VB sendir eingi barna- og ungdómslið av oynni við Galaxy

- Hetta gera vit, tí at vit ynskja at seta trygdina hjá børnum, ungum, venjarum og foreldrum fremst, sigur nevndin

(Mynd: VB)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nevndin í Vágs Bóltfelag hevur tikið avgerð um, at eingi barna- og ungdómslið hjá VB fara av oynni til kappingar ella tiltøk, meðan Galaxy røkir suðuroyarsiglingina.

Hetta er vegna hendingina 1. september, tá hekkuportrið skal hava verið eitt sindur opið meðan siglt var. Kringvarpið kundi í vikuni avdúka eina mynd, sum greitt vísti, at Galaxy hevur siglt til Suðuroyar, hóast at hekkuportrið ikki var heilt afturlatið og skalkað.

- Vegna hendingina 1. september, myndir, útsagnir og handfaringina av hesum álvarsliga máli og teir trygdarspurningar, sum hetta hevur við sær, hava vit avgjørt, at einki barna- og ungdómslið hjá VB fara av oynni til kappingar ella tiltøk, meðan Galaxy siglir, skrivar VB í fráboðan til leikarar, foreldur og limir í felagnum.

- Hetta gera vit tí, at vit vilja seta trygdina hjá børum, ungum, venjarum og foreldrum fremst.

- Vit vóna, at tit øll skilja hesa avgerðina og standa saman við okkum um at seta trygdina hjá okkara børnum og ungdómi fyrst.

Og tað verður ikki í bræði, at ungdómur hjá VB fer av oynni at spæla kappingar. Galaxy byrjaði at loysa av fyri Smyril á Suðuroyarleiðini 23. august, og skal loysa av í einar 8-10 vikur.

Eisini hitt stóra ítróttafelagið í Vágið, fótbóltsfelagið FC Suðuroy, sent út líknandi fráboðan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2025

Ulrike og Guðni heiðursdoktarar

Farna fríggjadag var hátíðarløta í sambandi við 60 ára stovningardag Fróðskaparseturs Føroya

Guðni Þ. Jóhannesson og Ulrike Steuerwald saman við Bjørt Samuelsen, løgtingsforkvinnu (Mynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fríggjadagin 12. september var stórt hátíðarhald á Fróðskaparsetri Føroya, sum í ár er 60 ára gamalt. Og eisini vórðu tveir heiðursdoktarar útnevndir.

Merkini vóru vundin á stong uttan fyri Sjóvinnuhúsið á Vestaru Bryggju, tá stórt alment hátíðarhald var fríggjadagin í Kongshøll á Fróðskaparsetri Føroya í sambandi við 60-ára stovningardagin hjá føroyska universitetinum.

Á skránni vóru røður, útnevningar av heiðursdoktarum, klassiskur tónleikur og framløgur.

Tey, ið vórðu útnevnd heiðurstoktarar vóru Ulrike Steuerwald, barnalækna, og Guðni Þorlacius Jóhannesson, søgufrøðingur og fyrrverandi forseti Íslands.

Ulrike Steuerwald, heiðursdoktari

Í grundgevingini fyri at útnevna Ulriku Steuerwald varð m.a. sagt, at hon í sínum granskingarvirksemi hevur kannað túsundtals føroysk børn, og ein megintáttur hennara hevur verið at greina menningarstigið av miðnervalagnum hjá teimum so neyvt, at tað kann brúkast til vísindaligar niðurstøður. Hetta hevur hon gjørt við merkisverdum nærlagni og toli. Ulrike hevur verið sera væl lýdd, og foreldur eru komin til kanningar við børnum sínum mangan bara við tí fyri eyga, at fáa júst hana at kanna tey. Ómetaliga orku og tíð hevur hon brúkt til at ráðgeva familjum við torskildum og ofta viðføddum sjúkum. Nakrar arvaligar sjúkur eru rárar úti í heimi, men vanligar hjá okkum, og fleiri slíkar hevur Ulrike lagt undir sín lupp við ovurhonds stórum virkisfýsni.

Guðni Thorlacius Jóhannesson, heiðursdoktari

Og um Guðna Jóhannesson varð m.a. sagt, at hann á starvsleið síni hevur sæð virði í útnorðursamstarvi og hevur saman við millum øðrum føroyskum søgufrøðingum verið við til at skriva felags søguna hjá londunum í útnorðri. Hann hevur givið út fleiri bøkur og greinir, bæði á íslendskum og enskum, um evni sum íslendsku toskakríggini, kalda kríggið, íslendsku fíggjarkreppuna og altjóða politikk.

Les røður og grundgevingar umframt fleiri myndir á heimasíðuni hjá Fróðskaparsetrinum

Myndirnar hevur Ólavur Frederiksen tikið

Ulrika Steuerwald saman við Marini Strøm, lektara á deildini fyri heilsu og sjúkrarøktarfrøði og Martin Tvede Zachariassen, setursrektara

Guðni Th. Jóhannesson saman við Andras Mortensen, lektara á Søgu- og samfelagsdeildini, og Martin Tvede Zachariassen, setursrektara

Núverandi og fyrrverandi (núlivandi) rektarar á Fróðskaparsetri Føroya. Frá vinstru: Petur F. Zachariassen, Malan Marnersdóttir, Jóan Pauli Joensen, Sigurd í Jákupsstovu, Chik Collins og Martin Tvede Zachariasen

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2025

Fast sæti í formansskapinum frá á nýggjárinum

Broytingar eru at hóma í norðurlendska samstarvinum. Formansskapurin í Norðurlandaráðnum mælir nú til, at Føroyar, Grønland og Áland fáa fasta umboðan í formansskapinum

Johan Dahl

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tær tríggjar smáu tjóðirnar í Norðurlandaráðnum, sum enn ikki hava sjálvstøðugan limaskap, kunnu rokna við at fáa fast sæti í formansskapinum fyri Norðurlandaráðið frá nýggjárinum at rokna.

Málið skal fyrst samtykkjast á ársfundinum hjá Norðurlandaráðnum síðst í oktober, men tað verður neyvan nakar trupulleiki.

Tað sigur Johan Dahl, limur í Norðurlandaráðnum, sum sjálvur eisini hevur verið føroyskt umboð í einum arbeiðsbólki, sum hevur arbeitt við at dagføra Helsingforssáttmálan, fyri millum annað at gera møguleika fyri, at Føroyar, Grønland og Áland kunnu fáa sjálvstøðugan limaskap.

Uppskotið um sæti í formansskapinum hevur tó ikki beinleiðis tilknýti til hetta arbeiði.

Tað er hinvegin ein samtykt í sjálvum formansskapinum, sum nú mælir ráðnum til at lata Álandi, Føroyum og Grønlandi fasta umboðan í formansskapinum – presidi’inum, sum tað kallast á skandinaviskum. Og at henda skipan fær gildi frá nýggjárinum at rokna.

- Hetta er eitt úrslit av, at smáu tjóðirnar í norðurlendska samstarvinum áhaldandi hava víst á órættin, sum tær eru fyri við ikki at vera góðkend sum sjálvstøðugir limir í norðurlendska samstarvinum, sigur Johan Dahl.

Viðvíkjandi broytingunum í Helsingforssáttmálanum – grundlógini fyri Norðurlandaráðið - er støðan tann, at arbeiðsbólkurin hevur gjørt sítt tilmæli, og at hetta nú verður eftirkannað av einum løgfrøðiligum professara á universiteetinum í Åbo í Finnlandi, sum kemur við síni frágreiðing og tilmæli í februar mánaði.

Hetta upplýsti Johan Dahl í samrøðu við Árna Gregersen í tíðindunum á FM1 mikudagin.

Hoyr samrøðuna her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2025

Ein stórur partur av føroyingum vil hava størri sjálvræði

Hetta vísir kanning, sum Sambandsflokkurin á Fólkatingi hevur gjørt. 59 prosent hava valt møguleikan "størri sjálvræði, men innanfyri ríkið". Anna Falkenberg sær kanningina sum ein sigur fyri ríkisfelagsskapin

Føroyingar vilja halda fram í ríkisfelagsskapi við Danmark, og eru ósamd við "sonevndu tjóðarsemjuna". Hetta eru høvuðssniðurstøðurnar hjá Sambandsflokkinum á Fólkatingi eftir egna kanning. Aðrir flokkar tulka hana øðrvísi (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Undir yvirskriftini "Føroyingar vilja halda fram í ríkisfelagsskapi" við Danmark" hevur Sambandsflokkurin á Fólkatingi latið eina kanning úr hondum.

Tað er Spyr. fo, sum hevur gjørt kanningina fyri t fyri Sambandsflokkurin á Fólkatingi.

- Fimm flokkar í løgtinginum siga seg vera samdar um, hvussu farast skal fram á ríkisrættarliga økinum. Semja millum flokkarnar tykist at vera, at Føroyar skulu úr ríkisfelagsskapinum.  Sambandsflokkurin á Fólkatingi hevur tí sett sær fyri at kanna, hvat vanliga fólkið heldur um ætlaninar. 

Soleiðis greiðir Sambandsflokkurin á Fólkatingi frá tí, sum liggur aftan fyri kanningina.

Portalurin hevur fingið upplýst, at 500 fólk eru spurd í kanningini, og at hon er vektað eftir vanligum forskriftum; hetta millum annað eftir hvønn flokk sum tey spurdu velja.

Tey allarflestu vilja hava størri sjálvræði - og tó

Høvuðsspurningurin er: Hvørjum av hesum útsagnunum ein tekur mest undir við: 

- Ríkisrættarliga støðan skal halda fram óbroytt - 16 prosent
- Føroyar eiga at fáa størri sjálvræði, men innanfyri ríkið - 59 prosent
- Føroyar skulu loysa frá Danmark - 25 prosent

Sambandsflokkurin ber tað fram sum, at  ein greiður meiriluti av føroyingum heldur, at Føroyar skulu vera partur av ríkisfelagsskapinum.

Hetta er sum so rætt. Útfrá hesum trimum spurningunum og svarunum, halda 75 prosent av teimum spurdu (59 prosent + 16 prosent), at ríkisfelagsskapurin skal standa við. 

- Hetta vísir, at Sambandsflokkurin er á rættari leið. Vit vilja gera broytingar, so at vit fáa størri uttanríkispolitiskt sjálvræði, men vit vilja ikki slíta frá Danmark. Vit skulu gagnýta stórdriftsfyrimunirnar í ríkinum, sigur Anna Falkenberg  fólkatingskvinna fyri Sambandsflokkin.

Aðrir flokkar og persónar í øðrum flokkum síggja tó als ikki uppá úrsltini á sama hátt:

- Sambandsflokkurin tulkar hetta sum, at fólk taka undir við politikkinum hjá Sambandsflokkinum. Men tað er púra misskilt, tí tað er beint øvugt.
Kanningin vísir, at fólk taka undir við semjuni sum 5 av 6 flokkum eru gingnir saman um, og har bert Sambandsflokkurin liggur uttanfyri ávirkan.


Hetta skrivar Bjarni Kárason Petersen í lesarabrævi, sum kann lesast her.

Og tað er eisini rætt, at um man hyggur eftir tølunum, so eru heili 84 prosent av teimum 500 spurdu, sum ynskja størri sjálvræði og størri broytingar. 

Nærum helmingurin kennir seg ótryggjan við tjóðarsemju

Sambandsflokkurin er í løtuni ikki partur av tí, sum kann verða ein sonevnd tjóðarsemja, har føroyingar fara at krevja nýskipan í viðurskiftinum við Danmark. Anna Falkenberg vísir á, at nakir politikkarar "spæla hasard við vælferðini hjá Føroya fólki".

Sum partur av kanningini hevur Sambandsflokkurin á Fólkatingi eisini spurt, um fólk kenna seg trygg við sokallaðu tjóðarsemjuna um at skipa Føroyar sum eitt sjálvstøðugt land.

20 prosent siga, at tey kenna seg sera ótrygg. 24 prosent eru ótrygg við støðuna, 28 prosent eru hvørki trygg ella ótrygg, ímeðan 17 prosent kenna seg trygg og 12 prosent kenna seg sera trygg.

Harvið siga eini 44 prosent seg vera ótrygg við, at Føroyar møguliga skulu loysa. Tó er ein meiriluti ikki ótryggur, og tað skal staðfestast, at júst hvussu tjóðarsemjan sær út, og hvør ætlanin hjá teimum fimm flokkunum er við framhaldandi samstarvinum við Danmark, er heldur óviss enn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2025

Atlantic Airways Aviation Academy er Vinnuátakið 2025

– Við átakinum verða lítlu Føroyar settar á heimskortið sum vitanarskapandi, framkomnar og partur av altjóða samfelagnum

(Mynd: Industry.fo)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Á Vinnudegnum í Norðurlandahúsinum fríggjadagin varð simulatordepilin hjá Atlantic Airways, Atlantic Airways Aviation Academy, heiðraður sum ársins Vinnuátak 2025.

Í grundgevingini varð m.a. sagt, at átakið er ein íløga í vitan, førleikamenning og framtíðina.

– Tí takkað verið framkomnari tøkni kunnu vit nú eftirgera, kanna og royna alskyns arbeiðsgongdir, støður og mannagongdir í einum eftirgjørdum umhvørvi, áðrenn tær verða fluttar yvir í veruliga heimin.

– Átakið hevur gjørt førleikamenning og venjing meiri atkomulig. Førleikamenning og venjing, sum ikki bara eru neyðug, men eitt lógarkrav, og sum fyrr kravdi, at farið varð út í heim.

– Men nú kemur heimurin til Føroya, tí við átakinum verða lítlu Føroyar settar á heimskortið sum vitanarskapandi, framkomnar og partur av altjóða samfelagnum. Tað er ein stórur og greiður fyrimunur fyri bæði tilbúgving, vinnulív, ferðavinnu og samfelag.

Øll grundgevingin kann lesast her.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2025

285 hvalir løgdu beinini í Fuglafirði

Grindin, sum varð funnin

(Myndir: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tað var ein ógvuliga stór grind, sum legði beinini í Fuglafirði farna leygardag.

Grindin varð funnin í Djúpunum seinnapartin leygardagin, og at byrja við varð mett, at grindin mundi vera 60-70 hval.

Seinni varð metingin sett upp á umleið 150 hval ella meira.

Men tað vísti seg, at grindin var væl oman fyri 300 hvalir. 

Orsaka av støddini tók tað tað mesta av einum tíma at halda grindini til. Ikki øll grindin varð dripin. Avgerð var tikin um at reka ein part útaftur.

Tá samanumkom løgdu 285 hvalir beinini á sandinum í Fuglafirði. Umframt dráps- og heimapartar, var møguleiki hjá fólki arðastaðni frá at koma og fáa sær eisini.

– Har er øgiliga nógv grind, so vit hava roynt at fáa kommunurnar í Eysturoynni at taka ímóti, og har er nakað farið, og kommunurnar í Sandoynni fáa eisini grind, segði Jacob Vestergaard, sýslumaður í Eysturoynni við Portalin fyrrapartin sunnudagin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2025

Slaktið á Vaglinum

Enn eitt vælvitjað tiltak við tí, sum heystið kann bjóða

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Leygardagin var árliga tiltakið, Slaktið, hildið á Vaglinum og Niels Finsensgøtu í Havn.

Her var møguleiki hjá børnum og vaksnum at fáa eitt innlit í hvat heystið merkir, serliga hjá landbúnaðinum.

Høvi var at síggja eina kúgv verða skorna upp, og síggja seyð ferða flettan - nakað, sum ikki er nakað natúrligt fyri flest børn í høvuðsstaðnum.

Eisini var møguleiki at fáa smakkbitar av ymsum góðum, sum føroyska heystið hevur at bjóða.

Sí allar myndirnar her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. september 2025

Yvir 13 milliardir útgoldnar í lønum seinasta árið

Menn vinna munandi meira enn kvinnur. Seinasta 12 mánaðaskeiðið var miðal mánaðarlønin hjá monnum 39.722 krónur og hjá kvinnum 28.602 krónur

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

13,4 milliardir krónur vórðu útgoldnar í lønum í Føroyum seinastu 12 mánaðirnar – talan er um ein vøkstur á 6,8 prosent í mun til undanfarna 12 mánaðaskeið.

Vøksturin er størri hjá monnum, sum arbeiða hjá arbeiðsgevara undir privatum ræði, vísa nýggjastu tølini frá Hagstovuni.

Býtt á vinnugrein er størsti vøkstur at síggja í botnfiskiveiðu við 157 milliónum krónum ella 50 prosentum.

Góðar 855 milliónir krónur, ella 6,8 prosent, fleiri lønarkrónur vórðu útgoldnar í tíðarskeiðinum frá september 2024 til august 2025 samanborið við undanfarnu 12 mánaðirnar. 

Trendurin vísir, at vøksturin í útgoldnum lønum hevur verið støðugur seinastu árini. 

Botnfiskiveiðan vaksin við meira enn helvtini

Hagstovan skrivar, at størsta vøkstur í krónum átti bólkurin "Landbúnaður, skógrøkt og fiskiveiða". Verður hendan vinnugreinin víðari útgreinað, sæst at vøksturin er serliga stórur í botnfiskiveiðu, har útgoldnu lønirnar vóru góðar 157 milliónir ella 50 prosent størri seinastu 12 mánaðirnar samanborið við undanfarna tíðarskeið.  

Almennu vinnugreinarnar "Heilsu- og Almannaverk" og "Almenn umsiting og verja; lógarkravdar almannaveitingar" hava eisini havt stóran vøkstur við ávikavist við 134 og 121 milliónum krónum, ið svarar til ein vøkstur á yvir 7 prosent hvør. 

Menn eiga størra partin av lønini og vøkstrinum 

Seinastu árini hevur vøksturin hjá kvinnum verið javnari enn hjá monnum. Serliga var lønargongdin hjá monnum ávirkað av koronufarstóttini. Seinastu 12 mánaðirnar áttu kvinnur 39 prosent av samlaðu lønunum. Hetta er tað sama sum í undanfarna tíðarskeiði. 

Av vøkstrinum á 855 milliónir krónur, áttu menn størra partin við meira enn 60 prosentum. 

Størsta vøkstur í krónum áttu menn, ið arbeiða hjá arbeiðsgevara undir privatum ræði. Teir áttu helmingin av vøkstrinum við sløkum 440 milliónum krónum, sum er ein vøkstur á 7,6 prosent. Kvinnur, ið arbeiða hjá arbeiðsgevara undir almennum ræði, høvdu sama lutfalsliga vøkstur við 7,6 prosentum og 248 milliónum krónum. 

Miðallønin hjá kvinnum 11.000 krónur lægri

Í august var mánaðarliga miðallønin fyri hvønn persón 34.352 krónur. Hetta eru 3,8 prosent hægri samanborið við sama mánað í fjør. Í august fingu kvinnur 28.602 krónur í miðal, sum er 28 prosent lægri enn miðallønin hjá monnum, sum var 39.722 krónur.

Samanborið við sama mánað árið fyri er útgoldna miðallønin vaksin við 3,5 prosentum hjá monnum og 4,5 prosentum hjá kvinnum. Gev gætur, at tað ikki verður tikið hædd fyri arbeiðstíð, tá miðallønin verður roknað. Hon verður roknað við at býta samlaðu lønina við tal av persónum, sum fáa løn.  

Búsitandi í Sandoyar øki hava havt størsta vøkstur við næstan 13,7 prosentum. Suðurstreymoyar øki hevði minsta vøkstur við 5,9 prosentum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2025

Team Rynkeby handaði nærum 1,6 milliónir krónur

Peningaupphæddin, sum sum Team Rynkeby Føroyar savnaði inn í sambandi við túrin til Paris, varð handað í Eysturskúlanum farna vikuskiftið

(Mynd: Team Rynkeby Føroyar/Facebook)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Peningaupphæddin, sum Team Rynkeby Føroyar savnaði inn í sambandi við túrin til Paris, varð leygardagin handað í auluni í Eysturskúlanum. Innkomna peningaupphæddin var 1.590.000 krónur.

Umframt at stuðla gransking í sjúkum og viðgerðum hjá børnum, verður peningurin eisini latin Krabbameinsfelagnum, Hjartabarninum, Cystisk fibrosufelagnum, Beranum, Sinnisbata, Autismufelagnum og ADHD- felagnum.

– Við hesum vóna vit at kunna geva eitt lítið íkast til, at børn við hættisligum sjúkum og familjur teirra fáa ta hjálp og tann stuðul, sum kann gera ein mun í gerandisdegnum, skrivar Team Rynkeby Føroyar á Facebook.

– Ein serlig tøkk verður borin fram til øll, sum hava stuðlað – bæði sponsorar, fyritøkur, kommunur og einstaklingar, og ikki minst barnagarðar og skúlar kring landið, sum hava savnað pening inn. Team Rynkeby vil við hesum hjartaliga takka fyri allan stuðul og alla hjálp – takk fyri, at tit hjálpa okkum at hjálpa øðrum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2025

Seta gongd á eldradepil í Kollafirði

Tórshavnar kommuna fer nú undir verkætlanina at gera ein eldradepil í Kollafirði, sum væntandi fer at hava 24-30 búpláss og umlættingarpláss

(Savnsmynd: Óalvur Frederiksen/FaropePhoto)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hóskvøldið varð tilmæli lagt fyri Tórshavnar býráð um at seta eina bygginevnd til eldradepilin, og at geva fyrisitingini heimild til at fara undir at gera eina byggiskrá.

Í 2017 samtykti Tórshavnar býráð eina útbyggingarætlan fyri eldraøkið í Tórshavnar kommunu. Eldradepilin í Kollafirði er tað seinasta av fleiri tilmælum í hesi útbyggingarætlanini.

Hini tilmælini í útbyggingarætlanini eru gjørd ella eru í gerð. Urd og Demensdepilin á Tjarnargarði vóru liðug og lótu upp á sumri í 2021, og nýtt røktarheim við 64 búplássum og 16 røktaríbúðum er í gerð á Stórubrekku í Hoyvík.

Eldradepilin í Kollafirði skal rúma allar tænastur á eldraøkinum, so sum búpláss, umlætting, dagtilhald og venjingartilboð.

Á eldradeplinum í Kollafirði verða væntandi 24-30 búpláss og umlættingarpláss.

Ætlanin er eisini at knýta 2-4 røktaríbúðir til eldradepilin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2025

Meirathon í Havn

CP Føroyar skipaði sunnudagin fyri Meirathon. Dansur, felagsskapur, sang, rørsla og gleði

(Mynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Meirathon verður lýst sum eitt "eitt øðrvísi og atkomuvinaligt rørslutiltak í Tórshavn". Øll kunnu luttaka - eisini tey, sum vanliga ikki hava møguleika at vera við á ítróttartiltøkum.

CP Føroyar, sum er eitt felag undir Megd skipaði fyri. CP er ein stytting fyri Cerebrala Paresu, og varð hetta ofta fyrr kallað spastiskt lamni.

Tiltakið var ógvuliga væl eydnað. Runnið, gingið og trillað varð av Vaglinum út til Boðanesheimið yviri við Strond og aftur á Vaglið

Sí allar myndirnar sum Ólavur Frederiksen / Faroephoto, tók

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2025

Megd fær nýggja forkvinnu

Næstforkvinnan, Ása Olsen, tekur yvir eftir Ruth Thomsen, ið leggur frá sær av persónligum orsøkum - megnar ikki at vera forkvinna í bæði Megd og Blindafelagnum

Nevnd og starvsfólk í Megd

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ruth Thomsen, sum varð vald til forkvinnu í MEGD á ársaðalfundinum í vár, hevur av persónligum orsøkum valt at leggja frá sær sum forkvinna, boðar felagsskapurin Megd frá.

Tá hon tók við forkvinnusessinum setti hon sum fortreyt, at áhaldandi skula kunna røkja leiklutin sum forkvinna í Blindafelagnum samstundis, sum hon varð forkvinna í MEGD. Men eftir nakrar mánaðir í MEGD við nógvum og góðum arbeiði, má hon tó ásanna, at hetta krevur ov nógv, og at tað ikki ber til at vera forkvinna í báðum feløgum samstundis.

Ruth greiðir frá, at hetta var eitt torført val, tí henni dámdi arbeiðið hjá MEGD sera væl, og at bæði starvsfólk, starvsnevnd og feløg vóru sera góð at samstarva við, umframt at stór og týðandi evni gera seg galdandi á brekøkinum, her undir at virka fyri at fáa styrkt fíggjarliga grundarlagið hjá MEGD.

Viðtøkurnar hjá MEGD siga greitt, at "um formaðurin/-kvinnan fer frá í úrtíð, tekur næstformaðurin/-kvinnan við fram til fyrstkomandi aðalfund". Hetta merkir, at nýtt forfólk verður valt á komandi aðalfundi. 

Ása Olsen, sum varð vald til næstforkvinnu í MEGD, hevur nú játtað at taka við sum forkvinna eftir Ruth fram til á næsta ársaðalfund, sum verður fyrst í komandi ári.

Ása Olsen hevur sera drúgvar royndir, bæði sum fyrrverandi aðalskrivari í MEGD í seks ár, sum forkvinna í Hoyr í nøkur ár, sum fakfelagsforkvinna, sum stýrisforkvinna í Dugna, sum fyrisitingarleiðari og sum deildarleiðari í landsfyrisitingini. Við royndum og útbúgving hennara er MEGD í tryggum hondum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2025

Jákup Simonsen heiðraður við gullheiðurstekni

Leiðarin á stjórnarskrivstovuni hevur havt 40 ára starvsdag í Tórshavnar kommunu

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Seinastu árini hevur Jákup Simonsen starvast á ráðhúsinum, men hann byrjaði sum leiðari á mentamáladeildin í 1985.

Jákup Simonsen er fuglfirðingur, útbúgvin lærari og elektrikari, men tað varð Tórshavnar kommuna, sum bleiv hansara lívsstarv.

Hann varð settur sum leiðari á mentamáladeildini 15. juli 1985, og var har heilt fram til 2015, tá hann bleiv leiðari á stjórnarskrivstovuni eitt skifti, og síðan tá hevur hann arbeitt á ráðhúsinum.

Mikudagin varð Jákup Simonsen heiðraður á lítlari samkomu fyri starvsfelagarnar á ráðhúsinum og nærmastu familjuna, og Elsa Berg, borgarstjóri, handaði honum gullheiðurstekn fyri 40 ár í starvi hjá kommununi.

Elsa Berg segði millum annað:

“Tú ger ikki so nógv burtur úr tær sjálvum, men letur onnur standa fremst á pallinum, meðan tú heldur teg í bakgrundini og arbeiðir í tí stilla.

Tú er eitt av hesum starvsfólkunum, sum man ikki altíð leggur so væl merki til, tá tú er her, men sum man leggur sera væl merki til, tá tú ikki er her.

Nógv er hent hesi 40 árini, síðan tú byrjaði á mentamáladeildini, og tú hevur nú arbeitt undir sjey ymiskum borgarstjórum.

Tá tú byrjaði í 1985 – tá Poul Michelsen var borgarstjóri – búðu 13.600 fólk í kommununi.

Síðan tá er kommunan vaksin nógv, og í dag búgva umleið 23.600 fólk í Tórshavnar kommunu – 10.000 fleiri enn tá tú byrjaði fyri 40 árum síðan.

Ja, bara í Hoyvík er fólkatalið vaksið úr 849 í 1985 til 4.719 fólk í dag.

Tú hevur upplivað góðar tíðir í kommununi, og tú hevur upplivað krepputíðir. Men allar hesar royndirnar, tú hevur fingið hesi 40 árini, koma nú eisini okkum til góðar, og hjá okkum er tað eisini ein fongur at hava fólk sum teg at spyrja um ymiskt, sum tú minnist og veit í høvdinum.

Takk fyri tína trúgvu tænastu fyri Tórshavnar kommunu, Jákup, og enn eina ferð hjartaliga til lukku.”

Jákup Simonsen saman við børnum og abbabørnum (Mynd: Tórshavnar kommuna)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2025

Fríði Sigurðsson settur sum nýggjur stjóri í KBI

Rannvá Isaksen hevur sitið sum stjóri seinastu tíðina. Fyrst í november tekur Fríði Sigurðsson yvir

(Mynd: kbi.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fríði Sigurðsson tekur við stjórasætinum í felagnum KBI í Klaksvík frá 3. november. 

Hann er 30 ára gamal, útbúgvin maskinsmiður og maskinmeistari, og hevur drúgvar tekniskar royndir.

Rannvá Isaksen hevur seinastu tíðina virkað sum fyribilsstjóri, og heldur fram sum partur av nevndini. Undan tí var Rói Clementsen stjóri í fyritøkuni.

Við nýggjum stjóra, nevnd og eigaraskapi ynskir KBI at styrkja samstarvið við kundar og tryggja, at KBI eisini frameftir er við til at halda vinnuni koyrandi.

Herfyri gjørdist greitt at Jákup og Ester Mikkelsen, Hans Arni og Durita Thomsen og Árni og Ása Frederiksberg høvdu keypt 70 prosent av KBI.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2025

Dalstunnilin verður ikki liðugur fyrr enn nakað inn í 2026

Metingin hjá Landsverki var annars, at nýggi tunnilin skuldi verða liðugur í ár. El-og trygdarverkætlanin er ikki farin í gongd enn

Seinasti parturin verður boðin út innan næstu vikurnar. Síðani byrjar arbeiðið við el og trygd eftir ætlan í vetur (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Bergholið til Dals letur ikki upp í hesum árinum. Hetta staðfestir Sigurð Ó Vang fyri Kringvarpinum.

Verkætlanarleiðarin hjá Landsverkið sigur, at tað mesta verður liðugt í ár, men at el-og trygdarverkætlanin fer nakað inn í 2026.

Hesin parturin verður boðin út innan næstu vikurnar. Síðani byrjar arbeiðið við el og trygd eftir ætlan í vetur.

Í vár metti Landsverk annars, at Dalstunnilin fór at verða liðugturí ár.  Sigurð Ó. Vang metir nú, at arbeiðið verður liðugt tíðliga í øðrum ársfjórðingi í 2026.

Fíggjarætlanin á umleið 170 millión fer at halda, er metingin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2025

95 ára gomul virkin hósvíkskona fekk herðaklapp

Gudrun Joensen er altíð fús at hjálpa til tá tiltøk eru í bygdini – serliga ungdóminum at frama

Gudrun Joensen saman við Eyðstein Zachariassen, borgarstjóra, og Hallgerð Hansen, forkvinnu í trivnaðarnevndini (Mynd: Sunda kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

95 ára gamla Gudrun Joensen úr Hósvík fekk herðaklappið frá Sunda kommunu í ár, skrivar kommunan á heimasíðuni.

Sunda kommuna hevur nógv tey seinastu árini heiðra persóni ella felagsskapi, ið hevur gjørt ólønt ella sjálvboðið arbeiði, sum er til gagns fyri borgarar í kommununi. Siðvenja er at handa hendan heiður tá árligu mentanardagarnir verða settir.

Í ár hevði trivnaðarnevndin avgjørt, at Gudrun Joensen í Hósvík, skuldi hava heiðurin ”Ársins herðaklapp 2025”. Grundgevingin fyri at geva Gudrun Joensen heiðurin ljóðaði millum annað soleiðis:

- Gudrun Joensen hevur verið ein sjónlig, fitt, blíð og fevnandi bygdamynd í nógv ár. Gudrun hevur hjálpt til tá ið tiltøk hava verið í bygdini. Serliga ungdóminum at frama. Gudrun hevur mest sum øll árini síðan Regatta byrjaði, staðið fyri morgunmatinum til allar Regattagestirnar, og  hóast sín høga aldur luttekur hon í øllum tiltøkum, sum eru í bygdini. Bæði sum gestur og sjálvboðið hjálparfólk. Tá Gjáarfelagið Blóman hevur arbeiðsdag, ella Hósvíkar Róðrarfelag hevur verkadag, kemur hon við einum stórum stakki av vælsmakkandi, heimabakaðum pannukøkum. Hon luttekur í tiltøkum, sum bátafelagið Grynnan skipar fyri, og fyri veitslum, sum eru í bygdarhúsinum. Tey ið búgva og búleikast í Hósvík eru errin og glað at tú valdi júst Hósvík sum tín lívs bústað.

Við heiðrinum fylgir ein peningagáva á 3.000 krónur og ein gáva úr føroyskum gróti.

Fleiri myndir síggjast her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2025

Benjamin Jacobsen hevur fingið dyggan stuðul frá ERC

Lektarin í sosiologi er eftir øllum at døma fyrsti føroyingur, sum hevur fingið stuðul úr evropeiska granskingargrunninum ERC. Verkætlan hansara fer at taka fimm ár

Benjamin er 33 ára gamal og ættaður av Glyvrum. Hann arbeiðir á University of York í Stórabretlandi, har hann sjálvur hevur gingið (Mynd: gransking.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Benjamin Jacobsen er sannlíkt fyrsti føroyingur at fáa stuðul úr evropeiska granskingargrunninum ERC. ERC er stytting fyri European Research Council  og er skipan, sum letur stuðul til granskara, ið skarar framúr á slóðbrótandi øki.

Benjamin Jacobsen er lektari í sosiologi á universitetinum í York í Stóranretlandi, har hann eisini vardi sína ph.d. í 2020. Umframt at starvast í York, hevur Benjamin arbeitt á universitetinum í Durham við post.doc-verkætlan, sum eisini var partur av ERC verkætlan, skrivar Granskingarráðið.

Benjamin er 33 ára gamal og ættaður av Glyvrum. Hann er giftur við Sian, og tey eiga tvey børn (Maya 3 ár og Lena 1 ár). Í 2011 tók hann studentsprógv á Kamsbdali og flutti í 2013 til Onglands at lesa Bachelor í enskum máli og bókmentum á University of York.

Í ERC skipanini velur granskarin sjálvur granskingarevnið. Benjamin arbeiðir við framleiddum dátum (Synthetic Data) og hevur fingið stuðul til verkætlanina SYNDATA við undirheitinum “The Ethics of Synthetic Data in the Age of Machine Learning and AI”. Verkætlanin byrjar fyrst í komandi ári og tekur 5 ár.

SYNDATA fer at menna nýggjar hættir at skilja etisku avleiðingarnar av framleiddum dátum í nútíðar samfelagnum. Maskinlæru-algoritmur og vitlíki, so sum Gemini og GPT-4, verða í alt størri mun nýtt til at framleiða dátur (Synthetic Data), sum síðani verða brúktar til at venja aðrar algoritmufrymlar. At dátur, sum ikki kunnu savnast í veruliga heiminum, kunnu framleiðast við algoritmum, kann hava álvarsligar etiskar avleiðingar við sær. Við at viðgera átrokandi spurningarnar um skapan, umboðan og mótstøðu, fer SYNDATA at kanna, hvussu dátur verða framleiddar og hvussu hesar dátur broyta, hvussu nútímans algoritmur og vitlíki verða vird og brúkt í samfelagnum.

SYNDATA fer at seta tríggjar nýggjar granskarar í starv (1 ph.d. og 2 post.doc). Verkætlanin fevnir millum annað um arkivarbeiði, har Benjamin og aðrir granskarar fara at kanna søguliga upprunan til framleiddar dátur. Eisini er etnografiskt arbeiði, har endamálið verður at eygleiða ymsar AI fyritøkur í Onglandi og Evropa, til tess at síggja, hvussu nýggjar dátur verða framleiddar og brúktar á ymsan hátt.

Í ERC er hørð kapping um árliga stuðulin. Umsóknirnar verða mettar av serfrøðingum hvør sær og saman, umframt at umsøkjarin skal til samrøðu, áðrenn stuðul verður játtaður. Í metingini verður størsti denturin lagdur á umsøkjaran (PI). Granskarin skal við post.doc. verkætlan og útgávum hava víst í verki, at viðkomandi er búgvin at taka á seg verkætlanina og fullføra uppgávuna.

Benjamin hevur fingið framúr skotsmál frá metarunum og hevur vunnið í kapping millum slakar 1200 umsóknir í bólkinum Samfelags- og hugvísindi. Tilsamans fekk ERC 3928 umsóknir til freistina í oktober 2024.

ERC er partur av Horizon Europe, sum føroyskir granskarar kunnu søkja stuðul úr á jøvnum føti við onnur lond, sum luttaka í evropeisku granskingarskránni.

ERC Starting Grant verður latið evnaríkum granskarum í byrjanini av yrkisleiðini. Granskarin skal hava gjørt framúrskarandi arbeiði, umframt at vera til reiðar at arbeiða sjálvstøðugt og virka sum leiðandi granskari

Les meira um ERC her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2025

Bjørt Óladóttir Joensen vart ph.d. á DTU

Bjørt arbeiddi í verkætlanini við CO₂-elektrolysu, sum er ein háttur at endurnýta koltvísúrni og framleiða virðismikil evni á ein burðardyggan hátt

(Mynd: gransking.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Fríggjadagin 5. september vardi Bjørt Óladóttir Joensen ph.d-ritgerð sína um CO₂ elektrolysu.

Hetta var á Institut for Fysik á DTU, har hon hevur verið innskrivað til ph.d.-lestur.

Verkætlanin hevur heitið: “Understanding Interactions Between Carbon Dioxide, Carbonate, and Anion Exchange Membranes for Electrochemical Operation”.

Bjørt hevur í verkætlanini arbeitt við CO₂-elektrolysu, sum er ein háttur at endurnýta koltvísúrni, CO₂, og framleiða virðismikil evni á ein burðardyggan hátt. Eitt av evnunum er etylen, sum í dag stendur fyri 862 MtCO₂/árið, og er eitt av evnunum, sum verður brúkt til framleiðslu av plasti, heilivági og kølivatni. Hetta verður í dag í stóran mun framleitt úr fossilum evnum.

Í ph.d.-verkætlanin hevur fokus verið á at uppskalera og at skilja mekanismurnar í vinnuliga viðkomandi skipanum. Ein greið fatan av CO₂-elektrolysu tólum er sera umráðandi fyri at kunna betra um framleiðslu og kunna nýta hesa til vinnulig endamál. Millum annað hevur hon nýtt røntgen myndir til at skilja, hvat avmarkar stabilitetin av hesum tólunum.

Bjørt hevur sum part av ph.d.-verkætlan verið á ESRF - the European Synchrotron Radiation Facility í Grenoble í Fraklandi, hjá fyritøkuni eChemicles í Ungarn og á Stanford University í USA.

Vegleiðarar hava verið Brian Seger og Ib Chorkendorff, báðir professarar á Institut for Fysik á DTU.

Í metingarnevndini vóru Thomas Burdyny, lektari á Delft University of Technology í Hollandi,  Kendra Kuhl, stovnari av og nevndarlimur í Twelve Peter Vesborg, professari á DTU.

Bjørt Óladóttir Joensen heldur fram sum granskari í VILLUM-P2X-Accelerator verkætlanini á DTU.

Frá vinstru: Kendra Kuhl, Peter Vesborg, Bjørt Óladóttir Joensen, Brian Seger og Thomas Burdyny (Mynd: gransking.fo)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2025

Heiðraðar fyri trúgva tænastu hjá barna- og ungdómstannróktini í Havn

Karla Dahl, Alma Hansen, og Ann-Brit Midjord hava arbeitt tilsamans 110 ár hjá barna- og ungdómstannrøktini

Ann-Britt Midjord, Karla Dahl, og Alma Hansen

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Ffarna fríggjadag vórðu trý starvsfólk heiðraði fyri drúgva og trúgva tænastu hjá barna- og ungdómstannrøktini í Havn.

Hesi vóru Karla Dahl og Alma Hansen, sum báðar høvdu 40 ára starvsdag fyrr í ár, og Ann-Britt Midjord, sum hevði 30 ára starvsdag hósdagin 11. september.

Unn Jakobsen, leiðari á barna- og ungdómstannrøktini, og Elsa Berg, borgarstjóri, søgdu nøkur orð, og síðani fingu tær tríggjar handaðar gávukurv og gull- og silvurheiðurstekin frá kommununi fyri ávikavist 40 og 30 ára starvsdagar, umframt blómutyssir frá barna- og ungdómstannrøktini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. september 2025

Áskoðaraskýlið á Svangaskarði

Arbeiðið at byggja áskoðaraskýli báðu megin ítróttahúsið verður liðugt móti vetri

(Mynd: nes.fo)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Týsdagin vórðu sperrurnar til vestara skýli á Svangaskarði reistar. Talan er um tvey skýli skýli, sum eru í gerð við fótbóltsvøllin - eitt eystanfyri og eitt vestan fyri Ítróttahúsið.

Tá ið arbeiðið er liðugt, eru meira enn 300 áskoðarapláss undir taki á Svangaskarði. Hetta er eisini kravið, sum FSF setur, um vøllurin framhaldandi skal verða góðkendur til dystir í bestu deildini, skrivar Nes kommuna á heimasíðuni.

Arbeiðið, sum eftir ætlan verður liðugt móti vetri, verður gjørt av byggivirkinum KBH á Toftum. Teknistovan í Gøtu hevur byggileiðslu og eftirlit fyri Nes kommunu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2025

Útnorðurdagurin setur matvøruveitingartrygd á breddan

Norðurlandahúsið, Norden i Fokus og NORA seta mat og veitingartrygd í fokus 23. september

Ungi kokkalærlingurin, Mogens Højsted, stendur á odda at geva fólki eina spennandi matuppliving í Norðurlandahúsinum 23. september

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

23. september er Útnorðurdagur, og dagurin verður hildin í Norðurlandahúsinum. Tað eru Norden i Fokus, Norðurlandahúsið og NORA (Norrønt Atlantssamstarv) sum saman skipa fyri degnum.

NORA skipaði í fjør fyri stóru kokkakappingini Arctic Young Chef (www.ayc.fo), sum setti sjóneykuna á mat úr fleiri sjónarhornum. Eitt nú skuldu kokkarnir, sum kappaðust, gera mat úr rávørum, sum vanliga ikki vera so nógv brúktar, eitt nú saltfiski, skrubbu og kópi.

Burðardygd og matoyðsl vóru tískil í miðdeplinum í kappingini og við hesum sum støði, fara vit á Útnorðurdegnum at taka fram tær royndirnar sum gjørdar vóru í kappingini. 

Á skránni eru tríggjar framløgur:

• Jákup Sørensen, ráðgevi á NORA – Arctic Young Chef sum støðið undir lokalum stuttfluttum rávørum, vitan og matvøruveitingartrygd
• Tróndur Leivsson stjóri á Búnaðarstovuni – Matvøruveitingartrygd í Føroyum, lýst við dømum úr norðurlendskari frágreiðing um sjálvsveiting í smásamfeløgum
• Gutti Winther, kokkur og samskipari av tiltakinum "Úr Haga á Hill" – Matvøruveitingartrygd í verki: Royndir frá verkætlanini ”Úr Haga á Hill”, har staðbundnar og lítið gagnnýttar rávørur skuldu brúkast í vinnuligari framleiðslu

Dagurin endar við brellbitum sum eru gjørdir við støði í hugsanini um matvøruveitingartrygd og tilbúgving. Tað verður unga kokkatalenti, Mogens Højsted, ið var ein av føroysku luttakarunum í Arctic Young Chef, sum stendur á odda at geva eina spennandi matuppliving. Saman við sær hevur hann teir tríggjar royndu kokkarnar, Gutta Winther, Janus Einar B. Sørensen og Jaspur Svabo Jørgensen.

Tiltakið, sum er alment og ókeypis, verður 23. September klokkan 15 til16.30 í Skálanum í Norðurlandahúsinum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2025

Skótahjálpin stuðlar trimum verkætlanum í ár

Peningurin fer til at hjá føroyskum børnum á Kreppumiðstøðini, at umvæla eitt dreingja í Addis Ababa og at menna skótabólkar í Malawi

Tveir av dreingjunum á Safety Boys Home í Addis Ababa

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Frá mánadegnum 22. september til mánadagin 28. September fara føroyskir skótar kring alt landið at ganga hús í hús í sambandi við Skótahjálpina, sum í ár verður hildin fyri 42. ferð.

Vanliga letur Skótahjálpin stuðul til eina útlendska og eina føroyska verkætlan, men nevndin fyri Skótahjálpina hevur gjørt av, at tríggjar verkætlanir fáa stuðul í ár: ein føroysk og tvær útlendskar.

Hjálp til børn á Kreppumiðstøðini hjá Kvinnuhúsinum í Havn

Føroyska verkætlanin, ið fær stuðul, er ein verkætlan hjá Kreppumiðstøðini í Kvinnuhúsinum í Havn.

Verkætlanin umfatar at veita børnunum regluligar samrøður og upplivingar í náttúruni, sum er eitt stað, har børnini kunnu vera til staðar í løtuni og kenna seg fræls og trygg. Við verkætlanini fáa børnini høvi at fara á gongutúrar, sansatúrar, at kynda bál og gera mat á báli, umframt at royna seg við øðrum náttúruverkætlanum, samstundis sum tey sleppa at seta orð og myndir á sínar upplivingar.

Hvørt ár gista millum 12 og 15 børn saman við mammum sínum á Kreppumiðstøðini, tí tey orsakað av harðskapi eru noydd at fara úr egnum heimi.

Øll hesi børnini hava upplivað harðskapin antin beinleiðis ella óbeinleiðis, og umráðandi er, at børnini gjøgnum samrøður og spæl fáa tað gott aftur.

Dreingjaheim í Addis Ababa í Etiopia

Í sambandi við býarmodernisering í Addis Ababa í Etiopia mátti dreingjaheimið Safety Boys Home flyta í onnur høli. “Nýggju” hølini eru slitin og í ringum standi, og hølini eru nógv merkt av neyðloysnum og leysum endum.

Safety Boys Home hjálpir dreingjum burtur úr einum lívi á gøtunum, har gerandisdagurin er nógv merktur av rúsevnum og vánaligum ella vantandi mati. Dreingirnir, ið koma á dreingjaheimið, verða avrúsaðir, fáa mat og klæði, og teir fáa hjálp við at nema sær útbúgving. Eisini roynir Safety Boys Home at finna familjur teirra, har tað ber til.

Innkomni peningurin fer til at bøta um umstøðurnar og seta í stand Safety Boys Home, soleiðis at dreingirnir í Addis Ababa fáa eitt liviligt heim.

Tað er felagsskapurin Win Souls for God, sum rekur dreingjaheimið, og føroyski missiónsfelagsskapurin, Tæn Afrika, stuðlar dreingjaheiminum, umframt øðrum verkætlanum í Etiopia.

Menning av skótabólkum í Malawi

Skótarørslan í Malawi er farin undir miðvíst arbeiði at styrkja um skótabólkarnar kring landið.

Fátækradømið í landinum hevur við sær, at tað er trupult hjá nógvum skótabólkum at virka, og summastaðni hava bólkarnir illa nokk ráð at gjalda limagjaldið til malawiska skótafelagsskapin.

Av tí at skótarørslan í Malawi tekur stóran lut í trivnaði og menning av ungum uttan fyri skótarørsluna, verður nú farið undir at menna bólkarnar í landinum, soleiðis at teir aftur kunnu menna samfelagið víðari.

Arbeiðið umfatar at geva bólkunum neyðugu amboðini at gerast fíggjarliga sjálvbjargnir. Ætlanin er at skipa fyri frálæru í fíggjarstýring, verkætlanarstýring og íverksetan, soleiðis at bólkarnir verða førir fyri at fremja pengaskapandi aktivitir.

Tað er Skótafylki Sigmunds Brestissonar í Havn, sum hevur samskifti við Skótahjálpina fyri skótarnar í Malawi.

Grundsetningurin fyri Skótahjálpina er, at børn hjálpa børnum, og hetta gera tey við at ganga hús í hús og bjóða seg fram til at gera okkurt fyrifallandi arbeiði aftur fyri nøkur oyru.

Hetta er 42. ferð, at tær tríggjar skótasamskipanirnar í Føroyum, KFUM skótarnir, KFUK skótarnir og Føroya Skótasamband, skipa fyri Skótahjálpini.

Vónandi verður eins væl tikið móti Skótahjálpini í ár sum undanfarin ár. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2025

Silja prýðir kommunuskrivstovuna í Vestmanna

Lokala listakvinnan, Silja Strøm, hevur málað ein stóran málning, ið lýsir longsul og nærleika og menniskjaliga samveru

(Mynd: Vestmanna kommuna

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Móttøkan hjá Vestmanna kommunu er vorðin prýdd við einum stórum málningi frá einum av listafólkunum úr bygdini, Silju Strøm.

Heimasíðan hjá Vestmanna kommunu skrivar, at kommunan í fjør heitti á Silju Strøm um at listprýða móttøkuna í húsinum hjá umsitingini.

Silja var beinaveg sinnað at fara undir uppgávuna, og við nærlagni hevur hon arbeitt upp á listaverkið, sum nú er handað kommununi og komið upp á pláss.

Um listaverkið sigur Silja: 

Málningurin bjóðar áskoðarunum inn í eitt rúm, har sum persónar, lutir og umhvørvi eru tætt samanknýtt. Myndin fevnir um tvey stór lørift og lýsir, við bæði persónligum og meira sakligum tilgongdum, longsul og nærleika og menniskjaliga samveru. Fólk taka í hvønn annan, halda hvørjum øðrum, nerta við hvønn annan, halda hvørjum øðrum uppi. Ein undirtóni av sorgblíðni hómast millum bjørtu litirnar, ið ljóma og lýsa á ein heim, har kroppar og landsløg saman skapa eitt dýpi av sansaligum og kenslubornum løtum. Løtur vit øll kenna, har vit siga ja til eina hjálpandi hond, bera ein annan, tá tey ikki orka, krógva okkum, tá vit hava brúk fyri meira tíð og taka okkum av hvørjum øðrum.

Vestmanna kommuna hevur sum mál at stuðla lokalu listini. Tí fegnast kommunan um samstarvið við Silju, sum er eitt av mongu dugnaligu lokalu listafólkum. Hennara mynd er nú tað fyrsta, sum býður vitjandi vælkomnum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2025

Broderað frímerki frá Posta

Frímerkið er gjørt úr endurnýttum polyestertráði og ímyndar eina friðardúgvu. Útgávan er partur av The Dove of Peace Project – eitt samstarv millum evropeisk lond, ST og UPU (Altjóða Postsambandið), sum hevur til endamáls at varpa ljós á frið í heiminum

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Posta gevur út tvær heilt serstakar frímerkjaútgávur: eitt broderað frímerki við friðardúgvuni og eitt listarligt frímerki av stabbagróti í Froðba.

Fyrsta broderaða frímerkið
Hetta er fyrstu ferð nakrantíð, at Posta gevur út eitt broderað frímerki.

Frímerkið er gjørt úr endurnýttum polyestertráði og ímyndar eina friðardúgvu. Útgávan er partur av The Dove of Peace Project – eitt samstarv millum evropeisk lond, ST og UPU (Altjóða Postsambandið), sum hevur til endamáls at varpa ljós á frið í heiminum.

– Vit kunnu ikki steðgað heimsins kríggjum, men við hesum frímerkinum vilja vit minna á týdningin av friði – bæði millum lond og millum einstaklingar. At fáa frið byrjar við hesum lítla súmbolinum fyri frælsi, kærleika, tolsemi, gleði og vakurleika, skrivar Posta í tíðindaskrivi.

– Frímerkið er ikki bert ein samlaravøra, men eisini eitt súmbol fyri vón og samlag. Við hesum átaki geva postverk og samstarvspartar eitt virkið íkast til altjóða friðarrørsluna – ein sting í senn.

Frímerkið, sum kemur út í dag, 19. september, er sniðgivið og framleitt av Hämmerle & Vogel Gmbh & Co KG í Eysturríki.

Stabbagrót í Froðba
– Hevur tú onkuntíð staðið og undrast á ein grótvegg, sum sær út sum langar súlur, útskornar sum við hond? Hesar súlur verða kallaðar stabbagrót og eru sonn listaverk bygd inn í náttúruna. Her í Føroyum eru fleiri hugtakandi dømi – eitt nú í Kulugjógv við Froðba, sum frímerkið myndar.

Frímerkið er teknað og graverað av norsk-svenska listamanninum Martin Mörck og kom út 17. september – eisini sum svartprent.

Frímerkini fáast til keyps á www.stamps.fo og á posthúsum kring landið. Á heimasíðuni ber eisini til at lesa greinar um føroysk frímerki.

Posta á altjóða framsýning
– Í hesum døgum luttekur Posta á stóru altjóða framsýningini PHILAKOREA 2025 í Seoul, har áhugin fyri føroyskum frímerkjum er stórur. Millum frímerkjasavnarar er tað serliga væl umtókt at fáa undirskrift frá frímerkjalistafólki á bjálva ella frímerki. Vit eru tí fegin um, at Martin Mörck vitjar á básinum hjá Posta hesar dagarnar, og bjóðar seg til at signera frímerkjavørur, skrivar Posta.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2025

Teitur og Girls in Airports

Teitur og kvæðaløgini hann hevur givið út saman við bólkinum Girls in Airports vórðu fagnað um vikuskiftið

Aura Myndir

SkrivaÐ:

Innsent

Farna fríggjakvøld og leygarkvøld var møguligt hjá teimum, sum fingu hendur á atgongumerkjum at uppliva Teit Lassen saman við danska bólkinum Girls in Airports, framføra kvæðaløgini, sum teir góvu út á plátuni “Kvæði” í fjørvetur.

Fríggjakvøldið framførdu teir í Finsen í Havn og leygarkvøldið í Listastovuni í Miðvági.

Sí allar myndirnar hjá Aura Myndum frá framførsluni í Finsen her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2025

Stradivarius í Løkshøll og Hátúni

Altjóða viðurkendir klassiskir tónleikarar verða at hoyra hetta vikuskiftið

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hetta vikuskiftið er høvi at hoyra tveir einastandandi tónleikarar í Hátúni og í Løkshøll, nevnliga violinleikaran Antal Zalai saman við klaverleikaranum Adam Heron.

Hesir tónleikarar eru virtuosar í orðsins sanna týdningi, og saman fara teir at framføra eina spennandi skrá, ið spennir sera víða – frá yndisligum klassiskum verkum til villan sigoynaratónleik.

Konsertirnar verða:
Leygardagin 20 september kl. 15 í Hátún, Tórshavnar Musikkskúli – atgongumerki á 100 krónur fáast við dyrnar.
Sunnudagin 21 september kl. 15 í Løkshøll - atgongumerki á 100 krónur kunnu keypast á loksholl.fo og atgongumerki.fo

Næmingar fáa avsláttur. 

Um tónleikararnar:

Antal Zalai er føddur í Budapest í eini romafamilju av tónleikarum. Antal starvast dagliga sum violinprofessari á konservatoriunum í Brússel, og spælir á eina Stradivarius violin frá 1733.

Afturat konsertvirkseminum hevur Zalai fingið ein stóran altjóða fjepparaskara á YouTube, har framførslur hansara av m.a. øllum 24 caprisunum hjá Paganini – eru sæddar fleiri milliónir ferðir.

Adam Heron er av nigerianskum-filippinskum uppruna og búsitandi í Onglandi. Hann gjørdist kendur sum finalistur í BBC Young Musician kappingini í 2018 og vann í 2020 Harriet Cohen Bach Prize. 

Umframt at spæla klaver, er Adam eisini tónaskald og dirigentur. Hann hevur spælt við orkestrum sum Chineke! Orchestra og við tónleikarum sum Chi-chi Nwanoku CBE og Amy Dickson. Hann hevur framført á mongum stórum pallum, frá Wigmore Hall í London til National Centre for the Performing Arts í Mumbai.

Tíðindaskriv frá Konsertfelagnum

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2025

Seta stórfingnan skemtileik upp í Klaksvík

Klaksvíkar Sjónleikarfelag spælir í heyst kenda enska skemtileikin "Friður á pallinum!" til heiðurs fyri undangongukvinnuna innan sjónleik, Adelborg Linklett

(Mynd: Høgni Louisson Poulsen)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Klaksvíkar Sjónleikarfelag fer í heyst at spæla skemtileikin "Friður á pallinum!", sum snýr seg um ein sjónleikarbólk, ið venur ein leik. Hetta er ein klassisk farsa við margháttligum misskiljingum, stuttligum persónum og undirhaldandi fløkjum.

Leikurin, ið hevur upprunaheitið "Noises Off", varð skrivaður av enska rithøvundanum Michael Frayn, og varð frumsýndur á West End í London í 1982. Leikurin fekk sera góð ummæli, og fólk streymaðu til sýningarnar, sum koyrdu uttan íhald í fimm ár. Leikurin hevur síðani verið spældur víða hvar, og hann hevur vunnið nógvar heiðurslønir – eitt nú í Bretlandi og í USA.

Tað ber illa til at tosa um sjónleik í Klaksvík og í Føroyum uttan at nevna Adelborg Linklett, sum var undangongukvinna í sjónleikaumhvørvinum. Hon fór fyri góðum ári síðani. Leikararnir í Klaksvíkar sjónleikarafelaga tosaðu ofta um, at framføra leikin "Noises Off", og nú leikurin verður settur upp í Klaksvík, verður tað gjørt til heiðurs fyri Adelborg, sum hevði so stóran týdning fyri Klaksvíkar Sjónleikarfelag.

Leikurin “Friður á pallinum!” verður sýndur í Varpinum í Klaksvík, og hetta er fyrstu ferð, at stórur sjónleikur verður settur upp har. Adelborg Linklett loysti fyrsta flagið, tá ið stásiliga mentanarhúsið skuldi byggjast, og tí gongur alt upp í hægri eind, nú skemtileikur verður sýndur har til heiðurs fyri Adelborg.

Níggju leikarar eru við í "Friður á pallinum!", og hesi eru bæði eldri og yngri leikarar við royndum – eisini saman við Adelborg Linklett. Fimm menn og fýra kvinnur eru í leikinum, og tey, sum fara at spæla, eru: Karl Sofus í Heimistovu, Karl Marius Poulsen, Hans Hjalti Skaale, Jan Gardar, Louis Poulsen, Emry Jo, Durita Samuelsen, Jancy Kalsø og Eliana Svøðstein.

Andrias Justesen á Viðareiði hevur týtt leikin til føroyskt.

Annfinnur Heinesen leikstjórnar, Edward Fuglø ger pallmyndina og Nikolaj Falck, sum er giftur ommudóttir Adelborg Linklett, verður pallsmiður. Samstarv er gjørt við Tekniska skúla í Klaksvík um bygging av pallinum, og teirra vegna fer Sjúrður Sólstein, leiðari á timburdeildini, at leggja næmingum lag á.

Leikurin gongur fyri seg í nútíðini, har sjónleikabólkurin spælir ein sjónleik, sum gongur fyri seg fyri umleið øld síðani. Hetta krevur góðar búnar og leiklutir.

Venjingarnar til "Friður á pallinum!" byrjaðu um miðjan august, og venjingarnar hava gingið væl. Leikurin er krejvandi, og krevur sannførandi spæl og góðan neyvleika. Spælt verður frammanfyri og aftanfyri pallin, og tað setur stór krøv til pallmyndina, sum skal kunna snarast runt.

"Friður á pallinum!" verður frumsýndur í Varpinum í Klaksvík fríggjakvøldið 24. oktober 2025.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2025

Til minnis um Olivur við Neyst

Steinprent hevur savnað saman verk eftir listamálaran, sum andaðist í fjør

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í dag letur minnisframsýning upp í Steinprenti við verkum eftir Olivur við Neyst.

Bæði við læntum verkum frá m.a. Runavíkar Kommunu, Norðoya Listafelag, og í samstarvi við Dagmar Joensen-Næs hevur Steinprent fingið hesa framsýning upp at standa.

Fernisering vderður leygardagin 20. september klokkan 15.

Brot úr minningarorð um Olivuri eftir Kinnu Poulsen:

“Olivur við Neyst var ein týðandi listamaður. Hann var føddur í Klaksvík í 1953, útbúgvin á kunstakademinum í Keypmannahavn hjá Richard Winther og Wilhelm Freddie 1975-1979 og gekk síðani tvey ár á listpedagogiskari linju hjá Helge Bertram. Olivur við Neyst var gávaður koloristur, sum málaði bjartlittar kompositiónir við støði í býar- og bygdaumhvørvum – ofta við eini kaleidoskopiskari kenslu, sum Bárður Jákupsson nevnir tað í bókini Myndlist í Føroyum - har myndaflatin hjá Olivuri er býttur upp í eitt fagurlitt mynstur. Hetta sæst t.d. í fleiri av myndunum, sum hann málaði, tá hann var við sluppini Ester fyrst í hálvfemsunum. Myndamálið minnir í hesum føri um klassiskt modernistiskar, kubistiskar og fauvistiskar myndir, men hann málaði eisini rættiliga abstraktar myndir - eg minnist serliga ein gulan málning, sum var á einari framsýning á Den Frie í Keypmannahavn - hann var framúr”.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2025

Komið og lesið fyri hvørjum øðrum

Evnið á bókmentavikuni í ár er samanhald í Norðurlondum. Evnið er valt í ljósinum av teimum aktuellu avbjóðingunum, sum Norðurlond og heimurin standa yvir fyri í dag

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Dentur verður ofta lagdur á týdningin av einum góðum samstarvi í Norðurlondum sum ein grundleggjandi fortreyt fyri at standa saman móti avbjóðingum uttanífrá. Kortini er tað umráðandi at undirstrika týdningin av samanhaldi í Norðurlondum sum fortreyt fyri einum góðum samstarvi. Tað er ymiskt, hvussu norðurlendska samanhaldið kemur til sjóndar. Tað kann vera gjøgnum persónlig sambond, felagsskapir í bólkum og breið samstørv tvørturum landamørk.

Samanhald merkir at halda saman og at skapa semju. Hetta hevur við sær eina kenslu av felagsskapi, áliti, sambandi og stuðli millum luttakandi partar. Samanhaldið í Norðurlondum er bygt á felagsskapin, sum vit saman vilja taka hond um, og at vit deila virðir, sum líkjast okkara. Samanhald snýr seg um at stuðla hvørjum øðrum – bæði í góðum og tungum tíðum. Tað er bygt á álit og virðing fyri hvørjum øðrum.

Við at seta samanhald á breddan fyri Norðurlendsku bókmentavikuna, vóna vit at skapa rúm fyri, at vit í tekstunum kunnu møtast um samanhaldið landanna millum. Vit vóna, at Norðurlendska bókmentavikan kann vera høvi til at práta um tað, sum bindur okkum saman og til at skapa tættari bond tvørturum landamørk. Tað er okkara vón, at Norðurlendska bókmentavikan kann vera eitt høvi at tosa um samanhald í Norðurlondum, og at kjakast um tað, sum mennir samstarvið í øllum Norðurlondum.

Ársins bók til sólarris: Ein hundur, ein ketta og ein mús (2004) eftir Bárð Oskarsson

Her hitta vit ein hund, eina kettu og eina mús, sum hava gjørt av at flyta saman sum vinir. Tað riggar í eina tíð. Men ein blandingur av keðsemi og illneitan ger ein enda á øllum. Fyri at halda fram við at búgva saman, noyðast tey at tosa saman um trupulleikarnar sínámillum. Hóast ymiskleikar og ósemjur hava tey tað hugnaligt saman, og tey gera av at halda fram við at búgva saman.

Bárður Oskarsson er ein av okkara virknastu høvundunum, sum hevur fingið hópin av virðislønum fyri sínar barnabøkur. Hann  hevur í fleiri umførum verið í uppskoti til Barna- og ungdómsbókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins, og í 2018 vann hann virðislønina fyri myndabókina Træið.

Ársins bók til skýmingarløtuna: Andvekur (2007) eftir Jon Fosse

Í Andvekur valla Alida og Asle runt í Bjørgvin, meðan tey leita sær eftir húsi og arbeiði. Alida er komin at eiga, men eingin vil taka ímóti teimum og veita teimum skjól. Støðan gerst alsamt vónleysari, sum tey ganga úti í regninum, meðan myrkur og kuldi legst yvir tey. Við sær bera tey minnini um eina eydnusamari tíð, tá tey hittust á fyrstan tíð og gjørdust góð alt fyri eitt. Men øll minnini eru ikki eydnusom. Gjøgnum afturlit fáa vit innlit í, hvussu hesi bæði eru endað einsamøll í verðini.

Andvekur er fyrsti partur av trípartsbindinum Trilogien, sum Jon Fosse vann Bókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins fyri í 2015. Andvekur er ikki útkomin á føroyskum, men Marna Jacobsen týðir tekstin til føroyskt í sambandi við bókmenravikuna.  

Tað er ókeypis at luttaka á Norðurlendsku bókmentavikuni, føroyski samskiparin, Føroyar Lesa, eggjar øllum skúlum, stovnum, arbeiðsplássum og einstaklingum til at tendra eitt kertuljós og njóta eina løtu við upplestri við sólarris ella í skýmingini. 

Tekstirnir verða tøkir á heimasíðuni hjá Norðurlendsku bókmentavikuni. Neyðugt er at melda til fyri at fáa atgongd til tekstirnar. Les meir á heimasíðuni hjá Norðurlendsku bókmentavikuni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2025

Biskupur við nýggjari bók

Heitið á nýggju bókini, sum inniheldur stuttlestrar ella andaktir, ið aloftast hava ein menniskjansligan, sosialan og etiskan tóna, er "Brekið og møguleikin"

Jógvan Fríðriksson biskupur (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Jógvan Fríðriksson biskupur gevur út nýggja bók.

Heitið á nýggju bókini er "Brekið og møguleikin". Bókin inniheldur stuttlestrar ella andaktir, ið aloftast hava ein menniskjansligan, sosialan og etiskan tóna, skrivar Fólkakirkjan.

Útgevari er Kirkjugrunnurin, og Føroyaprent hevur staðið fyri tí praktiska.

Bókin er 267 blaðsíður, og verður hon at fáa í sølubúðunum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2025

ST-nevnd sigur, at Ísrael fremur fólkadráp í Gaza

Ísrael vísir skuldsetingunum aftur, og mælir til, at kanningarnevndin verður niðurløgd

Fólk í Gaza býi kanna umstøðurnar eftir eitt ísraelskt rakettálop í gjár (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ein óheft kanningarnevnd undir ST staðfestir nú, at Ísrael síðan oktober 2023 hevur framt fólkadráp í Gazageiranum við “ætlan um at oyða” palestinararnar í økinum.

Tað skrivar AFP tíðindastovan, sambært Ritzau.

- Vit eru komin tið ta niðurstøðu, at tað er fólkadráp, sum gongur fyri seg í Gaza, og at hetta heldur fram, og at ábyrgdin liggur hjá statinum Ísrael, sigur Navi Pillay, leiðari fyri óheftu altjóða ST-kanningarnevndina um mannarættindastøðuna í hersettu palestinsku økjunum við AFP.

Pillay er harumframt fyrrverandi ST-hákommiserur fyri mannarættindi, og hevur staðið á odda fyri altjóða dómstólinum fyri Rwanda.

Kanningarnevndin, sum hon stendur á odda fyri úttalar seg ikki vegna ST ella ST-aðalskrivaran.

Navi Pillay, kanningarleiðari (Mynd: EPA)

Nýggja frágreiðingin kemur til niðurstøðuna, at ísraelskir myndugleikar og herstyrkir síðan oktober 2023 hava framt "fýra av teimum fimm fólkadrápsgerðunum”, ið eru nevndar í fólkadrápssáttmálanum hjá ST frá 1948.

Gerðirnar eru “at drepa limir av (fólka)bólkinum, elva til álvarsligan likamligan ella sálarligan skaða av bólkinum, tilætlað gera seg inn á liviumstøðurnar hjá bólkinum og at seta í verk tiltøk, til tess at forða fyri føðingum í bólkinum”.

Kanningarnevndin sigur víðari, at ísraelar bæði í orðum og gerðum hava víst atburð, sum vísa ætlanir um at oyða palestinarar í Gazageiranum.

Frágreiðingin staðfestir eisini, at forseti Ísraels, Isaac Herzog, Benjamin Netanyahu, forsætisráðharri og Yoav Gallant, fyrrverandi verjumálaráðharri, hava ”eggjað til fólkadráp".

Harumframt hava ísraelsku myndugleikarnir ikki “tikið stig til at revsa hesa eggjan”.

Í mai í fjør sendi altjóða revsirætturin ICC út boð um at handtaka Netanyahu og Gallant fyri krígsbrotsverk.

Tað vórðu eisini send út boð um at handtaka leiðarar hjá hernaðarliga palestinska Hamas-felagsskapinum. Men hesir leiðarar eru síðan dripnir av ísraelum.

Ísrael hevur staðiliga víst aftur niðurstøðuni, sum Navi Pillay og hennara kanningarnevnd er komin fram til.

Talan er um “ærumeiðandi orðaskvaldur”, sigur umboðið hjá Ísrael hjá ST í Geneve, sambært Reuters.

Í einum boðum frá ísraelska uttanríkisráðnum verður sagt:

- Ísrael vísir staðiliga aftur avbronglaðu og ósonnu frágreiðingini og mælir til, at henda kanningarnevndin í stundini verður niðurløgd.

Henda ST-kanningarnevndin er ikki ein løgfrøðiligur stovnur. Men tær frágreiðingar, sum hon kemur við, kunnu leggja diplomatiskt trýst á lond, og kunnu brúkast í møguligum komandi rættarmálum.

Seinastu tølini frá heilsumálaráðnum í Gasageiranum, har Hamas hevur sitið við valdið síðan 2007, siga, at næstan 65.000 fólk eru dripin í økinum síðan kríggið millum Hamas og Ísrael byrjaði í oktober 2023.

ST hevur lýst hungursneyð í pørtum av Gasageiranum.

Nógv tann størsti parturin av íbúgvunum í Gasa eru rikin frá hús og heimi minst eina ferð hetta tíðarskeiðið. Fleiri hópflytingar eru í gongd, nú meðan Ísrael roynir at fáa gamarhald á Gasa býi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2025

Danmark fer nú at gera stórar íløgur í fleiri vápn

Talan er millum annað um langtberandi rakettir og ymist, sum kann nýtast til álop og mótálop eisini. Tað er russiska hóttanin, sum er høvuðsorsøkin: - Russland kann leypa á innan tvey ár, sigur Mette Frederiksen

Mette Frederiksen: - Russland "testar" okkum og okkara samanhald. Tað er als ikki ósannlíkt, at Russland innan tvey ár kann leypa á Nato-lond og millum annað í Eystrasalti.  Og tað verður ein hóttan fyri okkum leingi - tíverri (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Retorikkurin hjá donsku stjórnini við Mette Frederiksen á odda hevur í eina tíð verið, at hóttarnir fyri friðin í Danmark og vesturheiminum sum heild ikki eru so langt burtur.

Hetta varð eisini staðfest í vikuni, tá forsætisráðfrúan hevï tíðindafund

- Russland "testar" okkum og okkara samanhald. Tað er als ikki ósannlíkt, at Russland innan tvey ár kann leypa á Nato-lond og millum annað í Eystrasalti.  Og tað verður ein hóttan fyri okkum leingi - tíverri.

Tað snýr seg tískil at standa ímóti, sigur Mette Frederiksen, og tað eru ikki hissini ætlanir, sum danska stjórnin legði fram.

- Hetta er ein broyting í hugsarnarháttinum um okkara verju. Og ein avgerð tikin, bygt á prinsippir.

Danmark skal á fyrstu sinni byggja ein hernaðarkapasitet upp, sum millum annað byggir á tað, sum verður nevnt "langtrækkende præcisionsvåben". Tað eru nøkur serstøk vápn, sum røkka langt og sum eisini kunnu til álop og mótálop eisini. 

Verjumálaráðharrin Troels Lund Poulsen (V) sigur, at her er bæði talan um ymiskar rakettir og dronur. 

Viðmerkjarar, sendifólk og onnur staðfesta, at hetta eru nýggjar tíðir: Danmark fer ikki bert at sita á hondunum - landið skal í størri mun hava neyðugu tilbúgvingina, um verulig álop koma.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2025

Märta Louise prinsessa brýtur avtaluna við kong

Heimildarfilmur um norsku prinsessuna og mann hennara, shamanin Durek Verrett, kann nú síggjast á Netflix

(Mynd: Netflix)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Enn einaferð er órógv kring norska kongshúsið. Hesaferð tí, at Netflix nú vísir ein heimildarfilm um elstu dóttrina hjá kongi, Märta Louisu prinsessu og shaman-mann hennara, Durek Verrett.

“Rebel Royals: An Unlikely Love Story”, kallast heimildarfilmurin, ið kann síggjast á Netflix í dag.

Filmurin er um prinsessuna Märta Louisu, og annan mann hennara Durek Verrett.

Sí trailaran fyri filmin

Tað kongaliga hevur ein stóran leiklut í filminum, og longu eftir tveir minuttir trónar kongsborgin fram í dokumentarinum. Hetta verður mett at vera í stríð við avtaluna, sum Märta Louise prinsessa, gjørdi við pápa sín, Harald kong, í 2019.

Tá varð avgjørt, at prinsessan ikki skuldi brúka sítt prinsessuheiti í vinnuligum, ella kommersiellum, endamáli, eins og at hon ikki skuldi brúka sítt tilknýti til kongshúsið á sínum sosialu miðlum, í miðlaframleiðslu ella í sambandi við vinnuligt virksemi.

Og tað er júst tað, sum prinsessan ger í filminum, har hennara uppvøkstur sum prinsessa spælir ein týðandi leiklut.

Heimildafilmurin fylgir prinsessuni og sjálvútnevnda shamaninum, Durek Verrett, í tíðini upp til brúdleyp teirra, ið varð hildið í Geiranger í august í fjør.

Undan frumsýningini hevur filmurin skapt stórt kjak í Noregi, har tað verður gjørt nógv burturúr, at filmurin er eitt greitt brot á avtaluna, sum kongur gjørdi við dóttur sína.

Annus horribilis

Sostatt legst hesin filmurin seg afturat hesum ræðuliga árinum – annus horribilis – sum norska kongshúsið hevur upplivað í ár. Fyrst við álvarsligu lungnasjúkuni hjá Mette-Marit krúnprinsessu og síðan alt rokið kring son hennara, Marius Borg Høiby, frá fyrru giftu hennara, sum nú er ákærdur fyri fleiri álvarslig brotsverk, eitt nú fýra valdstøkur. Rættarmálið byrjar í 2026.

Kongsfamiljan er ikki við beinleiðis í heimildarfilminum, og undir brúdleypinum í fjør bóru tey seg undan av verða filmað av myndafólkunum frá Hello! Magazine og Netflix, sum brúðarparið hevði selt myndarættindini til.

Men í filminum, sum er hálvanannan tíma til longdar, verða kongshjúnini nevnd fleiri ferðir, eins og bæði eldri og nýggjari upptøkur verða brúktar í filminum.

Í einum føri í filminum sæst eitt nú Haakon krúnprinsur, ið er lítlibeiggi Märta Louisu, tosa við Durek Verrett á eini veitslu, ið verð hildin undan brúdleypinum í fjør.

Harumframt eru upptøkur av kongsborgini í Oslo eitt gjøgnumgangandi tema, og Durek Verret fortelur um tá hann fyrstu ferð møtti kongshjúnunum.

- Tá eg hitti drotningina og kongin, sótu tey bara og stardu at mær, sigur hann í filminum.

Norska kongshúsið hevur enn ikki havt viðmerkingar til filmin, skrivar dr.dk.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2025

Vælumtóktur sjónvarpsvertur tikin av skrá

Jimmy Kimmel fór ov langt í sínum kritikki av forsetanum í sendingini mánadagin

Jimmy Kimmel

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Amerikanska sjónvarpsstøðin, ABC, avlýsir nú sendingarnar “Jimmy Kimmel Live!” í óavmarkaða tíð.

Hetta hendi eftir eina útsøgn hjá vælumtókta sjónvarpsvertinum í sendingini mánadagin, sum snúði seg um drápið á konservativa aktivistin Charlie Kirk,

Fleiri amerikanskir miðlar skriva, at miðlafelagið Nexstar Media Group stutt eftir upplýsti, at sendingarnar hjá Kimmel ikki verða at síggja á teimum 32 ABC-støðunum.

- Viðmerkingarnar hjá Kimmel um deyða Kirks vóru ágangandi og kensluleysar í eini sárbærari tíð fyri politiska kjakinum í okkara landi, segði Andrew Alford, ið er stjóri fyri sjónvarpsstøðunum hjá Nexstar, sambært Reuters.

Óvist er, júst hvørji orð tað vóru, sum fingu bikarið at flóta yvir, men í einarøðuni hjá Kimmel mánadagin viðmerkti hann stríðið um narrativið – frásøgnina – viðvíkjandi tí skuldsetta í Charlie Kirk-málinum og hansara politisku sannføring, sum gongur fyri seg í løtuni.

- Vit raktu nøkur lágpunkt um vikuskiftið, har MAGA-bandin royndi at lýsa unga mannin, sum drap Charlie Kirk, sum alt annað enn ein av teirra – og brúktu alt tey kundu fyri at skora politisk stig upp á tað, segði Kimmel millum annað.

Eftir hetta gjørdi verturin gjøldur við forsetanum og vísti eitt klipp av Donald Trump, ið varð spurdur um hvussu hann hevði tað eftir at hava mist vin sín, Charie Kirk.

Trump svaraði, at hann hevur tað gott, og fór síðan beint yvir at tosa um lastbilarnar, sum vóru komnir til at gera veitsluhølið í Hvítu húsunum liðugt – sambært vertinum var forsetin als ikki merktur av missinum av Charlie Kirk.

Amerikanski forsetin, Donald Trump, fegnast um, at “Jimmy Kimmel Live!” nú er tikið av skrá.

- Fantastisk tíðindi fyri Amerika. Jimmy Kimmel Show, ið ikki hevur serliga nógvar hyggjarar, er avlýst. Til lukku ABC fyri loksins at hava dirvi til at gera tað, ið mátti gerast. Kimmel er talentleysur, hyggjaratølini enn vánaligari enn tey hjá Colbert – um tað yvirhøvur er gjørligt, skrivaði forsetin á Truth Social í nátt.

Stephen Colbert var vertur á "The Late Show With Stephen Colbert" á CBS, men eftir at hann í juli hevði at móðurfelagnum hjá sjónvarpsstøðini, Paramount, fyri at hava gjørt semju við Donald Trump, var eisini hansara show tikið av skrá – og Colbert fekk sekkin.

Donald Trump hevur í óteljandi dagføringum á sosialu miðjunum gjørt vart við, at honum als ikki dámar Jimmy Kimmel og hansara skemt. Hann hevur fleiri ferðir sagt, at hann átti at fingið sekkin frá sjónvarpsstøðini, hann hevur arbeitt fyri við sínum “Jimmy Kimmel Live!” síðan 2003.

Stephen Colbert

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2025

Japan: Nærum 100.000 íbúgvar yvir 100 ár

Ongantíð áður hevur Japan havt so nógvar íbúgvar, sum eru 100 ár ella eldri – av teimum nærum 100.000, sum eru fyltir 100 ár, eru 88 prosent kvinnur

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ongantíð áður hevur Japan havt so nógvar íbúgvar, sum eru 100 ár ella eldri.

Sambært japanska heilsumálaráðnum finnast í løtuni 99.763 japanarar, sum eru fyltir 100 ár. 88 prosent av teimum eru kvinnur.

Japan hevur eisini hægsta livialdurin. Hildið verður, at orsøkin til hetta er, at færri fólk í Japan doyggja av hjartasjúkum og vanligum krabbasjúkum sum bróst- og prostatakrabba í mun til aðrastaðni. Her spælir sunnur kostur og rørsla eisini ein leiklut, skrivar BBC.

Elsti persónur í Japan í løtuni er 114 ára gamla Shigeko Kagawa. Elsti maður í Japan er 111 ára gamli Kiyotaka Mizuno.

Tá japansku myndugleikarnir byrjaðu at skráseta fólk, sum vóru farin uppum 100 ár, í 1963, vóru 153 fólk í Japan, sum vóru fylt 100. Í 1981 var talið komið uppá 1.000, og í 1998 var talið 10.000.

Í apríl 2025 búðu 123,4 milliónir fólk í Japan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2025

Elbilar skulu taka ruskið

Býráðið samtykti hóskvøldið eitt tilboð uppá góðar 13,6 millióniur krónur við el-ruskbilum. Tað verður galdandi frá 1. oktober 2026

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tórshavnar býráð hevur samtykt at taka av tilboði frá Spf. Landleiðini um ruskinnsavnan.

Talan er um eitt tilboð uppá góðar 13,6 milliónir krónur fyri ruskinnsavnan við el-ruskbilum. Nýggi sáttmálin skal byrja 1. oktober 2026 og er galdandi fyri 12 ár.

Tríggir arbeiðstakarar góvu tilsamans fimm tilboð um ruskinnsavningina – trý tilboð við el-ruskbilum og tvey tilboð við diesel-ruskbilum. Tilboðið hjá Spf. Landleiðini var tað lægsta við el-ruskbilum.

Verandi sáttmáli, sum Tórshavnar kommuna hevur við IR-Lastbilar um ruskinnsavning í Tórshavnar kommunu, gongur út 30. september 2026.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2025