Tveir originalar fagnaðir í heimbygdini

Sørvingar hildu hábærsligt hátíðarhald fyri Stongum og Guttesen farna leygarkvøld

(Mynd: Jóanis Albert Nielsen / jn.fo)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Teir hava júst havt føðingardag. Magnus á Stongum fylti 74 30. januar og Jóan Jakku Guttesen fyllir 75 dagin eftir.

Tað skuldi hátíðarhaldast, vóru tað nakrir sørvingar, sum hildu herfyri, og tey fingu stáplað eitt flott tiltak, ið varð hildið leygarkvøldið í dansistovuni við Dungasand. Fólkini, ið vanliga skipa fyri smærri konsertum í Gamla skúla, høvdu pimpað gamla biograf- og veitslusalin upp, og bjóðaðu til fagnaðartiltak við røðum og nógvum góðum tónleiki.

Tað vóru tær lokalu kreftirnar, fyri tað mesta, sum stóðu fyri tónleikinum – alt sangir hjá og við teimum báðum nú tilkomnu harrunum, sum í ein mansaldur hava verið ímyndin av stílskapandi tónleikabólkinum Tinganest.

Jóan Jakku Guttesen og Magnus á Stongum saman við Eyð Ellingsgaard, borgarstjóra

Tað er Tinganest, sum er upprunin til hugtakið ‘vágasound’, sum verður brúkt sum heitið fyri tónleikin og ljóðið, ið kemur úr Vágum, serliga úr Sørvági. Og sum onkur av røðarunum hevði á munni, so mann tað vera eindømi her á landi, at hava fingið eina heila tónleikasjangru uppkallaða.

Tað var fryntligi og lættsindi flogskiparin og oddamaðurin í Bláum Grasi, Jóhan Mikkelsen, sum bant hugnaliga kvøldið saman við smáum søgum og sagngi.

Tey, ið flutti fram røður vóru Sirið Stenberg, landsstýriskvinna við mentamálum, Uni Leitisstein Hansen, útvarpsvertur, vinmaðurin Erhard Jacobsen og at enda Eyð Ellingsgaard, borgarstjóri í Sørvágs kommunu.

Øll hesi vístu á tað heilt serliga, sum Magnus og Jóan Jakku duga og hava lagt eftir seg. At kalla teir báðar fyri originalar, skal als ikki fatast neiliga, men sera jaliga.

Sum Uni Leitisstein Hansen vísti á, so vóru tað ikki so nógv í etableraðu tónleikavinnuni uttan fyri Vágarnar, sum høvdu tað stóra til ivurs fyri teimum báðum, tá Tinganest gav út fyrsta kassettubandið út í 1983, og sangir sum “Upp á tá” og “Vágagellan” komu sníkjandi inn í tilvitskuna hjá hvørjum føroyingi. Men tak teir í dag – teir hava hildið seg til sítt, hava ikki latið seg ávirkað av hissini rákum, sum hava verið frammi í tíðini – og hava skapt ein stíl, ið verður fagnaður kring alt Føroyaland, og av fólkum í øllum aldri, frá teimum 14 ára gomlu til tey langt oman fyri níti.

Uni Leitisstein Hansen

Landsstýriskvinnan setti teir (ella kanska var tað serliga Jóan Jakku) á somu hill, sum megnarskaldini Pól F. og Regin Dahl, og ognaði honum orðini hjá Pól F: “sum sól millum stjørnur tú ert”.

Sørvingurin Erhard Jacobsen, ið var partur av sama ungdómsumhvørvi, sum Magnus og Jóan Jakku, hugleiddi fyndugt um tíðina og tónleikin, bæði í verðini og í Sørvági tá.

At enda á kvøldinum bar Eyð Eidesgaard, borgarstjóri, fram eina kvøðu og handaði gávur frá kommununi. Takkaði teimum, serliga fyri støðugt at megna at “vekja sørvingin í okkum øllum”. Hóast báðir tveir hava búleikast uttan fyri postnummar 380 ein stóran part av lívinum, har teir hvør í sínum lag eisini hava gjørt seg galdandi í lokalumhvørvinum, so eru báðir eitt livandi prógv um, at tú “kanst taka sørvingin úr Sørvági, men ongantíð taka Sørvág úr sørvinginum”.

Tónleikaliga var kvøldið hugtakandi á mangan hátt. Onkursvegna er tað oftani soleiðis, at ein fær eyguni upp fyri staklutum í tónleikinum og serliga tekstinum, tá onnur framføra sangirnar, sum ein kanska ikki leggur til merkis, tá sangirnir verða framførdir av teimum sum eiga sangirnar.

Garpar

Allir sangararnir høvdu gjørt sær ómak við at framføra ein hjá Magnusi og ein hjá Jóan Jakku í útgangsstøði.

Vit hoyrdu systurson Magnusar, Jóhan Mikkelsen, framføra “Goaland” og “1904”. Sámal Ravnsfjall kom við “Øskudólgur” og “Jung, Freud og From”. Hip um Haps “Summarsunnumorgun” og “Librium og valium”. Og Blátt Gras sungu “Cajun Baby” og “Nú má tað vera”.

Eftir ein støðg, stóð eitt vælklætt manskór við sørvingum á pallinum, Garpar, og teir sungu m.a. “Válandi heim”. Beiggi Magnus, Jákup á Stongum við orkestri framførdi “Kom heim” og “Elskaða kvinna”, Holgar Jacobsen og Næturljóð framførdu “Hvar eg enn eri” og “Síðsti dansur” áðrenn Eyðun Nolsøe og Terji Rasmussen trinu á pallin sum teir seinastu. Eyðun framførdi “Tá vit funnu saman” og “Annan Sang” við einum heldur øðrvísi lagi, ið hann sjálvur hevur gjørt, og stjúksonur Jakkans, Terji, framførdi “Betri kós” og “Stíg í Stórum”.

Teir fingu eisini høvi til at spæla eitt eykanummar, sum gjørdist “Upp á tá”, men tá var tað meira fjøldin, ið sang fyri, enn teir báðir.

Til síðst, tá høvuðspersónarnir vórðu komnir upp á pall til at taka ímóti fólksins fagnaði, so vórðu Stongum og Guttesen sjálvandi eisini noyddir at syngja nakrar sangir, og tað tað gjørdist tann stóri endabresturin við m.a. “Babbar (mugu ikki forstýrast)”, “Bygdafrell”, “Eftir 1001 nátt”, “Minnist tú (Skeivur sum ein hani)” og sjálvandi “Válandi heim”.

Eitt sera væleydnað, heiðurligt og væl uppiborið kvøld.

Myndirnar hevur Jóanes Albert Nielsen tikið.

Nógv fleiri myndir á jn.fo 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. Jan 2024

Listasavn Føroya skal hava nýggjan stjóra

- Karina Lykke Grand hevur fingið spennandi starv í boði í Danmark

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Stjórin á Listasavni Føroya, Karina Lykke Grand, hevur fingið nýtt arbeiði frá 1. apríl. Eftir fimm ár á Listasavninum hevur hon játtað at vera stjóri fyri Den Hirschsprungske Samling í Keypmannahavn.

- Eg havi fingið ein møguleika, sum eg ikki kundi takka nei til. Hóast eg gleði meg, verður tað eisini sera sorgblítt at fara av Listasavninum, tí tað hevur verið tað besta arbeiðsplássið við framúr engasjeraðu, starvsfólkum og stuðlandi nevnd. Saman við starvsfeløgunum hava vit megnað at lyft vitjanartølini, miðlanarátøkini og framsýningarprofilin, og við komandi útbygging verður tað eitt enn meira spennandi stað at arbeiði í í framtíðini, sigur Karina Lykke Grand.

Hennara komandi arbeiðspláss, Den Hirschsprungske Samling, er eitt ríkislistasavn í Keypmannahavn við einari samling frá 1800-talinum, sum Karina Lykke Grand hevur nógvan kunnleika um frá sínum fyrrverandi størvum sum savnsumsjónarfólk, kurator, granskari og undirvísari.

(Mynd: Listasavn Føroya)

Í starvinum fer hon at arbeiða við at menna nýggj framsýningar- og miðlanarhugskot og tryggja nýggjar rammur um bygningarnar og staðið. Tað eru royndir, sum hon tekur við sær frá Listasavninum, har hon hevur arbeitt við líknandi uppgávum.

Niels Christian Nolsøe, nevndarformaður í Listasavninum, sigur um fráfaringina hjá stjóranum:

- Karina Lykke Grand hevur við sínum strategiska hugsanarhátti og sterku visjónum um framsýningar og miðlan endurnýggjað profilin hjá Listasavninum og framt eina stóra broyting fyri savnið úteftir. Listasavnið er meira sjónligt og opið, og tað sæst eisini aftur í, at vitjanartalið er nærum trífaldað í tíðini, Karina hevur verið stjóri. Savnið røkkur út til fleiri, bæði børn, ung og vaksin, sum er eitt av endamálunum hjá Listasavninum.

- Karina hevur eisini megnað at fáa fígging til at modernisera Listasavnið, og tað er henni at takka, at savnið kann lata upp í nýggjum og betraðum rammum í 2026. Karina verður saknað, og nevndin fer í næstu framtíð at møtast fyri at seta eina tilgongd í verk fyri at finna hennara avloysara.

Karina Lykke Grand er ikki í iva um, at hon vendir heim aftur til Danmarkar við nógvum upplivingum og sambondum ríkari:

- Føroyska listin og deiligu listafólkini fara altíð at hava eitt serligt pláss í mínum hjarta, og eg gleði meg til, tá okkara leiðir møtast aftur. Eg vóni, at føroyingar fara at koma fram við á Den Hirschsprungske Samling og heilsa upp á, tá tey eru í Keypmannahavn, og eg fari eisini at vitja Føroyahúsið í Keypmannahavn ofta. Okkara lítla familja hevur fingið vinir og sambond fyri lívið, sum vit ætla okkum at halda fast í, sigur Karina Lykke Grand.

Inntil nevndin í Listasavninum hevur valt ein nýggjan stjóra, hevur Dagmar Malena Winther fyribils ábyrgdina. 

Dagmar Malena Winther hevur ábyrgdina fyribils til nevndin fyri Listasavn Føroya hevur funnið nýggjan stjóra (Savnsmynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

Bara stormhendingar hjá politinum at taka sær av

Maðurin, ið datt av stiga í sambandið við bjargingararbeiði í Leirvík, hevur tað eftir umstøðunum gott

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Løgreglan hevði úr at gera í allan mikudagin við at taka í móti fráboðanum í sambandi við stormin, sum herjaði. Men tað var eisini tað einasta.

Onki annað politimál var skrásett henda dagin – og heldur ikki komu nøkur boð til alarmsentralin um at senda sjúkrabil avstað.

Uttan í tí eina førinum, tá ein maður, sum í sambandi við bjargingararbeiði, datt einar tríggjar metrar niður úr einum stiga.

Maðurin varð fluttur á sjúkrahúsið, og eftir hvat løgreglan hevur frætt aftur, so slapp maðurin lutfalsliga væl, tó at “okkurt er brákað”.

260 fráboðanir

Løgreglan var hósdagin enn ikki liðug við at skrásetta allar fráboðanirnar, sum komu inn á vaktsentralin dagin fyri. Men ein leyslig samanteljing vísti, at talan var um áleið 260 fráboðanir .

Tað er so bara tær fráboðanir, sum koma á politistøðina. Roknast skal við nógv fleiri skaðum, har fólk antin hava bøtt um skaðarnar sjálvi ella hava boða beinleiðis frá til sløkkiliði ella bjargingarfelagið á staðnum. 

Sí myndirnar frá storminum her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

Sjey fyritøkur standa aftanfyri skannaran

Tað hevur týdning at styrkja Klaksvíkar Sjúkrahús, sigur Kristian Martin Rasmussen. Hann er nevndarformaður í Christian í Grótinum, ið er ein fyritøkunum, sum fíggja

Tesla-skannarin til Klaksvíkar Sjúkrahús kostar 13 milliónir krónur. Christian í Grótinum, JFK Trol, Norðoyar Sparikassi, Pelagos, Tavan, Sjóborg og Smyril Line standa fyri fíggingini

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Nógv umrøddi skannarin, sum skal standa á Klaksvíkar Sjúkrahúsi, kemur seinni í ár - helst tíðliga í summar.

Tað hevur allatíðina verið alment, at fleiri fyritøkur standa fyri fíggingina, og at ein av treytunum var, at Tesla-skannarin skuldi standa á júst Klaksvíkar Sjúkrahús. Tesla-skannarin til Klaksvíkar Sjúkrahús kostar 13 milliónir krónur. 

Nú er eisini greitt, júst hvørjar fyritøkur standa aftan fyri gávuna. Talan er um innlit hjá Kringvarpinum, og í gjár kunngjørdi KVF, at fyritøkurnar eru: Christian í Grótinum, JFK Trol, Norðoyar Sparikassi, Pelagos, Tavan, Sjóborg og Smyril Line.

Ein av teimum sentralu persónunum, í mun til skannaran, er Kristian Martin Rasmussen. Hann er nevndarformaður í Christian í Grótinum samtakinum. Í viðtalu við Kringvarpið greiðir hann frá, at eftir áheitan frá serlæknanum Johan Poulsen fór í gongd at fáa onnur við. Hetta gekk skjótt, og hann vísur á týdningin á at vera góðir við Klaksvíkar Sjúkrahús, og at tað søguliga spældi inn.

- Tá okkara forfedrar fingu pengar inn til eitt heilt sjúkrahús, so áttu vit at klára at hetta, heldur Kristian Martin Rasmussen fyri.

Hann sigur til endans, at hann helt hetta vera eina sólskinssøgu, sum øll fóru at vera glað fyri. At tað skuldi evna til politiskt og fyrisitingarligt rumbul, hevði Kristian Martin ikki sæð fyri sær, og hann skilur framvegis ikki heilt hví, at tað varð so.

Til ber at hoyra samrøðuna hjá Kringvarpinum við Kristian Martin Rasmussen HER

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. Jan 2024

PKU-kortini heimaftur til Føroya

Eftir áheitan frá føroyskum myndugleikum verða hælblóðroyndir frá børnum, sum eru fødd í Føroyum síðani 1986, nú avhendaðar frá Statens Serum Institut til Fólkaheilsustýrið

Fólkaheilsustýrið deilir fráboðan vegna Statens Serum Institut, av tí at tey ikki hava havt møguleika at seta seg beinleiðis í samband við allar borgarar, sum eru fevndir av hesum

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Eftir áheitan frá føroyskum myndugleikum verða hælblóðroyndir frá børnum, sum eru fødd í Føroyum síðani 1986, nú avhendaðar frá Statens Serum Institut (SSI) í Danmark til Fólkaheilsustýrið í Føroyum.

Hælblóðroyndirnar hjá føroyskum nýføðingum verða tó framhaldandi sendar til SSI og verða partur av kanningunum, sum stovnurin fremur av øllum børnum, ið verða fødd í danska ríkinum.

Blóðroyndirnar verða tøkar til kanningar hjá SSI í upp til 12 mánaðir, og síðani verða tær sendar til Føroya í varðveitslu hjá Fólkaheilsustýrinum. Blóðroyndirnar verða partur av teim skráum, sum Fólkaheilsustýrið umsitur, og kunnu brúkast til gransking.

Blóðroyndirnar eru avlopstilfar frá teimum kanningunum, sum Statens Serum Institut fremur út frá hælblóðroyndunum hjá nýføðingum, sum verða tiknar 48-72 tímar eftir føðing. Kanningarnar fevna um 25 álvarsligar viðføddar sjúkur, sum kunnu geva álvarsligt mein, um tær ikki verða uppdagaðar tíðliga.

Til ber at lesa meira um kanningarnar her: 

Um tú ella tíni børn eru fødd í tíðarskeiðnum frá 1986 til í dag, og ein hælblóðroynd er tikin av tær/tykkum, so er blóðroyndin í dag í varðveitslu hjá Statens Serum Institut og verður í næstum latin Fólkaheilsustýrinum í Føroyum. Hetta ger seg sjálvsagt ikki galdandi, um tú hevur biðið um, at blóðroyndin varð burturbeind. Avhendingin av hælblóðroyndunum byrjar í fyrru hálvu av februar 2024 og heldur fram yvir eitt tíðarskeið.

Tíðindaskriv frá Fólkaheilsustýrinum

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

Lions latið 100.000 krónur til Grindavík

– Lions Føroyar vil við hesum skrivi vísa okkara samkenslu í hesi sváru tíð, í samband við tí álvarsligu náttúruvanlukku, ið rakti tykkum íbúgvar í Grindavík

Stuðulin frá Lions Føroyar til Grindavík varð handaður í vikuni (Mynd: Lions Føroyar)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Lions Føroyar hevur latið 100.000 krónur í stuðulsgávu til náttúruvanlukkarakta Grindavík í Íslandi.

Lions Føroyar er umboðað av hesum Lions klubbum: LC Tórshavn, LC Suðuroy, LC Vágar, LC Eysturoy/Klaksvík, LC Tindur, og LC Liljan.

– Lions Føroyar vilja við hesum skrivi vísa okkara samkenslu í hesi sváru tíð, í samband við tí álvarsligu náttúruvanlukku, ið rakti tykkum íbúgvar í Grindavík. Vónandi koma tit skjótt og væl fyri aftur, og vilja vit eisini fegin vera við til, at lata eina peningagávu í gjøgnum Lions Club Grindavík.

– Vónandi kann gávan verða tykkum íbúgvum at gagni, og har ið tit (klubburin) metir, at peningurin kemur best og flest til hjálpar, sigur Lions Føroyar m.a. í skrivi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. Jan 2024

Ungdómsting verður í komandi viku

10 uppskot skulu viðgerast – m.a. um samferðslu, skúlaviðurskifti og revsing fyri neyðtøku

Ungdómstingið 2020 (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í komandi viku, dagarnar 5. og 6. februar verður løgtingshúsið aftur mannað við skúlanæmingum, tá níggjunda ungdómstingið verður hildið.

32 ungfólk úr átta skúlum verða við. Í juni í fjør beyð løgtingsforkvinnan næmingunum í framhaldsdeild fólkaskúlans at senda inn lógaruppskot ella uppskot til samtyktar at viðgera í Ungdómstinginum.

5. og 6. februar fara næmingarnir sjálvir at seta dagsskránna í Løgtinginum, og hetta er ein gó møguleiki hjá næmingunum at skifta orð um evni, sum teir halda vera týdningarmikil.

Endamálið við Ungdómstinginum er:

• at geva næmingunum størri innlit í fólkaræðið
• at læra næmingarnar at vera ein virknari part av fólkaræðinum
• at vísa næmingunum í praksis, hvussu avgerðarmannagongdir virka í einum fólkaræði
• at geva næmingunum innlit í, hvør leikluturin hjá Løgtinginum er, og hvat arbeiðið hjá Løgtinginum fevnir um

Tá freistin var úti, høvdu átta skúlar sent 20 uppskot inn. Avgjørt er, at 10 uppskot koma til viðgerðar í Ungdómstinginum. Uppskotini fevna millum annað um samferðslu, frítíðartilboð, skúlaviðurskifti, aldursmark fyri sølu av tubbaksvørum og revsing fyri neyðtøku.

Ungdómstinglimirnir umboða Eysturskúlan, Runavíkar kommunuskúla, Tofta skúla, samstarvið millum Runavíkar og Tofta skúla, Skúlan á Fløtum, Skúlan við Streymin, Sandoyar Meginskúla og Fuglafjarðar skúla..

Uppskotini verða at lesa á heimasíðuni hjá Ungdómstinginum, har eisini annað tilfar um Ungdómstingið 2024 verður at finna. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

Fýra kunngerðir á bókasavnsøkinum sendar til hoyringar

Talan er um uppskot til kunngerð um bókasavnsgjald, kunngerð um skylduavhending, kunngerð um bókasavnsráð og kunngerð um stuðul til menning av fólkabókasavnstænastum

(Mynd: amr.fo)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Almanna- og mentamálaráðið hevur sent fýra uppskot til kunngerðir á bókasavnsøkinum til hoyringar.

Kunngerðirnar eru gjørdar við heimild í bókasavnslógini, sum kom í gildi 1. januar. Talan er um uppskot til tær kunngerðir, ið landsstýriskvinnan í mentamálum varðar av, nevniliga kunngerð um bókasavnsgjald, kunngerð um skylduavhending, kunngerð um bókasavnsráð og kunngerð um stuðul til menning av fólkabókasavnstænastum.

Við nýggju kunngerðunum fæst bókasavnslógin at virka eftir ætlan. Tørvur hevur verið á dagføringum, serliga á ljóðbókaøkinum og at tryggja rithøvundum bókasavnsgjald fyri føroyskar ljóðbøkur og e-bøkur, sigur Sirið Stenberg, landsstýriskvinna í almanna- og mentamálum.

Við kunngerð um býtið av bókasavnsgjaldinum verður galdandi reglugerð um býtið av bókasavnsgjaldinum dagført samsvarandi nýggju bókasavnslógini. Bókasavnsgjald verður nú rindað fyri ljóðbøkur og e-bøkur, ið eru til láns á netinum og fyri listaverk, ið eru til láns á bókasøvnunum.

Kunngerðin um bókasavnráð er nýggj. Sambært nýggju bókasavnslógini setur landsstýrisfólkið eitt bókasavnsráð, ið skal ráðgeva politisku skipanini í bókasavnspolitiskum og bókasavnsfakligum málum og at gera tilmæli um menning og samskipan av bókasøvnunum. Endamálið er at tryggja dygd og menning á bókasavnsøkinum. Sambært uppskotinum setur landsstýrisfólkið bókasavnsráðið við breiðari umboðan frá eitt nú landi, kommunum, stovnum, skúlum og fakfólkum á bókasavnsøkinum. Ráðið verður sett eftir tilmæli frá viðkomandi myndugleikum, stovnum og feløgum.

Kunngerð um um stuðul til menning av fólkabókasavnstænastum ásetur neyvari treytir fyri stuðlinum til fólkabókasøvn. Sambært kunngerðini kann stuðulin verða latin til menning av fólkabókasavnstænastum, harundir skipan av samstarvi millum fólkabókasøvn um bókasavnstænastur og til keyp og menning av tilfari og tænastum.

Kunngerð um skylduavhending er ein dagføring av galdandi kunngerð um skylduavhending. Kunngerðin hevur nærri ásetingar um avhending av talgildum verkum.

Hoyringarfreistin er sett til 26. februar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. Jan 2024

Terje B. Vestergaard keypt Simme Musikkhús

Eftir 19 ár hevur Petur Magnus Bjarnastein givið stafettina víðari

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Mánadagin tók Terje B. Vestergaard yvir raksturin í Simme Musikkhúsi, og er hann harvið nú einsamallur eigari og stjóri í felagnum.

Simme Musikkhús er gomul fyritøka, sum varð stovnað í 1959 av Simma Arge Jacobsen, og síðstu 19 árini hevur Petur Magnus Bjarnastein átt og rikið fyritøkuna, men ynskti hann nú at geva stafettina víðari.

Handilin kemur framvegis at hava fokus á at veita gott og breitt úrval av ljóðførum og tilhoyri, og at veita góða kundatænastu. Nakrar broytingar koma tó at síggjast í handlinum komandi tíðina, sum vónandi koma at gagna kundum og viðskiftafólkum, og longu nú er handilin settur upp í nýggjum sniði.

Nýggi eigarin, Terje B. Vestergaard er útbúgvin sølumaður innan eitt nú tónleikaútgerð, og vónar hann at kunna stiðja uppundir tað ríka og fjølbroytta tónleikalívið, vit hava her í Føroyum. Terje metir, at týdningurin av at hava ein føroyskan tónleikahandil er ógvuliga týðandi fyri at kunna varðveita ta tónleikamentan, sum í nógv ár hevur sermerkt Føroyar, og kemur hetta tí eisini at mynda raksturin av felagnum.

Í sambandi við eigaraskiftið verður skipað fyri móttøku 6. februar frá kl.15 til kl.18. Millum annað verða tónleikaframførslur, røður og ábit á skránni, og samstundis verður eisini møguleiki at síggja góðu umstøðurnar, sum handilin heldur til í.

Nýggi eigarin vónar, at virksemið, sum kemur at virka undir sama navnið og í somu hølum, framhaldandi fær góða undirtøku.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. februar 2024

Eigarar finnast at broyttum vegaætlanum

Roynt verður at broyta arbeiðið við íbindingunum til ytra ringvegin, so teir ikki koma at liggja so nær býlingunum Millum Gilja og Oman Gil

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Arbeiðið við at gera ytra ringvegin við tunli undir Húsareyn gongur við fullari ferð. Fyri tveimum vikum síðani fóru stóru gravimaskinurnar og dumpararnir eisini í holt við at gera íbindingarnar til ringvegin, eitt nú til Flatarvegin, sum er vegurin niðan til býlingin Millum Gilja í Hoyvík.

Men seinastu dagarnar hevur arbeiðið ligið stilt. Og sum skilst er tað ósemja við eigarafelagið Millum Gilja, sum er orsøkin.

Eigarafelagið legði í vikuni út eina kunning á Facebook-vangan hjá felagnum, nú fleiri íbúgvar hava vent sær til nevndina av ótta fyri, hvussu nýggju vegaføringarnar fara at ávirka býlingin.

Greitt verður frá, at fundur hevur verið við Tórshavnar kommunu við luttøku av nøkrum eigarum og við umboðum fyri nevndina í eigarafelagnum.

- Á fundinum greiddu vit frá, óttanum um hvussu ljós og ljóð, frá íbindingunum, fara at órógva býlingin. Eisini eystan fyri, við útstykkingina Oman Gil.

Um íbindingarnar greiðir nevndin fyri eigarafelagið soleiðis frá:

- Víst varð á møguligum broytingum, ið kunnu bata um órógvið; at brúka "gamla" vegin, sum liggur vestanfyri býlingin. Hesin varð upprunaliga ætlaður sum íbindingarvegur, og varð lagdur sum hann er, fyri at ferðslan ikki skuldi órógva býlingin.

- Vit hava eisini víst á, at um íbindingin eystanfyri Millum Gilja verður fluttur longur eystur, so sum Tórshavnar kommuna upprunaliga ætlaði at leggja hana. So fer vegurin ikki at órógva, hvørki í Millum Gilja og heldur ikki í Oman Gil.

- Síðani arbeiðið upp á innkomuvegin, varð uppafturtikið, hevur nevndin verið á fleiri fundum, við Tórshavnar kommunu, fyri at tryggja okkum, at verkætlanin skuldi órógva býlingin minst møguligt. Men tá prátið so er komi til íbindingarnar, er hetta, hvørja ferð, skúgvað til síðis. Tí sum kommunan hevur sagt, so er long tíð, til fari verður undir íbindingarnar. Tórshavnar kommuna hevur sagt, at fyrst skal sjálvur Innkomuvegurin gerast liðugur, og tástaðni tá verður fari undir íbindingarnar.

- Innkomuvegurin væntast at verða liðugur í novembur 2024.

- Samstundis hevur kommunan sagt, at tekningarnar av íbindingunum, ikki vóru lidnar, og at nógv kundi broytast enn. Avtala varð tí gjørd, við Tórshavnar kommunu, at kunning/tekningar skuldu verða sendar okkum, so skjótt sum tær vóru tøkar. Og síðani kundu vit taka fundir um íbindingarnar.

- Brádliga varnaðust nakrir íbúgvar, at arbeiðið upp á íbindingarnar fór í gongd, og at tær liggja ógvuliga nær býlinginum. Men hetta vóru vit ikki kunnað um.

- Íbúgvar og nevnd hava tí verið á fundi við TK, fyri at gera vart við hetta, og fyri at royna at fáa onkrar broytingar gjørdar.

Tórshavnar kommuna kannar í løtuni, møguleikar fyri at flyta vegirnar. So vit eru í samskifti við kommununa, og vóna at hetta fer at bera frukt, skrivar eigarafelagið.

Upprunaliga skuldu íbindingarnar verða lagdar soleiðis

Soleiðis ætlar Tórshavnar kommuna nú at leggja íbindingarnar

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. Jan 2024

Icelandair fer skjótt undir Føroyaflúgving

Íslendska flogfelagið skipaði farna vikuskiftið fyri familjudegi í SMS. Flúgvingin millum Keflavík og Føroyar verður fimm til seks ferðir um vikuna

(Mynd: Icelandair)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Icelandair fer 1. mai undir regluliga flúgving millum Vága Floghavn og Keflavík í Íslandi.

Í tí sambandi skipaði íslendska flogfelagið fyri familjudegi í SMS.

Flogið verður fimm til seks ferðir um vikuna frá 1. mai til síðst í oktober. Úr Keflavík hevur Icelandair 17 flogrutur til USA.

Eisini verður sagt, at ætlanin er at økja um samstarvið við Atlantic Airways so kundar lættari kunnu ferðast í Evropa og Norðuramerika.

- Vit hava merkt stóran áhuga fyri føroyaflúgvingini, serliga í Norðuramerika, sigur Tómas Ingason, sølustjóri í Icelandair, sum fegnast um, at flúgvingin verður tikin upp aftur.

Eisini Guðrið Højgaard, stjóri í Visit Faroe Islands fegnast.

- Vit eru spent og glað fyri nýggju rutuna til Íslands, sum kemur okkum møguleika t økja um talið av gestum úr USA, sigur Guðrið Højgaard.

(Mynd: Icelandair)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. Jan 2024

Færri fólkanætur á gistingarhúsunum í 2023 – nýtslustigið nærum óbroytt

Fleiri fólk vóru á føroysku gistingarhúsunum í 2023 samanborið við 2022. Fólkanæturnar hjá ferðafólki úr øðrum londum enn Føroyum og Danmark settu met í 2023

Fleiri fólk hava verið á føroysku gistingarhúsunum, men í miðal hava tey sovið færri nætur hvør. Í 2023 gistu fólkini 2,4 nætur í miðal, samanborið við 2,5 nætur í 2022. Ferðafólk uttanfyri ríkisfelagsskapin vitjaðu í stórum tali

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í september 2023 varð avgjørt at steðga útgávuni av gistingarhagtølum, eftir at vit vórðu varug við skeivleikar í tølunum. Saman við gistingarhúsunum hevur Hagtova Føroya seinastu mánaðirnar arbeitt við hagtalsgóðskuni. Hetta arbeiði er nú komið á mál, og nú verða gistingarhagtølini aftur almannakunngjørd mánaðarliga

Fólkanæturnar vóru góðar 222.000 í fjør. Hetta eru gott 9.000 færri enn í 2022, sum svarar til eina lækking á fýra prosent. Talið av fólki, ella innskrivingarnar, vóru stívliga 92.000 í tali, knapt 200 fleiri enn í 2022. 

Fólkanætur telja hvussu nógv fólk gista og hvussu leingi. Um eitt fólk svevur tríggjar nætur, ella um trý fólk sova eina nátt, er talan í báðum førum um tríggjar fólkanætur tilsamans.

Hetta merkir, at fleiri fólk hava verið á føroysku gistingarhúsunum, men at tey í miðal hava sovið færri nætur hvør. Í 2023 gistu fólkini 2,4 nætur í miðal, samanborið við 2,5 nætur í 2022.

Fólkanætur á gistingarhúsum

Januar – desember 2022/2023

	januar – desember		munur
	2022	2023	tal	%
Fólkanætur	230.686	221.575	-9.111	-3,9
Innskrivingar	92.156	92.341	185	0,2

Kelda:

Hagstova Føroya

Nýtslustigið nærum óbroytt

Nýtslustigið fyri kømur telur hvussu nógv kømur eru brúkt, í mun til hvussu nógv eru tøk.

Í fjør vóru 52 prosent av kømrunum á føroysku gistingarhúsunum brúkt. Tað er eitt vet minni enn í 2022, tá talið var 53 prosent. Nýtslustigið av kømrum var størst í 2019, tá ið tað var 61 prosent.

Minkingin er størst uttan fyri Tórshavnarøkið

Slakar 204.000 fólkanætur vóru tilsamans á gistingarhúsunum í Tórshavnarøkinum í 2023. Tað er knapt 3.000 færri enn í 2022.

Á gistingarhúsunum uttan fyri Tórshavnarøkið vóru fólkanæturnar nærum 18.000 í tali, ið er gott 6.000 færri enn í 2022. Bara í farsóttartíðini 2020 og 2021 hevur hetta talið verið lægri.

Ferðafólk úr øðrum londum enn Føroyum og Danmark seta met

Fólkanæturnar hjá ferðafólki úr øðrum londum enn Føroyum og Danmark hava sett met í 2023. Hesin bólkur gistu nærum 98.000 nætur í 2023. Tað er áleið 4.000 fleiri enn í 2022. Hetta er ein vøkstur á 5 prosent. 

Danir høvdu góðar 65.500 fólkanætur á føroysku gistingarhúsunum í fjør. Tað eru 22.500 færri enn í 2022. Árið 2022 var eitt metár hjá dønum á føroyskum gistingarhúsum við gott 88.000 fólkanáttum. Fólkanæturnar hjá dønum eru sostatt lækkaðar 25 prosent frá 2022 til 2023.

Føroyingar vitjaðu gistingarhúsini væl meira í 2023 enn árið fyri. Fólkanæturnar hjá føroyingum vóru góðar 58.000 í tali í fjør. Hetta talið er vaksið 18 prosent samanborið við 2022.

Fólkanætur á gistingarhúsum skift á bústaðarland (Januar – desember 2022/2023)

	januar – desember		munur
	2022	2023	tal	%
Tilsamans	230.686	221.575	-9.111	-4
Føroyar	49.369	58.332	8.963	18
Danmark	87.809	65.482	-22.327	-25
Onnur lond	93.508	97.761	4.253	5

Orðalýsingar

Fólkanætur telja, hvussu nógv og hvussu leingi fólk gista. Um 10 fólk gista 3 nætur, eru hetta 30 fólkanætur.

Innskrivingar telja, hvussu nógvar innskrivingar eru. Um 10 fólk skriva seg inn, eru hetta 10 innskrivingar, óansæð hvussu leingi tey gista.

Kamarsnætur telja, hvussu nógv og hvussu leingi kømur verða brúkt. Um 10 fólk gista í 5 kømurum í 3 nætur, eru hetta 15 kamarsnætur.

Kelda: Hagstova Føroya

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. Jan 2024

Nærum 80.000 nýttu Kalsoyarleiðina í 2023

Talið av ferðandi økist alsamt. Tølini frá Strandferðsluni og Visit Kalsoy vísa millum annað, at næstan triði hvør ferðandi nýtir bussleiðina

Tað fokus sum er á Føroyar er vaksnadi, og sæst aftur í ferðafólkatalinum - tað fer tað helst eisini at gerast framyvir, skrivar Visit Kalsoy (Mynd: Visit Kalsoy)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Ferðafólkatalið í Kalsoynni økist alsamt. Hetta vísa tølini, sum Visit Kalsoy hevur frá Strandferðsluni.

- Samanumtikið vísa tølini, at ferðandi við Sam og bussum er munandi hægri, meðan bilatalið eisini økist. Vert er at leggja til merkis jaligu gongdina, at næstan 3. hvør ferðandi nýtir bussleiðina. Og tá havi vit ikki hagtøl fyri privatu bussarnir.

Visit Kalsoy vísir á, at fokus á Føroyar, sum KÍ í evropeiskum fótbólti og uttøkan hjá landsliðnum í europeiskum hondbólti skaptu, umframt ófriður og ótryggleiki sunnanfyri, fara uttan iva at fáa enn fleiri ferðafólk hendanvegin. 

- Møguliga fara vit eisini at síggju fleiri amerikanar, tí Atlantic Airways flýgir beinleiðis til New York, og Icelandair fer at flúgva fleiri ferðir um vikuna til Føroyar, Tað kann eisini viðføra, at ferðandi úr Europa fara at brúka Føroyar sum millumstøð til Ìslands - og at amerikanarar fara at koma til Føroyar umvegis Ísland.

Sambært tølunum, so vóru samanlagt 79.390 ferðandi við Sam í fjør. Hetta eru yvir 7.000 fleiri, enn tað vóru í 2022. Tað er eisini eitt stórt upplop, í mun til ferðandi við bussi á oynni: Beint yvir 25.000 ferðandi vóru - og her er privat busskoyring ikki við.


Tøl: Visit Kalsoy/SSL

Felagið boðar frá, at eitt uppskot til ferðafólkahús á Syðradali, sum Kanjon vegna Landsverk skal byggja, fyriliggur. Visit Kalsoy hava biðið um innlit frá Klaksvíkar Kommunu um tað nýggjasta her.

- Vit vóna, at SSL kann dagføra siglingina á Kalsoyarleiðini eftir dagsins tørvi við at sigla oftari í dagtímunum yvir alla vikuna, nú bæði SAM og Ternan/Teistin eru tøkir hjá SSL. Somuleiðis vóna vit, at bussleiðin á Kalsoynni verður betur tillagað tørvin, so ferðafólk kunnu líta á, at tey koma runt í oynni og uppliva eina jaliga vitjan, skrivar Visit Kalsoy. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. Jan 2024

Hagstovan: Arbeiðsfjøldin minkað eitt vet

Arbeiðsfjøldin í 2023 var eitt vet minni enn í 2022, samstundis sum tey vinnuligu óvirknu vóru fleiri í tali

(Savbsmynd: Shutterstock)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Av teimum gott 38.900 fólkunum í aldrunum frá 15 til 74 ár í Føroyum, vóru góð 32.600 í arbeiðsfjøldini í fjør, ein minking á 200 samanborið við 2022. Tað sæst serliga aftur í talinum á arbeiðsleysum, meðan talið á arbeiðsvirknum er næstan óbroytt.

Í arbeiðsfjøldini eru stívliga 32.200 arbeiðsvirkin og 400 arbeiðsleys fólk. Tey arbeiðsvirknu eru løntakarar og sjálvstøðug vinnurekandi. Tey arbeiðsleysu eru tey, sum einki arbeiði hava, søkja arbeiði og eru til reiðar at byrja at arbeiða innan fyri tvær vikur, skrivar Hagstovan.

Talið á vinnuliga óvirknum var 6.250, sum er ein vøkstur á 400 fólk í mun til 2022. Í 2023 vóru knapt 17.600 menn og 15.000 kvinnurí arbeiðsfjøldini.

Tey seinastu fimm árini er arbeiðsfjøldin í aldrunum frá 15 til 74 vaksin við næstan fýra prosentum. Hetta er lægri enn vøksturin í fólkatalinum, sum í sama tíðarskeiði er sjey prosent, skrivar Hagstovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. Jan 2024

BankNordik endurskoðar gjøld og kostnaðir hjá privatkundum

Eitt nú verður Netbankin ókeypis fyri allar privatkundar, gjaldið fyri at rinda við inngjaldskorti er strikað, og kontugjaldið hjá fleiri privatkundum er avtikið

Í sambandi við at BankNordik hevur endurskoðað gjøld og kostnaðir, hevur bankin valt at strika fleiri gjøld umframt at gera prísbygnaðin hjá privatkundum meira einfaldan

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Í sambandi við at BankNordik hevur endurskoðað gjøld og kostnaðir, hevur bankin valt at strika fleiri gjøld umframt at gera prísbygnaðin hjá privatkundum meira einfaldan.

Hesum boðaði bankin frá í vikuni. Hann hevur verið fyri ávísum atfinningum um júst gjøld, men nú fella ymisk burtur.

Bank Nordik skrivar í tíðindaskrivi, at eitt nú verður Netbankin ókeypis fyri allar privatkundar, gjaldið fyri at rinda við inngjaldskorti er strikað, og kontugjaldið hjá fleiri privatkundum er avtikið. Harafturat tillagar bankin fyrimunaskipanina, soleiðis at samlaði prísbygnaðurin verður meira einfaldur.

- Vit eftirmeta javnan okkara prísir og kostnaðir fyri at tryggja kappingarførar prísir, og vit hava nú valt at strika fleiri kostnaðir. Til dømis hava vit gjørt av, at allir privatkundar skulu kunna fáa og brúka Netbankan heilt ókeypis, og at eitt nú kontugjaldið hjá fleiri kundum fellur burtur. Hóast broytingarnar bera ein kostnað við sær fyri bankan, so eru hetta neyðugar broytingar til frama fyri okkara privatkundar”, sigur Turið F. Arge, forstjóri í BankNordik.

Ókeypis Netbanki fyri allar privatkundar

Hetta er fyrsti peningastovnur í landinum hevur bankin nú valt at strika kostnaðin fyri Netbankan hjá privatkundum. Allir slíkir kundar kunnu nú kunnu brúka Netbankan og gera vanligar flytingar íroknað inngjaldskort heilt ókeypis.

- Vit royna áhaldandi at menna okkara talgildu pallar, soleiðis at allir okkara kundar kunnu fáa greitt yvirlit yvir sína fíggjastøðu og avgreiða síni fíggjarviðurskifti á ein lættan og einfaldan hátt. Til dømis er Netbankin vorðin ein týðandi partur av gerandisdegnum hjá mongum, og við tíðini fer kundin at fáa atgongd til fleiri og fleiri talgildar tænastur. Tá er tað neyðugt, at kostnaður ikki er ein forðing fyri at nýta talgildu loysnirnar, og júst tí hava vit valt at gera Netbankan ókeypis fyri allar privatkundar”, sigur Turið F. Arge

- Vit royna áhaldandi at menna okkara talgildu pallar, soleiðis at allir okkara kundar kunnu fáa greitt yvirlit yvir sína fíggjastøðu og avgreiða síni fíggjarviðurskifti á ein lættan og einfaldan hátt, sigur Turið F. Arge

Meira einfaldur prísbygnaður

Frá 1. september í ár verður fyrimunaskipanin avtikin. Ítøkiliga merkir broytingin, at avslátturin á ávikavist 10 prosent og 25 prosent, ið summir kundar hava fingið fyri ávís gjaldskort og tænastur, verður strikaður. Hóast hesin avslátturin fellur burtur, eru prísirnir kappingarførir, sigur BankNordik.

- Orsøkin til broytingina er, at ein avtøka av fyrimunaskipanini ger prísbygnaðin og prísyvirlitið munandi meira einføld, og tað verður lættari hjá einstaka kundanum at síggja, hvat hvør tænasta kostar. Harafturat er munurin á kundunum í og uttan fyri fyrimunaskipanina, so mikið lítil í dag, og tí hevur bankin valt at gera ein meira einfaldan prísbygnað, sum er líka fyri allar privatkundar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

HK Bussar skulu røkja bussleiðina í Sundalagnum næstu fýra árini

Eiðis kommuna verður eisini umfevnd í Leið 1, sum frá 1. mars fer at koyra úr Hósvík til Eiðis

Sáttmálan við HK Bussar og kommunala samstarvið við Eiðis kommunu, sum leggur góðan gróðrarbotn undir ítróttarvirksemi, frítíðarvirksemi og aðra ferðing í økinum úr Hósvík til Eiðis og noður til Tjørnuvíkar allar gerandisdagar í árinum (Mynd: sunda.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Bussleiðin hjá Sunda kommunu hevur koyrt í økinum síðan 2017, og í vikuni varð sáttmáli undirskrivaður við HK Bussar um at røkja bussleiðina í Sundalagnum fram til á sumri 2028.

Bussleiðin varð bjóðað út, og nú eru Sunda kommuna og Eiðis kommuna farnar í samstarv um Leið 1. Tað merkir, at Leið 1 frá 1. mars fer at koyra úr Hósvík til Eiðis, og tveir bussar fara framyvir at røkja leiðina. Koyrt verður út Hósvík og av Eiði hvønn tíma frá klokkan 16 til klokkan 22 allar gerandisdagar í árinum, skrivar sunda.fo.

Leið 2 kemur at koyra sum áður. Tó so er ferðaætlanin tillagað nakað so hon passar betri við leið 400 hjá SSL úr Tórshavn og norðureftir.

- Vit í Sunda kommunu fegnast um sáttmálan við HK Bussar og kommunala samstarvið við Eiðis kommunu, sum við nýggju Leið 1 og Leið 2 leggur góðan gróðrarbotn undir ítróttarvirksemi, frítíðarvirksemi og aðra ferðing í økinum úr Hósvík til Eiðis og noður til Tjørnuvíkar allar gerandisdagar í árinum, skrivar Sunda kommuna.

(Mynd: sunda.fo)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

Sjey miðlar søktu um stuðul - fimm fingu

Sosialurin fekk mest í miðlastuðli, nú tær síðstu 600.000 krónurnar fyri 2023 vóru býttar út

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Miðlastuðulin til skjalprógvaðar lønarútreiðslur er játtaður fimm miðlum. Sjey miðlar søktu annars um hendan stuðulin.

Ein miðil lat umsókn sína inn eftir umsóknarfreistina og ein miðil kundi ikki vísa á skjalprógvaðar lønarútreiðslur fyri undanfarna roknskaparár, ið sambært lógin skal vera útrokningargrundarlagið fyri hendan miðlastuðul. Hesar umsóknir vórðu tí noktaðar.

Fimm miðlar luku treytirnar. Miðlastuðulsnevndin kundi síðani staðfesta, at ein miðil fór um markið fyri, hvussu nógv ein einstakur miðil ella eitt miðlasamtak kann móttaka í stuðli – eitt mark, ið miðlastuðulslógin ásetir til 40 prosent av teimum 600.000 krónunum. Stuðulin til hendan miðil varð tí settur niður og býtið millum miðlarnar varð hareftir hesin:

Verkætlanarstuðul til 14 verkætlanir
Í 2023 var verkætlanarstuðul latin 14 verkætlanum. Umsóknirnar vórðu mettar út frá journalistiskari dygd og samfelagsligum virði, sigur miðlastuðulsnevndin.

Í miðlastuðulsnevndini sita Runa Preeti, John Johannessen og Janus Haraldsen. Síðstnevndi er formaður í nevndini.

Í 2024 er miðlastuðulin øktur við 900.000 krónur so hann nú verður 2.900.000 krónur. Umframt tað, eru 100.000 krónur játtaðar til umsitingina hjá nevndini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. februar 2024

Avtala um betri kunning um eftirlønaruppsparing

Tryggingareftirlitið hevur gjørt avtalu við lívstryggingarfeløg og eftirlønrgrunnar um betri kunning um kostnaðir, ið kundin rindar

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Øll tey føroysku lívstryggingarfeløgini og eftirlønargrunnarnir hava sjálvboðið gjørt eina sínámillum avtalu um betri kunning til tann einstaka kundan um teir kostnaðir, ið kundin rindar fyri sína eftirlønaruppsparing

Avtalan er gjørd ímillum Pf. Tryggingarfelagið Lív, Pf. Betri Pensjón, Eftirlønargrunnur Løntakaranna (Lívsverk) og Pf. NordikLiv Lívstryggingarfelag

Avtalan merkir, at einaferð um árið skal felagið á ein skipaðan hátt upplýsa einstaka eftirlønarkundan um, hvussu nógv hann hevur rindað í krónum og í prosentum fyri sína eftirlønaruppsparing. Feløgini hava sambært avtaluni bundið seg til at brúka sama uppgerðarhátt, og grannskoðararnir skulu tryggja, at feløgini halda avtaluna.

Avtalan kemur í gildi soleiðis, at í seinasta lagi 1. september 2024 skal einstaki eftirlønarkundin fáa upplýst, hvussu nógv hann í 2023 hevur goldið í krónum og í prosentum fyri sína eftirlønaruppsparing.

Avtalan fevnir ikki um eftirlønaruppsparing í peningastovnum.

Talan er so at siga um somu sjálvbodnu avtalu, sum lívstryggingarfeløg og tvørgangandi eftirlønargrunnar í Danmark hava um at fylgja sonevnda “Omkostningshenstilling” frá áhugafelagnum Forsikring & Pension, F&P.

Endamálið við skipanini er, at tað skal vera greitt, hvørjar kostnaðir kundin rindar fyri at hava sína eftirlønarskipan. Síðani 2010 hava øll donsk feløg, á ein skipaðan hátt, roknað og upplýst sínar eftirlønarkundar um ÁKK (árliga kostnaðin í krónum) og ÁKP (árliga kostnaðin í prosentum).

Nevndirnar og stjórnirnar í føroysku lívstryggingarfeløgunum og eftirlønargrunnunum hava verið samd um, at feløgini skulu miða eftir, at einstaki eftirlønarkundin fær eina kunning um kostnaðir, sum er á sama støði sum donsk feløg geva sínum eftirlønarkundum. Feløgini hava tí í samstarvi við Tryggingareftirlitið síðani 2018 arbeitt við at seta í verk eina samsvarandi skipan fyri føroysku eftirlønarkundarnar.

Í allari tilgongdini hava partarnir verið konstruktivir og samstarvssinnaðir, og Tryggingareftirlitið og feløgini eru sera fegin um, at tað nú hevur eydnast feløgunum at gera eina sjálvbodna sínámillum avtalu til gagns fyri einstaka eftirlønarkundan.

Til ber at lesa avtaluna á heimasíðuni hjá Tryggingareftirlitinum: www.tryggingareftirlitid.fo

Tíðindaskriv frá Tryggingareftirlitinum 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. Jan 2024

Null nettofráflyting ger haldførið eitt vet betri

Ein triðingur av ungdóminum fer uttanlands og bert helvtin av hesum koma heim aftur, og tað svarar til, at fimti hvør velur Føroyar frá

(Mynd: Landsbanki Føroya)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í haldførisgreiningini hjá Búskaparráðnum verður tikið útgangsstøði í fólkatalsframrokningini hjá Hagstovuni. Fólkatalsframskrivingin hjá Hagstovuni hevur eina nettofráflyting hvørt ár. Verður nettofráflytingini í greiningini sett til 0, verður haldførið eitt vet betri, men tað er framvegis langt á mál. Haldførisávísin fer frá -9 prosent av BTÚ til -8 prosent av BTÚ.

Fortreytin um null nettofráflyting ger, at talið av persónum í arbeiðsvirknum aldri veksur meir enn talið av fólki uttanfyri arbeiðsvirkna aldurin í framroknaða tíðarskeiðinum. Sostatt bøtir hendan fortreytin um demografiska forsyrgjarabrøkin, og gjógvin millum inntøkur og útreiðslur hjá almenna geiranum gerst eitt sindur minni. Men tó er enn langt á mál, hóast onga nettofráflyting.

Tað hava verið stór útsveiggj í nettoflytingini millum útlond og Føroya seinastu 35 árini, og tað bendir á, at føroyska búfjøldin, í øllum førum søguliga sæð, hevur verið rættiliga flytifør. Fortreytin um nettofráflyting er tískil serliga viðkomandi í Føroyum. Torført er at gera eina eintýdda meginreglu fyri fólkatilflytingina í framtíðini. Sigast kann tó, at fólkaflytingar í Føroyum tykjast at hava tætt samband við gongdina í búskapinum og arbeiðsloysinum.

Fráflytingin í Føroyum er í stóran mun ung fólk, ið velja at nema sær útbúgving uttanlands. Sambært Hagstovu Føroya fer ein triðingur av ungdóminum uttanlands og bert helvtin av hesum koma heim aftur, og tað svarar til, at fimti hvør velur Føroyar frá, sí mynd 1 niðanfyri.

Minkar fráflytingin millum ung kann tað fáa positiva ávirkan á haldførisávísan. Um fleiri velja at nema sær hægri útbúgving í Føroyum, ella taka ein part av útbúgvingini í Føroyum, heldur enn í útlondunum, hevði tað væntandi ført við sær, at fleiri festu røtur í Føroyum og hesi høvdu tí seinni økt um arbeiðsfjøldina.

Fyri at fremja tilflyting og minka um fráflytingina av ungum kunnu politikarar raðfesta Fróðskaparsetur Føroya og aðrar hægri útbúgvingar, skapa kappingarførar lestrarumstøður. Politiska skipanin kann á hendan hátt fremja átøk, ið eggja til eina ávísa atferð. Tað er tó sjálvandi eingin trygd fyri, at atferðin broytist, og at ung frameftir ikki velja at flyta av landinum, í sama mun sum tey gera í dag.

Niðurstøðan er tó enn hin sama; at føroyski búskapurin stendur fyri eini haldførisavbjóðing, og neyðugt er fyrst og fremst at hækka pensjónsaldurin, gera effektiviseringar á eldraøkinum og almenna rakstrinum, fyri at betra um fíggjarpolitiska haldførið.

Kelda: Landsbanki Føroya

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. februar 2024

Øktur livialdur krevur nýskipanir skal fíggjarpolitikkurin vera haldførur

Øktur livialdur er eitt tekin um, at heilsan hjá búfjøldini í síni heild verður betri. Men tað krevur eina endurskoðan av vælferðarskipanini, skulu almennu inntøkurnar røkka til almennu útreiðslurnar í framtíðini, so eitt vanbýti av vælferð millum ættarlið ikki fer fram

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í 1988, tá ið Føroyar yvirtóku almannamál, og harvið útreiðslurnar til fólkapensjón, livdi vanligi føroyingurin í miðal umleið 15 ár, tá hann var farin upp um pensjónsaldurin 67 ár. Síðani tá er livialdurin øktur við fýra árum, og føroyingar liva sostatt í dag í miðal 19 ár sum pensjónistar.

Hóast livialdurin er øktur við fýra árum, hevur pensjónsaldurin verið óbroyttur hetta tíðarskeiðið.

Myndin niðanfyri vísir væntaðu livitíðina á pensjón undir trimum ymiskum fortreytum. Grønu stabbarnir vísa samtykta pensjónsaldurin, ið verður hildin støðugur á 68 ár fram til 2060. Tá verður væntaða livitíðin á pensjón áleið 22 ár í 2060.

Hækkar pensjónsaldurin hinvegin hálvt ár, fimta hvørt ár fram til 2060, er væntaða livitíðin á pensjón sum í dag, á umleið 19 ár. Hækkar pensjónsaldurin hinvegin við einum ári, fimta hvørt ár frá 2035 til 2060, lækkar livitíðin á pensjón stigvíst til 17 ár tey komandi 40 árini.

Neyðugt er at hækka pensjónsaldurin, men hóast pensjónsaldurin hækkar, so verður miðal livialdurin sum pensjónist framhaldandi hægri enn tá Føroyar yvirtøku almannamál, tá miðal livialdurin eftir pensjón var 15 ár.

Kelda: Landsbanki Føroya

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. Jan 2024

Nýggj útstykking á Velbastað

Stórur áhugi er fyri grundstykkjum á Velbastað

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í november 2023 boðaði Tórshavnar kommuna frá, at fólk kundu tekna seg til lutakast um grundstykki í møguligari útstykking á Velbastað innan 20. desember 2023.

Sagt varð frá, at um áhugin vísti seg at vera nóg stórur, fór verkætlanin at verða løgd fyri nevndir og býráð til góðkenningar, og tilmeldingarfreistin fór at verða longd í fýra vikur. Tá ið avtornaði, vóru tað átta, ið vístu áhuga fyri grundstykkjunum á Velbastað.

Málið var fyri á býráðsfundi 25. januar 2024. Býráðið samtykti, at kommunan skal fara undir samráðingar við arbeiðstakaran um útstykkingina.

Tá ið hesar samráðingar eru komnar uppá pláss, verður verkætlanin lýst nærri við tekningum, tíðarætlan og mettum kostnaði fyri grundstykkini. Síðan verður latið upp fyri tilmelding til lutakastið um grundstykkini í fýra vikur afturat. Hetta verður tá lýst alment í tíðindaskrivum og á kommunalu heimasíðuni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. februar 2024

Lutfalsliga nógv ung í Føroyum hava trupulleikar av knæskelini

Tann fyrsta vísindaliga greinin frá granskingarverkætlanini “Tann føroyski knækanningar-bólkurin”, sum fór av bakkastokki í 2021, er júst útgivin í tíðarritinum Acta Ortopaedica. Niclas Højgaard Eysturoy, lækni og ph.d.-lesandi, er fyrstihøvundur

(Mynd: Gransking.fo)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tann fyrsta vísindaliga greinin frá granskingarverkætlanini “Tann føroyski knækanningar-bólkurin” er júst útgivin í tíðarritinum Acta Ortopaedica. Tað er Niclas Højgaard Eysturoy, lækni og ph.d.-lesandi, sum er fyrstihøvundur.

Greinin er tann fyrsta frá granskingarverkætlanini, ið fór av bakkastokki síðst í 2021 við stuðli frá m.ø. Granskingarráðnum.

Í fyrstu atløgu verða títtleiki, orsøkir og ávirkan av knæskeljakeiking á ungdómin í Føroyum kannað. Seinni verður kannað, um hetta er við til at fremja slitgigt handan knæskelina eins og hvørja ávirkan tað hevur á lívsgóðskuna.

Greinin, sum nú er útgivin, vísir, at í Føroyum hava 8,9 prosent av ungum føroyingum upplivað at hava havt knæskelina úr lið minst eina ferð. Samstundis vísir tað seg við nærri kanningum ,so sum røntgen og MR-skanningum av knøunum, at umleið 80 prosent hava tað, sum er kallað trochlea dysplasi, sum er ein fløt fura handan knæskelina. Trochlea dysplasi er sum oftast orsøkin til, at skaðin hendir. Harafturat, at tey flestu, sum hava trochlea dysplasi í einum knæi, eisini hava tað í hinum knænum, sum tó ikki hevur havt nakra knæskelskeiking.

Hesi tølini eru samanborin við tøl frá útlondunum, og tað vísir seg, at í Føroyum eru uml. sjey ferðir so nógv ung, ið hava upplivað, at knæskelin fer úr lið. Samstundis eru tað nógv fleiri, ið hava trochlea dysplasi enn í útlondnum.

Niðurstøðan er, at høga útbreiðslan av trochela dysplasi er ein stór orsøk til, at so nógv ung í Føroyum keikja sær knæskelina. Hetta týður á, at ættarbregði kann spæla ein leiklut í menningini av trochela dysplasi – og at hetta má kannast nærri.

Greinin kallast "High prevalence of patellar dislocation and trochlear dysplasia in a geographically and genetically isolated society: an observational national cohort study from the Faroese Knee Cohort" og kann frítt lesast her

Acta Ortopaedica er eitt non-profit open access peer-review tíðarrit við einum impact factor á 3,9.

Tíðindaskriv frá Granskingarráðnum

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. Jan 2024

Rektaraskifti á Miðnámi í Suðuroy

Rósa Heinesen tekur við eftir Guðrið Johansen, sum seinastu fimm árini hevur røkt rektarastarvið

Guðrið Johansen og Rósa Heinesen (Mynd: Miðnám í Suðuroy)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í vikuni fingu tey nýggjan rektara á Miðnámi í Suðuroy. Tað er Rósa Heinesen, sum er nýggjur rektari, og rektarin seinastu fimm árini, Guðrið Johansen, takkar fyri seg.

- Í dag hava vit boðið Rósu Heinesen vælkomna sum okkara nýggja rektara, samstundis hava vit við sorgblídni sagt farvæl við Guðrið Johansen, sum tey seinastu fimm árini hevur røkt rektarastarvið á Miðnám í Suðuroy, skrivar skúlin.

- Vit hava havt eina fráfaringarløtu og vilja fegin takka henni fyri tíðina, ið hon hevur verið hjá okkum. Sum tøkk fyri tíðina, hevur Guðrið fingið gávu frá starvsfólkum og næmingum á skúlanum, m.a. hendan vakra málningin, ið okkara dugnaligi næmingur, Ýr Ákádóttir, hevur málað, skrivar Miðnám í Suðuroy.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. februar 2024

Hermann Mortensen trivnaðarstjóri í Tórshavnar kommunu

Hermann Mortensen hevur drúgvar og viðkomandi leiðsluroyndir innan trivnaðarøkið, m.a. sum trivnaðarstjóri í Almannaverkinum. Sjey umsóknir komu til starvið

Heðin Mortensen, borgarstjóri, Hermann Mortensen og Jóan Petur Hentze, kommunustjóri (Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tórshavnar býráð hevur í dag tikið avgerð um at seta Hermann Mortensen í starvið sum trivnaðarstjóri í Tórshavnar kommunu. Tað komu sjey umsóknir til starvið.

Talan er um starvið, sum seinastu árini er røkt av Jóan Peturi Hentze, ið herfyri varð settur í starv sum kommunustjóri.

Hermann Mortensen er 48 ára gamal. Hann hevur drúgvar og viðkomandi leiðsluroyndir innan trivnaðarøkið, m.a. sum trivnaðarstjóri í Almannaverkinum. 

Trivnaðarfyrisitingin í Tórshavnar kommunu fevnir í høvuðsheitum um dagstovnaøkið, skúlaøkið, barnavernd, mentan og ítrótt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

Margretha Nónklett forkvinna í Leiklistaráðnum

Leiklistaráðið virkar sum stýri fyri Tjóðpall Føroya, og Sirið Stenberg hevur sett nýtt stýrið fyri næstu trý árini. Forkvinnan, umframt fimm onnur, eru nývald í nevndini

Margretha Nónklett er nýggja forfólkið. Hon er cand. mag. í fólkalívsfrøði og deildarleiðari á fólkalívsdeildini á Tjóðsavninum. Áðrenn tað var hon býarsavnsvørður á Tórshavnar býarsavni, og hevur eisini drúgvar royndir frá landsfyrisitingini

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Sirið Stenberg, landsstýriskvinna við mentamálum, hevur sett nýtt Leiklistaráð fyri komandi trý árini.

- Leiklistaráðið virkar sum stýri fyri Tjóðpall Føroya, setir stjóran og hevur aðrar yvirskipaðar uppgávur í sambandi við yrkisleiklist og leiklist sum heild. Ein av fyrstu uppgávunum verður at gera tilmæli til landsstýriskvinnuna um stuðulin til yrkisleiklist fyri 2024.

Limirnir frá 1. februar 2024 til 31. januar 2027 eru hesir:

• Margretha Nónklett, forfólk, tilnevnd av landsstýriskvinnuni
• Benjamin Gaasedal, tilnevndur av landsstýriskvinnuni
• Durita Dahl Andreassen, tilnevnd eftir tilmæli frá Leikarafelag Føroya
• Arnfinnur Nesá, tilnevndur eftir tilmæli frá Meginfelag Áhugaleikara Føroya
• Ria Tórgarð, tilnevnd eftir tilmæli frá Listafólkasambandi Føroya
• Heini Gaard, tilnevndur eftir tilmæli frá Tórshavnar býráð
• Barbara Hentze í Stórustovu, tilnevnd sum starvsfólkaumboð fyri Tjóðpall Føroya

Margretha Nónklett er nýggja forkvinnan. Hon er cand. mag. í fólkalívsfrøði og deildarleiðari á fólkalívsdeildini á Tjóðsavninum. Áðrenn tað var hon býarsavnsvørður á Tórshavnar býarsavni. Hon hevur eisini drúgvar royndir frá landsfyrisitingini.

Benjamin Gaasedal hevur drúgvar royndir sum kórleiðari. Hann er útbúgvin timburmaður og hevur m.a. smíðað til pall, og eisini umvælir hann ljóðføri.

Durita Dahl Andreassen og Barbara Hentze í Stórustovu eru afturvaldar, men annars eru øll nývald á hesum sinni, upplýsir ammr.fo.

Leiklistaráðið hevur heimild í løgtingslóg nr. 68 frá 2. mai 2003 um Tjóðpall Føroya og stuðul til leiklist v.m. Sbrt. lógini skal landsstýrisfólkið seta Leiklistaráðið við sjey limum og skal sjálvt tilnevna forfólkið umframt ein lim. Annar av hesum skal vera fíggjar- og roknskaparkønur. Leikarafelagið, MáF, LISA og Tórshavnar býráð tilmæla hvør sín lim. Tjóðpallur Føroya velur eitt starvsfólkaumboð. Limirnir í Leiklistaráðnum skulu hava kunnleika til mentan og palllist.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. Jan 2024

Sámal Joensen nýggjur roknskaparleiðari í Vestmanna kommunu

46-ára gamli vestmenningurin er útbúgvin bankamaður og hevur seinastu mongu árini eisini verið virkin í valnevndum og ítróttar- og áhugafelagsskapum í heimbygdini

Sámal hevur drúgvar royndir í ymiskum størvum í bankavinnuni og seinni sum roknskaparfólk hjá Heimatænastuni í VEKS (Mynd: vestmanna.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Vestmanna kommuna hevur sett Sámal Joensen sum nýggjan roknskaparleiðara, og skal hann byrja í starvinum 1. mars 2024.

Hetta boðar Vestmanna kommuna frá.

Sámal er 46 ára gamal og vestmenningur. Hann er útbúgvin bankamaður og hevur eisini tikið aðrar viðkomandi útbúgvingar innan bankavirksemi.

- Eg eri sera spentur at fara undir nýggju avbjóðingina og gleði meg at gerast partur av umsitingini og harvið verða við til at arbeiða fyri borgarunum í Vestmanna, sigur Sámal Joensen við vestmanna.fo

Heimasíðan hjá kommununi skrivar eisini, at Sámal hevur drúgvar royndir í ymiskum størvum í bankavinnuni og seinni sum roknskaparfólk hjá Heimatænastuni í VEKS.

Sámal Joensen er kendur úr hondbóltssheiminum sum dyggur skjútti í nógv ár hjá VÍF. Seinastu nógvu árini hevur hann eisini verið virkin í valnevndum og ítróttar- og áhugafelagsskapum í heimbygdini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. Jan 2024

Fleiri um boðið at stjórna Pedagogfelagnum

Tað verður stríðsval tá Pedagogfelagið 2. mars hevur aðalfund. Formaðurin seinastu níggju árini, Jógvan Philbrow, stendur fyri vali

Jógvan Philbrow og Sanna á Løgmansbø stilla bæði upp til formanssessin í Pedagogfelagnum

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Aðalfundurin hjá Føroya Pedagogfelag verður á Hotel Føroyum 2. mars, og í vikuni rann freistin út at stilla upp til ymsu sessirnar, sum eru upp á val hesaferð.

Formaðurin er ein, sum stendur fyri vali. Jógvan Philbrow, sum hevur verið formaður seinastu níggju árini, stillar uppaftur, og nú er greitt, at tað verður dystur um sessin. Sanna á Løgmansbø, námsfrøðingur og leiðari á dagstovninum Birkilund í Havn, bjóðar sitandi formanni av.

Gravgangur er eisini eftir teimum trimum nevndarsessunum, sum standa fyri vali. Tað snýr seg um sessirnar hjá Anniku Østerø, Nikkil Heinesen og Haraldi Joensen. Annika Østerø hevur boðað frá, at hon ikki stillar uppaftur, men Nikkil Heinesen og Harald Joensen hava boðað frá uppstilling, og tað hava fýra onnur valevni eisini. Tey eru Beinta Klakstein, Dagnhild Magnussen Bertelsen, Katrin Helgadóttir og Sæbjørn Johannesen.

Tískil eru seks valevni til tríggjar nevndarsessir. Tey tvey fyrstvaldu valevnini verða vald fyri trý ár, og triðvalda valevnið fyri eitt ár. Hini verða tiltakslimir í raðfylgju samsvarandi atkvøðutalinum.

Val er eisini til tey trý ráðini í Pedagogfelagnum, Námsfrøðingaráðið, Leiðararáðið og Hjálparfólkaráðið. Her verður dystur um tøku sessirnar í Leiðararáðnum, men tað øvugta er galdandi fyri hini bæði ráðini, har ov fá valevni eru.

Turið Horn, Elisabeth Henriksen og Mirjam Johannesen standa fyri vali í Leiðararáðnum. Tær bjóða seg allar fram aftur, og Elin N. W. Tausen stillar eisini upp. Tískil eru fýra valevni til tríggjar sessir, sum allir eru fyri trý ár.

Tveir limir í Námsfrøðingaráðnum standa fyri vali, ein limur skal veljast fyri tvey ár og ein fyri eitt ár, men bara eitt valevni hevur boðið seg fram. Sigrun Ørvarodd stillar upp til Námsfrøðingaráðið.

Uppaftur lakari er áhugin at stilla upp til Hjálparfólkaráðið. Fýra av limunum standa fyri vali, tríggir fyri trý ár og ein fyri eitt ár, men onki hjálparfólk hevur boðað frá uppstilling.

Viðtøkubroytingar á aðalfundinum í fjør tryggja tó, at tað nú ber til at skjóta upp og velja upp til tríggjar eykalimir á sjálvum aðalfundinum. Tað er galdandi fyri val til bæði felagsnevnd og ráð.

Tí fer at verða roynt at fáa fólk at stilla upp til ráðini, har tað nú eru ov fá valevni, á aðalfundinum.

Øll valini hjá Pedagogfelagnum eru talgild. Atkvøðugreiðslan byrjar 14. februar og endar á middegi 1. mars, dagin fyri aðalfundin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. februar 2024

Avtala við akademikarar á privata arbeiðsmarknaðinum

- Hetta er eitt stórt framstig og tryggjar limunum í akademikarafelagnum tryggari og meira skipað setanarviðurskifti

Jórun Gardar, varastjóri í Vinnuhúsinum, og Páll Nolsøe, formaður í Akademikarafelag Føroya

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Føroya Arbeiðsgevarafelag og Akademikarafelag Føroya eru samd um ein leist fyri setanarsáttmála til starvsfólk innan virkisøkið hjá Akademikarafelag Føroya á privata arbeiðsmarknaðinum.

Partarnir mæla limum hjá feløgunum til at nýta avtalaða leistin hereftir. Hetta er eitt stórt framstig og tryggjar limunum í akademikarafelagnum tryggari og meira skipað setanarviðurskifti á privata arbeiðsmarknaðinum.

Talið av akademikarum á privata arbeiðsmarknaðinum hevur verið vaksandi seinnu árini, og alsamt fleiri limir hjá tí privata venda sær til Akademikarafelagið við spurningum og tørvi á ráðgeving um setanarviðurskifti. Eisini venda privatir arbeiðsgevarar sær til felagið við fyrispurningum um, hvussu akademikarar eiga at setast.  

Endamálið við avtaluni um setanarleist er at hava ein skipaðan leist fyri setanarsáttmálar, sum tryggjar gjøgnumskygni, og at setanarsáttmálar eru í trá við galdandi lóggávu, og at setanarviðursskifti eru samberilig við setanarviðurskifti hjá akademikarum á almenna arbeiðsmarknaðinum.     

Leisturin til setanarsáttmála liggur á heimasíðuni www.akf.fo undir evninum sáttmálar.

Tíðindaskriv frá Akademikarafelag Føroya 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. Jan 2024

Fara at finna Føroya bestu dansarar

10. februar verður dansikapping aftur í Dansifrøi. Kappingin er fyri børn og ung í aldursbólkinum 8-16 ár

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Komandi leygardag, 10. februar, verður dansikapping aftur í Dansifrøi, har Føroya bestu dansarar enn eina ferð skulu finnast. Hetta er triðja árið á rað at dansikappingin verður hildin og er sera væl dámd millum teir ungu dansararnir.   

Kappingin er fyri øll børn og ung í Føroyum í aldursbólkinum 8-16 ár, ið tíma at dansa. Luttakandi skulu finna upp á egnan dans, og ongar royndir eru kravdar frammanundan. Vinnarin av kappingini fær 2.500 krónur.

Endamálið við kappingini er at savna ungar dansarar úr øllum Føroyum, og geva teimum møguleikan at vísa fram sína list á palli. Kappingin gevur eisini dansarunum íblástur og er við til at skapa ein felagskap, ið stimbrar føroyska dansiumhvørvið.

Í fjør var tað bólkurin Hip Hop Trios við dansarunum Gunnhild Olivia G. Højsted, Jóhanna R. Hvannastein, Natasja G. á Løgmannsbø, ið tók fyrsta plássið. Kappingin var sera væleydnað og Dansifrøi var fult av áskoðarum, ið sóu nógvar flottar framførslur frá teimum luttakandi dansarunum.  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. Jan 2024

Lena Anderssen bjóðar til útgávukonsert

Útgávukonsert verður í Løkshøll, og øll løgini av nýggju útgávuni verða framførd

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fríggjakvøldið 3. mai fer Lena Anderssen at hava útgávukonsert í Løkshøll í Runavík. Har fer føroyska songkvinnan at framføra øll løgini av nýggju útgávuni State of the Land, ið kom út 26. januar.

Bólkurin aftan fyri føroysku songkvinnuna hetta kvøldið verður væl mannaður, og hevur hon eitt nú Jóhannus á Rógvu Joensen, Josva Debes, Kim Hansen, Hans Poulsen og mannin og musikalska partnaran Niclas Johannesen við sær á pallin.

Útgávan "State of the Land" hevur verið leingi ávegis og vil Lena fegin markera útgávuna við hesi konsertini.

Ognað Geoff Emerick
"State of the Land" er upprunaliga upptikin í USA saman við slóðbrótandi enska upptøkumanninum Geoff Emerick, ið er serliga kendur fyri sítt arbeiði sum høvuðsupptøkumaður á útgávum so sum Revolver, Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band og Abbey Road við The Beatles.

Arbeiðið við útgávuni fekk ein óvæntaða vend, tí hetta somuleiðis gjørdist síðsta útgávan, har fleirfaldi Grammy vinnandi onglendingurin sat aftan fyri knøttarnar. Hann andaðist í oktober 2018, og State of the Land er sostatt eisini ognað Geoff Emerick.

Fríggjakvøldið 3. mai verður so serligt høvi á fyrsta sinni at hoyra allar sangirnar av útgávuni framførdar live.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. Jan 2024

Hamferð við nýggjari útgávu

Serstøk útgávukonsert verður í hesum sambandi í Sjónleikarhúsinum 6. apríl

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tann 22. mars kemur nýggja heildarútgávan hjá tungmálmsbólkinum Hamferð út.

Útgávan, sum ber heitið "Men Guðs hond er sterk", tekur íblástur úr søguligu skaðagrindini í Sandvík í 1915. Plátan verður givin út av altjóða plátufelagnum Metal Blade Records, og kann lýsast sum ein víðarimenning av tí serstaka tunga ljóðinum hjá bólkinum. Tónleikaliga hevur Hamferð við hesi útgávu sett sær fyri at bæði grava í søgu bólksins og samstundis leita nýggjar leiðir, og við hesum leisti eru skapt átta greið, kraftamikil og sera ymisk løg.

Fyrsta lagið, ið er at hoyra frá útgávuni, kallast "Ábær". Við tungum, áleypandi og stórslignum tónum vekist kenslan av at standa ímóti havsins og stormvindanna megi. Ein hóskandi byrjan til eina tónleikaliga ferð í søgum um sakn, ræðslu, kærleika og bardaga fyri lívinum. Sí videolagið til Ábær omanfyri.

Sí og hoyr sjóbandalagið her

Í sambandi við at “Men Guðs hond er sterk” kemur á gøtuna, verður serstøk útgávukonsert í Sjónleikarhúsinum leygarkvøldið 6. apríl.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. februar 2024

Elinborg, Aggrasoppar og Joe & the Shitboys á altjóða festival

Aftur í ár eru føroysk tónlistafólk væl umboðað á The Great Escape í Brighton

Joe & the Shitboys eru bidnir um at koma aftur til The Great Escape í Brighton (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Innsent

Triðja árið á rað hava fleiri føroysk tónlistafólk fingið møguleikan at spæla á The Great Escape Festivalinum í Brighton. Í dag vóru tey føroysku tónlistafólkini, sum í ár sleppa at spæla á bretska showcase-festivalinum avdúkað. Tey eru Elinborg, Aggrasoppar og Joe & The Shitboys. 

Í nøkur ár hava Føroyar verið sera væl umboðaðar á viðurkenda showcasefestivalinum The Great Escape. Glenn Larsen, leiðari í FMX (Faroe Music Export), er fegin um enn einaferð at bera tíðindini um, at góða gongdin heldur fram í 2024.

The Great Escape er ein tríggjar dagar langur tónleikafestivalur, sum fer fram í Brighton í Onglandi hvørt ár í mai. Eitt felag við heitinum ‘MAMA- festivalar’ skipar fyri. Endamálið við festivalinum er at sýna fram nýggjan tónleik í nógvum ymiskum sjangrum.

Elinborg (Savnsmynd: Marius Mada Dale / G! Festivalurin)

Festivalurin varð stovnaður í 2006, og hýsir á hvørjum ári umleið 300 bólkum, sum spæla á 30 ymiskum pallum kring allan býin.

Festivalurin dregur til sín fólk, sum arbeiða í tónleikavinnu í øllum Evropa og í øðrum pørtum av heiminum. Ferð eftir ferð hevur festivalurin víst seg at vera ein umráðandi lopfjøl á yrkisleiðini hjá tónlistafólkum.

The Great Escape Festivalurin er kendur fyri at vera ein showcasefestivalur, har mest týðandi vinnulívsfólkini í tónleikavinnuni finna nýggj talent. Eisini sleppa festivalgestirnir at uppliva tónlistanøvnini á smærri og meira inniligum pallum, áðrenn tey fara út at spæla á teimum stóru pallunum kring heimin.

Millum stóra skaran av tónleikarum, ið hava spælt á The Great Escape tíðliga á teirra yrkisleið, eru stór og heimskend nøvn sum t.d. Ed Sheeran, Adele, Aurora, Rag'n'bone Man, John Grant, Mø, Christine & The Queens, Ben Howard, Bon Iver, Mumford & Sons, Highasakite og mong, mong onnur.

Fyri ikki at gloyma so settu Føroyar so dyggiliga sín dám á festivalin fyrstu ferð í 2022, tá heili fýra føroysk tónlistanøvn vóru við á almennu skránni.

Øll tey trý føroysku tónlistanøvnini, sum eru við í ár, fara at spæla í minsta lagi tvær almennar konsertir hvør, meðan festivalurin er.

Aggrasoppar

Eins og í fjør fer FMX í samstarvi við G! Festivalin at skipa fyri einum serligum føroyskum tiltaki í Brighton, sum fer fram um dagin. Á tiltakinum fara øll tey trý føroysku nøvnini at spæla. Tiltakið er opið fyri umboðum úr altjóða tónleikavinnuni, umframt fyri almenniningum. Tiltakið er eisini partur av almennu skránni. Undirtøkan hevur verið rættiliga góð tvey tey seinastu árini, har tiltakið var sera væl vitjað. Hetta er eitt ískoyti til hinar konsertirnar, sum føroysku tónlistafólkini fara at spæla á The Great Escape hesa vikuna.

- Vit eru sjálvsagt ómetaliga fegin um, at tann góða gongdin heldur fram, sigur Glenn Larsen, leiðari fyri FMX.

- Vit merkja týðiliga jaligu avleiðingarnar, sum hava verið seinastu árini orsakað av The Great Escape, tí ansurin fyri Føroyum og áhugin fyri føroyskari tónleikavinnu er nógv vaksin. Vit kunnu róliga siga, at lagt verður merki til okkum á sera jaligan hátt.

Hetta kunnu tónlistafólkini vátta, sigur hann:

- Aggrasoppar spældu sum kunnugt eisini í 2023 á festivalinum, men eru nú aftur bodnir av The Great Escape at spæla á einum øðrum meira profileraðum palli, av tí at so nógv er hent seinasta árið. Sama er galdandi fyri Joe & The Shitboys, sum veruliga gjørdu um seg í 2022, har allar konsertirnar hjá teimum vóru útseldar. Hetta legði grundarlag undir teirra seinastu konsertferð í Stórabretlandi. Elinborg spælir fyri fyrstu ferð á The Great Escape, men eg eri ikki í iva um, at hon fer at standa seg sera væl – eins og hon gjørdi, tá hon spældi á Iceland Airwaves í november. Eg gleði meg ómetaliga nógv at fara til Brighton í mai saman við hesum trímum tónlistanøvnunum.

Samskiparin, sum setur tónleikaskránna saman á The Great Escape, Adam Ryan, er eisini eldhugaður vegna føroysku tónlistafólkini:

- Vit eru sera spent og glað um aftur nú í 2024 at kunna samstarva við FMX, sum ger eitt frálíkt arbeiði fyri at stuðla nýggjum tónleikanøvnum. Vit eru fegin um, at The Great Escape Festivalurin kann veita ein pall, har tónlistanøvn úr Føroyum kunnu sýna sín tónleik fram fyri eini víðfevndari tónleikavinnu,» sigur Adam Ryan. 

The Great Escape fer fram í Brighton í døgunum 15. til 18. mai.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

Lista- og sniðgávuframsýning kannar føroyska arvin

Móðir og sonur hava eitt listarligt samskifti í framsýningini, Úrbregði, sum Barbara í Gongini, sniðgevi, og Hauge í Gongini Djernis, listafólk, sýna fram saman í Norðurlandahúsinum. Framsýningin, Úrbregði, lat upp í gjár

Barbara í Gongini (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Barbara í Gongini er kendasti avantgardesniðgevi Føroya, og er hon serliga kend fyri síni eyðkendu ráu, svørtu snið, sum flætta saman stórbýarinnar hvøssu kantar við villu náttúruna í Føroyum. Sonur hennara, Hauge í Gongini Djernis, fæst við eitt heilt annað slag av list; hann arbeiðir m.a. við talgildari list, sum tekur støði í vitlíki og animatión.

Listaverk teirra verða flættað saman í framsýningini, Úrbregði, sum júst er latin upp í Norðurlandahúsinum. Framsýningin bjóðar við sjónbondum, innsetingarlist og sniðgávu siðbundna handverkinum og klædnavirkinum av.

Listafólkini kanna tilknýti og samleika, og rannsaka teirra felags føroyska arv. Verkini eru evnað til við at petta tað kenda sundur, broyta bygnaðin og seta tey saman aftur heilt øðrvísi; harav heitið á framsýningini - Úrbregði.

Framsýningin er opin til 3. mars.

Um Barbaru í Gongini
Barbara í Gongini var borin í heim í 1966 í Fuglafirði. Hon sýndi fram á fyrsta sinni í 2000, stutt fyri at hon gjørdist ein partur av sniðgávuhandlinum, Könrøg. Hon stovnaði BARBARA I GONGINI í 2005.

Barbara í Gongini hevur seinastu árini verið við í fleiri norðurlendskum samstørvum innan list og snið, eitt av hesum - tað seinasta - var framsýningin The Weather Diaries, sum var bæði í Frankfurt (2018) og í Seattle (2019).

Barbara í Gongini fekk Mentanarvirðisløn Landsins í 2017.

Hauge í Gongini Djernis
Hauge í Gongini Djernis var borin í heim í 1996 í Keypmannahavn. Hann gongur á listaakademi í Tróndheimi og arbeiðir bæði talgilt og samgilt. Sum hálvur føroyingur arbeiðir hann m.a. við sínum tilknýti til eitt land og náttúru, sum goyma nógv minni og nógvar søgur í sær.

Úrbregði (da. Mutationer) hevur verið sýnd á Norðurbryggjuni í Keypmannhavn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. Jan 2024

Fimm stuttfilmar í uppskoti til Geytan

Ársins Geytakvøld verður 9. februar – víst verður alt frá føroyskum animatiónsfilmi, absurdum familjuveitslum, fordómum, strongdum par- og vinarløgum, sjálvmorði og sorg

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Aftur í ár skulu Føroya bestu stuttfilmar kjósast, og tað verður í Norðurlandahúsinum 9. februar klokkan 19.

Norðurlandahúsið borðreiðir við einari filmsskrá, ið røkkur evnisliga víða. Víst verður alt frá føroyskum animatiónsfilmi, absurdum familjuveitslum, fordómum, strongdum par- og vinarløgum, sjálvmorði og sorg á filmsdúkinum hetta kvøldið, skrivar Norðurlandahúsið í tíðindaskrivi.

Úrvalsnevndin, ið er mannað av umboðum fyri Filmshúsið, Kringvarp Føroya, Føroysk Filmsfólk, Filmsfelagið og Klippfisk, hevur eftir drúgva gjøgnumgongd av 11 filmum, valt at senda fimm stuttfilmar víðari í kappingini.

Tey tilnevndu eru Andrias Høgenni við filminum, “Lið við lið”, Brandur Teitsson við filminum, “Undir”, Katrin Joensen-Næs við filminum, “Sæla”, Terji Mohr við filminum, “Død af Grin”, og Tóki Jansson við filminum, “Óveruliga verðin hjá Aldu”.

Virðirlønirnar, sum skulu handast hetta kvøldið eru Geytin á 40.000 krónur, latið av Runavíkar kommunu, og Áskoðaravirðislønin á 30.000 krónur, latið av Tórshavnar kommunu. Umframt hetta verður ein serstøk umtala (en: special mention) latin filminum, “Føðingardagurin” hjá Tóri Mikkelsen. Filmurin vann 48-tíma kappingina, ið Klippfisk skipaði fyri í sambandi við Fjølmentanarvikuna í fjør.

Vertur hetta kvøldið er Eir í Ólavsstovu, ið er kend fyri at standa bæði aftan- og framman fyri upptøkutólið. Hon hevur leikstjórnað bæði heimildarfilm og fiktión, umframt at skriva filmshandrit. Á Geytanum í 2022 gjørdi hon ikki mætari enn at fara av stað við báðum virðislønunum fyri heimildarstuttfilmin, “Sálarkvøl”.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. Jan 2024

Prent við Marius Olsen í Steinprenti

40 ár síðan listamaðurin byrjaði at sýna fram

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Grafiski úrmælingurin, listamaðurin Marius Olsen, fer hesar komandi tríggjar vikurnar at arbeiða í Steinprenti. Samstarvið millum Marius og Steinprent hevur í ár 30 ár á baki, og listamaðurin hevur sjálvur samstundis 40 ára jubileum sum framsýnari.

Í hesum sambandi verður ein forkunnug framsýning í framsýningini í Steinprenti. Framsýningin letur upp í dag klokkan 15. Prent, ið ongantíð eru framsýnd áður, summi prentað í Steinprent, onnur í listamansins egna verkstað, verða at síggja á framsýningini.  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. Jan 2024

Stórt TeenStreet tiltak á Kambsdali um vikuskiftið

Endabrakið verður í kvøld

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hetta vikuskiftið er TeenStreet tiltak í ítróttarhøllini á Kambsdali. TeenStreet er í Føroyum kent sum summarlegan í Týsklandi, sum nógv ung og vaksin hava verið á í mong ár eftirhondini. Ikki hevur verið óvanligt at ferðalagið úr Føroyum hevur talt 300 til 400, størsti parturin 13-17 ára gomul, sum legan er ætlað til.

Skráin um vikuskiftið byrjaði við møti í gjárkvøldið. Í dag er seminar í skúlanum og í kvøld er aftur møti.

Talarar á tiltakinum eru Josh og Debs Walker, upprunaliga úr Írlandi, men búsitandi í Houston í USA. Tey hava verið høvuðstalarar á TeenStreet í nógv ár, og hava vitjað í Føroyum nakrar ferðir áður. Tey koma mestsum beinleiðis av TeenStreet í Brasil, har tey hava talað. Aftrat teimum er føroyski Tom Jacobsen, sum er pastorur í City Church. Hann var á pallinum saman við m.a. Josh og Debs í Týsklandi í summar.

Eitt annað sermerkt við vikuskiftinum er, at TeenStreet Worship Band, sum er ein føroyskur bólkur burturav, leiðir sangin. Tey hava í fýra ár leitt sangin á TeenStreet Europa undir ymiskum kørmum, men í summar var fyrstu ferð tey fingu høvi veruliga at folda seg út á stóra pallinum í Týsklandi.

Bólkurin telur yvir 10 limir. Sangframførslur vera eisini bæði kvøldini. Fríggjakvøldið syngur lokala Siloakórið og leygarkvøldið syngur ungdómsbólkurin New Praise av Toftum.

TeenStreet er partur av tvørkirkjuliga missiónsfelagsskapinum OM, Operatión Missión, sum millum nógv onnur missiónsarbeiði eisini hevur gomlu Norrønu í sigling. Hon eitur nú Logos Hope og siglir kring heimin við bókum og øðrum góðum tilfari til vitjandi umborð. Fleiri føroyingar hava verið í tænastu umborð á gomlu Norrønu, síðan hon gjørdist partur av flotanum hjá OM.

TeenStreet er seinastu fáu árini farið frá at vera ein lega í Týsklandi til at vera í nærum 50 londum kring allan heim. TeenStreet leiðslan í Føroyum er Andrias Magnussen, Randi Hansen og Símun J. Hansen.

Hóast TeenStreet er fyri ung, er tiltakið ætlað øllum, ungum sum eldri – bæði teimum, sum áður hava verið á legu, men eisini øllum, sum hava hug at fáa ein smakk av TeenStreet. Meira kunning á sosialu miðlunum og á teenstreet.fo. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

Ársins norðurlendska matstova verður avdúkað í Føroyum

Panorama á Hotel Hafnia verður 9. juni karmur um kjósanina av ársins norðurlendsku matstovu, kallað The Nordic Prize

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

The Nordic Prize er ein av fleiri virðislønum, sum kappast verður í innan matstovuvinnuna. Í hesum føri er talan um ta matstovuna, ið verður mett at vera tann besta í Norðurlondum.

Í juni mánaði verður ársins The Nordic Prize Restaurant avdúkað, og í ár fer tað fram á Panorama á Hotel Hafnia.

Komandi tíðina fer ein dómsnevnd at vitja tær fimm matstovurnar, sum eru í uppskoti at vinna heiðurin í ár. Talan er um eina frá hvørjum av teimum stóru londunum, Finnland, Svøríki, Danmark og Noregi og so eina umboðandi Norðuratlantshav, altso Føroyar, Ísland og Grønland.

Tær tilnevndu matstovurnar eru:

Vollmers úr Svøríki. Matstovan liggur í miðbýnum í Malmö, og hevur tvær Michelinstjørnur.

ÓX umboðandi Norðuratlandshav. Magstovan liggur eitt sindur fjald vil Laugarvegin í Reykjavík. Ekslusiv matstovan við bert 17 sessum og einari Michelinstjørnu.

Okê úr Danmark. Talan er um matstovuna á gitna Ruths Hotel í Gl. Skagen.

À L’aise úr Noregi. Matstovan liggur í Oslo. Hevur eina Michelinstjørnu

Vår úr Finnlandi. Matstovan liggur í býnum Porvoo skamt eystan fyri Helsingfors. Hevur eina Michelinstjørnu.

Tiltakið, har vinnandi matstovan verður avdúkað verður á Panorama ovast á Hotel Hafnia 9. juni kl. 17.

Hesar matstovurnar hava vunnið The Nordic Prize tey seinastu árini:

2022: Hot Shop, Oslo
2021: Speilsalen, Trondheim
2020: Jordnær, Gentofte
2019: Renaa, Stavanger
2018: Søllerød Kro, Holte
2017: Sabi Omakase, Stavanger
2015: Maaemo, Oslo
2014: Koks, Tórshavn
2013: Geranium, København
2012: Maaemo, Oslo
2011: Henne Kirkeby Kro
2010: Matsalen, Stockholm
2009: Noma, København

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. Jan 2024

Gibson Les Paul frá 1959 fór fyri seks milliónir krónur

Mark Knopfler frá Dire Straits hevur selt út av sínum stóra savni av guittarum

Christie's skipaði fyri uppboðssøluni (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mark Knopfler, víðagitni guittaristurin og oddamaðurin í bretska bólkinum Dire Straits, hevur selt burtur av síni stóra savni av guittarum. Uppboðssøluhúsið Christie’s í London skipaði í gjár fyri eini sølu, har guittar og styrkjarar hjá Knopfler vórðu seldir fyri tilsamans 8,84 milliónir pund – svarandi til umleið 77 milliónir í okkara krónum.

Í einum tíðindaskrivi frá Christie’s sigur Mark Knopfler, at hann fegnast um, at aðrir tónleikarar nú kunnu fáa gleði av ljóðførunum, og at inntøkurnar kunnu brúkast til vælgerandi endamál.

Mark Knopfler avmyndaður á eini konsert í Týsklandi í 2005 (Savnsmynd: EPA)

- Tað hevur verið hjartanemandi at uppliva, hvussu nógv hesir guittarar hava at týða fyri nógv fólk, og eg eru eydnusamur yvir, at teir framvegis koma at gleða nógv, eins og teir hava gjørt gjøgnum mínar sangir, sigur Mark Knopfler.

Til samans vóru 112 guittarar og 10 styrkjarar seldir á uppboðssøluni.

Dýrastur gjørdist Gibson Les Paul guittarin frá 1959.

Gibson Les Paul guittarar frá júst 1959 eru sjáldsamir, og eru vanliga bert at síggja í hondunum á teimum størstu legendunum í rokksøguni, skrivar Ritzau.

Aðrir harrar, sum hava spæld upp ein 59’ara eru t.d. Jimmy Page frá Led Zeppelin, Peter Green frá Fleetwood Mac, ið gav sín víðari til Gary Moore frá Thin Lizzy og so Keith Richards frá Rolling Stones.

(Mynd: EPA)

59’arin hjá Knopfler varð seldur fyri 693.000 pund, góðar seks milliónir krónur.

Næstdýrasti guittarin var ein av júst sama slag, men frá 1983, sum varð seldur fyri 592.200 pund – knappar 5,2 milliónir krónur.

Henda eftirgerðin frá 1983 varð brúkt, tá Knopfler spældi sangin “Money for Nothing” inn. Sangurin gjørdist eitt tað størsta hittið hjá Dire Straits.

Tað vóru eisini aðrir søguligir lutir seldir á uppboðssøluni. Eitt nú serligi Marshall plexistyrkjarin frá miðskeiðis í 1960’unum. Styrkjarin gevur eitt serligt reingjað ljóð, eins og tað eisini kann hoyrast tá Knopfler spælir á 1983-Les Paul’in á “Money for Nothing”.

Ein fjórðingur av pengunum, sum kom inn á uppboðssøluni fer til vælgerandi endamál.

Her hevur Mark Knopfler gjørt av at lata pengar til Reyða Kross í Bretlandi, Tusk Trust, sum arbeiðir við at verja villinidýr í Afrika og felagsskapin Brave Hearts of the North East, skrivar Ritzau.

(Mynd: EPA)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

Boris Nadezhdin bjóðar Putin av

60-ára gamli politikkaran er ímóti krígnum í Ukraina, og sigur seg hava fingið yvir 100.000 verljaraundirskiriftir. Valnevndin skal góðkenna hesar, fyri at Nadezhdin skal sleppa at stilla upp til valið í mars

Í oktober varð boðað frá, at Boris Nadezhdin fór at stilla til forsetavalið - hetta fyri Civic Initiative. Nú bíðar hann eftir góðkenning (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Hann er ímóti russisku krígsførsluni í Ukraina og hevur tosað alment um tað. Hann hevur verið í politikki leingi, og ynskir nú at koppa Vladimir Putin.

Maðurin er Boris Nadezhdin. Hann er upprunaliga úr Usbekistan, og hevur havt harðmæltar atfinningar móti verandi stýri og ymiskt í førda politikkinum. Í fjør segði Nadezhdin millum annað, at Russland tørvaði eina nýggja stjórn fyri at støðga krígnum í Ukraina.

Í oktober varð boðað frá, at Boris Nadezhdin fór at stilla til forsetavalið - hetta fyri Civic Initiative.

Til tess at hetta skal vera gjørligt, at neyðugt er at hava nóg mikið av stuðulsundirskriftum, sum síðani skulu góðkennast av sentralu valnevndini í Russland. Nú hevur Nadezhdin kunngjørt, at hann hevur savnað 105.000 stuðulsumsóknir, sum eru nóg mikið.

Næsta fetið er, at teir skulu gjøgnumgangast og góðkennast. Hetta kann gerast trupult, tí millum jól og nýggjár gjørdist greitt, at journalisturin Jekaterina Duntsova ikki slapp framat. Mett varð at "villur vóru" í hennara undirskriftum. Tað eydnaðist heldur ikki at kæra, og spurnartekin hava verið sett við, hvussu vítt fólkaræði í Russlandi røkkir.

Nú roynir Boris Nadezhdin seg. Væntað verður tó ikki at hann heilt fær bjóða av; serliga tí at so stórur partur av russiska fólkinum framvegis stuðlar krígsførsluni í Ukraina.

Forsetavalið í Russland verður mitt í mars.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. Jan 2024

Christian krúnprinsur ríkisstjóri fyri fyrstu ferð

18 ára gamli krúnprinsurin hevur verið ríkisstjóri meðan Fríðrikur kongur fer á vinnuferð í Polandi

Christian krúnprinsur og kongaparið (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fríðrikur kongur fór mikudagin til Polands í tríggjar dagar á vinnuferð, og tað merkir, at 18 ára gamli Christian krúnprinsur var ríkisstjóri hesar dagarnar.

Tað er fyrstu ferð, at Christian krúnprinsur er ríkisstjóri síðan hann í november í fjør gjørdist partur av ríkisráðnum.

Sum ríkisstjóri skal krúnprinsurin røkja heimligu uppgávurnar, sum eitt nú kann vera at skriva undir lógaruppskot, ella taka ímóti nýggjum ráðharrum í sambandi við ráðharraumflyting.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. Jan 2024

Finnland: Fyrrverandi forsætisráðharri vann fyrsta valumfarið

Alexander Stubb og Pekka Haavisto, sum fingu ávikavist 27,2 og 25,8 prosent av atkvøðunum, eru víðari til næsta valumfar, sum verður 11. februar

Pekka Haavisto og Alexander Stubb (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í gjár var forsetaval í Finnlandi, og greitt er, at fyrrverandi konservativi forsætisráðharrin, Alexander Stubb fekk flestar atkvøður.

Stubb, sum frammanundan var mettur sum favorittur, fekk 27,2 prosent av atkvøðunum, meðan nummar tvey, liberali Pekka Haavisto, fyrrverandi uttanríkismálaráðharri, fekk 25,8 prosent.

Valið er tó ikki avgjørt enn, tí eingin teirra megnaði at fáa í minsta lagi 50 prosent av atkvøðunum, og skulu Haavisto og Stubb tí luttaka í enn einum valumfari. Tað verður um tvær vikur, 11. februar, skrivar Ritzau.

Níggju valevni stillaðu upp til forsetavalið, men bert tvey tey fremstu sleppa víðari til næsta umfar.

Sauli Niinistö, sum hevur verið forseti síðan 2012, kann ikki stilla uppaftur, av tí at ein forseti bert kann sita tvey seksára skeið á rað. Nýggi forsetin verður tikin í eið 1. mars.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. Jan 2024

Ukraina fær yvir 370 milliardir í stuðli frá ES

Hetta vórðu tey 27 limalondini skjótt samd um hósdagin - hóast nakað av mótsstøðu frá Viktor Orbán úr Ungarn. Hetta skal tryggja fíggjarligt støðufesti í Ukraina, meðan kríggið herjar

Forsetin í Ukraina, Volodymyr Zelenskyj, fegnast sum vera man um stóra fíggjarliga stuðulin. - Tað styrkir okkara fíggjarliga støðufesti (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

50 milliardir evrur. Tað svarar til 373 milliardir krónur. Hetta hava leiðararnir í teimum 27 limalondunum í ES í vikuni avgjørt at lata til Ukraina sum eitt slag av stuðli.

Hetta er innan fyri fíggjarætlanina, skrivar Charles Michel, forseti í evropeiska ráðnum. Hann og onnur í ES vísa á, hvussu umráðandi stuðulin er fyri Ukraina, ið vegna kríggið fer at vanta pengar skjótt.

Volodymyr Zelenskyj fegnast sum vera man um stóra fíggjarliga stuðulin.

- Tað styrkir okkara langtíðar fíggjarstøðu og okkara fíggjarliga støðufesti. Tað er ikki minni umráðandi enn hernaðarstuðul ella revsitiltøk móti Russlandi. Tað er ógvuliga umráðandi, at avgerðin verður tikin av leiðarunum í øllum teimum 27 ES-londunum. Tað undirstrikar aftur sterku semjuna í ES.

Forsetin í Ukraina skrivar hetta á X. Tað var annars heldur ivasamt, hvørja móttøku uppskotið fór at fáa frá Viktor Orbán. Forsetin í Ungarn hevði hótt við at nýta veto-rættin og vildi hava, at peningurin varð latin fyri bert eitt ár, men eftir bert ein tíma gav Orban seg.

Danska TV2 skrivar, at peningurin verður latin til Ukraina yvir fýra ár. Hann skal tryggja, at tað ber til at gjalda fyri at men rekur skúlar og sjúkrahús, meðan kríggið koyrir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. februar 2024

Japanskt mánafar stendur upp eftir enda

Mánalendingin 19. januar gekk ikki sum ætlað, men mánafarið Slim er so smátt vakt til lívs kortini

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

19. januar gjørdist Japan tað fimta landi, sum megnaði at lenda eitt far á mánanum. Lendingin gekk tó ikki sum ætlað, og dagarnar eftir hoyrdist ikki nógv til hendingina.

Nú sær støðan eitt sindur betri út fyri mánafarið Slim, sum er byrjað at senda upplýsingar til jørðina um støðuna og umstøðurnar, har farið stendur.

Eitt av málunum hjá farinum var at seta seg við so storum neyvleika sum møguligt, hægst 100 metrar frá ætlaða staðnum. Tað eydnaðist.

Beint eftir lendingina varð staðfest, at sólkyknurnar ikki virkaðu, og tað kundi týtt uppá, at kyknurnar ikki vendu rættan veg. Uttan sólorku ber ikki til at løða battaríini á Slim, og tí vórðu flestu tólini á farinum sløkt fyri at spara upp á orkuna, skrivar finska kringvarpið, Yle.

Men nú eru nærri upplýsingar um sjálva lendingina fingnir til vega, og lendingin gekk ikki heilt sum ætlað.

Á nýggjum myndum sæst, at Slim ikki setti seg sum ætlað. Tað stendur upp eftir enda.

Myndirnar stava frá einum tólmenni, sum Slim hevur leysgivið. Tólmenni, sum eitur Sora-Q, og ikki er nógv størri enn ein tennisbóltur, hevur nú send myndir heim, sum vísa, hvussu Slim stendur á jørðini.

Rakettmotorarnir, sum skuldu stýra lendingini, virkaðu ikki sum teir skuldu, og hetta hevði við sær, at lendingin gjørdist heldur hørð. Eftir øllum at døma eru skaðarnir ikki so stórir, men undarliga støðan, sum Slim stendur í hevur við sær, at sólkyknurnar ikki virkaðu sum ætlað.

Okkurt bendir nú kortini á, at tað er eydnast at vekja mánafarið so mikið, at tað lutvíst virkar, skrivar Yle. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. Jan 2024

Kina er nú størst innan bilútflutning

Hevur yvirhálað Japan samanlagt - í fjør útflutti Kina umleið fimm milliónir bilar. Japanska Toyota er tó framvegis heimsins størsti bilframleiðari

Kina satsar nógv uppá elbilar, og har er BYD fremst. Merki selur nú betri á hesum økinum enn amerikanska Tesla, skrivar NTB

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Kina hevur nú yvirhálað Japan, ið leingi hevur havt heiðurin at verða størst í heiminum innan bilútflutning.

Hetta vísa nýggjastu almennu sølutølini. Tað skrivar millum annað norska NRK.

Kina kom upp ímóti fimm milliónum seldum bilum (4,9) sambært almennu tølunum hjá bilframleiðarunum. Tollvaldið í Kina metti tað tó vera uppaftur hægri, 5,22 milliónir. Hetta er ein øking á 57 prosent.

Japan er nakað undir hesum tølunum. Tó er japanska Toyota framvegis fremst í heiminum sum einstakur bilframleiðari. Hetta kemst millum annað av, at felagið hevur framleiðslu í nógvum ymiskum longum.

Kina satsar nógv uppá elbilar, og har er BYD fremst. Merkið selur nú betri á hesum økinum enn amerikanska Tesla, skrivar NTB

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. Jan 2024

Nokia farið í søguna

Síðst í 90unum og fyrst í 00unum vóru Nokiatelefonirnar allastaðni. Nú er liðugt

Nokia 3310 var sera væl umtókt tá í tíðini. Nokia átti helvtina av marknaðinum í 2007

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nokia er søga. Felagið, sum eigur navnið, HMD Global, boðar frá, at tey gevast við Nokia.

Síðst í 90unum og fyrst í 00unum vóru tær allastaðni, finsku Nokia telefonirnar. Nokia var í harðari kapping við Sony Ericsson átti stóran part av marknaðinum, men kláraði ikki at fylgja við, tá Apple og aðrir spælarar komu við snildtelefonunum.

Nokia seldi rættindi til telefonmerkið til HMD Global í 2016, og síðan hevur verið roynt at gjørt bíligar telefonfonir, sum minna um væl umtóktu telefonirnar.

Ein av teimum var telefon við navninum 3310 frá 2017, sum var ein eftirgerð av stórseljaranum frá 2000. Tað hevur ikki eydnast, og nú er avgerð altso tikin um, at tað ikki vera gjørdar fleiri Nokia-telefonir.

Nokia átti 50 prosent av telefonmarknaðinum í 2007. Longu í 2013 átti Nokia bara trý prosent av marknaðinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. februar 2024