Sótu tigandi og atkvøddu móti sínum egnu

Tveir av trimum floksfeløgum hjá landsstýrismanninum við lógarmálum atkvøddu ímóti uppskoti hansara

Tingfólkini Hanna Jensen (t.v.) og Sólvit Nolsøe (t.h.) atkvøddu ímóti hóast floksforkvinnan, Ruth Vang, helt eina inniliga røðu á tingi fyri at stuðla uppskotinum hjá Bjarna K. Petersen (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Hóast teirra egni landsstýrismaður átti uppskotið, og hóast forkvinnan í flokkinum helt eina inniliga røðu á tingi mikudagin fyri at stuðla landsstýrismanninum, so valdu tvey av teimum trimum tingfólkunum hjá Framsókn í dag at atkvøða ímóti lógaruppskotinum um broytingar í fosturtøkulógini.

Sólvit Nolsøe og Hanna Jensen atkvøddi ímóti uppskotinum hjá samgonguni meðan Karlot Hergeirsson atkvøddi fyri.

Tað, at Ruth Vang tók orðið fyri at vísa Bjarna Kárason Petersen, landsstýrismanni, sín stuðul, kom rættiliga óvæntað.

Tí tað er als ikki vanligt, at landsstýrisfólk blanda seg í viðgerðina av málum, sum ikki hoyra undir teirra egna málsøki.

Men í dag (mikudag, red.) helt Ruth Vang, eftir øllum at døma, í eginleikanum sum floksforkvinna, at neyðugt var at taka orðið.

Tað, sum ein kann undrast yvir er, at almenningurin fekk ikki at vita hví tvey tingfólk hjá Framsókn atkvøddu ímóti og harvið vóru við til at fella uppskotið hjá floksfelaganum.

Tey valdu nevniliga ikki at taka orðið tá málið var til viðgerðar.

Men tey vóru ikki tey einastu. Tveir javnaðarmenn atkvøddu eisini ímóti. Hendrik Old er ein teirra, og tað var væntað, tí hann hevur alla tíðina sagt seg vera ímóti uppskotinum.

Heldur óvæntað var tað, at Jóhannis Joensen atkvøddi ímóti. Serliga tí, at hann, eins og tey bæði í Framsókn, valdi ikki at taka orðið.

Hinumegin vóru tað eisini nøkur, sum atkvøddu “ímóti sínum egnu”, nevniliga Eyðdis Hartmann Niclasen og Johan Dahl úr Sambandsflokkinum, sum bæði atkøddy fyri uppskotinum meðan hini sambandsfólkini, sum vóru til staðar, atkvøddu ímóti. Eyðdis Hartmann Niclasen luttók í orðaskiftinum, men Johan Dahl valdi í hesum føri eisini at lata vera við at grundgeva fyri síni støðutakan.

Og so er tað Kaj Leo Holm Johannessen, sum kundi verið avgerandi atkvøðan. Hann valdi ikki at vera til staðar á tingfundinum.

Ein annar tingmaður, sum ikki var til staðar í dag var tjóðveldismaðurin Erling Eidesgaard, men hann hevði ‘clerað’ sína atkvøðu við Jacob Vestergaard úr Fólkaflokkinum, so at hetta ikki fekk ávirkan á atkvøðugreiðsluna.

Hesar innanflokka ósemjur fáa neyvan avleiðingar her og nú, tí breið semja var í flokkunum um, at talan er um eitt av hesum “etisku málunum”, har tað stendur løgtingslimunum frítt at taka støðu fyri ella ímóti.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mai 2024

Miseydnaðist at cleara

Kaj Leo Holm Johannesen hevði annars atkvøtt fyri broytingum í fosturtøkulógini, sigur hann

Kaj Leo Holm Johannesen (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

At tingfólk gera avtalur um at cleara í ymsum málum, er púra vanligt, men tað lat seg eftir øllum at døma ikki gera hjá Kaj Leo Holm Johannesen tá atkvøðast skuldi um fosturtøku mikudagin.

Tingmaðurin hjá Sambandsflokkinum sigur við útvarpið, at hann ikki fekk verið í tingsalinum tá atkvøtt var, og hóast hann royndi at fáa eina clearing-avtalu í lag, bar hetta ikki til.

Málið fall við 15 fyri og 15 ímóti.

Kaj Leo Holm Johannesen sigur, at hann hevði atkvøtt fyri uppskotinum, og harvið hevði uppskotið hjá Bjarna Kárason Petersen verið samtykt.

Erling Eidesgaard úr Tjóðveldi var burturstaddur vegna sjúku í familjuni, og hann hevði clearað við Jacob Vestergaard úr Fólkaflokkinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mai 2024

Stovnarin skammast av flokkinum

Poul Michelsen er skelkaður um, at tingfólkini hjá Framsókn feldu uppskotið um fosturtøku

Poul Michelsen, fyrsti formaður í Framsókn og Ruth Vang, núverandi forkvinna (Savnsmynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

- Eg eri skelkaður av, at tingfólkini hjá Framsókn feldu uppskotið. Eg má viðganga, at eg havi ligið vakin ein stóran part av náttini, tí eg skammaðist av Framsókn.

Tað sigur Poul Michelsen, stovnari og fyrsti formaður í Framsókn, í samrøðu við Frihedsbrevet.fo.

Uppskotið hjá Bjarna Kárason Petersen, landsstýrismanni úr Framsókn, um fría fosturtøku, var til aðru viðgerð í løgtinginum mikudagin. Uppskotið fall við 15 fyri og 15 ímóti.

Tveir av trimum tinglimum hjá Framsókn atkvøddu ímóti uppskotinum hjá partamanninum.

- Hetta tekur sjálvt grundarlagið undan Framsókn. Um Framsókn ikki verjir persónliga frælsið, so kunnu tingfólk í Framsókn akkurát tað sama melda seg inn í Fólkaflokkin. Hetta er ikki tann flokkurin, sum vit stovnaðu, sigur Poul Michelsen við Frihedsbrevet.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. mai 2024

Sjey íbúðir standa tómar í Streymnesi

Bústaðir hevur latið sjey íbúðir bygdar í Streymnesi, men tær standa tómar. Eingin vil búgva har - helst tí tað er ov dýrt

(Mynd: Eyðstein Zachariasen)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Umleið 12.000 krónur við streym og hita. Tað prísurin fyri eina 92 fermetra íbúð frá Bústaðir í Heinagerði í Streymnesi.

Eyðstein Zachariasen, býráðslimur í Sunda kommunu, ger vart við hetta í dag, tí íbúðirnar eru lidnar, men eingin áhugi er fyri at búgva har.

- Eg ringdi til Bústaðir í farnu viku og spurdi nær fólk kundu væntast flyta inn í grannalagið hjá okkum. Svarið í telefonini var, at tey høvdu verið gjøgnum øll fólkini á bíðilistanum, omanfyri 250 fólk, men eingin áhugi var at leiga íbúðirnar, og tí stóð verkætlanin í løtuni í einari bíðistøðu, sigur Eyðstein Zachariasen.

- Ein íbúð við tveimum kømrum kostar 10.990kr + 500kr í hita umframt sev rokningina um mánaðin. Also 11.500-12.000kr um mánaðin fyri eina íbúð í Streymnesi frá almenna Bústaðir. Sambært yvirlitinum á heimasíðuni hjá Bústaðir eru íbúðirnar í Streymnesi dýrari enn allar íbúðirnar, sum Bústaðir eigur í Tórshavn, skrivar Eyðstein Zachariasen.

Útvarpið visti á middegi at siga, at tey, sum standa á bíðilista hjá Bústaðir hava fingið boð um, at prísurin fer niður í 9.800 krónur umframt 500 krónur í hita og umframt streym.

(Mynd: Eyðstein Zachariasen)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mai 2024

Maður í 50'unum læt lív í arbeiðsvanlukku

Arbeiðsvanlukka í Leirvík hóskvøldið.

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Løgreglan fekk um 20-tíðina hóskvøldið boð um syrgiliga arbeiðsvanlukku í Leirvík. Ein maður í 50'unum varð funnin partvís undir einari gravimaskinu, sum varð koppað.

Vaktleiðarin á løgreglustøðini greiðir frá, at maðurin arbeiddi við einari gravimaskinu eini 200 metrar frá vegnum út móti Hagaleiti. Samband fekst ikki við mannin, og tá fólk fóru á staðið, varð hann funnin partvís undir maskinuni, sum varð koppað.

Alt varð sent á staðið, men tað var tíverri einki at gera.

Arbeiðseftirlitið varð eisini boðsent, og kannar tilburðin. Líkskoðan verður eisini gjørd.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mai 2024

Skjótt kunnu kommunur seta vakmyndatól upp

Uppskotið hjá Sambandsflokkinum kom sendandi ígjøgnum. Flestu samgongulimirnir atkvøddu fyri

Helgi Abrahamsen er umboð Sambandsfloksins í Rættarnevndini. Tað var Sambandsflokkurin, sum aftur legði uppskotið fyri Løtingið (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Løgtingið samtykti hósdagin uppskotið frá Sambandsflokkinum um vakmyndatól og rættin hjá kommunum at nýta hesi á almennum plássum. Flokkurin legði eisini uppskotið fram í fjør. Tá var ikki meiriluti fyri tí, men nú er endaliga greitt, at tey flestu - eisini í samgonguni - 34u fyri hesum.

Av teimum 25 sum vóru í tingsalinum, tá uppskotið var til atkvøðugreiðslu í dag, atkvøddu 23 fyri. Bert tvey vóru ímóti.

Hetta fegnast Sambandsflokkurin um í skrivi.

Talan er um eitt uppskot til samtyktar. Lógin loyvir kommunum at seta upp vakmyndatól á serliga útsettum støðum í býarlívinum.

Sí eisini: Vakmyndatól kunnu skjótt gerast veruleiki

Seks av sjey í Rættarnevndini mæltu til at atkvøða fyri uppskotinum til samtyktar. Bert Steffan Klein Poulsen úr Miðflokkinum var ímóti vegna óvissu um fyrimunir og vansar og persónliga inntirivð í privatlívið, sum slík vakmyndatól kunnu geva.

Tað varð tó sligið fast í uppskotinum, at upptøkur skulu strikast eftir møguliga nýtslu. Tað er serliga fyri at hjálpa løgregluni við málum og fyri møguliga fyribyrging, at vakmyndatólini skulu nýtast. Tað vóru serliga løgreglan og Tòrshavnar kommuna, ið ynskti hetta ígjøgnum - serliga tí at nógv harðskapsmál hava verið um náttina í høvuðsstaðnum yvir longri tíð. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. mai 2024

Sera langt millum partarnar

Arbeiðstakararnir siga at tað vóru nakrar fáar krónur um tíman, tey bóðu um. Arbeiðsgevararnir siga, at krøvini eru nógv størri enn vinnan tolir

Forfólkini í teimum fýra arbeiðarafeløgunum, sum eru í verkfalli. Frá vinstru Georg F. Hansen, Føroya Arbeiðarafelag, Heri Reynheim, Havnar Arbeiðarafelag, Jastrid Niclasen, Klaksvíkar Arbeiðskvinnufelag og Absalon Hanssen, Klaksvíkar Arbeiðsmannafelag

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað er sera langt millum partarnar á arbeiðsmarknaðinum. Tað kom væl og virðiliga fram í útvarpssending, har Niels Winther, stjóri í Vinnuhúsinum, og Sonja Jógvansdóttir, samskipari hjá arbeiðarafeløgunum, vóru gestir í útvarpssendingini Breddanum.

Tey bæði kundu ikki koma so frægt, sum at semjast um, hvat semingsuppskotið snúði seg um.

Hetta helst tí, at arbeiðsgevarin royndi at lýsa lønarkrøvini í prosentum, meðan arbeiðstakarin ikki vildi fyrihalda seg til prosentir, men einans um krónur og oyru.

Sambært Sonju Jógvansdóttir hevði kravið hjá arbeiðarafeløgunum verið “nakrar fáar krónur” upp á tímalønina, og hon segði seg ikki kunna skilja, at arbeiðsgevararnir ikki kundu ganga hesum kravi á møti, tá feløgini hava verið ógvuliga rímilig í teimum undanfarnu samráðingunum, og tey tímaløntu nú veruliga hava brúk fyri einum lønarlyfti eftir stóru inflasjónina, sum vit hava upplivað.

Niels Winther geriddi frá, at arbeiðsgevarafeløgini vrakaðu semingsuppskotið, tí at tað lá “langt omanfyri tað”, sum føroysku vinnufyritøkurnar megnaðu at rinda.

Tá Sonja Jógvansdóttir royndi at argumentera við teimum ovurstóru yvirskotunum og vinningsbýtinum, sum føroyskar vinnurfyritøkur eru komnar við í seinastuni, so grundgav Niels Winther við, at tað ikki bert eru tær stóru og sterku fyritøkurnar, sum hava tímalønt í starvi.

Tað eru fleiri fyritøkur, sum koma í vanda fyri at skula snara lykilin um, um arbeiðsgevararnir høvdu tinkið undir við semingsuppskotinum, vísti Niels Winther á, og nevndi í hesum sambandi flakavirkini sum dømi um fyritøkur, ið sigla í sera tungum sjógvi fyri tíðina.

Breddin kann hoyrast her

Sambært orðsskiftinum millum Sonju Jógvansdóttir og Niels Winther, so er onki sum týðir upp á, at partarnir fara at sessast aftur við samráðingarborðið fyribils. Til tess er og nógv, sum skilir partarnar.

Men fyrr ella seinni verða tey noydd til tað, spurningurin er bara hvussu langa tíð tað fer at taka.  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. mai 2024

Heita á fólk um ikki at keypa brennievni inn undir seg

Tað kann vera vandamikið at hava stórar nøgdir heima við hús ella á arbeiðsplássum, siga Arbeiðs- og brunaeftirlitið, Føroya Politi og kommunalu tilbúgvingarmyndugleikarnir

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nú verkfall er, hava Arbeiðs- og brunaeftirlitið, Føroya Politi og kommunalu tilbúgvingarmyndugleikarnir saman við oljufeløgunum staðfest, at sera nógv brennievni er keypt á bensinsølunum seinnu dagarnar.

Ábendingar er tískil um, at fólk og fyritøkur eru farin keypa inn undir seg, og at summi tískil hava størri nøgdir av brennievni heima við hús ella á arbeiðsplássum. Hetta er vandamikið, og kann elva til eldsbruna.

Fleir dømir eru eisini um, at brennievni er keypt uppí dunkar, kør og onnur líknandi hylkir, ið slettis ikki eru egnaði til at goyma ella flyta brennievni við.  

Í ringasta føri kann hetta elva til eldsbruna ella aðrar vandamiklar støður í sambandi við áfylling, flutning ella goymslu.

Myndugleikarnir skulu tískil heita á fólk um:

• Ikki at keypa brennievni inn undir seg, men at keypa sum vanligt.
• Virða avmarkingarnar sum oljufeløgini seta fyri sølu.

• Einans at keypa brennievni í dunkar og tangar, ið eru góðkendir til endamálið.

• Ikki at flyta meira enn 20 litrar av brennievni í akførum, ið ikki eru góðkend til endamálið.

• Ikki at goyma størri nøgdir av brennievni heima við hús, á arbeiðsplássinum ella t.d. viðførisrúminum á akførum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mai 2024

Havnafólk vilja av við rusk áðrenn verkfallið

Køin at sleppa av við rusk á brennistøðini á Hjalla var kilometrar lang

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Frá Hjalla og allan vegin eftir Hvítanesvegnum var lang bíðirøð av bilum í týskvøldið.

Flestu teirra ætla sær í Endurnýtsluna á Hjalla at sleppa av við ruskið áðrenn brennistøðin stongdi klokkan 21.

Tórshavnar kommuna hevur boðað frá, at eingin ruskinnsavning er meðan arbeiðarafeløgini eru í verkfalli.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. mai 2024

Arbeiðarafeløg: Verkfallið fevnir um øll arbeiðsøki

Tey seinastu 40 árini hava 4 verkføll verið hjá arbeiðarafeløgunum. Hesi verkføll fevndu um øll arbeiðsøki hjá privatum; landi og kommunum. Sami leistur verður brúktur hesaferð, siga arbeiðarafeløgini

(Savnsmynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ósemja er um, hvørt verkfallið, sum skal byrja á midnátt mánakvøldið, eisini rakar landið og kommunurnar.

Sambært lønarstjóranum hjá Fíggjarmálaráðnum, og Kommunala Arbeiðsgevarafelagnum, rakar verkfallið ikki sáttmálaøkið hjá landi og kommunum, men tey fýra arbeiðarafeløgini – Føroya Arbeiðarafelag, Havnar Arbeiðarafelag, Klaksvíkar Arbeiðskvinnufelag og Klaksvíkar Arbeiðsmannafelag - eru ikki samd í hesum.

Arbeiðssteðgurin fevnur um allar limir og øll arbeiðsøki, sum feløgini umboða, siga feløgini.

– Tey seinastu 40 árini hava 4 verkføll verið hjá arbeiðarafeløgunum. Hetta var í 1985, 1987, 2001 og 2003. Hesi verkføll fevndu um øll arbeiðsøki hjá privatum; landi og kommunum.  Sami leistur verður brúktur hesaferð, siga tey.

Tað var um middagsleitið í gjár, at arbeiðarafeløgini boðaðu frá, at tey fara í verkfall frá á midnátt mánakvøldið.

Í yvirlýsing frá feløgunum verður sagt, at verkfallið fevnur um allar limir og øll arbeiðsøki, sum feløgini umboða. M.a. arbeiðsfólk á fiska-, uppisjóvar- og alivirkjum, byggivinnu, vaskifólk, bussførarar, lossarar, vaktarfólk, jørð- og betongarbeiðarar, reinhaldið og ruskinnsavnan, rottangabilaførarar, lastbila-, trailara- og tangabilaførarar, veg-, havna- og tunnilsarbeiði, heilsølu- og lagurarbeiðarar, hotell- og matstovuvinnuna, arbeiðsfólk hjá landi og kommunum, vaskfólk hjá landi og kommunum uttanfyri havnina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. mai 2024

Heita á ferðafólk um bara at hava hondviðføri

Ferðafólk hjá Atlantsflogi vera ávirkað av verkfallinum

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Atlantic Airways er ávirkað av verkfallinum hjá arbeiðarafeløgunum, sum kemur í gildi á midnátt mánadag. Flogfelagið sigur í kunning til síni ferðafólk, at eitt nú kann roknast við longri avgreiðslutíð í trygdareftirlitinum.

Eisini vera ferðandi biðin um bert at hava viðføri at skriva inn, um tað er neyðugt.

Umborð á flogførunum verður kaffi, te og vatn bjóðað ókeypis, men hvørki matur ella nakað leskandi verður selt, meðan verkallið er.

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. mai 2024

Strandferðslan fingið undantaksloyvi at flyta ferðafólk við ferjunum

Strandferðslan hevur fingið undantaksloyvi at avgreiða siglingina við ferðafólkum sum vant, men farmaflutningur við ferjunum er tó fyribils umfataður av verkfallinum

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Strandfaraskip Landsins: Arbeiðarafeløgini, ið eru í verkfalli, hava játtað Strandferðsluni undantaksloyvi at avgreiða siglingina við ferðafólkum sum vant. Strandferðslan fær ítøkiliga undantaksloyvi til at loysa og binda skipini, hava vaktarhald um náttina, vaska umborð og bunkra olju.

Við støði í undantaksloyvunum fer Strandferðslan tí at røkja siglingina á oyggjaleiðunum eftir vanligu ferðaætlanunum. Farmaflutningur við ferjunum er tó fyribils umfataður av verkfallinum, og farmastøðirnar hjá Strandferðsluni avgreiða tí ikki farm.

Sambært arbeiðarafeløgunum er koyringin hjá Bygdaleiðum, sum í mong ár hevur verið útveitt til privatar busseigarar, umfatað av verkfallinum. Strandferðslan hevur grundað á sáttmálarnar við busseigararnar heitt á hesar um at siga frá, hvørjar farleiðir møguliga ikki koyra orsakað av verkfallinum, og hvørjar møguliga koyra. Nærri boð um hetta verða givin á www.ssl.fo og umvegis sms-skipanina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. mai 2024

Nýtt slag av snultisoppi funnið í Føroyum

Ein av soppunum í sjónvarpsrøðini ”The last of us” er staðfestur á Velbastað

 

SkrivaÐ:

Innsent

Snultisoppaslagið ’Ophiocordyceps gracilis’ er nýtt soppaslag í Føroyum. 

Nýggja slagið av soppi var funnið á árliga ruddingardegnum á Velbastað um vikuskiftið. Plantufrøðingurin á Tjóðsavninum, Kolbrún í Haraldsstovu, sum býr í bygdini, gekk og tók rusk upp framvið vegnum og hevði sjálvandi eitt vakið eyga við tí, sum vaks rundanum. Á bønum beint oman fyri vegin stakk soppaslagið seg upp í mosalendinum umleið 3 cm til longdar.

Í samstarvi við Thomas Holm Carlsen, lívfrøðing frá Norska stovninum, NIBIO, var staðfest, at talan er um eitt slag av soppi, sum ikki er staðfest í Føroyum áður.

’Ophiocordyceps gracilis’ er í familju við somu soppasløgini, sum hava givið íblástur til væl umtøktu sjónvarpsrøðina ”The last of us”. Ein røð, sum er um sombifiserað menniskju feingin av soppi, tó snultar hetta soppaslagið bert ormveruna hjá náttfirvaldi. Soppaslagið er skrásett ymsastaðni í Skandinavia, tó er lítil vitan um útbreiðsluna og lívfrøðina av hesum soppaslagi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mai 2024

Heðin Mortensen bjóðar Nato at byggja flogvøllin

Sambært borgarstjóranum er tørvur á 3.000 metra longum flogvølli í Føroyum, og slíkur kann einans byggjast á Glyvursnesi, sigur hann í samrøðu við íslendska stjónvarpsstøð

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Heðin Mortensen, borgarstjóri í Havn, bjóðar nú Nato at byggja nýggan flogvøll í Føroyum.

Tað sigur hann í samrøðu við íslendska sjónvarpsrásina Stöð 2.

Í samrøðuni vísir Heðin Mortensen á, at verandi flogbreyt í Vágum er ov stutt og kann ikki leingjast. Hinvegin er møguleiki fyri at leggja eina 3.000 metra langa flogbreyt á Glyvursnesi, sum kann taka ímóti nógv størri flogførum.

Ætlanin hjá Heðini Mortensen er at bjóða Nato at byggja nýggja flogvøllin í Tórshavnar kommunu.

Borgarstjórin grundar hetta við, at virksemið hjá Nato í Føroyum er økt hesa seinastu tíðina, nú Nato-kavbátar javnan vitja í fjørðinum og ætlanir eru um at byggja radarstøð eisini.

Tað heldur hann vera eitt gott útgangsstøði til at fara undir samráðingar við Nato og bjóða verjufelagsskapinum at byggja flogvøll á Glyvursnesi.

- Vit skulu hava góðar samráðingar (við Nato, red.). Vit hava øll kort í hondini. Ger so væl. Nakað fyri nakað. Tit fáa lufthavnina – tit betala, sigur Heðin Mortensen við Stöð 2. Innslagið sæst herundir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mai 2024

Landsstýrið tikið meira enn eina milliard í láni

Hetta er við at selja lánsbrøv í Føroyum og uttanlands. Lánið er tikið fyri at rinda aftur eitt lán, sum fellur til gjaldingar í næsta mánaða. Nýggja lánið fellur til gjaldingar um fimm ár

Savnsmynd: Sverri Egholm

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Føroya Landsstýri tók í vikuni eitt lán á 1,1 millard krónur. Hetta er við at selja lánsbrøv í Føroyum og uttanlands.

Landsbanki Føroya skrivar, at lánið er tikið fyri at rinda aftur lán, sum fellur til gjaldingar 2. juni.

Nýggja lánið er eitt 5-ára standandi lán, sum fellur til gjaldingar 24. mai 2029. Áljóðandi rentan er 3,25 prosent. 

- Rentustøðið er hækkað nógv síðani juli 2022, og tað merkir eisini at landskassin skal rinda meira fyri síni lán. Tó er rentan eitt vet lægri enn rentan fyri lánið, sum varð tikið í juni í fjør. Áljóðandi rentan á tí láninum er 3,625 prosent, samanborið við 3,25 prosent fyri lánið, sum landsstýrið tók í gjár, skrivar landsbankin.fo.

Tað eru Landsbanki Føroya og Nordea Bank, sum hava fyrireikað lántøkuna. Sambært Landsbankanum gekk sølan av lánsbrøvunum skjótt og væl. Eftirspurningurin eftir landskassans lánsbrøvunum var eisini munandi størri, enn tann upphæddin ið tørvur var á.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mai 2024

Húsaprísirnir í miðstaðarøkinum standa í stað

Prísirnir lækka í størru bygdunum og hækka í teimum smæðstu, skrivar Landsbankin

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í miðstaðarøkinum vóru sethúsaprísirnir óbroyttir í 2023 í mun til 2022, meðan inntøkurnar eru vaksnar eitt vet. Miðalvøksturin hevur annars verið um 10 prosent árliga í árunum 2018 til 2022. Í størru bygdunum eru sethúsaprísirnir lækkaðir við fimm prosentum í 2023, meðan ein hækking á góð átta prosent var í smærru bygdunum og ein lækking á 20 prosent í Suðuroy/Sandoy í 2023 í mun til árið fyri.

Væntandi hava mongu rentuhækkingarnar seinastu tvey árini elvt til eitt størri varsemi hjá húsarhaldunum. Liggitíðin áðrenn sethúsini vórðu seld, longdist í 2022 og 2023, og útboðið av sethúsum minkaði. Harafturat herdu bankarnir krøvini til tiltøkupeningin, tá ið inflasjónini byrjaði at veksa, ið, saman við rentuhækkingunum, hevur verið við til at halda sethúsaprísunum niðri.

Skuldi økta rentustøðið elvt til lægri sethúsaprísir, er tað ikki ein trupulleiki í sjálvum sær, uttan so at tað førir til tap í føroysku bankunum ella til eina stóra lækking í nýtsluni hjá húsarhaldunum, sum kann ávirka realbúskapin.

Flestu húsarhaldini eru tó sambært føroysku bankunum væl fyri fíggjarliga; tey gjalda skuld niður, eftirstøðurnar eru ikki fleiri enn vanligt, og tey biðja ikki um skáar í størri mun, enn vanligt. Harumframt tykist eftirspurningurin eftir bústøðum framvegis at vera størri enn útboðið, og tað togar prísin uppeftir.   

Kelda: Landsbanki Føroya

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. mai 2024

Petur Larsen yvirskot í 2023

Frá einum undirskoti upp á 9,5 mió krónur í 2022 er tað eydnast at koma út við einum yvirskoti upp á 823.000 krónur í fjør

Rógvi Róin er stjóri í Petur Larsen (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ársroknskapurin hjá Peturi Larsen fyri 2023 vísir ein positivan vøkstur, sum nevnd og leiðsla eru nøgd við. Ársúrslitið vísir eitt yvirskot á 823.000 kr aftan á skatt og eina positiva eginogn, sum er ein týðilig betran av úrslitinum í 2022.

- Vit eru sera væl nøgd við úrslitið fyri 2023. Úrslitið vísir, at vit kunnu laga okkum eftir umstøðunum og seta í verk neyðugar broytingar fyri at tryggja eina støðuga og positiva menning av felagnum, sigur Hjalmar Petersen, nevndarformaður.

Broytingarnar, sum vórðu gjørdar í 2023, fyri at venda negativu gongdini hava havt avgerandi ávírkan á rakstur felagsins. Frá einum undirskoti á 9,5 mió krónur í 2022 er tað eydnast at koma út við einum yvirskoti í 2023. Úrslitið prógvar, at sparingarnar, sum vórðu framdar í bæði rakstrar- og lønarútreiðslunum saman við øktum fokusi á sølu av kjarnuvørum felagsins, sum eru tímar, eykalutir og maskinur, hava riggað.

Framtíðarvøkstur og full bíleggingarbók
Seinastu mánaðirnar er virksemið felagsins økt nógv, og bíleggingarbókin er um at verða full til tað, sum eftir er av árinum. Stóri eftirspurningurin eftir tænastunum hjá Peturi Larsen, bæði her heima og í útlandinum, saman við menningarverkætlanum, sum eru í gongd, eru við til at tryggja vøkstur og framgongd felagsins.

Nýggjur íleggjari
Í januar eydnaðist at fáa íleggjarar í móðurfelagið. Norðoya Íløgufelag setti pening í móðurfelagið.

- Vit er fegin um áhugan frá íleggjarum at gera íløgur í felagið. Hetta er týðiligt tekin um álit á okkara starvsfólk, ætlanir og framtíðar vakstrar- og menningarmøguleikar, leggur nevndarformaðurin afturat.

Umframt Hjalmar Petersen nevndarformann, sita Ben Arabo, Andras Róin, Jens Poulsen, Atli Larsen og Rógvi Róin í nevndini hjá Petur Larsen.

Eigarar í Petur Larsen eru RR Holding, AL Holding og Framtak.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mai 2024

Anja Magnussen nýggjur ferðavinnumennari hjá Visit Vágar

Hjá Visit Vágar fer Anja at hava ábyrgd av ymiskum menningarverkætlanum – hon er 28 ára gomul og hevur eina bachelor í samskifti og talgildum miðlum, umframt ein kandidat í samskifti

(Mynd: vaga.fo)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Menningarstovan Visit Vágar hevur sett Anju Magnussen í starv sum ferðavinnumennari, og hon hevði sín fyrsta starvsdag týsdagin 7. mai.

Anja er 28 ára gomul og er ættað úr Sørvági. Hon hevur eina bachelor í samskifti og talgildum miðlum, umframt ein kandidat í samskifti frá Aalborg Universitet.

Anja er komin úr einum starvi við ábygd fyri innanhýsis burðardyggari menning hjá landbúnaðarfyritøkuni AGRI NORD. Harumframt hevur hon drúgvar starvsroyndir frá sølu- og kundatænastudeildini hjá Atlantic Airways, skriva Sørvágs kommuna og Vága kommuna.

Hjá Visit Vágar fer Anja at hava ábyrgd av ymiskum menningarverkætlanum. Visit Vágar arbeiðir eftir eini strategi um at menna ferða- og upplivingarvinnuna í økinum burðardygt sosialt, umhvørvisliga og fíggjarliga, við tí endamáli, at sum mest liggur eftir í lokaløkinum. Í tí liggur eitt nú at taka stig til, kveikja og leggja lag á at menna nýggjar og verandi tænastur og upplivingar í økinum, og støðugt dagføra og nútíðargera hættir at samskifta og marknaðarføra. Her koma fakligu førleikarnir og starvsroyndirnar hjá Anju til sín rætt, og við hennara hollari vitan í burðardygd ætlar hon at leggja dent á at menna ferðavinnu økið við einum burðardyggum sjónarmiði.

Visit Vágar er eitt samstarv millum Vága kommunu og Sørvágs kommunu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. mai 2024

Føroyska sjálvstýrið er ikki í andsøgn við grundlógina

Tað er niðurstøðan í eini grein í vísindaliga tíðarritinum Perspectives on Federalism, sum José María Lorenzo Villaverde, ph.d. í løgfrøði og granskari á Syddansk Universitet, hevur skrivað

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hóast Danmark sambært grundlógini er ein eindarstatur, eru føroysku og grønlendsku sjálvstýrisskipanirnar ikki í andsøgn við grundlógina. Tað er niðurstøðan í eini grein í vísindaliga tíðarritinum Perspectives on Federalism, sum José María Lorenzo Villaverde, ph.d. í løgfrøði og granskari á Syddansk Universitet, hevur skrivað.

Greinin er úrslit av granskingarverkætlan um skipan av lóg og stovnum í Føroyum í sambandi við yvirtøkur innan ríkisfelagsskapin, sum Granskingarráðið hevur stuðlað.

Fleiri donsk vísindafólk hava sett spurnartekin við stjórnarrættarliga rótfestið hjá sjálvsstýrisskipanunum. José María Lorenzo Villaverde førir í grein síni fram, at einki stendur í grundlógini um sjálvstýrisskipanirnar, ið eru mentar parallelt við grundlógina, men ikki í stríð við hana. Hesar skipanir eru partur av eini stjórnarrættarligari rammu ella "stjórnarrættarligum blokki" í Danska Ríkinum, ið útihýsir møguleikanum fyri, at Fólkatingið einsamalt kann avtaka tær.

Verður ivi reistur um stjórnarrættarligu støðuna hjá føroysku og grønlendsku sjálvstýrisskipanunum, verður neyðugt fyrst at gera av, hvussu skipanirnar skulu endurskoðast. Í greinini verður farið niður í spurningin um, hvør hevur myndugleika at tulka donsku stjórnarskipanina, tá grundlógin ongar ásetingar hevur um tulking av lógini.

Greinin í Perspectives on Federalism hevur heitið "The Unsettled Question of the Constitutional Framework and the Interpretative Authority in the Danish Rigsfællesskab" og kann frítt lesast her.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. mai 2024

Triði Eurovision-sigurin hjá Sveis

Nemo, sum umboðaði Sveis við sanginum "The Code" vann leygarkvøldið ársins Eurovision sangkapping – favoritturin úr Kroatia gjørdist nummar tvey

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tað varð Nemo, sum umboðaði Sveis við sanginum "The Code" sum vann ársins Eurovision sangkapping í Malmö við 591 stigum.

Tá øll stigini frá teimum 37 dómsnevndunum vórðu kunngjørd, varð greitt, at Sveis hevði fingið 12 stig frá 22 av teimum, og hevði samanlagt fingið 365 stig. Nemo fekk síðani 226 stig frá hyggjarunum, sum var nóg mikið til at varðveita fyrstaplássið.

Kroatiski Baby Lasagna, sum luttók við sanginum "Rim Tim Tagi Dim", sum annars var favorittur, endaði á øðrum plássi við 547 stigum. Hann fekk tó flest stig frá hyggjarunum - 337.

Ukraina endaði á triðja plássi við 453 stigum, og Frakland og Ísrael endaðu sum nummar ávikavist fýra (445 stig) og fimm (375 stig).

Hetta var triði Eurovision-sigurin hjá Sveis. Landið vann allarfyrstu kappingina í 1956 við "Refrain" hjá Lys Assia, og í 1988 við "Ne Partez Pas Sans Moi", sum varð sungin av kanadisku songkvinnuni Céline Dion.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. mai 2024

Avtala gjørd um nýggja farstøð í Havn

Smyril Line tørvar størri goymslu og skrivstovuhøli, og Tórshavnar Havn tørvar betri og størri farstøð enn ta gomlu. Tí er avtala um samstarv gjørd

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Smyril Line og Articon hava gjørt avtalu um at byggja farstøð.

Í nýggju farstøðini verða eisini pakkhús og skrivstovuhøli. Bygningurin fer at standa á molanum í Havn.

Smyril Line tørvar størri goymslu og skrivstovuhøli, og Tórshavnar Havn tørvar betri og størri farstøð enn ta gomlu. Tí er avtala um samstarv gjørd. Við hesi verkætlan vilja Smyril Line og Tórshavnar Havn í felag framtíðartryggja virksemið og veita føroyingum betri tænastu.

Nýggja farstøðin við goymslu og skrivstovum er tilsamans 7.389 fermetrar til støddar. Tollbygningur, langongubrúgv og innskrivarklivar eru eisini partar av verkætlanini og sostatt verður samlaða støddin 8.054 fermetrar.

Ráðgevarar í verkætlanini eru Arkitektar Henning Larsen, LBF Ráðgevandi verkførðingar, PBC og Verk.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. mai 2024

Kristersson: Kjarnorkuvápn kunnu setast upp í Svøríki í krígstíð

Svenska stjórnin hevur gjørt greitt, at kjarnorkuvápn ikki eiga at verða sett upp í Svøríki í friðartíð – Men um kríggj verður hjá okkum, er tað ein onnur støða, sigur svenski forsætisráðharrin

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Svenski forsætisráðharrin, Ulf Kristersson letur upp fyri, at amerikonsk kjarnorkuvápn kunnu setast upp á svenskari jørð - men ikki í friðartíð.

Tað sigur hann í samrøðu við svenska útvarpið, sambært Ritzau.

– Men um kríggj verður hjá okkum, á okkara jørð, um onnur leypa á, so er tað ein heilt onnur støða.

Tá er hent hjá Nato at hava eina kjarnorkuparaply, sum eigur at vera í demokratiskum londum, so leingi sum Russland hevur kjarnorkuvápn, sigur hann.

Svenski forsætisráðharrin undirstrikar tó, at tað er Svøríki, sum hevur avgerðina, tá tað snýr seg um svenskt øki, og svenska stjórnin hevur áður gjørt greitt, at kjarnorkuvápn ikki eiga at verða sett upp í Svøríki í friðartíð.

Í juni skal svenska stjórnin taka støðu til eina hernaðarliga samstarvsavtalu við USA, sum gevur USA atgongd til 17 svenskar hernaðarstøðir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. mai 2024

Russland fær nýggjan verjumálaráðharra

Sergej Shojgu, sum hevur verið verjumálaráðharri seinastu 12 árini, verður skiftur út við varaforsætisráðharranum Andrej Belousov

Sergej Sjojgu og Vladimir Putin (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Um vikuskiftið hevur russiski forsetin, Vladimir Putin boðað frá útskiftingum í stjórnini, og m.a. hevur Russland fingið nýggjan verjumálaráðharra.

Sergej Shojgu, sum hevur verið verjumálaráðharri í 12 ár, verður skiftur út við Andrej Belousov, sum hevur verið varaforsætisráðharri. Sergej Shojgu verður leiðari fyri russiska trygdarráðið í staðin.

Belousov verður ein sivilur verjumálaráðharri. Hann er útbúgvin búskaparfrøðingur, og sambært talsfólki hjá russisku stjórnini, Dmitrij Peskov, ynskir Putin ein verjumálaráðharra, sum er meira opin fyri nýskapan.

Russland nærkast somu støðu, sum Sovjetsamveldið var í miðskeiðis í 80unum, har 7,4 prosent av BTÚ varð brúkt til herin og rættarverjandi myndugleikar.

Tað er tí avgerandi at tryggja, at slíkar útreiðslur samsvara við áhugamálunum hjá Russlandi, sigur hann.

Mikhail Misjustin, sum hevur verið forsætisráðharri síðan 2020, verður verandi í embætinum, og tað verður uttanríkismálaráðharrin, Sergej Lavrov eisini, skrivar Ritzau.

Í farnu viku varð Putin fyri fimtu ferð tikin í eið sum forseti, eftir at hann vann forsetavalið í mars.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. mai 2024

Robert Fico við at koma fyri seg aftur

Eftir drúgva skurðviðgerð sær út til at slovakiski forsætisráðharrin yvirlivir drápsroyndina

Slovakiski forsætisráðharrin verður fluttur úr tyrlu og á sjúkrahús til viðgerðar fyri skotløstir (Mynd: BBC)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Slovakiski forsætisráðharrin, Robert Fico, er við vit aftur eftir at hava ligið á skurðborðinum í fleiri tímar. Tað boða slovakiskir miðlar frá sambært dpa tíðindastovuni.

Tíðindastovan vísir eitt nú til sjónvarpsstøðina TA3 og blaðið Dennik. Tey vita tó ikki meira at siga um støðuna hjá forsætisráðharranum.

59 ára gamli Robert Fico var mikudagin mál fyri einari drápsroynd.

Les eisini: Slovakiski forsætisráðharrin skotin

Robert Fico varð við tyrlu fluttur úr býnum Handlová, har skottilburðurin fór fram, til eitt sjúkrahús í býnum Banska Bystrica.

Mikukvøldið segði landsins verjumálaráðharri, Robert Kalinak, at Fico framvegis varð undir skurði. Tá ljóðaði, at støða hansara var hættislig.

Seinni segði slovakiski varaforsætisráðharrin, Tomas Taraba, at Fico ikki longur sá út til at vera í lívsvanda.

- Tíbetur gekk skurviðgerðin væl, so vítt eg veit, og eg rokni við, at tað endar við, at hann yvirlivir, segði Taraba í samrøðu við BBC.

Á einum tíðindafundi framman fyri sjúkrahúsið í gjárkvøldið, upplýstu verjumálaráðharrin og innanríkisráðharrin, at Fico var raktur av fimm skotum. Sambært Tomas Taraba rakti eitt av skotunum forsætisráðharran í búkin.

Eygnavitni hava sagt fyri amerikansku sjónvarpsstøðini, CNN, at hann varð raktur bæði í búkin, armar og bein. Ongir almennir stovnar hava tó upplýst hvar Fico varð raktur, skrivaði Ritzau hósnáttina.

Ein maður, ið hildin verður at vera gerningsmaðurin, er handtikin. Sambært slovakiskum miðlum, er talan um ein 71 ára gamlan mann, men hetta er ikki váttað av myndugleikunum.

Varaforsætisráðharrin segði við BBC í mikukvøldið, at skotið var úr tættari frástøðu, og at talan var um ein eldri mann.

Mett verður, at politisk motiv eru orsøk til drápsroyndina, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. mai 2024