Landsstýrismaður vil ikki koppsetast - ikki enn

- Fólk geva sær ov lítið far um, hvørjar avleiðingar kunnu vera av hesum koppsetingunum, sum vit kenna ov lítið til, heldur Jenis av Rana

Jenis av Rana (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Jenis av Rana, landsstýrismaður við uttanríkis- og mentamálum, kennir seg ikki nóg tryggan við koppsetingini ímóti covid-19, so hann fer ikki at lata seg koppseta fyribils.

Tað segði landsstýrismaðurin við VP í vikuni.

- Vit kenna ov lítið til langtíðarhjáárinini av teimum koppingarevnum, sum eru tøk á marknaðinum. Og vit hava eisini sæð fleiri dømi um, hvussu ósikkurt alt er, tí fleiri lond eru steðgað við at brúka ávís sløg av koppingarevni, sigur landsstýrismaðurin við Vágaportalin.

Landsins myndugleikar koppseta annars við fullari ferð, og 36 prosent av Føroya fólki hava fingið fyrra prikið meðan 14,7 prosent hava fingið tað seinna. Í kvøld koma umleið 6800 skamtar við koppingarevni til landið, so tølini fara at vaksa næstu dagarnar.

Jenis av Rana er sjálvur lækni, og má tí sigast at hava førleikarnar upp á pláss til at hava eina mening um evnið. Hann sigur, at vanliga ganga tað fýra til fimm ár, áðrenn ein við vissu kann siga, at eitt koppingarevni ella heilivágur sum heild er trygt at brúka.

- Eg haldi, at fólk geva sær ov lítið far um, hvørjar avleiðingarnar kunnu vera av hesum koppsetingunum, sum vit, eftir mínari meining, kenna ov lítið til. Tað kann skjótt vísa seg, at hetta er ein løtuvinningur, sum vit fáa, sigur Jenis av Rana við VP.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mai 2021

Jenis av Rana veit hvat hann tosar um, men tað er ikki hansara borð

Hetta skapar órógv, sigur løgmaður um útsøgnina hjá Jenis av Rana um, at landsstýrismaðurin ikki ætlar at lata seg koppseta, nú landsstýrið annars prikar føroyingar við fullari ferð. Landsstýrismaðurin kennir seg ikki nóg tryggan at koppseta seg

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

- Hetta skapar órógv.

Tað segði Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, við útvarpið eftir at Jenis av Rana, landsstýrismaðurvið VP segði, at hann ikki ætlaði at lata seg koppseta móti covid-19.

Hetta er ikki ein og hvør landsstýrismaður. Jenis av Rana er sjálvur lækni, og er tí væl ílatin til at hava eina meining um evnið. Tískil vigar ein slík útsøgn nógv, men løgmaður heldur ikki at landsstýrismaðurin í uttanríkis og mentamálum skal blanda seg uppí heilsumál.

Jenis av Rana (Savnsmynd: Sverri Egholm)

Jenis av Rana segði við VP, at alt koyrir upp á undantaksloyvi sum er við koppsetingunum, og at hann ikki kennir seg nóg tryggan. Vit kenna ov lítið til langtíðarhjáárinini av teimum koppingarevnum, sum eru tøk á marknaðinum, sigur landsstýrismaðurin.

- Tað er eingin ivi um, at Jenis av Rana veit hvat hann tosar um, men tá tað kemur til tað, at hann er landsstýrismaður er hann ikki landsstýrismaður í heilsumálum. Vit hava landsstýrisfólk sum fyrisita sítt málsøki. Í hesum førum, tá tað snýr seg um vaksinur, er tað landsstýrismaðurin í heilsumálum, sum stingur út í kortið hvør politikkurin skal vera, sigur løgmaður.

- At tað eru ymsar meiningar í landsstýrinum millum landsstýrisfólk, er ikki nakað nýtt, men sjálvandi skapar tað órógv, tá ein av landsstýrismonnunum fer út alment og boðar frá tí. Hetta er nakað vit fara at taka upp í landsstýrinum, og hetta skal ikki endurtaka seg, sigur Bárður á Steig Nielsen.

Løgmaður ger tó greitt, at tað ikki eru boð frá landsstýrinum, um at øll skulu koppsetast móti korona.

- Tað er frítt hjá borgaranum at taka eina vaksinu ella ikki. Tað er ikki nakað páboð. Tað hevur tvørtur ímóti verið sagt frá byrjan av, at tað stendur einum og hvørjum frítt at taka av ella lata vera.

- Eg haldi nú ikki at Jenis er komin við nakrari tilráðing um hvat Føroya fólk skal gera. Hann sigur bara, hvat hann persónliga fer at gera.

Løgmaður ber kortini ikki ótta fyri, at sperðil kemur í koppsetingarætlanina orsakað av útsøgnini hjá landsstýrismanninum.

- Tað er altjóða viðurkent, at hendan vaksinan er tann besta higartil og tann, sum er viðmæld at fólk taka fyri at fáa bart smittuna niður. Alternativið er, at man ikki letur seg koppsetta og livur í óttanum av at fáa korona, segði løgmaður.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mai 2021

Læknafelagið mælir føroyingum til at koppseta seg

Tað er væl kent, at allur heiligvágur kann hava hjáárin. Hetta er eisini galdandi fyri covid-19 koppsetingarnar, hóast at hjáárinini til hesar koppsetingar hava verið fá. Við Pfizer/BioNTech-koppingarevninum eru ikki enn staðfest álvsarslig óvæntaði hjáárin

Pál Weihe, formaður í Læknafelagi Føroya (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað hevur elvt til nógv kjak seinastu dagarnar, at Jenis av Rana, landsstýrismaður í uttanríkis og mentamálum, men eisini lækni, segði at hann ikki fór at lata seg koppseta imóti covid-19. Ikki fyrr enn hann kendi møgulig langtíðarhjáárin av koppsetingini.

Men Læknafelagið sigur í fráboðan í dag, at tey mæla føroyingum at koppseta seg ímóti covid-19.

- Koppsetingarnar móti covid-19 eru eitt týdningarmikið vápn ímóti koronafarsóttini, og Læknafelag Føroya mælir Føroya fólki til at lata seg koppseta móti covid-19, um tey tola at verða koppsett. Í Føroyum verður koppsetingin Comirnaty, frá Pfizer/BioNTech, nýtt. Hendan koppsetingin er bæði trygg og serstakliga effektiv, sigur felagið.

- Tað er væl kent, at allur heiligvágur kann hava hjáárin. Hetta er eisini galdandi fyri covid-19 koppsetingarnar, hóast at hjáárinini til hesar koppsetingar hava verið fá. Tað eru koppsett omanfyri 100 milliónir í verðini við Pfizer/BioNTech, uttan at tað enn eru staðfest álvarslig óvæntaði hjáárin.

- Tá vit hyggja út um landoddarnar, síggja vit at covid-19 støðan enn er hættislig í fleiri støðum í heiminum. Vit kunnu tíverri ikki taka fyri givið, at vit í Føroyum ikki aftur verða rakt av hesum virusinum, og tí eiga vit at royna at verja okkum sum best ímóti tí. Tann besta verjan vit hava er, umframt at steðga smittunispjaðing, at fólk lata seg koppseta.

- Koppsetingarnar hava víst seg at vera tryggar, men eisini effektivar, bæði at forða fyri smittu ímillum fólk, og í uppaftur størri mun at verja ímóti álvarsligari sjúku og deyða av covid-19.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mai 2021

23 prosent hava verið úti fyri kynsligum harðskapi

Umfatandi kanning gjørd av harðskapi í Føroyum

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

23 prosent av føroyingunum hava upplivað at vera úti fyri kynsligum harðskapi av onkrum slag.

Hetta kemur fram í eini umfatandi kanning, sum Sig frá-átakið undir Almannamálaráðnum hevur latið gjørt.

Kanningin varð løgd fram á Almannamálaráðnum hósdagin.

Í flestu førum er talan um kynsligan harðskap av tí mildasta slagnum, sum spurt varð um, tí 18 prosent svaraðu ja til: “Hevur onkur móti tínum vilja nomið við teg – kynsliga?”.

Tíggju prosent hava upplivað, at onkur hevur “roynt at noytt seg til samlegu”, fýra prosent hava upplivað, at onkur hevur “tvungið seg til samlegu” og níggju prosent hava upplivað kynsligan ágang av øðrum slag.

Í øllum førum er tað nógv fleiri konufólk enn mannfólk, sum hava upplivað slíkt, vísir kanningin, sum Lóður hevur gjørt. 

Kanningin vísir eisini, at 36 prosent hava upplivað kroppsligan harðskap.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mai 2021

- Ongin skal vera fyri harðskapi ella ágangi

Landsstýriskvinnan vil hava null-hugsjón tá um harðskap og kynsligan ágang ræður

Elsebeth Mercedes Gunnleygsdóttir

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

- Ongin í Føroyum skal vera fyri harðskapi ella ágangi. Tað segði Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttir, landsstýriskvinna við almannamálum, millum annað, eftir at úrslit frá stórari kanning um harðskap vórðu løgd fram hósdagin.

Meira enn ein triðingur, 36 prosent, av teimum spurdu hava verið fyri onkrum slagi av harðskapi. Og 23 prosent – ella meira enn fimti hvør – av teimum spurdu hava verið fyri kynsligum ágangi.

Harðskapur og kynsligur ágangur hava sera álvarsligar fylgjur fyri tey, sum eru rakt. Tí sambært kanningini eru nógv teirra,  sum hava verið fyri kynsligum ágangi, plágað av tungum tonkum, vónloysi, einsemi og trupulleikum í parlagnum.

Tey eru eisini í nógv størri mun, enn onnur, arbeiðsleys ella óarbeiðsfør.

- Hetta eru tøl, ið tala, og arbeiðið at basa harðskapi og ágangi, er ikki liðugt, staðfestir landsstýriskvinnan, sum ætlar sær at halda fram við hesum týdningarmikla arbeiði:

- Vit skulu krevja eina null-hugsjón, tá um harðskap og kynsligan ágang ræður”, sigur hon.

Kanningina, sum varð løgd fram fyrrapartin, hevur Setrið gjørt fyri Almannamálaráðið. Lóður stóð fyri at savna inn dáturnar, og spurt varð um harðskap av ymsum slag og um, hvussu harðskapur ávirkar lívsgóðskuna hjá fólki.

Umleið 2.000 tilvildarliga vald fólk í aldrinum 18-75 ár vórðu spurd, og umleið 1.100, ella 51 prosent, hava svarað.

Hetta er tann fyrsta kanningin av sínum slag, og seinni í ár verður ein nýggj kanning gjørd, tá av støðuni hjá teimum, sum í dag eru børn og ung.

- At fáa til vega nágreiniliga vitan um hetta økið hevur alstóran týdning, og eg eri fegin um, at vit nú hava eitt enn betri grundarlag at arbeiða við. Tí við álítandi tølum av slíkum slagi ber til at leggja arbeiðið til rættis á besta hátt, sigur Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttir, landsstýriskvinna við almannamálum.

Úrslitini síggjast her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mai 2021

Vestergaard: Russarar eru ikki okkara fíggindar

Fiskimálaráðharrin mælir til, at føroyingar sjálvir reka eftirlitsradara á Sornfelli. Talan er ikki um eitt hernaðarmál, men eitt eftirlitsmál, og tí eigur Vørn at standa fyri radaranum

Jacob Vestergaard (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

- Vit eiga at taka frástøðu frá retorikkinum hjá danska verjumálaráðharranum og ávísum føroyskum politikarum, um at vit hava brúk fyri verju frá Danmark/NATO móti fíggindanum fyri eystan, Russlandi.

Soleiðis skrivar Jacob Vestergaard, landsstýrismaður við fiskivinnumálum í lesarabrævi, har hann vísir á, at tað er óneyðugt hjá okkum at óttast fyri russum.

- Russland er ikki okkara fíggindi, tvørtur ímóti. Russland er okkara trúgvi samstarvspartnari á fiskivinnuøkinum, og góður marknaður fyri okkara útflutning av fiski, skrivar fiskimálaráðharrin.

Jacob Vestergaard gongur sostatt stikk ímóti tí, sum flestu føroyskir politikarar higartil hava sagt í málinum um eftirlitsradaran, nevniliga at Føroyar eru ein natúrligur partur av vesturheiminum og harvið verjusamgonguni, Nato.

Ger ikki Føroyar til bumbumál
Jacob Vestergaard vísir eisini aftur tosinum um, at ein radari ger Føroyar til eitt bumbumál.

- Eg trúgvi als ikki uppá eitt vápnað stríð millum NATO og Russland, tí at tað tænir hvørgum og kann í ringasta føri vera oyðandi fyri allan heimin. Og tí er spurningurin um Føroyar eru eitt bumbumál av hypotetiskum slag, skrivar landsstýrismaðurin.

Jacob Vestergaard vísir á, at hann í sínum starvi sum fiskimálaráðharri hevur havt sera gott samstarv við russar, “...eitt samstarv, sum hevur tænt okkum væl. Vit hava altíð roknað russarar sum okkara nærmastu samstarvsfelagar”.

Hinvegin er støðan heilt øðrvísi við londunum í ES og Bretlandi, sum øll eru limir í Nato, leggurhann afturat.

“Í skrivandi stund, hava vit onga fiskiveiðuavtalu við ES og Bretland. Somu lond hava tikið grundarlagið burtur undan makrelsemjuni, tí tey hava noktað okkum atgongd at fiska makrel í teirra sjóøki”, skrivar hann og tekur uppaftur, at tað vóru hesu somu lond, Danmark íroknað, sum settu handilsbann móti føroyingum og stongdu flutningsleiðirnar til marknaðir aðrastaðni í heiminum.

Tað eru hesi somu lond, sum nú vilja misbrúka føroyska jørð til egin áhugamál. Føroyar skulu bara lata og einki fáa, og enntá revsast, um vit ikki vilja lýða boð, sum ganga ímóti okkara áhugamálum, skrivar Jacob Vestergaard.

Landsstýrismaðurin vísir á, at tað einasta rætta er, at føroyingar sjálvir eiga og reka radaran.

“Tey sum vilja hava radaran settan upp, skulu so gjalda fyri tær upplýsingar tey vilja hava, og á tann hátt rinda fyri íløguna og raksturin av radaranum. Sostatt skal radaramálið ikki viðgerast sum eitt hernaðarmál undir donskum málsræði, men sum eitt eftirlitsmál undir føroyskum málsræði, har rætti myndugleikin er okkara eftirlitsstovnur Vørn”.

Alt lesarabrævið hjá Jacob Vestergaard kann lesast her  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mai 2021

- Fyri Føroyar er eitt burðardygt Arktis altavgerandi

Hetta segði løgmaður millum annað í røðu sínu í Reykjavík hósdagin. Fyri fyrstu ferð nakrantíð hevur arktiska ráðið lagt til rættis og samtykt eina niðurskrivaða ætlan fyri framtíðina í arktiska økinum. Hon er býtt í trý høvuðsøki, har umhvørvisverja er nummar eitt

Bárður á Steig Nielsen og amerikanski uttanríkisráðharran, Anthony Blinken, samskiftu áðrenn sjálvan fundin (Mynd: lms.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Hósdagin hevði løgmaður orðið í arktiska ráðnum í Reykjavík. Har legði Bárður á Steig Nielsen millum annað dent á føroyska leiklutin í Arktis og vaksandi týdningin hjá arktiska ráðnum í samband við veðurlagsbroytingar.

- Fyri Føroyar er eitt burðardygt Arktis altavgerandi. Okkara havøki er næstan 200 ferðir so stórt sum okkara landøki. Vit eru søguliga ávirkað av og bundin av havinum – eisini arktiska havinum. Tí eru vit tilvitað um veðurlagsvandan og møguligar avleiðingar av teimum, segði løgmaður millum annað í røðuni.

Áðrenn fundin í íslendska høvuðsstaðnum fekk løgmaður millum annað orðið á amerikanska uttanríkisráðharran Anthony Blinken og russiska uttanríkisráðharran Sergej Lavrov. Seinni hósdagin fór løgmaður á fund við íslendska uttanríkisráðharran, Guðlaug Þór Þórarson.

Arktiska ráðið samtykkir strategiska ætlan
Fyri fyrstu ferð nakrantíð hevur arktiska ráðið lagt til rættis og samtykt eina niðurskrivaða ætlan fyri framtíðina í arktiska økinum.

Ætlanin, sum limalondini hava arbeitt við, og sum íslendski formansskapurin hevur staðið á odda fyri, er býtt í trý høvuðsøki: (1) umhvørvisverja, (2) burðardygg sosial og búskaparlig menning og (3) eitt styrkt arktiskt ráð.

Arktis hitnar tríggjar ferðir skjótari enn flest onnur øki í heiminum, og tí fyltu veðurlagsbroytingar nógv á fundinum hjá arktiska ráðnum fyrrapartin.

Íslendski formansskapurin í arktiska ráðnum endaði hósdagin, og Russland tekur yvir formansskapin næstu tvey árini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mai 2021

Jenis: Góð samrøða við Blinken

- Tíðin krevur broytingar í ríkisfelagsskapinum, segði landsstýrismaðurin við danskar miðlar eftir fundin í uttanríkisráðnum mánadagin

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

- Eg eri nøgdur við, at nýggja amerikanska stjórnin ikki hevur broytt politikk viðvíkjandi viðurskiftunum við Føroyar.

Soleiðis segði Jenis av Rana, landsstýrismaður, eftir fundin við amerikanska uttanríkisráðharran, Antony Blinken í Keypmannahavn mánadagin.

Í samrøðu við Lotte Mejlhede hjá TV2 fyri eftir fundin fegnaðist hann um, at amerikanski uttanríkisráðharrin vísti áhuga fyri Føroyum, og var sinnaður at halda fram við samstarvinum, sum byrjaði við undanfarna uttanríkisráðharra, og samstarvsavtaluni millum Føroyar og USA, ið varð gjørd í USA.

Hann upplýsti, at teir báðir tosaðu um føroysku umboðanina í Washington og var sera áhugaður at hoyra um føroysku ætlanirnar um at lata eina sendistovu upp í amerikanska høvuðsstaðnum.

Ríkisfelagsskapurin krevur broytingar
Í donskum miðlum var mánadagin størri áhugi at hoyra um hvussu støðan í ríkisfelagsskapinum er, eftir at nýggi grønlendski landsstýrismaðurin við uttanríkismálum, Pele Broberg frá flokkinum Naleraq gjørdi greitt, at hann umboðar Grønland og ikki ríkisfelagsskapin á fundinum við Blinken. Nýggja grønlendska landsstýrið hevur eitt greiðari ynski um grønlendskt sjálvstýri, enna undanfarna landsstýri hevði.

Jenis av Rana vísti í samrøðuni á, at neyðugt er við broytingum í ríkisfelagsskapinum.

- Heimurin broytist, og tað má ríkisfelagsskapurin eisini, segði Jenis av Rana, og vísti á, at danski uttanríkisráðharrin hevur víst forstáilsi fyri, at Føroyar og Danmark ynskja at reka uttanríkispolitikk á jøvnum føti við Danmark.

- Tíðin krevur, at vit  eru meira sjálvstøðug á altjóða støði, segði Jenis av Rana. 

Pele Broberg, nýggjur grønlendskur landsstýrksmaður við uttanríkismálum (Mynd: EPA)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mai 2021

Amerikanska stjórnin sendi boð eftir Ocean Rainforest úr Føroyum

Tá amerikanski uttanríkismálaráðharrin, Antony Blinken við fygli, vitjaði í danska høvuðsstaðnum í vikuni, vildi tey hitta fyritøkur, sum ganga undan við at menna viðvarðandi orkuloysnir, og boð varð m.a. eftir Ocean Rainforest úr Føroyum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tá amerikanski uttanríkisráðharrin Blinken við fylgi vitjaði í Keypmannahavn vildu tey hitta fyritøkur, sum ganga undan við at menna viðvarðandi orkuloysnir, og fremja burðardyggar hættir at minka um veðurlagsbroytingar.

Stóru donsku fyritøkurnar Ørsted, Vestas, Haldor Topsøe, Novo Nordisk Fonden og BIG Arkitektar vóru bodnar á fund, og harafturat vóru boð send til Ocean Rainforest úr Føroyum um at taka lut á fundinum við umboðini fyri amerikansku stjórnina.

Amerikanskir myndugleikar hava fyrr sent boð eftir Ocean Rainforest, tí stórur áhugi er fyri taraaliskipanini, sum felagið hevur ment og roynt í drúgt áramál í Funningsfirði.

Seinastu tvey árini hevur Ocean Rainforest arbeitt við at laga føroysku aliskipanina til umstøðurnar fram við kaliforniastrondini í samstarvi við amerikanska orkumálaráðið, sum fíggjar stóran part av verkætlanini. Fýra fólk starvast hjá Ocean Rainforest í Kalifornia.

Á fundinum vísti felagið á, at loyvismannagongdirnar mugu gerast einfaldari, um verulig ferð skal koma á taraaling og gagnnýtslu av havøki til at framleiða burðadygga orku og minka um útlátið av CO2.

Ocean Rainforest takkaði fyri álitið amerikanskir myndugleikar sýndu felagnum, og mælti til at víðkað samstarvið tvørtur um Atlantshav, so meiri ferð kemur á taraalingina í Evropa og Amerika.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mai 2021

Jarðfrøðingarnir høvdu trygdarskeið

Tær varnaðust ongantíð vandan – tí brúktu tær ikki trygdarútgerðina í Sandoyartunnlinum

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Teir báðir jarðfrøðingarnir hjá Jarðfeingi, sum seinasta fríggjadag vóru fangaðar inni í Sandoyartunnlinum meðan ein ljósmotorur brendi, merktu ongantíð til royk. Ikki fyrr enn tey sóu ljósini frá sløkkiliðsbilinum, sum kom eftir teimum, løgdu tær til merkis, at luftin ikki var so góð.

Tí harmast tær um, at fólk hava fingið fatan av, at tær ikki vóru fyrireikaðar til eina slíka vandastøðu eftir at hava hoyrt teirra frágreiðingar í útvarps- og sjónvarpstíðindunum fríggjakvøldið.

Ta uppfatanina fingu vit eisini her á Portalinum og Blaðnum Vikuskifti, og út frá teirri uppfatanini, varð oddagreinin í seinasta nummari av Blaðnum Vikuskiftið skrivað.

Tær hava sent okkum hesa frágreiðing:

“...  vit (hava) báðar tikið trygdarskeið og vóru væl kunnaðar um trygdina í tunlinum. Tað merkir eisini at vit vistu hvat vit skuldu havt gjørt, um vit mettu, at vit vóru í vanda.

Vit høvdu IKKI nakran varhuga av (ella orsøk til at halda), at vit vóru í vanda, av tí at har hvørki var nakar eldur ella roykur at síggja, har vit arbeiddu. Luftin var rein og góð allan vegin, og tað var ikki fyrr enn teir seinastu 10 minutturnar, at vit merktu nakað sum helst í luftini. Tað var ikki tjúkkur roykur, luftin var bara eitt sindur meira støvut og tung, og so skjótt vit løgdu merki til, at luftin byrjaði at bliva í so tung, sóu vit lyktirnar frá bilinum og vistu, at vit sluppu út.

Høvdu vit ikki sæð ein bil tá, so høvdu vit vent við og farið inn í containaran, so trupulleikin var als ikki, at vit ikki vistu hvussu útgerðin skuldi brúkast, ella hvat vit skuldu gera. Vit merktu ongan vanda og høvdu tí onga orsøk til at brúka útgerðina.” 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mai 2021

Farsóttarnevndin og Marita Rasmussen ársins leiðarar

Ársins leiðarar innan tað almenna og tað privata vóru kosnir á Leiðaradegnum í gjár

Michael Boolsen, fúti og formaður í Farsóttarnevndini, tók ímóti heiðrinum

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nevndin, sum undir koronafarsóttini hevur ráðgivið landsstýrinum um hvat vit skulu gera er ársins leiðari hjá tí almenna, og hjá tí privata er Marita Rasmussen kosin ársins leiðari.

Hjá tí almenna vóru Marjun Hanusardóttir, løgmansstjóri og Pál Weihe, leiðari fyri deildini Arbeiðs- og Almennaheilsu tilnevnd. Hjá tí privata vóru umframt Maritu Rasmussen, eisini Fróði Clementsen, stjóri í Teldutænastuni og Martin Restorff, stjóri á Hotel Hilton Garden Inn, tilnevndir.

Dómsnevndin sigur soleiðis um ársins almenna leiðara

Viðkomandi hevur seinasta árið siglt á ókendari farleið uttan at hava nakað sjókort. Viðkomandi tók uppgávuna og ábyrgdina á seg tá tørvurin og óvissan var størst. Viðkomandi framstendur álitisvekajdn iog hevur skapt ró millum manna í einari ófrættakendari tíð, og hevur leitt og vegleitt okkum øll við sera góðum úrslitum sum fólk úti í heimi eisini hava frætt um. Og tey hava megna, at standa í móti einum ovurmiklum trýsti, og hava áhaldandi funnið loysnina.

Ársins leiðari hjá tí almenna er Farsóttarnevndin.

Dómsnevndin sigur soleiðis um ársins privata leiðara

Ársins leiðari hevur seinastu mongu árini verið við í almenna kjakinum á ein sakligan, dugnaligan og virkandi hátt. Hon framstendur stinn, siðilig og samlandi eisini tá stormarnir leika, og er ikki bangin fyri at taka leiðsluna og vísa vegin í truplum málum.

Hon megnar at hugsa stórt og smátt samstundis og megnar at hava nógvar bóltar í luftini í senn.

Ársins leiðari hjá tí privata er Marita Rasmussen, stjóri í Vinnuhúsinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mai 2021

50 ára føðingardagur á Vaglinum

Javni hátíðarhelt leygardagin 50 ára stovningardagin við stórum tiltaki á Vaglinum. Nógv fólk møttu upp.

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

-

Jens Kristian Vang tók myndirnar

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mai 2021

Annika Højgaard heiðrað fyri ótroyttandi arbeiði

Hon hevur stjórnað Ælaboganum síðani tey spældu fyrstu tónaranr fyri skjótt 22 árum síðani. Farna leygardag, á 50 ára stovningardegnum hjá Javna, varð Annika Højgaard heiðrað

Heðin Mortensen, borgarstjóri í Tórshavnar kommunu og Annika Højgaard (Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Leygardagin vóru liðin 50 ár síðani felagið Javni varð stovnað. Nógv fólk hátíðarhildu runda dagin á Vaglinum. Bæði røður og tónleikur vóru á skránni.

Ælabogin spældi eisini nøkur vælumtókt løg.

Annika Højgaard hevur við eldhuga og nærlagni stjórnað orkestrinum øll árini, síðani tey spældu fyrstu tónarnar fyri skjótt 22 árum síðani. Fyri stóra arbeiðið við orkestrinum og í Javna annars øll árini fekk Annika handað eitt blómutyssi og eina serliga bringunál frá Heðini Mortensen, borgarstjóra í Tórshavnar kommunu.

Ælabogin byrjaði í Skansastovu í Havn 28. september í 1990. Fleiri, sum vóru við frá byrjan, eru við enn. Tey hava javnan havt konsertir bæði í Havn og úti um landið, og tey hava somuleiðis verið við til tiltøk uttanlands, bæði í Noregi og Spania. Og altíð hevur Annika Højgaard verið við.

Annika gevur øllum rúm og fær tað besta fram í hvørjum einstaka persóni, skrivar høvuðsstaðarkommunan á heimasíðuni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mai 2021

– Sum eg eri fegin um at Javni kom

Javni er kanska tað besta dømið um, hvussu stóran týdning rørslur og áhugafelagsskapir hava í einum samfelag, og hevur felagið fingið nógv burturúr seinastu 50 árini, segði løgmaður í røðu sínari á hátíðarhaldinum hjá Javna

– Hetta er ein góður dagur. Ein hátíðardagur. Bæði tí, at Javni fyllir 50 ár - og tí vit í dag fáa høvi at feira øll tey nógvu málini, sum Javni hevur arbeitt fyri og fingið ígjøgnum - og sum hava gjørt Føroyar betri, segði Bárður á Steig Nielsen, løgmaður í røðu sínari leygardagin (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

– Javni er kanska tað besta dømið um, hvussu stóran týdning rørslur og áhugafelagsskapir hava í einum samfelagi.

Tað segði Bárður á Steig Nielsen, løgmaður tá hann leygardag seinnapart helt røðu á Vaglinum í sambandi við 50 ára hátíðarhaldinum hjá Javna.

Felagið hjá fólki við menningartarni og familjur teirra hevði 50 ára stovningardag fríggjadagin, og varð tað hátíðarhildið í Havn dagin eftir.

– Sum eg eri fegin um, at Javni kom. At fólk søgdu frá – og vildu hava, at tað var pláss fyri øllum føroyingum í Føroyum.

– Vit eiga jú øll hetta landið. Í felag. Og eingin eigur tað meiri enn nakar annar. Eingin eigur at kunna siga við nakran annan: Nei, tíverri, vit hava ikki pláss fyri tær her í okkara landi, segði løgmaður.

– Seinastu 50 árini hevur Javni staðið sum ein verjugarður - og mint okkum á, at í Føroyum skal tað vera pláss fyri øllum. Og at í Føroyum hava vit brúk fyri øllum. Tað eru góðar og vigtigar áminningar. Tí øll hava nakað at geva, segði hann.

Løgmaður vísti á, at føroyska samfelagið eigur at verða skipað soleiðis at øll, uttan mun til avbjóðingar og fortreytir, skullu kunna liva eitt virkið og sjálvstøðugt lív.

Hóast løgmaður ásannaði, at tað kanska gekk ov seint, eru kortini nógv framstig gjørd seinastu 50 árini, og vísti hann á, at vit eitt nú hava fingið skúlar, seflokkar og serbreytir, umframt bústovnar og umlættingarheim.

– Tað allarmesta av tí góða, sum er hent á hesum økinum, er sprottið úr Javna. Og tað er vert at hátíðarhalda.

– Vit politikarar taka nógvar avgerðir um alt møguligt allatíðina - og vit hava ofta brúk fyri, at onkur skumpar undir okkum. Minnir okkum á tað vigtigasta, segði Bárður á Steig Nielsen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. mai 2021

Kappingin um starvsfólk er gróthørð

Lága arbeiðsloysið í Føroyum hevur við sær, at fyritøkur stríðast fyri at fáa skikkað starvsfólk

(Savnsmynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Lága arbeiðsloysið í Føroyum hevur við sær, at tað nærum er vorðin ein gerandiskostur hjá fyritøkum at stríðast fyri at fáa skikkaði starvsfólk. Men hesar avbjóðingar eru tó ikki bara í Føroyum. Eisini londini kring okkum eru í somu støðu, og tí er kappingin um starvsfólk gróthørð, skrivar Vinnuhúsið á heimasíðuna.

Í eitt nú Danmark er stórur tørvur á faklærdum starvsfólkum. Starvsfólk mangla ikki bert innan byggivinnuna, men eisini innan landbúnað, fiskiskap og ferðavinnu, sigur Dansk Arbejdsgiverforening.

Í 20 prosent av førunum eydnast tað ikki donskum fyritøkum at fáa sett størvini, og í ringasta føri kann støðan føra til ovhitan av búskapinum, sigur Jacob Holdbraad, stjóri í Dansk Arbejdsgiverforening.

Føroya Arbeiðsgevarafelag hevur ferð eftir ferð víst á átrokanadi avbjóðingarnar, sum føroyskar vinnufyritøkur hava í sambandi við vantandi arbeiðsmegi. Um vinnan skal verða kappingarfør er neyðugt at hava góða atgongd til starvsfólk, herundir eisini útlendsk starvsfólk, skrivar Vinnuhúsið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mai 2021

Dátueftirlitið: 372 mál stovnað í fjør

Dátueftirlitið hevur júst latið frá sær ársfrágreiðingina fyri 2020, og í henni sæst, at talið á stovnaðum málum í fjør var hægri enn í 2019

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Talið á stovnaðum málum hjá Dátueftirlitinum í fjør var hægri í fjør í mun til undanfarna ár. Í 2020 vórðu 372 mál stovnað.

Tað sæst í ársfrágreiðingini hjá Dátueftirlitinum, sum varð almannakunngjørd í vikuni.

Umframt at viðgera ítøkiligar umsóknir um loyvir og kærur um viðgerð av persónupplýsingum, hevur Dátueftirlitið svarað nógvum fyrispurningum frá bæði privatum og almennum myndugleikum um nýggju dátuverndarlógina.

Eins og fyri øll onnur, hevur korona eisini sett sín serliga dám á arbeiðið hjá Dátueftirlitinum í 2020.

Løgtingslógin um vernd av persónupplýsingum (dátuverndarlógin) bleiv samtykt í juni 2020, og kom í gildi 1. januar 2021, og Dátueftirlitið brúkti nógva orku í 2020 at fyrireika gildiskomuna.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mai 2021

Mykines: Lendingin skal útbyggjast - brúgvin verður nú skift út

Landsverk boðar frá, at hetta fer at ávirka siglingarvirksemið til og frá Mykinesi, og at brúgvin verður stongd fyri fólki ein part av summarinum.

Væntað verður, at fólk kunnu brúka nýggju brúnna út í Mykineshólm í september (Mynd: Landsverk) 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tvær týðandi verkætlanir verða gjøgnumførdar í Mykines í summar.

Tann fyrra er farin í gongd. Tað er arbeiðið við at skifta brúnna út í Mykineshólm. Hetta merkir, at frá í komandi viku verður brúgvin stongd fyri ferðafólki. Landsverk skrivar á heimasíðu sínari, at arbeiðið við at skifta brúnna fer at hava við sær, at brúgvin verður stongd fyri fólki ein part av summarinum, og at væntandi kunnu fólk brúka nýggju brúnna út í Mykineshólm í september. 

Arbeiði skal eisini gerast við lendinginina í Mykinesi, sum skal útbyggjast í summar, Hetta fer at hava ávirkan á siglingarvirksemið til og frá Mykinesi, skrivar Landsverk á heimasíðu sínari.

Tað fer væntandi í gongd síðst í hesum mánaðinum og fer væntandi at taka umleið fimm vikur frá, tá ið byrjað verður.

- Arbeiðið fer at hava við sær, at plássið til ferðafólk verður minni, ímeðan arbeiðið fer fram. Hetta kann hava við sær, at tað fer at taka longur tíð at fáa fólk av og á oynna. Arbeiðstakarin fer at gera sítt fyri at hjálpa ferðafólki og viðføri trygt uppá pláss.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mai 2021

1580 bilar av landinum til endurvinning

Brennistøðin á Hjalla avskipaði næstan 6.000 tons av jarni og metalli til endurvinningar í fjør

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Kommunala Brennistøðin á Hjalla avskipaði næstan 6.000 tons av jarni og metalli til endurvinning í fjør. Ein stórur partur av hesum eru bilar – í fjør vórðu ikki færri enn 1.580 bilar umhvørvisviðgjørdir á brennistøðini. Restin er elektronikkur og káplar.

Sokallaða umhvørvisviðgerðin umfatar eitt nú avmontering av akkumulatorum og katalysatorum til endurvinning, umframt at tøma bilarnar fyri allar veskur.

Brennistøðin hevur millum annað samstarv við Dugna, sum tekur teldur og dustsúgvarar sundur. Elektronikkur annnars verður flokkaður á brennistøðini.

Í fjør vórðu avskipað 107 tons av elektronikki – harav 49 tons av káplum. Mongdin veksur men vektin minkar, tí elektronikkur gerst alsamt lættari.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mai 2021

Sinnisbati: Hetta er ein syndarlig støða

Bíðilistin til barna- og ungdómspsykiatriina er ov lang, og heitir Sinnisbati á myndugleikar um at játta neyðugu fíggingina til at útgreina fleiri børn og ung

Nevndin í Sinnisbata (Mynd: Sinnisbati)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Bíðitíðin til barna- og umgdómspsykiatriina er umleið 14-15 mánaðir, og í løtuni eru 166 børn og ung á bíðilista. Tað segði Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum í farnu viku í svari til fyrispurning hjá Sirið Stenberg.

Hetta er ein syndarlig støða, heldur Sinnisbati, felagið hjá teimum, ið hava sálarsjúku og avvarðandi teirra.

Høvuðsorsøkin til langa bíðilistan er, at fleiri børn og ung verða ávíst til útgreiningar og viðgerð.

Sinnisbati heitir í skrivi, sum er sent miðlunum, á politiska myndugleikan um at játta neyðugu fíggingina til at útgreina fleiri børn og ung.

Skrivið hjá Sinnisbata er soljóðandi:

166 børn- og ung á bíðilista til Barna- og ungdómspsykiatri í Føroyum.

Hetta er ein syndarligur standur vit eru í, at so nógv eru á bíðilista, og handan hesi børn og ung eru sperdar familjur og onnur avvarðandi. Skúlin t.d. har lærarin er ørkymlaður um næmingin, ítróttarfelagsskapurin har tann, sum er ússaligur kanska ikki kann luttaka longur, vinfólk hjá barninum og tí unga, sum ikki skilja, hvat er á vási o.s.fr.

Hvar hoppar ketan av? Jú, vit mangla fígging, so at fakfólk her heima, og tey, sum vit keypa inn uttanífrá, sleppa til arbeiðis at útgreina hesi, okkara dýrabarasta tilfeingi, børn og ung, sum standa á langa bíðilistanum. Sinnisbati vil staðiliga heita á avvarðandi politiska mynduleika og málaráð at játta hesa fígging, ongantíð ov skjótt, tí vit vita, at skjót hjálp er besta hjálp, tá ið vit tosa um psykiatriskar problematikkir.

Lat okkum, sum landið, ið er ein úrmælingur í at basa og halda koronu frá hurðini, somuleiðis verða heimsmeistari í at hava eina barna- og ungdómspsykiatri, har eingin hongur á einum bíðilista eina løtu ov leingi.

Vit byggja tunnlar og menna okkara undirstøðukervi, hetta er gleðiligt og gott fyri Føroyar. Hetta kostar milliónir, og í nøkrum føri milliardir, og okkara politiska skipan himprast ikki serliga nógv við at fara undir hesar risa verkætlanir. Sinnisbati vil heita á tykkum, sum taka politiskar avgerðir, og kunnu játta tann pening, sum skal til á psykiatriska økinum, ið útgreinar og viðgerð okkara ungu, um at sýna somu vælvild, sum víst verður á undirstøðukervsøkinum. Felags fyri báðar íløgur er, at tær í longdini spara seg sjálvar inn aftur fleirfaldað.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mai 2021

ALS: 2020 royndist væl - hóast korona

Áttanda árið á rað var arbeiðsloysið í Føroyum við árslok í 2020 tað lægsta yvirhøvur samanborið við onnur lond í Evropa

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Eftir níggju ár við minkandi arbeiðsloysi kvinkaði arbeiðsloysið uppeftir í 2020. Í miðal fyri alt árið 2020 var arbeiðsloysið 1,5 prosent, sum er nakað hægri enn í 2019, tá arbeiðsloysið í miðal fyri árið var 1,1 prosent.

Talið á fólkum, sum vóru rakt av arbeiðsloysið fór úr 399 í ársmiðal fyri 2019 upp í 546 fyri 2020.

Arbeiðsloysið í Føroyum er kortini sera lágt, og áttanda árið á rað var arbeiðsloysið í Føroyum við árslok í 2020 tað lægsta yvirhøvur samanborið við onnur lond í Evropa.
Noreg er tað Norðurlandið, har arbeiðsloysið er lægst – næst eftir Føroyar. Við árslok í 2020 var arbeiðsloysið í Noreg 5% - samanborið við 1,3 prosent í Føroyum við árslok 2020.

Ársroknskapurin hjá ALS fyri 2020 varð samtyktur av stýrinum fyri ALS í farnu viku, og hann vísir eitt avlop á 37,1 milliónir krónur, sum er væl minni, enn tað var árið frammanundan. Orsøkin til tað var serligi hjálparpakki 1, sum kostaði ALS 128,5 milliónir krónur.

Á Grækarismessu 2020 boðaði løgmaður frá, at føroyska samfelagið skuldi niður í ferð orsakað av korona-smittuni, sum var komin til Føroyar, og longu dagin eftir gjørdi Føroya Arbeiðsgevarafelag greitt, at skuldi sleppast undan hópuppsagnum hjá føroyskum arbeiðsgevarum, so var neyðugt alt fyri eitt at seta ein hjálparpakka í gildi, sum tryggjaði starvsfólkum á privata arbeiðsmarknaðinum okkurt slag av lønarískoyti.

Tað var skjótt greitt, at tað fór at verða Arbeiðsloysisskipanin, sum skuldi fáa í lag og standa fyri fyrsta hjálparpakkanum.

Mett var, at ALS-grunnurin var so mikið væl fyri fíggjarliga, at hann megnaði at lofta fíggjarligu avbjóðingunum við hesi serligu korona-skipanini. Og so hevði grunnurin eisini drúgvar royndir og hóskandi skipanir at sita fyri slíkari serskipan.

Sunnudagin 15. mars almannakunngjørdi landsstýrið hjálparpakkan, og mánadagin 23. mars – bara 11 dagar eftir at løgmaður hevði kunngjørt, at Føroyar skuldu niður í ferð - var klárt at taka ímóti fyrstu tilmeldingunum til serligu korona-skipanina.

Tað gingu bara nakrir heilt fáir dagar, so hevði ALS fingið oman fyri 3.000 umsóknir um lønarískoyti, og tá skipanin endaði 31. august høvdu næstan 4.800 ymiskir persónar fingið lønarískoyti úr hjálparpakka 1.

Fram til 30. juni rindaði ALS allan kostnaðin av hjálparpakkanum, meðan landið rindaði kostnaðin frá 1. juli fram til 31. august 2020.

Samlaði kostnaðurin av hjálparpakka 1 var 147,8 milliónir krónur. Parturin, ið ALS rindaði, var 128,5 milliónir krónur, meðan parturin, sum landið rindaði, var 19,3 milliónir krónur.

Hóast ALS við hesi skipanini fekk eina óvæntaða útreiðslu á 128,5 milliónir krónur, so gjørdist ársúrslitið kortini eitt avlop á 37,1 milliónir krónur.

Nógva virksemið og jaliga gongdin í føroyska samfelagnum sæst aftur í ársroknskapinum.

Samlaðu inngjøldini settu aftur met í 2020. Tey gjørdust samanlagt 253,2 milliónir krónur, sum er neyvt 8 mió. krónur meiri enn undanfarna ár, og sum er tað mesta nakrantíð.

Íroknað hjálparpakka 1 vóru samlaðu útgjøldini 206 mió. krónur. Av hesi upphædd vóru útgjøldini um hjálparpakkan 128,5 milliónir krónur, og útgjøldini av øðrum arbeiðsloysis¬stuðli var 77,5 milliónir krónur, sum var stívliga 26 milliónir meiri enn árið fyri.

Útgjøldini av vanligum arbeiðsloysisstuðli vuksu úr 30,5 milliónir krónum upp í 50,2 milliónir, og eisini útgjøldini um fiskavirkisskipanina vuksu nógv - úr 14,5 milliónum krónum upp í 21,3 milliónir, sum svarar til sløk 47 prosent. Høvuðsorsøkin til tað er vánaligur fiskiskapur og so tað, at marknaðirnir úti í heimi hava verið ávirkaðir av korona-farsóttini.

Tekniska úrslitið – tað er munurin millum samlaðu inngjøldini og samlaðu útgjøldini – gjørdist eitt avlop á 47,1 milliónir krónur í mun til 193,9 milliónir krónur í 2019.

Talið av ársverkum minkaði triðja árið á rað. Tað vóru trý færri ársverk í 2020 samanborið við 2019. Hinvegin hækkaðu starvsfólkakostnaðirnir við 2,2 milliónum krónum í 2020. Orsøkin til tað er, at starvsfólkini á ALS arbeiddu mest sum nátt og dag at tryggja øllum teimum sløku 5.000 fólkunum, sum vóru í serligu korona-skipanini, lønarískoyti rættstundis. Hetta hevði við sær sera nógv úrtíðararbeiði og harvið hægri starvsfólkakostnað.

Tað er vorðið alsamt bíligari at reka ALS hesi seinastu nógvu árini. Samlaðu rakstrarkostnaðirnir vóru fýra milliónir krónur í 2020, sum er ein mió. krónur minni enn árið fyri. Tað svarar til eina sparing á 20 prosent.

Rakstrarkostnaðirnir í 2020 vóru teir lægstu síðani 1995, og samanborið við rakstrarkostnaðirnar hjá donskum a-kassum, so er ALS væl bíligari enn donsku a-kassarnir at reka.

Samlaðu fíggjarognirnar vuksu við 32,8 milliónum krónum og vóru 895 milliónir krónur við árslok í 2020.

Avkastið av fíggjarognunum var ikki eins gott í 2020, og tað var í 2019. Samlaðu fíggjarinntøkurnar vóru 12,5 milliónir krónur sum svarar til eitt avkast á 1,4 prosent, sum er nakað minni, enn tað hevur verið undanfarin ár. Í 2019 vóru samlaðu fíggjarinntøkurnar 26,1 milliónir krónur.

Ársúrslitið í 2020 var eitt avlop á 37,1 mió. krónur, sum er 162,6 mió. krónur minni enn í 2019.

Við árslok var eginognin 948,1 milliónir krónur, sum er tað mesta í søgu ALS.

– Stýrið og stjórn eru væl nøgd við úrslitið. Hóast ALS bar mesta kostnaðin av hjálparpakka 1, so hevði Arbeiðsloysisskipanin kortini avlop, og tað fegnast vit um. Tað er eisini gleðiligt, at arbeiðsloysið ikki vaks stórvegis eftir, at hjálparpakkin fór út gildi, og at tað enn er sera lágt arbeiðsloysi í Føroyum. Við avlopinum í 2020 er Arbeiðsloysisskipanin styrkt enn meira, langtíðarhaldførið er tryggjað, og skipanin er fíggjarliga væl fyri at standa ímóti bakkøstum, sum kunnu koma”, sigur Magni á Deild Olsen, stjóri hjá ALS.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. mai 2021

Bæði út- og innflutningur minkaði í koronaárinum

Minkaða virksemið farna 12 mánaðaskeiðið sæst aftur í hagtølunum hjá Hagstovuni

(Mynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað ber nú til at staðfesta, at vit í Føroyum útfluttu fyri meira enn hálvaaðru milliard krónur minni í koronaárinum, enn sama tíðarskeið frammanundan.

Hagstovan hevur júst dagført útflutningin og innflutningin fyri mars mánað, og staðfestast kann nú hvussu tølini síggja út í 12 mánaða skeiðinum har korona herjaði Føroyar og heimin - frá apríl 2020 til og við mars 2021.

Útflutningurin var góðar átta milliardir krónur, og hetta er meira enn hálva aðru milliard minni enn sama tíðarskeið frammanundan.

Tað er minni útflutt í flestøllum vørubólkum, staðfestir Hagstovan á heimasíðuni.

Minkingin av útfluttum laksi er oman fyri hálva milliard krónur. Tað er ein minking á 13 prosent. Nøgdin var áleið tann sama.

Útflutningurin av toski er minkaður næstan 400 milliónir krónur, sum svarar til eina minking á 33 prosent. Minkingin er 34 prosent í nøgd fyri tosk.

Eisini er minni útflutt av makreli. Har er minkingin 272 milliónir krónur, sum er 28 prosent. Í nøgd er minkingin 15 prosent.

Innflutt fyri hálva milliard minni
Innflutningurin í sama tíðarskeiði er eisini minkaður. Samlaði innflutningurin var góðar átta milliardir krónur, sum er ein hálv milliard minni enn 12 mánaða skeiðið frammanundan.

Skipainnflutningurin er minkaður 450 milliónir krónur, og vit hava eisini brúkt 338 milliónir krónur minni upp á brennievni, serliga vegna lægri prís á brennievni.

Tað sum er innflutt til beinleiðis húsarhaldsnýtslu er tó vaksið 200 milliónir ella 12 prosent.

Innflutningurin av maskinum, útgerð og tilfari til vinnuna er vaksin, tó er minni innflutt av byggitilfari hetta tíðarskeiði, skrivar Hagstovan. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. mai 2021

350 metrar av grótlaðing avhendaðir Sjóvar kommunu

J&K Petersen hevur lagað grót við sjóvarmálan við tunnilsmunnan á Strondum. Sjóvar kommuna hevur nú fingið eitt øki upp á 18.000 fermetrar. Nú skal avgerast hvat økið skal brúkast til

(Mynd: J&K Petersen)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í vikuni avhendaði J &. K Petersen grótlaðing til Sjóvar kommunu. Avhendingin fór fram í hølunum hjá kommununi.

Sáttmálin varð undirskrivaður við endan av 2018, og arbeiðið er gjørt í tveimum umførum, soleiðis at hetta er tillagað í mun til arbeiðið í sambandi við Eysturoyartunnilin og tunnilsmunnan á Strondum.

Tunnilin lat upp í seinnu helvt av desember 2020, og eftir hetta varð seinasta hond løgd á grótlaðingina. Arbeiðið hevur umfatað 350 metrar av grótlaðing við sjóvarmálan við tunnilsmunnan á Strondum.

Artur Johansen, borgarstjóri í Sjóvar kommunu, sigur í tíðindaskrivi, at kommunan nú hevur fingið eitt øki upp á umleið 1800 fermetrar, sum kann brúkast til framtíðar virksemi. Kommunan arbeiðir í løtuni við kanningum og ætlanum, kanningum og møguleikum, um hvussu økið best kann brúkast.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mai 2021

Mest yvirtikið plastsveisifyritøku

Mest hevur gjørt avtalu við Dansk PE Svejsning um yvirtøku av PE Sveising Føroyar, sum hevur meiri enn 20 ára royndir innan økið

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

MEST hevur í vikuni gjørt avtalu við Dansk PE Svejsning um yvirtøku av PE Sveising Føroyar. Somuleiðis er sáttmáli undirskrivaður millum fyritøkurnar um samstarv, sum snýr seg um útbúgving av fólkum á MEST og um útrokningar av dimensiónum og tekniska ráðgeving.  

Dansk PE Svejsning hevur meiri enn 20 ára royndir innan økið og hevur veitt nógvar loysnir til kommunur, biogassvirkir og onnur.

Í Føroyum hevur PE Sveising Føroyar staðið fyri nýggja biogass virkinum “Førka” hjá Bakkafrost – umframt at hava veitt loysnir til bøndur og skip. Talan er um eina fyritøku, sum veitir kappingarførar vørur og tænastur – og er fyritøkan tvær ferð tilnevnd sum sokallað gazellefyritøka.

“Førka” hjá Bakkafrost

Í sambandi við avtaluna er David Leifsson, sum higartil hevur starvast hjá PE Sveising, settur í starv á MEST. David verður formaður á nýggju Plast deildini á MEST í Runavík. Goymsla og skrivstova verður somuleiðis á MEST Runavík og hevur deildin longu nógv at gera. David hevur 10 ára royndir innan plastsveising og er góðkendur (sertificeraður) plastsveisari.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mai 2021

Mínlykil fer í søguna

Samleikin, sum 17.700 føroyingar hava fingið sær, er komin í staðin fyri Mínlykil, sum verður stongdur 1. juli

(Mynd: Samleikin.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Frá 1. juli í ár ber ikki longur til at rita inn við Mínlykil. Talgildu Føroyar boða frá, at Mínlykil verður gjørdur óvirkin um ein góðan mánað. Samleikin er komin í staðin fyri Mínlykil, og kann nú brúkast á teimum síðum og tænastum, sum higartil hava brúkt Mínlykil.

Harumframt eru fleiri aðrir tænastuveitarar, sum brúka Samleikan sum innritan, og enn fleiri leggjast aftrat.

Seinni í ár fara eisini føroysku peningastovnarnir at brúka Samleikan til netbankarnar. Sostatt kanst tú rita inn við Samleikanum til flestu talgildu tænasturnar, siga Talgildu Føroyar.

17.700 føroyingar hava longu fingið sær Samleikan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mai 2021

Tjóðveldi hevur floksting í Sørvági hetta vikuskiftið

Undir heitinum "Sjálvbjargið fólk, vinna og vælferð". Tjóðveldi vil á flokstinginum leggja dent á teir partar av okkara vinnu og framleiðslu, sum í politisku skipanini støðugt verða gloymdir, goymdir burtur og fáa vánaligar sømdir 

Høgni Hoydal hevur sína formansfrágreiðing leygarmorgunin (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Floksting Tjóðveldis 2021 verður í marghøllini í Sørvágs skúla hetta vikuskiftið undir heitinum: “Sjálvbjargið fólk, vinna og vælferð”

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. mai 2021

Nú fer at bera til at lesa verkfrøði á Náttúruvísindadeildini

Bachelortútbúgvingin tekur trý og eitt hálvt ár, harav hálvt ár er starvsvenjing - hetta fyri at tryggja, at ein er til reiðar at virka á arbeiðsmarknaðinum eftir lokna útbúgving

 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Fróðskaparsetrið bjóðar nú eina nýggja bachelorútbúgving út, har lesandi fáa grundleggjandi praktiskan førleika til og vitan um verkfrøði, so tey eftir lokið prógv eru til reiðar at virka á arbeiðsmarknaðinum.

Útbúgvingin fer í gongd eftir summarferiuna. Heimasíðan setur.fo skrivar, at útbúgvingin í verkfrøði tekur trý og eitt hálvt ár, harav hálvt ár er starvsvenjing hjá eini fyritøku ella einum stovni. 

- Starvsvenjing er løgd inn í útbúgvingina fyri at tryggja, at tú ert til reiðar at virka á arbeiðsmarknaðinum eftir lokna útbúgving.

Útbúgvingin á Náttúruvísindadeildini er skipað soleiðis, at næmingurin aftaná á tvey tey fyrstu árini kann velja at leggja dent á byggiverkfrøði, orkuverkfrøði ella el-verkfrøði.

Endað verður við einari bachelorverkætlan, har ein fær høvi til at seta seg serliga væl inn í eitt evni, sum frálæra hevur verið um í útbúgvingini. Bachelorverkætlanin kann til dæmis gerast í samstarvi við stovn ella fyritøku, har ein var í starvsvenjinging.

Stórur dentur verður lagdur á evni sum burðardygd í t.d. bygging, orkuveiting, orkunýtslu og vitan um stóra týdningin, ið hetta hevur fyri samfelag og umhvørvi.

Umsóknarfrestin til nýggju útbúgvingina er 1. juli.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. mai 2021

Føroyar fingið formansskapin fyri norðurlendska skótasamstarvið

Seinnapartin í dag varð formansskapurin fyri norðurlendska Skótaráðið formliga handaður føroyingum. Hetta fór fram, tá umboð fyri Føroya Skótaráð og allar skótaamskipanirnar vórðu savnað á Gjáargarði

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Sunnudagin varð formansskapurin fyri norðurlendska Skótaráðið formliga handaður føroyingum. Eftir ætlan skuldi handanin verið farin fram á stórari norðurlendskari ráðstevnu í Noregi, men orsakað av koronufarsóttini hevur ráðstevnan hesaferð verið hildin á netinum.

Í sambandi við ráðstevnuna hava umboð fyri Føroya Skótaráð og allar skótasamskipanirnar í Føroyum savnast á Gjáargarði um vikuskiftið, har føroyski parturin av ráðstevnuni hevur verið hildin.

Somuleiðis hava hinar norðurlendsku skótasamskipanirnar savnast í sínum londum, og umvegis netið hava øll hildið ráðstevnu saman - í hvør sínum lag.

Formansskapurin í Norðurlendska Skótaráðnum gongur upp á skift millum øll limalondini við trimum árum á gangin. Norra hevur havt formansskapin seinastu trý árini, og komandi trý árini eru tað so Føroyar, ið hava henda heiður. Seinast formansskapurin var í Føroyum var frá 2003 til 2006.

- Í leiklutinum sum formansskapur fyri norðurlendska samstarvið fara vit at virka fyri, at virksemisætlanin verður hildin, og at kunning um tiltøk koma út í góðari tíð. Vit vóna at fáa nógvar luttakarar til øll tiltøkini, og at tiltøkini sjálvandi kunnu haldast, segði Símun Michael Sørensen, formaður fyri Føroya Skótaráð, millum annað, tá hann á hátíðarhaldi fekk handaðan formansskapin fyri norðurlendska samstarvið.

- Til komandi ráðstevnuna fara tit at uppliva føroyska mentan, náttúru og gestablídni, og vit fara at tryggja, at øll fáa innlit í norðurlendska samstarvið.

At enda á hvørjum formansskapsskeiði verður altíð hildin stór ráðstevna, har formansskapurin formliga skiftir hendur, og hetta merkir eisini, at í 2024 verður norðurlendska ráðstevnan í Føroyum.

Og vit gleða okkum longu! Tí nógv hendir á ráðstevnuni, og ráðstevnan hevur til endamáls at stinga út í kortið, hvat skal fara fram av norðurlendskum samstarvi komandi trýáraskeiðið, og hvørji stór tiltøk skulu leggjast á skrá.

Á stjórnarfundinum hesaferð løgdu Føroyar fram ynski um at halda stóra norðurlendska kapping, Nordic Adventure Race, komandi ár, og hesum varð gingið á møti.

Á ráðstevnuni hava eisini verið hildnar hópin av verkstovum, ið hava snúð seg um alt frá burðardygd innan skótavirksemi til vøkstur og altjóða samstarv.

Høvuðsrøðarar á ráðstevnuni vóru Silja Markkula, forseti í European Youth Forum, og Solveig Schytz, limur í norska Stórtinginum fyri Liberala flokkin. Báðar eru sjálvandi virknar í skótarørsluni.

- Vit eru spent og fegin at fara til verka við formansskapinum og gera okkara til at fremja norðurlendskt skótasamstarv komandi trý árini. Nú eru næstan 20 ár liðin, síðan formansskapurin var í Føroyum seinast, og vit eru til reiðar at tryggja, at góða norðurlenska samstarvið heldur fram eftir sama leisti, sigur Símun Michael Sørensen, formaður í Føroya Skótaráð.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. mai 2021

Suðuroyar Sjálvstýrisfelag sett á stovn

Snæbjørn Bærendsen úr Froðba, og Jógvan Midjord úr Hovi eru valdir til ávikavíst formann og næstformann í nýstovnaða lokalfelagnum hjá Sjálvstýri

Í nevndini eru Snæbjørn Bærendsen, formaður, Jógvan Midjord, næstformaður, Hans Cecil Poulsen, kassameistari, Jónhild Nybo, skrivari og Haldis Michelsen, nevndarlimur. Varalimir í nevndini eru Niels Hammer og Jákup Ludvig. Snæbjørn Bærendsen og Jákup Ludvig vænta á myndini. (Mynd: Sjálvstýri)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Undanfarna mikukvøld var nýtt sjálvstýrisfelag stovnað í Suðuroynni, og fyrireikararnir vóru ovfarnir av góðu uppmøtingini til stovnandi aðalfundin í Salt á Drelnesi, skrivar Sjálvstýri á Facebook.

– Stovnanin av Suðuroyar Sjálvstýrisfelag er ein týðandi partur av, at Sjálvstýri brynjar seg til nýggjar tíðir og avbjóðingar.

Í nýstovnaða lokalfelagnum í Suðuroynni eru 32 limir. Á aðalfundinum vórðu viðtøkurnar fyri felagið einmælt samtyktar, og fyrsta nevndin varð vald.

Í nevndini eru Snæbjørn Bærendsen, formaður, Froðba, Jógvan Midjord, næstformaður, Hov, Hans C. Poulsen, kassameistari, Hvalba, Jónhild Nybo, skrivari, Trongisvágur og Haldis Michelsen, nevndarlimur, Froðba.

Tiltakslimir eru Niels Hammer, Hov, og Jákup Ludvig, Hvalba.

Tað verður Snæbjørn Bærendsen, sum verður fastur limur í landsnevndini, og Hans C. Poulsen, sum er varalimur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mai 2021

Hagafelagið partur av ABC fyri sálarliga heilsu

Hagafelagið er farið undir eina fyrilestrarøð, har kunnað verður um føroysku náttúruna, og hvat tú kanst uppliva í náttúruni

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Gransking vísir, at tað hevur jaliga ávirkan á sálarligu heilsuna at vera í náttúruni. Fólkaheilsuráðið fegnast tí um, at ein nýggjur samstarvsfelagi í ABC fyri sálarliga heilsu leggur dent á at fara í hagan og njóta føroysku náttúruna.

Hagafelagið er nevniliga nýggjasti samstarvsfelagin í verkætlanini.

Hví er Hagafelag Føroya við?
Hagafelag Føroya hevur valt at vera við í ABC fyri sálarligari heilsu, tí felagið vil vera við til at fremja sálarligu heilsuna hjá føroyingum. Felagið virkar fyri rættinum at fara í hagan og fyri at varðveita og menna eitt fjølbroytt, heilsugott og virkið lív í haganum.

- Vit vita, at hetta at ganga í náttúruni hevur gott árin á kropsligu og sálarligu heilsuna hjá fólki. Atgongdin til náttúruna er serliga umráðandi í einari tíð, har fleiri hava strongd, og talgildu miðlarnir gera tað trupult hjá nógvum at hugsavna seg, sigur Hagafelagið. 

Í náttúruni kanst tú vera virkin, saman og hugbundin
Náttúran gevur tær alskyns møguleikar fyri at fylgja boðskapinum um at vera virkin, saman og hugbundin. Hagin er eitt upplagt stað at njóta føroysku náttúruna, tí hagin er ein so stórur partur av okkara náttúru. Alt eftir hvat tær dámar, kanst tú fara í hagan fyri teg sjálvan ella saman við øðrum, vera kropsliga virkin ella binda frið, vera nærverandi og sansa alt rundan um teg, sum alt hevur góða ávirkan á sálarligu heilsuna.

- Seinastu árini eru alsamt fleiri føroyingar farnir at ganga í haganum. Umframt frísku luftina og kropsligu ágóðarnar av gongutúrunum fáa fólk kensluna av at vera við í einum felagsskapi og at hoyra til. Nógv vinarbond eru knýtt í haganum millum ung og eldri, fólk úr ymiskum oyggjum, við ymiskum førleikum, politiskari áskoðan, trúgv og uppruna. Her hoyra øll til, og øll kunnu vera við, sigur Hagafelagið. 

Hagafelagið er farið undir eina fyrilestrarøð, har kunnað verður um føroysku náttúruna, og hvat tú kanst uppliva í náttúruni. Fyrilestrarnir eru almennir og verða ymsastaðni kring landið fyri at geva so nógvum sum gjørligt møguleika at luttaka. 

Vaksandi samstarv
Við Hagafelagnum sum nýggjum samstarvsfelaga í ABC fyri sálarliga heilsu telur samstarvið í ABC fyri sálarliga heilsu nú 24 feløg, kommunur og stovnar í Føroyum.

Fleiri leggjast spakuliga afturat og eru soleiðis við til at menna verkætlanina í Føroyum.

- Í Hagafelagnum fegnast vit um at vera við í ABC-samstarvinum, tí vit meta, at føroyska náttúran og lívið í henni hevur stórt potentiali at fremja sálarligu heilsuna hjá ungum sum eldri, sigur Hagafelagið at enda.

Tíðindaskriv frá Fólkaheilsuráðnum

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mai 2021

Útiguðstænasta á Tórsvølli annan hvítusunnudag

Sum vant verður skipað fyri útiguðstænastu í Gundadali 2. hvítusunnudag. Hesaferð verður tað tó á Tórsvølli

Vanliga eru nógv fólk til útiguðstænastu í Gundadali á hvítusunnu (Mynd: Sverri Egholm, 2019)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

2. hvítusunnudag klokkan 11 verður stóra útiguðstænastan í Gundadali. Vanliga hevur hon verið á Ovara Vølli, men av tí at graslíkið har verður skift í hesum døgum, verður útiguðstænastan hesaferð á Tórsvølli.

Bergtórur Hjelm Bjarkhamar, prestur, prædikar, og fleiri prestar hava aðrar uppgávur í sambandi við guðstænastuna.

GHM og Havnar Hornorkestur fara aftur í ár at spæla til sálmasangin. Prestarnir siga, at tað er ikki neyðugt at hava sálmabók við, tí sanghefti er gjørt til endamálið, har onkur barnasangur eisini er við. Dentur verður lagdur á, at hetta er ein guðstænasta fyri øll.

Eftir guðstænastuna verður ein drekkamuður at fáa í Badmintonhøllini við onkrum afturvið. Okkurt er eisini til børnini.

Kringvarpið ger sum vanligt nógv burtur úr útiguðstænastuni, tí hon verður send beinleiðis bæði í Útvarpinum og Sjónvarpinum.

Eingin gudstænasta var á hvítusunnu í fjør. Hetta var orsakað av korona.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mai 2021

Fyrsta altjóða familjuguðstænastan verður 2. hvítusunnudag í Klaksvík

Tað er við integratiónsprestinum Marjuni Lómaklett. Alt gongur fyri seg á enskum, og tað er mest ætlað tilflytarum, ið ikki hava føroyskan uppruna

Marjun Lómaklett, her á Skarði (Mynd: Fólkakirkjan)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

2. hvítusunnudag klokkan 14 byrjar tann fyrsta sokallaða altjóða familjuguðstænastan, har alt gongur fyri seg á enskum.

Hetta skrivar Fólkakirkjan á heimasíðuni.

Guðstænastan verður í Klaksvík, og tað er við Marjuni Lómaklett. Hon byrjaði í starvinum sum integratiónsprestur 1. februar, og síðani hevur Marjun sett seg meira inn í tilflytaraumhvørvi.

Guðstænastan er fyrst og fremst ætlað familjum, ið ikki hava føroyskan uppruna. Fleiri slíkar verða kring landið í næstum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. mai 2021

Barokk meistaraverk framførd á fyrsta sinni í Føroyum

Tvær blaðungar kvinnur, Hanne Marit Mordal Iversen og Sanna Bæk Hoydal, eru solistar í krevjandi verkunum. Verkini verða framførd í dag í Tórshavnar Musikkskúla og í morgin í Fríðrikskirkjuni

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á hvítusunnu verður høvi at hoyra tvey barokk meistaraverk, ið ikki eru framførd í Føroyum áður. Talan er um ‘Dixit Dominus’ eftir Georg Friedrich Händel, og ‘Christ lag in Todes Banden’ eftir Johan Sebastian Bach, sum Tórshavnar Kamarkór og Tarira, saman við solistum og orkestri fara at framføra undir leiðslu av Bernharði Wilkinson.

Tað serstaka er, at bæði verkini eru skrivað í 1707, tá ið Händel og Bach vóru bert 22 ára gamlir. Händel komponeraði ‘Dixit Dominus’, meðan hann eitt tíðarskeið búðleikaðist í Rom, og sannlíkt er, at frumframførslan var í Santa Maria di Montesanto kirkjuni í Rom sama árið. ‘Dixit Dominus’ er elsta hondskrivaða verkið, sum er til eftir Händel. Tað er komponerað eftir siðbundnum barokk leisti, hevur 9 satsir og er fyri fimmræddað kór, solistar, strúkarar og fylgispæli. Tað framgongur rættiliga týðiliga av teim skjótu temposkiftunum og stundum villu satsunum, at talan er um eitt ungt og óbrýnt tónaskald, og tað er júst hetta, ið ger ‘Dixit Dominus’ áhugavert fyri tey, ið lurta og krevjandi fyri tey, ið framføra.

Eins og við ‘Dixit Dominus’ er ‘Christ lag in Todes Banden’ elsta kantata, sum er til eftir Bach, og er hetta hansara fyrsta kantata, sum er skrivað til páskirnar.

Kantatan er ein sokallað koral kantata, har bæði tekstur og tónleikur eru grundað á ein sálm, og her er talan um ein sálm eftir Martin Luther við sama heiti. Verkið hevur 8 satsir, har tann fyrsti er ein sinfonia og hinir sjey eru skrivaðir til sjey ørindir úr sálminum.

Sambært kenda Bach serfrøðingin og dirigentin John Eliot Gardiner, er hetta verkið eitt djarvt og nýskapandi tónlistarligt drama og fyrsta viðurkenda royndin hjá Bach at tulka orðini gjøgnum tónleikin.

Tað eru tey bæði høvuðsstaðarkórini, Tórshavnar Kamarkór og Tarira, sum hava tikið stig til at framføra hesi bæði verkini á hvítusunnu, og afturat teimum er eitt orkestur við tólv strúkarum og fylgispæli á urgu.

Eins og tónaskøldini vóru ung, tá ið tey skrivaðu verkini, eru høvuðssolistarnir til hesar framførslurnar tveir ungir og gávuríkir sangspírar.

Hanne Marit Mordal Iversen

Sopranin er 23 ára gamla føroysk-norska Hanne Marit Mordal Iversen, sum lesur á triðja ári útinnandi tónleik á Norges Musikkhøgskole í Oslo, men er hetta árið skiftisnæmingur á Hochschule für Musik und Theater München. Hon er limur í nýstovnaða Solistkoret UNG, har tey arbeiða við tónleiki frá ár 1500 til 2020 fyri kór ella lítið ensemble. Í München er Hanne Marit júst liðug at syngja leiklutirnar ‘Königin der Nacht’ og ‘Erste Dame’ í Gandalfloytuni eftir Mozart.

Sanna Bæk Hoydal

Hin solisturin er bert 17 ára gamla Sanna Bæk Hoydal, sum í løtuni gongur á Musikkskúlamiðnámi á Tórshavnar Musikkskúla. Í fjør gekk Sanna á tónleikaeftirskúla í Danmark, og hevur annars longu nú gjørt vart við seg við tveimum 2. virðislønum í aldursbólkinum 14-18 ár í Stella Polaris tónlistakappingini í 2019 og 2021, umframt at hon hevur havt fleiri solistuppgávur hesi seinastu árini.

Afturat hesum báðum høvuðssolistunum, eru eisini kórsangarar, ið syngja smærri solistuppgávur.

Dirigenturin Bernharður Wilkinson byrjaði tónlistarligu yrkisleiðina á ungum aldri sum kórdrongur í Westminister Abbey í London. Eftir lokna útbúgving sum floytuleikari frá The Royal Northern College of Music í Manchester fekk hann starv sum 1. floytuleikari í Íslendska Symfoniorkestrinum. Hann er ein av stovnandi limunum í Reykjavík Wind Quintet, sum hevur framført víða um í heiminum.

Bernharður hevur verið kórleiðari hjá fleiri kórum í Íslandi og hevur stjórnað Tórshavnar Kamarkóri síðani 2009.

Tað er hóskandi, at fyrsta konsertin verður í Tórshavnar Musikkskúla í høllini Hátún, sum er uppkallað eftir Ólavi Hátún, sála; hann stóð á odda fyri óteljandi mætum kórverkum av sama slagi.

Fyrra konsertin er leygardagin 22. mai kl. 16 í Hátúni í Tórshavnar Musikkskúla og tann seinna er í Fríðrikskirkjuni á Toftum sunnudagin 23. mai kl. 16.

Konsertirnar eru ókeypis, men høvi verður at stuðla við eini pengaupphædd. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mai 2021

Ísland víðari í Eurovision uttan framførslu

Íslendski bólkurin Daði og Gagnamagnið kom víðari uttan at framføra. Ein limur í bólkinum er staðfestur positivur við koronu, og tískil sluppu íslendingar ikki á pall

Daði og Gagnamagnið (Mynd: EBU / Anders Putting)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tey í íslendska bólkinum Daði og Gagnamagnið kunnu fegnast. Ein limur í bólkinum hevur fingið staðfest koronu, og bólkurin slapp tí ikki á pallin í hálvfinaluni í Eurovision hóskvøldið.

Hóast hetta var Ísland var eitt av londunum, sum komu víðari til stóru finaluna, sum verður í kvøld.

Ístaðin fyri framførsluna var ein upptøka av einari venjing brúkt, og sama upptøka verður brúkt í finaluni.

Fyr og Flamme (Mynd: EBU / Thomas Hanses)

Danska umboðið í ár, Fyr og Flamme, gjørdi tað óvanliga at syngja á móðurmálinum, og ikki á enskum, sum flestu av hinum luttakarunum gera.

Tað gekk ikki sum ætlað, og bólkurin Fyr og Flamme við lagnum “Øve Os På Hinanden” rakk ikki einum finaluplássi.

Í fyrru hálvfinaluni, sum var týsdagin, komu eitt nú Noreg og Svøríki víðari.

26 lond verða við í finaluni, og favorittarnir verða mettir at vera Italia, Malta og Frakland. Møguleikarnir hjá Sveis, Ukreina, Ísland og Bulgaria verða eisini mettir at vera til staðar.

Eurovision í ár verður hildið í Rotterdam í Niðurlondum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mai 2021

Royndu rakettmotor av í Hetlandi

Enn eitt stig móti málinum at senda rúmdarrakettir upp í okkara nærmasta grannalandi. Talan er um nýggja tøkni við føstum vandaleysum brennievni

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í Hetlandi upplivdu tey mikudagin enn eitt stórt stig á leiðini móti at gera oyggjarnar til ein miðdepul innan rúmdarvirksemi. Hetta hendi, tá týska fyritøkan, HyImpulse Technologies, royndarkoyrdi ein rakettmotor.

Royndin fór fram Scatsta Airport, nú niðurlagda flogvøllinum har norðuri á Mainland, ikki so langt frá oljuterminalinum í Sullom Voe.

Við hesi royndini fingu hetlendingar enn einn smakk av rúmdarídnaðinum, nú tað gerst alsamt meira veruligt, at ein útskjótingarstøð verður bygd í Unst, norðureystast í Hetlandi.

Longu seinni í hesum árinum verður roknað við, at skjóta eina royndarrakett upp av Shetland Space Center á Lamba Ness á Unst.

Stjórin fyri týsku fyritøkuna, Mario Kobald var nøgdur við royndirnar í gjár.

- Vit hava gjørt fleiri royndir við okkara hybrid-motori, og eg kann siga, at tað sær gott út, segði hann við Shetnews.

Paraffin sum brennievni
Tað serliga við hesum motorinum er, at brennievnið er fast. Talan er um paraffin – ‘candle wax’ – sum er bíligt og lætt og vandaleyst at handfara, greiðir Mario Kobald frá.

- Ikki fyrr enn til sjálva royndina verður tað blanda við flótandi súrevni, sum síðan verður hitað áðrenn gongd verður sett á motorin. Hetta var eitt stórt fet víðari í royndini at prógva, at henda tøknin virkar, segði hann við hetlendskar miðlar.

HiImpulse hevur ætlanir at gera fleiri royndir í juli, og ætlanin er at royna motorin á eini royndarrakett – eini sokallaðari sondurakett – í heyst.

Lokalar fyritøkur eru við
Stjórin og stigtakarin til Shetland Cpace Centre, Frank Strang vísir á stóra týdningin, sum hesar royndirnar hava fyri hetlendska rúmdarídnaðin.

- Og tað fer at koma meira, bæði frá HyImpulse og hinum samstarvsfeløgum okkara, eitt nú Lockheed Martin, sigur Martin Strang, sum upplýsir, at fyrsta veruliga rakettin, fyrsta vertikala uppskjótingin, av Unst verður í 2022.

Fleiri hetlendskar fyritøkur hava verið við í arbeiðinum við at royndarkoyra rakettmotorarnar á Scatsta Airport. Eitt nú við at gera stálkonstruktiónina, sum motorurin varð festur í, so hann kundi halda seg upp á pláss.

Føroyskur áhugi – og møguleikar
Í Føroyum verður eisini fylgt við spenningi hvat hendir við rúmdarídnaðinum hjá okkara nærmastu grannum.

Ein teirra, sum vísir verkætlanini stóran áhuga er Johan Mortensen, sum saman við Føroya Tele hevur samstarvað við Shetland Space Senter.

- Tað er ógvuliga áhugavert, tað sum gongur fyri seg í Hetlandi í hesum tíðum. Serliga tí at her eisini er møguleiki hjá føroyskum fyritøkum at vera við.

- Royndirnar í gjár vísa, at dagurin tá fyrsta uppskjótingin úyr við kommersiellum fylgisveinumk nærkast í stórum, sigur Johan Mortensen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mai 2021

Stuðulsfólk hjá Navalnyj skulu ikki sleppa at stilla upp til russiska tingið

Ein lóg, sum forðar fólk úr "ekstremistiskum" felagsskapum at verða valdir til tjóðartingið, varð samtykt við fyrstu viðgerð týsdagin – Verður hon endaliga samtykt fer hon at fáa avleiðingar fyri fólk í politiska netverkinum hjá Navalnyj umframt fólk, sum hava latið netverkinum fíggjarligan stuðul

Eftir at nýggja lógin er samtykt við triðju viðgerð, skal hon góðkennast av russiska yvirhúsinum og síðani undirskrivast av russiska forsetanum, Vladimir Putin (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tað skal ikki verða loyvt sameindum hjá russiska andstøðuleiðaranum, Aleksej Navalnyj, at stilla upp til russiska tjóðartingið. Tað staðfestir ein lóg, sum russiska tingið er farið undir at samtykkja.

Lógin, ið forðar limum úr "ekstremiskiskum" felagsskapum at verða valdir til tjóðartingið, er rættað móti viðhaldsfólkum hjá Navalnyj.

Lógin varð samtykt við fyrstu viðgerð í russiska undirhúsinum týsdagin við 293 atkvøðum fyri og 45 ímóti.

Lógin skal ígjøgnum tvær viðgerðir afturat, áðrenn russiska yvirhúsið skal góðkenna lógina. At enda skal russiski forsetin, Vladimir Putin, undirskriva lógina.

Verður lógin samtykt fer hon ikki bert at fáa avleiðingar fyri fólk í politiska netverkinum hjá Navalnyj, hon fer eisini at fáa avleiðingar fyri russarar, sum hava stuðlað netverkinum við peningagávu, skrivar Ritzau.

Aleksej Navalnyj varð á sumri í fjør sendur til Týsklands, har hann á sjúkrahúsi í Berlin fekk viðgerð fyri eitran. Í januar kom hann aftur til Russlands, har hann varð handtikin stutt eftir komu.

Orsøkin til handtøkuna var, at hann hevði brotið treytirnar fyri ein treytaðan dóm, hann fekk í 2014. Í februar varð hann so dømdur hálvttriðja ára fongsulsrevsing.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mai 2021

Krevja pengar við eldgosið

Tað er ikki bara í Føroyum, at gongufólk í fjøllunum verða møtt við kravi um at rinda

(Mynd: Morgunblaðið)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fólk, sum ætla sær ein túr at hyggja at eldgosinum á Reykjanesi, verða nú eisini kravd fyri pengar.

Talan er um eitt parkeringsgjald, sum verður kravt av jarðareigarunum har fólk seta bilarnar frá sær fyri at fara út á fjallatúrin niðan til gosopið í Geldingardali, skrivar Morgunblaðið.

Har gongutúrurin byrjar verða fólkini møtt av hesum skeltinum sum vísir á, at tey skulu rinda 1.000 íslendskar krónur í parkeringsgjaldi, tí bilarnir verða settir á privata ogn. 1.000 íslendskar svarar til knappar 50 í okkara krónum.

Á skeltinum verður víst á tveir møguleikar at rinda gjaldið. Antin við at rinda umvegis eina app, ella við at gera tað á eini heimasíðu.

“Gjaldið er neyðugt fyri at økja um trygdina, betra atgongdina og tænasstuna og verja náttúruna. Takk fyri at tú virðir hetta”, stendur at lesa á skeltinum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. mai 2021

Stórur ísflaki brotnaður av Antarktis

Flakin A-76 er yvir 4.000 ferkilometrar til víddar

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Heimsins størsti ísflaki er brotnaður av ískappanum á Antarktis og flýtur nú í Wedellhavinum, sum er tann stóra víkin við suðurpólska fastlandið, beint sunnan fyri Suðuramerika.

Hetta upplýsir evropeiski rúmdarfelagsskapurin ESA. Ísflakin, ið verður kallaður A-76, minnir í formi um Manhattan verður sagt, men er 70 ferðir størri.

Rørslurnar eru fangaðar á fylgisveinaupptøkum, sum vátta, at tað eisini er talan um størsta ísflaka í heiminum í løtuni.

Flakin er umleið 170 kilometrar langur og 25 kilometrar breiður, tilsamans 4.320 ferkilometrar. Til sammetingar er tað eitt sindur meira enn víddin á sponsku oynni Mallorka.

Flakin brotnaði av ískappanum, sum eitur Ronne Ice Shelf.

Higartil størsti ísflaki hevur verið A-23A, sum eisini flýtur í Weddellhavinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. mai 2021

Christian prinsur fermdur

Konfirmatiónin varð útsett í eitt ár orsakað av koronu, men farna vikuskiftið játtaði 15 ára gamli komandi danakongurin dópin í Fredensborg Slotskirke

Christian prinsur saman við foreldrunum, Fríðrikur krúnprinsur, og Mary krúnprinsessa, systkinunum Vincent prinsur, prinsessurnar Isabella og Josephine, og ommu hansara, Margretha drotning (Mynd: Ritzau)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Komandi danski kongurin, 15 ára gamli Christian prinsur, varð farna leygardag fermdur í Fredensborg Slotskirke.

Nógvar konfirmatiónir vórðu útsettar í fjør orsakað av koronu, m.a. tann hjá prinsinum. Hann átti upprunaliga at verið fermdur á vári í fjør.

Eftir at hann hevði verið í kirkjuni og játtað dópin, stillaði hann, saman við nærmastu familjuni, upp til myndatøku. 

Orsakað av koronu var tað ikki øll familjan, sum fekk luttikið á stóra degnum.

Pápabeiggi Christian prinsi, Joakim prinsur, og Marie prinsessa, búgva í Paris, og John Donaldson, abbi hansara, býr í Onglandi saman við konuni Susan Donaldson. Fleiri fadrar hjá prinsinum – norsku krúnprinshjúnini Haakon og Mette-Marit, og svenska krúnprinsessan Victoria – góvu eisini avboð.

– Tað er sjálvandi øgiliga keðiligt, men soleiðis er tað við koronu. Vit kunnu ikki gera nakað við tað, segði prinsurin sambært TV2.

Christian prinsur er elsta barnið hjá Fríðriki krúnprinsi og Mary krúnprinsessu. Hann varð føddur á Ríkissjúkrahúsinum í Keypmannahavn 15. oktober 2005, og 21. januar 2006 varð hann doyptur í Christiansborg Slotskirke.

Christian prinsur er nummar tvey í arvarøðini eftir pápan, og sum komandi kongur kundi hann, eins og onnur ung, ikki sjálvur velja, um hann ynskti at verða fermdur ella ikki. Tað er nevniliga ásett í donsku grundlógini, at hann skal verða limur í evangelsk-luthersku kirkjuni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. mai 2021