Nógv fæst sóltímar í Føroyum

Føroyar eru tað landið í heiminum, har sólin sæst allarminst. 840 tímar í miðal um árið, er 486 tímar færri enn landi, sum liggur næstniðast, Ísland

(Mynd: Pól Sundskarð)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nú er tað staðfest við hagtølum: Føroyar er tað landið í heiminum, har sólin sæst minst. Tað staðfestir enska blaðið Mirror, sum undrast á, at tað í heila tikið eru fýra tjóðir, sum hava færri sóltímar enn í Stóra Bretlandi.

Mirror siterar Secret London fyri tølini. Á heimasíðuni hjá Secret London sæst, at uppgerðin er frá nettænastuni Tableau Public

Og her sæst, at Føroyar ikki bara liggja niðast á listanum, men nógv niðast.

Í Føroyum eru í miðal 840 sóltímar um árið. Ísland liggur næstniðast á listanum, men har 1.326 sóltímar árliga í miðal. Altso er langt millum næstniðasta og niðasta landið á listanum.

Føroyar eru sostatt tað landið á listanum hjá Tableau Public, har allir mánaðirnir í árinum eru teknaðir í gráum litbrigdum – altso, har sólin sjáldan sær.

Hóast sóltímarnir eru fáir, so skrivar Mirror kortini jaligt um okkara land, sum eitt spennandi stað hjá ferðafólki at vitja. Greinin sæst her.

Tað eru mest lond á norðaru hálvkúlu, sum sliggja á hesum listanum. Men óvæntað liggur Ekvatorial Guinea á sjeynda plássi. Ekvatorial Guinea liggur á sjálvum miðkringinum við vesturstrond Afrika. Har er tropiskt veðurlag, men orsaka av regnskóginum og slavna veðurlagnum, sæst sólin ikki so nógv her.

St. Pierre & Michelon, sum liggur á triðja plássi eru átta smáar franskar oyggjar, ið liggja á 46. breiddarstigi við eysturstrond Kanada sunnan fyri New Foundland.

Eitt evropeiskt land liggur í Topp 10 yvir flest sóltímar. Tað er miðjarðarhavsoyggin Kýpros, sum liggur á 10. pássi.

Listin yvir tey 10 londini við fæst sóltímum sær soleiðis út:

1. Føroyar 840 sóltímar í miðal um árið
2. Ísland 1.326
3. Pierre & Michelon 1.427
4. Írland 1.453
5. Stóra Bretland 1.530
6. Belgia 1.546
7. Ekvatorial Guinea 1.549
8. Sveits 1.566
9. Poland 1.571
10. Litava 1.588

Tey 10 londini við flest sóltímum:

1. Egyptaland 3.756 sóltímar í miðal um árið
2. Namibia 3.738
3. Sudan 3.560
4. Sameindu arabisku Emiratini 3.509
5. Oman 3.493
6. Botswana 3.427
7. Eritrea 3.361
8. Tjad 3.353
9. Mauritania 3.333
10. Kýpros 3.314

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. mars 2025

Anna Falkenberg næstforkvinna í Sambandsflokkinum

Sambandsflokkurin hevði landsfund farna vikuskiftið

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Anna Falkenberg, fólkatingskvinna, er nú næstforkvinna í Sambandsflokkinum.

Á landsfundi hjá flokkinum í SALT leygardagin var m.a. val av forfólki og næstforfólki á skránni. Stríðsval var um sessin sum næstforfólk. Anna Falkenberg vann atkvøðugreiðsluna móti sitandi varaformanninum, Helga Abrahamsen.

Anna Falkenberg fekk 20 atkvøður og Helgi Abrahamsen 16.

Bárður á Steig Nielsen hevði einki mótvalevni, og heldur tí fram sum formaður.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mars 2025

Føroyingar kenna seg ótrygg við Trump sum forseta

Men í einum øki í Føroyum eru tey ikki so stúrin – í Norðoyggjum

(Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Føroyingar eru farnir at óttast USA eftir at Donald Trump er forðin forseti í landinum á øðrum sinni.

Ein góður helmingur av veljarunum halda, at landið fyri vestan er ein hóttan móti tryggleikanum í Føroyum.

Tá Spyr.fo gjørdi veljarakanning fyri BlaðiðVikuskifti í farnu viku, vórðu eisini nakrir spurningar settir um stúran hjá fólkinum.

Ein spurningur ljóðaði soleiðis: "Heldur tú at USA, við Donald Trump sum forseta, er ein tryggleiki ella ein hóttan hjá Føroyum?"

Av teimum, sum svaraðu hesum spurninginum vóru tað 54 prosent, sum svaraðu “ein hóttan”. Bert 9 prosent av teimum spurdu svaraðu, at USA er “ein tryggleiki”, meðan 36 prosent svaraðu “hvørki tryggleiki ella hóttan”.

Sigast skal her, at tað vóru 16 prosent av teimum spurdu, sum søgdu seg ikki vita.

Norðingar minni stúrnir

Í øllum økjum uttan einum er tað ein meiriluti av fólkinum, sum er stúrin um trygdina eftir at amerikanski uttanríkis- og verjupolitikkurin er broyttur munandi við nýggja forsetanum.

Stúranin er størst í høvuðsstaðarøkinum, har 58 prosent siga USA vera eina hóttan. Í Eysturoy eru tey 56 prosent, í Norðstreymi/Vágum 55 posent og í Sandoy/Suðuroy 54 prosent.

Men í Norðoyggjum er úrslitið heilt øðrvísi. Her eru tað 37 prosent, sum siga USA vera ein hóttan, meðan ein knappur helmingur, 49 prosent svara ‘hvørki tryggleiki ella hótan’.

Tølini vísa eisini, at kvinnurnar eru meira stúrnar enn menninir, og at tað eru tey ungu – veljararnir frá 18 til 29 ár, sum eru mest stúrnir.

Um hugt verður eftir hvønn flokk tey siga seg fara at velja, so vísir kanningin at veljararnir hjá Miðflokkinum og Fólkaflokkinum eru minst stúrnir, ávikavist 21 og 31 prosent, meðan veljararnir hjá Javnaðarflokkinum og Tjóðveldi eru mest stúrnir 69 prosent í báðum førum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mars 2025

Undirtøkan fyri Nato er minst í Norðoyggjum og í Fólkaflokkinum

Samanumtikið er tó stórur meiriluti fyri, at vit framhaldandi skulu vera partur av Nato, vísir spyr.fo-kanning

Mark Rutte, Nato-aðalskrivari, avmyndaður á fundi í Bosnia-Hersegovina herfyri (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað er stór undirtøka fyri, at Føroyar framhaldandi skulu vera ein partur av norðuratlantisku verjusamgonguni, Nato.

93 prosent av veljarunum eru fyri og 7 ímóti, vísir ein kanning, sum spyr.fo hevur gjørt fyri BlaðiðVikuskifti.

Spurningurin ljóðaði: “Heldur tú, at Føroyar (saman við Danmark) framhaldandi skulu vera ein partur av Nato?”

Sigast skal, at 10 prosent av teimum spurdu vistu ikki hvat tey hildu um hendan spurningin.

Rættiliga sermerkt við hesi veljarakanning er, at Fólkaflokkurin er tann av teimum stóru flokkunum, sum er minst heitur fyri Nato-samstarvinum.

Flokkurin hevur flutt seg nógv

Hetta er tað øvugta av, hvat nógv minnast frá tíðini, serliga tá Óli Breckmann førdi pennin í Dagblaðnum og tá var heitasti fortalari fyri Nato-verjusamgonguni. Meðan flokkarnir til vinstru ikki rættiliga vildu vita av hesum sambandi.

Í dag er støðan tann, at í Javnaðarflokkinum eru tað 99 prosent av veljarunum, sum siga ja til at vit framhaldandi skulu vera partur av Nato, meðan tað eru 98 prosent av sambandsveljarunum og 91 prosent av tjóðveldisveljarunum.

Vit nevna ikki teir smærru flokkarnir í hesum sambandi, tí her er óvissan rættiliga høg.

Nevnast skal eisini, at tað eru rættiliga nógv, sum ikki vita í Javnaðarflokkinum og Fólkaflokkinum, ávikavist 16 og 14 prosent.

Norðan- og sunnanfólk ivast

Líka so sermerkt, sum at Fólkaflokkurin stingur seg burturúr, er tað, at hugburðurin í Norðoyggjum og eisini í Suðuroy/Sandoy er øðrvísi, enn í hinum økjunum, tá hugt verður eftir landafrøðiliga tilknýtinum.

Meðan stuðulin fyri Nato er heilt uppi á 95, 93 og 92 prosentum í Havn, Vágum/Norðstreymoy og Eysturoy, so liggur hon á 88 og 87 prosentum í ávikavist Sandoy/Suðuroy og Norðoyum.

Hyggja vit eftir tølunum, tá tey, ið svara ‘veit ikki’ eru við, er munurin enn týðuligari. Tá eru tað í Norðuroyggjum 68 prosent fyri Nato, 10 prosent í móti og 22 prosent vita ikki. Í Sandoy/Suðuroy eru tølini ávikavist 74, 10 og 16 prosent. Í Norðstreymoy/Vágum hinvegin liggja tølini til samanlíkningar á 91, 6 og 3 prosentum og í Havn 89, 4 og 7 prosentum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2025

Syrgilig vanlukka í Havn

Ein maður datt uttan fyri Hilton Garden Inn sunnunáttina, og hann doyði av fallinum, sum hevur verið einar tríggjar metrar

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Stutt eftir klokkan eitt sunnunáttina hendi ein vanlukka uttan fyri Hotel Hilton Garden Inn í Havn.

Ein maður í 50'unum datt uttan fyri gistingarhúsið og doyði av fallinum, sum verður mett at vera einar tríggjar metrar, upplýsti vaktleiðarin hjá løgreglustøðini í Havn sunnumorgunin.

Fólk vóru skjót á staðnum og ringdu eftir hjálp. Løgregla og sjúkrabilur vórðu send á staðið, men stutt eftir varð staðfest, at maðurin var deyður.

Maðurin, sum doyði var, 54 ára gamli Hans Jacob Hjelm úr Vági, víðagitin kring allar Føroyar sum sangari og undirhaldari við orkestri sínum Hans Jacob og Vinmenn.

Hans Jacob Hjelm, til vinstru, her avmyndaður saman við René Jespersen á Summarfestivalinum í Klaksvík í fjør (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. mars 2025

Landsstýrismaður við hetlendingar: - Hugsið stórt

Hóast stórar verkætlanir eru í umbúnað bæði innan varandi orku og rakett- og fylgisveinavinnu mælir Bjarni K. Petersen hetlendingum at hugsa stórt á øðrum týðandi samfelagsøkjum eisini.

Føroyska ferðalagið ávegis til Hetlands við tyrluni hjá Atlantic Airways

SkrivaÐ:

Jan Müller

Her sipar hann ikki minst at byggja tunlar, sum kunnu binda oyggjarnar saman eins og fjarskifti sum internet, ið bæði kunnu vera við til at venda gongdini í Hetlandi og vónandi steðga fráflytingini og skunda undir at fáa tey ungu, sum fara inn á meginlandið at útbúgva seg, at koma heimaftur.  

Bjarni K. Petersen stóð á odda fyri einum føroyskum ferðalag, sum vitjaði í Hetlandi í vikuni eftir innbjóðan frá hetlendska lokalmyndugleikanum, Shetland Island Council, SIC.

Tað heldur sjáldsama og óvanliga við hesi ferðini til grannaloyggjarnar var tann, at flogið varð beinleiðis millum Vágar og Sumburgh í Hetlandi við tyrlu.

Vit skulu mong ár aftur í tíðina, har slík flúgving varð gjørd. So hetta var eisini ein jalig avbjóðing og uppliving fyri royndu flogskipararnar hjá Atlantsflogi.

Frá vinstru Jóhan Mortensen, Andreas Mouritsen, flogskipari, og Bjarni K. Petersen

Og uppaftur sjáldsamari var tað eisini, at hesin túrurin beinleiðis millum Føroyar og Hetland var fyrstu ferð landsstýrismaðurin var við tyrlu, Ikki nokk við tí. Hetta var eisini hansara fyrsta vitjan í Hetlandi.

So alt hetta skuldi kunnað skapt grundarlag fyri onkrum jaligum á samstarvsøkinum millum oyggjarnar.

- Eg eri errin av at vitja okkara stoltu grannar og síggi fyri mær, at hetta kann gerast byrjanin til eina nýggja og gevandi framtíð í báðum oyggjasamfeløgunum segði Bjarni Petersen við lokala BBC útvarpið í Lerwick.

Hann heldur, at bæði Hetland og Føroyar kunnu læra av hvørjum øðrum, og tað er so sanniliga uppá tíðina at seta skjøtil á samvinnu millum tvey lond, sum liggja so tætt við hvørt annað, og sum hava somu áhugamál á nógvum økjum, eitt nú eisini geopolitiskt í Norðuratlantshavi.

Undir vitjanini í Hetlandi hava føroysku vinnulívsumboðini havt høvi at hitta umboð fyri hetlendska vinnu og myndugleikar og hevur ørgrynna av málum verður á borðinum.

Ein kann siga, at entusiasman hevur verið stór frá báðum síðum og hevur landsstýrismaðurin sýnt framúrskarandi evni at lýsa viðurskifti í Føroyum og seta hesi í relatión til hetlendska samfelagið.

Fyrsta ferðin hjá landsstýrismanninum í tyrlu

Niels Mortensen, nevndarformaður í Atlantic Airways

Tað hevur so eisini gjørt, at hetlendska oyggjaráðið hevur sett fram ynski um at vitja í Føroyum í heyst.

- Nógv er at tríva í segur hetlendska ráðsforkvinnan, 'convenarin', Andrea Manson við BBC og heldt, vit kunnu eins væl leggja út við einum fótbóltsdysti millum oyggjarnar, og harvið vekja fram aftur gomul minni.

BBC tosaði eisini við komandi valevnið hjá SNP í Hetlandi, Hannah Mary Goodlad, og spurdi hana, hvønn týdning ein slík vitjan kann fáa. Hon bjóðar seg fram sum valevni til skotska tingið um 15 mánaðir, og hon dylur ikki fyri, at ein vitjan sum henda og tann í Føroyum seinni í ár kunnu koma at merkja komandi valið í Hetlandi. Sjálv er hon fyri tunlum og størri sjálvræði eftir føroyskari uppskrift. 

Bjarni Petersen sigur við Portalin, at hann sær møguleikar fyri samstarvi á nógvum økjum og nevnir nøkur, orku, mentan, bústaðarviðurskifti, vinnu og sosiala sektorin.

Undir vitjanini varð høvi at fara kring allar oyggjarnar og síggja menningina har, men eisini manglandi menningina, sum ikki minst stavar frá einum ótíðarhóskandi infrakervi. Har heldur landsstýrismaðurin, at hetlendingar hava nógv at  læra av føroyingum, og ikki minst føroyska hugburðinum og drivinum til at gera skilagóðar samfelagsligar íløgur, eisini tá tær eru stórar.

Vitjað varð á fiskamarknaðinum í Scalloway, stóru havnini í Lerwick, í Dales Voe, har stór útbygging er framd til at taka upp stórar oljupallar til upphøggingar eins og hjá lokala myndugleikanum SIC, Shetland Island Council, har høvi var at umrøða eitt nú orkumál, sum fylla nógv í Hetlandi. 

Forvitnisligt var eisini hjá føroyska ferðalagnum at hitta føroyavinin og rithøvundan, John Goodlad, sum hevur skrivað bókina "The Salt Fish Road". 

Hesi vóru við í føroyska ferðalagnum:
Bjarna K. Petersen, landsstýrismaður við lógarmálum
Hannus Petersen, fulltrúi í Løgmálaráðnum
Niels Mortensen, nevndarformaður í Atlantic Airways
Niels Winther, stjóri í Vinnuhúsinum
Páll Vesturbú og Jóna Olsen frá Føroya Tele
Tummas Justinussen frá Smyril Line/Skansi
Niclas Joensen frá Articon
Ólavur Ellefsen, Flowcore og Fróðskaparsetrið
Kate Sanderson, sendikvinna í Bretlandi,
Jón Nielsen frá SEV
Johan Mortensen frá Baldur
Jan Müller frá FÓÍB.

Flogskiparar vóru Andreas Mouritsen og Rani Herup. 

Bjarni Kárason Petersen saman við Andrea Manson og Emma MacDonald frá Shetland Island Council

John Goodlad og Tummas Justinussen

Á fiskamarknaðinum í Scalloway

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mars 2025

Innfluttu fyri 10,1 milliardir krónur

Frá februar 2024 til januar 2025 innfluttu vit nærum 300.000 tons av oljuúrdráatum og nærum 400.000 tons av sandi og gróti

(Savnsmynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Frá februar 2024 til januar 2025 innfluttu føroyingar fyri 10,1 milliardir krónur. Tað er 1,1 milliardir krónur - ella 10,1 prosent - minni enn undanfarnu 12 mánaðirnar, skrivar Hagstovan.

Minkingin í innflutninginum stavar í høvuðsheitum frá lægri innflutningsvirði á brennievni og skipum.

Innflutningurin av brennievni og øðrum oljum er minkaður 203 milliónir krónur, og innflutningurin av maskinum, motorum, skipum og akførum er minkaður við 616 milliónum krónum ella 20 prosent. Hetta er fyri tað mesta skip.

Vit innfluttu nærum 300.000 tons av oljuúrdráatum og nærum 400.000 tons av sandi og gróti. Innflutningurin av sandi og gróti er vaksin við góðum 72.000 tonsum - ella góð 22 prosent. Hinvegin hava vit innflutt nærum 34.000 tons minni av fiski til virkingar, skrivar Hagstovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mars 2025

12,8 milliardir útgoldnar í lønum seinastu 12 mánaðirnar

Talan er um ein vøkstur á 560 milliónir - ella 4,6 prosent í mun til undanfarnu 12 mánaðirnar, skrivar Hagstovan

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Seinastu 12 mánaðirnar - frá mars 2024 til februar 2025 - vórðu 12,8 milliardir krónur útgoldnar í lønum í Føroyum.

Tað er ein vøkstur á 560 milliónir - ella 4,6 prosent - í mun til undanfarnu 12 mánaðirnar.

Seinastu árini hevur vøksturin hjá kvinnum verið javnari enn hjá monnum. Serliga var lønargongdin hjá monnum ávirkað av koronufarstóttini. Seinastu 12 mánaðirnar áttu kvinnur 39 prosent av samlaðu lønunum, sum er eitt prosent hægri enn í undanfarnu 12 mánaðirnar, skrivar Hagstovan.

Av samlaða vøkstrinum á 560 milliónir krónur, áttu kvinnurnar yvir 60 prosent við 354 milliónum krónum. Menninir áttu 205 milliónir av vøkstrinum.

Samlaða útgoldna lønin hjá kvinnum var 7,6 prosent hægri seinastu 12 mánaðirnar samanborið við undanfarna tíðarskeið. Hjá monnum var lønin 2,7 prosent hægri.

Í februar var mánaðarliga miðallønin fyri hvønn persón 37.947 krónur - sløk fimm prosent hægri samanborið við februar í fjør.

Í februar fingu kvinnur 28.452 krónur í miðal, sum er 39 prosent lægri enn miðallønin hjá monnum, sum var 46.540 krónur. Samanborið við februar árið fyri er útgoldna miðallønin vaksin við yvir fimm prosentum hjá monnum og fýra prosentum hjá kvinnum, skrivar Hagstovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mars 2025

Smyril Line gott fíggjarligt úrslit í 2024

Ársúrslitið hjá Smyril Line var 127 milliónir í avlopi, meðan rakstrarúrslitið var 286 milliónir krónur

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

2024 hevur verið eitt avgerandi ár fyri Smyril Line við stórum avgerðum og týðandi íløgum, sum tryggja og styrkja framtíðina hjá felagnum.

Við miðvísum íløgum og áhaldandi arbeiði hevur Smyril Line lagað seg til broyttu marknaðartreytirnar og styrkt sína støðu innan sjóflutning.

Bæði ferða- og farmavirksemið hava sum heild gingið væl.

Íløgur í flotan og nýtt høvuðssæti
Fyrst í 2024 varð sáttmáli gjørdur við CIMC Raffles skipasmiðjuna í Kina um at byggja tvey nýggj farmaskip, sum eftir ætlan koma í flotan miðskeiðis í 2026.

Skipini eru sniðgivin við burðardygd í huga, og fara at økja um bæði effektivitet og tænastustøði. Við hesum íløgum raðfestir Smyril Line at tryggja framtíðina og leiða felagið fram ímóti eini grønari orkuloysn.

Í mai 2024 gjørdi Smyril Line sáttmála við Articon um byggingina av nýggja høvuðssætinum, farstøðini og goymsluhúsinum í Tórshavn. Bygningurin, sum verður liðugur í 2026, fer at betra um rakstrarmøguleikarnar og tænastuna til kundarnar.

Fíggjarligt úrslit og framtíðarútlit
Hóast høga inflatión, verkføll og fleiri nýggj avgjøld á vinnuna, hevði Smyril Line eitt gott fíggjarligt úrslit í 2024. Ársúrslitið var 127 milliónir krónur í avlopi, meðan rakstrarúrslitið var 286 milliónir. Hetta er enn eitt metár fyri felagið, við einum avlopi, sum liggur 5 milliónir omanfyri úrslitið í 2023.

Við verandi gongd og útlitum væntar Smyril Line framgongd innan bæði ferða- og farmageiran í 2025, og úrslitið verður væntandi á sama støði sum í 2024. Henda forsøgn er tó treytað av fleiri óvissum, serliga í mun til brennievnisprísir, inflatión, rentustøði og geopolitisku støðuna. Smyril Line fer framhaldandi at raðfesta skilagóðan rakstur, burðardyggar íløgur og dygdargóða kundatænastu fyri at styrkja felagið í 2025.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mars 2025

Góð úrslit hjá Trygd í 2024

Tryggingarinntøkurnar øktust og íløguavkastið var gott hóast fleiri skaðar vórðu fráboðaðir í 2024, enn árið fyri

Anna Mohr Holm, stjóri í Trygd

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Trygd kann staðfesta eitt gott úrslit fyri 2024, við einum avlopi á 23,3 milliónir krónur fyri skatt.

Tryggingarinntøkurnar øktust og íløguavkastið var gott, og harumframt fingu sera nógvir tryggingartakarar ágóðan av síni trygging, tí munandi fleiri skaðar vórðu fráboðaðir í 2024, enn árið fyri.

- Vit fegnast um gongdina við burðardyggum vøkstri og góðum íløguavkasti. Vit arbeiða alsamt við at betra um kundatænastuna, og fegnast um, at kundanøgdsemið er gott. Í Trygd leggja vit dent á at tálma rakstarútreiðslunum, samstundis sum neyðugar íløgur verða gjørdar í talgilding og menning og dagføring av skipanum, sigur Anna Mohr Holm, stjóri í Trygd.

Avlopið eftir skatt var 19,2 millióónir. Úrslitið er gott, hóast tað er nakað lægri enn árið fyri. Umframt at vera merkt av øktum skaðaendurgjøldum, er úrslitið eisini merkt av, at avsetingarnar til skaðar, sum broytast yvir longri tíðarskeið, vórðu hækkaðar, fyri at langtíðartryggja fíggjarligu støðuna hjá felagnum.

Inntøkurnar frá tryggingargjøldum vuksu við 9,6 milliónum krónum til 178,3 milliónir krónur í fjør. Útreiðslurnar til skaðaendurgjøld vuksu lutfalsliga meiri, við 15,9 milliónum til 114,5 milliónir krónur.

Vøksturin í tryggingarinntøkum komst serliga av meirsølu til verandi kundar, tilgongd av nýggjum kundum og prísvøkstri á tryggingargjøldum. Øktu skaðaútreiðslurnar eru serliga orsakað av fleiri skaðafráboðanum, enn undanfarin ár, umframt at umvælingarkostnaðurin fyri skaðar støðugt dýrkar.

Umráðandi at dagføra tryggingar javnan

Tryggingartørvurin broytist so hvørt, sum lívsumstøðurnar broytast. Tí er tað sera umráðandi, at tryggingar verða dagførdar javnan.

- Vit vilja so fegin, at fólk gerast varug við hetta. Um skaði hendir og tryggingarnar ikki eru í lagi, kann tað hava við sær álvarsligar avleiðingar fyri einstøku familjuna. Tí arbeiða vit støðugt við at gera tað lætt fyri fólk at vera rætt og væl tryggjað. Av somu orsøk er eisini umráðandi fyri okkum at veita skjóta og góða skaðaviðgerð. Tað skal vera lætt at fáa endurgjald fyri dekkaðar skaðar, sigur Anna Mohr Holm.

Tað er lætt at boða frá skaðum umvegis nýggju heimasíðuna hjá Trygd – serliga á telefonini. Hetta er ein liður í arbeiðinum at gera tað lættari at vera kundi. Kundanøgdsemiskanningin í 2024 vísti nøgdar kundar, sum siga seg fáa góða tænastu, so tað hevur virði at leggja alsamt størri dent á kundasambandið.

Úrslitini í tølum:

• Avlop fyri skatt: 23,3 mió. kr.
• Tryggingartekniskt úrslit: 14,9 mió. kr.
• Bruttoinntøkur frá tryggingargjøldum: 178,3 mió. kr.
• Endurgjaldsútreiðslur: 114,5 mió. kr.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. mars 2025

Norðoya Sparikassi 48 milliónir í avlopi í 2024

Framtongdin stavar í høvuðsheitum frá lægri niðurskrivingum og øktum rentuinntøkum

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Úrslitið hjá Norðya Sparikassa eftir skatt í 2024 var eitt avlop upp á 47,9 milliónir krónur samanborið við 38,7 milliónir árið frammanundan. Framgongdin stavar í høvuðsheitum frá lægri niðurskrivingum og øktum rentuinntøkum.

Sparikassin er nøgdur við gongdina í 2024.

Vøkstur í virksemi

Útlánini øktust úr 2.182 milliónum krónum upp í 2.248 milliónir krónur, sum svarar til ein vøkstur upp á 66 milliónir ella 3,0 prosent.

Innlánini øktust úr 2.607 milliónum upp í 2.729 milliónir krónur, sum svarar til ein vøkstur upp á 122 milliónir ella 4,7 prosent.

Ábyrgdarpeningurin øktist úr 36,6 milliónum upp í 38,0 milliónir krónur, ið svarar til eina øking upp á 1,3 milliónir ella 3,6 prosent. Mælt verður til at renta ábyrgdarpeningin við 6 prosentum í 2024, og miðað verður eftir at renta ábyrgdarpeningin við 5 prosentum í 2025.

Grundrakstur styrktur

Grundraksturin varð styrktur í 2024. Grundraksturin var 55,5 milliónir kr´nur samanborið við 52,1 milliónir árið fyri. Hetta svarar til eina hækking upp á 3,4 milliónir ella 6,5 prosent.

Sparikassin hevur gott gjaldføri og dyggan kapital.

Lyklatalið fyri gjaldførið var 419 prosesnt í mun til lógarkravda gjaldførið á 100 prosent.

Kjarnukapitalurin var 29,5 prosent sammett við 27,6 prosent árið fyri. Samlaða kapitalkravið var uppgjørt til 20,1 prosent og sostatt var kapitalyvirdekningurin 9,4 prosentstig ella umleið 124 milliónir krónur við ársenda 2024.

Árligi umboðsráðsfundur sparikassans verður 3. apríl 2025. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mars 2025

Hall á fíggjarlógini merkir hægri skuld

Hallið hjá landskassanum er mett at vera 102 milliónir krónur í 2024, 305 milliónir í 2025 og 266 milliónir í 2026. Eisini verður roknað við hallið samlað sæð hjá kommununum á 244 milliónir krónur í 2024 og 169 milliónir í 2025. Hall skal fíggjast og tað merkir, at skuldin økist bæði hjá landi og kommunum

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Myndin niðanfyri vísir, at úrslitið á fíggjarlógini er mett at verða eitt hall á 300 milliónir krónur í 2025 og enn eitt hall á 265 milliónir krónur í 2026. Hetta svarar til áleið 1prosent av BTÚ ár undan ár, sum ikki eigur at koma fyri í einum samfelagi uttan nakað nevnivert arbeiðsloysi.

Talvan niðanfyri vísir somuleiðis, at tað eisini er eitt samlað hall hjá kommunum.

Hallið má fíggjast við øktari lántøku. Tað ber við sær hægri rentuútreiðslur, ið hevur við sær, at ein størri partur av skattainntøkunum, skulu nýtast til at rinda rentur.

Verður einki gjørt, kemur hallið at vaksa enn meira. Demografiska gongdin við veksandi talinum av eldri fólki merkir, at útreiðslurnar fara at renna frá inntøkunum, um ikki bygnaðarligar broytingar verða framdar. Tað er neyðugt, at politisku myndugleikarnar skipa samfelagið fíggjarliga skynsamt, soleiðis at tað í longdini er samsvar millum inntøkur og útreiðslur hjá tí almenna, annars fer almenna skuldin at veksa uttan íhald, og vælferðin fer at versna, skrivar Landsbanki Føroya.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mars 2025

Almenna EGS-skuldin er 8,8 milliardir krónur

EGS-skuld er ein felags standardur, sum ES londini nýta til at gera upp almennu bruttoskuldina. Almenna EGS-skuldin er 8,8 milliardir krónur ella góð 30 prosent av BTÚ. Tilmælda hámarkið fyri EGS-skuld er 60 prosent

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

EGS stendur fyri Evropeiska Gjaldoyrasamstarvið, og skuldin verður ofta nevnd ØMU-skuldin eftir danska navninum (den Økonomisk Monetære Union). EGS skuldin fevnir um skuld hjá landi, kommunum og grunnum.

Við ársenda 2025 verður EGS-skuldin í Føroyum mett at vera góð 30 prosent av BTÚ (sí myndina niðanfyri). Sambært ES reglum, skal skuldin ikki vera meira enn 60 prosent av BTÚ. Við at halda skuldina undir 60 prosentum, er tað meira sannlíkt, at landið hevur fíggjarligt støðufesti, og hevur ráð til at rinda skuldina aftur uttan ov stórar avbjóðingar. Um skuldin er ov høg, kann tað gera tað truplari fyri eitt land at rinda skuldina aftur, serliga um tað kemur í fíggjarligar trupulleikar.

Útgangsstøðið í Føroyum við eini EGS-skuld á 30 prosent av BTÚ er gott. EGS skuldin í tølum verður um 8,8 milliardir kr´nur við ársenda 2025. Um skuldin var 60 proent av BTÚ, svarar tað til eina skuld á 17,4 milliardir krónur. Tað vil siga, at skuldin helst ikki skal vaksa við meira enn 8,6 milliardum krónum (í 2025 tølum), men helst minni enn tað, tí Føroyar eru ein pinkubúskapur við einum sera einstáttaðum vinnubygnaði, sum talar fyri varsemi við lágum skuldarmarki.

Til dømis eru ætlanir um at gera ein Suðuroyartunnil. Sambært P.f Suðuroyartunnil fer tunnilin at kosta 4 milliardir krónur (í føstum prísum) og við rentum umleið 5 milliardir krónur at bora. Tá ið ein íløga verður so mikið stór, er eyðsæð, at rásarúmið til at gera aðrar íløgur, sum eitt nú kundu bøtt um haldførisavbjóðingina, verður minni. Harafturat skulu undirskotini á fíggjarlógini hjá landi og kommunum eisini fíggjast komandi árini, skrivar Landsbankin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mars 2025

Mælir til at gera kost-nyttu greiningar av stórum verkætlanum

Føroyingar eiga at fáa sum mest fyri hvørja íløgukrónu, og tí er neyðugt at raðfesta rætt í millum almennu íløgurnar. Sum amboð til at raðfesta íløgurnar eiga kost-nyttu greiningar at verða gjørdar

Eysturoyartunnilin (Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fyri at tryggja eina burðadygga samfelagsmenning má javnvág vera millum nútíð og framtíð, har íløgur gagna komandi ættarliðum uttan at skapa eina ovurstóra fíggjarliga byrðu. Tí er neyðugt at raðfesta rætt millum samfelagsligar tænastur, so sum búpláss á ellisheimum, undirstøðukervið, útbúgvingarskipan, KT-verkætlanir og annað. Er endamálið við íløgunum at betra um fíggjarpolitiska haldførið, noyðast tær íløgurnar, sum fara at lætta um almennu rakstrarbyrðuna í longdini, at hava hægstu raðfesting.

Føroyar eiga at fáa sum mest fyri hvørja krónu og tí mælir Búskaparráðið til at kost-nyttu greiningar eiga at vera gjørdar av øllum stórum íløgum í undirstøðukervi, sum eru í umbúna. Tað tryggjar, at skattaborgarin veit, um hesar íløgur geva samfelgsnyttu ella ei, og um onnur alternativ farleið ella slag av undirstøðukervi hevði givið størri samfelagsliga nyttu.

Ein kost-nyttu greining er ein háttur at meta um virðið av einari verkætlan við at samanbera kostnaðin og tað nyttu, sum verkætlanin gevur samanborið við verandi loysn. Í eini kost-nyttu greining verða allir kostnaðir og øll nyttuvirðir gjørd upp í pengar, so tað er møguligt at samanbera tey. Hetta kann til dømis vera kostnaðurin av at bora ein tunnil. Tað eina er, hvat tað kostar at bora sjálvan tunnilin, men hitt er at virðismeta nyttuna av eitt nú minni ferðslutíð, ávirkanina á umhvørvið, og produktivitet.

Kost-nyttu greiningar verða ofta brúktar í sambandi við stórar íløgur og infrakervisætlanir fyri at tryggja, at tær eru fíggjarliga skilagóðar og samfelagsliga gagnligar.

Landsbanki Føroya

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2025

Fleiri nýskipanir mugu setast í verk fyri at fáa fíggjarpolitikkin haldføran

Taka politisku mynduleikarnir ikki neyðugu avgerðirnar fyri at reka samfelagið skilabetri, vera tað í síðsta enda kreditorarnir sum gera tað, júst sum í kreppuni fyrst í nítiárunum, ávarar Landsbankin

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í januar 2024 gav Búskaparráðið út eina greining um fíggjarpolitiska haldførið, sum vísti, at orsakað av demografisku broytingunum, fara útreiðslurnar í framtíðini at renna frá inntøkunum, um ikki bygnaðarligar broytingar verða gjørdar. Tað er tí umráðandi at fáa tamarhald á útreiðslunum og at hyggja nærri at inntøkunum og gera tiltøk fyri at økja um tær. 

Tað er neyðugt, at politisku myndugleikarnar fremja stórar bygnaðarligar broytingar. Verður tað ikki gjørt, er tað sannlíkt, at vælferðin, sum vit kenna hana í dag, er í vanda.

Búskaparráðið hevur í sínum frágreiðingum fleiri ferðir víst á skipanir, sum eiga at endurskoðast ella strikast, fyri at gera samfelagsbúskapin betri. Neyðugt er at endurskoða heimaflotan. Í Várfrágreiðingini síni frá 2022 vísti Búskaparráðið á, at heimaflotin var komin til eitt markamót, og neyðugt er at gera eina haldgóða ætlan fyri, hvussu heimaflotin gerst burðardyggur, soleiðis at hann gevur eitt íkast til samfelagsbúskapin. Saman við hesum hongur eisini makrelstuðulin til heimaflotan. Heldur enn at gera neyðuga tillaging/nýskipan í heimaflotanum, er politiska skipanin farin inn aftur á gamlar slóðir, við at veita stuðul til heimaflotan, í hesum føri sum makrelkvotur. Hetta hóast heimaflotin ikki kann fiska pelagiskan fisk.

Búskaparráðið hevur áður víst á ymiskar aðrar skipanir, sum ikki eru góðar fyri búskapin, eitt nú sjómannafrádrátturin. Heldur ikki Fiskavirkisskipanin er skilagóð fyri búskapin eins og minstaløn til heimaflotan heldur ikki er tað. Hesar báðar seinast nevndu skipanir eru ikki fíggjaðar av landskassanum, men skipanirnar eru lógarbundnar og forða fyri neyðugu tillagingum í ávikavist fiskatilvirking og heimaflotanum.

Landsstýrið hevur samtykt at lækka uttanlandsfrádráttin og eisini gjørt broytingar í ferðastuðlinum og stuðul til dupult húsarhald. Harafturat verður pensjónsútgjaldið til pensjónin fyri samlivandi frameftir tað sama sum pensjónin til pensjónistar, sum eru giftir. Hetta eru stig rætta vegin, tó má sterkari lútir til.

Tað er sjálvsagt ikki nøkur løtt uppgáva at fáa betur rakstur í tað almenna. Men taka politisku mynduleikarnir ikki neyðugu avgerðirnar fyri at reka samfelagið skilabetri, vera tað í síðsta enda kreditorarnir sum gera tað, júst sum í kreppuni fyrst í nítiárunum.

Kelda: Landsbanki Føroya

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2025

Semja gjørd um nýggjan sáttmála

Reiðarafelagið fyri Handilsskip og Maskinmeistarafelagið hava góðtikið semingsuppskotið frá Semingsstovninum

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Reiðarafelagið fyri Handilsskip og Maskinmeistarafelagið hava sagt ja til semingsuppskotið, sum Semingsstovnurin legði fram fyri partarnar klokkan eitt hósnáttina, skrivar Vinnuhúsið á netinum.

Partarnir eru samdir um eina lønarhækkan upp á 4,32 prosent fyrsta árið og 3,87 prosent annað árið.

Talan er um sama lønarkarm, sum semja hevur verið um á privata arbeiðsmarknaðinum í hesum samráðingartíðarskeiði, ið byrjaði 1. mai 2024.

Harvið eru samráðingarnar millum Reiðarafelagið fyri Handilsskip og tey trý manningarfeløgini um nýggjar sáttmálar, sum eru galdandi fyri handilsskip, komnar á mál. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mars 2025

Gera nýggja rundkoyring í Vestmanna

Sum liður í arbeiðnum við eini ferðslutrygdarætlan fyri Vestmanna kommunu verður í næstum gjørd ein rundkoyring á vegamótinum Hornavegur-Fjalsvegur

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Ferðslutrygd hevur seinastu árini verið ovarliga á breddanum í Vestmanna kommunu, sum saman við ferðsluráðgeva og løgregluni hevur verið arbeitt við eini ferðslutrygdarætlan fyri kommununa. Sum liður í hesum verður í næstum gjørd ein rundkoyring á vegamótinum Hornavegur-Fjalsvegur.

Tað var einmælt samtykt á bygdarráðsfundi í vikuni.

Endamálið við rundkoyringini er at bøta um ferðslutrygdina á vegamótinum, har tríggjar leiðir koma saman.

Tað kemur javnan fyri, at fólk ivast, hvør skal koyra. Í fjør var ein roynd gjørd at seta fult stopp á fyri omankoyrandi bilum, men tað hevur víst seg ikki at vera ein nóg góð loysn.

Tá ið rundkoyringin verður gjørd, verður samsvarandi strikað upp av nýggjum. Frammanundan er ein rundkoyring í bygdini; hon er á Grótbrúgv.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2025

Jóannes Mørkøre og Dánial Petur Olsen fingu handað tænastumedalju

Tveir av kirkjutænarunum í Hósvíkar kirkju vórðu sunnudagin heiðraðir fyri drúgva tænastu

Jóannes Mørkøre og Dánial Petur Olsen saman við Jógvani Fríðriksson, bispi, og Jákupi Petersen, presti í Hósvík (Mynd: folkakirkjan.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tað var av sonnum hátíð í Hósvíkar kirkju seinasta sunnudag, tann 16. mars. Tveir av kirkjutænarunum fingu tænastumedaljuni í silvuri fyri trúgva og drúgva tænastu. 

- Í kirkjuni var nomið var við gudshúsið og ta tign og tann heilagleika, ið er bundin at Guðs húsi. Templið er útvalt og halgað sum ævigur bústaður hjá navni Guðs. Eygu og hjarta Guðs skal vera har.

Fólkakirkjan skrivar, at tað er henda fatanin av heilagleika, tign og virðing, ið er karmur um løtuna, nú Jóannes Mørkøre, urguleikari, og Dánial Petur Olsen, deknur, fingu handaða tænastumedaljuna í silvuri. Hansara Hátign, kongurin, lat monnunum hesa viðurkenning fyri drúgva og trúfasta tænastu. 

Kirkjuráðið virðismetir tær mongu sjónligu og ósjónligu tænasturnar, sum øll tey mongu tænastufólkini útinna í kirkjuni í longri ella styttri tíð. 

Í innstillingini frá kirkuráðnum til kongin viðvíkjandi urguleikaranum og dekninum verður millum annað sagt:

- Jóannes byrjaði sum urguleikari og spældi fyrstu ferð í Hósvíkar kirkju 1. juli 1973 og hevur trúfast tænt kirkjuni síðani. Harafturat hevur hann verið urguleikari í Kollafjarðar kirkju frá 2005 til 2020 og er nú umframt í Hósvíkar kirkju, urguleikari í Vestmanna og kirkjuni við Norðskála.

- Dánial Petur byrjaði fyrst sum klokkari í Hósvíkar kirkju 3. august í 1980 og hevur trúfast tænt kirkjuni síðani. Eftir eina tíð sum klokkari, tók hann á seg kallið at røkja deknatænastuna, ið hann røkti tey næstu 40 árini til 2023.”

Aftaná gudstænastuna vóru øll boðin til døgurða í bygdahúsinum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mars 2025

24 færri umsóknir til miðnámsútbúgvingar

Talið er lækkandi - tó eru framvegis yvir 800 umsøkjarar, og stórur vøkstur í umsóknum til Heilsuskúlan. Náttúrbreytin á studentaskúlunum er framvegi tann best umtókta

54 prosent av umsøkjarunum á miðnámi eru gentur

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tá freistin at søkja inn á miðnámsútbúgvingar til komandi skúlaár var úti á midnátt 15. mars, vóru 834 umsóknir komnar inn.

Hesum boðar Undirvísingarstýrið frá .

Síðan 2015 hevur gongdin við umsóknum verið minkandi. Í ár vóru 24 umsóknir færri enn í fjør og 124 færri enn í 2021.

613 umsøkjarar søktu í ár inn á gymnasialu breytirnar, tað eru 46 færri enn í fjør.

Tað var tó serliga ein skúli, sum hevði eina stóra økining í umsøkjaratalinum: 45 umsóknir komu inn á Heilsuskúlan í Suðuroy, sum er ein trýfalding í mun til 15 umsóknir í mars í fjør.

176 søktu inn á yrkisrættaðu útbúgvingarnar, sum er áleið tað sama sum í fjør. Her er tað serliga el-breytin, sum í ár skarar fram úr við heili 66 umsøkjarum.

Flest vilja á Náttúrubreyt

Toppskjúttin á gymnasialum miðnámi gjørdist aftur í ár náttúrubreytin, sum fekk 207 umsóknir. Hetta er á leið sama tal sum í fjør. Á øðrum plássi kom búskaparbreytin við 171 umsøkjarum.

88  søktu inn á hugbreyt - hetta eru 17 fleiri enn í fjør. Tó er tað ein lækking síðan 2022, tá umsøkjaratalið á hugbreytini var heili 154.

Seinastu árini hava alsamt færri søkt fyrireikingarbreytina - tað sum fyrr kallaðist HF. Hendan gongdin helt áfram í ár. 50 færri søktu í ár inn á fyrireikingarbreytirnar, sum er ein minking á 18 umsøkjarar í mun til í fjør.

54 prosent av umsøkjarunum á miðnámi eru gentur. Síðan 2015 hava genturnar verið betri umboðar á gymnasialu breytunum, og árið í ár er onki undantak. Tó eru dreingir betri umboðaðir á yrkisútbúgvingunum. 71 prosent av umsøkjarunum á yrkisútbúgvingunum eru dreingir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mars 2025

Undirvísarar á Setrinum vinna milliónaheiður

Masterútbúgvingin í heilsuvísindum hevur vunnið hálvaaðru millión krónur og heiðursløn frá Novo Nordisk Grunninum fyri framúrskarandi undirvísing

Ása Róin, Marin Strøm og Anna Sofía Veyhe eru lektarar á Deildini fyri heilsu- og sjúkrarøktarvísindi á Fróðskaparsetri Føroya (Foto: Novo Nordisk Fonden)

SkrivaÐ:

Innsent

Ása Róin, Marin Strøm og Anna Sofía Veyhe eru allar eru lektarar á Deildini fyri heilsu- og sjúkrarøktarvísindi, og tær tríggjar hava nú vunnið sera stóran heiður fyri avbera góða undirvísing.

Tær tríggjar eru toymið av útbúgvingarleiðarum aftan fyri masterútbúgvingina í heilsuvísindum á Fróðskaparsetri Føroya, og nú letur Novo Nordisk Grunnurin teimum hálvaaðru millión krónur og herðaklapp fyri teirra stóra menningararbeiði av fakliga umhvørvinum, tá talan er um heilsuvísindi í Føroyum.

- Dygdargóð undirvísing er avgerandi fyri at hugfanga universitetslesandi og fyrireika tey til eina starvsleið á vísinda-, tøkni- og heilsuøkinum. Við hesum heiðurslønum vilja vit økja tilvitið um, hvussu týdningarmikil góð undirvísing er og geva íblástur til framhaldandi menning av hægri útbúgvingunum, sigur Berith Bjørnholm frá Novo Nordisk Grunninum, sum hevur starvsheitið Senior Vice President for Education & Outreach.

Grundgevingin hjá Novo Nordisk Grunninum fyri at lata Ásu, Marin og Annu Sofíu heiðurslønina er, at tær við ágrýtni og fakligari dygd hava ment eina útbúgving, sum er rótfest í føroyska samfelagnum. Útbúgvingin leggur dent á heilsu og trivnað í oyggjasamfelagnum og hevur skapt eitt livandi útbúgvingarumhvørvi, sum gevur lesandi møguleika at menna sín fakliga profil.

Ein av styrkjunum við masterútbúgvingini í heilsuvísindum er, at undirvísingarhættirnir hava ført til, at fleiri vísindaligar greinar eru skrivaðar av lesandi saman við undirvísarum. Hetta lyftir ikki bara útbúgvingarliga stigið, men ger eisini viðkomandi vitan um føroysk viðurskifti tøka á altjóða pallinum. Lesandi hava harumframt fingið møguleika at brúka ástøðiliga vitan í ítøkiligum verkætlanum, sum viðgera avbjóðingar í føroyska heilsuverkinum.

Ása, Marin og Anna Sofía leggja sjálvar dent á, at menningin av masterútbúgvingini er eitt felags tak. Aftrat teimum trimum arbeiða eisini Anna Sofía Fjallheim, námslektari, og Annika Helgadóttir Davidsen, adjunktur í sálarfrøði, við útbúgvingini á Fróðskaparsetri Føroya.

Heiðurslønin er upp á tilsamans hálvaaðru millión krónur, har hvør teirra persónliga fær 25.000 krónur, meðan restin fer til Fróðskaparsetur Føroya at víðarimenna undirvísingina í heilsuvísindum.

Anna Sofía Veyhe, núverandi útbúgvingarleiðari, Marin Strøm og Ása Róin, sum báðar áður hava verið útbúgvingarleiðarar, siga, at tær saman við deildarleiðsluni fara at leggja eina ætlan fyri, hvussu menningin skal fara fram.

Masterútbúgvingin í heilsuvísindum varð stovnað sum partur av eini tilgongd at menna heilsugransking og heilsuútbúgvingar í Føroyum, og har fígging úr Sjúkakassagrunninum varð markað til endamálið.

Magni Mohr, professari og dekanur á deildini, sigur, at allir starvsfelagar frøast og eru sera errin av heiðurslønini.

- Deildin hevur ment seg ómetaliga nógv seinastu tíggju árini og hevur í dag breiðar heilsuvísindaligar førleikar. Masterútbúgvingin er ment júst hetta tíðarskeiðið av fyrst av øllum Ásu, Marin og Annu Sofíu, sum hava arbeitt miðvíst og við nærlagni. Útbúgvingin er vísindaliga sterk og við atliti at føroyskum viðurskiftum. Vit á deildini eru sanniliga glað og stolt av hesum heiðrinum, sigur Magni Mohr.

Hann leggur afturat, at hetta er eitt dømi um, hvat kann birtast, tá almennu Føroyar velja at marka penging til gransking á ávísum strategiskum øki.

Fíggingin frá Sjúkakassagrunninum kann brúkast sum fordømi fyri onnur vitanarøki, sum samfelagnum tørvar, og sum vit vilja menna.

Kelda: Setur.fo 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mars 2025

Kristianna Winther Poulsen setur Earth Hour í Hoydølum

22. mars kl. 20.30 verður Earth Hour, og í hesum sambandi verða øll almenn ljós sløkt í Tórshavnar kommunu

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í kvøld, 22. mars klokkan 20.30 verður Jarðartímin, Earth Hour. Endamálið er at varpa ljós á veðurlagsbroytingar og umhvørvi, og aftur  í ár luttekur Tórshavnar kommuna.

Í sambandi við Earth Hour verða øll almenn ljós í kommununi sløkt. Øll kunnu luttaka við at sløkkja ljósið heima hjá sær sjálvum og nýta henda tíman at gera okkurt, sum ger mun fyri okkum og okkara náttúru.

Kristianna Winther Poulsen, forkvinna í náttúru- og umhvørvisnevndini hjá Tórshavnar kommunu, setur Earth Hour 2025 í Hoydølum klokkan 20.30. Eisini verður ein gongutúrur, har Jensia Brodersen og Róa Midjord frá Náttúruterapi greiða frá, hvussu vit kunnu nýta náttúruna sum sálar- og heilsubót, skrivar Tórshavnar kommuna.

– Aftaná bjóða skótarnir bollar og kakao. Vit savnast kring bálstaðin og taka samanum. Ljósini tendrast aftur og farið verður hvør til sítt. Havið egnan kopp við! Tiltakið er ókeypis, men tað er neyðugt at melda seg til á visittorshavn.fo/fo/earthhour – avmarkað atgongd.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mars 2025

Blómuhandil verður partur av nýggja Borg

Várperla flytir við í nýggja bygningin sama dag, sum Borg á Glyvrum letur upp

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Eigarin av Borg, Rodmundur Nielsen, og Anna Hansen, eigari av blómuhandlinum Várperla í Runavík, eru vorðin samd um at flyta saman.

Eftir ætlan flytir Borg inn í nýggja og snotiliga bygningin á nýggja havnalagnum á Glyvrum tíðliga í summar, og í dag kundu tey kunngera, at Várperla flytir við.

Báðir partar eru fegnir um hesa avtalu, og serliga fegnast Anna Hansen um at koma inn í nýggj og størri hølir, sum verða við til, at úrvalið hjá Várperlu á fleiri økjum kann gerast munandi størri og betri, skrivar Borg í tíðindaskrivi. 

Várperla letur sostatt upp í nýggjum hølum hjá Borg, sama dag sum Borg á Glyvrum letur upp. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mars 2025

Nýggjur leiðari í tónlistaskúlanum í Eysturkommunu

Jón Eliassen er settur sum leiðari á tónlistaskúlanum frá 1. mars

(Mynd: Eysturkommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Jón Eliassen úr Leirvík, er frá 1. mars 2025 settur sum tónlistaskúlaleiðari í Eysturkommunu.

Jón er kandidatur í tónleikavísindum og enskum frá Københavns Universitet, og er eitt kent andlit í kommununi, har hann leiðir kórið Eystanljóð, er organistur í Leirvíkar kirkju og framførir egnan tónleik.

Útyvir at reka tónlistaskúlan fær Jón til uppgávu at gera virksemi tónlistaskúlans enn meira sjónligt í mentanarlívinum, og at lata tað í enn størri mun mynda umhvørvið kring skúlan í Eysturkommunu, skrivar kommunan í tíðindaskrivi.

Í løtuni ganga áleið 80 næmingar í tónlistaskúlanum, sum er staðsettur bæði í Leirvík og við Gøtugjógv.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2025

FNU setur aðalskrivara

Fýra ára verkætlanarstuðul ger tað møguligt at seta Fíu Niclasen í starvið

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í sambandi við at Føroya Náttúru- og Umhvørvisfelag, FNU, hevur fingið stuðul til eina fýra-ára verkætlan frá Aage V. Jensen Naturfond, hevur felagið gjørt av at seta Fíu Niclasen sum aðalskrivara.

Fía Niclasen hevur eina BSc í Management with Entrepreneurship frá Goldsmiths University og eina MSc í Environmental Technology frá Imperial College London. Umframt hetta hevur hon royndir innan verkætlanarleiðslu, náttúru- og umhvørvisátøk og altjóða og norðurlendskt samstarv.

Fía hevur verið ein virkin partur av FNU í trý ár, har hon hevur staðið á odda fyri fleiri átøkum. Hon fer nú frá sum næstforkvinna á komandi aðalfundi, og tekur við starvinum sum aðalskrivari 1. mai. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. mars 2025

MC Restorff fekk ársins tónleikaheiður

Hesi vunnu FMA 2025

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ársins tónleikaheiður 2025 varð í gjárkvøldið latin slóðbrótaranum innan andaligan sang og sangskriving, MC Restorff, fyri at hava ríkað føroyska tónleikapallin í hálva øld.

Hetta var á ársins FMA tiltaki, sum varð hildið í Varpinum í Klaksvík.

Hesi vórðu heiðrað:

Ársins útgáva
Ratking – Brimheim

Ársins serútgáva
Ævir, amen – GØ

Ársins sangur
Romeo – Beinir

Ársins tónaskald (skapa)
Helena (Brimheim) Heinesen Rebensdorff

Ársins spíri
Gówa

Ársins tónleikari (framføra)
Jón Festirstein

Ársins tekstur
Mánadrongur – Trygvi Danielsen

Ársins myndlistarligi samleiki
Silvurdrongur

Ársins útflutningsvirðisløn
Føroysk Tónskøld fyri World New Music Days

Ársins átak
Økistónar

Besta jingla
Aron Højgaard og Jens L. Thomsen

Ársins tónleikaheiður
MC Restorff

Áhoyraravirðislønin
Beinir

Sí allar myndirnar, sum Jens Kr. Vang tók í Varpinum í gjárkvøldið

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mars 2025

Nýggj bók um Hungursleikirnar komin út - eisini á føroyskum

'Sólarris á heystingardegi' er fimta bókin í ógvuliga vælumtóku røðini og ein sonevnd undansøga, sum snýr seg um Haymitch Abernathy og leikir nummar 50. Nógv varð gjørt burturúr á Glasi í vikuni

Amerikanska Suzanne Collins hevur skrivað allar bøkurnar um hungursleikirnar, og Bergur Rasmussen hevur týtt allar úr enskum

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Nýggjasta bókin í heimskendu bókarøðini um hungursleikirnar eftir Suzanne Collins hevði altjóða útgávudag 18. mars, og Føroyar vóru við á heimsútgávudegnum.

Bókadeild Føroya Lærarafelags skrivar, at tiltøk við midnáttarsølu av bókini vóru um allan knøttin, har ídnir lesarar bíðaðu spentir til at kunna ogna sær nýggju bókina. Eisini varð nógv gjørt burturúr á Glasi í Havn, har næmingar vóru til stórt tiltak um hungursleikirnar og dystopi mánakvøldið. Filmssýnginar vóru eisini á skránni.

Talan er um eitt serstakt slag av skaldskapi, sum "Hunger Games" eru eitt gott dømi um. Søgurnar fara fram í einari daprari framtíð, har børn so at siga verða offrað í einum leikvølli, sum er eitt slag av "Colleseum".

- Tá navnið hjá Haymitch verður rópt, kennir hann á sær, at dreymarnir hjá honum brotna. Hann verður skryktur frá familjuni og gentuni, koyrdur til Capitol við trimum bøtarum úr Sýslu 12: einari ungari gentu, ið hann kennir næstan sum eina systur, einum veddingardrongi og tí nasadjarvastu gentuni í býnum. Tá leikirnir fara í gongd, skilir Haymitch, at hann stendur til at tapa. Men okkurt inni í honum vil stríðast ímóti … og vil hava stríðið at ekkóa langt út um lívshættisliga válin.

'Sólarris á heystingardegi' er fimta bókin í røðini um sonevndu hungursleikirnar (Hunger Games) í dystopiska landinum Panem. Søgan í hesi bókini fer fram 24 ár áðrenn hendingarnar í fyrstu bók, sum kom út á føroyskum í 2012. Tá var høvuðspersónurin í nýggju bókini, Haymitch Abernathy eisini á ein hátt við.

Woody Harelson sum Haymitch og Jennifer Lawrence sum Katniss 

-Sólarris á heystingardegi' er onnur undansøgan ella prequel í bókarøðini. Í 2020 bleiv 'Ríman um sangfuglar og slangur' útgivin sum fyrsta undansøgan í røðini. Hendan lýsir hendingar, sum fóru fram umleið 60 ár áðrenn hendingarnar í upprunatríverkinum Hungursleikirnir, Festir í og Boðkveggja.

Øll bókarøðin hevur selt yvir 100 milliónir. eintøk kring heimin, er týdd til 51 ymisk mál, og bøkurnar eru gjørdar til stórar og væl umtóktar filmar, har Hollywood-stjørnan Jennifer Lawrence spældi Katniss Everdeen.

- Nýggjasta bókin hevði altjóða útgávudag 18. mars. Tað merkir, at bókin kemur út á føroyskum og á ymsum øðrum málum samstundis sum upprunabókin á enskum.

Amerikanska Suzanne Collins hevur skrivað allar bøkurnar um hungursleikirnar, Bergur Rasmussen hevur týtt allar úr enskum, og Bókadeild Føroya Lærarafelags gevur føroysku bøkurnar út.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. mars 2025

Fýra nýggjar bøkur á føroyskum til børn og ung

Eisini verður spennandi bókarframløga

 

SkrivaÐ:

Innsent

Bókadeild Føroya Lærarafelags gevur fýra nýggjar bøkur út í ársins øðrum bókaumfari. Millum teirra er ein upprunaføroysk myndabók, ið verður løgd fram á middegi í dag, og føroyska týðingin av nýggjastu bókini í heimskendu røðini um hungursleikirnar, ið hevði altjóða útgávudag 18. mars.

Kom við í brandbilin! – Bók við 5 ljóðum

Kom við sløkkiliðshundunum at bjarga degnum! Trýst á knøttarnar og hoyr øll ljóðini, meðan tú lærir um brandbilar.

Sam Taplin skrivaði, Edwars Miller myndprýddi og Silja Aldudóttir týddi úr enskum.

Bókin er pappbókk við ljóði, 10 blaðsíður og væl egnað til børn umleið 0 til 1 ár.

Sjókæti A-OY – framløga leygardagin

Alt frá álli til svørðfisk – ringt at ímynda sær alt tað, sum fjalir seg undir vatnskorpuni. Halt ondini og kava niður í undirsjóvarstavraðið. Við stuttligum rímum møtir tú eini havmús, einum valtrarfiski, einum úlvfiski og mongum øðrum!

Tað serliga stavraðið til tann djarva kavaran og snorklaran, ið leitar eftir bókstavum.

Sólrún Michelsen skrivaði og Annika Øyrabø myndprýddi.

Bókin er innbundin, 34 blaðsíður og til børn umleið 2 til 7 ár.

Sjókæti A-OY verður løgd fram í Gulaskúla á Argjum í dag, leygardagin 22. mars kl. 12. Paula Gaard fer at hava samrøðu við Sólrún Michelsen og Anniku Øyrabø um bókina. Vøkru og stuttligu myndirnar úr bókini verða sýndar fram, og høvi verður at keypa bókina og fáa hana signeraða. Klokkan 13 bjóðar Føroya Sjósavn øllum gestunum inn at uppliva djóralívið úr føroyskum sjógvi. Tiltakið er alment og ókeypis.

Wimpy Kid – Dagbókin hjá einum vussi 2: Rodrick rular

Tú mást fyri alt í verðini ikki spyrja Greg Heffley um, hvat hann gjørdi í summarferiuni, tí hann tímir gott nokk ikki at tosa um tað.

Tá Greg byrjar nýggja skúlaárið, ætlar hann sær at gloyma alt um tríggjar teir seinastu mánaðirnar … Serliga ta einu hendingina.

Tíverri fyri Greg so veit stóribeiggi hansara Rodrick alt um hendingina, sum Greg roynir at køva útyvir. Men loyndarmál hava tað við at koma fram … Serliga tá ein dagbók er uppi í leikinum.

Jeff Kinney skrivaði og myndprýddi, og Jóhanna H. Wolles týddi úr enskum.

Bókin er heft, 218 blaðsíður og til børn umleið 8 til 12 ár.

Sólarris á heystingardegi – Ein søga um hungursleikirnar

Tá sólin rísur á 50. árligu hungursleikunum, eru øll í sýslunum í Panem stúrin. Í sambandi við aðru fjórðingsfeigdina verða tvífalt so nógvir bøtarar tiknir heimanífrá.

Í Sýslu 12 roynir Haymitch Abernathy ikki at hugsa ov nógv um útlitini. Tað einasta, sum hann hugsavnar seg um, er at koma gjøgnum dagin og at vera saman við gentuni, sum hann elskar.

Tá navnið hjá Haymitch verður rópt, kennir hann á sær, at dreymarnir hjá honum brotna. Hann verður skryktur frá familjuni og gentuni, koyrdur til Capitol við trimum bøtarum úr Sýslu 12: einari ungari gentu, ið hann kennir næstan sum eina systur, einum veddingardrongi og tí nasadjarvastu gentuni í býnum. Tá leikirnir fara í gongd, skilir Haymitch, at hann stendur til at tapa. Men okkurt inni í honum vil stríðast ímóti … og vil hava stríðið at ekkóa langt út um lívshættisliga válin.

Suzanne Collins skrivaði, og Bergur Rasmussen týddi úr enskum.

Bókin er heft við klaffum, 410 blaðsíður og til ungar lesarar 13 ár og eldri.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mars 2025

Kátir springarar tóku ímóti rúmdarfararunum

Eftir níggju mánaðir í rúmdini lendu skipbrotnu astronautarnir, Suni Williams og Butch Witmore, trygt í Meksikoflógvanum týskvøldið

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Amerikansku rúmdarfólkini Sunita "Suni" Williams og Barry "Butch" Wilmore eru nú lend trygt aftur á jørðini.

Tey fóru út á altjóða ISS rúmdarstøðina í juni í fjør, og ætlanin var, at tey skuldu vera har í átta dagar. Í staðin gjørdist støðgurin hjá teimum úti í vektloysinum níggju mánaðir.

Boeing Starliner rúmdarfarið hjá teimum fekk so álvarsligar tekniskar trupulleikar, at tað mátti venda aftur til jørðina ómannað. Eftir hetta var heimferðin hjá skipbrotnu astronautunum útsett fleiri ferðir.

Sunnudagin kom eitt SpaceX Crew Dragon-rúmdarhylkið út til ISS. Umborð vóru fýra rúmdarfólk, sum nú loysa Williams og Witmore av, umframt tveir aðrar rúmdarmenn, sum hava verið úti á ISS síðan september.

Nasa-astronauturin Nick Hague og russiski kosmonauturin Alexander Gorbunov fylgdust við Wilmore og Williams heim aftur til jørðina týsdagin.

Rúmdarhylkið lendi í Meksikoflógvanum út fyri Tallahassee í Florida beint fyri midnátt týskvøldið, okkara tíð, júst sum ætlað.

Forvitnar springarar – delfinir – vóru tey fyrstu at heilsa rúmdarfólkunum vælkomin aftur til jarðar. Rúmdarhylkið varð tikið umborð á eitt bjargingarskip, og fólkini umborð hjálpt út.

So long tíð í vektloysi í rúmdini ávirkar kroppin. Vantandi tyngdarmegin ger, at beinagrindin viknar og tað gera vøddarnir eisini. Rúmdarfólkini skulu tí til endurvenjingar í fleiri vikur.

Myndirnar eru frá EPA

Suni Williams (Mynd: EPA)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mars 2025

Eldur í náttklubba í Norðurmakedonia: 59 fólk deyð

155 fólk eru løstað, og hjá 18 teirra er støðan hættislig

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ein eldsbruni í einum náttklubba í norðurmakedonska býnum Kocani, kravdi sunnunáttina 59 mannalív, boðar norðurmakedonski innlendismálaráðharrin, Pantje Tosjkovski, frá.

Umframt hetta eru 155 fólk løstað og flutt á sjúkrahús kring landið. Hjá 18 fólkum er støðan hættislig, og summi eru flutt til onnur lond at fáa viðgerð, sigur hann sambært Ritzau.

Sunnumorgunin varð boðað frá, at 51 fólk høvdu latið lív, og at yvir 100 vórðu løstað.

Av teimum 59, sum hava latið lív, eru 35 eyðmerkt.

Eldurin kyknaði undir einari konsert í klubbanum, har fleiri enn túsund áskoðarar vóru til staðar. Líkt er til, at tað var okkurt slag av fýrverki, sum var upprunin.

Konsertin byrjaði á midnátt, og eldurin kyknaði umleið klokkan trý. Áskoðararnir vóru í høvuðsheitum ung fólk. Boð eru givin um at handtaka fýra fólk í sambandi við eldin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. mars 2025

FC Suðuroy minnist Hans Jacob Hjelm

- Vit øll mistu ein týðandi persón, ein góðan vinmann, trúfastan viðhaldsmann, hjálparfólk, frásøgumann og undangongumann

Dennis Holm og Hans Jacob Hjelm hava verið fastir frásøgumenn til heimadystir hjá FC Suðuroy seinastu árini. - Tú vart altíð klárur við eini hjálpandi hond á Eiðinum. - Altíð jaligur, blíður, orkuríkur

SkrivaÐ:

Minningarorð / FC Suðuroy

Sunnumorgunin 16. mars gjørdist ein sorgarfullur dagur.

Vit øll mistu ein týðandi persón, ein góðan vinmann, trúfastan viðhaldsmann, hjálparfólk, frásøgumann og undangongumann. Tað eru mong orð, sum kunnu lýsa kæra Hans Jacob — men orðini eru fátøk í hesum døgum.

Góði Hans Jacob, tú vart altíð klárur við eini hjálpandi hond á Eiðinum. Altíð jaligur, blíður, orkuríkur og altíð vart tú við til at skapa eitt gott og trygt umhvørvi fyri øll rundan um teg. Tú vart ein, ið felagið altíð kundi líta á, altíð kundi biðja um eina hjálpandi hond, og tín góði hugburður smittaði okkum øll.

Himmalin er vorðin eina bjarta stjørnu ríkari, men vit øll sita fátøk eftir. Saknurin verður ómetaliga stórur, og eitt stórt tómrúm liggur eftir her á foldum. Men bólturin fer framvegis at rulla á Eiðinum, og vit vita, at tú fylgir við, tá dystirnir verða spældir. Tú verður altíð ein partur av okkara felag.

FC Suðuroy vil takka tær, Hans Jacob, fyri alt tú hevur gjørt fyri felagið. Títt trúfesti, hjálpsemi og tín eldhugi hava sett varandi spor, og tú hevur verið ein týðandi partur í felagnum. Tú hevur verið ein, sum vit øll hava havt gleði av, og sum vit fara at sakna ómetaliga nógv.

Góðu Arnleyð, Durita og Barbaru — tit hava mist tykkara kæra mann og pápa. Vit biðja, at Harrin má styrkja tykkum í sváru sorgini. Vit standa saman við tykkum og senda tykkum okkara djúpastu samkenslu.

Æra verið minni um kæra Hans Jacob Hjelm.

Takk fyri alt.

Við takksemi og djúpari sorg,
FC Suðuroy

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. mars 2025