Kroatiskir hooligans skaptu ótta í býarlívinum

Av teimum kanska 400 fótbóltsfjepparunum, sum komu at hyggja eftir dystinum á Tórsvølli hóskvøldið vóru rættiliga nógvir, sum bert eru úti uppá at skapa balladu

Soleiðis sær út í Gríms Kambandsgøtu í dag

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Skeinkistøðini í Havn, sum mikukvøldið høvdu vitjan av kroatum, ið vóru komnir higar at hyggja eftir fótbólti, vóru rættiliga skelka av atburðinum hjá nøkrum av hesum áskoðarum.

- Teir uppførdu seg so ófantaliga, at vit gjørdust bangin fyri teimum. Teir vóru hóttandi og bert úti upp á at skapa illstøður og at oyðileggja. Vit valdu at steingja, tí vit tordu ikki at hava opið.

Soleiðis greiðir Gurli Niclasen, leiðari á Irish Pub og Glitnir, frá.

Roykja feitar og sniffa banar uttanfyri

Aftur hósdagin høvdu tey trupulleikar av hesum áskoðarunum.

- Vit vilja ikki hava hesar kroatar inn til okkara. Vit hava tí valt at seta ein vaktarmann í dyrnar, og hesum loyvir einans kendum kundum – føroyingum – inn. Vit hava jú nógvar kundar, sum koma til okkara í dagin fyri at keypa sær kotelett, greiddi Gurli frá undan dystinum hósdagin.

Á Glitnir hava tey eina kenslu av, at tað ikki er tann stóra hjálpin at fáa frá løgregluni. Løgreglan var tilkallað nakrar ferðir í gjárkvøldið, men teirra innsatsur hjálpti so at siga einki.

Hósdagin sótu kroatarnir eina løtu uttan fyri skeinkistaðið í Lítluvík og nutu egnar vørur, og tað er ikki bara drekkandi, men eisini roykjandi og sniffandi. Teir framdu eisini beinleiðis herverk, við at skriva veggjakrutl við kroatiskum herrópum upp á hús og garðar í grannalagnum.

- Tá løgretlan fekk boð um hetta fingu vit einans boð um, at teir kanska kundu koma, um teir fingu stundir, segði leiðarin á Irish Pub og Glitnir.

Veggjakrutl teknað upp á Irish Pub

Bara úti eftir at skapa rok

Eisini skeinkistaðið Sirkus hevði somu upplivingar mikukvøldið. Tey kendu seg ótrygg, og valdu at lata aftur.

- Vit fingu eina ávaring um at teir fóra at koma til okkara, tá Glitnir hevði latið aftur.

- Og so var. Tað var týðuligt, at hetta vóru menn, sum einans vóru úti upp á at skapa rok. Tí valdi vit eisini at steingja – snøgt sagt, fyri at sleppa undan harðskapi og vandalismu, sigur Sunneva H. Eysturstein, eigari av Sirkus.

Opinlýs kokain-nýtsla uttan fyri Glitnir

- Síggja allir líka út og hava sama gongulag

Hon leggur eisini afturat, at tað bert eru nakrir av hesum kroatisku fótbóltsfjepparunum, sum høvdu ein hóttandi og ógvusligan atburð.

- Tað undarliga er, at teir allir eru skallutir, í svørtum klæðum og hava sama gongulag, sigur Sunneva H. Eysturstein.

Sirkus hevði tá enn ikki latið upp, og støða var ikki tikin til, hvussu gerast skuldi um kvøldið, at ógvusligu kroatisku áskoðararnir aftur vóru væntandi í býnum.

- Men eg rokni við, at vit fara at steingja Sirkus áðrenn áskoðararnir koma oman í býin, segði Sunneva H. Eysturstein, sum saknar, at støðini, sum virka í býarlívinum ikki verða betri ávarað og fyrireika upp á støður sum hesar.

- Her burdi okkurt verið gjørt, so vit vóru betri fyrireikað til líknandi støður í framtíðini, sigur hon. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. august 2024

- Løgreglan er fyrireikað

Eyka fólk vóru kallað inn í sambandi við dystin hóskvøldið, og ófriðin, ið møguliga kundi væntast í Havn eftir dystarlok

Steen Nørskov, sjefpolitiinspektørur

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Steen Nørskov, sjefpolitiinspektørur, harmast um, at borgarar kenna seg ótryggar og lovar, at løgreglan ger tað, sum er neyðugt fyri at skapa tryggleika í býnum. Hetta sigur hann í viðmerking til støðuna, sum skeinkistøð í Havn vóru komin í, nú tey ikki tordu at hava opið av ótta fyri ógvusliga atburðinum, hjá nøkrum kroatiskum áskoðarum, sum vóru komnir fyri at síggja dystin millum HB og Hajduk Split.

- Eru tað borgarar og fyritøkur, sum kenna seg hótt av, at fólk vísa eina órógvandi atferð, so mugu tey boða okkum frá, og so gera vit tað, sum neyðugt er, sigur sjefpolitiinspektørurin.

Kroatia hevur sent ‘spottarar’

Hann sigur, at løgreglan er vitandi og fyrireikað um, at tað eru ávís element saman við kroatisku áskoðarunum, sum hava ein heilt serligan – bizaran – atburð.

- Londini arbeiða saman, tá talan er um hooligans. Vit fáa at vita hvussu nógvir av hesum slagnum eru við og hvussu teir plaga at uppføra seg. Vit arbeiða tætt saman við kroatiska løgreglu í sambandi við dystin, og í hesum sambandi hevur kroatiska løgreglan eisini sent tvey fólk til Føroya, at eygleiða áskoðararnar – sokallaðir spottarar, greiddi Steen Nørskov frá.

Sjefpolitiinspektørurin sigur eisini, at eyka fólk vóru kallað til arbeiðis í sambandi við fótbóltsdystin millum HB og Hajduk Spit á Tórsvølli hóskvøldið. Hvussu nógv, vildi hann ikki upplýsa.

Uppgávan hjá løgregluni er at halda skil á tí, sum gongur fyri seg uttan fyri leikvøllin. Felagið, sum eigur dystin, í hesum føri HB, hevur ábyrgdina av, at neyðugt vaktarhald er inni á leikvøllinum, og at gestaáskoðarar og heimaáskoðarar eru atskildir frá hvøjum øðrum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. august 2024

Hóast opinlýsta kokainnýtslu er eingin handtikin fyri tað

Sjefpolitiinspektørurin hevur sæð myndina av kokainnýtsluni uttan fyri Glitnir, men tað ber illa til at eyðmerkja mannin

Soleiðis sá út uttanfyri Glitnir í gjár

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað mundu vera fleiri sum hvukku við, tá tey á Portalinum hósdagin sóu mynd av einum kroatisku fótbóltsfjeppara, sum uttan fyri Glitnir, gjørdi klárt til at sniffa tað, sum at síggja til eru hørð rúsevni.

Steen Nørskov, sjefpolitiinspektørur, hevur sæð myndina, men sigur við útvarpið, at tað ikki hevur borið til at eyðmerkja mannin á myndini, og tí er eingin handtikin.

Kroatisku fótbóltsfjeppararnir hava sett veruligan dám á býin seinastu dagarnar í sambandi við dystin millum HB og Hajduk Split á Tórsvølli hóskvøldið.

Teir vóru einir 300-400 í tali, og høvdu ófantaligan atburð. Sum skilst royktu teir eisini hassj á Tórsvølli.

Sjefpolitiinspektørurin sigur, at tað er ivasamt, hvusu fótbóltsfjeppararnir hava fingið fatur á rúsevnunum. Tað var nevniliga ikki nakar illgruni um, at teir høvdu nakað uppi á sær, tá teir komu til landið.

Sambært Degi og viku, segði UEFA í eftirmetingini eftir dystin, at HB og FSF høvdu gjørt sítt arbeiði til lítar, og at einki var at finnast at í sambandi við trygdina. Hajduk Split fær bót fyri tey brot, sum teirra fjepparar hava framt á Tórsvølli.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. august 2024

Løgmaður mælir til breiðar semjur á tingi

Langtíðarhaldføri er størsta avbjóðingin komandi árini, og til tað krevjast langtíðarloysnir – har allir flokkar vera við

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Aksel V. Johannessen, løgmaður, helt sína aðru røðu sum løgmaður í hesum umfari, tá løgtingið varð sett ólavsøkudag, mánadagin.

Við útgangsstøði í føroyska samsanginum – bæði tí, sum børnini sungu á trappuni í Vágsbotni í gjár, sum kórsangarar sungu á Tinghúsvøllinum fyri løtu síðani, og sum alt Føroya fólk fer at syngja á Vaglinum í nátt – lýsti hann málini fyri politikkinum komandi tíðina.

Tá sungið verður, ‘hoyrist eingin, og tí hoyrast øll. Tað er fleirraddað, men kortini samfelt – og altíð í breiðari semju’

Tíðin farin frá blokkpolitikki

Soleiðis vónar løgmaður eisini, at politikkurin kann loysast í breiðari semju í framtíðini.

- Tíðin er farin frá blokkpolitikki, tí summi mál eru ov stór til flokspolitiska togtogan. Ov breið til einstaklingaprofilering. Vit mugu vera meiri sum ólavsøkukórið, ið stendur sum ein, tá ið um ræður. Fleirraddað, men samfelt, segði løgmaður, og nevndi serliga avbjóðingina við langtíðarhaldføri landskassans.

Løgmaður staðfesti, at landskassin ikki er haldførur, eitt nú tí at tað alsamt gerast færri, sum ikki arbeiða, og færri, sum arbeiða. Hesum broyttu fortreytunum má samfelagið laga seg eftir.

Langtíðarhaldføri krevur langtíðarloysnit, og tí mugu allir flokkar vera við, segði løgmaður.

(Mynd: Sverri Egholm)

Vil lætta um gerandisdagin

Hann nýtti eisini at vísa á nøkur mál, sum samgongan hevur fingið loyst, og sum hevur lætt um gerandisdagin – onkur teirra í breiðari semju eisini. Herímillum skattalætti og lønarlyft.

Og hann nevndi eisini ætlanir um at lætta enn meira um gerandisdagin, millum annað, at ætlanin er at sstrika meirvirðisgjaldið á breyði, mjólk, frukt og grønmeti.

Eisini eru ítøkiligar ætlanir at loyva kommunum at taka gjald fyri tóm hús og at loyva áseting um bústaðarskyldu á nýggjum búsetingum. Hetta fyri at bøta um møguleikan hjá nýggjum familjum – eisini tilflytarum – at seta fót undir egið borð.

- Tilflytingin má stýrast

Tilflytingin av útlendingum fekk eisini gott pláss í løgmansrøðuni, og her varð staðfest, at vit nú nærkast markinum fyri, hvat landið megnar at taka inn av fremmandum fólki.

- Tilflytingin má stýrast. Tað mugu ikki koma fleiri útlendingar inn í landið, enn vit megna at integrera, segði løgmaður.

Aðrar ætlanir á politiska økinum er at skipa so fyri, at størri partur av burturkastinum verður skildur við jús og hjá fyritøkunum, og at uppaftur meira verður endurnýtt.

Eisini skal náttúran gagnnýtast betri, so at vit kunnu gerast meira sjálvbjargin.

- Latið okkum økja um útboðið av føroyskum matvørum og eggja føroyingum til at eta stuttflutt, ljóðaði ein av áheitanunum frá løgmanni, sum eisini greiddi frá, at arbeitt verður við heildarætlan, ið skal menna matvørur og nýggjar matvinnur í Føroyum.

- Málið er at framleiða fleiri landbúnaðarvørur, økja um lønsemið og mótstøðuførið í vinnuni og fáa skynsamari lendisbrúk, segði Aksel V. Johannesen.

Løgmaður mælti eisini til breiðar semjur, tá tað snýr seg um at fáa meira skynsaman fiskiskap.

Øll ólavsøkurøða løgmans sæst her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. juli 2024

Sambandið vil hava sjálvstýri

Eldhugaði samríkisflokkurin vil staðfesta, at Føroyar eru eitt sjálvstýrandi land í danska ríkinum

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

"Nýtt Samband” kallast nýggja útspælið hjá Sambandsflokkinum.

Eftir í longri tíð at hava tosað um at nýmótansgera og dagføra ríkisfelagsskapurin, hevur Sambandsflokkurin nú orðað ein nýggjan politikk fyri, hvat flokkurin ætlar í ríkisfelagsskapinum.

Bárður á Steig Nielsen, floksformaður, legði politikkin fram á tíðindafundi í Norðurlandahúsinum fyrrapartin mikudagin.

Sambandsflokkurin er framvegis ein samríkisflokkur, sum gongur inn fyri felags kongshúsi og at Føroyar sum nakað sjálvsagt framhaldandi skulu hava umboðan á Fólkatingi.

Men Sambandsflokkurin heldur nú, at Heimastýrislógin frá 1948 eigur at avloysast av eini sjálvstýrislóg, har ávís týðandi viðurskifti verða staðfest, so at viðurskiftini landanna millum verður í tráð við veruleikan í dag.

Føroyar skulu vera eitt sjálvstýrandi land í ríkinum, sigur flokkurin nú.

Meira um "Nýtt Samband" her

Stórrættarfyrimunir og rættartrygd

- Tí skal gerast greitt, hvørjar fortreytir framhaldandi skulu vera galdandi í einum nýggjum ríkisfelagsskapi. Hesar fortreytir eru grundaðar á stórrakstrarfyrimunir og annars yvirskipaða rættartrygd.

Hesi mál verða listað sum mál, ið framhaldandi skulu vera felagsøki:

• Grundlóg
• Gjaldoyra
• Kongshús
• Rættarskipan
• Politi, ákæruvald og kriminalforsorg
• Uttanríkis-, trygdar- og verjupolitikkur (partvíst)

Høvuðssetningarnir í nýggja politikkinum snúgva seg um

• Uttanríkis-, trygdar- og verjupolitikk
• Lógarkarmarnar í ríkisfelagsskapinum
• Ríkisveitingina

Viðvíkjandi uttanríkis-, trygdar- og verjupolitikkinum staðfestir Sambandsflokkurin, at tørvur er á eini nýskipan av ríkisfelagsskapinum, har uttanríkispolitiska rásarúmið hjá Føroyum verður víðkað í enn størri mun, har politikkurin hjá ríkinum verður lagdur í fastar rammur, so at tað ongantíð er ivi um hvør hevur avgerðarrættin í síðsta enda.

Lættari at fáa altjóða limaskap

Uttanríkispolitikkurin skal tí býtast í tvey, har staðfest verður, hvørjar avgerðir liggja í Føroyum, og hvørjar eru felags.

- Tann føroyski parturin av uttanríkispolitikkinum skal vera á føroyskum hondum, og hetta skal staðfestast við tí, sum bert viðvíkir okkum – tað eru altjóða- og millumtjóða felagsskapir, fiskiveiðiavtalur og handilsavtalur.

Við at fáa hetta staðfest roknar Sambandsflokkurin, at tað verður lættari hjá Føroyum at fáa limaskap í altjóða felagsskapurin.

Í øðrum lagi skal felagspolitikkurin staðfestast, so føroyska og grønlendska stjórnin verður tikin við í uttanríkis- og verjupolitiskum viðgerðum.

Sambandsflokkurin mælir í hesum sambandi til at broyta Stýrisskipanarlógina, soleiðis at uttanlandsnevnd løgtingsins verður umboðað eftir lutfallinum í løgtinginum, og at landsstýrismaðurin við uttanríkismálum fær ábyrgdina av at kunna uttanlandsnevndina um uttanríkispolitisk mál av týdningi, eins og skipanin er á fólkatingi.

“Eitt sjálvstýrandi land í ríkinum”

Heimastýrislógin skal eisini avloysast av eini nýggjari sjálvstýrislóg, sum skal:

- ...skapa nýggju karmarnar fyri Føroyum, sum eitt sjálvstýrandi land í ríkinum. Lógin skal staðfesta, at um Føroyar ynskja at loysa seg úr felagsskapinum, so eru tað føroyingar sjálvir, sum avgera tað. Teir nýggju føstu karmarnir fyri uttanríkis-, trygdar- og verjupolitikkin skulu staðfestast í lógini. Uttanríkispolitiska heimildarlógin skal setast úr gildi.

Viðvíkjandi ríkisveitingini sigur flokkurin:

- Fyri Sambandsflokkin er tað týdningarmikið at staðfesta, at tað ikki er ríkisveitingin, sum smilmarkar okkum sum flokk. Hinvegin, ynskja vit ikki at spæla hazard við vælferðini og haldførinum í Føroyum.

- Sambandsflokkurin vil, at so hvørt sum málsøki verða yvirtikin, taka vit fulla fíggjarliga ábyrgd. Har sum vit valda, skulu vit gjalda.

Dansk-føroysk kommisión skal orða uppskot

Við hesum í huga vil flokkurin nú royna at fáa niðursett eina kommisjón, mannað við umboðum úr Føroyum og Danmark, sum skal arbeiða við at orða nýggju heimastýrislógina, og hetta verður helst eisini tað fyrsta, sum flokkurin fer at leggja orku sína í, kom fram á tíðindafundinum.

Upp á fyrispurning segði Bárður á Steig Nielsen, at Sambandsflokkurin ikki hevur brúkt onnur lond sum fyrimynd í arbeiðinum at orða henda politikkin. Um hvussu Føroyar kunnu uppnáa limaskap í altjóða felagsskapum við hesi ætlan Sambandsfloksins, segði floksformaðurin, at flokkurin roknar við, at tað verður lættari, tá tað verður staðfest í felags sáttmála millum Føroyar og Danmark, at Føroyar nú eru eitt sjálvstýrandi land í ríkinum.

Eitt land ella eitt øki

Ivi varð sáddur um hetta á tíðindafundinum.

Eitt nú vísti fyrrverandi framsóknar- og fólkaflokspolitikkarin og núverandi advokaturin, Janus Rein á, at í sambandi við at hann sum advokatur hevur arbeitt við at veita føroyskum ítróttasambandum altjóða viðurkenning ongantíð hevur eydnast honum at finna nakað dømi um, at onnur lona hava viðurkent og eiheldur umrødd Føroyar sum “eitt land”.

- Allur heimurin umrøður okkum sum “eitt øki”. Tað eru bara vit sjálvi, sum umrøða okkum sum “eitt land”, staðfesti Janus Rein, og fyrrverandi løgmaður og formaðurin í Sambandsflokkinum svaraði:

- Fyri okkum hevur tað ongantíð verið nakar ivi um, at Føroyar eru eitt land, og tað er tað, sum vit vilja staðfesta við hesum nýggja politikkinum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. juli 2024

- Óvist um sonurin verður til at kenna aftur

Mamma til 20 ára gamlan drong, sum var fyri harðskapi á Tórsfest, er skelkað um, at fólk valdu at filma hendingina heldur enn at hjálpa

Mynd tikin av telduskíggja á Skejby sygehus. Brotið á kjálkabeininum sæst týðuligt (Privat mynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað er hugstoytt hjá eini mammu, ið júst hevur fingið son sín heim aftur eftir at hava fingið knúst andlitið í fillur, at lesa á miðlunum at illgerðarmaðurin sleppur at hugna sær á ólavsøku sum um einki var hent.

Talan er um mammuna til drongin, sum undir Tórsfest konsertini fríggjakvøldið/leygarnáttina varð offur fyri harðskapi av grovum slag. Illgerðarmaðurin verður helst ákærdur eftir høðru harðskapsgreinini, kundi løgreglan boða frá í gjár, samstundis, sum upplýst var, at ‘órættaði hevði brotið kjálkabeinið’.

Les: Harðskapsmaður verður ikki órógvaður á ólavsøku

Veruleikin er tann, at hesin ‘órættaði’ var so illa komin til skaða, at hann mátti flytast niður til Danmarkar leygardagin fyri at ‘seta andlitið samanaftur’. Enn er óvist um drongurin fær sína vanligu útsjónd aftur.

Komnir til Føroya saman kvøld

Mamman, Evi Hallursdóttir Klejstrup, greiðir frá, at drongurin, sum er búsitandi í Danmark, sama dag var farin til Føroya saman við einum donskum vinmanni at halda feriu og ólavsøku hjá pápa sínum.

Sama kvøld, sum teir komu, fóru teir á Tórsfest saman við einum systkinabarni. Tað var einaferð út á kvøldið ella náttina, tá tey trý skuldu fara at keypa sær øl í einum av skeinkitjøldunum í Vágsbotni, at illstøða kom í millum teir báðar dreingirnar og ein annan persón.

Hesin triði persónurin hevði hug at prika til gentuna – systkinabarnið, sum fylgdust við teimum – og dreingirnir bóðu viðkomandi lata gentuna fáa frið.

Júst hvat er hent teirra millum er ikki heilt greitt, men sum skilst fór hin sín veg, men kom eftir eini løtu aftur saman við sjey vinmonnum, og tá byrjaði harðskapurin.

Filmaðu heldur enn at hjálpa

Bæði tann 20 ára gamli og danski vinmaðurin vórðu slignir og bukaðir, tað gekk tó álvarsligari út yvir føroyingin. Meðan tveir hildu dananum, helt harðskapurin fram, so ógvusliga, at kjalkabeinið fór í knús umframt aðrar skaðar á høvur og kropp.

Her skal sigast, at frágreiðingina hava vit einans frá mammuni, sum hevur tosað við son sín, hóast hann illa fær tosað, men eisini við hini sum vóru við honum og við onnur vitni.

- Tað, sum eg eri mest skakað yvir er, at drongurin ikki fekk nakra hjálp, hóast fleiri fólk sóu tilburðin. Heldur enn at hjálpa honum, tóku tey film av hendingini.

- Tú kanst ímynda tær hvussu skelkandi tað er at verða ringd upp av soninum klokkan hálvgun fýra um morgunin. Hann fekk nærum ikki tosað, men ringdi til mín, tí hann visti ikki síni livandi ráð, greiðir Evi Hallursdóttir Klejstrup frá.

(Privat mynd)

Fluttir til Danmarkar

Drongurin kom á landssjúkrahúsið, men her var mett ráðiligt at fáa flutt drongin til danskt sjúkrahús.

Sostatt gjørdist ólavsøkuferðin hjá teimum báðum ungu monnunum stutt og rættiliga óbehagilig.

Á Skejby sygehus er drongurin nú viðgjørdur – “boltaður saman í andlitinum”, sum mamman málber seg.

Tað hjálpti heldur ikki, tá mamman í miðlunum kundi lesa, at illgerðarmaðurin ikki varð tikin av løgregluni enn, men slapp at halda ólavsøku – eftir øllum at døma tí løgreglan ikki hevði stundir at taka sær av málinum fyrr enn eftir ólavsøku. Og heldur ikki, tá mamman fekk sendandi filmsbrot av illgerðarmanninum, sum, pyntaður í tjóðbúna, hugnaði sær á ólavsøku.

Hennara illgruni snýr seg um, at politimyndugleikarnir onkursvegna hava hug til at avdramatisera hendingina, eitt nú við ikki at upplýsa hvussu álvarsligar skaðar sonurin veruliga hevur fingið.

- Eg haldi at fólk eiga at fáa at vita, hvussu illa sonurin er komin til skaða, sigur Evi Hallursdóttir Klejstrup og harmast um, at ongin av teimum, sum vóru til staðar, og heldur ikki samarittarnir, kundu veita dronginum hjálp.

Tvær hendingar við brotnum kjálkabeini

Av løgreglustøðini fingu vit í vikuni at vita, at tey nú hava tosað við offurið, og eru til reiðar at taka gerningsmanning inn á politistøðina til avhoyringar.

Upp á fyrispurning um hví løgreglan hevur valt at bíða við at avhoyra gerningsmannin, ljóðar svarið, at tað helst hevur verið ein orsøk til tað, men at hann ikki kann svara fyri aðrar vaktleiðarar, sum hava verið á sakini.

Ella sakunum, kundu vit sagt.

Tí tað hendu nevniliga tvey harðskapsmál í sambandi við Tórsfest undanfarna fríggjakvøld. Eitt um kvøldið og eitt longur út á náttina. Tað løgna er, at harðskapsmálini í báðum førum endaðu við kjálkabeinsbroti.

- Møguliga kann onkur misskiljing vera farin fram í kunningini, sum er farin út, við tað at vit tosa um tvey eins mál, men við ymsum offrum og gerningsmonnum, segði vaktleiðari á løgreglustøðini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. juli 2024

Tann skuldsetti fyri álop á Argjum er dømdur fyri morð í Polandi

Frihedsbrevet avdúkar, at maðurin, sum er skuldsettur fyri ógvusligt álop á Argjum í apríl, er dømdur fyri morð í heimlandinum

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Maðurin sum er skuldsettur í máli um ógvusligt álop á eina kvinnu í tjúgunum síðst í apríl, er áður dømdur fyri morð í heimlandinum og hevur sitið í tíggju ár í fongsli fyri hetta.

Hetta kundi Frihedsbrevet avdúka í gjár.

Tann skuldsetti er í 30'unum og er úr Polandi, og er komin til Føroya í arbeiðsørindum.

Hann situr í varðhaldi. Álopna kvinnan fekk skaðar av hendingini og varð flutt á Landssjúkrahúsið til kanningar.

Málið hevur ikki verið í rættinum enn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. august 2024

Grind fekk frið á ólavsøku

Boðað varð frá grind út fyri Æðuvík ólavsøkudag. Grindaboð vóru aftur mikudagin, men eisini tann grindin fekk frið

(Savnsmynd: Jn.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Um middagsleitið ólavsøkudag varð boðað frá grind út fyri Æðuvík.

Sýslumaðurin í økinum gjørdi av, at grindin skuldi fáa frið, tí fólk í meginøkinum hava so nógva grind, men eisini tí ólavsøka er.

Mikudagin var aftur grindaboð, hesaferð eystur úr Fugloynni. Talan var um eina stóra grind, umleið 300 hvalir, varð sagt.

Sýslumaðurin fyri norðurøkið helt ikki, at grindin skuldi rekast inn á hvalvág í Norðoyggjum, tí hetta økið hevur nóg mikið av grind.

Tosað var um at reka grindina til Havnar. Men av tí, at liðið var so mikið langt út á dagin, og ikki varð mett at grindin kundi rekast til Havnar áðrenn myrkrið fall á, varð gjørt av at lata grindina sleppa.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. juli 2024

Føroya Banki: Góð úrslit í fyrra hálvári

Úrslitið fyri fyrra hálvár var 175 milliónir krónur fyri skatt, samanborið við 162 milliónir fyrra hálvár í 2023

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Úrslitini hjá Føroya Banka-samtakinum eru góð, nú roknskapartølini fyri fyrra hálvár eru kunngjørd í dag. Úrslitið fyri fyrra hálvár var 175 milliónir krónur fyri skatt, samanborið við 162 milliónir fyrra hálvár í 2023.

Føroysku húsarhaldini og føroyska vinnan hava tað framvegis gott, og hava víst seg at hava mótstøðuføri móti rentuhækkingum og høga inflatiónstrýstinum seinastu árini. Nú er inflatiónin minkað, og rentan hevur verið um tað hægsta.

- Gongdin í øðrum ársfjórðingi var góð. Vit hava ein góðan grundleggjandi rakstur og eitt gott úrslit í fyrra hálvári, sum m.a. er merkt av eini øking í útláni og innláni og góðari gongd á virðisbrævamarknaðinum. Vit eru fegin um, at niðurskrivingarnar eru á einum væntaðum støði, og at okkara kundar hava eina sunna og haldgóða fíggjarstøðu, sigur Turið F. Arge, forstjóri í Føroya Banka.

Góðar innlánsrentur og ókeypis netbanki

Fyrr í ár gjørdist netbankin ókeypis fyri allar privatkundar, sum nú kunnu fáa netbanka og gera flytingar – vanligar ella sum inngjaldskort – ókeypis. Tað sæst aftur í lægri inntøkum frá tænastugjøldum í fyrra hálvári.

Útlánsrenturnar lækkaðu við upp til 0,25 prosentstigum í juli, meðan rentan á bundnu innlánskontunum framvegis er tann sama, so kundar fáa framhaldandi eina góða rentu fyri sín innistandandi pening.

- Vit kunnu staðfesta, at talið av samansparingum er vaksið. So kundar gera sær dælt av góðu innlánsrentunum, og tað er gott at síggja, tí tað kann gera stóran mun hjá tí einstaka at hava sínar pengar standandi á eini kontu við góðari rentu. Harumframt er hækkingin í samansparingum seinasta árið eitt tekin um, at kundarnir yvirskipað hava tað gott fíggjarliga, sigur Turið F. Arge.

Niðurstøða í málinum hjá Fíggjareftirlitinum

Nú er Fíggjareftirlitið komið við einari niðurstøðu í málinum viðvíkjandi íbúðar- og vinnubygningum í Føroyum og Grønlandi. Fíggjareftirlitið metir ikki, at tað kann skjalprógvast, at marknaðirnir fyri íbúðar- og vinnubygningar í Føroyum og Grønlandi eru væl virkandi og skipaðir.

- Avgerðin hjá Fíggjareftirlitinum merkir, at peningastovnar í Føroyum og Grønlandi skulu binda meiri pening í ávísum førum, tá ið teir læna pening til íbúðar- og vinnubygningar. Ávirkanin av hesi niðurstøðu er tikin við í okkara tøl fyri hálvárið, sigur Turið F. Arge.

Roknskapurin í stuttum:

• Úrslitið fyri skatt er 175 mió. kr.
• Rakstrarúrslitið fyri niðurskrivingar er 133 mió. kr.
• Niðurskrivingar á útlánum eru 16 mió. kr.
• Útlánini hjá bankanum eru 9,0 mia. kr.
• Realkredittlánini hjá bankanum eru 2,6 mia. kr.
• Innlánini hjá bankanum eru 9,2 mia. kr.
• Veruligi kjarnukapitalurin er 25,6%
• Leiðslan væntar, at nettoúrslitið eftir skatt í ár verður millum 225-255 mió. kr.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. august 2024

OY knappar tríggjar milliónir í halli

Nýggja bryggjaríið í Havn hevur fingið nýggjan partapening fyrr í ár

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Bryggjaríið OY á Hálsi í Havn hevði í fjør eitt hall upp á 2,8 milliónir krónur. Tað er hálvonnur millión krónur betri enn í 2022 tá felagið av álvara fór undir raksturin.

Partapeningurin, sum var 7,5 milliónir krónur var burtur, tá roknskaparárið 2023 endaði, men Jens Meinhard Rasmussen, nevndarformaður í OY, sigur við KvF, at síðani hevur felagið fingið nýggjan kapital.

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

Lis Waagstein, sum tók við sum stjóri í apríl í fjør, er farin frá av persónligum ávum, og Óli Restorff Hansen er nýggjur stjóri í OY.

Partaeigararnir í OY trúgva uppá at fáa raksturin at hanga saman, sigur Jens Meinhard Rasmussen við Kringvarpið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. august 2024

Arbeiðsvanlukka kravdi mannalív

Datt oman nærhendis Vestmanna

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ein arbeiðsvanlukka oman fyri Vestmanna mikudagin kravdi eitt mannalív.

Vakthavandi á løgreglustøðini upplýsti mikukvøldið, at løgreglan um 11 tíðina sama fyrrapart fekk boð um, at ein yngri maður var dottin oman av einum hamara oman fyri Vestmanna í sambandi við eitthvørt arbeiði.

Vørn skrivaði, at vanlukkan hendi nærhendis Mýruverkið.

Bjargingartyrlan varð boðsend at koma eftir manninum, men lívið stóð ikki til at bjarga.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. juli 2024

138 km/t gjøgnum Kambsdal

Bilførarin skal vænta at missa koyrikortið treytaleyst

(Mynd: Google)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ein bilførari hevði rættiligan skund at koma til Fuglafjarðar mikukvøldið, beint eftir midnátt.

Ferðmátarin hjá løgregluni vísti, at bilurin koyrdi 138 kilometrar um tíman eftir Fuglafjarðarvegnum. Tá er ongin bøn – treytaleys frádøming av koyrikortinum. Markið er, tá ferðin er oman fyri 131 kilometar um tíman.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. august 2024

Javnstøðunevndin nýggja forkvinnu

Halla Nolsøe Poulsen tekur yvir eftir Bjørk Mariu Kunoy, ið flytir av landinum

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í samband við at Bjørk Maria Kunoy, ið hevur verið forkvinna í Javnstøðunevndini síðan apríl 2023, flytur av landinum, hevur hon boðað frá, at hon fer frá í úrtíð og sigur sessin sum forkvinna í Javnstøðunevndini frá sær. 

Sirið Stenberg, landsstýriskvinna, hevur gjørt av at velja Hallu Nolsøe Poulsen til nýggja forkvinnu í Javnstøðunevndini.

Halla Nolsøe Poulsen er stjóri í NORA, og hevur arbeitt í landsfyristing og norðurlendskum samstarvi í nógv ár, eitt nú í uttanríkistænastuni og sum sendikvinna Føroya í Íslandi. Halla varð útbúgvin stjórnmálafrøðingur, cand.scient.pol, á lærda háskúlanum í Keypmannahavn í 2004. Nýggja forkvinnan situr valskeiðið út.  

Sambært løgtingslóg um javnstøðu millum kvinnur og menn, verður Javnstøðunevndin vald beint eftir løgtingsval fyri valskeiðið, ið Løgtingið situr. Javnstøðunevndin hevur fimm limir umboðandi løntakarar, arbeiðsgevarar, Kvinnufelagssamskipan Føroya, skúla-, heildu- og almannaverkið (eitt umboð) og føroya landsstýri

Umboð landsstýrisins er forfólk. Tiltaksumboð verða vald á sama hátt sum umboð. Av tí at forkvinnan er farin frá í úrtíð, er nýtt forfólk sett frá 1.august í ár. Neyðugt er ikki at seta alla nevndina av nýggjum, men sita umboð og varaumboð valskeiðið út, skrivar Almannamálarðaðið 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. august 2024

Stjóraskifti í Uttanríkistænastuni: Jóannes V. Hansen tekur við

Jóannes avloysir Gunnar Holm-Jacobsen, ið tann 1. september tekur við sum sendimaður í Keypmannahavn. Nýggi deildarstjórin hevur sjálvur júst verið sendimaður í danska høvuðsstaðnum

Jóannes V. Hansen er 44 ára gamal, og hevur útbúgving innan altjóða politikk og diplomati úr Bretlandi (Mynd: Uttanríkis- og Vinnumálaráðið)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Jóannes V. Hansen er settur í starv sum deildarstjóri fyri Uttanríkistænastuna. Starvið varð lýst leyst fyrr í summar, og vóru fýra umsóknir til starvið. Tað boðar Uttanríkis- og Vinnumálaráðið frá.

Um nýggja stjóran skrivar aðalráðið millm annað, at hann hevur starvast nógv í høvuðsstøðum uttanlands:

- Jóannes V. Hansen er 44 ára gamal, og hevur útbúgving innan altjóða politikk og diplomati úr Bretlandi. Jóannes V. Hansen hevur verið í starvi í Uttanríkistænastuni síðani 2008. Seinastu fimm árini hevur hann verið sendimaður í Keypmannahavn, og frá 2011 til 2015 var hann sendimaður í London.

Jóannes V. Hansen avloysir Gunnar Holm-Jacobsen, fráfarandi deildarstjóra í Uttanríkistænastuni, sum 1. september tekur við sum sendimaður í Keypmannahavn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. august 2024

Reyði Krossur letur hálva millión til Sudan

Upphæddin verður latin sudanesiska Reyða Hálvmána, ið hjálpir teimum, ið hava mest brúk fyri tí

(Mynd: Anette Selmer-Andresen, IFRC)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Sudan stendur í løtuni í einari svárari humaniterari kreppu orsakað av herviligum stríði millum herdeildir. Næstan 25 milliónir fólk hava brúk fyri hjálp, og milliónir eru flýggjað úr heimi sínum. Matvørutrygdin er so lá sum ongantíð áður, og serliga nú í turru tíðini frá mai til september. 

Reyði Krossur Føroya hevur játtað 500.000 krónur til sudanesiska Reyða Hálvmána, sum hjálpir teimum, ið hava mest brúk fyri tí.

- Við hesum stuðli kunnu vit tryggja, at fleiri hundrað húsarhald í Dordieb fáa peningaligan stuðul til mat, heilivág og aðrar neyðsynjar í hesari torføru tíð. Eisini verður psykososial hjálp veitt børnum í flóttafólkalegum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. august 2024

- Útspælið frá KAF kom púra óvart á okkum

Maskinmeistarafelagið sigur, at Kommunala Arbeiðsgevarafelagið ræðist skipaða arbeiðstíð

Arnfinn Bech, formaður, kunnar nevndina í Maskinmeistarafelagnum um støðuna (Mynd: mf.fo)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Maskinmeistarafelagið lat onnur krøv víkja og hugsavnaði seg um arbeiðstíðsreglur í sínum seinasta semjuuppskoti í samráðingunum við Kommunala Arbeiðsgevarafelagið – KAF – um nýggjan sáttmála fyri SEV og IRF. Tað bleiv vent í hurðini, og í staðin spældi KAF út við einum uppskoti um at gera enda á verkfalsrættinum. Tað uppfataði Maskinmeistarafelagið sum eina reina provokasjón, og illviljan ímóti greiðum arbeiðstíðsreglum sær felagið sum eitt tekin um, at Kommunala Aarbeiðsgevarafelagið vil hava fríar ræsur einsamalt at stýra arbeiðstíðini – og harvið eisini frítíðini – hjá starvsfólkunum

Soleiðis skrivar Maskinmeistarafelagið á heimasíðu síni, og heldur fram:

- Útspælið hjá KAF kom púra óvart á okkum, tí vit høvdu veruliga væntað konstruktivar samráðingar um eitt sera prinsipielt mál, nevniliga arbeiðstíðsreglur. Í staðin spæla tey út við at vilja taka verkfalsrættin frá okkum.

Soleiðis sigur Arnfinn Bech, formaður í Maskinmeistarafelagnum, um kollsigldu samráðingarnar um nýggjan sáttmála fyri maskinmeistararnar hjá interkommunalu felagsskapunum SEV og IRF.

Seinasti samráðingarfundurin var 5. juli, og hann hevði bara vart í nakrar minuttir, tá samráðingartoymið hjá Maskinmeistarafelagnum mátti staðfesta, at partarnir høvdu siglt seg so væl og virðiliga upp á turt, at ongin vón longur var fyri eini samráðingarloysn uttan hjálp uttanífrá.

Felagið boðaði beinanvegin semingsmanninum frá, og bað hann royna at mekla, men vegna summarfrí verður ongin semingsroynd fyrr enn eftir ólavsøku.

Tað, sum av álvara sannførdi Maskinmeistarafelagið um, at framhaldandi samráðingar vóru nyttuleysar, var, at KAF í sínum semjuuppskoti knappliga vildi hava nýggjar ásetingar í sáttmálan um undantøk, tá arbeiðssteðgur er.

Les meira á heimasíðuni hjá Maskinmeistarafelagnum

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. juli 2024

Beinir á Smukfest

Beinir fer at spæla seks konsertir á festivalinum, sum verður í næstu viku

(Mynd: Beinir)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Beinir og Smukfest bjóða til Unknown Location Tour Smukfest í Skanderborg, sum er ein av stóru tónleikafestivalunum í Danmark. Har hava tey eisini lagt merki til sermerktu konsertferðina hjá Beinir – sum hann kallaði Unknown Location Tour.

Beinir bað sínar fjepparar senda uppskot um støð, har hann kundi spæla og setti síðan tvær konsertferðir saman. M.a. spældi hann á eini deild á Ríkissjúkrahúsinum, í einum motorsúkkluklubba og heima hjá fólki. 

Nú bjóða Smukfest og Beinir seks konsertir á festivalinum, sum verður í næstu viku. Hósdagin og fríggjadagin spælir Beinir á festivaløkinum, m.a. á Pianobar og NaturligHeden. Men festivalgestirnar sleppa at gera av, hvar seinasta konsertin klokkan 14 fríggjadagin verður spæld. Teir kunnu senda uppskot til Beinir, sum so velur ein vinnara úr rúgvuni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. august 2024

Trý føroysk tónleikanøvn til Nürnberg Pop festivalin

Elinborg, Kóboykex og Aggrasoppar skulu luttaka á stórum klubba- og sýnisglugga-festivali í Suðurtýsklandi í oktober

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nürnberg Pop er ein stórur og árligur tónleika- og mentanarfestivalur. Festivalurin hevur nú verið til í 13 ár.

Hetta er ein av størstu klubba- og sýnsiglugga-festivalunum í Suðurtýsklandi, sum dregur til sín eitt fjølbroytt úrval av tónlistafólkum og tónleikaáhugaðum. 

Festivalurin minnir eitt sindur um Iceland Airwaves, sum fleiri føroyingar kenna, tí hann verður hildin á nógvum ymiskum pallum í gamla býnum í Nürnberg. Herundir í kirkjum, søvnum, hotellforhøllum, lokalum barrum og í nútímans klubbum, har nógvar sjangrur eru umboðaðar, so sum indie, poppur, elektro-tónleikur, rockur, hip-hop, soul, folk og jazz.

Nürnberg Pop hevur orð fyri at vera eitt livandi og inkluderandi tiltak, sum veitir pallar bæði til viðurkend tónlistafólk og til tónlistafólk úr ymsum sjangrum, sum eru við at koma fram. Festivalurin fevnir ikki bara um tónleikaframførslur, men eisini um Nürnberg Pop Conference, sum savnar umboð fyri mentan, politikk og tónleikaídnaðin, har tey umrøða týdningarmikil evni innan poppmentan, og har fólk savnast fyri at byggja sítt netverk út og luttaka í verksmiðjum. 

Ráðstevnan hevur til endamáls at skapa eina lága gátt og eitt inkluderandi umhvørvi, har kjakast verður um mentanarlig evni og um ættarliðsskifti innan tónleika- og mentanarheimin t.d. Á ráðstevnuni luttaka vanliga umleið 450 luttakarar (aftrat vanligu áhoyrarafjøldini).

Vit hava nú ta stóru gleði at kunna boða frá, at Koboykex, Elinborg og Aggrasoppar eru boðin at luttaka í Nürnberg Pop Festivalinum í oktober.

David Lodhi, sum hevur heitið Head of Booking og Festival Management, frøðist um tað nýggja samstarvið við Føroyar:

- Sum ein sýnisgluggafestivalur, ið hevur sett sjóneykuna á lond og marknaðir uttanfyri tey týskt-talandi londini (Týskland, Eysturríki, Sveis) í fleiri ár nú, eru vit serliga bergtikin av atdráttarmegini og dygdini, sum listafólk úr Norðurevropa hava her í Miðevropa. Ein sjónliga jalig menning fer fram her, sum vit halda verður stuðlað tey røttu støðini.

Føroyingar hava fleri fyrimyndir, sigur hann.

- Tá hugsað verður um Føroyar, er tað ikki bert fyrimyndir sum Eivør ella Teitur, ið eru á okkara radara. Takkað verið luttøkuni hjá Faroe Music Export á Great Escape (Brighton) og serliga á Iceland Airwaves (Reykjavik), hava vit ikki bert havt møguleikan at varnast góðar tónleikabólkar og tónlistafólk sum Guðrið Hansdóttir, Joe & The Shitboys, ella Marius DC undanfarin ár og - viðvíkjandi teimum báðum fyrstu - at bjóða teimum til Nürnberg Pop. Men vit hava eisini havt høvi til at netverka beinleiðis við Faroe Music Export á móttøkuni sum partur av Iceland Airwaves.

- Á móttøkuni í fjør fingu vit hugskotið um at fara undir ítøkiligt samstarv, sum vit so seta í verk í ár. Vit gleða okkum nógv til at kunna vísa fram tríggjar av teimum mest spennandi bólkunum úr Føroyum bæði fyri tónleikaídnaðin og fyri tónleikaelskandi fólki á Nürnberg Pop festivalinum, og eg var persónliga sera fegin um at verða boðin við til G! Festivalin. Í mun til eitt burðardygt felags samstarv, eri eg sannførdur um, at hetta bara er byrjanin til eitt frálíkt áralag frameftir okkara millum.»

Glenn Larsen, leiðari fyri Faroe Music Export (FMX), tekur undir við David Lodhi:

-Hetta er eitt munagott samstarv, sum vit gleða okkum nógv til, og sum vit vóna er byrjanin til, at føroysk tónlistafólk eru vælkomin til festivalin í langa tíð frameftir. Nú er eisini ein framúr møguleiki at taka tey fyrstu stigini, sum eru neyðug fyri at koma sær fram og gerast viðurkendur í einum av heimsins størstu tónleikamarknaðum: Týsklandi. Hetta er bert tað fyrsta av teimum mongu spennandi tingunum, sum fara at henda í framtíðini, og føroyska tónlleikavinnan fer at hava ovmikið at gera uttanlands í heyst», greiðir Glenn spentur frá. «Tað er nógv meira ávegis.

Tíðindaskriv frá Faroe Music Export

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. juli 2024

Bringureyði – Framsýng og bókaútgáva við Heiðriki á Heygum

Bøkurnar eru prentaðar í fáum, talmerktum og signeraðum eintøkum - myndirnar telja 13 koparprent

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hósdagin hevði Heiðrikur á Heygum framsýning og bókaútgávu av bókini hjá sær “Bringureyði” í Gallarí Williamstovu.

“Bringureyði” er síðsta bókin av trimum fáblum hjá Heiðriki á Heygum, sum hann eisini hevur myndprýtt. Bókin snýr seg um svartadeyðan, ið kom fyrstu ferð til Evropa á Sisilia í 1347, har ein kvinna goymdi seg í ótta fyri deyðanum, og ikki fyrr enn tá skilur hon, at hon aldrin hevur livað.

Bókin fæst bæði á føroyskum og enskum. Fá eintøk eru gjørd av bókini, har hvørt eintak er persónliga talmerkt og undirskrivað. Umframt at bókin verður útgvin, verða tey 13 koparprentini til bókina sýnd fram og eru eisini til sølu.

Framsýningin á Gallarí Williamstovu er opin til 6. august frá klokkan 15 til 19. 

Heiðrikkur av Heygum (Savnsmynd)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. august 2024

Japan biður Danmark um at fáa Watson útflýggjaðan

Nú er tað upp til danska løgmálaráðið at avgera, um 73 ára gamli Paul Watson kann útflýggjast til Japans.

(Mynd: Captain Paul Watson Foundation)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Danmark hevur nú fingið formella umbøn úr Japan um at útflýggja Paul Watson, sum 21. juli varð handtikin í Grønlandi.

Handtøkan varð framd sambært einum 12 ára gomlum handtøkuboðum úr Japan.

- Løgmálaráðið kann upplýsa, tað hevur fingið eina formella umbøn frá japanskum myndugleikum um at fáa Paul Watson útflýggjaðan, upplýsir løgmálaráðið fyri dr.dk.

Nú er tað upp til danska løgmálaráðið at avgera, um 73 ára gamli Paul Watson kann útflýggjast til Japans.

Japan skuldsetir hann fyri “innbrot, ognarskaða, forðing fyri virksemi og persónskaða í sambandi við tvær hendingar, sum fóru fram í Antarktis í februar 2010 móti einum japanskum skipi”.

Ein møgulig útflýggjan av Paul Watson skal fara fram sambært grønlendsku lógini um útflýggjan og grønlendsku revsilógini, upplýsir løgmálaráðið, sambært Danmarks Radio.

Paul Watson varð handtikin í sambandi við, at umhvørvisskipið John Paul de Joria legði inn í Nukk at bunkra í sambandi við ferð til Kyrrahavi eftir útnyðringsleiðini norður um Kanada.

Hann varð í grønlendska rættinum og seinni landsrættinum fyribils fongslaður til 15. august.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. august 2024

Ovasti leiðarin hjá Hamas tikin av døgum

Ismaeil Haniyeh og lívverji hansara dripnir í einum húsum í iranska høvuðsstaðnum mikunáttina. Tað er ikki endaliga greitt, men helst stendur Ísrael aftanfyri hetta

Ismail Haniyeh var eitt skifti leiðari í Gaza-geiranum og hóast ymist innanhýsis stríð og skiftandi uppihaldsstað, hevði Haniyeh stóran leiklut í Hamas-leiðsluni (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tann ovasti leiðarin í politisku leiðsluni hjá Hamas er dripin. Hesum boðaði islamistiski felagsskapurin frá mikumorgunin.

Bæði Hamas og iranskir miðlar peika á Ísrael, sum tó ikki hevur tikið ábyrgd fyri drápunum enn.

61-ára gamli Ismail Haniyeh var staddur í iranska høvuðsstaðnum Teheran - í einum bústaði fyri krígsveteranar.

Smálutir eru ikki komnir fram enn, men fleiri altjóða miðlar og tíðindastovur skriva, at Haniyeh og lívverji hansara doyðu eftir eitt álop. Hetta var umleið klokkan fýra føroyska tíð mikunáttina.

Ismail Haniyeh á vitjan í Iran í fjør (Mynd: EPA)

Ismail Haniyeh hevur verið leiðari í Gaza-geiranum áður. Hann hevur havt ein stóran leiklut í stríðnum við Ísrael, sum av álvara kyknaði aftur 7. oktober í fjør.

Hanniyeh hevur seinastu árini verið nógv í Katar og í Turkalandi, hevur havt leiðandi leiklutir í Hamas og stóð sum ovasti politiski leiðarin í felagsskapinum nú. Síðani 2018 hevur nú deyði leiðarin verið á yvirgangs-lista hjá USA.

Politiskir viðmerkjarar eru eitt sindur ymiskir á máli um, hvørt drápið fer at gera stríðið millum Ísrael og Hamas uppaftur meira ógvusligt. Tað er heldur ilt at siga, um Iran fer at blanda seg nógv meira eftir hetta, hóast hendingin fór fram í Tehran.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. juli 2024

Fangar úr sjey londum leyslatnir í stórum fangabýti

Hósdagin vórðu 24 fangar leyslatnir í fangabýti, m.a. amerikanski journalisturin Evan Gershkovich og fyrrverandi amerikanski hermaðurin Paul Whelan, sum eru dømdir fyri njósning í Russland

Evan Gershkovich (Mynd: AFP)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Amerikanski journalisturin Evan Gershkovich og fyrrverandi hermaðurin Paul Whelan, sum eru dømdir fyri njósning í Russlandi, vórðu hósdagin leyslatnir í fangabýti millum USA og Russland.

Fleiri russiskir andstøðupolitikarar og atfninnarar vórðu eisini leyslatnir. 

Millum teirra er Vladimir Kara-Murza, sum hevur funnist at russiska forsetanum Vladimir Putin og krígnum í Urkaina. Hann hevði fingið 25 ára fongsulsrevsing í fangalegu í Sibiria fyri landasvik.

Russiski andstøðupoltikararin Ilja Jasjin og 30 ára gamli týskarin Rico Krieger, sum hevði fingið ein deyðadóm í Hvítarusslandi, vóru eisini millum tey leyslatnu.

Jasjin hevði fingið átta og eitt hálvt ára fongsul fyri "falskar ákærur" um russiska herin. Hann hevði lagt eitt video á YouTube, har hann tosaði um hópdráp á sivilfólk í ukrainska býnum Butja í 2022. Krieger varð m.a. dømdur fyri yvirgang, njósning, at stovna viðgongdan bólk og at virka sum leiguhermaður.

Fangabýtið umfatar tilsamans 26 fangar úr sjey ymiskum londum - USA, Noregi, Týsklandi, Polandi, Slovenia, Russlandi og Hvítarusslandi. Talan er m.a. um tríggjar amerikanarar, fimm týskarar, og sjey russar, skrivar Ritzau.

Tilsamans tíggjur russar eru leyslatnir úr amerikonskum og evropeiskum fongslum. Millum teirra er russiskur leiguhermaðurin Vadim Krasikov, sum í 2019 varð dømdur lívlanga fongsulsrevsing fyri at hava dripið ein fyrrverandi kekenskan hernaðarleiðara í Berlin.

Sambært BBC er talan um størsta fangabýti millum Russland og vesturheimin síðan kalda kríggið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. august 2024

Trý børn doyðu í knívsálopi

Hendingin fór fram á einum dansiskúla í býnum Southport, nærhendis Liverpool, mánadagin

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Trý børn doyðu í einum kníválopi, sum hendi í býnum Southport, nærhendis Liverpool í Onglandi fyrrapartin mánadagin.

Tvey av børnunum doyðu mánadagin, men týsdagin bórust tíðindini um, at ein triðja genta eisini hevur latið lív. Umframt tey vórðu átta børn og tvey vaksin særd av knívsstungum.

Sambært blaðnum Daily Telegraph hendi illgerningurin í einum dansitíma ætlaður børnum í aldrinum 6 til 11 ár.

Illgerðarmaðurin varð handtikin eftir álopið. Talan er um ein 17 ára gamla drong, upplýsir løgreglan á staðnum.

Ógreitt er hví 17 ára gamli dronurin leyp á. Løgreglan hevur tó ikki illgruna til yvirgangsmotiv.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. juli 2024

Finski forsetin: Hetta skulu vit venja okkum við

Farna leygardag varð ein russisk flogstøð álopin umleið 200 kilometrar frá finska markinum

Finski forsetin, Alexander Stubb (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Leygardagin varð boðað frá, at ukrainar høvdu lopið á eina russiska flogstøð í Murmansk-landslutinum nær við finska markið, men tað er eingin orsøk til at stúra, sigur finski forsetin, Alexander Stubb.

– Nú skulu vit venja okkum við, at vit hava eitt kríggj nær við okkara landamørk. Grundleggjandi boðskapurin er, at vit ikki hava nakra orsøk til at stúra í Finnlandi. Tamarhald er á støðuni, og vit eru før fyri at regera, sigur hann.

Stubb hevur eisini tosað við svenska forsætisráðharran, Ulf Kristersson og finska forsætisráðharran, Petteri Orpo um málið, sigur hann.

Russiska flogstøðin liggur í Murmansk landslutinum, umleið 200 kilometrar frá finska markinum, og umleið 400 kilometrar frá Svøríki. Eitt flogfar varð oyðilagt í álopinum, skrivar TV2.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. juli 2024

Løgreglumaður sligin í nakkan

Løgreglan hevði nakað av arbeiði í sambandi við dystin hóskvøldið, og nú skal eftirmeting gerast, so mann er betri fyrireikaður til næstu ferð

Fjepparar høvdu neyðbluss við sær á Tórsvøll, og tað kann hugsast, at tey eru tikin út bátum í Havn, og eiga bátaeigarar at kanna eftir, um bátarnir mangla neyðbluss, sigur løgreglan (Mynd: Tórir Photo)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fleiri hundrað fjepparar hjá kroatiska felagnum Hajduk Split vóru komnir til Føroya í sambandi við dystin móti HB á Tórsvølli hóskvøldið, og trupulleikar hava verið av teimum í miðbýnum í Havn.

Hetta hevði m.a. við sær, at skeinkistøð valdu at steingja.

Ein kroati varð handtikin í miðbýnum um hálvgum trý-tíðina fyri at vera ólátaður og blaka eina fløsku á vegin. Hann fær í øllum førum eina skuldseting fyri brot á skilhaldsreglurnar, og hann hevur møguliga gjørt okkurt annað eisini, segði vaktleiðarin á løgreglustøðini í Havn í gjáramorgunin. Lagt verður afturat, at eingin fekk nakran skaða í hesum sambandi.

Í sambandi við dystin, varð ein løgreglumaður eisini sligin í nakkan tríggjar ferðir, tá kroatar stormaðu inngongdina á Tórsvølli.

Hetta var tá vaktir og løgreglufólk vóru í gongd við at visitera fólk og kanna, um tey høvdu okkurt við sær inn á vøllin, sum teir ikki skuldu hava. Mann fekk tí ikki kannað øll, og tí bar til hjá kroatisku fjepparunum at hava neyðbluss við inn á vøllin. Hugsast kann, at teir hava stolið tað frá bátum, sum liggja við bryggju í býnum, og eiga bátaeigarar at kanna bátarnar, sigur vaktleiðarin.

Lagt verður afturat, at løgreglumaðurin ongan skaða fekk, men hann hevði eitt sindur ilt í høvdinum.

Upptøkur frá vakmyndatóli eru, sum skuldu kannast nærri, og eisini fær løgreglan hjálp frá sonevndum spottarum úr Kroatia, sum eru komnir til landið í sambandi við dystin.

Eftir dystin var tó friður, tí skeinkistøðini høvdu valt ikki at hava opið. Kroatisku fjeppararnir fara av landinum næstu dagarnar, og nú skal ein eftirmeting gerast fyri at vita, hvat kann gerast betur í sambandi við slíkar dystir, sigur vaktleiðarin.

Kroatisku fjeppararnir hava málað veggjakrutl ymsastaðni í miðbýnum, og tað verður ikki gjørt meira við málið, tí at løgreglan ongan møguleika hevur fyri at finna útav, hvør hevur gjørt tað. Tí kundi eitt hugskot til næstu ferð verið at havt fleiri løgreglufólk á gøtuni, verður sagt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. august 2024

Minningarorð um Jógvan Sundstein

Røðan, sum Bjørt Samuelsen, tingforkvinna, helt fyri fyrrverandi løgtingsformanni og løgmanni, Jógvani Sundstein, tá tingfundurin varð settur hósdagin

 

SkrivaÐ:

Minningarorð / Bjørt Samuelsen

Mánadagin 8. juli andaðist Jógvan Sundstein, fyrrverandi løgtingsformaður, løgmaður, landsstýrismaður og tingmaður, 91 ára gamal.

Jógvan Sundstein varð føddur í Havn 25. mai 1933. Foreldur hansara vóru Johanna Malena Jensen (Jóhanna Malena á Dul) og Hans Jacob Matras Sundstein.

Hann var elstur av seks systkjum, og vóru systrarnar Hanna og Marjun, sum eru farnar og Margreta, Agnas og Elisabet.

Jógvan tók realprógv í 1949, 16 ára gamal. Hann arbeiddi síðani í Sjóvinnubankanum. Í 1952 gekk leiðin til Keypmannahavnar á handilsskúla og síðani fór hann undir at útbúgva seg sum grannskoðari.

Hann fekk í 1963 prógv sum ríkisgóðkendur grannskoðari.

Jógvan giftist Lydiu, fødd Marstein úr Klaksvík, á sumri í 1956. Tey fingu børnini Hans Paula í 1957, Rutt í 1959 og Eivind í 1962. Hans Pauli andaðist í januar í ár, 66 ára gamal.

Heimafturkomin úr Danmark í 1964 stovnaði Jógvan sína egnu fyritøku, og var hann fyrsti ríkisgóðkendi føroyski grannskoðarin, sum stovnaði egið virki í Føroyum. Í nøkur fá ár hevði hann fyritøkuna saman við Paula Ellefsen, og seinni hevði hann grannskoðaravirki saman við Jógvani Amonssyni.

Jógvan Sundstein varð fyrstu ferð valdur á ting í 1970 fyri Eysturoyar valdømi, har hann aftur varð valdur í 1974. Frá 1978 varð hann valdur í Suðurstreymoyar valdømi, sum hann umboðaði í Løgtinginum, inntil hann gavst í politikki í 1994.

Jógvan Sundstein var løgtingsformaður tvær setur – frá 1980 til1984 og aftur frá 1988 til 1989.

Jógvan Sundstein gjørdist formaður Fólkafloksins í 1980, tá hann tók við eftir Hákun Djurhuus, sum gavst í politikki. Hann var formaður í trettan ár til 1993, tá ið Anfinn Kallsberg tók við sum formaður.

Jógvan átti týðandi leiklut, tá avtalað varð gjørd um at skipa samgonguna millum Javnaðarflokkin, Tjóðveldisflokkin og Fólkaflokkin, sum tók við í januar 1975.

Samgongan sum aftur varð skipað í januar 1979 og helt fram til januar 1981. Hetta var fyrstu ferð, at hesir flokkar gingu saman í samgongu, og er henda samgongan av fleiri nevnd sum eitt nýbrot í føroyskum politikki. Í endurminningunum sínum “Frá barnaárum ungum til lívsins heystartíð” skrivar Jógvan millum annað: “Hetta 4 ára skeiðið var gróðrarríkt og nógv kom av skafti. Fiskimarkið varð útflutt. Yvirtøkan av postverkinum, ..., varð sett í verk. Fyrisitingin av fólkaskúla- og almannamálum varð yvirtikið ... . Nýggj skattalóg varð samtykt, og fleiri útbyggingar vórðu settar í verk.”

Síðani nevnir hann serliga trý mál frá hesum valskeiði, sum hann kom at eiga stóran lut í, og sum lærdu hann nógv um forsíðu og baksíðu av politiska arbeiðinum. Tað var lógin um Landsbanka Føroya, útróðrarverkfallið og keypið av nýggjum Smyrli til suðuroyarsiglingina.

Í januar 1989 gjørdist Jógvan løgmaður í samgongu millum Fólkaflokkin, Tjóðveldisflokkin, Sjálvstýrisflokkin og Kristiliga Fólkaflokkin. Henda samgonga helt bert nakrar fáar mánaðir, og í juni 1989 varð nýggj samgonga skipað millum Fólkaflokkin, Sambandsflokkin og Tjóðveldisflokkin.

Í januar 1991 varð ein samgonga skipað ímillum Javnaðarflokkin og Fólkaflokkin.

Jógvan Sundstein gjørdist tá varaløgmaður og landsstýrismaður í fíggjarmálum. Tað má hava verið stórt hjá Jógvani Sundsteini at uppliva, at yvirtøkan av undirgrundini, sum stríðst hevði verið fyri í so nógv ár, loksins kom á mál undir tí landsstýrinum.

Vit kenna øll fíggjarligu brotasjógvarnar sum stutta tíð eftir skolaðu yvir bankarnar, familjurnar, vinnuna, ja landið alt. Jógvan Sundstein sigur frá øllum tí dramatiska, ið gekk fyri seg, ikki minst handan leiktjøldini, í ójøvnu telvingini millum danskar og føroyskar myndugleikar. Eg skal ikki fara longri inn í henda døkka og syrgiliga kapittul av søgu okkara, men neyvan hevur tað verið gamansleikur at standa við fíggjarróðrið í Tinganesi í ringastu krepputíð.

Í apríl 1993 varð samgongan millum Javnaðarflokkin og Fólkaflokkin avloyst av samgongu millum Javnaðarflokkin, Tjóðveldi og Sjálvstýrisflokkin, og árið eftir, tá val var í juli 1994, hevði Jógvan Sundstein tikið avgerðina um ikki at stilla uppaftur, og at gevast í politikki.

Tað verður ov drúgt at nevna alt virksemið hjá Jógvani, men hann var eisini m.a. semingsmaður frá 1970 til 1982, formaður í nevndini fyri Føroya Handilsskúla frá 1972 til 1988 og hann var limur í Norðurlandaráðnum fleiri skeið.

Jógvan Sundstein var politikari í tíðini, tá tað framvegis vóru 7 valdømir, og hann fekk dygga undirtøku frá veljarunum. Tað eru í dag bert tveir tingmenn eftir her á tingi, ið hava sitið sum tingmenn samstundis sum Jógvan Sundstein. Tað eru teir báðir Henrik Old og Jørgen Niclasen. Starvsfelagar, bæði í tí privata og í politikki, hava nógv gott at bera Jógvani. Hann verður nevndur vinarligur, reiðiligur, orðhaldin og gløggur. Sagt verður, at hann fór væl við starvsfólkunum og dugdi at byggja vinaløg tvørtur um politisk mørk. At hann ikki gjørdi mun á fólki, at hann var mildur og semjusøkjandi. Einfalt sagt – eitt gott fólk. Eginleikar, ið uttan iva hava borið langt í teimum semjum, sum hann var við til at fáa undir land.

Sjálvur sigur Jógvan soleiðis í endurminningunum:

“Mótsetningarnir í politikki kunnu vera so mangir, men tað skerst ikki burtur, at tað, sum hóast alt hevur mest at týða, er um kemiin passar saman”

Nógv er sagt og skrivað um politikaran og vinnulívsmannin, men Jógvan Sundstein var eisini trúgvandi maður og sannur familjumaður. Helst hevur tað verið ein avgerandi orsøk til, at hjúnini fyri 20 árum síðani valdu at flyta til Danmarkar, har børnini og barnabørnini búðu. At sonurin Hans Pauli, ið sum 7 ára gamalur undir skurðviðgerð gjørdist blindur, var ein hetja og stór fyrimynd hjá pápanum, er so væl greitt frá í kapitlinum “Lívið er kortini ikki bara ein dansur á rósum” í endurminningunum.

...

Tað var ein heilt serstøk jarðarferð, hósdagin hin 18. juli, nú vit úr Ebenezer fylgdu bæði Jógvani og soninum Hans Paula.

Ragnar O. Sundstein talaði vakurt um feðgarnar báðar, og um mammubeiggjan segði hann millum annað: “Hann náddi eisini tað her í lívinum, sum bert ein evarska lítil partur av menniskjum náa: Langt lív, konu, og børn í fleiri ættarlið, hús og heim, útbúgving og gott starv, og omaná alt tað kom hann uppá ovasta politiska tindin.”

Hann tosaði eisini nógv um privata persónin Jógvan Sundstein, um hvussu stóran týdning trúgvin hevði í lívi hansara, og millum annað um brennandi eldhuga hansara fyri fótbólti – og ikki minst fyri hjartabarninum B36. Og so segði hann:

“ Jógvan var góður við Føroyar. Ongin ivast í, at Jógvan var fyri frælsum Føroyum. Og tað er nokk ongin, ið hevur verið við til at tikið so nógv stig á sjálvbjargnisleið, sum júst Jógvan. Hansara diplomatisku dygdir hava verið sera ásýniligar, millum annað var hann semingsmaður í eini 12 ár, men eisini í mongum politiskum ósemjum, fekk hann mangan partarnar til sættis aftur.”

Tað regnaði illa hendan dagin, tá vit leitaðu okkum til minningarløtuna, men tað var blikalogn og sólin skein við lýkku á grøvina, tá feðgarnir báðir vórðu lagdir at hvíla fyri seinastu ferð – í føroyska jørð.

Tankar okkara leita í samkenslu til konu Jógvans, Lydiu, og børnini Rutt og Eivind, systrarnar hjá Jógvani, familjuna og tey, sum stóðu honum og soninum Hans Paula nær.

Djúpa samkenslu senda vit tykkum øllum.

Fari at biðja tingfólk øll reisa seg, so vit í tøgn og virðing kunnu minnast Jógvan Sundstein, sum brúkti so mong ár av lívsævi síni at tæna landi og fólki.

....

Á Løgtingi, 1. august 2024

Bjørt Samuelsen
løgtingsforkvinna 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. august 2024