðan viðvíkjandi støðuni í Ísrael og Gaza

Tað er ein ófatiligur sorgarleikur, vit síggja í Gasa og Ísrael. Føroyar hava áður fordømt ræðuliga álopið frá Hamas á Ísrael og drápini á ísraelsk sivilfólk 7. oktober í ár. Føroyar viðurkenna rættin hjá Ísrael at verja seg og at taka stig fyri at forða fyri eini endurtøku av óunniliga álopinum hjá Hamas. Men hetta skal fara fram í samsvari við altjóða lóg, herundir humanitera lóg. Ein ræðuleiki rættvísger ikki ein annan. Líka so skakað, sum vit vóru av hendingunum tann 7. oktober, líka so óunniligt er tað at síggja og hoyra um oyðileggingar og stóra talið av sakleysum deyðum í Gasa – harímillum børn og kvinnur. Vápnahvíld má tí fáast í lag beinanvegin og allir gíslar eiga at verða treytaleyst latnir leysir.

Altjóða lóg er einasti vegur at skapa frið og framtíð hjá fólki, heruppií altjóða reglur um krígsførslu og verju av rættindum hjá sivilum fólki í krígsstøðu. Sum partar í vápnaðum stríði mugu Ísrael og Hamas halda altjóða og humanitera lóg, við at taka øll neyðug stig til tess at verja sivil og sivilt undirstøðukervi og virksemi. Humanitera støðan í Gasa er syndarlig, og hjálp má sleppa ótarnað fram til neyðstødd. Samstundis má virkast av øllum alvi fyri varandi friði millum partarnar.

Fortreytin fyri friði er ein loysn við tveimum ríkjum. Samstundis sum Ísrael brúkar rættin at verja seg, mugu palestinar í Gasa og á Vestara áarbakka fáa betri kor at liva undir og tilsøgn frá øllum viðkomandi pørtum um eina viðurkenning av Palestina sum ríki.

Høgni Hoydal
landsstýrismaður í uttanríkis- og vinnumálum 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

13 Leygardagur 23. desember 2023

Fíggjarlógin samtykt og løgtingið farið í jólafrí

26 atkvøddu fyri og fimm atkvøddu blankt

Sum sigur er, syngur løgtingið og landsstýrisfólk "gleðilig jól" áðrenn tey fara í jólafrí (Skíggjamynd: Løgtingið)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Mánadagin fór løgtingið í jólafrí eftir at hava samtykt fíggjarlógina fyri 2024 við triðju og seinastu viðgerð.

Ellivu broytingaruppskot, men bara eitt teirra - frá einari samlaðari fíggjarnevnd - var einmælt samtykt. Broytingaruppskotið frá tingfólkum úr Norðoyggjum, um at lata mentanarhúsinum Varpinum fimm milliónir krónur, fekk ikki undirtøku.

Tá avtornaði vóru 26 sum atkvøddu fyri fíggjarlógini, og fimm blankt. Eingin atkvøddi í móti.

Sambandsflokkurin atkvøddi saman við samgonguni fyri fíggjarlógini. Fólkafloksumboðini atkvøddu blankt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

14 Leygardagur 23. desember 2023

Fara undir Tjørnuvíkartunnilin komandi ár

Tunnilstoymið, sum so smátt riggar av á Sandoynni, skal bora tunnilin til Tjørnuvíkar. 4,6 milliónir eru settar av á fíggjarlógini

Tjørnuvík (Savnsmynd: Pól Sundskarð)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Samgongan hevur sett 4,6 milliónir krónur av í fígggjarlógini til at gera lendisarbeiði og aðrar fyrireikingar, so tunnilstoymið kann fara undir at gera Tjørnuvíkartunnilin longu í 2024. 

Herfyri varð tunnilin til Dals skotin í gjøgnum og tunnilstoymið byrjar so smátt at rigga av á Sandoynni.

- Fyri okkum í samgonguni er tað avgerandi, at arbeiðsfólkið í toyminum kann halda fram at arbeiða og útgerðin framhaldandi verða gagnnýtt. 

- Verandi vegur til Tjørnuvíkar er, sum flest øllum kunnugt, bæði smalur og ótryggur. Ikki er óvanligt, at har eru omanlop. Harafturat er vegurin sera ótíðarhóskandi um summarið, tí Tjørnuvík er eitt av fremstu ferðamálum í Føroyum. Tað hevur verið tosað um tunnil til Tjørnuvíkar í áratíggju og í er tað í tøkum tíma, at tunnilin nú verður gjøgnumførdur, sigur Kim Durhuus, løgtingsmaður fyri Javnaðarflokkin.

[object Object]Kim Durhuus (Savnsmynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

15 Leygardagur 23. desember 2023

Yvirtaka arbeiðs- og uppihaldsloyvir og familjusameining

Í hesum sambandi er neyðugt at økja um starvsfólkaorkuna í Útlendingastovuni, sum er stovnur undir Løgmálaráðnum, sum skal umsita uppgávuna. Játtanin til útlendingastovuna veksur tí við 500.000 krónum í 2024

– Eg veit at privata vinnan framvegis eftirlýsir arbeiðsmegi, og tí er tað gott at vit fáa stytt upp aftur meira um bíðitíðirnar til at fáa arbeiðs- og uppihaldsloyvi í Føroyum, sigur Bjarni Kárason Petersen, landsstýrismaður við lógarmálum (Savnsmynd)
SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Føroyar yvirtaka í 2024 avgreiðsluna av arbeiðs- og uppihaldsloyvum og familjusameining, sum enn er danskt málsøki, og sum Udlændingestyrelsen umsitir.

Í hesum sambandi er neyðugt at økja um starvsfólkaorkuna í Útlendingastovuni, sum er stovnur undir Løgmálaráðnum, sum skal umsita uppgávuna. Játtanin til útlendingastovuna veksur tí við 500.000 krónur í 2024.

Stórur vøkstur hevur seinastu árini verið í talinum á uppihaldsloyvum til útlendingar, sum koma til Føroya at arbeiða. Vøksturin kemur serliga av eftirspurninginum eftir arbeiðsmegi til føroyska arbeiðsmarknaðin og av fast track skipanini, sum kom í gildi í november 2021. Í 2018 vóru 1.122 mál um uppihaldsloyvi, og í 2022 var hetta talið vaksið upp í 2.848 mál um uppihaldsloyvi. Talið á arbeiðsloyvum til fólk, sum komu til Føroya úr landi uttanfyri Evropa, vaks í sama tíðarskeiði úr 75 upp í 635 loyvi. Tørvur er at taka málsøkið heim og at tryggja eina smidliga viðgerð av arbeiðs-, uppihaldsloyvum og familjusameining.

– Tilflytarar hava verið týdningarmiklir fyri okkara samfelag og ikki minst fyri okkara arbeiðsmarknað seinastu árini. Eg veit at privata vinnan framvegis eftirlýsir arbeiðsmegi, og tí er tað gott at vit fáa stytt upp aftur meira um bíðitíðirnar til at fáa arbeiðs- og uppihaldsloyvi í Føroyum, sigur Bjarni Kárason Petersen, landsstýrismaður við lógarmálum.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2023

16 Leygardagur 23. desember 2023

Nýggir lógarkarmar fyri burðadygga orku

Landsstýriskvinnan við umhvørvismálum hevur sent uppskot um nýggjar lógarreglur fyri el og fjarhita í almenna hoyring. Reglur verða ásettar um loyvisveitan, árinsmetingar, prísásetingar, útrokning av CO2-útláti og ognartøkuheimild. Eisini verður ein elmarknaður skipaður

 
SkrivaÐ:

Jan Müller

Ingilín D. Strøm, landsstýriskvinna við umhvørvismálum, vil skipa karmarnar soleiðis, at rættilig ferð kemur á grønu orkuútbyggingarnar komandi árini. Bæði viðvíkjandi vind- og sólorku, sum krevja alment útboð, men eisini innan fjarhita og smærri orkuútbyggingar.

Lógaruppskotið, sum nú er sent í hoyring, ásetur greiðar reglur um loyvisveitan og at tryggja gjøgnumskygni í el- og fjarhitaprísum. At skipa ein el-marknað skal skunda undir orkuskiftið hjá privatum og vinnuligum kundum, og betra um møguleikarnar hjá SEV at gagnnýta grønu orkuframleiðsluna.

Krav verður sett um árinsmetingar á umhvørvið og náttúru. Harumframt skal útrokning av CO2-útlátinum frá orkuframleiðsluni tryggja, at burðadygga orkuveitingin verður vald til. Eisini verður ognartøkuheimild útvegað til framtíðar vindorku- og fjarhitaútbyggingar, har ikki ber til at fáa semju um leigu ella keyp av lendi.

Uppskotið til lóg um broytingar í elveitingarlógini er sent í almenna hoyring og liggur á almenna ummælisportalinum og her.

Freistin at senda viðmerkingar til umhvørvi@umhvørvi.fo er 24. januar 2024.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

17 Leygardagur 23. desember 2023

Fáa vetrarfrí í tríggjar dagar á hvørjum ári

Hetta kemur í gildi í 2025. Umframt hetta fáa føroysku fólkaskúlarnir tveir frídagar at ráða yvir, ið teir sjálvir leggja. Hinvegin minkar summarfrítíðin við tveimum døgum

Í fyrstu syftu er talan um eina trý ára royndarskipan (Mynd: Sverri Egholm)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Nógv umrødda vetrarfrítíðin hjá fólkaskúlanum fer skjótt at koma í gildi. Hetta hevur Barna- og útbúgvingarmálið kunngjørt í vikuni.

- Fráboðanin um frítíðir og frídagar í fólkaskúlanum 2024-2025 er send út til allar skúlarnar í Føroyum. Vetrarfrítíðin verður komandi skúlaár tríggjar dagar í viku 7, mikudag, hósdag og fríggjadag 12. til 14. februar. Harumframt fáa skúlarnir tveir frídagar at ráða yvir, ið teir sjálvir leggja.

Harvið kemur skúlaárið at síggja nakað øðrvísi út skjótt. Árliga skúladagatalið hjá næmingum fólkaskúlans verður tó framhaldandi 193 dagar.

Tað hevur verið eitt sindur av kjaki um, hvørt tað er rætt at seta vetrarfrí í verk ella ikki. Summi fagna hesum eyka frídøgunum millum jólaferiuna og páskaferiuna og vísa á, at tað er tiltrongt. Nógv eru tó eisini ímóti - millum annað hevur nakað av misljóðið verið í samgonguni um vetrarfrítíðina.

Talan er um eina trý ára royndarskipan, staðfestir bumr.fo.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

18 Leygardagur 23. desember 2023

Erla Kongsdóttir byrjar at røkja Hestleiðina í apríl

Eitt brek í einum gervi skal umvælast. Harvið verður tað Teistin, ið røkir siglingina á Hestleiðini næstu mánaðirnar

- Nú Sandoyartunnilin er latin upp, verður siglingin millum Hest og Gomlurætt ein sjálvstøðug farleið. Erla Kongsdóttir fer væntandi at byrja í sigling á Hestleiðini í apríl (Mynd: Sverri Egholm)
SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nú Sandoyartunnilin er latin upp, verður siglingin millum Hest og Gomlurætt ein sjálvstøðug farleið. Sum áður boðað frá, verður tað Erla Kongsdóttir, ið fer at røkja Hestleiðina. 

Erla Kongsdóttir fer væntandi at byrja í sigling á Hestleiðini í apríl, eftir at eitt brek á einum av girunum er blivið umvælt. Fyrstu tíðina røkir Teistin siglingina á Hestleiðini. 

Allir túrarnir í víðkaðu ferðaætlanini á Hestleiðini eru tilkall. Møguligt verður nú hjá hestfólki at ferðast tíðliga um morgunin. 


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

19 Leygardagur 23. desember 2023

Norðurlandahúsið fullsett við arbeiðsgevarum á Jobmatch

Í ár verða 77 arbeiðsgevarar á Jobmatch, sum er tað mesta nakrantíð

 
SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í ár verður Norðurlandahúsið fullsett við føroyskum arbeiðsgevarum, sum vilja koma á tal við lesandi ella fólkum við útbúgving ella royndum, sum sóknast eftir starvi ella øðrum samstarvi í Føroyum.

Jobmatch hevur veruliga vunnið sær sess sum afturvendandi starvstevna millum jóla og nýggjárs, og undirtøkan er vaksandi á hvørjum ári.

– Í ár var mest sum fullsett við fyritøkum og stovnum longu í oktober mánaði. Vit hava so roynt at útvega meira pláss í Norðulandahúsinum, og á tann hátt hava vit fingið rúm fyri 77 arbeiðsgevarum, sigur Katrin I. Gregersen, samskipari av Jobmatch. Hetta er tað mesta nakrantíð.

Longu nú hava nógv fólk bílagt sær eitt jobprát, og til ber at gera hetta umvegis hemasíðuna jobmatch.fo fram til 28. desember kl. 12. Men best er at bíleggja í góðari tíð.

– Tað er eitt sera breitt úrvæl av arbeiðsgevarum frá bæði tí privata og almenna geiranum, innan framleiðslu, hondverk, tænstu, gransking og fyrisiting. Á heimasíðuni jobmatch.fo ber til at kunna seg um einstøku fyritøkuna ella stovnin, sigur Katrin.

Jobmatch starvstevnan verður fríggjadagin 29. desember i Norðurlandahúsinum. Tiltakið er ókeypis fyri vitjandi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2023

20 Leygardagur 23. desember 2023

Fer ikki at brúka tulkatænastuna

Grønlendskir og føroyskir fólkatingslimir kunnu nú fáa ískoyti til tulk, so teir kunnu tosa teirra móðurmál í fólkatingssalinum, men Anna Falkenberg, fólkatingskvinna fyri Sambandsflokkin, ætlar sær framhaldandi at tosa danskt

– Fyri at einki ivamál skal vera, so skal eg gera greitt, at Sambandsflokkurin á Fólkatingi fer ikki at brúka skipanina hjá Fólkatinginum um at fáa pening til tulk, sigur Anna Falkenberg, fólkatingskvinna fyri Sambandsflokkin (Savnsmynd)
SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í undanfarnu viku boðaði fólkatingið frá, at grønlendskir og føroyskir fólkatingslimir nú kunnu fáa ískoyti á 67.000 krónur til tulk, so teir kunnu tosa teirra móðurmál í fólkatingssalinum, men Anna Falkenberg, fólkatingskvinna fyri Sambandsflokkin, ætlar sær ikki at brúka hendan møguleikan.

– Fyri at einki ivamál skal vera, so skal eg gera greitt, at Sambandsflokkurin á Fólkatingi fer ikki at brúka skipanina hjá Fólkatinginum um at fáa pening til tulk, sigur hon í tíðindaskrivi frá Sambandsflokkinum á Fólkatingi.

Føroysku og grønlendsku flokkarnir hava møguleikan at gerast partur av nýggju skipanini, men tað merkir ikki, at flokkarnir uttan víðari fáa hendan peningin. Teir kunnu søkja um peningin, um tørvur er á tí, og føroyska fólkatingskvinnan sigur seg ikki hava tørv á hesum.

– Eg havi ikki brúk fyri hasi skipanini, sum støðan er nú, tí eg fari framhaldandi at tosa danskt í Fólkatingssalinum. Er tað tørvur á onkrari umseting í sambandi við fólkatingsarbeiðið, so verður tað avgreitt undir verandi skipan við floksstuðli, sigur Anna Falkenberg.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2023

21 Leygardagur 23. desember 2023

Eitt ár og níggju mánaðir í fongsul fyri at misnýta børn á internetinum

Rætturin hevur dømt í málinum um grooming, har 16 føroysk børn millum 10 og 17 ár hava verið fyri kynsligum ágangi á netinum

(Mynd: Føroya rættur)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein 58 ára gamal maður er í Føroya Rætti dømdur 1 ár og 9 mánaða treytaleysa fongsulsrevsing fyri kynsliga misnýtslu av børnum.

Tað skrivar løgreglan í tíðindaskrivi.

Misnýtslan er framd á fleiri sosialum miðlum. Tað er serliga farið fram á Snapchat, men tó eisini á TikTok og F3.

Maðurin fekk eisini eitt tíðaróavmarkað kontaktforboð, sum er forboð fyri, gjøgnum internetið ella tílíka skipan, at royna at fáa samband við børn undir 18 ár.

Bæði dømdi og ákæruvaldið hava nú 14 dagar at kæra dómin.

Maðurin situr framhaldandi í varðhaldi, sigur løgreglan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

22 Leygardagur 23. desember 2023

Súrevnisfløska sprongdist í ovninum

Ovnurin á Brennistøðini á Hjalla fekk nakað av skaða tá ein súrevnisfløska sprongdist

(Mynd: Kringsýnismynd / Tórshavnar kommuna)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Væntandi tekur tað tvær vikur at umvæla skaðan á ovninum á Brennistøðini á Hjalla, sum týskvøldið fekk nakað av skaða. Arbeiðið byrjar aftan á nýggjár.

Ein oxygenfløska sprongdist í ovninum, og tað hevur millum annað við sær, at loftið í ovninum má skiftast. 

Hetta hevur kortini onga ávirkan á ruskið hjá húsarhaldunum, tí Endurnýtslan er opin, sum vanligt, sigur Tórshavnar kommuna.

Fyritøkur og virki hava fingið áheitan at skilja rusk, eitt nú byggitilfar, í vátt og turt rusk. Síðani verður tað handfarið á Brennistøðini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

23 Leygardagur 23. desember 2023

Farsóttarnevndin vald av nýggjum

Farsóttarøkið verður formliga yvirtikið á nýggjárinum. Fútin heldur fram sum formaður

(Savnsmynd)
SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Margit Stórá, landsstýriskvinna viðí heilsumálum, heilsaði í vikuni uppá nýggju farsóttarnevndina.

Á nýggjárinum verður farsóttarmálsøkið formliga yvirtikið frá donskum myndugleikum. Við uppskotinum fáa føroyskir myndugleikar lóggávuvaldið og útinnandi valdið á málsøkinum. Farsóttarøkið fevnir um øll tey viðurskifti í tí føroyska samfelagnum, sum kunnu verða ávirkað av einari farsótt, um so er, at tey ikki verða flokkað undir eitt annað málsøki, sum ikki er yvirtikið.

Í sambandi við yvirtøkuna av málsøkinum, er nýggj farsóttarnevnd sett. Í farsóttarlógini er ásett, at farsóttarnevndin er manna við seks føstum limum umframt trimum limum, sum landsstýrisfólkið velur. Føstu limirnir í farsóttarnevndini eru fútin, stjórin í Fólkaheilsustýrinum, landslæknin, stjórin á Heilsufrøðiligu Starvsstovuni, landsdjóralæknin og stjórin á TAKS.

Fyrsti fundur hjá nýggju farsóttarnevndini var í gjár, har nevndin skipaði seg. Michael Boolsen, fúti, er formaður í farsóttarnevndini.

Føstu limirnir í nevndini eru: Michael Boolsen, fúti, Bjarni á Steig, stjóri í Fólkaheilsustýrinum,  Lars Fodgaard Møller, landslækni, Bárður Enni, stjóri á Heilsufrøðiligu Starvsstovuni, Birna Mørkøre, landsdjóralækni, og Eyðun Mørkøre, stjóri á TAKS.

Limirnir, sum landsstýriskvinnan hevur valt, eru Turid Arge, aðalstjóri í Heilsumálaráðnum, Gunnvá Guttesen, varastjóri við sjúkrarøktarfrøðiligari bakgrund í Sjúkrahúsverkinum, og Eyðun Christiansen, stjóri í Kommunufelagnum.

Farsóttarnevndin ráðgevur og vegleiðir um handfaringina av alment vandamiklum og samfelagskritiskum sjúkum.

[object Object]
Frá vinstru: Birna Mørkøre, Lars Fodgaard Møller, Bárður Enni, Eyðun Mørkøre, Margit Stórá, Bjarni á Steig, Eyðun Christiansen, Michael Boolsen og Turid Arge
 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

24
Leygardagur 23. desember 2023

Útflutningurin av fiskavørum vaksin 450 milliónir krónur

Fyrstu tíggju mánaðirnar í ár hava Føroyar útflutt fiskavørur fyri 9,8 milliardir krónur

(Savnsmynd: Hagstovan)
SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fyrstu tíggju mánaðirnar í ár hava Føroyar útflutt fiskavørur fyri 9,8 milliardir krónur, ið eru 450 milliónir krónur meira - ella 4,8 prosent meira - enn sama tíðarskeið í 2022, skrivar Hagstovan.

Samlað varð útflutt fyri 10,5 milliardir krónur - 320 milliónir krónur - ella 3,1 prosent - meira enn sama tíðarskeið í fjør.

Størsti vøksturin sæst í bólkunum "Slógv og fiskaúrdráttir" og "Annar fiskur"- Meginparturin av vørunum í bólkunum er lýsi, mjøl, fóður og líknandi fiskavørur.

Virðið á laksaútflutninginum er minkað 239 milliónir krónur - 5,3 prosent. Nøgdin er minkað 7.990 tons - 13,3 prosent. Prísurin hevur verið góður, og enn er ein ávísur vøkstur í ársmiðalprísinum, skrivar Hagstovan.

Útflutningsvirðið fyri botnfiskasløgini toskur, upsi og hýsa er minkað 254 milliónir krónur, ella ávikavist 18 prosent, níggju prosent og 23 prosent. Prísgongdin er lækkandi fyri øll tey týdningarmestu fiskasløgini – laksur undantikin.

Vinarliga broyt tínar kennifíla - og privatlívsstillingar fyri at síggja hetta innihald

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2023

25 Leygardagur 23. desember 2023

Innfluttu fyri 10,1 milliard fyrstu tíggju mánaðirnar

Tað er fýra prosent minni enn sama tíðarskeið í fjør

(Savnsmynd: Hagstovan)
SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fyrstu tíggju mánaðirnar av 2023 innfluttu føroyingar fyri 10,1 milliard krónur, ið er fýra prosent minni enn sama tíðarskeið í 2022.

Vinarliga broyt tínar kennifíla - og privatlívsstillingar fyri at síggja hetta innihald

Størstu íkastini til minkingina koma frá minkandi innflutningsvirði av brennievni og bólkinum "maskinur og onnur útgerð", skrivar Hagstovan.

Oljuprísurin er lægri nú enn fyri einum ári síðani, hóast prísurin á gassolju er eitt vet hægri nú enn í summar. Innflutningsvirðið av brennievni var 1,6 milliardir krónur fyrstu tíggju mánaðirnar av 2023. Hetta er 461,8 milliónir krónur, ella 22,5 prosent, lægri enn sama tíðarskeið í 2022.

Størsti vøksturin er í bólkinum "rávøra til fiskavirking" - fyri tað mesta feskur fiskur og ídnaðarfiskur. Har er innflutt fyri 150,5 milliónir krónur meira, sum er 23,9 prosent vøkstur.

Tað er eisini stórur vøkstur í innflutninginum av tilfari til hav- og landbúnaðin – fyri tað mesta alifóður. Innflutningsvirðið er vaksið 159,3 milliónir krónur, ella 23,3 prosent.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2023

26 Leygardagur 23. desember 2023

77 prosent eru limir í fólkakirkjuni

1. januar vóru 41.729 limir í fólkakirkjuni. Tað er 77 prosent av fólkatalinum, og í prosentum er tað væl minni enn fyri 20 árum síðan

(Savnsmynd: Pól Sundskarð)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fyri 20 árum síðani vóru 39.925 limir í fólkakirkjuni. Hetta svaraði til 84 prosent av fólkatalinum, sum tá var nærum 48.000 fólk.

1. januar í ár vóru 41.729 limir í fólkakirkjuni. Tað er 77 prosent av fólkatalinum, sum 1. januar var yvir 54 túsund fólk.

[object Object]

Vinarliga broyt tínar kennifíla - og privatlívsstillingar fyri at síggja hetta innihald

Vinarliga broyt tínar kennifíla - og privatlívsstillingar fyri at síggja hetta innihald

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2023

27 Leygardagur 23. desember 2023

Omanfyri hundrað hava fingið jólahjálp frá Reyða Krossi

Talan er um einstaklingar ella familjur, sum hava fingið mat og klæðir í desember. Í síðstu viku komu yvir 50 umsóknir

Nógv eru sperd. Í síðstu viku komu umsóknir frá minst 50 húskjum
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Vit eru farin inn í jólavikuna, og talan er um eina hugnaliga tíð. Tað er tó eisini ein trong tíð fyri mong húski og fólk.

Barnabati hevur sína jólahjálp, og aðrar innsavningar eru eisini. 

Reyði Krossur hevur sína føstu mat- og klædnahjálp. Í desember kann hon, íhvussu er partvíst, lýsast sum eitt slag av jólahjálp. Sambært tølum hjá Reyða Krossi Føroya søktu heilt nógv eisini áðrenn freistina, sum var mikudagin 13. desember. 

Í síðstu viku komu umsóknir frá minst 50 húskjum. Miðaltalið fyrin ein heilan mánaða er annars 40, upplýsir felagsskapurin.

Farna vikuskiftið skrivaði Reyði Krossur Føroya á sínum sosialu miðlum, at samanlagt 104 einstaklingar ella familjur hava fingið mat og klædnahjálp frá Reyða Krossi í desember. Hetta er við til at bjarga jólunum hjá fleiri verður skrivað.

Harafturat hevur Reyði Krossur latið 400 gávukort til FK á 1.000 krónur hvørt til fíggjarliga sperdar familjur í samstarvi við Barnabata.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

28 Leygardagur 23. desember 2023

KBI lýst til sølu

Talan er um ein ognarlut á 70 prosent av samlaða kapitalinum í Spf. KBI, sum verður settur til sølu vegna deyðsbúgv

(Mynd: KBI)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Vegna deyðsbúgv verður allur ognarluturin hjá búnum í Spf. KBI lýstur til sølu. Talan er um ein ognarlut á 70 prosent av samlaða kapitalinum í Spf. KBI. Ætlanin er at selja ognarlutin undir einum.

Áhugaðir keyparar, sum verða hildnir at vera skikkaðir, kunnu fáa atgongd til nærri kunning við at undirskriva eina trúnaðaravtalu.

Á Ogn.fo verður sagt, at fráboðan ikki er at meta sum eitt tilboð um at keypa partabrøv, men sum ein innbjóðing at luttaka í einari sølutilgongd. Búgvið tilskilar sær rætt til ikki at selja ella at seta aðra sølu-tilgongd í verk eftir egnum tykki.

Karl Birgir Isaksen stovnaði fyritøkuna í 2002, og rak hana til hann brádliga doyði fyri góðum ári síðan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2023

29
Leygardagur 23. desember 2023

Ætlaða turrdokkin flutt nakað út

Umhvørvisstovan hevur góðkent broyttu ætlanina hjá Pf. MEST á Skála

 
SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Skipasmiðjan MEST hevur júst fingið nýggja góðkenning av ætlanini at gera nýggja turrdokk á Skála. Góðkenningin er givið við heimild í grein 21 í lógini um verju av havumhvørvinum.

27. september góðkendi Umhvørvisstovan ætlanina at gera nýggja turrdokk norðan fyri verandi dokk á Skála.

Men 16. november fekk Umhvørvisstovan nýggja umhvørvisárinsmeting av eini broyttari ætlan, har nýggja turrdokkin verður flutt umleið 50 metrar í ein landnyrðing, t.v.s. út móti sjónum. Samstundis verður bryggjukanturin við ætlaðu turrdokkina fluttur samsvarandi.

Nýggja dokkin verður sostatt lutvíst uppi á landi og lutvíst á einum øki, sum verður fylt út á sjógv. Grótið, sum verður sprongt út fyri dokkini uppi á landi, verður brúkt til at fylla út fram við dokkini úti á sjónum.

Góðkenningin er grundað á eina umhvørvisárinsmeting fyri samlaða virksemið hjá Pf. MEST á Skála, bæði núverandi virksemi og virksemið, tá nýggja turrdokkin er tikin í brúk. Í umhvørvisárinsmetingini er verkætlanin og virksemið lýst, og mett er um ta ávirkan á náttúru og umhvørvi, sum kann væntast av ætlanini, bæði í sambandi við bygging og rakstur.

Nýggja dokkin verður 150 metrar long, 33 metrar breið og 12 metrar djúp á gáttini. Dýpið minkar inn og frameftir í dokkina, so tað innast er 9 metrar.

Umhvøvisstovan metir, at við at flyta nýggju turrdokkina 50 metrar burtur frá bygdini, verður ávirkanin av óljóði o.ø. ampum frá virkseminum minni enn í upprunaligu ætlanini. Umhvørvisstovan góðkennir tí, at  broytta ætlanin hjá Pf. MEST at byggja nýggja turrdokk á Skála er fevnd av góðkenningini frá 27. september 2023, og at ikki er neyðugt við hoyring av nýggju umhvørvisárinsmetingini.

Umframt hesa góðkenning skal virksemið hjá Pf. MEST á Skála hava umhvørvisgóðkenning sambært kap. 5 í løgtingslóg um umhvørvisvernd. Í umhvørvisgóðkenningini verða settar treytir til virksemið, eitt nú um spillivatn, óljóð, ljós, um skráseting, innaneftirlit o.a, skrivar Umhvørvisstovan á netinum.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

30
Leygardagur 23. desember 2023

Fiskiveiðiavtalan við Ísland óbroytt

Hetta var fyrsta avtalan millum londini eftir at rammusáttmáli um fiskivinnusamstarvið varð gjørdur í fjør

 
SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Føroyar og Ísland hittust til samráðingar um eina sínámillum fiskiveiðiavtalu fyri 2024 í Reykjavík 27. og 28. november. Talan varð um fyrsta fund av sínum slagi á embætisstigi.

Fiskiveiði­samráðingarnar millum Føroyar og Ísland hava higartil verið á politiskum stigi, men Føroyar og Ísland skrivaðu í 2022 undir ein rammusáttmála, sum skipar fiskiveiðisamstarvið millum londini av nýggjum. Við nýggja sáttmálanum, sum kom í gildi í ár, eru samráðingarnar landanna millum á embætismannastigi.

Av tí, at talan var um fyrsta fund av sínum slagi, har eisini nýggjur avtalutekstur skuldi orðast, komu samráðingarnar ikki endaliga á mál á fundinum í Reykjavík. Samskift hevur verið millum partarnar, og varð semja fyri 2024 gjørd á talgildum fundi 20. desember, skrivar Fiskimálaráðið.

Hóast tillagingar í samráðingarformi og í avtaluteksti, er avtalan fyri 2024 í innihaldi tann sama sum avtalan fyri 2023.

Føroysk skip kunnu, eins og árini frammanundan, fiska botnfisk og uppsjóvarfisk í íslendskum sjógvi og íslendsk skip uppsjóvarfisk í føroyskum sjógvi.

Avtalan ásetir, at føroyska botnfiskakvotan eins og áður verður 5.600 tons, harav upp til 2.400 tons av toski og upp til 400 tons av brosmu. Føroyska lodnukvotan verður framhaldandi 5 prosent av heildarkvotuni, sum Ísland, Grønland og Noreg áseta, men tó í mesta lagi 30.000 tons.

Atgongdin at fiska sínar kvotur av svartkjafti og norðhavssild hjá hvørjum øðrum heldur fram sum undanfarin ár. Hetta merkir, at londini kunnu fiska hesar kvotur í síni heild inni hvør hjá øðrum. Av beinleiðis kvotu fær Ísland 1.300 tons av makreli frá Føroyum; hetta er eisini óbroytt í mun til undanfarin ár.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

31
Leygardagur 23. desember 2023

Hanus Hansen keypt Jaspis og Ametyst

Partrolararnir Jaspis og Ametyst eru keyptir til Klaksvíkar

(Savnsmynd: Sverri Egholm)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Eitt dóttirfelag hjá Pf. Næraberg við Hanusi Hansen, hevur keypt partrolararnar Jaspis og Ametyst frá Pf. Havborg.

Tað skrivar Norðlýsið fyrrapartin.

Partrolararnir hava roynst væl, men teir eru minsta parið í flotanum.

Eftir ætlan fara partrolararnir til fiskiskap eftir nýggjár.

[object Object]Hanus Hansen, reiðari (Savnsmynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

32
Leygardagur 23. desember 2023

Igulkerini hótta toskin

Skapa tilgjørdan taraskóg fyri at fáa toskastovnin uppaftur í norskum firði

(Savnsmynd)
SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fyrr í tíðini var nógvur og stórur toskur at fáa í Porsangerfirðinum norðast í Noregi. Men seinastu árini hevur toskurin verið nærum burturi. Tann toskur, ið er fingin, hevur verið smáfiskur.

Men nú halda tey, at tey hava funnið loysnina fyri at fáa toskastovnin í firðinum uppaftur.

Porsangerfjørður er ein 76 fjórðinga langur fjørður allar norðast í Noregi – fjørðurin innan fyri Honningsvåg, sum nógvir føroyskur sjómenn óiva kenna.

Ovfisking og ein uppblóman av igulkerum verður søgd at vera orsøkin til at toskurin nærum er horvin, skrivar NRK.

Tað er nógv lív í firðinum, serliga av krabba og øðrum sløgum. Men fólkið kring fjørðin hevur seinastu 20 árini livað í vónini um, at tað skal eydnast at fáa toskastovnin uppaftur, og nú heldur Hans Kristian Strand, granskari hjá Havforksningsinstituttet seg hava funnið loysnina.

Og tað er eitt tilgjørt taratræ í formi eins og eitt granntræ, sum skal hanga í boyum á firðinum. Tarin skal hanga, og ikki vaksa upp av botni, tí har liggja igulkerini. Men um tarin hongur, so sleppa igulkerini ikki framat taranum.

Hans Kristian Strand sigur, at toskurin í firðinum, eins og laksurin í stóru Lakselv, innast í firðinum, er ógvuliga vanabundin. Eins og laksurin skal upp í somu ánna at gýta, so skal toskurin eisini inn í sama taraskógin at gýta, sigur hann.

Avbjóðingin er nú at fáa toskayngulin at kenna seg heima í taranum, ið verður settur út. Tí er ætlanin at fáa fatur á toskaynguli frá fjørðinum, og leggja hann í hesar tilgjørdu hangandi taraskógirnar, ið fjørðinum.

Tá yngulin so einaferð hevur vaksið seg stóran longur úti í firðinum, er vónin so, at hesin toskur finnur aftur til somu taraskógir fyri at gýta har. Harvið verður vónað, at toskastovnurin í Porangerfirði kemur fyri seg aftur.

Fyrstu ‘taratrøini’ eru sett niður í einum síðufirði, og fyribils úrslitini eru lovandi.

[object Object]
Har igulkerini breiða seg, gerst havbotnurin ein oyðimørk (Mynd: NRK)

Igulkerini hótta taran

Tað er igulkerini, sum eru orsøkin til at taraskógurin í Porsangerfirði og nógva aðra staðni Noregi er oyddur.

Við tað, at stovnarnir av toski, steinbíti, humma og krabba í sjeytiárinum varð ovfiskaður, misti igulkerið sín natúrliga fígginda, og kundi breiða seg eftir botninum her. Og taraskógurin er høvuðsføðin.

Igulker kann bert aka ella ganga eftir botni. Men við tað at tarin í tilgjørdu trøunum ikki hevur festi á botni, verður roknað við, at igulkerini ikki sleppa framat hesum tara, sum sostatt kann vera búøki hjá toskaynglinum í framtíðini.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

33
Leygardagur 23. desember 2023

13 ára gamli Jógvan vann lutakastið

Lutakastið er partur av verkætlanini um føroysk sjósíl, sum Fiskaaling stendur fyri – 13 ára gamli Jógvan Vang úr Kaldbak hevði sent Fiskaaling tveir brævbjálvar við sílaroðslu

Jógvan Vang umborð á Jákup Sverra (Mynd: Fiskaaling)
SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Síðan 1. desember 2019 hava sílafiskarar havt møguleikan at luttaka í árliga lutakastinum um 10.000 krónur. Lutakastið er partur av verkætlanini um føroysk sjósíl, sum Fiskaaling stendur fyri, stuðlað av Føroya Havbúnaðarfelagi.

Fríggjadagin 8. desember var árliga lutakastið, og vinnarin gjørdist 13 ára gamli Jógvan Vang úr Kaldbak, ið hevði sent Fiskaaling tveir brævbjálvar við sílaroðslu.

Hann hevur longu tikið støðu til hvat vinningurin skal brúkast til. Ætlanin er at keypa ein Playstation 5, sílatráðu og oljuklæðir, skrivar Fiskaaling í tíðindaskrivi.

Roðsla kann geva okkum nógva kunning um síl, eitt nú um aldur og hvar sílið hevur hildið til. Í vinnandi brævbjálvanum var roðsla av síli, sum var 39 sentimetrar til longdar og vigaði 500 gramm. Tað hevði livað tveir vetrar í ánni og tveir á sjónum. Eftir eitt ár í ánni var sílið áleið 8,7 centimetrar og aftan á tvey ár 16,4 sentimetrar. Sílið var tvey ár tá tað fór á sjógv, og aftaná fyrsta árið á sjónum var tað 31,9 sentimetrar. Tá tað varð fangað tíðliga um várið, eftir annan veturin á sjónum, var tað 39 sentimetrar.

Verkætlanin um føroysk sjósíl heldur fram í 2024, og bjóðar Fiskaaling tí framhaldandi sílafiskarum at senda inn sílaroðslu í bjálvum á sama hátt sum higartil. Lutakast um aðrar 10.000 skattafríar krónur verður í desembur 2024, skrivar Fiskaaling.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2023

34 Leygardagur 23. desember 2023

26 sveinaprógv á Tekniska skúla í Klaksvík

9 húsasmiðir, 8 elektrikarar og 9 maskinsmiðir fingu prógv

 
SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Farna fríggjadag fingu 26 sveinar handað sveinaprógv á Tekniska Skúla í Klaksvík – 9 húsasmiðir, 8 elektrikarar og 9 maskinsmiðir.

Mouritz Mohr, stjóri í Pf. MEST, helt gestarøðuna og skúlastjórin, Rúni Heinesen, handaði sveinunum prógvini. 

[object Object]
Húsasmiðir. Frá vinstru Rani Hansen (Timbur Tænastan), Kristian H. Hansen (Norðhús), Teitur Isaksen (Malltek), Heri á Marknagili Debes (Búsetur), Jørgen Nielsen (TN Bygging), Dávid á Roykheyggi (Holm Byggivirki), Jóhan Á. Jacobsen (Malltek), Anton Thomsen (J&K Petersen) og Beinir Nolsøe (TN Bygging)

[object Object]Elektrikarar. Frá vinstru: Aron av Vollanum (El-Service), Bjarni Viggo Hansen (Gro Aqua), Bergur Johannesen (Elcon), Bárður C. Mathisen (TTS), Kári Mikkelsen (Elcon), Joan J. Jacobsen (EL-IN), Lilja Hansen (El-Talvuvirkið) og Andri J. Benjaminsen (Elcon)

[object Object]Maskinsmiðir. Frá vinstru: Eyðbjørg C. í Króki (Andersens Beding), Brian D. Høj (Mest), Jógvan B. Høgnesen (Mest), Kennet Jacobsen (KJ-Hydraulik), Ian Terjason (Mest), Jákup Jacobsen (Pomek), Sonni Mikkelsen (Mest), Agnar á Dul Isaksen (TTS) og Jákup Marsten (Pomek).

[object Object]Mourits Mohr, stjóri í PF. Mest

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

35 Leygardagur 23. desember 2023

Turið Nolsøe vart sína ph.d um danskan journalistik

Meira nágreiniliga skrivaði Turið um, hvussu man í donskum miðlum hevur viðgjørt føroysku abortlóggávuna. Leiklutur Føroya í ríkisfelagsskapinum verður lýstur í hesum sambandi

Verjan gekk sera væl, sambært gransking.fo. Frá vinstru Rasmus Rønlev (Syddansk Universitet), Nathan Stormer (University of Maine), Turið Nolsøe og Kristine Marie Berg (Københavns Universitet) (Mynd: gransking.fo)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Fríggjadagin 15. desember vardi Turið Nolsøe ph.d.-ritgerð sína á Københavns Universitet, og eydnast hetta sera væl, skrivar gransking.fo. 

Ritgerðin er um eitt áhugavert evni. Hon snýr seg um danskan journalistik í mun til føroysku abortlóggávuna. Leiklutur Føroya í ríkisfelagsskapinum verður eisini lýstur í hesum sambandi.

Ritgerðin kallast: "Autonomy’s double bind. The rhetorical intersection of geopolitics and biopolitics in Danish media coverage of Faroese abortion rights."

Sambært heimasíðuni hjá Granskingarráðnum, var skoðsmálið frá metingarnevndini gott. Tey søgdu millum annað, at væl var granskað og skrivað, og at hendan kanningin hevur eitt høgt virði - talan er um umráðandi ískoyti til kanning innan fosturtøku, journalistik og kolonialismu.

Turið Nolsøe er kandidatur í retorikki og hevur verið innskrivað á Institut for Kommunikation á Københavns Universitet. Christine Isager, lektari, hevur verið høvuðsvegleiðari.

Í metingarnevndini vóru Kristine Marie Berg, lektari og forkvinna í nevndini, Københavns Universitet, Nathan Stormer professari á University of Maine (USA) umframt Rasmus Rønlev, lektari á Syddansk Universitet í Odense.

Jack Andersen frá Københavns Universitet stílaði fyri verjuni.

Til ber at les meira um Turið Nolsøe her. Samadrátturin frá ph.d ritgerðini, hvussu farið varð fram, kann lesast niðanfyri: 

Samandráttur: Sjálvræðistvístøður

Henda ritgerð greinar retorisku umskaringina av biopolitikki og geopolitikki ígjøgnum eina kanning av, hvussu danskir miðlar viðgera føroysku abortstøðuna. Við at menna ástøðið hjá Nathan Stormer um abort sum sjúkueyðkenni ella tekin um siðmenning, í eini roynd at umfata tvørtjóðarliga og imperiella diskursin um ríkisrættarligu støðu Føroya, verður grundgivið fyri, hvussu hendan støðan lýsir kolonialan logikk í tíðindaflutningi um reproduktiv og seksuell rættindi í Føroyum.

Við útgangsstøði í retoriska ástøðinum hjá Allison Prasch um deixis, sum er flutt til eina viðgerð av miðlaðum retorikki, er greiningin býtt í tríggjar partar, sum leggja dent á Tíð, Stað og Myndugleika. Partarnir viðgera tíðardiskurs, staðargrundaðan retorikk og myndugleikan hjá teimum luttakandi, og hvussu greinaðu dømini knýta retoriska áskoðaran til politisku skipanina í danska kongaríkinum. Høvuðsniðurstøðan er, at tíðindaflutningur um føroysku abortstøðuna vendir sær til ein danskan almenning og endurgevur sambandið millum londini sum imperielt, tá ein føroyskur almenningur sum áskoðari verður settur til síðis og kropsliga og tjóðskaparliga sjálvræðið hjá føroysku ríkiseindini verður undirmett.

Víst verður á, hvussu tey greinaðu dømini skapa ein pall fyri kjakið um politikkin í danska kongaríkinum, sum sjáldan kemur fyri og ikki finnur fysiskt stað. Hesin dentur á diskursivu síðuna av danska kongaríkinum undirstrikar, hvussu føroyska støðan verður myndað sum kolonial á ein hátt, sum talar fyri eini tilgongd til kolonialan diskurs sum sundurskildan frá materiellum umstøðum, sum vanligt er. Sundurskildur á tann hátt, at trupulleikin, sum henda ritgerð vísir á er knýttur at retorisku nýtsluni av hesum diskursi, sum í roynd og veru máar undan tí endamáli, ið kundi verið rokkið — sum er at tryggja kropsligt og tjóðskaparligt sjálvræði — og í staðin skapar eina tvístøðu í samskiftinum. Hesin samskiftistrupulleikin er styrktur av strukturella logikkinum í abortretorikki, generella diskursinum í danska kongaríkinum og eyðkennum við tíðindaflutningi, men kann bøtast um við at brúka etnografiskar grundreglur, tá arbeitt verður við umboðan og positionering

Kelda: gransking.fo

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

36 Leygardagur 23. desember 2023

Herðaklapp til starvsfólk á Barnaheiminum

Aftur í ár var løgmaður við til jólahald á Barnaheiminum

(Mynd: Løgmansskrivstovan)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Vanligt er, at løgmaður er við til jólahald á Barnaheiminum. Aftur í ár løgdu dugnaligu starvsfólkini karmar um eina góða og hugnaliga løtu saman við børnunum.

Løgmaður takkar børnum og vaksnum fyri løtuna við ynskjum um eini góð og hugnalig jól.

- Eg er altíð fegin um at fáa høvið at vera við til jólahaldið. Barnaheimið er heim hjá børnum, sum møta avbjóðingum tíðliga í lívinum. Tað er gott at møta børnunum og hugaligt at síggja, at tey hava tað gott. Tit starvsfólk hava rós uppiborið fyri, at tit árið runt geva ein part av tykkum sjálvum til børnini á Barnaheiminum, sigur Aksel V. Johannesen, løgmaður.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2023

37 Leygardagur 23. desember 2023

Ætlanir um útstykking í Kollafirði

Avtalað er gjørd við festaran – nú fer kommunan at søkja Búnaðarstovuna um at keypa og frábýta økið

(Mynd: Ólavur Frederiksen)
SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tórshavnar kommuna hevur ætlanir um at gera nýggja útstykking í Kollafirði til bústaðarbygging og trivnaðarøki.

Høvuðsstaðarkommunan skrivaði í vikuni undir ætlanaravtalu við Gunnvør Dam Jensen, festara í Sjóvarhaga - Niðaripartur, um part av lendi,  ið hoyrir til festið.

Talan er um umleið 29.217 fermetrar, ið kommunan ætlar at keypa og útstykkja til bústaðarbygging og trivnaðarøki. Nú fer kommunan at søkja Búnaðarstovuna um at keypa og frábýta økið til ætlaðu útstykkingarendamálini, skrivar torshavn.fo.

Kollfirðingar hava fleiri ferðir víst á tørvin á grundstykkjum í bygdini. Ætlaða útstykkingin er tí eitt týðandi stig á leiðini, at fáa fólkatalið í bygdini at veksa aftur.

Við ætlaða trivnaðarøkinum verður latið upp fyri, at tað kann verða ein miðdepil ella savningarstað  hjá bygdafólkinum. Hetta er eisini í samsvari við tað, ið er komið fram á borgarafundum í Kollafirði.

Avtalan tryggjar eisini, at tað ikki verður bygt ov nær ánni, og at atlit verða tikin til lagaða gamla bøgarðin.

Ætlanaravtalan, ið er undirskriva, skal samtykkjast í Tórshavnar Býráð. 

[object Object](Mynd: Tórshavnar kommuna)


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

38 Leygardagur 23. desember 2023

Nýtt dagstovnatilboð á Húsum

Í løtuni eru níggju børn í aldrinum 0 til 9 ár í Kalsoynni. Bygdarhúsið á Húsum verður í løtuni umvælt og skal hýsa nýggja dagstovnatilboðnum

Klaksvíkar kommuna søkir nú eftir tveimum starvsfólkum til at starvast á dagstovni á Húsum. Eftir ætlan letur nýggja tilboðið upp 1. februar. (Mynd: Pól Sundskarð)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Í løtuni er starvslýsing úti, har Klaksvíkar kommuna søkir eftir tveimum starvsfólkum til nýggja dagstovnatilboðið á Húsum.

Soleiðis skrivar klaksvik.fo. Orsøkin til nýggja tilboðið er ein vaksandi tørvur - eitt barnatal sum er hækkandi í oynni: 

- Barnatalið á Kalsoynni stendur í vøkstri, og í løtuni eru 9 børn í aldrinum 0 til 9 á í oynni. Tvey børn eru fødd í ár, og tí hevur kommunan í eina tíð arbeitt við einari loysn, soleiðis at øll børnini kunnu fáa ein tilboð í oynni.

Klaksvíkar kommuna er komin fram til, at bygdarhúsið á Húsum skal hýsa nýggja dagstovnatilboðnum. Tað verður í løtuni umvælt til endamálið. Hølini verða innrættað soleiðis, at bygdarhúsið bæði kann rúma dagstovnatilboðnum og samstundis nýtast til annað virksemi hjá bygdafelagnum.

- Øll miðhæddin í húsinum verður høvuðsumvæld. Trappurnar eru fluttar, kaminan er flutt, gólvhiti lagdur og ein lítil køkur settur upp. Tað er bygdafelagið, sum stendur fyri umvælingini, og kommunan leigar síðan hølini, skrivar Klaksvíkar kommuna

Eftir ætlan letur nýggja tilboðið upp 1. februar.

[object Object]
Umvælingar eru í gongd á Húsum (Mynd: klaksvik.fo)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

39 Leygardagur 23. desember 2023

Kirkjugarðurin á Nesi skal víðkast

Avtala er gjørd við byggifyritøkuna Falkon um at gera arbeiðið

(Mynd: Google)
SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nes kommuna og Falkon hava skrivað undir sínámillum avtalu um víðkan av kirkjugarðinum á Nesi.

Arbeiðið byrjar fyrst í komandi ári, og tá verður kirkjugarðurin víðkaður við umleið 1.400 fermetrum. Seinasta útbyggingin av kirkjugarðinum var liðug í 2001, men nú er neyðugt at taka stig til enn eina víðkan.

Í avtaluni við Falkon er eisini ásett, at fyritøkan tekur sær av at gera eitt p-øki í Gerðinum, leingja Lýðarsveg til tess at fáa trý nýggj grundøki í ovaru síðu og harafturat breiðka ein part av Regnavegnum. Hetta er ein stórur fyrimunur, tí so kann nakað av tilfarinum frá hesum arbeiðum brúkast til víðkanina av kirkjugarðinum, skrivar Nes kommuna á heimasíðu síni.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

40 Leygardagur 23. desember 2023

Stórir starvsdagar á Dagstovninum á Argjum

Asta Thomsen hevði 20 ára starvsdag, og Ingun Olsen og Jonna Mellemgaard høvdu 25 ára starvsdag

 
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Hugnaløta var á Dagstovninum á Argjum mánadagin í samband við, at trý starvsfólk høvdu starvsdag.

Asta Thomsen hevði 20 ára starvsdag, og Ingun Olsen og Jonna Mellemgaard høvdu 25 ára starvsdag.

Heðin Mortensen, borgarstjóri í Tórshavnar kommunu, helt røðu fyri teimum.

- Asta, starvsfelagar tínir siga um teg, at tú er framsíggin og væl fyrireika. Nú, tá jólaprýði skulu gerast, ja, so hevur tú verið í náttúruni saman við børnum og funnið tilfar," segði Heðin Mortensen, millum annað.

- Ingun, starvsfelagarnir siga um teg, at hjá tær er onki óført, - alt ber til. Tú fer í gongd beinaveg, um tað er at seyma, fara túr ella baka, vísti borgarstjórin millum annað á.

- Jonna, starvsfelagar tínir siga um teg, at tú er rólig. Er onkur ósemja millum børnini, so loysir tú hana við róliga sinnalagi tínum, segði borgarstjórin.

Borgastjórin takkaði teimum trimum fyri tað, ið tær hava gjørt fyri børn og ung í Tórshavnar kommunu.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

41 Leygardagur 23. desember 2023

Fagnaðarguðstænasta í Rituvíkar kirkju jólaaftan

Nýtt lív byrjar um jólini, og nýtt lív byrjaði eisini í Rituvík á jólum 1873, tá Per Højgaard og konan Nicolina gjørdu dreymin til veruleika. 150-árs guðstænastan byrjar klokkan 11 24. desember

Jógvan Fríðriksson biskupur prædikar, og nýggja verkið "Niðursetufólk" eftir Paula í Sandagerði verður frumframført. Kringvarpið sendir beinleiðis (Mynd: Elna Johannesen)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Fagnaðarguðstænasta verður í Rituvíkar kirkju jólaaftan kl. 11 í sambandi við, at 150 ár eru liðin síðani fyrstu niðursetufólkini settu búgv í Rituvík.  

Tollaksmessudag í 1873 spískar Per Højgaard sær blýantin heimi á Toftum og droymir um eitt nýtt lív Yviri í Haga. Soleiðis stendur at lesa í bókini sum Dánjal Petur Højgaard hevur lagt til rættis um fyrstu niðursetufólkini í Rituvík:

“Ímorgin! – Morgindagurin verður – um Guð vil – tann dagur, har dreymar okkara í nøkur ár koma at gerast veruleiki.”

Nýtt lív byrjar um jólini og nýtt lív byrjaði eisini í Rituvík á jólum 1873, tá Per Højgaard og konan Nicolina gjørdu dreymin til veruleika.

Nú 150 ár eru liðin verður fagnaðarguðstænasta í Rituvíkar kirkju jólaaftan kl. 11. Jógvan Fríðriksson biskupur prædikar, og sóknarprestur Meinhard Bjartalíð ber fram eina heilsu.

Nýggja verkið "Niðursetufólk" eftir Paula í Sandagerði verður frumframført. Verkið tekur støði í tveimum løgum eftir Hans Jacob Højgaard, og er bygt á hugtøkini dirvi, eyðmýkt, arbeiðssemi og áhaldni. Tað eru ungu og gávuríku Ari Hammer Joensen á urgu og Ernst Remmel á trompet, ið fara at frumframføra verkið. Eisini luttekur Kór Glyvra Kirkju við kórsangi og Olaf Olsen fer at hava urgufylgispælið til fólkakæru jólasálmarnar.

Fagnaðarguðstænastan verður sjónvarpað beinleiðis í Kringvarpi Føroya og endursend 2. jóladag.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

42 Leygardagur 23. desember 2023

Boykotta ikki longur Tjóðpallin

Leiklistafylkingin hevur síðan 2020 boykottað Tjóðpall Føroya

Tjóðpallur Føroya
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Síðan 8. oktober 2020 hevur Leiklistafylkingin 2020 boykotta Tjóðpall Føroya, men nú er boykottið av, verður boðað frá.

Grundgevingarnar fyri boykottinum vóru eitt nú stjórasetanin á Tjóðpalli Føroya.

- Tað er grundleggjandi skeivt og fakliga óforsvarligt, at sami stjóri skal mynda leiðsluna á Tjóðpalli Føroya í samanlagt 20 ár - sama hvør persónurin er, ljóðaði.

- Leiklistafylkingin 2020 hevur nú í skjótt fýra ár gjørt støðu sína heilt greiða. Enn er einki stig tikið til, at bøta um undirliggjandi orsøkirnar til trupulleikarnar handan omanfyristandandi atfinningar.

Leiklistafylkingin 2020 hevur á fundi tann 15. desembur 2023 viðgjørt støðuna. Úrskururin er tann, at sum støðan er nú, kemst ikki longur við at boykotta. Her stendur fast. Leiklistafylkingin 2020 vil fegin gera sítt til at tað loysnar og kemst víðari. Tí avlýsir hon boykottið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2023

43 Leygardagur 23. desember 2023

20 ára Dynamit jubileum á Vágsbøi

Hittbólkurin Dynamit fer aftur á pall á Summar Festivalinum næsta ár

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hittbólkurin Dynamit verður við á Summar Festivalinum næsta ár.

Dynamit hevur havt nakrar ógloymandi framførslur á Vágsbø ígjøgnum árini. Bólkurin spældi fyrstu ferð á Summar Festivalinum í 2005, og tað varð stóra endurreisnin hjá bólkinum, sum var nakað gloymdur, og í grundini var meira ella minni givin at spæla live.

Framførslan í 2005 var framúrskarandi, og móttøkan var betur, enn nakar hevði væntað. Dynamit hevði gjørt comeback, og bólkurin gjørdist eftir hetta størri, enn hann nakrantíð áður hevði verið.

Nú Summar Festivalurin fer at halda 20 ára jubileum í 2024, verður Dynamit sjálvsagt við á pallinum.

– Dynamit hevur heimavøll á Vágsbø, og tað var í grundini Summar Festivalurin, sum gav bólkinum nýtt lív. Tí eru vit sera fegnir um, at vit skulu vera við at halda 20 ára jubileumið hjá Summar Festivalinum. Vit kunnu lova øllum eina minniliga konsert, sigur Niclas Heri Jákupsson, oddamaður í Dynamit.

Dynamit gav fyrstu sangirnar út í 1980'unum, og var sera væl umtóktur dansibólkur tá í tíðini. Teir hittaðu við fleiri sangum á útgávum og í útvarpinum, og í nýggjari tíð hava teir lagt landaplágur aftrat. Kendastu sangir hjá Dynamit eru "Grøv nummar 13", "Pápi tín býr ei í Tórshavn", "Á, lat meg vera", "Bangin", "Omman við Gjógv" og "Til allar kvinnur".

[object Object](Mynd: Jens Kr. Vang)

Hesir sangir verða allir spældir á Summar Festivalinum 2024, sum verður hildin í døgunum frá 8. til 10. august.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

44 Leygardagur 23. desember 2023

Einangran skal spæla á G!

Hetta er fyrsta føroyska navnið, ið er kunngjørt til festivalin næsta ár

- Onkuntíð, og bert onkuntíð, eru vit øll so heppin, at stjørnurnar standa rætt á himni, og gandur hendir. Hóast upprunin var kreppukendur, so er Einangran dømi um, at einki er so ringt, at tað ikki er gott fyri okkurt (Mynd: G! Festivalurin)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

G! Festivalurin hevur seinastu tíðina kunngjørt trý útlendsk nøvn, ið fara at seta sín dám á festivalin í 2024.

Mikudagin varð tað fyrsta føroyska navnið til festivalin næsta ár so kunngjørt.

- Onkuntíð, og bert onkuntíð, eru vit øll so heppin, at stjørnurnar standa rætt á himni, og gandur hendir. Hóast upprunin var kreppukendur, so er Einangran dømi um, at einki er so ringt, at tað ikki er gott fyri okkurt.

Soleiðis skrivar G! Festivalurin um nýggja bólkin, ið spretti undir koronufarsóttini í eini íbúð í Keypmannahavn. Har rann tónleikaliga saman millum tvær føroyskar tónleikastjørnur, Leu Kampmann og Heiðrik á Heygum.

Tað byrjaði við smáum framførslum á Instagram fyri at stytta sær stundir, og fyri at stytta um stundirnar hjá øðrum. Við tíðini bleiv samanrenningin til Einangran.

- Ljóðið er heitt og røddirnar inniligar. Løgini hava ein tíðarleysan dám og framleiðslurnar eru nýmótans og væl úr hondum greiddar av Janusi Rasmussen og Sakarisi Joensen.  Løg sum "Vetur", "Seinferð", "Glashús", og "Koyri heim" kennast longu sum nýklassikkarar.

Í heyst kom út fyrsta heildarútgávan hjá Einangran, sum eitur "Vendir Vindar". Um hetta mundið spældu tey við bólki fyri fullsettum bólki í Norðurlandahúsi, og talan verður veruliga um føroyskan og norðurlendskan dám á Gøtusandi í 2024.

Hetta er fjórða navnið, ið G!festivalurin kunnger. Frammanundan er greitt, at heimskendi íslendski indie-rokkbólkurin, Of Monsters and Men, norska hipp hopp stjørnuskotið Ash Olsen, og ensku sjómansvísustjörnurnar The Longest Johns spæla á G!

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

45 Leygardagur 23. desember 2023

Tríggjar listaligar verkætlanir fáa stóran stuðul frá Tórshavnar kommunu

Tær tríggjar verkætlanirnar, sum hava fingið stuðul, eru  Romeo & Julia hjá leikbólkunum Det Ferøsche Compagnie & Tvazz, International World New Music Days 2024 hjá Felagnum Føroysk Tónaskøld), og Kanska ein bygd hjá Dansivirkinum Riva – tær fáa ávikavist 300.000, 150.000, og 100.000 krónur

Minnisbrot eftir Riva (Mynd: Gwenaël Akira Helmsdal Carré)
SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tórshavnar kommuna lýsti fyrr í ár við nýggjum stuðulsmøguleika til størri listaligar verkætlanir, ið hevur til endamáls at stuðla uppundir dygd og menning innan list og mentan í kommununi.

550.000 krónur vóru tøkar til endamálið, og tá umsóknarfreistin var farin, vóru 20 umsóknir komnar inn, og eftir tilmæli frá stuðulsbólkinum, sum fevndi um umboð fyri fyrisitingina og mentanarstovnarnar hjá Tórshavnar kommunu, og fakliga ráðgeving frá serfrøðingi, valdi Mentamálanevnd Tórshavnar Býráðs at stuðla trimum verkætlanum, skrivar kommunan.

Tær tríggjar verkætlanirnar, sum hava fingið stuðul, eru Romeo & Julia hjá leikbólkunum Det Ferøsche Compagnie & Tvazz 300.000 krónur), International World New Music Days 2024 hjá Felagnum Føroysk Tónaskøld (150.000 krónur), og Kanska ein bygd hjá Dansivirkinum Riva (100.000 krónur).

Samanumtikið kann sigast um hesar verkætlanirnar, at tær eru mettar at vera tær, sum best uppfylla treytirnar fyri stuðli í mun til dygd, menning og visjónina hjá Tórshavnar kommunu, og sum best tæna endamálinum við stuðlinum. Saman umboða tær ein breiðan úrskurð av listagreinum og fría listaøkinum í høvuðstaðnum. Fólkini handan verkætlanirnar eru nøkur av fremstu listafólkunum og bólkunum, vit eiga, og verkætlanirnar eru góð dømi um, hvussu samtarv kann skapa møguleikar og vera við til at styrkja og menna mentanarlívið í kommuni. Les meira um einstøku verkætlanirnar niðanfyri, skrivar Tórshavnar kommuna.

Um verkætlanirnar:

Romeo & Julia

Hetta er pallseting av kenda leikinum hjá Shakespeare, sum Det Ferøsche Compagnie og Tvazz standa fyri í samstarvi við Glasir. Hans Tórgarð hevur umsett leikin, og verkætlanin fevnir um námsskeið umframt pallseting av sjálvum leikinum.

Til pallsetingina verður Glasir við sínum runda skapi umskapað til eina modernaða versión av The Globe Theatre, har leikirnir hjá Shakespeare upprunaliga vórðu framførdir.

Eitt av høvuðsendamálunum við verkætlanini er at menna nýggj talent innan leiklist – bæði á pallinum og aftanfyri pallin. Hetta er avgerandi fyri framtíðina hjá leiklistini í Føroyum, sum upplivir sera lítla tilgongd av m.a. sjónleikarum, sum leita sær útbúgving innan yrkið. Talentmenning, samstarv tvørturum ættarlið, yrkis- og áhugalist og listagreinar eru lyklaorð í hesari verkætlanini.

International World New Music Days 2024

Tórshavn verður í juni 2024 vertur fyri stóra tónleikafestivalin International Wold New Music Days.

Hetta er ein festivalur, sum limalondini í International Society of Contemporary Music skiftast um at skipa fyri, og er hetta fyrstu ferð, at Føroyska limafelagið skal vera vertur.

Yvir 100 tónleikafakfólk úr 55 ymsum londum úr øllum heimsins herðashornum og eini 100 útlendskir tónleikarar og tónaskøld vitja festivalin, sum fer at bjóða eina umfatandi skrá av nýskrivaðum tónleiki, har føroyskur tónleikur og tónleikarar eiga høvuðsleiklutin.

Festivalurin fer at seta ein heilt serligan dám á býarlívið, har nýskrivaður tónleikur sleppur framat øllum hugsandi og óhugsandi støðum. Professionalisering og internationalisering eru tvey lyklaorð í hesari verkætlanin, sum veruliga kann vera við til at seta føroyskan samtíðartónleik á heimskortið.

Kanska ein bygd

Hetta er ein nýhugsandi palllistaverkætlan, sum sameinir dansilist við ritlist í einum pallverki og einum rørsluriti.

Verkið viðger, hvat tað er at minnast farnar relatiónir ígjøgnum frásagnir um fólk, ið eru deyð, og hvønn kollveltandi leiklut ein gerandisløta kann hava.

Verkið verður framført í Norðurlandahúsinum (sum eisini er samstarvspartnari í verkætlanini) við einari áhugaverdari pallseting, har Høllin verður broytt soleiðis, at áskoðarar sita høgt uppi og hyggja niður á pallin. Eitt rørslurit er eitt nýtt konsept í Føroyum, og tað er yvirhøvur óvanligt at geva koreografiir út í bók.

Við rørsluritinum bjóðar RIVA siðvenjuni við at koreografiir einans liva í holdinum av við at skapa eitt rit, sum samantvinnar yrkingar og tað, sum á enskum kallast “dance notations”. Ein verkætlan, sum er gjøgnumført nýhugsandi og signalerar stóra menning innan dansilistina og tvørlistaligt virksemi í Føroyum.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2023

46 Leygardagur 23. desember 2023

Matteusar evangeliið í seks týðingum

Tað var stórhending, tá J. H. Schrøter fyri 200 árum síðani gav fyrstu føroysku bíbliutýðingina út

 
SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í samband við, at tað í ár eru 200 ár síðan, Johan Hendrik Schrøter læt Matteus evangeliið, fyrstu bíbliutýðing og týðing yvirhøvur á føroyskum, úr hondum, hava grunnurin Føroyskt Kirkjumál og forlagið Bókin, hjá Føroyska Bíbliufelagnum, útgivið bókina “Føroyskt Bíbliumál í 200 ár”.

Christian Matras professari sigur um útgávuna hjá Schrøter, ið var kallað ”føroyska bók” at: “eftirtíðin veit, at Schrøter við hesum verki legði støði undir føroyskt bókamál.”

Tí var og er henda útgáva, ein megnar varði í føroyskara bókmentasøgu!

Lítið varð hildið um týðingina hjá Schrøter, tí í øldir høvdu føroyingar vant seg við danskt sum bíbliumál og kirkjumál. Schrøter eigur tó at verða settur hátt fyri at fáa okkum Bíbliuna á føroyskum máli við tí endamáli at gagna vanliga føroyska fólkinum.

Fyri at fagna útgávuni hjá Schrøter, verður hendan bókin, við øllum seks týðingunum av Matteus evangeliinum, hjá Føroyska Bíbliufelagnum og Føroyska Bíbliugrunninum, givin út.

Okkum vitandi, er hetta eindømi, ið gevur møguleika fyri at samanbera týðingarnar og fylgja føroyska málinum í ymsum brygdum.

Bókin fæst í bókasølum kring landið. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2023

47 Leygardagur 23. desember 2023

Rakettstøðin í Hetlandi fingið neyðugu loyvini

Arbeiðið við at byggja SaxsVord Spaceport hevur ligið stilt í eina tíð – nú verður rokna við, at ferð kemur á aftur

(Mynd: BBC)
SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Rakettútskjótingarstøðin í Unst í Hetlandi hevur nú fingið almennu góðkenningina at fara í gongd við útskjótingar.

Hetta vóru kærkomin tíðindi fyri fólkini norðast í Hetlandi, sum í longri tíð hava strongt á fyri at fáa rakettútskjótingarstøðina SaxaVord Spaceport á Lamba Ness í landnyðringshorninum av Hetlandi í lag.

BBC skrivaði í vikuni, at bretska rúmdarumsitingin Civil Aviation Authority nú hevur givið støðini loyvi at byrja sínar uppskjótingar í 2024.

Harvið verður SaxaVord Spaceport fyrsta rúmdarhavn í Vesturevropa, ið fær loyvi til vertikalar (lodrættar) útskjótingar.

Fíggjarligar avbjóðingar

Fyri lokala miðlinum ShetNews váttar stigtakarin til støðina og eigari av økinum, Frank Strang, at verkætlanin hevur havt fíggjarligar avbjóðingar hesa seinastu tíðina. Arbeiðið at byggja rakettútskjótingarstøðina á Lamba Ness hevur meira ella minni ligið stilt síðan í summar, tá ein skuld á 139 milliardir pund var staðfest.

Høvuðsarbeiðstakarin, DITT, og fleiri undirveitarar góvust við sínum arbeiðum, og tóku útgerð og maskinur av økinum, og síðan hevur Strang arbeitt við at fáa fígging til vega frá verandi og nýggjum íleggjarum.

Arbeiðið við at byggja ein stóran hangar á økinum steðgaði tó ikki, sambært ShetNews, tí danski ríkmaðurin, Anders Holch Povlsen, sum í august kom inn sum íleggjari gjøgnum felagið Wild Ventures Ltd., valdi at hjálpa við fíggingini.

Seinastu tíðina er farið stillisliga fram við fíggjarligu trupulleikunum hjá rúmdarstøðini til tess ikki at órógva arbeiðið við at fáa endaliga loyvið frá CAA.

Søguligt

Nú kann Frank Strang fegnast í vónini um, at ferð nú kemur í arbeiðið aftur.

- Hetta er søguligt. Boðini um at loyvið nú er komið er ein fantastiskur máti at enda árið og fara inn í jólahøgtíðina við, sigur Frank Strang við ShetNews.

BBC veit at siga, at týska felagið HyImpulse longu í august 2024 fer í gongd við sokallaðum sub-orbitalum útskjótingum. Tað eru útskjótingar, sum ikki røkka út í ytra rúmið.

Fullar orbitalar – lodrættar – útskjótingar – eru nú útsettar til 2025.

Fleiri fyritøkur eru áhugaðar í at brúka støðina í Hetlandi til sínar útskjótingar. Teirra millum eru týska fyritøkan Rocket Factory Augsburg, RFA, Lockheed Martin/ABL Space Systems og Skyrora.

Harvið bendir alt á, at verkætlanin í Hetlandi er komin eitt stig framum allar hinar verkætlanirnar, sum eru í gongd á bretskari jørð.

Tann ætlanin, sum er komin næstlongst, er ætlanin um eina rakettstøð í Sutherland, norðast í Skotlandi. Aðrar ætlanir eru á North Uist á Hebridunum, í Prestwick beint vestan fyri Glasgow og Machrihanish nærhendis Mull of Kintyre í Vesturskotlandi.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

48 Leygardagur 23. desember 2023

Kolanýtslan í heiminum setir met í 2023

Hóast ætlanir um grønt orkuskifti, so er eftirspurningurin eftir koli methøgur í 2023. Nú roknar IEA við, at eftirspurningurin fer at minka, men ikki skjótt nokk til at liva upp til veðurlagsmálini

 
SkrivaÐ:

Jan Müller

Í næstum fer altjóða orkustovnurin, IEA, at leggja fram sína árligu frágreiðing um heimsins kolanýtslu. Hon vísir, at eftirspurningurin ongantíð hevur verið størri sambært E24. IEA metir, at vøksturin í eftirspurninginum verður 1,4 prosent í 2023. Og fyri fyrstu ferð er eftirspurningurin omanfyri 8,5 milliardir tons. Eisini í fjør setti eftirspurningurin eftir koli met við 8,42 milliardum tons.

Kina, India og Indonesia eru heimsins størstu framleiðarar av koli, og standa fyri 70 prosentum av kolaframleiðsluni. IEA væntar, at øll hesi londini fara at seta framleiðslumet í 2023, og at heimurin tí fer at framleiða meira kol enn nakrantíð áður. 

Vegamót

Orkustovnurin heldur kortini, at kol er við eitt vegamót. Eftirspurningurin í ES og USA minkar, men er framvegks sera stórur í m.a. India og Kina. Har er streymnýtslan eisini økt nógv, meðan framleiðslan frá vatnorku hevur verið minkandi. 

IEA væntar, at stórar útbyggingar av varandi orku fara at minka um kolanýtsluna sum frálíður. Stovnurin metir, at vit fara at síggja eina  afturgongd uppá 2,3 prosent í globalu kolanýtsluni í 2026 samanborið við støðið í 2023. Vit fara tí at síggja eina broyting í bæði framleiðslu og nýtslu av koli metir IEA. Høvuðsspurningurin í sambandi við eftirspurningin eftir koli er, hvussu skjótt lond í Asia megna at byggja út varandi orkukeldur. Í dag er kol størsta orkukeldan til framleiðslu av streymi, stáli og sement. Og kol er eisini størsta mannaskapta keldan til CO2 útlát. 

Væntandi fer eftirspurningurin eftir koli at halda seg á 8 milliardum tonsum tey komandi trý árini. Men sambært IEA má hann minka munandi skjótari til tess, at heimurin skal røkka veðurlagsmálunum frá Parísavtaluni.

[object Object] 

Kina, India og suðureystur Asia standa í dag fyri 3/4 av kolaeftirspurninginum í heiminum, meðan tey í 1990 stóðu fyri einum fjórðingi. Einsamalt stendur Kina fyri meira enn helvtini av kolaeftirspurninginum í heiminum vísir IEA á. Um somu tíð stendur landið fyri meira enn helvtini av mettu útbggingini av varandi orku komandi trý árini. Sum eitt úrslit av hesum væntar IEA, at kinverski eftirspurningurin eftir koli fer at minka komandi ár og síðani verða støðugur fram til 2026. 

Prísurin á koli rakk nýggj met undir orkukreppuni í kjalarvørrinum á russisku innrásini í Ukraina í 2022.  Síðani er hann lækkaður nakað men er framvegis hægri enn undan koronakreppuni í 2020.

Kostnaðirnir í kolaframleiðsluni eru eisini hækkaðir orsakað av størri avgjaldi til myndugleikarnar í pørtum av heiminum eins og størrikostnaðir til brennievni, speingievni, dekk og arbeiðsmegi. Høgu kolaprírnir hava eisini rakt brúkararnar, meðan kolafeløgini hava havt góðar inntøkur. Mótstøða er móti nógvum nýggjum kolaverkætlanum, og tí eru nøkur kolafeløg farin at brúka  pengarnar til at keypa upp verandi nám ella eru farin  undir at framleiða aðrar rávørur sambært IEA.

Kelda: E24.no


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2023

49 Leygardagur 23. desember 2023

Oyrasundsbúgvar á EM-liðnum: - Tað verður ikki størri

Jónas Gunnarson Djurhuus, Leivur Mortensen og Pauli Mittún eru lesandi og spæla hondbólt í danska høvuðsstaðnum. Teir gleða seg til endaspælið í januar, men alt rundanum skal ikki fylla ov nógv

Tað riggar væl at búgva á Oyrasundi og lesa og samstundis spæla í næstbestu donsku deildini staðfesta teir tríggir hoyvíkingarnir, sum Portalurin setti stevnu fyrr í vikuni
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Tey í flokkinum skilja ikki ordiliga, at man kann lesa á CBS og samstundis fyrireika seg til eitt EM-endaspæl.

Soleiðis sigur Leivur Mortensen. 24-ára gamli hoyvíkingurin lesur HA almen (Ehvervsøkonomi) á Frederiksberg. Hann er ein av fleiri í EM-hópinum hjá Føroyum, sum sameinir lesnað og hondbólt. Leivur er eisini ein av trimum føroyskum landsliðsspælarum, sum býr í størsta “føroyska umhvørvinum” í Danmark: Á Oyrasundskolleginum.

Tað gera teir báðir, sum sita hvør sínu megin Leiv Mortensen hendan gráa týsdagin eisini. Teir eru eisini hoyvíkingar og lesandi: 21-ára gamli Pauli Mittún er í gongd við at gera fyrsta semestur á útbúgvingini “International Shipping and Trade” liðugt. Jónas Gunnarson Djurhuus er seks ár eldri, og tá vit seta okkum niður í felagshølinum á ØK, hevur hann júst latið sína bachelor uppgávu inn.

Fær trupulleika um Føroyar koma víðari

Jónas lesur politikk og umsiting á RuC í Roskilde. Hann hevur skrivað um eitt føroyskt evni: Gongd í haga og burðardygg ferðavinna. 27-ára gamli spælskiparin er ikki meira enn toliliga nøgdur við bachelor-ritgerðina. Sjálv verjan verður beint eftir at bólkaspælið í Berlin.

- Um vit koma víðari úr bólkinum, so havi eg eitt problem, staðfestir Jónas flennandi.

Jónas og Leivur eru liðfelagir í FIF, sum hevur heimstað á Frederiksberg og liggur í niðaru hálvu á stigatalvuni í næstbestu donsku deildini. Team Sydhavsøerne liggur nakað hægri í somu deild. Felagið hoyrir heima á Lolland-Falster, men av tí at so at siga allir spælararnir búgva í Keypmannahavn, so venur liðið sum oftast saman í Valby.

Kent umhvørvi á Amager

Pauli hevði júst verið til venjing, tá vit gjørdu samrøðuna. Einaferð um vikuna venja teir tíðliga á degnum.

- Tað riggar væl at búgva á Oyrasundi. Tað er ikki so langt til skúla og til venjing í Valby. Eg havi heldur ikki møtiskyldu í skúlanum, so onkrar dagar raðfesti eg øðrvísi. Vit hava tó góðar treytir í felagnum, so tað er sum einki problem at lesa og spæla hondbólt á hesum stignum, staðfestir Pauli.

Leivur og Jónas nikka. Teir í FIF venja oftast um kvøldið og samsvari við skúla og tað at búgva í tí – fyri føroyingar – kenda umhvørvinum á Amager hongur væl saman greiðir Jónas frá.

- Tað er frástøðan, ið ikki er ov stór, tað er prísurin, sum ikki er ov høgur, og so er tað eisini tað sosiala við nógvum føroyingum.

Royndi spælskiparin er annars fyri stuttum komin út fyri tí, sum so nógv onnur føroysk lesandi í danska høvuðsstaðnum eru komin: Hansara súkkla er stolin. Annars kann hann, eins og Leivur, finna uppá at súkkla til venjing. Jónas, Leivur og Pauli búgva allir á Oyrasundi saman við unnustu, og Jónas Djurhuus hevur eisini eina dóttir.

[object Object]

- Skulu ikki ávirkast av øllum rundanum
Móti endanum kemur prátið hjá okkum inn á sjálvt endaspælið. Hoyvíkingarnir dylja ikki fyri, at tað er ógvuliga spennandi, og tað fyllur nógv í prátinum við so at siga øll, sum teir koma í samband við.

- Tá nakrir norðmenn í mínum flokki funnu útav, at eg spældi á føroyska landsliðnum og skuldi møta Noreg til EM í januar, flippaðu teir út. Teir halda, at tað er svakt – eisini at eitt so lítið land er við, sigur Pauli Mittún.

Hann og Leivur Mortensen eru millum annað komnir í samband við fleiri norðmenn á Copenhagen Buisness School. EM er eitt evni, men hóast nógv fokus frá øðrum, so fyllur gerandisdagurin heima, í lesnaðinum og í feløgunum so nógv hjá føroyingunum beint nú.

Fult fokus á Slovenia

Tað er ikki fyrr enn man líka fær frí nú til jólar, og man møtist við landsliðshópinum millum jól og nýggjár, at tað av álvara fer at fylla í høvdinum, staðfesta allir tríggir. Man arbeiðir eisini rímiliga nógv við tí sinnisliga í føroyskum hondbólti, har Jens á Skipagøtu er inn yvir. Jónas Gunnarson Djurhuus, Leivur Mortensen og Pauli Mittún eru eisini greiðir, áðrenn allir fara aftur í hvør sína íbúð.

- Tað er fyrst fult fokus á Slovenia, sum er fyrsti dysturin. Um vit raka okkara toppstig, so kunnu vit bjóða øllum av. Um ikki, so fáa vit tað tungt. Vit skulu ikki ávirkast av øllum rundanum – tí “hype” sum er – men tað er sjálvandi stuttligt at vita, at túsundtals føroyingar vera í Berlin um nakrar vikur til eitt EM-endaspæl fyri fyrstu ferð, og at man sleppur við til tað. Tað verður ikki størri.

Fleiri aðrir føroyingar spæla í næstbestu donsku deildini. Millum annað Pauli Jacobsen og Rói Berg Hansen, ið spæla fyri HØJ í Ølstykke. Teir búgva í ávíkavist Ishøj og á Islands Brygge.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

50 Leygardagur 23. desember 2023

Minni enn tríggjar vikur til fyrsta brakið í Berlin

Føroyar spæla móti Slovenia hósdagin 11. januar. Talan er um fyrsta dystin í einum A-endaspæli fyri vaksnamannalið í føroyskari ítróttarsøgu - fyrireikingarnar byrja av álvara í næstu viku

Føroyingar kundu fegnast síðst í apríl, tá atgongumerki skuldu fáast í hús. Nú snýr tað seg um at fyrireika seg væl til risastóru uppgávuna í Berlin (Mynd: Sverri Egholm)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Um nakrar vikur verður eitt slag av føroyskari innrás i týska høvuðsstaðnum. Túsundtals føroyingar og eitt søguligt hondbóltslið fara at royna at seta sín dám á Berlin og EM-endaspælið í hondbólti.

Risastóra føroyska ítróttarhendingin byrjar alment hósdagin 11. januar beint fyri klokkan 17, tá føroyska liðið gongur inn í Mercedes-Benz Arena. Tað verður ein serstøk løta, tá "Tú alfagra land mítt" rungar áðrenn slíkan endaspælsdyst.

Undir liðini á føroyingunum á vøllinum í stóru høllini vera slovenar. Slovenska liðið hevur so at siga bara spælarar, ið spæla á heilt høgum stigi kring Evropa. Tað verður ein stórur biti at svølgja hjá liðnum hjá Peter Bredsdorff-Larsen.

Slovenia verður tó ikki í allarsterkastu manning. Tveir spælarar hava fingið álvarsamar skaðar: Snildi Domen Makuc hjá FC Barcelona sleit krossbandið í summar, og í síðstu viku slet sterki Stefan Zabic hjá Celje hælsinuna.

Føroysku landsliðsspælararnir spæla sínar seinastu kappingardystir nú beint fyri jól. Føroyska liðið hevur eina styttri samling millum jól og nýggjár, tann 27. og 28. desember. Hareftir savnast liðið aftur til venjingar 1. januar í Havn, og er saman fram til EM-endaspælið, upplýsir Hondbóltssamband Føroya,

Føroyar spæla eisini tveir venjingardystir móti Belgia í Høllini á Hálsi áðrenn kappingina. Teir verða spældir fríggjadagin 5. januar og leygardagin 6. januar -  báðar dagarnar verður byrjað klokkan 19.30. Atgongumerki til hesar dystirnar kunnu fáast á atgongumerki.fo

Týsdagin 9. januar ferðast liðið til Berlin, hareftir leiksskráin hjá Føroyum sær soleiðis út:

Hósdagin 11. januar kl. 17: Slovenia – Føroyar
Leygardagain 13. januar kl. 19.30: Føroyar – Noreg
Mánadagin 15. januar kl. 17: Poland – Føroyar

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

51 Leygardagur 23. desember 2023

Stórhøllin í Hoyvíkshaganum eitur "við Tjarnir"

Nýtt navn er avdúkað í vikuni

(Mynd: Vidtjarnir.fo)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Áður hevur hon gingið undir navninum "Føroya Arena", men framyvir er navnið "við Tjarnir".

Nýggja navnið á stórhøllini, sum verður bygd í Hoyvíkshaganum varð avdúkað mikudagin.

Navnakapping hevur verið, og tað var Remy á For, sum vann kappingina.

Navnanevndin sigur millum annað um navnið við Tjarnir: Vit halda hetta vera eitt nýtt, vakurt føroyskt staðarnavn.

- sum hevur ein veruligan samleika við tjarnirnar í lendinum
- sum ljóðar væl
- sum skapar góð hugasambond
- sum kundi verið um allar Føroyar

Í navnanevndini vóru Jonhard Mikkelsen, Siggert Patursson og Lena L. Mohr.

Eftir ætlan stendur høllin liðug í januar 2025.

[object Object](Mynd: Vidtjarnir.fo)

[object Object](Mynd: Vidtjarnir.fo)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

52 Leygardagur 23. desember 2023

Avtala um ítróttarfakligan vitanardepil í stórhøllini

Avtala er gjørd millum Fróðskaparsetur Føroya og Føroya Arena (nú Við Tjarnir) um stovnan og rakstur av kropsligari royndarstovu í nýggju stórhøllini í Hoyvík, sum sambært Tórshavnar kommunu skal vera liðugt bygd um eitt gott ár

Heðin Mortensen, borgarstjóri, og Magni Mohr, professari í ítróttarfysiologi (Mynd: Ólavur Frederiksen)
SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Avtalan, sum Heðin Mortensen, borgarstjóri í Tórshavnar kommunu, og Magni Mohr, professari á Fróðskaparsetri Føroya, hava skrivað undir, fevnir um at stovna og reka ein breiðan ítróttarfakligan vitanardepil í nýggju stórhøllini.

Magni Mohr er leiðari í granskingarbólkinum í ítróttarfysiologi á Setrinum, og tað er hesin bólkurin, sum skal menna og reka nýggja depilin, sum skal veita vísindaliga grundaðar tænastur til menning av fólkaheilsuni í Føroyum og til føroyskan úrvalsítrótt. Tvær ph.d-verkætlanir verða partur av virkseminum.

Skipan av royndarstovuni
Útgerð, sum Fróðskaparsetrið hevur ræðisrætt yvir, og sum upprunaliga er fingin til vega av Vinnuframa, verður flutt av granskingarsetrinum, iNOVA, í nýggju royndarstovuna í stórhøllini. Onnur royndarútgerð, sum Fróðskaparsetrið eigur, verður eisini flutt í vitanardepilin í høllini.

“Tracking-útgerð” verður keypt og sett upp í høllini, umframt at royndarstovan verður útbygt við aðrari útgerð.

Fróðskaparsetur Føroya hevur ræðisrættin til royndarstovuna, sum eisini kann brúkast til aðrar granskingarverkætlanir og undirvísing. Leiðarin í granskingarbólkinum í ítróttafysiologi hevur, vegna Fróðskaparsetur Føroya, yvirskipaðu leiðsluna.

Fróðskaparsetrið eigur tær dátur, sum verða samlaðar inn í sambandi við verkætlanir, og Setrið hevur ábyrgd av, at dátur verða viðgjørdar og goymdar samsvarandi persóns- og datalóggávu.

Hálva hvørt ár hittast Fróðskaparsetrið og leiðslan í stórhøllini fyri at eftirmeta og um neyðugt tillaga arbeiðið á royndarstovuni.

Stórhøllin veitir hóskandi hølir og umstøður til virksemið. Avtalan kann sigast upp av báðum pørtum við 1-ára freist.

Skipan av ph.d.-virkseminum
Ein “ph.d.-skrivstova” ella royndarstovuskrivstova við tveimum ella trimum skrivstovuplássum verður í høllini við allari vanligari skrivstovuútgerð.

Tá høllin letur upp, flyta tvey vinnu-ph.d.-lesandi við ítróttarfakligari bakgrund inn hagar, har tey fara at hava sítt dagliga virksemi.

Umframt dagligu leiðsluna av royndarstovuni, skulu tey ph.d.-lesandi veita tænastur til ítróttalið, sum brúka høllina, og byggja upp og skipa fyri kropsligari venjing av eldri borgarum og barnagarðsbørnum í Tórshavnar Kommunu.

Onnur ph.d.-verkætlanin hevur høvuðsdent á úrvalsítrótt og hin á fólkaheilsu.

Tey vinnu-ph.d.-lesandi vísa til leiðsluna í stórhøllini, og leiðarin í granskingarbólkinum í ítróttafysiologi á Setrinum hevur fakligu ábyrgdina av ph.d.-verkætlanunum og innihaldinum í royndarstovuarbeiðinum.

Tey vinnu-ph.d.-lesandi verða innskrivað til lestur á ph.d.-skúlanum á Fróðskaparsetrinum, sum veitir vegleiðing, skeið og umsiting av ph.d.-útbúgvingini.

Fígging verður fingin til vega til tvey ph.d.-lesandi triðja- til fjórðahvørt ár.

Ph.d.-verkætlanirnar rinda innskrivingargjald fyri ph.d.-lestur á Fróðskaparsetrinum eftir vanligari mannagongd, meðan stórhøllin rindar fyri húsaleigu.

Stórt gagn
- At fáa granskingar- og ítróttafakliga vitan í høllina við denti á bæði úrvalsítrótt og fólkaheilsu fer at hava stóran týdning fyri Føroyar og høvuðsstaðin, sigur Magni Mohr.

- Í dag hevur Setrið ein breiðan og sterkan granskingarbólk á ítróttarfakliga økinum, har vit saman við hollum útlendskum granskarum arbeiða breitt við úrvalsítrótti, umframt rørslu sum heilsufremjan, tá tað ræður um børn, vaksin og eldri, eins og vit arbeiða við rørslu sum viðgerð fyri fleiri ymiskar sjúklingabólkar, sigur hann.

- Ætlanin er, at allir hesir førleikarnir skulu í spæl fyri at menna ítróttin og fólkaheilsuna í nýggju kørmunum í Hoyvík. At vit seta tvær ph.d.-verkætlanir við hvørt triðja ella fjórða ár í høllini, ger, at vit fara at klekja fleiri fakfólk til ítróttin, granskingarumhvørvið, kommunurnar, heilsuverkið og skúlaverkið, sigur Magni Mohr, professari í ítróttarfysiologi, sum heldur hesa avtaluna fara at vera til stórt gagns.

Heðin Mortensen, borgarstjóri, tekur undir við Magna Mohr.

- Eg fegnist um avtaluna við Fróðskaparsetur Føroya. Tað er gleðiligt, at stórhøllin eisini kann nýtast til gransking og onnur endamál, ið gagna lesandi og granskarum, sigur borgarstjórin í Tórshavnar kommunu.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2023

53 Leygardagur 23. desember 2023

Frakland knústi norska dreymin um gull

Fronsku kvinnurnar fóru avstað við øllum. Hava vunnið allar dystirnar og vunnu á Noreg í finaluni 31-28

(Mynd: EPA)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað eydnaðist ikki norsku kvinnunum at endurvinna heimsmeistaraheitið. Finalan var sunnudagin millum Frakland og Noreg.

Noreg vann á júst Fraklandi fyri tviemum árum síðan, men í ár vóru tað fronsku kvinnurnar sum vóru omaná eftir 60 minuttir.

Serliga fyrri hálvleikur var á høgum støði og málríkur. Hálvleiksstøðan var 20-17 til Frakland. Leikferðin fall eitt sindur í seinna hálvleiki, men spenningurin hvarv ongantíð.

Tá alt skuldi avgerast, bjóðaðu norsku spælararnir seg ikki til, og gjørdu ov nógvar tekniskar villur. Frakland vann við trimum málum 31-28.

Frakland hevur vunnið allar dystirnar í hesum HM-endaspælinum.

Undan finaluni vann Danmark bronsudystin móti Svøríki.

[object Object]

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2023

54 Leygardagur 23. desember 2023

Esmar skoraði ársins mál

Málið varð skorað í 20. umfari, tá B68 vann 1-0 á útivølli móti 07 Vestur. Tá talt var saman, hevði Esmar Clementsen fingið ein triðing av atkvøðunum

(Mynd: Hans Erik Danielsen)
SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

– Eg hevði viljað sagt, at hatta var eitt trenað hornaspark. Men heldur var tað eitt miseydnað innlegg frá Alex Mellemgaard – ella tað giti eg – og so royndi eg at stýra bóltin við hælinum móti málinum. At tað riggaði so væl, var nokk meir held enn forstand, men mann tekur tað sum mann fær.

Tað sigur Esmar Clementsen úr B68 millum annað í samrøðu við Televarpið, tá toftamaðurin skal seta orð, hvussu hann upplivdi málið, ið er valt til ársins mál 2023 í Betri Deildini hjá monnum.

Ársins mál er funnið í samstarvi við Televarpið, ið hevur staðið fyri atkvøðugreiðsluni. Fimm mál vóru at velja ímillum, og tá talt var saman, hevði málið hjá Esmari Clementsen fingið ein triðing av atkvøðunum. Umframt heiðurin og eina minnisplátu, fekk Esmar eisini handað eitt gávukort upp á 1.000 krónur frá Effo.

Tilsamans 425 mál vórðu skorað í Betri Deildini hjá monnum farna kappingarár. Toppskjútti gjørdist Sølvi Vatnhamar úr Víkingi – ið eisini varð kosin til ársins spælara – við 21 málum. Til stuttleika kann nevnast, at Esmar Clementsen gjørdi eitt mál í 2023.


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2023

55 Leygardagur 23. desember 2023

Pætur Petersen til KÍ

KÍ hevur skrivað undir við landsliðsleikara

(Mynd: Sverri Egholm)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

25 ára gamli skálvíkingurin, Pætur Joensson Petersen, verður í bláum næstu tvey kappingarárini. Hesum boðaði KÍ frá farna vikuskiftið.

Pætur Petersen hevur seinasta árið spælt á Akureyri í Íslandi, men hann vendir nú heim aftur til føroyskan fótbólt.

Pætur spældi sín fyrsta dyst í meistaradeildini í 2015. Hevur spælt á øllum landsliðum, og síðstu tvey árini úttikin til A-landsliðið.

Pætur Petersen hevur áður umboðað B36, EB/Streym og HB.

[object Object]Rúni Heinesen, næstformaður í KÍ, og Pætur Petersen (Mynd: KÍ)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2023

56 Leygardagur 23. desember 2023

Gilli og Vejle hava slitið samstarvið

Orsøkin er serliga vantandi spælitíð, skrivar Vejle á heimasíðu sínari. 31-ára gamli tvøramaðurin við 65 A-landsdystum er harvið fyribils sáttmálaleysur

 
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Í summar skifti Gilli Rólantsson Sørensen til Vejle Boldklub eftir nakrar mánaðir heima í TB. Hann skuldi geva liðnum í sunnara parti av Jútlandi royndir og meira kapping á bakkplássunum.

Bakkurin byrjaði inni í fýra teimum fyrstu dystunum hjá uppflytarunum í Superliguni, men síðani Gilli spældi í seks av teimum fyrstu sjey dystunum hevur hann ikki spælt ein minutt í Superliguni. Orsøkin til avgerðina um at slíta sáttmálan liggur mest í júst spælitíðini - Gilli Rólantsson var eisini darvaður av skaða í heyst.

- Felagið skilir støðuna hjá Gilla: At hansara vantandi spælitíð og nakað av tíð burtur frá liðnum hava merkt, at tíðin hjá Gilla í Vejle Boldklub tíverri ikki hevur eydnast so væl, sum bæði eg og Gilli høvdu vónað, tá sáttmálin varð gjørdur. Av somu orsøk, og við flytingarvindeyganum í januar í huga, er tað tí best fyri báðar partar, at vit enda samstarvið nú.

Soleiðis sigur Marius Adrian Nicolae, ítróttarstjóri i Vejle Boldklub, við vejle-boldklub.dk. Ítróttarstjórin leggur eisini dent á, at Gilli Rólantsson hevur havt eina góða ávirkan í Vejle sum liðfelagi: Við sínum royndum og ráðum, hørðum arbeiði og jaligari áskoðan.

Tað vóru eisini slíkt, sum Gilli Rólantsson fekk rós fyri at gera í TB í fyrru hálvu. Aldursforsetin fekk 15 stig í tíðini, sum maðurin við 65 A-landsdystum var har. Í seinnu hálvu fekk TB eitt stig og flutti niður. 

[object Object]
Gilli Rólantsson Sørensen spældi 13 dystir fyri barndómsfelagið i fyrru hálvu í ár (Mynd: Sverri Egholm)

Tað sigst, at møguleiki er fyri, at Gilli Rónatsson Sørensen vendir aftur til barndómsfelagið nú, hóast liðið er í 1. deild. Tað hevur Portalurin fingið upplýst frá nøkrum keldum . Hetta var eisini frammi í sendingini "Fótbóltsprát" í Kringvarpinum mánadagin.

Í øllum førum er tað nú greitt, at ein av teimum heilt royndu landsliðsspælarunum er sáttmálaleysur fyri 2024. Avtalan millum Gilla og Vejle var annars galdandi til summarið 2024. Hann spældi ein steypadyst, umframt teir seks omanfyrinevndu Superliga-dystirnar. Vejle fór út úr steypakappingini móti Hørði Askham og AB. Liðið er næstniðast í Superliguni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2023

57 Leygardagur 23. desember 2023

Uros aftur til Fuglafjarðar

Hann kom til ÍF í 2020, og hevur síðan eisini roynt seg í B36, Skála og 07 Vestur. Nú vendir hann aftur í Fløtugerð

(Mynd: Jens Kr. Vang)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað bleiv til hált triðja ár í B36, Skála og 07 Vestur, men nú vendir Uros Stojanov aftur til Fuglafjarðar.

Serbiski málrevurin spældi í Fuglafirði í 2020 og í fyrru helvt av 2021. Hann hevur spælt 41 dystir og skorað 24 mál fyri ÍF.

Nú kemur hann so aftur at spæla í reyðum.

[object Object]Georges Rouah, formaður í ÍF, og Uros Stojanov (Mynd: ÍF)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2023

58 Leygardagur 23. desember 2023

Gutti Dahl-Olsen til B36

U21-landsliðsáleyparin skiftir til B36 úr barndómsfelagnum EB/Streymi. Hann hevur spælt 99 dystir í Betrideildini

Gutti sum heilt ungur í dysti í Gundadali í B36. Næsta ár fer 21-ára gamli áleyparin at hava heimavøll í Gundadali (Savnsmynd: Sverri Egholm)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Farna vikuskiftið kunngjørdi B36 sín triðja nýggja spælara til hópin fyri næsta kappingarár. Talan er um Gutta Dahl-Olsen, sum kemur úr EB/Streymi.

Frammanundan hava málverjin Bjarti Vitalis Mørk og vongurin Marius Kryger Lindh gjørt avtalu við B36.

Gutti fyllur 22 ár stutt eftir ársskiftið. Seinastu árini hevur hann spælt fast á besta liðnum hjá barndómsfelagnum. Veruliga gjøgnumbrotið kom helst í 2022, tá áleyparin úr Streymnesi skoraði sjey mál fyri liðið, sum endaði á 5. plássið.

[object Object]
Gutti skorar her annað av málunum í U21-landsdystinum móti Kroatia í Klaksvík. Hann hevur í ár veruliga gjørt vart við seg sum innskiftari fyri Føroyar (Mynd: BjarnaMyndir)

Nú skal Gutti Dahl-Olsen royna at gera vart við seg á topp-fýra liði. B36 endaði á 4. plássið í Betrideildini, eftir at hava verið í topp-trý alt árið, og skal aftur spæla í Conference League í 2024. 

Gutti hevur, sambært Farosoccer, spælt 99 dystir í Betrideildini. Hann hevur skorað 17 mál. Nýggi B36-spælarn hevur veruliga gjørt vart við eg á U21-landsliðnum í ár: Samanlagt hevur hann spælt ein tíma, og úrttøkan hevur verið trý mál sum innskiftari.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

59 Leygardagur 23. desember 2023

Dani skal styrkja liðið hjá Skála ÍF

Nicolai Dohn er sterkur miðvallari, ið fegin luttekur í nærdystum

 
SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Skála Ítróttafelag boðaði í vikuni frá, at tey hava gjørt sáttmála við 25 ára gamlan miðvallar, sum skal styrkja um liðið, tá tað aftur skal spæla í bestu deildini komandi kappingarár.

Nicolai Dohn er navnið, og hann kemur frá býnum Hammel í Jútlandi. Hann hevur áður spælt við Skive IK, Nykøbing FC og AC Horsens.

Nicolai hevur verið í Føroyum og royndarvant í november, og somuleiðis hugt nærri at umstøðunum hjá felagnum. Hann er ein sterkur miðvallari, ið fegin luttekur í nærdystum og hevur somuleiðis eitt gott yvirblikk, skrivar Skála ÍF í tíðindaskrivi. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

60 Leygardagur 23. desember 2023

Rógvi Egilstoft við róðrið í EB/Streymi

Hann tekur við sum fyribils formaður eftir Jógvan í Skorini, sum hevur lagt frá sær

Rógvi Egilstoft Nielsen (Savnsmynd: Sverri Egholm)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Á aðalfundinum hjá EB/Streymi mánakvøldið boðaði formaðurin, Jógvan í Skorini, frá, at hann ikki tók við afturvali.

Rógvi Egilstoft varð á fundinum valdur til nýggjan formann í EB/Streymi.

Rógvi tekur við sum fyribils formaður, meðan fyrireikingarnar til komandi ár eru í gongd. Sostatt tekur fyrrverandi borgarstjórin í Eiðis kommunu við sum formaður í EB/Streymi eftir borgarstjóran, sum sat undan honum.

Nevndin sum hevur sitið seinasta árið heldur fram. Tey eru Egil á Bø, Judith í Skorini Jacobsen, Beinta Lisberg og Djóni Eidesgaard.

Tiltakslimir eru nú Tove Kruse Samuelsen og Jan Djurhuus.

- Samstarvið í nevndini hevur verið gott, fíggjarliga gongur væl og felagið er í holt við at fyrireika seg til komandi ár, segði Jógvan í Skorini og takkaði fyri seg.

Tað er tíðarkrevjandi at vera formaður í einum fótbóltsfelagi, og sum støðan er í løtuni strekkir tíðin ikki til, boðaði fráfarandi formaðurin frá.

Formaður og leikari

Rógvi Egilstoft verður eisini partur av leikarahópinum hjá EB/Streymi komandi kappingarár.

Dagin fyri aðalfundin boðaði felagið frá, at Rógvi Egilstoft hevur gjørt sáttmála fyri 2024.

- Rógvi er ein av okkara royndastu og drúgvastu leikarum. Hann hevur leikt 213 dystir og skotið 16 mál fyri EB/Streym. Í 2023 var hann tann einasti, ið var við allar 31 dystirnar. Í alt hevur Rógvi, síðani 2009, leikt 384 dystir í vasknamannafótbólti Rógvi fer í 2024 undir sítt tíggjunda ár fyri EB/Streym

31-ára gamli vágamaðurin kann røkja fleiri pláss í verjuni og á miðvøllinum. Umframt EB/Streym hevur Rógvi Egilstoft umboðað barndómsfelagið 07 Vestur og NSÍ í vaksnamannafótbólti. 

EB/Streymur endaði á 6. plássi í Betrideildini og var í hálvfinalunum í steypakappingini.

[object Object]Rógvi Egilstoft hevur samanlagt spælt fyri EB/Streym í níggju ár, og er sterki vinstrabeinti vágamaðurin týdningarmikil fyri felagið, sum missir nakrar spælarar nú (Mynd: Sverri Egholm)


Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

61 Leygardagur 23. desember 2023

Lukas Enevoldsen leitar aftur til B36

30-ára gamli danin spældi fyri B36 í 2021 og 2022. Í 2024 skal hann vera hjálparvenjari hjá Dan Brimsvík, umframt transitiónsvenjari í felagnum

Leikligu hæddarpunktini í Føroyum vóru steypasigurin í 2021 og evropeiski heimadysturin ímóti bosniska Banja Luka. Tann seinna avgjørdi danin við brotssparki - sæst avmyndaður her eftir avgerandi skoti (Mynd: Bjarni Enghamar/BjarnaMyndir)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tað er nú greitt, hvør verður hjálparvenjari hjá Dan Brimsvík komandi kappingarár.

- Sum felag stendur B36 mær nær, og hendan uppgávan, sum nú stóð mær í boði, haldi eg vera bæði spennandi og avbjóðandi.

Soleiðis sigur nýggi hjálparvenjarin, sum tó ikki er nýggjur í føroyska høvuðsstaðarfelagnum. 30 ára gamli Lukas Enevoldsen var verjuspælari hjá B36 í 2021 og 2022. Hann kom úr FC Fredericia, har landsliðsmálverjin Mattias Lamhauge nú fer at royna seg.

Lukas Enevoldsen spældi 52 dystir fyri besta mansliðið hjá B36 tey bæði árini, hann var í Føroyum.

Leikligu hæddarpunktini í Føroyum vóru steypasigurin í 2021 og evropeiski heimadysturin ímóti bosniska Banja Luka. Danin átti sín stóra leiklut í báðum minniligu sigrunum, vísir B36 á. Enevoldsen er ikki skrásettur fyri nakað mál á besta liðnum hjá B36, men hann skoraði tvey ógvuliga týðandi mál í brotssparkskappingum:

- Tað fyrra var, tá hann sum fyrsti skjútti í brotssparkskappingini legði lunnar undir steypasigurin ímóti NSÍ á Tórsvølli í desember 2021, tá vit vissaðu okkum atgongd til evropeiska kapping árið eftir. Hitt var, tá hann skeyt okkum víðari í Evropa við seinasta skotinum í brotssparkskappingini í Gundadali ímóti bosniska Banja Luka.

[object Object]
Lukas Enevoldsen til steypafinaluna á Tórsvølli í 2021 (Myndir: Sverri Egholm)

Lukas Enevoldsen spældi eisni í Brabrand, Kjellerup og Thisted, áðrenn hann flutti til Føroya. Eftir síðsta kappingarár takkaði hann fyri seg á fótbóltsvøllinum, og fór undir venjarayrkið. Seinasta árið hevur hann verið partur av venjaratoyminum hjá Brabrand, sum spælir í triðbestu donsku deildini, skrivar B36. 

- Eg gleði meg at arbeiða saman við Dan. Hann er væl fyri taktiskt, og av tí sama eri eg sannførdur um, at eg fari at menna mínar venjaraførleikar hesa tíðina. Eitt av mínum íkastum verður tey virðini, sum eisini høvdu týdning fyri meg sum spælara. Tað er serliga, at tað er neyðugt at arbeiða beinhart fyri at røkka ambitiøsum málum. Tá ið vit fara á vøllin at venja, so er tað fyri at menna bæði egnar førleikar og liðið í síni heild. Allir skulu trýstast til at kýta seg, tí góður venjingarhugburður er avgerandi fyri dystaravrikini

Arbeiðsuppgávan í 2024 verður at vera hjálparvenjari hjá Betri-liðnum og sokallaður transitiónsvenjari. Tað seinna inniber, at Lukas Enevoldsen skal hava ábyrgdina av menningini av teimum elstu ungdómsspælarunum og búna teir til vaksamannafótbólt.

- Tað eru nógv fantastisk fólk í felagnum, bæði viðhaldfólk, sjálvboðin og venjarar. Eg hevði eisini ábyrgdina av U17-liðnum hasi árini, og saman skaptu vit nógv góð minnir, sigur afturvendi danin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

62 Leygardagur 23. desember 2023

Profilar koma heim til FC Suðuroy

Felagið hevur nú kunngjørt, at Dánjal Godtfred og Salmundur Bech hava skrivað undir tvey-ára sáttmálar. John Villi Wøldike skiftir eisini úr TB

Dánjal Godtfred hevur millum annað umboðað TB í fremstu deildini. Nú skulu hann og FC Suðuroy kappast við millum annað TB um uppflyting (Mynd: Sverri Egholm)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

FC Suðuroy spælir í 2024 í næstbestu deildini sum uppflytari, men við seinastu undirskriftunum líkist liðið meira og meira einum góðum boði uppá ein uppflytara til Betrideildina.

Í síðsta mánaði varð kunngjørt, at venjarin Pól Thorsteinsson og útlendsku profilarnir halda fram. Hesir hava eydnast ógvuliga væl higartil. Teir flestu av teimum ungu og lokalu sum hava gjørt mun, hava eisini longt sáttmálan.

Nú er greitt, at tríggir miðvallarar við nógvum royndum úr Betrideildini venda aftur til FC Suðuroy. Farna vikuskiftið vóru tveir fyrrverandi TB-liðformenn kunngjørdir: 

- Úti gott, heima best. Vit stórfegnast um at kunngera, at Salmundur Bech og Dánjal Godtfred hava valt at koma heim aftur til FC Suðuroy. Talan er um tvey-ára sáttmálar. Salmundur og Dánjal, sum í dag eru 27-ára gamlir, fingu báðir debut á besta liðnum hjá FC Suðuroy í 2012, og hava teir sínamillum góðar 500 dystir í Betri og 1. deild. Talan er tískil um tveir royndar leikarar, sum nú leggjast avtrat okkara hópi, skrivar felagið.

Harvið koma tveir ógvuliga dugnaligir miðvallarar aftur til FC Suðuroy í "bestu fótbóltsárum". Dánjal og Salmundur eru eru uppvaksnir í VB/FC Suðuroy. 

Tað er John Villi Wøldike Leo eisini. Meira álopskendi miðvallarin hevur umboðað TB síðani 2019 - umframt Vejgaard í Aalborg eitt stutt skifti. Fyri stuttum gjørdi greitt, at vágbingurin vendir aftur. Hann hevur spælt 120 dystir í Betrideildini.

[object Object]
John Villi í dysti fyri TB (Mynd: Sverri Egholm)

Dánjal Godtfred hevur umboðað EB/Streym seinastu tvey árini. Áhugi var fyri sterka miðvallaranum ymsa staðni frá, men hann hevur valt at koma heim aftur til FC Suðuroy. 

Salmundur Bech hevur, umframt TB, spælt fyri NSÍ eisini. Hann var eitt skifti aftur í FC Suðuroy í 2021. Í 2022 helt álvarsamur skaði honum uttanfyri.

[object Object]Salmundur Bech (Savnsmynd: Sverri Egholm)



Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2023

63 Leygardagur 23. desember 2023

Mona og Jensa heim aftur í Sarpugerð

Eftir ávikavist hálvt og eitt ár í donskum fótbólti koma Mona Rasmudóttir og Jensa Tórolvsdóttir heim aftur í Sarpugerð at spæla

Mona Rasmusdóttir og Jensa Tórolvsdóttir (Mynd: Víkingur)
SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Jensa Tórolvsdóttir og Mona Rasmusdóttir gevast í danska felagnum FC Thy - Thisted Q, og koma heim aftur í Sarpugerð at spæla.

Jensa Tórolvsdóttir hevur spælt í Danmark í eitt ár, og Mona Rasmusdóttir í eitt hálvt ár.

[object Object]Jensa Tórolvsdóttir her í dysti móti KÍ (Mynd: Sverri Egholm)

Men nú báðar venda heim aftur til føroyskan fótbólt, verður tað til barndómsfelagið, Víking.

Hóast bara 22 ára gamlar, hava tær verið partur av A-landsliðnum í fleiri ár, og talan er um ein veruligan styrk til kvinnuliðið hjá Víkingi, sum í fjør hevði eitt misjavnt kappingarár.

[object Object]Mona Rasmusdóttir her í dysti móti B36 (Mynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

64 Leygardagur 23. desember 2023

Heini og Jógvan nýggir altjóða dómarar

Havnarmenninir eru nú góðkendir sum ávíkavist FIFA-dómari og hjálpardómari, so at Føroyar nú aftur hava nú tveir FIFA dómarar og fýra altjóða hjálpardómarar

26-ára gamli Heini Ziskason Viðoy (t.v.) hevur dømt átta dystir í Betrideildini hjá monnum. Jógvan Breckmann hevur verið hjálpardómari í fremstu røð í fimm ár (Mynd: fsf.fo)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Føroyar hava nú aftur tveir FIFA dómarar og fýra altjóða hjálpardómarar. 

Fyrr í ár gavst Kári á Høvdanum sum FIFA-dómari. Nú hevur Heini Ziskason Viðoy tikið yvir.

- Hetta vóru sera góð boð at fáa, og eg gleði meg til tær avbjóðingar, ið nú standa fyri framman, sigur Heini Ziskason Viðoy við fsf.fo

[object Object]
Heini Viðoy í miðjuni til ungdómsfinalu fyri nøkrum árum síðani. Hann hevur ikki nógvar royndir á hægsta stigi í Føroyum (Mynd: Sverri Egholm)

26 ára gamli Heini Ziskason Viðoy fekk í síðstu viku boðini um, at hann er góðkendur FIFA dómara. Heini hevur virkað sum dómari síðani 2016, og í fjør dømdi hann sínar fyrstu dystir í fremstu deildini hjá monnum. Samanlagt hevur Heini Viðoy dømt átta dystir í Betrideildini hjá monnum.

Fótbóltssamband Føroya skrivar, at eisini Jógvan Breckmann hevur staðið royndina og nú kann kalla seg altjóða hjálpardómari. Jógvan Breckmann er 32 ár, og hevur verið partur av føroyskari fótbóltsdøming seinastu 14 árini, harav fimm ár sum hjálpardómari í bestu mansdeildini.

Heini Ziskason Viðoy legst afturat Jóhan Hendrik Ellefsen sum føroyskur FIFA-dómari. Altjóða hjálpardómarar eru nú Dan Højgaard, Jan Hermansen, Jørleif Djurhuus og Jógvan Breckmann.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023

65 Leygardagur 23. desember 2023

Super League hevur fingið nýtt lív

Ein ES-dómstólur staðfesti hósdagin, at Fifa og Uefa bóru seg ólóliga at í 2021, og at tey sum so ikki kunnu forða ESL at gera nýggja kapping ella revsa spælarar fyri at luttaka

Í løtuni eru FC Barcelona og Real Madrid einastu liðini, sum eru eftir í Super League-ætlanunum. Tað er væl hugsandi, at hetta kann broytast eftir dagsins dóm (Mynd: EPA)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Ein avgerð sum kann fáa stóran týdning fyri fótbóltsheimin varð hósdagin tikin við ES-dómstólin.

Í apríl 2021 var nógv rumbul, tá 12 stór evropeisk feløg ætlaðu "at slíta seg leys av UEFA" og gera eina sonevnda Super League. Harvið skuldu tey spælt í henni ístaðin fyri í Champions League. Endamálið var fyrst og fremst at tryggja sær nógvan pening hvørt ár. Somu tólv liðini skuldu luttaka hvørja ferð.

Mótstøðan var øgilig millum viðmerkjarar, fjepparar og onnur feløg. Skjótt eftir at kunngerðin kom, fullu liðini frá sum flugur. Øll tey ensku og tey italsku feløguni, umframt Atletico Madrid trektu í land - eftir stóðu sponsku risarnir Real Madrid og FC Barcelona. 

[object Object]
European Super League. Tey upprunaligu 12 - tíggju eru fyribils ikki við kortini (Mynd: Sky Sports)

Uefa, Fifa og hemligu kappingarnar gjørdu sanniliga eisini sítt fyri at steðga ætlanini. Hótt varð millum annað við, at spælarar, sum fóru at spæla í Super League, ikki sluppu at spæla við landsliðum, og at lið fóru at verða útihýst frá heimligu kappingunum.

Hetta er tó ikki lógligt: Tað er at misbrúka sítt vald og eitt brot á ES-lóggávu. Hetta hevur dómstólurin hjá Evropasamveldinum millum annað staðfest í dag. European Superleague Company (ESC), felagið sum stendur aftanfyri ætlaðu nýggju kappingini, hevur kært sína neyð og nú fingið viðhald.

Tað varð eisini staðfest, at Uefa og Fifa ikki noyðast at góðkenna hesa kollveltandi kapping. Hetta halda ávíkavist evropeiska og alheimsfótbóltssamgongan annars, at tær hava rætt til.

Dómurin minnir eitt sindur um, tá ES-dómstólurin í 1995 gav Jean-Marc Bosman og øðrum fótbóltsspælarum nógv fríari ræsir, í mun til sáttmálar og at skifta feløg. Hetta kollvelti fótbóltin. Spurningurin er so, um Super League nú veruliga hevur fingið nýtt lív, og FC Barcelona og Real Madrid fáa fleiri í sín part aftur. Serliga UEFA er nú kroyst.

Keldur: Sky Sports og dr.dk

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2023

66 Leygardagur 23. desember 2023

Fleyr heldur jól á finaluplássi, men fleiri jagstra

Við 3-1 sigri á KÍF tók Fleyr sunnudagin annaðplássið aftur frá SÍ, sum nú er tvey stig aftanfyri Fleyr

 
SkrivaÐ:

Innsent

Føroya Tele-deildin, kvinnur: Við 3-1 sigri á KÍF tók Fleyr sunnudagin annaðplássið aftur frá SÍ, sum nú er tvey stig aftanfyri Fleyr og hevur eisini spælt ein dyst fleiri.

Men Mjølnir á fjórðaplássinum, sum er seks stig aftan fyri Fleyr, kann heldur ikki heilt avskrivast, tí tær hava spælt ein dyst færri enn Fleyr. Og bara eitt stig aftanfyri Mjølnir er TB, sum eisini hevur spælt ein dyst færri enn Fleyr. Júst TB og Mjølnir spældu fimmsettara leygardagin, har Mjølnir loksins vann.

TB – Mjølnir 2-3 (25-23, 23-25, 25-18, 23-25, 10-15)
Níggju ferðir skiftust liðini um at vera á odda í fyrsta setti, og tí kom tað ikki óvart á nakran, at her fór at verða neyðugt við fimm settum fyri at avgera dystin. Mjølnir var á odda 20-19, men fýra stig á rað til TB førdi til tríggjar settbóltar við støðuna 24-21, og við tí triðja eydnaðist at vinna fyrsta settið. 

Eftir javna byrjan upp á annað sett hevði TB hug at draga frá og fór framum 14-9, men Mjølnir svaraði skjótt aftur og javnaði til 16-16 og fór síðani framum og vann 25-23 við lobbi frá Annu Arnholdsdóttir, sum var ivrig og kvik og vann nógv frammi við netið.  

TB fór frá 10-9 til 15-9 í triðja setti, og megnaði fyri tað mesta at halda munin, og vann 25-18. 

Eftir at Mjølnir hevði lagt seg á odda 10-6 í fjórða setti, fór munurin at minka, og TB javnaði til 11-11 og fór framum 14-12. Leiðslan skifti síðani hendur nakrar ferðir, til Mjølnir vann sær tríggjar settbóltar við støðuna 24-21. TB bjargaði sær undan teimum tveimum, men so gjørdist servan ov long, og Mjølnir vann 25-23 og tryggjaði sær javnbrótara.

Í javnbrótaranum legði TB betur fyri og fór framum 5-3, men eftir at Mjølnir javnaði til 6-6 misti TB takið, og Mjølnir legði seg á odda 13-8. TB-venjarin tosaði við stórum stavum í leikbránum og fíltist á passivitetin hjá sínum leikarum. Men her beyð ikki bøtur, og eftir at tríggjar tær seinastu servurnar fóru út – tvær frá TB og ein hjá Mjølni – vann Mjølnir fimta settið 15-10. 

Hetta var triði sigurin hjá Mjølni á rað, eftir trý tap á rað frammanundan. Teir tveir sigrarnir undan hesum vóru ímóti niðastu liðunum Ternuni og KÍF, so spennandi verður at síggja, hvussu Mjølnir fer at standa seg ímóti teimum ovaru liðunum. Fyrsta dystin í árinum vann Mjølnir á Fleyr og gav greiða oddaliðnum Drátti skarpan gang í 25-27, 25-27 og 22-25 tapinum dystin eftir. Næsti landskappingardysturin hjá Mjølni verður tó ikki fyrr enn 31. januar, tá Ternan tekur ímóti.

Fleyr – KÍF 3-1 (25-14, 25-22, 23-25, 25-8)
Fleyr fer at halda jól á øðrumplássi eftir 3-1 sigur á KÍF, sum beit væl frá sær eftir avsmurning í fyrsta setti.

Heilt øðrvísi gekst í øðrum setti. Gaman í var Fleyr frammanfyri 15-10, men KÍF bardi seg innaftur í settið og legði seg framum 17-16 og eisini 20-19. Fýra stig á rað til Fleyr, sum legði seg á odda 23-20, gjørdust avgerandi, og settbóltin vann Fleyr, tá servan frá KÍF fór út av baklinjuni.

KÍF fekk frálíka byrjan upp á triðja sett og legði seg á odda 6-2, men so líðandi át Fleyr burtur av leiðsluni og fór síðani framum 16-11. Servan endaði aftur hjá KÍF, og átta ferðir á rað servaði Sesilia Johnsdóttir Prior, og KÍF legði seg á odda 19-16 – ímillum tær átta servurnar vóru tvey ess. KÍF misti leiðsluna aftur, men tað var bara eitt stig, og síðan fór KÍF framum aftur og vann 25-23, eftir javnleik 23-23.  

KÍF hevur fleiri ferðir í ár prógvað, at tær kunnu geva teimum bestu mótstøðu, men ofta eru avrikini ov óstøðug gjøgnum ein heilan dyst. Hetta sóu vit aftur í fjórða settinum, har KÍF var fyri ongum og kom afturum 8-0, eftir at tær ikki fingu bilbugt við servunum frá Brynju Jákupsdóttir. Tá so eisini Óluva Mohr slapp at serva Fleyr frá 10-2 upp á 14-2, var settið mest sum avgørt. Tað endaði 25-8.

Støðan í Føroya Tele-deildini, kvinnur (lið, settmunur, stig):

Dráttur 9 - 22 - 25
Fleyr 8 - 10 - 17
SÍ 9 - 3 - 15
Mjølnir 7 - -1 - 11
TB 7 - -1 - 10
KÍF 9 - -13 - 6
Ternan - 7 - -20 - 0

Kelda: Flogbóltssamband Føroya

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2023

67 Leygardagur 23. desember 2023

Tveir føroyingar í donsku hálvfinalunum

Flogbóltur: Bjarni Joensen og Bjørk Nolsøe Isaksen hava vunnið seg í Final 4 við sínum liðum

 
SkrivaÐ:

Innsent

Um vikuskiftið vóru fjórðingsfinalur í donsku steypakappingunum fyri kvinnur og menn í donskum flogbólti. Her vunnu ASV Elite við Bjørk Nolsøe Isaksen og Ikast KFUM við Bjarna Joensen seg í final 4 kappingina, sum verður í Aarhus 3. og 4. februar.

Bjørk og ASV Elite leiktu í fjórðingsfinaluni ímóti ASV Aarhus 2, og var talan um ein sera greiðan 3-0 sigur til ASV Elite. Lutakastið til final 4 hevur verið, og her hitta Bjørk og hennara liðfelagar Brøndby VK í teirra hálvfinalu. Í næsta dystinum, sum antin verður finala ella dystur um 3. plássið, bíðar antin Holte IF elle Gentofte Volley. 

Í donsku landskappingini hevur eisini gingið væl hjá ASV Elite og Bjørk. Liðið liggur á einum øðrum plássi – ájavt í stigum við Holte IF á fyrsta plássi.

[object Object]

Óvæntaður Ikast-sigur 

Hjá monnunum tóku Bjarni Joensen og Ikast KFUM nógv á bóli, og vunnu heldur óvæntað ímóti Vestsjælland VK. Talan bleiv um ein tættan 3-2 sigur til Bjarna og Ikast KFUM.

Í teirra hálvfinalu í Final 4 hittir Ikast KFUM Nordenskov UIF, og víðari á leiðini, skulu teir leika ímóti antin Odense Volleyball ella Gentofte Volley.

Í landskappingini hevur ikki gingið væl hjá sera unga Ikast KFUM liðnum. Teir liggja á næstaftasta plássinum í donsku kapppingini.  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2023

68 Leygardagur 23. desember 2023

Rógvi og EB/Streymur hava skrivað undir nýggjan sáttmála

31-ára gamli vinstrabeinti vágamaðurin fer í 2024 undir sítt tíggjunda kappingarár fyri EB/Streym. Hann nærkast 400 dystum í fremstu røð í Føroyum

Rógvi Egilstoft hevur samanlagt spælt fyri EB/Streym í níggju ár, og er sterki vágamaðurin týdningarmikil fyri felagið, sum missir nakrar spælarar nú (Mynd: Sverri Egholm)
SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Dánjal Godtfred er farin aftur til barndómsfelagið FC Suðuroy, og Gutti Dahl-Olsen skal næsta ár skal spæla fyri B36. Harumframt hoyrist, at tað er sannlíkt, at EB/Streymur kann missa bæði Boga Reinert-Petersen og Filip Djordjevic. 

EB/Streymur fekk tó ein týðandi sáttmála upp á pláss farna vikuskiftið. Felagið kundi kunngera, at Rógvi Egilstoft hevur gjørt sáttmála fyri 2024. 

- Rógvi er ein av okkara royndastu og drúgvastu leikarum. Hann hevur leikt 213 dystir og skotið 16 mál fyri EB/Streym. Í 2023 var hann tann einasti, ið var við allar 31 dystirnar. Í alt hevur Rógvi, síðani 2009, leikt 384 dystir í vasknamannafótbólti Rógvi fer í 2024 undir sítt tíggjunda ár fyri EB/Streym.

31-ára gamli vágamaðurin kann røkja fleiri pláss í verjuni og á miðvøllinum. Umframt EB/Streym hevur Rógvi Egilstoft umboðað barndómsfelagið 07 Vestur og NSÍ í vaksnamannafótbólti. 

EB/Streymur endaði á 6. plássi í Betrideildini og var í hálvfinalunum í steypakappingini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2023