Aftur til samráðingar í dag

Pedagogfelagið, Fíggjarmálaráðið og Kommunala arbeiðsgevarafelagið sessast aftur við samráðingarborðið í morgiun

Jógvan Philbrow, formaður í Pedagogfelagnum (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í morgun fara Pedagogfelagið, Fíggjarmálaráðið og Kommunala arbeiðsgevarafelagið aftur til samráðingarborðið.

Tað váttaði Terje Sigurðsson, semingsmaður, fyri Kringvarpinum í gjár. Hann hevur kallað partarnar saman klokkan 10.

Semingsstovurin hevur havt fund við partarnar hvør sær, og teir kenna ábyrgd fyri at finna eina loysn, segði Terje Sigurðsson við útvarpið.

Enn hevur eingin partur flutt seg í trætuni um sáttmálan, sum gekk út 1. oktober í fjør, men nú verður so ein roynd gjørt.

Allir limir hjá Pedagogfelagnum hava verið í verkfalli síðani mánadagin, og nú hótta onnur fakfeløg við at taka stríðsstig.

Løgtingið hevði fyrstu viðgerð av lógaruppskotinum hjá Helga Abrahamsen, sum skal fáa námsfrøðingarnar, sum arbeiða á stovnunum á almannaøkinum aftur til arbeiðis.

Málið er nú farið til viðgerð í rættarnevndini. Ætlanin er, at rættarnevndin skal arbeiða skjótt. Kallað er til fundar at framleggja álitið kl. 16 mánadagin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juni 2021

Fólkatalið í Føroyum heldur fram at vaksa

1. mai búðu 53.305 fólk í Føroyum, ið er 863 fleiri enn um somu tíð í fjør – talan er um ein vøkstur á 1,6 prosent

(Savnsmynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fólkatalið í Føroyum heldur fram at vaksa. Sambært Hagstovuni búðu 53.305 fólk í Føroyum 1. mai, ið er ein vøkstur á 863 fólk ella 1,6 prosent samanborið við somu tíð í fjør.

Síðan ársskiftið er fólkatalið vaksið við 380 fólkum. Vøksturin stavar frá eini nettoflyting á 275 fólk, og einum burðaravlopi á 105 børn.

Í apríl í ár fluttu 111 fólk til Føroya og 57 fluttu úr Føroyum. Hetta gav eina nettoflyting á 54 fólk, sum er 23 fleiri enn í apríl í fjør. Tá fluttu 80 til Føroya og 49 úr Føroyum, skrivar Hagstovan.

Apríl mánaði gav eitt burðaravlop á 17 børn. Tað er minkað við 11 samanborið við apríl í fjør, tá burðartalið var 11 hægri, meðan deyðatalið var tað sama.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2021

Koppsettir føroyingar kunnu nú fáa danskt koronupass

Kanningarstovan Thetis gevur fólki, sum ætla sær uttanlands, møguleika at fáa talgilt prógv fyri at tey eru koppsett

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Sum nakað nýtt ber til hjá føroyingum at fáa danskt og harvið evropeiskt koronupass. Tað er privata kanningarstovan Thetis, sum nú bjóðar føroyingum, ið eru koppsettir við Pfizer/Biontech at greiða koppsetingartilgongdina soleiðis, at til ber at fáa eitt pass, sum er galdandi í Danmark og øllum Evropa.

Thetis hevur í samstarvi við føroyskar og danskar myndugleikar fingið skipað tað soleiðis, at føroyingar, sum eru koppsettir í Føroyum, kunnu fáa nýggja danska koronupassið, sum eisini er galdandi í øllum Evropa.

Fyri øll koppsett
Annarhvør føroyingur er nú koppsettur fyrru ferð og meira enn fjórðihvør seinnu ferð. Tí mangla í løtuni túsundtals føroyingar tað talgilda koronupassið, sum er krav fyri at fáa atgongd til lond úti í heimi. Koronupassið gevur teimum, sum eru koppsett fyrru ferð, galdandi pass eftir 14 dagar í 42 dagar.

Tey, sum eru koppsett seinnu ferð, fáa pass uttan úrgildiskomu.

- Vit eru sera fegin um at kunna geva føroyingum eitt frælsari summar uttanlands. Flestu lond krevja talgilt koronupass, og tí eru vit errin av, at vit eru komin á mál við at kunna geva koppsettum føroyingum frælsi at ferðast við talgildum koronupassið, sigur Marita Debess Magnussen, stjóri í Thetis í tíðindaskrivi.

Marita Debess Magnussen, stjóri í Thetis

Føroyskir og danskir myndugleikar hava góðkent tænastuna. Tað er krav av hava danskt CPR-nummar og talgilda samleikan Nemid. Ríkisumboðið stendur fyri hesum.

- Tilgongdin hevur gingið væl. Tað hava verið ógvuliga nógvir partar í hesi verkætlan, ið nú er komin á mál. Vit hava havt sera gott samstarv við føroysku myndugleikarnar, Ríkisumboðið, danska heilsumálaráðið, Statens Serum Institut og Sundhedsdatastyrelsen, sigur Marita Debess Magnussen.

Mannagongdin er, at ein skal skráseta seg á coronapass.fo, og síðan møta upp á skrivstovuni hjá Thetis, har avrit verður tikið av passi og gula koppsetingarskjalinum.

Thetis kann longu nú skráseta PCR-koronukanning í danska koronupassinum.

Tænastan er sera nógv umbiðin, og nú er tilboðið víðkað til eisini at kunna fáa koppsetingina í passið.

Kostnaðurin fyri at fáa eitt koronapass frá Thetis er, sambært heimasíðuni, 250 krónur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2021

Størstu kommunurnar stóðu fyri 79 prosent av vøkstrinum

Vøksturin í fólkatalinum í Tórshavnar kommunu og Klaksvíkar kommunu var ávikavíst 1,7 og 1,6 prosent í mai – Hovs kommuna hevði størsta vøksturin, meðan Sumbiar kommuna hevði størstu afturgongdina

(Savnsmynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

1. mai í ár búðu 53.305 fólk í Føroyum – ein vøkstur á 863 fólk ella 1,6 prosent samanborið við somu tíð í fjør.

Tá hugt verður at vøkstrinum í teimum ymsu kommununum sæst, at størsti vøksturin í tali var í størstu kommununum. Tórshavnar-, Klaksvíkar-, Runavíkar-, Eystur- og Nes kommuna standa fyri 79 prosent av vøkstrinum, skrivar Hagstovan.

Í mai 2020 búðu 22.133 fólk í høvuðsstaðarkommununi, og í mai í ár var talið komið upp á 22.519. Tað er ein vøkstur á 386 fólk ella 1,7 prosent.

Í næststørstu kommununi í landinum – Klaksvíkar kommunu – er prosent vøksturin næstan tann sami. Har vaks fólkatalið við 1,6 prosent. Í mai 2020 búðu 5.269 fólk í kommununi, og í mai í ár búðu 5.355 fólk – 86 fólk fleiri.

Størsti prosentvøksturin var í Hov kommunu og Skopunar kommunu, har fólkatalið vaks við ávikavíst 6,2 og 4,3 prosent. Í Hovs kommunu búgva 103 fólk, ið er seks fleiri enn í fjør. Í Skopunar kommunu búgva 461 fólk, ið er 19 fleiri enn í fjør.

Sumbiar kommuna størstu afturgongdina
Í øðrum kommunum var talan tó ikki um ein vøkstur í fólkatalinum men um eina minking.

Tann kommunan, sum hevði størstu afturgongdina, var Sumbiar kommuna. Í mai búðu 349 fólk, ið er 11 fólk færri enn í mai í fjør. Har er talan um eina afturgongd á 3,1 prosent.

Næststørsta afturgongdin var í Húsavíkar kommunu, Kunoyar kommunu, og Fugloyar kommunu, sum allar høvdu eina afturgongd á 2,6 prosent. 

Í Fugloyar kommunu minkaði fólkatalið úr 39 niður í 38, í Kunoyar kommunu minkaði fólkatalið úr 152 niður í 148, og í Húsavíkar kommunu minkaði talið úr 116 niður í 113.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. juni 2021

Innflutningurin og útflutningurin næstan eins stórir

Frá mai 2020 til apríl 2021 vóru tølini ávíkavist 8,2 og 8,1 millard krónur. Innflutningurin er 300 milliónir minni enn undanfarna skeið, men nógv meira er innflutt til beinleiðis húsarhaldsnýtslu - útflutningurin av fiskavørum minkaði við einari 1,1 milliard

Laksaútflutningurin minkaði við 360 milliónum - sum er 9 prosent - útflutningurin av toski er minkaði 31% bæði í nøgd og virði (Mynd: Hagstova Føroya)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Hagstovan hevur gjørt tølini upp fyri útflutning og innflutning fyri tíðarskeiðið mai 2020 til apríl 2021.

Tað er eyðsæð at koronufarsóttin hevur ávirkan á tølini, sum ikki eru so jalig. Hagstovan skrivar, at tað er minni útflutt í flest øllum vørubólkum - útflutt varð fyri 8,1 milliardir í tíðarskeiðnum.

Samanlagt er útflutningurin av fiskavørum minkaður við 1,1 milliard, um. kr. 12-samanborið verður við undanfarna skeið (2019-2020).

Laksaútflutningurin minkaði við 360 milliónum krónum, sum er níggju prosent, hóast nøgdin vaks við trimum prosentum.  Útflutningurin av toski er minkaður við 31 prosentum - bæði í nøgd og virði.

Stórur vøkstur í privatum innlflutningi
Innflutningurin er minkaður við 300 milliónum. Samanlagt varð innflutt fyri 8,2 milliardir síðsta árið.

Skipainnflutningurin minkaði við 450 milliónum krónur. Ein vøkstur sást tó í beinleiðis húsarhaldsnýtslu sambært Hagstovuni Hon er vaksin við 250 milliónum -  15 prosentum.

Innflutningurin av maskinum, útgerð og tilfari til vinnuna er eisini vaksin

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2021

Omanlop á Tjørnuvíksvegnum

Stór skriða stongdi vegasambandið til Tjørnuvíkar í fleiri tímar fríggjamorgunin

(Mynd: Tjørnuvíkingar á Facebook)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað var ikki koyrandi úr og til Tjørnuvíkar fríggjamorgunin. Klokkan hálvgun sjey fekk løgreglan fráboðan um, at stórt grót ella klettar vóru á vegnum, og at tað ikki var koyrandi.

Landsverk mátti tí senda boð eftir maskinum fyri at koma og rudda vegin fyri omandotna tilfarið.

Omanlopið hendi á Enninum, sum ikki er langt frá bygdini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juni 2021

Siga kortanei til asfaltverk á Sundi

- Talan er um eitt verk við dálkandi evnum og lukti, sum bara verður um 300 metrar frá bygdum øki - bóndagarðinum á Sundi - og um 900 metrar frá næstu húsunum á Fløtum í Kaldbak. Og tað kann ikki góðtakast, siga staðbundnu limirnir í Kaldbaksnevndini

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

- Vit mótmæla staðiliga ætlanini at byggja eitt asfaltverk afturat á Sundi, men mæla afturímóti til at gera eina heildarætlan fyri Sund uttan asfaltverk, siga staðbundnu limirnir í kaldbaksnevndini. 

- Talan er um eitt verk við dálkandi evnum og lukti, sum bara verður um 300 metrar frá bygdum øki - bóndagarðinum á Sundi - og um 900 metrar frá næstu húsunum á Fløtum í Kaldbak.  

- Og tað kunnu vit ikki góðtaka, sláa Jóhann Mortensen, Ingi á Smið og Teitur í Sjúrðargarði fast í hoyringsskrivi um eitt asfaltverk. 

Asfaltverk eru í umhvørvisflokki 6, sum er tann næstovasti umhvørvisbólkurin. Eftir ásetingum fyri smærri asfaltverk skal frástøðan til bygt øki vera í minsta lagi 300 metrar. Fyri størri asfaltverk skal frástøðan vera 500 metrar, men ein størri frástøða eigur at verða umhugsað, stendur í danskari handbók fyri umhvørvi- og býarplanlegging. 

Teitur í Sjúrðargarði, Ingi á Smið og Jóhann Mortensen siga, at ætlanin er ikki í samsvar við fráboðanina hjá undanfarna meiriluta - fólkaflokkinum, tjóðveldi og framsókn - um, at nýggja vinnuøkið skuldi vera eitt grønt vinnuøki. 

Staðbundnu limirnir í kaldbaksnevndini mæla til, at ein heildarætlan verður gjørd, sum núverandi meiriluti - javnaðarflokkurin og sambandsflokkurin - skeyt ypp í juni í 2017, men sum meirilutin tá ikki lat koma til atkvøðugreiðslu. 

Asfalt fram um aling 
Tólv fyritøkur hava søkt um at leiga alt, ella ein part, av økinum eystan fyri Sundsá. Havnameistarin mælti havnanevndini til at leiga økið til tvey asfaltverk og eina sand- og skervgoymslu. 

Millum umsøkjararnar eru umsóknir um vistfrøðiliga síla- og laksaaling, smoltstøð, verkstøð og goymslur. 

Havnanevndin samtykti á fundi í apríl at leiga ein part av økinum til eitt asfaltverk, sum eitt felag, ætlanin er at stovna, skal byggja. Somuleiðis varð avgjørt at leggja málið fyri kaldbaksnevndina. 

Teir staðbundnu limirnir í kaldbaksnevndini mótmæla staðiliga ætlanini í hoyringsskrivi, og á fundi í mai avgjørdi kaldbaksnevndin at leggja ætlanina fyri ein borgarafund.  

Borgarafundurin var mánakvøldið. Útvið 60 fólk vóru á fundi. Nógv tóku orðið, men eingin tók undir við ætlanini. Tvørturímóti.  

Eingir fyrimunir - bara ampar 
Jóhann Mortensen, Ingi á Smið og Teitur í Sjúrðargarði vísa á, at tað verður í tilfarinum um asfaltverkið nevnt, at fleiri fyrimunir eru at leggja asfaltverk á Sundi, m.a. tí at tað liggur nærhendis bryggjuøki.  

- Men vit fara at sláa fast við sjeytumma seymi, at hesir fyrimundir standa ikki mát við ampan og teir heilsuvandarnar, sum fólkið við Kaldbaksfjørð fær av at leggja asfaltverk á nýggja vinnuøkinum á Sundi afturat tí, sum er á tí gamla vinnuøkinum. 

Á Kaldbaksfirði royna bátar eftir hummara. Kavarar taka kræklig, øðu og igulker til matstovur. Taraaling er á fjørðinum og stundum verður trolað eftir brislingi.  

- Hvørja ávirkan hevur eitt asfaltverk, sum er í næstaovasta bólki fyri vandamiklar vinnur, á lívið í fjørðinum, spyrja teir tríggir.  

Teir gera eisini vart við, at frammanundan eru við og nærhendis Kaldbaksfjørð olju-orkuverk, oljugoymsla, oljuflutningur, skerv og sandgoymsla, asfaltverk, biogassverk, betongvirki og brennistøð, sum øll eru í ovaru umhvørvisbólkunum.  

- Hvussu nógv kann hetta umhvørvið - hetta lutfalsliga lítla økið - og hesin fjørðurin tola? 

Gerið nú eina heildarætlan 
Tá byggisamtyktin fyri Sund varð viðgørd í 2017, nýttu íbúgvarnir við Kaldbaksfjørð høvi at lata inn hoyringsskriv. Heili 98 prosent av fólkinum í gomlu Kaldbaks kommunu tóku undir hoyringsskrivinum, sum hvassliga mótmælti ætlanini at leggja tunnilsgrótið eystanfyri Sundsá. 

Meirilutin, sum tá stjórnaði Tórshavnar kommunu - tjóðveldi, fólkaflokkurin og framsókn - tók ikki undir við fólkinum við Kaldbaksfjørð. Minnilutin - javnaðarflokkurin og sambandsflokkurin - tók afturímóti undir við kaldbaksfólki, og skeyt upp at  gera eina heildarætlan fyri Sund. Men meirilutin lat ikki uppskotið hjá minnilutanum koma til atkvøðugreiðslu á býráðsfundi fyrts í juni í 2017. 

Politiska støðan er nú broytt og minnilutin tá - javnaðarflokkurin og sambandsflokkurin - situr við valdinum.  

- Vit mæla til, at nú verður ein heildarætlanin, uttan asfaltverk, gjørd, og at hon verður evnað í samstarvi við Áhugafelagið við Kaldbaksfjørð, siga Jóhann Mortensen, Ingi á Smið og Teitur í Sjúrðargarði m.a. í hoyringsskrivinum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. juni 2021

Stórur og bulmikil gestur á vitjan

Eitt Boeing C-17 Globemaster farmaflogfar hjá bretsku verjuni gjørdi royndir á Vága Floghavn hósdagin

Frá vitjanini í mars (Mynd: Vága floghavn)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Eitt risastórt flutningsflogfar hjá bretska Royal Air Force var hósdagin á vitjan í Vága Floghavn.

Hetta er størsta flogfar, ið hevur vitjað í Vágum. Sama flogfar, ella eitt av sama slag, var fyri fyrstu ferð í Vágum í mars mánaði.

- Talan er um venjingar fyri at venja manningina til at lenda og fara á flog á lutfalsliga stuttum og smølum breytum, har topografiin kann vera avbjóðandi, greiðir Regin I. Jakobsen, flogvallastjóri frá.

Flogfarið er av slagnum Boeing C-17 Globemaster III við fýra jet-motorum hangandi undir veingjunum.

Hetta eru flogfør, ið kunnu flúgva við stórari og tungari last, ongin trupulleiki er at flyta stórar maskinur við hesum flogfarinum, tær kunnu koyra umborð.

Regin I. Jakobsen greiðir til sammetingar frá, at tá størsta flogfarið hjá Atlantsflog er fultlastað, vigar tað 79 tons. Hetta flogfarið kann viga upp í 265 tons. Sjálvt flogfarið vitar 125 tons, og so kann tað taka 130 tons umborð afturat. So talan er um eitt ógvusligt flogfar, sammett við A-320 hjá Atlantsflog.

Áðrenn bretska hernaðarflogfarið setti, seg fleyg tað nakrar ferðir runt og nærkaðist flogvøllinum frá báðum síðum fyri síðan at seta ferðina uppaftur.

Hetta gjørdi flogfarið eisini, tá tað vitjaði fyrr í ár. Nakað fyri klokkan 13 setti tað seg so á flogvøllin, stóð á norðara enda eina løtu, og fór so á flog aftur suðuryvir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juni 2021

Nú letur gistingarhúsið á Mølini upp

Sunnudagin verður møguligt hjá almenninginum at síggja nýggja gistingarhúsið í Sandoynni

(Mynd: Mølin)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nú verður latið upp fyri bókingum á Mølini í Skálavík. Í januar 2020 var byrjað at grava og planera, og nú stendur ein lon við tíggju kømrum klár. So at siga.

- Vit hava stríðst í fleiri mánaðir. Í dag verður túnið stoypt og í morgin taka vit av okkum seinastu snøklunum, so sum at vaska, heinga gardinur upp og so framvegis, sigur Martin Karl Olsen.

Hann hevur saman við konuni, Biritu Dalsgaard Olsen síðani 2018 rikið caféina á Mølini, og nú verður virksemið víðkað við eisini at umfata gisting.

Bókingarnar byrja spakuliga at koma inn, men vit hava ikki verið frammi so nógv við hesum enn, so vit vænta, at fleiri fara at koma nú, sigur Martin Karl Olsen. Hann greiðir frá, at tey higartil hava eini 10-20 bókingar til í summar.

- Vit eru øgiliga spent og vónrík um at tað skal eydnast. Og í øllum førum vóna vit, at tað fer at eydnast at fáa føroyingar at koma suður til Skálavíkar í summar.

Tey hava skrásett seg á altjóða bókingarsíðuni booking.com umframt, at tað eisini ber til at bíleggja umvegis heimasíðuna hjá Mølini.

Tey tíggju kømrini eru umleið 22 fermetrar til støddar, og hava egið baðirúm og gott útsýni, verður sagt.

Sunnudagin millum klokkan 14 og 17 verður møguleiki at hyggja inn á gólvið á Mølini og síggja nýggju gistingarmøguleikarnir í oynni. Kaffi og køkur verða eisini at fáa.

Í apríl skrivaði Blaðið Vikuskifti eina longri grein um nýggja gistingarhúsið. Les ta greinina her.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juni 2021

Atlantsflog í Gardemoen

Í gjár tók Atlantsflog upp rutuflúgvingina til norska høvuðsstaðin

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Atlantsflog flýgur nú aftur til Noregs í fastari flúgving eina ferð um vikuna.

Men vesturnorski býurin Bergen er nú vrakaður til frama fyri høvuðsstaðin, Oslo.

Mikudagin fór fyrsta flogfarið hjá Atlantsflog úr Vágum beinleiðis til Gardemoen floghavnina í Oslo á hesum sinni.

Í Gardemoen var lítil móttøka, har floghavnin bjóðaði flogfelagnum vælkomnum sum kunda.

Flogið verður til norska høvuðsstaðin hvønn mikudag, og sum skilst er ætlanin bert at flúgva í summarhálvuni. Sambært heimasíðuni hjá Atlantsflog verður flogið hvørja viku í ár fram til 29. september.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juni 2021

Forskúlaálit handað Klaksvíkar kommunu

Í mars mánað samtykti Klaksvíkar býráð at seta ein arbeiðsbólk at lýsa møguleikar og kanna fyrimunir og vansar við at skipa ein forskúla á Skúlatrøð í Klaksvík, og hósdagin fekk Eyðstein Ó. Poulsen, formaður í trivnaðarnevndini børn & ung álitið handað.

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

- Vit skulu hesi komandi árini gera stórar íløgur í bæði dagstovnaøkið og á Skúlatrøð, har tilgongdin at fyrireika og fremja 2. og 3. byggistig longu er byrjað. Tí er hetta júst rætta løtan hjá býráðnum at kanna og viðgera spurningin um forskúla ella ikki, tí tann avgerðin hevur stóra ávirkan á, hvussu bæði dagstovnaøkið og skúlin skulu skipast og útbyggjast víðari, sigur Eyðstein Ólason Poulsen, formaður í trivnaðarnevndini børn & ung.

- Hetta er eitt týðandi og prinsippielt mál, sum mær kunnugt ongantíð áður hevur fingið nakra stórvegis viðgerð. Tí var tørvur á at geva nevndum og býráðnum eitt kvalifiserað grundarlag at viðgera málið útfrá.

- Arbeiðssetningurin hjá arbeiðsbólkinum, sum býráðið setti 25. mars, var at lýsa møguleikarnar og at greiða frá fyrimunum og vansum við at skipa ein forskúla á Skúlatrøð, soleiðis at vit í politisku skipanini fáa eitt grundarlag til at viðgera málið útfrá, sigur Eyðstein.

Arbeiðsbólkurin, sum var mannaður við umboðum fyri dagstovnaøkið, skúlan, námsfrøðiligu ráðgevingina, umsiting og býráðslimir, hevur verið á vitjan í øðrum kommunum, sum hava skipað forskúla, fyri at síggja umstøður og hoyra um teirra royndir. Serfrøðingar í og uttan fyri bólkin hava lagt fram sína vitan um námsfrøðilig tilmæli í sambandi við forskúlar og líknandi skipanir og skiftini millum tilboð. Arbeiðsbólkurin hevði síðani nakrar viðgerandi fundir, har ástøðir og viðkomandi faklig evni og uppskot vórðu umrødd, og tilmælini til býráðið orðað.

Ráðgevingarfyritøkan CommIT hjá Ingibjørg Berg og Theresu Turidardóttir Kreutzmann hevur staðið fyri tilgondini og hevur samskipað arbeiðið við álitinum.

- Hósdagin var álitið handað, og samstundis var framløga fyri býráðslimum, sum eisini fingu høvi at seta spurningar, og nú verður álitið lagt fyri avvarðandi nevndir og býráðið til umrøðu og viðgerð, upplýsir Eyðstein Ó. Poulsen, nevndarformaður.

Í arbeiðsbólkinum hava sitið: Eyðstein Ólason Poulsen, formaður í trivnaðarnevndini, Karl Johansen, borgarstjóri, Signhild V. Johannesen, umboð fyri býráðsminnilutan, John Færø, trivnaðarstjóri, Niels Juel Arge, barnaansingarsamskipari, Ann Mari Kjølbro, umboð fyri dagstovnaleiðarar, Maja Højsted umboð fyri dagstovnaleiðarar, Jórun Andreasen, forkvinna í skúlastýrinum, Vagn Foldbo, skúlastjóri, Rannvá Joensen, starvsfólkaumboð og Anja Mikkjalsdóttir Olsen, umboð fyri námsfrøðiligu ráðgevingina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2021

Guðmundur Joensen gevst sum leiðari á Ítróttaháskúlanum

Eftir fimm ár sum leiðari av Ítróttarháskúlanum í Suðuroy gevst Guðmundur Joensen í starvinum. Skúlin skal hava nýggjan leiðara

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Eftir fimm ár sum leiðari av Ítróttaháskúlanum í Suðuroy hevur Guðmundur Joensen valt at leita nýggjar leiðir, og skal Ítróttaháskúlin tí hava nýggjan leiðara.

Guðmundur Joensen varð settur sum leiðari á Ítróttaháskúlanum í Suðuroy tíðliga á sumri 2016 við høvuðsuppgávu at byggja upp eitt nýtt annarleiðis háskúlatilboð í Føroyum, har fyrstu næmingarnir skuldu byrja um miðjan august í 2016. Burturúr ongum hevur Guðmundur staðið gingið á odda og uppbygt eitt einastandandi skúlatilboð til ungdómar her á landi og uttanlands, har kjarnin er adventure, ítróttur og upplivingar í náttúruni.

Guðmundur hevur verið ímyndin av Ítróttaháskúlanum í Suðuroy og eru vit ómetaliga takksom fyri tað stóra arbeiðið, sum Guðmundur hevur lagt í at byggja upp hetta heilt einastandandi skúlatilboðið, sum jú eisini er eitt stórt aktiv fyri nærumhvørvið, sigur Dennis Holm, stýrisformaður í Ítróttaháskúlanum í Suðuroy.

Uppá heilt stutta tíð er Ítróttaháskúlin uppbygdir til at verða eitt skúlatilboð, sum dregur ungdómar úr øllum heraðshornum. Karmarnir eru eisini vorðnir betur og betur og í januar varð nýtt næmingaheim tikið í nýtslu, og hetta letur eisini upp fyri nýggjum møguleikum á Ítróttaháskúlanum. Arbeitt verður við at fáa nýggjar karmar til skúlapartin, sum eisini er átroðkandi nú talið av næmingum er økt til 48 næmingar.

- Hetta verða eisini nakrar av teimum uppgávunum, sum nýggi leiðarin kemur at arbeiða við, sigur Dennis Holm.

Stýrið fyri Ítróttaháskúlan í Suðuroy er farið undir at fyrireika at søkja eftir nýggjum leiðara og verður lýst eftir leiðara eftir summarfrítíðina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. juni 2021

Marjun Holm fer frá sum skúlastjóri

Hátíðarløta var á Skúlanum á Argjahamri hósdagin í sambandi við, at Marjun Holm leggur frá sær sum skúlastjóri

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hon byrjaði í august 2001 í starvinum sum skúlastjóri í Argja skúla, har hon var til skúlin í 2011 flutti í nýggja bygningin á Hamrinum og fekk navnið Skúlin á Argjahamri.

- Tá tú komst til skúlan á Argjum komst tú til ein skúla við eini gamlari og rótfestari mentan. Tú komst inn sum ein frískur vindur við nýhugsan og fór beinanvegin undir at flyta skúlin fram í nútíðina og eitt gott fet inn í framtíðina.

- Henda nýhugsan fylgdi tær niðan á Hamaran. Tú hevur sostatt í skúlahøpi verið avbera málrættað og øgiliga treisk. Men tað hevur sanniliga eisini givið úrslit, segði borgarstjórin, Heðin Mortensen millum annað í røðu til hátíðarløtuna.

- Broytingin var stór frá Argja Skúla og til Skúlan á Argjahamri. Hesin skúlin varð tikin í nýtslu í 2011, so tað eru longu 10 ár síðan, at tú tókst yvir leiðsluna á hesum stóra og stásiliga skúlanum. Og tað var ikki smávegis uppgáva.

- Vit kenna teg eisini sum sera aktiva, tú gongur, tú súkklar og tú svimur. Og tað fært tú alt betur stundir til, nú tú tíverri fer frá sum skúlastjóri. Hartil lesur tú nógv – og tað fær meg at hugsa um tykkara vælútbygda bókasavn her á skúlanum.

- Tú ert eisini kend fyri at vera sera familjukær, og tað er ikki minst børn og ommubørn hjá systrunum, ið hava notið ágóðan av tí. Tey fert tú eisini at fáa betur stundir til.

- Eg fari vegna Tórshavnar býráð at takka tær hjartaliga fyri títt drúgva og góða arbeiði og ynskja tær og Sjúrða alt tað besta í tí komandi, segði Heðin Mortensen, borgarstjóri, at enda, áðrenn hann handaði Marjuni blómur og gávu, segði Heðin Mortensen millum annað.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juni 2021

Reisigildi í Mentanarhúsinum í Klaksvík

Verður eftir ætlan liðugt næsta summar

(Mynd: Dávur Winther)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fríggjadagin var hátíðarhald í Mentanarhúsinum í Klaksvík.

Teir sjey tons tungum høvuðsdragararnir, sum samstundis eru teknikbrúgvar eru komnir upp at liggja, og í gjár var reisigildi við røðum og tónleiki.

Tað er Kanjon, sum í partalagi hevur havt útførandi leiklutin og Ósbjørn Jacobsen Arkitekrar hava verið høvuðsráðgevarar.

Kostnaðarætlanin er 60 milliónir krónur, og ætlanin er at flyta inn næsta summar.

(Mynd: Dávur Winther)

(Mynd: Dávur Winther)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juni 2021

Nýggjur barnagarður við Norðoyri reistur

Síðsta fríggjadag var reisigildi, og sum nakað serligt vóru børnini, sum hava fingið pláss á nýggja stovninum eftir summarfrítíðina, boðin við til hátíðarhaldið

(Mynd: Klaksvíkar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fríggjadagin 11. juni varð nýggi barnagarðurin á Norðoyri reistur. Spakin varð settur í 26. mars, og nú, góðar tveir mánaðir eftir, veittraði Merkið yvir nýggja stovninum, sum eftir ætlan skal standa liðugur longu í august.

Fitt av fólki var komið saman til reisigildið á Norðoyri, og sum nakað serligt vóru børnini, ið hava fingið pláss á nýggja stovninum eftir summarfrítíðina, eisini boðin við til hátíðarhaldið, skrivar Klaksvíkar kommuna.

Eyðstein Poulsen, formaður í trivnaðarnevndini børn og ung, segði nøkur orð, og Rakul Ró sang tveir sangir, umframt at børnini fingu eitt træ frá býargartnaranum, sum tey høvdu sett sítt navn á.

Umstøður vóru ikki til at seta trøini niður henda dagin, men seinni í summar fara børnini at gróðurseta, hvør sítt egna træ við júst teirra navni á, kring nýggja dagstovnin á Norðoyri, skrivar kommunan.

Bygningurin, sum nú er reistur, líkist sera nógv nýggjasta partinum av Fjallafípuni, sum Norðhús somuleiðis var við at byggja. Tann byggingin tók sjey mánaðir, frá at spakin varð settur í, og til at børn og starvsfólk kundu taka stovurnar í nýtslu. Tí hevur Klaksvíkar kommuna góðar vónir til, at eisini hesin bygningurin kann takast í brúk innan stutta tíð.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2021

Sosialur ójavni økir váðan fyri diabetes

Nýggj grein, sum Fróðskaparsetrið og Fólkaheilsuráðið hava samstarvað um, vísir, at váðin fyri diabetes er ójavnt býttur millum sosialar bólkar í Føroyum

– Hetta er fyrsta vísindaliga greinin, sum viðger sosialan ójavna og váða fyri einari av teimum størstu og skjótast vaksandi fólkasjúkunum, sigur Magni Mohr, professari á Fróðskaparsetrinum og formaður í Fólkaheilsuráðnum, sum er ein av høvuðsrithøvundunum

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tað eru Vár Honnudóttir, Marin Strøm og Magni Mohr, sum eru høvuðsrithøvundar, og Anna Sofía Veyhe, Pál Weihe og danskir granskarar hava eisini verið partur av verkætlanini. Greinin eitur "Social inequality in type 2 diabetes mellitus in the Faroe Islands: a cross-sectional study", og hon varð fyri stuttum almannakunngjørd í tíðarritinum, Scandinavian Journal of Public Health, og hon byggir á dátur frá kanning hjá Fólkaheilsuráðnum.

Kanningin brúkar útbúgvingarstig sum mát fyri sosioøkonomiska støðu og vísir, at váðin fyri at hava typu 2 diabetes fylgir útbúgvingarstiginum.

- Vit síggja m.a., at váðin fyri at fáa sjúkuna er munandi størri hjá teimum á lágum útbúgvingarstigi, samborið við tey á høgum útbúgvingarstigi, sigur Vár Honnudóttir frá Fólkaheilsuráðnum.

Tann hægri váðin hongur lutvíst saman við heilsuatburði.

3-4000 føroyingar
Títtleikin av typu 2 diabetes veksur við rúkandi ferð um allan heim, og heimsheilsustovnurin, WHO, metir, at umleið 650 milliónir fólk fara at hava sjúkuna í 2040.

Í Føroyum verður mett, at 3000-4000 fólk hava typu 2 diabetes og at kanska líka nógv ella enn fleiri hava prediabetes (byrjandi typu 2 diabetes), um vit hyggja at altjóða tølum. M.a. kann nevnast, at hvør triði vaksin amerikanari hevur prediabetes.

- Okkara úrslit eru í tráð við altjóða kanningar, ið somuleiðis vísa sosialan ójavna í váðanum fyri typu 2 diabetes, men vit hava lyndi til at halda, at Føroyar eru eitt javnari samfelag enn flestu onnur samfeløg, so tí er umráðandi at kanna, um somu mynstur síggjast hjá okkum, sigur Marin Strøm, lektari í fólkaheilsu á Fróðskaparsetrinum.

- Í londunum rundan um okkum síggja vit, at lág útbúgving er ein tann týdningarmesti tátturin, tá tað snýr seg um almenna heilsustøðu og deyðsváða, og hetta er fyrsta vísindaliga greinin, sum viðger sosialan ójavna og váða fyri einari av teimum størstu og skjótast vaksandi fólkasjúkunum, sigur Magni Mohr, professari á Fróðskaparsetrinum og formaður í Fólkaheilsuráðnum. Hann hevur haft høvuðsábyrgdina av hesi granskingarverkætlanini.

Magni Mohr metir, at tølini vísa tekin um, at ójavni er í heilsustøðuni í Føroyum, og at vit tískil eiga at tryggja, at fyribyrgjandi átøk vera ment soleiðis, at tey umfata og røkka allar borgarar í samfelagnum.

Nýggj diabetesmiðstøð í umbúna
Greinin er háaktuell, nú nýggj diabetesmiðstøð er í umbúna at stovnsseta í Føroyum í samstarvi við Novo Nordisk Grunnin.

Granskingarbólkurin arbeiðir í løtuni við nýggjari verkætlan, sum fer at hyggja breiðari at sambandinum millum sosiala støðu, heilsu og sjúkuváða.

Eftir ætlan verða hesi granskingarúrslitini almannakunngjørd í komandi ári.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2021

Luna fingið nýtt aliøki í Vestmannasundi

Luna fer at brúka tvær streymverjur norðanfyri og eina sunnanfyri aliøki. Streymverjurnar eru gjørdar úr líknandi tilfari sum aliringarnar, tó nakað sterkari.

(Mynd: Heilsufrøðiliga Starvsstovan)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Luna hevur fingið tilluta eitt nýtt aliøki í Bug við tunnilsmunnan í Vestmannasundi. Tað skrivar Heilsufrøðiliga Starvsstovan.

Samstundis sum tað kunnu vera nógvir fyrimunir við harða streyminum, er harði streymurin eisini ein avbjóðing. Tí hevur Luna yvir eitt tíðarskeið kannað streymviðurskiftini og gjørt royndir við at temja streymin.

Heilsufrøðiliga Starvsstovan sigur, at Luna fer at brúka tvær streymverjur norðanfyri og eina sunnan fyri aliøki. Streymverjurnar eru gjørdar úr líknandi tilfari sum aliringarnar, tó nakað sterkari. Niðurúr vatnskorpuni hongur eitt net sum er fest í ein søkkring.

Aliumstøðurnar í Bug líkjast annars tí sum Luna kennir frá Vestmannasundi, har Luna frammanundan hevur eitt aliøki, streymhart, men ikki nógv alda. 

Ætlanin er at leggja eina rammu við fimm plássum har fimm ringar kunnu liggja.

Tað hevur stóran týdning fyri Luna at deila framleiðsluna yvir fleiri økir. Framleiðslan verður javnari gjøgnum árið og vit minka munandi um váðan við at hava fleiri smærri aliøkir, enn fá stór aliøkir. Framleiðsluumførini verða fleiri og styttri, og vit fáa somuleiðis gagnnýtt smoltstøðina nógv betri, sigur Atli Gregersen, stjóri í Luna.

Ætlanin er at seta fisk út í september.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juni 2021

Sáttmáli undirskrivaður til nýggja Sjóvinnustýrið

Sáttmálin til nýggja Sjóvinnustýrið varð undirskrivaður mánadagin – byggingin skal verða liðug í mai 2023

(Mynd: Jákup F. S. Olsen)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Samkoma var á Fiskastykkinum í Sandavági mánadagin, har stjórin á Landsverki, Sigurd L. Lamhauge og stjórin á Búsetri, Sjúrður Holm undirskrivaðu sáttmálan til nýggja Sjóvinnustýrið.

Heildararbeiðstøkusáttmálin er á knappar 23,8 milliónir krónur, skrivar Landsverk.

Sigurd L. Lamhauge bjóðaði vælkomin, síðani bar Helgi Abrahamsen, landsstýrismaður við uhvørvis- og vinnumálum, fram røðu. Ragnar Zachariasen frá Zeta arkitektum hevði eisini eina framløgu um nýggja bygningin hjá Sjóvinnustýrinum, sum skal byggjast á Giljanesi.

Prosjekteringin er farin í gongd, og skal hon verða liðug í desember. Byggingin skal verða liðug í mai 2023.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2021

28 lærlingar fingið prógv á Tekniska skúla

Prógvhandan var á Tekniska Skúla í Klaksvík fríggjadagin

Maskin-flokkurin, frá vinstru: Karl Emil Lervig (Mest), Andrias Klein (Pomek), Oluf Durhuus (KSS), Mialy R. Zachariasen (Mest), Óli Poulsen (Áway Service), Samuel Gunnarstein (KSS), Gestur Hans Ternustein (Mest), Heðin Hávarsá (TTS), Niklas R. Højgaard (Mest), Tommy Karlsen (TTS) og Naja Ritter Aa (Pomek)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fríggjadagin fingu 28 lærlingar prógv á Tekniska Skúlanum í Klaksvík. Sjey í elektrikarafakinum, tíggju í timburfakinum og ellivu í maskinfakinum. 

Nógv vóru komin at hátíðarhalda sveinarnar og tað varð tí ein hugnalig og heiðurlig løta við felagssangi og røðum. Gestarøðari hesaferð var Karstin Joensen frá Elcon. 

Timbur-flokkurin, frá vinstru: Torleivur A. Rasmussen (Malltek), Jóannes Hendrikur Juul (Norðsetur), Rúni Joensen (Malltek), Elias Debes (Norðsetur), Anna á Fløtti Anthoniussen (Norðhús), Jákup I. Bech (Kanjon), Bent Johnny Olsen (Byggivirkið KBH), Karl A. Løkin (Heildarverk), Silas Ejdesgaard (Jóhan Petur Vang) og Rói Kalsø Danielsen (Malltek)

Eyðun Jacobsen (Elcon), Ólavur Weihe (LM Electric), Helgi Simonsen (EL-IN), Marjus á Marknagili Debes (EL-Service), Óli Gregersen (TTS), Bojan Elek (Elcon) og Jákup Hansen (Maskinhandilin).

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juni 2021

Kommunur: Vit mugu hjálpast at at niðurberja skøruna

Í Nes kommunu og Runavíkar kommunu verður arbeitt við at niðurberja skøru, og verður tí heitt á borgarar um at týna plantuna í egnum øki

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Runavíkar kommuna og Nes kommuna heita nú á sínar borgarar um at gera sítt til at niðurberja skøruna við at týna hana í teirra egna øki og felagøkjum.

– Runt um í kommununi sæst skøra á nøkrum støðum. Til tess at fyribyrgja, at skøra fær fótafesti og spjaðir seg, verður heitt á fólk um at grava skøruna upp í egnum øki og í felagsøkjum, skrivar Nes kommuna á heimasíðuna.

– Oftast sæst skøra framvið vegum, gøtum og á traðum í kommununi, har hon hevur fest seg í lendið, har annar vøkstur ikki er so nógvur. Fær skøra fótafesti, kann hon vaksa seg stóra og spjaðast.

Runavíkar kommuna arbeiðir eisini við at niðurberja skøruna.

– Skøran spjaðir seg allastaðni, og tí vil kommunan heita á borgararnar um at týna hana á egnum øki, skrivar kommunan.

Ein kann týna skøru við at taka alla plantuna upp við rót og pørtum av rót og síðani beina hana burtur saman við øðrum burturkasti. Skøran má ikki koyrast til kompostering, tí so fer hon at spreiða seg aftur við fræ.

Um skøruna (Achemilla mollis)
Skøran blómar millum juni og september. Hon er heimahoyrandi í Suðurevropa og verður 30 til 45 cm høg.  Skøran er nógv brúkt sum prýðisplanta í staudubedum í urtagørðum, og sæst oftast væl í náttúruni, tí hon er ljósari grøn enn flestu plantur.

Skøran spjaður seg við fræi, og hon køvur annan lægri vøkstur og kann við tíðini leggja stór øki undir seg.

Hon sæst oftast har fólk hava koyrt urtagarðsburturkast út. Fer plantan út í hagan, kan hon ótarnað spjaða seg, tí at seyður og stórkríatur eta hana ikki.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. juni 2021

Fyrireika nú talgilt koyrikort

Talgildu Føroyar leitar eftir KT-ráðgeva at standa fyri forkanningini

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Talgildu Føroyar fara nú saman við Akstovuni undir forkanning av einum føroyskum talgildum koyrikorti. Endamálið er at greina og lýsa møguligar loysnir, sum kunnu virka sum talgild koyrikort.  

Talgild koyrikort er eitt rák, sum vit seinastu árini hava sæð í grannalondunum. Í fjør fóru danir undir at bjóða út talgild koyrikort, sum ískoyti til vanliga koyrikortið úr plasti. Í Finnlandi hava tey valt at brúka talgilda koyrikortið til alskyns samleikaprógv, sum t.d. ferðakort og atgonguprógv.  

Í desember í fjør segði Jørgen Niclasen, landsstýrismaður við samferðslumálum og talgilding, at ætlanin var at fara undir at menna eitt føroyskt talgilt koyrikort.  

Talgildu Føroyar hava ment Samleikan, sum er vorðin altjóða góðkendur, og kann brúkast uttanlands, og tí er tað eyðsæð, at forkanningin verður skipað har. Talgilda koyrikortið skal byggjast á undirstøðukervið, sum longu er tikið í nýtslu í Føroyum.  

Talgilda koyrikortið er ætlað sum eitt ískoyti til núverandi koyrikort. Tey flestu hava telefonina hjá sær, tá ið tey fara frá húsum, so fleiri av teimum 128 bilførarunum, sum í 2019 fingu 700 krónur í bót frá løgregluni fyri ikki at hava koyrikortið uppi á sær, høvdu óivað sloppið undan nakrari bót, um talgilda koyrikortið hevði verið tøkt tá.  

Í sambandi við forkanningina er útboð lagt á Keypsportalin, har leitað verður eftir einum KT ráðgeva, ið skal standa fyri tøkniligu veitingunum í forkanningini. Úrslitið av forkanningini verður grundarlagið fyri víðarimenningini av talgilda koyrikortinum.  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2021

Nýtt 5-mannafar til stjóran á Norðuratlantsbryggjuni

Elsba eitur snotiligi báturin, sum lærari og næmingar á Tórshavnar Kvøldskúla hava smíðað

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Týsdagin var hátíðarhald á Vestaru bryggju, tá  Tórshavnar kvøldskúl handaði nýbygdan føroyskan bát til Karin Elsbudóttir, stjóra á Norðuratlantsbryggjuni, sum hevur keypt bátin frá skúlanum.

Tað er bátabyggjarin Andrass Joensen og næmingar hansara á kvøldskúlanum, sum hava smíðað snotiliga bátin, eitt 5-mannafar, ið ið er gjørteftir tekningum av sokallaða Múlabátinum.

Á hátíðarhaldinum segði Heðin Mortensen, borgarstjóri nøkur orð. Røðan kann lesast á heimasíðuni hjá Tórshavnar kommunu.

Karin Elsbudóttir helt eisini eina røðu, har hon kallaði føroyska bátin fyri havsins Stradivarius. Les røðuna her 

Báturin hevur fingið navnið Elsba.

Eftir hátíðarhaldið á Vestaru bryggju varð Elspa hálað út, navnaskeltið avdúkað og síðan varð hon flotað og signað eftir gomlum siði. 

Bátasmiðirnir

Bátasmiður, eigari, kvøldskúlaleiðari og borgarstjóri

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2021

Aurora kemur á G! festivalin í ár

Stórt navn av norska tónleikapallinum fer at spæla á Gøtusandi

(Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Innsent

Tú kennir hana kanska frá Frozen ella sum ein av stóru inspiratiónunum hjá Billie Eilish. Um ein mánaða trínir hon á pall á Gøtusandi.

Aurora – stóra sangstjørnan úr Noregi, sum allur heimurin er forelskaður í - kemur á G!. Tað boðar Michael Antony Charles Johannesen tónleikabókari frá.

- Tað er ein stór gleði at kunngera Auroru á okkara tónleikaskrá fyri 2021. Eg eri vísur í, at við Auroru fáa vit júst tann magiska stemningin, sum G! Festivalurin rúmar so væl. Hon er ljós og allíkavæl myrk, ósek og tó mystisk. Tað, saman við hennara norðurlendska sorgblídni, er í veruleikanum eitt sindur tað, sum G! er, sigur Michael Antony Charles Johannesen.

Á skrivstovuni hjá fyriskiparunum í Syðrugøtu verður arbeitt í høgum giri at fyrireika ársins festival.

- Eg eri so ófatiliga spentur. Tað eru tvey ár síðani, at eg varð settur sum tónleikabókari á G! – eitt dreymastarv hjá einum sum mær – men mín fyrsti festivalur í fjør bleiv jú avlýstur av orsøkum, sum tit sjálvi kenna alt til. So nú kann eg næstan ikki bíða meir, sigur Michael Antony Charles Johannesen.

Og júst korona hevur eisini kostað G! Festivalinum nøkur nøvn.

- Ja, tíverri. Vit noyðast at ásanna, at av koronarelateraðum orsøkum, koma hesi nøvnini ikki á G! Festival á hesum sinni; Katatonia, Konvent og Ghost Notes,”, fortelur hann. Og leggur afturat:

- Men vit fyriskiparar eru sera glað fyri, at vit í Føroyum hava so gott tamarhald á støðuni, at vit sum nøkur av teimum einastu í verðini, sleppa at hava ein festival í ár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juni 2021

Sprota-bøkur út á stóran ljóðbókapall

Sprotin hevur gjørt avtalu við donsku stroymingartænastuna Mofibo, sum er við at menna seg til stóran altjóða leikara

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Sprotin hevur skrivað sáttmála við Mofibo um stroymingartænastu. 60 tær fyrstu ljóðbøkurnar eru tøkar. Nakrar eru gamlir kenningar, men fleiri eru nýggjar og nógvar nýggjar eru í umbúna. Tað boðar bókaforlagið frá í tíðindabrævi.

Ljóðbøkur hava ongantíð verið so populerar sum nú. Orsøkin er einføld – vit skulu hava alt, alt, alt við. Vit skulu stappa undirhald ella innihald inn ígjøgnum oyruni, meðan vit arbeiða við hondum ella flyta okkum. Tú kanst ikki seta teg í frið og náðum at lesa eina bók, tí so hevur tú ikki stundir at venja, gerandisdagurin krevur sítt, men tú tú ert øgiliga forvitin at lesa hetta og hatta. Ferðin er nógv, snúningstalið hækkandi.

Ljóðbókin loysir knútin – tú kanst gera alt hetta OG hoyra søguna. Tú spákar ein tíma og fært bókina inn í oyruni um somu leið. Pendlar tú, er ljóðbókin eitt fínt alternativ til KvF. Øgiliga effektivt, øgiliga rationelt, sum vit vilja hava alt at vera í okkara fjaltraðu tíð.

Sprotin fór at leggja ljóðbøkur út á heimasíðuna í 2012 og hevur nú 70, men tíðin er nú farin frá tí tøknini – nú er stroyming loysnin. Tí er alt tilfarið tøkniliga í nýggjum sniði, og tær fyrstu 60 bøkurnar eru nú komnar á Mofibo.

- Ljóðbókapallarnir eru so mangir, men vit hava skrivað sáttmála við Mofibo, tí so nógvir føroyingar brúka júst tann pallin at leita eftir ljóðbókum. Mofibo kenna nógv sum danskar og enskar ljóðbøkur, men har eru onnur mál og á øllum málunum samanlagt fleiri túsund ljóðbøkur. Nú fær pallurin eitt mál aftrat: okkara! Vit royna at skora føroyskt inn á teir pallar, har vit kunnu, tað er leiðin fram, skrivar Sprotin í tíðindabrævi. 

Allar ljóðbøkurnar eru savnaðar á sprotin.fo og mofibo.dk. Vilt tú lurta eftir ljóðbókum ber til at tekna hald á mofibo.dk.

Millum tær 70 Sprota-bøkurnar, sum longu eru tøkar eru nógvar av teimum nýggjastu, men her síggjast eisini klassikarar, sum fólk kenna frá útvarpshøpi við farnum meistarum í upplestri, so sum Einar Joensen, Marius Johannesen, Oskar Hermanson, Olivur Næs, Sveri Egholm og Hans Thomsen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juni 2021

Seyðamaðurin avdúkaður í dag

Í dag, leygardagin 19. juni, verður hátíðardagur í Sandavági, tá standmyndin av Seyðamanninum á Sondum verður avdúkað

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Leygardagin 19. juni verður hátíðardagur í Sandavági, tá stóra standmyndin av Seyðamanninum á Sondum verður avdúkað.

Síðan februar 2016 hevur ein arbeiðsbólkur við Dagbjørn Hansen, Sjúrða Poulsen og Sonna Nielsen arbeitt við eini ætlan at reisa eina standmynd av Seyðamanninum á Sondum.

Hans Pauli Olsen, myndahøggari varð biðin um at evna standmyndina til, og er verkætlanin væl stuðlað av fyritøkum og einstaklingum úr Vágum, og øðrum fyritøkum í Føroyum.

Vága kommuna hevur fyrireikað økið har standmyndin stendur, beint við Sandvágs kirkju.

Kvæði um Seyðamannin á Sondum er væl kent í Vágum.

Tað vóru vinmenninir Jóannes Michelese í Húsi (1824-1850) og Jógvan Niclasen í Lon (1821-1852), báðir úr Miðvági, sum yrktu kvæðið um seyðamannin á Sondum, eftir søgn sum livað hevur á manna munni í Vágum.

Søgnin sigur:

“Ein seyðamaður var á Sondum í Sandavági áður á sinni, sum er gitin fram um allar seyðamenn í Føroyum. Hann røktaði einsamallur allan Sandavágshagan og átti ein útvaldan hest, reyðan á liti og frálíka dúgligan til at renna. Ein vakran sólskinsmorgun lysti seyðamanninum at ríða norður á fjøll. Við Fjallavatn búðu tvær huldukonur, hvør sínumegin, onnur í Húsagjógv og onnur í Tormansgjógv. Tær áttu stakkar av skarlaksklæði, og henda sama morgunin, ið seyðamaðurin reið norður, legði huldan í Húsagjógv stakk sín út til at sóla.“

Í samband við avdúkingina verður hátíðarhald í Sandavági, leygardagin 19. juni kl. 16.

Eftir ráðførslu við koronaráðgevingina, verður mett at tað ráðiligt at halda tiltakið, sum verður uttandura, við góðum møguleika fyri at halda frástøðu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2021

Kavari aftur á Stabbanum á Hellisenda

Stoypti stabbin við Borðoyavík tænir nú aftur sínum uppruna endamáli

(Mynd: Eyðun Høgnesen)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Á Borðoyavík hevur nú í 83 ár staðið ein stoyptur stabbi, fattur í briminum, eitt lítið sindur úti í sjónum.

Stabbin varð stoyptur í 1938. Hann var ætlaður havsvimjarum at kava frá. Ein fjøl kundi stingast ígjøgnum stabban, so hon virkaði sum lopfjøl, vippa. Hesin møguleikin var tó lítið brúktur, tí tað ber faktisk ikki til at kava av stabbanum, tí tað er ov grunt útfyri.

Men nú er bæði lopfjøl og kavari komin upp á stabban aftur. Tað vil siga í form av einum listaverki.

Ætlanin var, at “Kavarin á Hellisenda” skuldi avdúkast í sambandi við Norðoyastevnuna, men stevnan varð sum kunnugt avlýst í ár. Men standmyndin kom upp, og stóð innpakkað teir fyrstu dagarnar.

Nú ber so til at njóta verkið, sum stendur so týðuligt á myndunum her, ið Eyðun Høgnesen hevur tikið.

Tað er manningin handan Føroya Sjómannadag, sum hevur staðið fyri hesum tiltakinum saman við Klaksvíkar kommunu. Hetta er ikki fyrsta standmyndaverkætlan, sum hesir menn hava staðið fyri. Tað vóru eisini teir, ið tóku stig til at reisa kópakonuna á helluni í Mikladali.

Í toyminum hesaferð hava verið Ólavur Samson, Oliver Joensen og Olivur Thomsen. Norðlýsið skrivaði herfyri, at tað er Ólavur Samson, ið eigur hugskotið. Archibald Black, listamaður, hevur sniðgivið skurðmyndina, sum Norðoya Blikksmiðja hevur skorið úr stáli og Kjartan Hansen sveisað saman til listaverk. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. juni 2021

Tólv listafólk undir sama taki

Hósdagin lat stóra listaframsýningin “Tey 12” upp í Müllers pakkhúsi

Zakarias Heinesen - eitt av listafólkunum, sum eru við

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hósdagin var fernisering av eini forkunnugari listaframsýning í Müllers pakkhúsi í Havn. Talan er um 12 av okkara bestu núlivandi listafólkum.

Tey tólv eru Astrid Andreasen, Arnold Vegghamar, Jóna Rasmussen, Kári Svensson, Bárður Jákupsson, Astri Luihn, Eyðun av Reyni, Zacharias Heinesen, Ásla Rannvá Svensson, Frits Johannesen, Silja Eystberg og Brandur Patursson.

Hesi tólv sýna fram á stórari listaframsýning í Müllers pakkhúsi í Havn, har tað er høgt til loftið og vítt til veggja. 

Lætt at keypa føroyska list
Endamálið við framsýningini er at gera tað lættari hjá føroyingum at keypa føroyska list – og samstundis gera tað lættari hjá føroyskum listafólkum at selja sína list. Og her eru karmarnir perfektir – mitt í Havn, og í okkara allarbestu hølum.

Framsýningin verður opin til og við sunnudagin 27. juni. Gerandisdagar verður opið kl. 16-18 og í vikuskiftunum kl. 14-16

Framsýningin er opin fyri øllum og er ókeypis at vitja. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. juni 2021

Sundalagsstevnan avlýst

Í staðin fyri Sundalagsstevnu verður skipað fyri "Kollafjarðardagar" í heyst

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Vegna óvissuna, sum koronastøðan hevur við sær í løtuni, hava fyriskipararnir av Sundalagsstevnuni valt at avlýsa stevnuna. Tað boðaði  Tórshavnar kommuna frá í vikuni.

Ætlanin var tó at gjøgnumføra kappróðurin, men orsaka av avbjóðingum av tekniskum slag, mátti kappróðurin á Kollafirði eisini avlýsast. FM-róðurin varð tí seinni fluttur til Runavíkar.

– Ein góð og áhugaverd skrá var fyrireikað til Sundalagsstevnuna, men fleiri av tiltøkunum eru ikki ráðilig at hava, tí tey neyðugu tilmælini ikki kunnu haldast. Tí er semja um at avlýsa stevnuna. Fyriskipararnir ynskja ikki at hava eina hálva stevnu.

Fyriskipararnir harmast um støðuna, men kollfirðingar kunnu fegnast um, at ætlanin er at skipa fyri »Kollafjarðardøgum« eitt vikuskifti í september í staðin, skrivar kommunan.

Júst hvussu Kollafjarðardagarnar fara at ganga fyri seg, vita fyriskipararnir ikki enn, men ætlanin er at hava eitt stuttligt og áhugavert vikuskifti við ymiskum tiltøkum fyri alla bygdina, verður sagt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2021

Familjuguðstænasta og fótbóltur á Svangaskarði

Í sambandi við fótbóltsskúlan, ið verður á Toftum um vikuskiftið, verður familjugudstænastu á ovara vølli á Svangaskarði sunnudagin

Mynd: b68.fo

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

19. og 20. juni verður stórur fótbóltsskúli hildin á Svangaskarði, har 200 børn eru tilmeldað.

Harvið verður ein rúgva av fótbólti á Toftum í vikuskiftinum, men tað verður ikki bara sparkað og runnið á ovara vølli á Svangaskarði í vikuskiftinum. 

Sunnudagin klokkan 11 verður fótbóltsguðstænasta á skránni. Ovi Brim, prestur, ið sjálvur hevur spælt nógv fótbólt, prædikar. Leikarar hjá B68 lesa tekstir og bønir, og Nes sóknar Musikkfelag - hornorkestrið - luttekur, boðar Nes prestagjald frá. 

Heitt verður eisini á fólk um at hava egna sálmabók við ella at taka niður sálmabókaappina á telefonina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juni 2021

Danmark fer at koppseta tey 12 til 15 ára gomlu

Sundhedsstyrelsen boðaði frá hesum á tíðindafundi hósdagin

Søren Brostrøm (Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Danska heilsustýrið mælir nú til, at børn í aldrinum 12 til 15 ár eisini verða koppsett móti koronavirus. Tað boðaði stýrið frá á tíðindafundi hósdagin.

Valið er gjørt fyri at tryggja órin í fólkinum áðrenn næsta vetur, og eisini fyri at tryggja seg móti nýggjum frábrigdum.

- Tá vit eru liðug við at koppseta tey frá 16 ár og uppeftir, hava vit kanska eitt samfelagsórin á tilsamans 60-65 prosent. Hertil skulu leggjast tey undir 16 ár og sum hava verið smittað – so kanska verða vit 70 prosent.

- So er spurningurin, um tað er nóg mikið til at hava tamarhald á farsóttini. Svarið er helst, at tað ikki er nóg mikið. Tað er orsøkin til okkara tilmæli nú, segði Søren Brostrøm, stjóri á Sundhedsstyrelsen, sambært dr.dk.

Um børn í aldrinum millum 12 og 15 ár verða koppsett, hækkar órinið við umleið fýra prosentum.

Higartil er koppsetingin bert tilmælt fólkum 16 ár og eldri.

So sambært Søren Brostrøm er tað ikki fyri at verja tey 12 ára gomlu, at tað nú verður mælt til at koppseta tey. Men tí at tað er neyðugt fyri at tryggja órin í fólkinum.

Sundhedsstyrelsen roknar við at kunna fara undir at koppseta tey 12 til 15 ára gomlu í september.

Tilmælið hjá Heilsustýrinum kemur eftir, at EMA, evropeiska heilivágsstýrið, 28. mai góðkendi koronavaksinuna frá Pfizer til børn frá 12 ára aldri.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juni 2021

Formaðurin fyri barnalæknar í Danmark: Vildi ynskt at bíðað verður við koppsetingum

Á tíðindafundi hósdagin varð avdúkað, at farið verður undir at koppsett tey í aldrinum 12 til 15 ár í september. Klaus Birkelund Johansen ivast í, um hetta er rætt

Klaus Birkelund Johansen sigur, at talan er um brot á prinsippir innan barnakoppseting. Hann er tryggur við sjálva Pfizer-koppsetingina, men vildi ynskt at man bíðaði

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Danska heilsustýrið mælir nú til, at børn í aldrinum 12 til 15 ár eisini verða koppsett móti koronavirus. Tað varð fráboðað á tíðindafundi fyrrapartin.

Hetta er gjørt  fyri at tryggja órin í fólkinum - flokimmunitet - áðrenn næsta vetur, og eisini fyri at tryggja seg móti nýggjum frábrigdum, segði Søren Brostrøm, sum greiddi frá, at um børn í aldrinum millum 12 og 15 ár verða koppsett, hækkar órinið við umleið fýra prosentum. 

Hetta verður harvið ikki gjørt fyri at verja børnini, og á tíðindafundinum hendi nakað, ið hevur vakt ans í donsku miðlunum: "Formaðurin fyri barnalæknar gekk Søren Brostrøm ímóti" skrivar dr.dk í yvirskrift.

- Tey børn, ið verða smittað, eru í ógvuliga lítlum vanda fyri at gerast álvarslga sjúk. Tað at bjóða koronukoppsetingina til 12-15 ára gomul er at bróta tey prinsippir, vit vanliga leggja inn í barnakoppsetingarætlanina

Hetta er Klaus Birkelund Johansen siteraður fyri inni í greinini. Persónliga vildi hann ynskt at sæð fleiri tøl um møguliga ávirkan av koppsetingini, áðrenn tey millum 12 til 15 fáa hann.

- Eg hevði ynskt, at man hevði latið vera við at tikið avgerðina um at gera tað. Eg haldi, at ein meira nátúrlig rekkjufylgja hevði verið at bíða og tikið avgerðina, tá vit nærkast miðjuni av september.

Tað er í september, at byrjað verður at geva møguleikan, og avgerðin er tikin. Søren Brostrøm fyrihelt ikki beinleiðis til ivan hjá Klaus Birkelund Johansen, men segði, at hann skal greiða grá og verja avgerðina hjá Sundhedsstyrelsen. Tó var hann fegin um, og segði tað vera umráðandi, at formðurin fyri barnlæknar í Danmark fekk sagt sína meining alment, so at man fekk eitt fakligt kjak.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juni 2021

Nógv truplari at koma fram at gosinum

Arbeiða nú fyri at forða flótandi grýtinum at renna oman í Nátthagakrika

(Mynd: RÚV)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ein streymur av gløðandi grýti floymir nú yvir rásina, sum brúkt var av fólki at koma niðan til eldgosið við Fragradalsfjall. Harvið er atgongdin at koma nær sjálvt gosopið versnað munandi seinastu dagarnar.

Mongdin av grýti, sum floymir úr opinum er støðugt vaksandi, og økið, sum nú er fjalt av tilfari úr gosopinum er eisini alsamt vaksandi.

Gløðandi grýti rennur nú eftir fýra leiðum úr Geldingardali og Meradali niður í Nátthaga. Fjórði streymurin úr Geldingardali tók seg upp sunnudagin, og tað er hesin, sum nú hevur brotið rásina, kalla gonguleið A, av, skrivar ruv.is.

Fólk, ið vilja síggja gosið, mugu nú taka eina aðra leið, kalla gonguleið B, sum er heldur truplari at ganga.

Myndugleikarnir arbeiða nú við ætlanini um at skipa eina nýggja gonguleið nakað eystari fyri at koma fram at gosopinum.

(Skíggjamynd: RÚV)

Royna at stýra floyminum
Men arbeitt verður eisini við at stýra floyminum av grýti. Seinastu mátingarnar hjá Jarðvísundastovninum siga, at 12 kubikkmetrar av gløðandi grýti koma upp úr gosopinum um sekundið og at tað nú eru komin 60 milliónir kubikk upp á jarðarskorpuna. Økið, ið er fjalt av nýggjum grýti, er nú meira enn tríggjar ferkilometrar og veksur við 60.000 fermetrum um dagin, svarandi til níggju fótbóltsvøllir.

Uppgávan er nú, sum skilst, at forða fyri, at grýtið sleppur at renna oman í Nátthagakrika, sum er ein nógv víðari dalur har trupult er at spáa hvussu floymurin fer at uppføra seg. Gongur leiðin oman í Nátthagakriga, er eisini vandi fyri at gosgrýtið kann bróta Suðurstrandaveg av.

Tí eru maskinur nú farnar í gongd við at byggja ein verjugarð, sum skal halda grýtisstreyminum burtur frá Nátthagakrika, skrivar RÚV. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. juni 2021

Löfven kann fella mánadagin

Politisk kreppa er í Svøríki, nú fýra flokkar ætla at atkvøða fyri misáliti á forsætisráðharran, ið stendur á odda fyri minnilutastjórn og hevur verið undir trýsti

Venstrepartiet, ið er stuðulsflokkur hjá stjórnini, hevur mist álitið á forsætisráðharran (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tað, sum fyllur so at siga alt í svenskum miðlum í dag, er, at nógv bendir á, at Stefan Löfven verður koppaður heilt skjótt. Venstrepartiet hevur ikki longur álit á sosialdemokratiska forsætisráðharrarnum og hevur reist misálit.

Nooshi Dadgosta, leiðari í Venstrepartiet, kunngjørdi hetta á tíðindafundi í dag, og segði at talan ikki var um eini løtt boð at senda út.

Venstrepartiet hevur síðani minnilutastjórnin varð skipað í 2018 verið ein týðandi stuðusflokkur. Men eftir at ein ætlað lógarbroyting hjá stjórnini um at slaka uppá reglur, ið javnføra húsleiguna í nýggjum leigubústøðum, er løgd fram, og at tað er greitt, at Hyresgästföreningen ikki sleppur við í arbeiðið at gera lógina, so hevur Nooshi Dadgosta trýst á knappin.

Misálit er reist, og tað verður atkvøtt fyrrapartin mánadagin, sambært Mats Knutson frá SVT. Tað, sum er so tyngjandi fyri Löfven, er, at Sverigedemokraterne, Moderaterne, og Kristendemokraterne eru við Venstrepartiet og hetta fer at geva ein meiriluta. 

Tað var eisini nógv rumbul eftir svenska valið í 2018 - tað tóku fleiri mánaðir áðrenn ein minnilutastjórn var skipað við Stefani Löfven sum leiðara.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juni 2021

Bennett avloysir Netanyahu

Nýggj stjórn er nú skipað í Ísrael, og Benjamin Netanyahu, sum hevur verið forsætisráðharri síðan 2009, er nú vorðin andstøðuleiðari, og fyrrverandi verjumálaráðharri hansara, Naftali Bennett, verður forsætisráðharri komandi tvey árini

Naftali Bennett er nú forsætisráðharri í Ísrael (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Benjamin Netanyahu er ikki longur forsætisráðharri í Ísrael. Síðan síðsta sunnudag hevur hann verið andstøðuleiðari.

Við atkvøðugreiðslu í Knesset í sunnukvøldið atkvøddu 60 av teimum 120 limunum í ísraelska tinginum fyri nýggju stjórnini, meðan 59 atkvøddu ímóti.

Nýggi forsætisráðharrin er Naftali Bennett, sum fer at standa á odda fyri nýggju stjórnini, sum er sett saman av átta flokkum. Felags fyri allar flokkarnar er, at teir eru samdir um at koyra Netanyahu frá sum forsætisráðharra.

Eygleiðarar ivast í, um samgongan fer at klára seg í longri tíð, av tí at munurin millum flokkarnar er ov stórur, skrivar Ritzau.

Bennett er leiðari í flokkinum Yamina, og hevur hann eisini verið verjumálaráðharri undir Netanyahu.

Avtalan er, at Bennett er forsætisráðharri næstu tvey árini, og síðani yvirtekur Yair Lapid úr flokkinum Yesh Atid forsætisráðharrasessin. Eins og Bennett, hevur hann eisini verið ráðharri undir Netanyahu. Hann var fíggjarmálaráðharri í tíðarskeiðnum 2013-2014.

Benjamin Netanyahu var fyrst forsætisráðharri í tíðarskeiðnum 18. juni 1996 til 6. juli 1999, og í 2009 kom hann aftur til valdið, sum hann varðveitti fram til síðsta vikuskiftið.

– Um tað er okkara lagna at vera í andstøðu, gera vit tað, inntil vit fáa beint fyri hesari vánaligu stjórnini og kunnu venda aftur til at stýra landið á okkara máta, segði Netanyahu áðrenn atkvøðugreiðsluna sunnudagin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. juni 2021

Av Garðsenda á Toftanes

Tvey nýggj bind av Føroya Siglingarsøgu eftir Páll J. Nolsøe

Niels Nielsen (Niels í Heiðunum), seglmakari, Debes Christiansen, skipari, og Páll J. Nolsøe, landsskjalavørður, umborð á »Westward Ho«. Teir stovnaðu í 1960-árunum Sluppgrunnin, ið sum høvuðsmál hevði at varðveita sluppina »Westward Ho« í sínum uppruna líki sum seglskip. Páll J. Nolsøe var formaður í grunninum (Mynd: Flemming Samuelsen)

SkrivaÐ:

Innsent

Sjey ár eru liðin síðan fimtanda bind av Føroya Siglingarsøgu kom út. Nú er hon aftur á gáttini Hesaferð eru bøkurnar tvær, sekstanda og seytjanda bind, tilsaman 619 síður. Við øllum bindunum táttar samlaða síðutalið nú móti fimm túsund.

Vavið í hesum bókum, ávikavist fjórðu og fimtu um Eysturoyar handils- og skipasøgu – sekstandu og seytjandu í røðini um Føroya Siglingarsøgu – røkkur frá Garðsenda á Nesi og til Toftanes í Leirvík. Bygdirnar, ið umrøddar eru, eru fimm – tríggjar gamlar markatalsbygdir og tvær niðursetubygdir: Nes, Æðuvík, Rituvík, Gøturnar og Leirvík.

Harumframt er ein frágreiðing eftir Jákup Højgaard, kommunulækna, um íshús. Faðir hansara Dánjal Petur Højgaard, ið hevði handil niðri í Oyrunum á Toftum, var ein tann fyrsti í Føroyum at fáa sær íshús, bæði til at goyma agn og fisk í. Greitt verður frá, hvussu hesi íshús vóru innrættað og hvussu arbeiðsviðurskiftini har vóru.

Umslagsmyndin er klippmynd eftir Vígdis Sigmundsdóttir. Hon sýnir eina umbygda slupp, ið er riggað um frá snørisveiði til aðrar veiðihættir, garna- og línuveiði o.s.fr. Sluppin hevur stýrhús og skúr. Ein kona við smábarni er farin út á sjónarheyg at hyggja, um hon sær nakað til skipið, hennara næstu eru við. Hetta er tíðin, tá teir væntast at koma heimaftur. Og tá var umráðandi at vita, um flaggið var í hún ella hálvari mastur. Hitt fyrra boðaði frá góðum, hitt seinna frá ringum.

Tá Páll J. Nolsøe fór undir at geva út Føroya Siglingarsøgu valdi hann áramálið 1856-1940, frá tí at Føroyar fingu fríhandil til seinni heimsbardagi brast á. Hetta er eisini tíðin, vit rokna sum slupptíðina í Føroyum.

Umrøddir vórðu handils- og útgerðarmenn og skiparar, ið høvdu verið virknir innan fyri hetta tíðarmark. Seinni varð lopið upp um garð, so at eisini virki, skip og menn, ið høvdu verið í vinnu eftir 1940 sluppu upp í part. Tá var grundarlagið fyri áramálinum 1856-1940 burtur.

Seinast, tá Føroya Siglingarsøga XV, ið umrøður Tofta handils- og skipasøgu, kom út, varð hetta tíðarmark broytt til 1895-1995. Fyrra árstalið er árið, tá fyrsta skipið fær heimstað á Toftum, seinna er árið, tá Páll J. Nolsøe leggur frá sær. Hann andaðist á pálsmessu 1996, 87 ára gamal.

Hesaferð er fyrra árstalið flutt tíggju ár longri aftur, til 1885, sum er tað árið, tá ið Dánjal Davidsen á Gørðum á Nesi er bestimaður hjá Poul Nikláa Danielsen við Ryggjagarð á »Delphinen« til fiskiskap við Rock All og tvey ár seinni við sama skipi sum fyrsti føroyingur klývur upp á Rokkin (Rock All).

Farið verður bert út um 1995 í tann mun, drift hevur verið undan hesum ári til tess at fylgja gongdini hjá handils- og útgerðarvirkjum, fiskavirkjum og teimum, sum á odda hava staðið.

Sekstanda bind av Føroya Siglingarsøgu er vígt minninum um Anton Olsen, skipara úr Rituvík. Sum skipari á danska farmaskipinum »Claru Mærsk« útinti hann heimsins størsta sjóbjargingartiltak við at bjarga meira enn trý túsund vjetnamesiskum flóttafólkum úr havsneyð í Kinahavi í mai 1975.

Seytjanda bind er vígt minninum um Jóannes Johannesen (Leirvíks Jóannes), skipara og handils- og útgerðarmanni í Leirvík, sum í august 1941 saman við seks monnum gekk burtur við skipi sínum »Kristionnu« á veg úr Íslandi til Aberdeen við fiskalast.

Tað er Lise Nolsøe, kona Páll J. Nolsøe, ið gevur Siglingarsøguna út.

Framløga av Føroya Siglingarsøgu 16 og 17 verður í Steinprenti á Skálatrøð í Havn leygardagin 19. juni kl. 14-16.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. juni 2021

Minningarorð um mín góða vin og starvsfelaga Per Højgaard

Kvøldið fyri, tá sólin so bjørt og líðandi setti yvir Bispebjerg, meðan vit koyrdu út at vera hjá tær – Per, rann fram fyri meg, at skjótt ert tú hjá sólini, stjørnunum og Gudi, sum tú altíð setti títt álit á

Per Højgaard og Kári Durhuus

SkrivaÐ:

Minningarorð / Kári Durhuus

Tað eru løtur á lívsleiðini, tá markið millum lív og deyða stendur greitt og skarpt fyri tær. Tú hevur ongan møguleika at toga hann heimaftur, sum hevur fingið boð um at stíga um deyðans gátt. Tú ert her, og hann noyðist at fara.

Soleiðis var hósdagin 18. juni 2020 á Bispebjerg Hospital, har mín góði vinur og starvsfelagi ígjøgnum trý áratíggju, Per Højgaard, lá og stríddist á sjúkralegu. Vit, sum sótu hjá honum seinastu løturnar í lívi hansara, upplivdu henda morgunin eisini fagrasta sólskinsveður við fuglasangi í vøkru blómu- og grasagørðunum kring gamla og hugnaliga sjúkrahúsið á Bispebjerg.

Sólin, sum Per elskaði, boðaði saman við fuglasanginum okkum enn ein nýggjan dag í danska høvuðsstaðnum, har Per búði og starvaðist í fleiri umførum í nógv ár. Hann varðveitti samstundis tilknýtið til Føroyar, her hann hevði sína kæru mammu Nicolinu og familjuna, pápa sín Eli og familjuna, og her arbeiðsuppgávur eisini lógu.

---

Kvøldið fyri, tá sólin so bjørt og líðandi setti yvir Bispebjerg, meðan vit koyrdu út at vera hjá tær – Per, rann fram fyri meg, at skjótt ert tú hjá sólini, stjørnunum og Gudi, sum tú altíð setti títt álit á.

Tað er so ómetaliga undarligt at sita og skriva minningarorð um teg mín góða vin og starvsfelaga, sum eg havi skrivað so nógv annað saman við – t.d. undir lestrinum á Danmarks Journalisthøjskole, í okkara størvum sum journalistar í útvarpi og sjónvarpi, á Christiansborg, í ráðgevarauppgávum, á skeiðum o.s.fr. 

Tað er heilt ófatiligt, at tú og títt skarpa vit, at tú og títt skemtingarsama lyndi, at tú og tín klókskapur og alt hitt, sum eg kundi nevnt, brádliga varð tikið frá okkum. Tó at bæði tú og øll rundan um teg vistu, hvønn veg tað bar, so eru vit ongantíð til fulnar fyrireikað til deyðan. Vit stóðu eftir, og tú noyddist at fara.

Tá tú fekst staðfest herviliga sjúku eitt gott ár frammanundan, at tú noyddist at geva skarvin yvir, avgjørdi tú so manniliga at berjast ímóti. Vit fóru til Como-sjógvin í Italia – tú og tín elskaða Maikin saman við mær og Hansinu. Tú vildi ikki, at hesin túrurin, sum var settur út í kortið, áðrenn tú fekst staðfest sjúkuna, skuldi fara í vaskið. Løturnar í Italia goyma vit innast í hjartanum.

Eftir Italia settu vit báðir kós ímóti Beijing at fáa tær heilsubót. Vit fóru avstað saman við pápa tínum, Eli, sum vildi ganga ígjøgnum eld og vatn fyri at fáa sonin frískan. Kina-túrurin hjálpti tær væl. Vit vitjaðu kinesiska múrin, har tú ranst fremstur niðan eftir bratta múrinum í 35 hitastigum fullur av vón um, at hóast lemjandi sjúku, so var kanska ein framtíð at hóma. Vit vitjaðu eisini Himmalska Friðartorgið júst 30 ár eftir, at kinesiski herurin í 1989 drap túsundtals ung mótmælisfólk á hesum søguliga plássi.

Vit runnu í Beijing, eins og vit runnu í New York fimm ár eftir yvirgangsatsóknirnar í hesum stóra og bergtakandi býi, har vit báðir vóru á spennandi ferð fyri 15 árum síðani.

---

Per og eg komu at kennast longu í Hoydølum í 1987, tá hann byrjaði í student, og eg á HF. Minnist henda unga, nærlagda og gløgga mannin. Minnist eitt nú, at hann var orðstýrari í einum pallborðskjaki, ið hansara flokkur skipaði fyri á eini evnisviku, sum vit høvdu í Hoydølum.

Longu tá var greitt, at hugurin hjá Per stóð til fjølmiðlarnar, eins og hugur mín eisini leitaði tann vegin. Minnist eisini, at tá Per eitt skifti var vertur í Degi og Viku, vóru nógv, sum høvdu á orði, hvussu væl hesin dámligi og peni ungi maðurin dugdi.

Vit upplivdu broytingartíðina – frá at klippa bond og senda innsløg av Christiansborg ígjøgnum telefonina til útvarpið til eina nýggja elektroniska tíð – har vit fóru at gera talgild útvarpsinnsløg, sum vóru send beinleiðis úr telduni út til lurtararnar í Føroyum. Okkum dámdi at royna nýggjar og spennandi avbjóðingar, og Per var altíð so framúr kringur til tann tøkniliga partin eisini. Hann brendi fyri tí, hann tókst við.

Per var so sera góður at arbeiða saman við. Hann var gløggur og kvikur, og hann hevði altíð áræði at fara í holt við uppgávurnar. Betri starvsfelaga kanst tú ikki ynskja tær. Grundvøllurin undir okkara samstarvi var dygga vinalagið, vit høvdu bygt upp heilt frá ungum árum. Tað er ikki altíð, at tú fært bæði holla starvsfelagan og besta vinin í sama persóni, men so heppin var eg.

Per var professionellur, viljasterkur og kundi tykjast sum ein harður journalistur og ráðgevi, men tað var tann professionella síðan. Hann var eisini ein bleytur og stillførur familjumaður, sum elskaði konu sína, Maikin, og síni fýra børn Ingrid, Artur, Barbu og Hákun yvir alt. Hann var errin av konu og børnum, og Maikin og hann skaptu sær eitt trygt og fjálgt heim á Christianshavn.

Tey staðfestu sín kærleika og sítt sterka vinalag í hjúnabandinum, og tú kanst veruliga siga, at Maikin hevur staðið undir liðini á manni sínum í mótgongd og viðgongd. Hetta hevur verið ein hørð tíð, sum hon hevur handfarið so sera væl, fyri at bæði Per og børnini skuldu fáa tað besta burtur úr hesi vanlagnu, sum herviliga sjúkan kastaði inn í lítla og trygga heimið á Christianshavn.

Eftir einum ári læsti sjúkan Per meira og meira inni í sær sjálvum, samstundis sum førleikarnir so líðandi vóru tiknir frá honum. Funktiónirnar vóru sløktar ein fyri og onnur eftir, men alla tíðina var hann har innanfyri. Tað sóu vit í eygunum á honum, og viljastyrkina misti hann ongantíð.

Eisini hansara síðstu løtur sóu vit Per og hansara persónligheit aftan fyri sjúkuna. Hann var glaður at síggja okkum og øll síni kæru á sjúkrahúsinum. Hann hálsfevndi okkum øll, og hóast sjúkan ávirkaði minnið og fatanarligu evnini, visti hann væl, at nú gekk veruliga ímóti endanum. 

---

Góði Per – saknurin er ræðuliga stórur bæði hjá mær og familjuni, tí tú hevur altíð verið ein stórur og góður partur av okkara húsarhaldi. Vit hava øll mist ein kæran vin, og eg havi mist eitt vinalag, sum gongur meira enn 30 ár aftur í tíðina. Øll tíni kæru hava mist ein pápa, ein mann, ein son og ein so hjálpsaman og stuðlandi beiggja.

Eg veit, at tú hugsaði nógv um, at tú ikki slapst at fylgjast við konu og børnum víðari ígjøgnum lívið. Tó at lagnan var so hørð og eirindaleys, so fegnast vit í dag um, at vit fingu loyvi at siga tær farvæl í eitt longri tíðarskeið, har vit hóast sjúkuna eisini høvdu góðar løtur.

Sjálvt um tíni framúrskarandi evni at samskifta við orðum vóru farin at bila, so fanst tú nýggjar hættir at siga tað, ið lá tær á hjarta, við sangum, sum tú spældi í telefonini. Meðan vit fingu okkum eitt gott glas av víni ella bæði tvey saman við tær og Maikin og Eagles, sum vóru so høgt í metum hjá tær, so læt tú Cat Stevens sleppa inn ímillum við sanginum “Father and Son” at syngja “I have to go”. Scorpions sungu “Still Loving You”, Phil Collins sang um “Separate Lives” og saman við Terry Jacks segði tú “good by my friend it is hard to die, when all the birds are singing in the sky”. Og ikki minst staðfesti tú við Queen, at “The Show Must Go On”. Tú vart ein meistari í samskifti líka til tað síðsta.

Vit báðir søktu hjálp og stuðul hjá hvørjum øðrum, tá ið annar fekk onkran lívsins brotasjógv, og hetta sterka vinalagið hava vit bara altíð havt. Tann, sum livir nóg leingi, fær at merkja, at sorgin er kærleikans prísur, men samstundis eru minnini ein skjalfesting av tí, sum var, og eg vóni av øllum mínum hjarta, at góðu minnini fara at hjálpa tær Maikin og børnunum á leiðini víðari ígjøgnum lívið.

Góði Per – eitt ár er liðið, síðani vit fóru úr Vesturkirkjuni við tær suður til Fámjins, har tú vildi jarðast. Har hevði tú so mong, rík barndómsminni hjá Lis-mostrini og Jaspur-gubbanum og teirra húski, sum tú altíð tosaði so hjartaliga um. Hetta var bæði ein gráur og lýggjur dagur í vakra umhvørvinum í Fámjin, men skýggini lótu seg upp fyri himmalinum eina løtu fyri at sleppa nøkrum sólargeislum framat, sum vart tú veittraður upp til hin altvaldandi.

Hvíli tú í friði kæri vinur.

Kári

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. juni 2021