Minti politikararnar um at liva lívið

Kvívíksprestur, Maria Jørðdal Niclasen, helt eina ópolitiska prædiku fyri landsins kosnu

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

“Tonk at lívið kostar lívið” var útgangsstøðið í ólavsøkuprædikuni, sum kvívíksprestur, Maria Jørðdal Niclasen, helt fyri landsins kosnu kvinnum og monnum í dómkirkjuni í dag, ólavsøkudag.

Prædikan gjørdist ongantíð politisk, beinleiðis, men var ein staðilig áheitan á at taka upp lívsins avbjóðingar og fylkjast um krossmerki Ólavs heilaga. Ólavsøkan minnir okkum um hvat tað er, sum sjóðar okkum føroyingar saman tvørtur um ósemjur annars og persónligar preferansur.

Tí vit eru fødd inn í henda felagsskap, ella tilvitað hava valt at flyta inn í felagsskapin.

Áheitanin til politikararnar var tí orðið “Effata – opna teg”, hjá Markus evangelisti. At tora at opna seg fyri Guði, fyri lívinum, fyri medmenniskjuni og fyri sær sjálvum – eisini hóast krossurin hjá tí einstaka kann vera tungur at bera.

Maria Jørðdal Niclasen stuðlaði seg til nógv mæt skøld í síni prædiku. Umframt evangelistin úr bíbliuni eisini Jørgen Gustava Brandt, Pól F. Joensen og Søren Kierkegaard, men eisini yngri skøld, Teit Lassen, sum minnir á at mistøk kunnu gerast meistaraverk og Daniu O. Tausen og hennara áheitan: “Skál fyri okkum, sum hvønn dag royna okkara besta”.

Ólavsøkugudstænastan var aftur í ár fyri afturlatnum hurðum, tað vil siga, bert fyri innbodnum. Eitt vælljómandi Kvívíkar sangkór undir leiðslu av Boga K. Mouritsen stóð fyri sanginum.

Eftir gudstænastuna fóru politikarar, embætisfólk og prestar í skrúðgongu niðan á Tinghúsvøllin, har tey vóru móttikin av einum væl mannaðum og kvinnaðum kóri undir leiðslu av Bernharði Wilkinssyni. 

Fleiri myndir her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. juli 2021

- Sverri Sandberg er fyrimyndin hjá okkum øllum

Eins og rógvarin úr Miðvági setir landsstýrið sær eisini høg stavnhald - tá ferðin vónandi skjótt verður sett uppaftur, segði Bárður á Steig Nielsen millum annað í røðu síni á tingi í dag

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Løgmaður brúkti føroyska OL-rógvaran, Sverra Sandberg Nielsen, úr Miðvági sum fyrimynd og útgangsstøði, tá hann í dag greiddi løgtinginum og Føroya fólki frá, hvørjar ætlanir landsstýrið hevur fyri komandi árið.

“Trivnaður, tryggleiki, vøkstur” er stavnhaldið, tá Føroyar vónandi skjótt koma upp í fulla ferð aftur, segði Bárður á Steig Nielsen.

Og málsetningurin er høgur. Eins og Sverri úr Miðvági hevur sum stavnhald at vera heimsins besti rógvari, ætlar løgmaður, at Føroyar skulu gerast millum bestu samfeløg.

Skapa eitt samfelag í serflokki
“Latum okkum finna góða áralagið, gera dreym til veruleika og skapa eitt samfelag í serflokki við trivnaði, tryggleika og burðardyggum vøkstri sum stavnhaldi”, segði løgmaður.

- Sverri Sandberg Nielsen, hevur ongantíð dult fyri, at málið var eitt heiðursmerki.  Men sama hvussu líður eftir, hevur hann longu verið okkum ein fyrimynd. Við at droyma stórt og umseta dreymin til ítøkiligt mál. At arbeiða hart og ongantíð taka eyguni av málinum. At trúgva á egin evni og síggja seg líka góðan sum kappingarneytarnir, legði hann afturat.

Í røðu síni kom løgmaður inn á hópin av økjum, sum landssstýrið ætlar at gera nakað við fyri at skapa trivna, tryggleika og burðardyggan vøkstur.

Les løgmansrøðuna her

Burtur úr rúgvuni kunnu vit nevna at fáa til vega bústað til øll, ið leita eftir onkrum at búgva í. Hetta skal gerast við Bústøðum og í góðum samstarvi við vinnuna. Landsstýrið hevur eisini sett sær fyri, at útlendingar ikki skulu seta seg á allar bústaðirnar, og bert fáa loyvi at keypa býli eftir umsókn.

Koyra til Suðuroyar áðrenn 2030
Strandferðslan skal eisini hevjast til at gerast ein viðspælari, sum skapar trygd og trivnað í samfelagnum, og tí eru ávís økir her, sum skulu endurskoðast.

Suðuroyartunnilin er nú ein ítøkiligur málsetningur hjá landsstýrinum, og løgmaður lovaði, at koyrandi verður innan 2030.

Á búskaparliga økinum roknar løgmaður við, at hall verður í landskassanum aftur í ár, eins og í fjør, orsaka av koronastøðuni, men seinast í 2023 skal landskassin aftur geva avlop, sum líðandi skal vaksa, fyri at minka um skuld og verja móti ringari tíðum.

Løgmaður nam eisini við støðuna á arbeiðsmarknaðinum og staðfesti, at støðan við verkføllum ikki er haldgóð.

- Vit mugu tryggja, at lív og heilsa ikki verða sett í váða orsakað av ósemjum á arbeiðsmarknaðinum. Vit skulu virða verkfallsrættin, men verandi støða er ikki haldgóð. Her skal ein betri loysn finnast, segði løgmaður.

Nýtt fongsul
Løgmaður avdúkaði eisini, at landsstýrið nú arbeiðir við at fáa bygd eitt nýtt fongsul í Føroyum.

Fongsulsviðurskiftini eru ikki nøktandi, segði løgmaður:

- Vit skulu hava eitt tíðarhóskandi fongsul, har til ber at mennast og útbúgva seg. Eg haldi bestu loysnina vera at byggja nýtt fongsul, ið nøktar tørvin.

Eisini nam hann við tørvin á at tálma oljunýtsluni á landi, og boðaði frá, at uppskot um nýggjan orku- og veðurlagspolitikk verður lagt fram í heyst.

Vil hava burðardyggan makrelfiskiskap aftur
Og tá tað kemur til burðardyggleika vísti løgmaður á, at støðan viðvíkjandi makrelfiskiskapinum als ikki er nøktandi, nú Føroyar og Noreg hava ásett egnar kvotur.

“Brexit ger samráðingarnar truplari. Føroyar og Noreg hava ásett sína egnu makrelkvotu í ár, men eg vóni, at strandarlondini finna eina breiða semju sum skjótast, tí vit skulu hava burðardygga veiðu í øllum liðum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. juli 2021

Føroyingur vunnið eina millión í Lotto

Tað var ein Lotto-spælari í Havn, sum farna vikuskifti var so heppin at vinna

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Leygarkvøldið var ein føroyingur so heppin at vinna eina millión krónur í Lotto.

Umframt vanliga Lotto-vinningin til tann, sum er so heppin at fáa sjey røtt tøl (sum hesaferð var 13 milliónir) verður eisini drigið um tveir vinningar á eina millión hvørja viku millum spælararnar – Millionærgarantien.

Sambært Danske Spil spældu báðir vinnararnir við umvegis danskespil.dk, men úr hvør sínum enda av kongaríkinum.

Eini millióningurin sat í Lemvig í Vesturjútlandi, meðan hin sat í Havn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. juli 2021

50 av hesum el-rennihjólunum komin til landið

Rennihjól sum kunnu leigast umvegis eina app eru nú komin til Føroya. Eitt byrjunargjald upp á 6 krónur fyri túrin, og síðani 2 krónur um minuttin

(Mynd: Hopp)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fríggjadagin lat nýggj tænasta upp fyri havnarborgarum og øðrum, ið ferðast í havnargøtum. Tað eru eyðkendu el-rennihjólini, ið seinastu árini eru vorðin partur av býarmyndini í stórbýum kring okkum.

Íslendski veitarin Hopp stendur aftan fyri tænastuna. Hjá Hopp er altíð talan um sonevnt franchise, har lokalar kreftir reka tænastuna sum loyvishavarar. Hetta tryggjar, at atlit vera tikin til býin, og at tænastan er so góð fyri brúkaran sum til ber. 

Í Føroyum er tað Ebbi Asgeirsson, ið er loyvishavari, og fer at reka fyritøkuna. Í hesum sambandi eru 50 akfør komin í Havnargøtur.

Havnin er tíggjundi býurin, har Hopp veitir el-rennihjól bíliga og ómaksleyst til leigu. Fyritøkan hevur við góðari eydnu, veitt tænastuna í býum sum Reykjavík, Akureyri, Egilsstøðum og Costa Blanca. Í næstum verður Hopp eisini at finna í Miami, umframt býum í Kosovo og Rumenia.

Hopp man vera eitt tað størsta frambrotið í umleggingini til grøna orku í ferðsluni í Føroyum. Rennihjólini vera el-drivin, eins og bilarnir, ið viðlíkahalda tey eisini eru el-drivnir. Hetta kann lætta munandi um ferðsluna í miðbýnum, og kann saman við bussunum vera eitt veruligt alternativ til bilin.

Tað er bæði bíligt og ómaksleyst at brúka akførini. Tú tekur niður appina Hopp Scooters, stovnar tær ein brúkara og leggur gjaldskortið inn. Tú leggur telefonina í rennihjóli, og so ert tú klárur at  koyra.

Eitt byrjunargjald á 6 krónur er fyri hvønn byrjaðan túr, eftir hetta rindar tú 2 krónur um minuttin. Til ber at seta akfarið í biðistøðu. Tá er minuttgjaldið 1 krónu um minuttin.

Akførini hava hámarksferð á 25 km/t, og eru sera vælegnað til styttri túrar. Hvørt akfar kann koyra 45 km fyri hvørja løðing. Hopp Tórshavn hevur støðugt eftirlit og heintar akførini inn til løðingar og viðlíkahald, tá tørvur er á tí.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. juli 2021

Myndugleikarnir søgdu at koppsetti tú teg, slapst tú á ólavsøku - tað passar bara ikki heilt

Bara fýra dagar áðrenn ólavsøku gjørdu myndugleikarnir enn eina roynd at fáa fólk at koppseta seg. Hesaferð við ólavsøkuni sum gularót. Trupulleikin er bara tann, at tað tekur átta dagar frá at vaksinan verður sproytað, til hon virkar

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

“Meira enn helvtin av øllum føroyingum er nú liðugt koppsett fyri koronu. Hjá øðrum ber til at lata seg koppseta fyri ólavsøku, og koppsetingarbólkurin mælir staðiliga til, at tey, ið enn mangla annað ella bæði prikini, halda seg framat. Liðugt koppsett verða ikki sett í sóttarhald, so ólavsøkan hjá teimum kemur ikki í vanda”.

Soleiðis segði koppsetingarbólkurin í einum tíðindaskrivi á heimasíðuni hjá Heilsumálaráðnum fyri nøkrum døgum síðani. Seinastu tíðina hevur tað gingið nakað seinni at koppsett, enn tað kundi, og tað hevur fingið myndugleikarnir at gera ymsar royndir at lokka fólk.

Trupulleikin er bara, at allur sannleikin var ikki sagdur. Fyri at vera koppsettur, skulu átta dagar ganga aftaná seinna prikið, og tískil er eingin av teimum, sum orsakað av hesari áheitanini hava latið seg prikað, fult koppsettur á ólavsøku. Í besta føri eru tey fult koppsettt leygardagin tá midnáttarsangur og annað langt síðani er yvirstaðið.

- Ein gularót er, at liðugt koppsett sleppa undan at fara í sóttarhald, skuldu tey havt verið í sambandi við smittað fólk, og tískil kunnu fleiri bjarga sær ólavsøkuni, fáa tey sær annað prikið næstu dagarnar, sigur koppsetingarbólkurin.

Prikað tvær ferð, men skal í sóttarhald á ólavsøku
Í Degi og viku týskvøldið, var innslag um 20 ára gomlu Tóru Hammer, sum skuldi sita í sóttarhaldi á ólavsøku. Hetta hóast hon hevur fingið bæði prikini. Hon hevur verið í samband við ein smittaðan, og tað merkir at hon skal í sóttarhald í 10 dagar.

Fimm dagar vóru gingnir síðani seinna prikið tá Tóra var í samband við ein smittaðan persón, og ikki teir átta dagarnir, sum skulu til fyri at sleppa undan sóttarhaldi.

- Eg fekk at vita, at um man bleiv koppsettur, kundi man fara á ólavsøku, men nú skal eg allíkavæl sita inni í 10 dagar, sigur Tóra Hammer við Dag og viku.

Michael Boolsen ásannaði í Degi og viku, at tað kundi vera ógreitt, at koppsetingarbólkurin var komin við hesum fimm dagar undan ólavsøku, men vísti á, at hetta við teimum átta døgunum eftir seinna prikið, hevur verið galdandi frá byrjan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. juli 2021

Njál Mackay Djurhuus heiðursbræv frá Tórshavnar kommunu

Njál er ímyndin av verja teirra veiku

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á lítlari samkomu týsdagin handaði Heðin Mortensen, borgarstjóri, Njál Mackay Djurhuus heiðursbræv fyri væl útint verk, teimum veikastu at gagni.

Í grundgevingini stendur, at sterkast í minninum hjá teimum flestu stendur Njál Mackay Djurhuus, sum klára røddin við tí einfalda boðskapinum, sum í fleiri enn fimmti ár ólavsøkukvøldini við stórari áhoyrarafjøld skar seg gjøgnum levint og róm á Vaglinum.

Víðari verður sagt, at fá hava útint tað, sum Njál og konan Erna lítillátin og eyðmjúk hava megnað. Tey halgaðu lívið til Frelsunarherin, og virkaðu mesta av teirra virkna lívi fyri Fyrlyset í Urtegata í Oslo í arbeiði fyri heimleys, drykkjufólk og narkomanar.

Fyri virki teirra vórðu tey heiðrað við gullheiðursløn Harald kongs. Bøkur eru skrivaðar um tey á norskum og føroyskum. Í Havnini er Frelsunarherurin framvegis ein virkin partur av trúar- og mentanarlívinum og virkin í ólavsøkuni.

Í heiðursbrævinum verður nevnt, at Njál er ímyndin av verja teirra veiku. Hann hevur livað sína trúgv millum fólk á lívsins skuggasíðu. Við súpan, einum breyðbita, klædnavaski og hita, tí góða orðinum og umsorgan í yvirmát, hava Njál og Erna veitt teimum allarveikastu linna og troyst í neyðini. Erna andaðist í 2016.

Njál takkaði fyri heiðurin og gleðir seg til enn einaferð at luttaka í í ólavsøkuhaldinum hjá Frelsunarherinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. juli 2021

Rúna Ingunardóttir sett sum kommunuskrivari í Vestmanna

Rúna Ingunardóttir er 39 ár og hevur drúgvar royndir sum verkætlanarleiðari og dagligur leiðari innan ymiskt virksemi, bæði í Danmark og í Føroyum – hon byrjar í starvinum 1. august

(Mynd: Vestmanna kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

39 ára gamla Rúna Ingunardóttir er sett í starv sum kommunuskrivari í Vestmanna, boðar Vestmanna kommuna frá á heimasíðuni.

Rúna Ingunardóttir hevur drúgvar royndir sum verkætlanarleiðari og dagligur leiðari innan ymiskt virksemi, bæði í Danmark og í Føroyum. 

Seinastu fimm árini hevur hon búð í Vestmanna og verið samskipari hjá Landsfelagsskapinum Barnabata. Har hon hevur verið verkætlanarleiðari á umfatandi ætlanum í samstarv við Mary Fonden og Red Barnet. Ígjøgnum sínar royndir hevur hon eisini fingið innlit í tað politisku skipanina.

Rúna er útbúgvin altjóða fólkaskúlalærari og hevur lisið tænastubúskap í Keypmannahavn. Harumframt hevur hon lisið samfelag og mentan á lærda háskúlanum í Sevilla.

Rúna tekur við starvinum sum kommunuskrivari 1. august.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. juli 2021

Vilja skunda undir koppsetingina í Vágum

Kommunurnar í Vágum vilja hava koppseting framda í Vágum við tí vón, at fleiri lata seg koppseta og at fáa floksimmunitet. At nøkur ikki vilja koppseta seg skal virðast, men tað skal ikki steðga okkum í, at fáa ein vanligan gerandisdag aftur, verður sagt

Bjarni Prior, borgarstjóri í Vága kommunu og Eyð Ellingsgaard, borgarstjóri í Sørvágs kommunu (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Higartil hevur tað einki alment tilboð verið til fólkini í Vágum at fáa koppseting ímóti Korona í Vágum. Tað vilja Vága- og Sørvág kommuna nú gera okkurt við, verður sagt í tíðindaskrivi.

Vága- og Sørvágs kommunur hava sent fyrispurning til landið um at fáa kopseting framda í Vágum.

- Við tí vón, at fleiri koppseta seg, og harvið kunnu fyritøkur, ítróttarfeløg, skúlar, barnagarðar, vøggustovur, frítíðarskúlar og onnur í samfelagnum hjá okkum her vesturi virka meira frítt, og vit vilja nærkast tí normala, sigur Bjarni Prior, borgarstjóri í Vága kommunu.

Vágar eru serliga útsettar tí flogvøllurin liggur í Vágum, og harvið ferðast flest øll ferðafólk ígjøgnum kommunurnar í Vágum, vilja kommunurnar vera við.

Við hesum tiltakið saman við tí almenna, vóna kommunurnar í Vágum, at vera fyrsta oyggj sum fær floksimunitet, sum er málsetningurin hjá tí almenna myndugleikanum.

At nøkur ikki vilja koppseta seg skal virðast, men tað skal ikki steðga okkum í, at fáa ein vanligan gerandisdag aftur, sigur borgarstjórin til enda.

Kommunurnar í Vágum hava ikki fingið nakað ordiligt aftursvar enn frá tí almenna enn, men vóna at fáa tað skjótt. Tí kommunurnar halda, at borgarar, fyritøkur og felagsskapir hava havt nokk stríð av koronu.

Sambært almennu hagtølunum eru tey væl við í Vágum. 78 prosent av fólkatalinum hevur fingið fyrsta prikið og 58 prosent hevur fingið seinna prikið og eru liðugt koppsett.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. juli 2021

Fleiri søktu inn í Føroyum

762 ung í Føroyum søktu inn á hægri lestur – 455 søktu inn á Setrið, og 307 søktu inn í Danmark. Tey, sum ikki eru sloppin inn á dreymaútbúgvingina í Danmark kunnu søkja inn, har lestrarpláss enn eru tøk

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í ár søktu 762 ung í Føroyum inn á hægri lestur. Tey, ið høvdu søkt inn á Setrið fingu svar fyrr í hesum mánaðinum, og tey, ið søktu inn í Danmark fingu svar 28. juli.

Sambært Vegleiðarastovuni søktu 455 inn á Setrið, meðan 307 søktu inn í Danmark. Av teimum 455, sum søktu inn á Setrið, fingu 313 bjóðað lestrarpláss.

Vegleiðingarstovan hevur samanborið upptøkuna seinastu árini, og í ár sær út til, at miðaltalið fyri at sleppa inn generelt er lægri. Kortini er miðaltalið hækkað á onkrum útbúgvingum. Eitt nú á Psykologi í Aalborg har miðaltalið í ár er 10,1, ímóti 9,8 í fjør.

Ímeðan er miðaltalið lækkað á øðrum útbúgvingum. Eitt nú er miðaltalið fyri at lesa medicin í Keypmannahavn 10,5 í ár, ímóti 10,6 í fjør. International Business á Copenhagen Business School, ið var 11,3 í fjør, er í ár 11,1, og miðaltalið fyri at sleppa inn á Humanistisk Bacheloruddannelse í Roskilde er lækkaður úr 6,8 niður í 6,3.

Sama gongd sæst eisini á Fróðskaparsetrinum til sjúkrarøktarfrøði, fólkaskúlalærara og námsfrøðing. Lægsta miðaltal fyri at sleppa upp um gáttina gjøgnum kvotu 1 til tær tríggjar stóru bachelorútbúgvingarnar í sjukrarøktarfrøði, til fólkaskúlalærara og namsfrøðing er nakað lægri í ár, samanborið við í fjør.

Í fjør var kravda miðaltalið fyri at sleppa at lesa sjúkrarøktarfrøði 8,2, men í ár er tað 7,7. Á fólkaskúlalæraraútbúgvingini er talið lækkað úr 8,3 niður í 7,6. Í fjør skuldu tey, ið vildu lesa námsfrøði hava í minsta lagi 7,0 í miðal. Í ár er talið 6,3.

Ung, sum ikki eru sloppin inn á ynsktu útbúgvingina í Danmark hava nú møguleika fyri at søkja tøk lestrarpláss. Eitt yvirlit yvir tøk lestrarpláss, og hvussu mannagongdirnar eru fyri at søkja, sæst á www.vegleiding.fo. Dømi um útbúgvingar, har enn eru tøk pláss, eru Datalogi á DTU, Bygningsverkfrøði á Aalborg Universitet, og Musikvidenskab á Aarhus Universitet. Talið á tøkum lestrarplássum á Setrinum er ikki alment enn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. juli 2021

Faer Isles Distillery fingið umhvørvisgóðkenning til framleiðslu av whisky og ginn

Virkið í Vestmanna fer at framleiða umleið 120 tons av whisky og 100 tons av ginn um árið

(Mynd: Faer Isles Distillery/Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Hósdagin í farnu viku fekk Faer Isles Distillery P/F inni á Fjørð í Vestmanna umhvørvisgóðkenning til framleiðslu av ginn og whiskey, skrivar Umhvørvisstovan á heimasíðuni.

Faer Isles Distillery fer at framleiða umleið 120 tons av whisky og 100 tons av ginn um árið.

Umleið 200 tons av kókaðum malti – draff – kemur frá framleiðsluni árliga, og tað kann m.a. endurnýtast sum kraftfóður til neyt, og tí hevur Faer Isles Distillery gjørt avtalu við MBM um at taka kókaða maltið.

Faer Isles Distillery søkti um umhvørvisgóðkenning til framleiðsluna í oktober í fjør. 17. juni í ár fekk Umhvørvisstovan síðani eina dagførda umsókn um umhvørvisgóðkenning, av tí at munandi broytingar vórðu gjørdar í virkseminum í mun til upplýsingarnar, sum vórðu latnar í fyrru umsóknini. Harumframt hevur Umhvørvisstovan fingið frágreiðing um framleiðsluna, tekningar av innrætting, og yvirlitsmynd yvir virksemið.

Avgerðin hjá Umhvørvisstovuni kann kærast, og freistin at kæra er 20. august. Kærur verða sendar Umhvørvisstovuni, sum síðani senda tær víðari til landsstýrismannin í umhvørvismálum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. juli 2021

Heilsufrøðiliga Starvsstovan mælir frá at taka skeljar í løtuni

Kanningar av tvískeljum úr Kaldbaksfirði í juli mánaði hava víst, at algueiturevni er til staðar, í mongdum oman fyri markvirðið, og tí verður frámælt at taka skeljar í Kaldbaksfirði, Sundalagnum, Skálafjørðinum og Kollafirði í løtuni

(Mynd: Heilsufrøðiliga Starvsstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Heilsufrøðiliga Starvsstovan mælir frá, at skeljar verða tiknar í Kaldbaksfirði, Sundalagnum, Skálafjørðinum og Kollafirði í løtuni.

Kanningar av tvískeljum úr Kaldbaksfirði her í juli mánað hava víst, at algueiturevni er til staðar, í mongdum omanfyri markvirðið. Samstundis hava algukanningar av sjógvi úr Kaldbaksfirði staðfest, at talið á algum er omanfyri tað, sum verður mett ráðiligt, skal skeljavøra vera egnað til matna, skrivar Heilsufrøðiliga Starvsstovan.

Kaldbaksfjørður er partur av alguøki 1, og alguøki 1 umfatar:

1a. Sundalagið sunnan fyri Streymin og Tangafjørð;
1b. Skálafjørð;
1c. Kollafjørð og Kaldbaksfjørð;
1d. Sundalagið norðan fyri Streymin.

– Vit ráða tí staðiliga frá eta tvískeljar, ið eru tiknar í firðum í øki 1. Algueiturevni kann føra við sær, at fólk gerast álvarsliga sjúk av at eta hesar skeljar í løtuni, skrivar Heilsufrøðiliga Starvsstovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. juli 2021

Street food á Frúutrøð í summar

Tórshavnar kommuna hevur sett eitt øki av í býnum, har matvognar kunnu savnast og skapa eitt street food-umhvørvi – matvognar kunnu leiga sær pláss á økinum, sum í fyrstu atløgu kann nýtast frá 30. juli til 31. august

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tórshavnar kommuna hevur nú sett eitt øki av í býnum, har matvognar kunnu savnast og fáa høvi at skapa eitt street food-umhvørvi.

Kommunan hevur funnið eitt øki á Frúutrøð, sum verður sett av til endamálið. Økið er 360 fermetrar til støddar. Kommunan stillar borð, benkur og ruskbingju á økið og tryggjar, at vatn og streymur er tøkt.

Allir matvognar, ið hava neyðugu løggildingina frá Heilsufrøðiligu starvsstovuni, eru vælkomnir at nýta økið, skrivar kommunan á heimasíðuna.

Tey, ið hava hug at leiga sær eitt pláss kunnu senda eina umsókn við upplýsingum um vøru, ábyrgdarhavandi og søludagar umframt mynd av vogninum til Visit Tórshavn. Sølan kann síðani byrja, so skjótt loyvi er tillutað.

Økið kann í fyrstu atløgu nýtast frá 30. juli fram til 31. august.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. juli 2021

Nýtt mattorg á kaiini í Havn

Nú eru trý matstøð á økinum við Havnarveg, har tað einaferð var kaffivognur

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Beint fyri ólavsøku lótu tvey nýggj matstøð upp á Havnarvegi 15 í Havn, á staðnum, har kaffivognurin einaferð stóð og har Angus eisini er nú.

Tey nýggju støðini eru Mungo, sum er eitt útvið stað og so Pylsuvognurin, sum vit kenna hann, tó í nýggjum hami. Sostatt eru trý matstøð savnað á einum stað á havnarlagnum í Havn.

- Vit eru sera fegin um, at kunna bjóða okkara viðskiftafólki eitt fjølbroytt matstað, har tú kanst fara á eitt stað og fáa júst tað tær lystir, sigur leiðarin fyri matstøðini, Sally Rasmussen.

Í Angus ber til at sita niðri og eta av eini steakhouse matskrá, í Mungo kanst tú bíleggja á netinum og heinta matin og í Pylsuvogninum, kanst tú ganga beint inn bíleggja tær mat og standa inni og eta.

- Vit hava bygt út, so ein bygningur kundi hýsa øll støðini. Tó er maturin tann sami í Angus og Pylsuvogninum, sum fólk kenna tað.”, greiðir Sally frá.

Mungo nýtt matstað
Mungo er eitt nýtt matstað, har ein bert kann bíleggja út við á netinum.

- Við Mungo er tankin, at tú kanst bíleggja alt frá pitsa og burgara, til høsnarungaveingir og Angus steak skjótt og lætt. Tað er einans gjørligt at bíleggja á netinum, og so fært tú eini smsboð, tá maturin er klárur at heinta, sigur Sally Rasmussen.

Mungo hevur lagt seg eftir at vera so umhvørvisvinaligt sum gjørligt, leggur Sally afturat.

- Tí nýta vit umhvørvisvinaligt pakkitilfar, og vit selja bert sodavatn í fløsku, fyri at sleppa undan einnýtiskoppum og súgvirørum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. juli 2021

Føroyskir bryggjarar hava tørv á felags rødd

Ynski eru um at kunna seljar allar vørur frá egnari sølubúð. Tað hevur stóran týdning fyri raksurin hjá nógvum virkjum í Føroyum eftirhondini

(Mynd: Ingi Samuelsen)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fyritøkurnar, sum bryggja og brenna sterkan løg í Føroyum, hava ein tørv á einum samskipaðum netverki, so at teirra áhugamál eisini verða hoyrd, serliga í sambandi við broytingar í rúsdrekkalóggávuni.

Eisini tí, at hesar fyritøkur hava sterk ynski um at ávísar broytingar verða gjørdar. Her verður serliga hugsað um at fáa loyvi at selja egna framleiðslu í egnum sølubúðum.

Millum annað hetta kom fram á eini ráðstevnu um brygging í Føroyum, sum varð hildin á Setrinum í undanfarnu viku.

Upprunaliga var ætlanin, at henda ráðstevnan skuldi haldast úti í Dímun, men hóast sólin skein av heiðum himni í Havn og øllum oyggjunum norðan fyri Skopunarfjørð, so  var ikki komandi út til Dímunar orsaka av mjørka. Heldur ikki var hugsingur um at sleppa út í oynna sjóvegis orsaka av runi í sjónum.

Ráðstevnan varð tí flutt til hølini hjá Fróðskaparsetrinum í Jónas Broncksgøtu í Havn. Tað var Útoyggjafelagið, sum skipaði fyri tiltakinum í samstarvi við Matkovan, sum er eitt felag hjá Sunnivu Gudmundsdóttir Mortensen, ið samstarvar við føroyskar matframleiðarar, serliga fyri at stimbra burðardygga gastronomi.

Júst brygging kann vera áhugaverd fyri fólk á útoyggj, eins og fólkini á Dímunargarði hava víst á.

Fleiri fyritøkur í vinnuni
Tað er rættiliga nógv fleiri fólk, sum hava vinnuligan áhuga í hesari vinnuni, en ein kanska gevur sær far um.

Innan brygging av øli eru trý bryggjarí virkin í framleiðsluni í løtuni, nevniliga Føroya Bjór í Klaksvík, Okkara á Velbastað og Biskupskelda í Vági.

Í Havn verður skjótt klárt hjá fjórða bryggjarínum, Oy, at fara til verka í vinnubygningi á Hálsi, og onnurt annað slag av brygging er eisini komið so langt, at farast kann undir at bryggja føroyskan mjøð innan langa tíð.

Innan annað slag av sterkum løgi, kann nevnast rótabryggið hjá dímunarfólkunum, fleiri ymsar brennivínsframleiðslur og eisini stórar ætlanir við whiskyframleiðslu, nevniliga ætlanin hjá Einar’s Distillery í Klaksvík og Faer Isle Distillery í Kvívík, sum ger seg til at byrja framleiðslu av ginni í fyrstu atløgu í leigaðum vinnuhølum í Vestmanna.

Neyðugt at selja sjálvi
Á ráðstevnuni, har fleiri av fyritøkum høvdu framløgur og greiddu frá sínum virksemi, kom fram, at tað er alneyðugt hjá fyritøkunum at sleppa at selja sína vøru sjálvi.

Í løtuni hava bryggjaríini loyvi at selja sínar vørur, men bert upp til 5,8 prosent, sum var ovara markið fyri ølbrygging til fyri nøkrum árum síðani, tá henda avmarkingin varð broytt, so at bryggjaríini kundi bryggja sterkari øl, eins og Rúsan eisini slapp at flyta inn øl yvir 5,8 rúmprosent.

Men bryggjaríini sleppa ikki at selja hesi bryggj sjálvi. Øl yvir 5,8 prosent kann bert seljast í Rúsuni. Tí royna bryggjaríini í størstan mun framvegis at halda seg undir hesum 5,8 prosentunum, tí júst sølan úr egnari búð hevur alstóran týdning fyri raksturin og umsetningin hjá fyritøkunum.

Eitt nú byggir konseptið hjá Faer Isle Distillery, har stór byggiætlan liggur klár at fara undir oman fyri Kvívík, í stóran mun á sølu av egnum vørum.

Ein serligur partur av verkætlanini er eitt sokallað ‘visitor-centre’ eins og so nógv onnur whisky-distillarí aðrastaðni hava.

- Júst eginsøla fyllir ein stóran part av umsetninginum hjá nógvum fyritøkum, sum brenna whisky, vístu stigtakararnir á, og tí er tað av alneyðugum týdningi, at tey sleppa av selja vøruna áðrenn farið verður undir at byggja hendan partin av verkætlanini, kom fram. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. juli 2021

Endurskapa Grønadamm yviri við Strond

Í vikuni vóru borgarstjórin í Tórshavnar kommunu, Heðin Mortensen, og formaðurin í byggi- og býarskipanarnevndini, Tróndur Sigurdsson, og vitjaðu úti við Grønadamm. Støða skal nú takast til, hvat gerast skal við grótið og hvussu atkoman skal gerast

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Stórur áhugi hevur verið í at fáa Grønadamm yviri við Strond í Havn aftur í tann stand, hann var í fyri mongum árum síðan, soleiðis sum tey, ið eldri eru í dag, minnast hann. Økið er býtt í nógvar matriklar, harav kommunan eigur nakrar, men hinir eigararnir hava fegnir givið sína játtan til at farið varð undir arbeiðið.

Brynjolvur (Bynne) Lamhauge og Einar Djurhuus standa fyri arbeiðnum. Bynne sigur, at Grønidammur er sera gamal, eitt nú veit hann at siga, at Rasmuss Effersøe lærdi børn at halda sær uppi í hylinum. Dammurin varð brúktur upp í sjeytiárini, men so fyltist alt við gróti í uppgangi.

Navnið Grønidammur komst av, at grønur tari vaks allan vegin runt í hylinum, sum upprunaliga var á leið 14 ferðir 14 metrar til støddar. Har var altíð frískur sjógvur orsakað av at flóð og fjøra skolaði inn og út.

Í vikuni vóru borgarstjórin, Heðin Mortensen, og formaðurin í byggi- og býarskipanarnevndini, Tróndur Sigurdsson, og vitjaðu úti við Grønadamm. Støða skal nú takast til, hvat gerast skal við grótið og hvussu atkoman skal gerast.

- Her skal gerast atkomuligt fyri øll og trappa og gøta skal gerast oman til økið. Á økinum skal gerast ymiskt til trivnað, eitt nú pláss til barnagarðar og skúlabørn at hugna sær, eins og eitt “skiftirúm” skal gerast á økinum, siga Heðin Mortensen og Tróndur Sigurdsson.

Grønidammur liggur skamt innanfyri gamla Buchwald og fiskastykkið, sum nú eisini verður sett í upprunastand.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. juli 2021

CO2-útlátið bara veksur

Seinastu fýra árini er útlátið vaksið meira enn 25 prosent vísa nýggjastu hagtølini frá Umhvørvisstovuni

Stórur partur av útlátinum stavar frá el- og hitaframleiðslu (Savnsmynd: Pól Sundskarð)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Samlað útlátið av vakstrarhúsgassi í 2020 var 1,3 milliónir eindir av CO₂, sum er 4,7 prosent hægri enn í 2019. Eftir at útlátið av vakstrarhúsgassi, serliga CO₂, var rættiliga støðugt fram til 2016, øktist útlátið ógvusliga í 2017 við nærum 20 prosentum. Í 2018 var vøksturin 12 prosent, í 2019 6 prosent og í fjør var vøksturin sum nevnt knøpp 5 prosent. Seinastu fýra árini er útlátið vaksið meira enn 25 prosent.

Um vit ikki rokna bunkringar hjá útlendskum fiskiskipum við, var útlátið í 2020 1,0 millión tons av CO₂ eindum, sum er 3,6 prosent hægri enn í 2019 og vøksturin seinastu fýra árini hevði verið knøpp 50 prosent.

Áleið 87 prosent av samlaða útlátinum av vakstrarhúsgassi í 2020 stavaði frá nýtslu av brennievni.

Eins og vanligt, áttu fiskiskipini eisini í 2020 størsta partin, góð 40 prosent, av samlaða útlátinum av vakstrarhúsgassi. Býtið millum føroysk og útlendsk fiskiskip er nærum helvt um helvt, tey útlendsku hava tó munin. Útlátið frá fiskiskipum øktist við 1,7 prosentum í 2020 í mun til 2019.

Næststørsti bólkurin var el- og hitaframleiðsla, sum átti 14 prosent av samlaða útlátinum. Útlátið frá elframleiðslu øktist 0,8 prosent í 2020 í mun til 2019.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. juli 2021

ES verkætlan á 24 milliónir krónur fer av bakkastokki

Heilsufrøðiliga Starvsstovan er partur av samstarvinum ”RASOPTA - Safeguarding future production of fish in aquaculture systems with water recirculation”, ið hevur gingið 24 milliónir frá ES – Høvuðsendamálið er at skapa breiða vitan og nýggjar loysnir at betra vatngóðsku

(Mynd: hfs.fo)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Heilsufrøðiliga Starvsstovan er partur av samstarvi undir heitinum ”RASOPTA - Safeguarding future production of fish in aquaculture systems with water recirculation”, ið hevur fingið játtað 24 mió. krónur í HORIZON 2020 ES stuðli.

Stuðulin er latin innan skipanina ITN (Innovative Training Network) og skal brúkast til at útbúgva 12 PhD-lesandi í átta ymiskum londum í Evropa. Í hesum sambandi søkir Heilsufrøðiliga Starvsstovan í løtuni eftir einum PhD-lesandi.

RASOPTA er eitt breitt samstarv, har bæði vinnufyritøkur og hægri lærustovnar luttaka. Samstarvið umfatar átta lond, sjey hægri lærustovnar, tríggjar granskingarstovnar, níggju vinnufyritøkur, og granskingin fer at umfata fýra fiskasløg (laks, síl, sandáburru og styrju).

Sum heitið á verkætlanini sipar til er høvuðsendamálið at skapa breiða vitan og nýggjar loysnir at betra vatngóðsku og harvið eisini fiskaheilsu og endaligu dygdina á fiski, sum verður aldur á landi, har vatnið verður resirkulerað ella endurnýtt, skrivar Heilsufrøðiliga Starvsstovan.

Fyri at skapa tær breiðu loysnirnar eru tær ymisku PhD-verkætlanirnar samantvinnaðar og snúgva seg um ítøkiligar avbjóðingar í vinnuni, og tey lesandi fáa eitt tvørfakligt innlit við eisini at arbeiða á øðrum stovnum og fyritøkum enn har, tey eru sett. Ein av høvuðsuppgávunum í RASOPTA verður at menna ein nýggjan skjótan kanningarhátt, sum í einum kannar fyri nógvar ymiskar sjúkur og vatngóðskuparametrar og harvið verður eitt sera týðandi stýringsamboð í aling á landi.

Føroyska luttøkan í verkætlanini er serliga innan tann partin, sum snýr seg um fiskaheilsu, og umframt Heilsufrøðiligu Starvsstovuna, luttaka eisini Hiddenfjord og SMJ Ráðgevandi Verkfrøðingar úr Føroyum, skrivar Heilsufrøðiliga Starvsstovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. juli 2021

Tørvurin er stórur á ADHD/Autismuvegleiðing

Feløgini handan vegleiðingina hava fingið fleiri fyrispurningar enn væntað, og tí er avgjørt at hava vegleiðingina tøka alt summar

Bjørg Dam, forkvinna í ADHD-felagnum, og Jónrit Halling, forkvinna í Autismufelagnum (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

ADHD/Autismuvegleiðingin sum byrjaði 1. juni, hevur fingið væl fleiri fyrispurningar enn væntað. Tí hava feløgini handan vegleiðingina  – ADHD-felagið og Autismufelagið – valt, at hava vegleiðingina tøka alt summar á telefon og teldupost. Eisini ber til at koma til eina viðtalu og fáa hjásiting eftir avtalu.

– Vit høvdu sjálvandi eina hóming av, at tað var stórur tørvur á vegleiðing, men eru bilsin yvir, hvussu nógv mál hava verið, og hvussu tung og fløkt fleiri teirra eru, skriva feløgini í tíðindaskrivi.

– Mál eru um fyrisitingarligar avgerðir og kærur, ið vit fara til botns við. Vit vilja fáa greiðu á, um rætt er fyrisitið, og í øðrum føri, um mannagongdir og reglur eru í trá við tørv og politisku ynskini. Fleiri barnaverndarmál eru, og kemst tað ofta av, at nógvar barnaverndir kenna alt ov lítið til autismu og ADHD. Vit fara inn og hjálpa við at finna styrkir, førleikar og loysnir, sum eru grundfestar í autismu- og ADHD námsfrøðini, og røkka tí einum nógv betri máli.

– Sernámsfrøðin og vitanin innan Autismu og ADHD er lutfalsliga nýggj og mennist við rúkandi ferð. Tað merkir, at í dag ber til við røttu hjálpini at seta inn við effektivari hjálp, sum tryggja sjálvt teimum, ið eru ringast fyri eitt virkið og innihaldsríkt lív. Áðrenn summarfrítíðina hjálptu vit m.a. næmingum, við at fáa serligar próvtøkuumstøður, tey hava rætt til. Nú fleiri byrja í skúla, vilja vit fegin hjálpa til við at tryggja, at øll fáa neyðugu hjálpina ein hevur rætt til. Somuleiðis hevur stórur tørvur verið til foreldur at børnum og vaksin, sum ynskja ella eru á bíðilista til útgreiningar, hetta fyri at fáa skil á mannagongdum í almennu systemunum.

Frá mánadegnum 9. august er skrivstovan opin sum vanligt, men limir í ADHD-felagnum og Autismufelagnum kunnu inntil tá ringja til vegleiðingina ella seta seg í samband við hana umvegis teldupost. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. juli 2021

Framsýning: Eyðun av Reyni 70 ár

Í sambandi við runda føðingardagin hjá listamanninum verður framsýning í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík í dag

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í dag, leygardagin 31. juli, verður listamaðurin Eyðun av Reyni 70 ár, og í hesum sambandinum letur upp ein framsýning í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík, har listamaðurin verður heiðraður við einari serligari fernisering.

Ferniseringin verður klokkan 16. Símun Gullaksen bjóðar vælkomin og Tórbjørn Jacobsen, borgarstjóri í Runavíkar kommunu, setur framsýningina. Eyðun Nolsøe, Jógvan Olsen og Karl Martin Samuelsen úr bólkinum Hjarnar syrgja fyri tónleikinum, og Dávur Winther, formaður í Norðoya Listafelag kemur eisini at røða.

Gutti Winther syrgir fyri ábitnum, og fer at borðreiða við ymiskum bitum. Øll kunnu koma framvið fyri at njóta løtuna, bera fram eina heilsan, síggja málningarnar og annars heilsa uppá Eyðun í hugnaliga Gamla Seglhúsinum.

Um Eyðun av Reyni
Eyðun av Reyni er føddur 31. juli 1951 og er sonur Elsu og Ingálvur av Reyni. Eyðun giftist í 1985 við Bjørg Øssursdóttir og eiga tey døturnar Durita og Ingibjørg.

Eyðun var sjómaður í nøkur ár, áðrenn hann tók eina listarliga útbúgving í 1971-72 á Askou-Jensen's Drawing School in Glyptoteket í Keypmannahavn og Tech Royal Danisk Art Academy somuleiðis í Keypmannahavn.

Eyðun hevur verið fleiri listarliga námsferðir, og hevur javnan havt framsýningar av verkum sínum síðani 1964. Somuleiðis hevur Eyðun við sínum verkum prýtt fleiri bygingar umfamt at verk eru umboða í tí almenna rúminum bæði í Føroyum og uttanlands.

Aðalsteinn Ingólfsson, rithøvundur, sigur soleiðis frá um listina hjá Eyðun av Reyni.

– Listamálarin Eyðun av Reyni ber eins og ein kringur dansari eina andaverð við sær. Tá ið hann málar fyrstu strokini á løriftið, veit hann av sær sjálvum – eins og dansarin, sum hevur vant og vant í óteljandi tímar í bumminum – rútman, sum hann gevur seg undir, ber hann at enda út á eggina á einum vatnrættum býti, ið verður kallað miðdepil. Hesin miðdepil er ofta í skundi málaður við breiðum pensli gráur ella svartur, so at hann líkist einum svørtum holi ella einum veðurbardum veggi, sum gerst tann veruligi snúningsdepilin, verkini hjá Eyðun av Reyni snúgva seg um. Alt hitt í málninginum skipar seg rundan um henda miðdepil, soleiðis at økið niðanfyri brátt umskiftist til eina rokuta forgrund, sum er gjørd liðug við øgiligum slettum og skvettum av ljósum litum, ið fara hurl um burl tvørtur um løriftið, meðan økið omanfyri er bygt upp við meiri frælsi, altíð við einari samanseting av loddrøttum og vatntøttum litblokkum.

– Tað er lætt at síggja í hesum mynstrinum eina tilsiping til arketýpiska føroyska landslagið, sum eldri málarar eins og Mikines og faðir Eyðuns, hin mæti Inválvur av Reyni, hava tulkað. Tískil er áðurnevndi miðdepilin altíð havið, ið sameinir og skilir tær átjan oyggjarnar í Føroyum, sum antin eru svartar sum vetrarskýggin, ið hóttandi kemur niður á tær, ella livandi við hvítum brimi og brúsandi grønum aldum. Forgrundin kann tulkast júst soleiðis: sum eitt landslag fylt við virkni, sum fjølbroyttu formarnir og litirnir rógva fram undir og trýsta og toga hvør annan, stuðla hvør annan ella royna at gera hvør annan til einkis. Vit síggja, at Eyðun málar samansetingar av litblokkum við báðum endunum á penslinum, bæði kustinum og spíska skaftinum, og skapar zig-zag mynstur ella krutl, ið týkjast at sipa til formar, sum liva óheftir av náttúruni.

– Aftast í málninginum hjá Eyðuni er altíð minnið um landslagið hinumegin eina og hvørja strond og eitt og hvørt ljóð, kanska eitt eiði, eitt fjall, formurin á einum róðrarbáti ella bergini undir medrutum skýggjum, og soleiðis verður dentur lagdur á stórbæri í tí loddrætta og vatnrætta. Ella skuldi landið ikki verið við, hava vit tað endaleysa Norðuratlantshavið, ið er sum ein gjøgnumheilur múru úr vatni, sum røkkur upp ígjøgnum á løriftinum, ella sum rennur saman við tey eins hóttandi skýggini. At nevna bara okkurt av náttúruelementunum, ið Eyðun sipar til, við navni man vera torført, tí málningar hansara eru sum fagur skaldskapur og snúgva seg um nógv meira enn landsløg í Føroyum og havið kring Føroyar.

– Heldur onkur, at tað, ið frammanfyri er lýst, er lætt at spáa um og kann verða sett inn í ein frymil, eigur hann at hyggja aftur, ella betri enn, at ráðføra seg við listasøguna, har vit finna nógvar listamálarar, ei eru nøgdir við minni. Hugsið um Giorgio Morandi og endaleysu frábrigdi hansara av fløskum ella Josef Albers, sum í óteljandi lýsingum fagnar fýrkantinum.

– Teir og javnlíkar teirra granska við vilja í tí lítla; men Eyðun av Reyni er sum eit rættur norðurlendskur dramatikari, ið torir at togast við teir stóru tilveruspurningarnar: menneksja afturímóti náttúru, markið millum lív og deyða, náttúran afturímóti sær sjálvari, og at enda spurningurin, ið ber av øllum: Hvat er meiningin við lívinum? Tað er soleiðis fyri ein mann, sum er vaksin upp í einum húski við gudsóttandi brøðrum, at hvussu ofta hann enn er farin skeivur og hvussu langt hann enn er farin frá grúgvuni, liggur hasin spurningurin altíð frammarlaga í tonkunum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. juli 2021

Trygvi gjørt ein verdugan avloysara til "Atlantic Rhapsody

Fríggjadagin var frumframførsla av filminum "111 góðir dagar". Frásøgugleði úr fløkta gerandisdegnum siga ummælarar um filmin

(Mynd: Birgir Kruse)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nýggi spælifilmurin hjá Trygva Danielsen, "111 góðir dagar", varð frumframførdur fyri fullum húsi í Havnar Bio fríggjadagin.

Ein "comingcoming of age søga úr Havn í dag, eftir øllum at døma við persónligum støði í leitandi og samansetta leikstjóranum".

"...hesin filmur, sum er bæði slektningur og verdugur arvingi hjá kaleidoskopiska klassikaranum ”Atlantic Rhapsody” (Katrin Ottarsdóttir 1989), fer at liva eitt eins langt filmslív á stóra løriftinum bæði innan- og uttanlands og tann filmurin, ið var hin fyrsti føroyski"-.

"Í Havnar Bio kunnu vit fara umborð í søguna og fylgja og spegla okkum í aktørunum, leikarunum, lagnunum, ið eru so gerandisligar, at vit beinanvegin verða góð við tey øll. Tey eru vit og tey eru her, speglaði um løriftið. Soleiðis definera vit eina tjóð. Takk fyri løtuna, Trygvi og tit øll, sum skaptu hetta heilrunnað og kollektiva verk."

Soleiðis skriva teir báðir, Birgir Kruse og Ole Wich í sínum ummæli av filminum.

Les alt ummælið á Birkblog

Høvuðsleikararnir í "111 góðir dagar", Torkil Tórgarð og Búi Dam (Mynd: Birgir Kruse)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. juli 2021

Útsetta mentanarnáttin í Havn verður 10. september

Vanliga er mentanarnáttin í Havn fyrsta fríggjakvøld í juni - í ár var hon útsett vegna koronu

(Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fríggjakvøldið 10. september verður Mentanarnátt í Havn. Tað er dagurin, tá ið stovnar og virki lata dyrnar upp fyri almenninginum, søvnini eru opin, matstovur og gistingarhús spenna seg út og handlarnir hava leingi opið.

Livandi tónleikurin sermerkir eisini Mentanarnáttina bæði innan- og uttandura. Mest sum allastaðni í býnum er tónleikur at hoyra.

Vanliga er mentanarnáttin fyrsta fríggjakvøld í juni, men koronustøðan forðaði fyri henni tá. Nú er støðan lukkutíð ein onnur. Visit Tórshavn hevur ráðført seg hjá koronuráðgevingini, sum metir tað vera ráðiligt at halda eina mentanarnátt 10. september uttan avmarkingar.

Skráin til Mentanarnáttina plagar at vera drúgv og fjølbroytt, og Visit Tórshavn heitir nú at fólk, feløg og fyritøkur, ið kundu hugsa sær at fingið okkurt við í skánna um at boða teimum frá. Seinasta freist at lata tilfar til skránna er mikudagin 18. august. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. juli 2021

Obama og Springsteen geva bók út

Bókin "Renegades: Born in the USA" byggir á podvarpsrøðina hjá fyrrverandi amerikanska forsetanum og heimskenda rocktónleikaranum

Teir báðir, Bruce Springsteen og Barack Obama geva í heyst út bókina "Renegades: Born in the USA" (Mynd: AP)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í februar kom nýggja podvarpsrøðin "Renegades: Born in the USA" á Spotify. Menninir aftanfyri vóru fyrrverandi amerikanski forsetin Barack Obama, og heimskendi rokctónleikarin Bruce Springsteen.

Í podvarpinum práta teir m.a. um hjúnalag, maskulinitet, rasismu, og hvussu tað er at vera pápi. Í heyst fer so eisini at bera til at lesa samrøðurnar í nýggjari bók.

Í bókini, sum eins og podvarpið, eitur "Renegades: Born in the USA", fer mann eisini at finna sjáldsamar myndir av báðum rithøvundunum, umframt handskrivaðar sangtekstir hjá Springsteen og røður hjá Obama við notanum, skrivar RollingStone.

Bæði Obama og Springsteen hava eisini skrivað eitt persónligt formæli til bókina, har umrøtt verður, hvat teir báðir hava til felags, og hvørjari tíð, teir liva í.

Tað er forlagið Penguin Random House og framleiðslufelagið hjá Obama, Higher Ground, sum samstarva um bókaútgávuna. Bókin kemur úr 26. oktober.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. juli 2021

Joey Jordison deyður, 46 ára gamal

Hann var við til at stovna heavy metal-bólkin Slipknot í 1995 – hann andaðist mánadagin

Joey Jordison var trummusláari í Slipknot fram til 2013 (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Joey Jordison, fyrrverandi trummusláari í heavy metal-bólkinum Slipknot er deyður, 46 ára gamal. Tað skriva fleiri altjóða miðlar.

Hann svav stillisliga inn mánadagin, sigur familja hansara, men nærri verður ikki greitt frá umstøðunum.

Joey Jordison varð føddur í Des Moines í amerikanska statinum Iowa í 1975. 20 ár seinni, í 1995, var hann við til at stovna Slipknot við Shawn Cruhan og Paul Gray. Fýra ár seinni kom debutútgávan hjá bólkinum, og síðani hevur hann selt milliónir av fløgum um allan heimin.

Joey Jordison var limur í bólkinum fram til 2013. Hann avdúkaði seinni, at orsøkin til, at hann gavst í Slipknot var, at hann hevði fingið staðfest mønubruna.

Slipknot hevur verið ein av best umtóktu tónleikabólkunum í USA. Í 2008 kom Slipknot ovast á hittlistan í USA við lagnum "All Hope is Gone".

Joey Jordison hevur eisini spælt gittar í punkbólkinum Murderdolls, umframt at hann spældi trummur fyri fleiri aðrar metalbólkar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. juli 2021

Enn ein grønlendskur politikari ákærdur

Aslak Jensen, tinglimur fyri Siumut, ákærdur fyri drápshóttanir fyri fýra árum síðani

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Grønlendski landstingslimurin, Aslak Jensen, skal í næsta mánaða fyri rættin í Sermersooq. Hann er ákærdur fyri brot á grein 37 í revsilógini, sum snýr seg um hóttanir móti alment settum starvsfólki.

Aslak Jansen var triðvaldur á listanum hjá Siumut á valinum í apríl í ár við yvir 800 persónligum atkvøðum.

Talan er um eina hending, sum fór fram í mars 2017, tá Aslak Jensen ringdi til eitt starvsfólk hjá almannaverkinum í Nuuk.

Her skal hann hava brúkt so ógvuslig orð, at hann nú er ákærdur fyri brot á revsilógina. Sjálvur noktar hann seg sekan í ákærunum.

Sambært ákæruritinum skal núverandi tinglimurin vera komin við beinleiðis drápshóttanum undir hesi samrøðuni.

Ákæruvaldið krevur mannin dømdan í minst 30 daga fongsul, skrivar Sermitsiaq.

Aslak Jensen er triði politikarin hjá Siumut, sum seinastu tíðina er lagdur undir skuldsetingar fyri lógarbrot. Atkvøðuslúkurin á kommunuvalinum í norðurkommununi, Minik Høegh-Dam, varð ákærdur fyri handil við rúsevnum, og misti harvið møguleikan at gerast borgarstjóri.

Hann varð fríkendur í býarrættinum, men ákæruvaldið hevur kært dómin fyri landsrættin, skrivar knr.gl.

Eisini lítlibeiggi hansara, Qarsoq Høegh-Dam, sum gjørdist nummar fýra á Siumut-listanum til landstingið, er nýliga dømdur í einum hassjmáli, og hevur sagt tingsessin frá sær. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. juli 2021

Størsti jarðskjálvtin í USA síðan 1965

Hósnáttina varð amerikanski staturin Alaska raktur av einum jarðskjálvta, sum verður mettur at vera ein av teimum størstu, sum nakrantíð eru skrásettir í USA

(Mynd: Google/CNN)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Amerikanski staturin Alaska varð í hóskvøldið (stutt eftir klokkan 22, lokaltíð) raktur av einum jarðskjálvta, sum verður mettur at vera ein av teimum størstu skjálvtunum, sum nakrantíð eru skrásettir í USA.

Skjálvtin varð máldur 8,2 100 kilometrar frá býnum Perryville.

Ávarað varð um eina møguliga flóðaldu í ávísum økjum av statinum orsakað av hesum, men higartil hava ongar fráboðanir verið um skaða ella fólk, sum eru vorðin særd, skrivar Ritzau.

Hesin jarðskjálvtin er tann ógvusligasti, sum er máldur í USA síðan 1965, sambært US Geological Survey (USGS). Samstundis er hann á topp 10-listanum yvir størstu jarðskjálvtar, sum nakrantíð eru skrásettir í landinum.

Jarðskjálvtin rakti hálvoynna hjá Alaksa umleið 800 kilometrar frá Anchorage, ið er størsti býur í statinum. Har búgva um 300.000 fólk.

Meginparturin av størstu jarðskjálvtunum, sum eru skrásettir í USA, hava verið í Alaska. Tann størsti var í 1964. Hann varð máldur til 9,2, og kravdi tá yvir 250 mannalív.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. juli 2021

Frakland: Vilja krevja at heilsustarvsfólk verða koppsett

Franska tjóðartingið hevur samtykt lógaruppskot um at gera tað til krav, at heilsustarvsfólk verða koppsett fyri koronu, og at tey flestu skulu vísa koronapass á almennum støðum – Uppskotið hevur elvt til stór mótmælistiltøk um alt landið

Soleiðis sá út í París leygardagin (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Mánadagin samtykti franska tjóðartingið eitt lógaruppskot um at krevja, at heilsustarvsfólk verða koppsett fyri koronu, og at tey flestu skulu vísa koronapass á almennum støðum.

Samstundis sum Frakland stríðist við fjórðu smittubylgju, er krav, at fólk skulu vísa koronapass ella nýggja negativa koronakanning, um tey ynskja at sleppa inn á fornminnusøvn, í biograf, svimjihallir, náttklubbar og til konsert.

Síðan fyrst í august hevur koronapass longu verið krav á matstovum og skeinkistøðum.

Lógaruppskotið fer úr gildi 15. november, men tað skal tó fyrst góðkennast av einum stýrisskipanardómstóli, áðrenn tað verður galdandi. Kortini hevur uppskotið longu elvt til fleiri mótmæli um alt landið.

Eitt nú leygardagin mótmæltu túsundatals fólk í Paris, Marseille, Lyon, Nantes, Montpellier, og Toulouse. Tað vóru Gulu Vestarnir, sum skipaðu fyri.

Frakland stríðist í løtuni við Delta-frábrigdinum, og seinastu vikuna hevur landið skrásett yvir 22.000 smittutilburðir um dagin. Fyrst í hesum mánaðinum var talið uml. 4.000, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. juli 2021

USA ger ímóti boðunum frá Heimsheilsustovninum

Bíleggið ikki koppingarevni til triðja prik, tá onnur lond nóg illa eru komin í gongd við fyrsta prik, eru boðini frá Heimsheilsustovninum – kortini hevur USA keypt 200 milliónir skamtar frá Pfizer/BioNTech til at koppseta børn og geva eyka prik, um tað gerst neyðugt

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Tit skulu ikki bíleggja koppingarevni til triðja prik, tá onnur lond nóg illa eru komin í gongd við at geva sínum borgarum fyrsta prikið.

Tað eru boðini frá Tedros Adhanom Ghebreyesus, aðalstjóra hjá Heimsheilsustovninum, WHO til tey ríkastu londini.

Summi lond bíleggja longu fleiri milliónir skamtar til at geva eitt triðja prik, áðrenn heilsustarvsfólk og fólk í vandabólki í øðrum londum hava fingið fyrsta prik, segði hann fyrr í hesum mánaðinum.

Fleiri lond eru eisini farin í holt við at koppseta børn niður í 12 ára aldur, men Heimsheilsustovnurin hevur heitt á limalondini um í staðin at lata avlopsskamtar til Covax-átakið, sum skal lata koppingarevni til fátæk lond, heldur enn at koppseta yngri aldursbólkar.

Kortini boðaðu Hvítu Húsini í Washington D.C. herfyri frá, at tey hava bílagt 200 milliónir skamtar afturat av koppingarevninum hjá Pfizer/BioNTech.

Skamtarnir eru partur av fyrireikingunum til framtíðartørvin á koppingarevni, m.a. til børn undir 12 ár og møgulig eyka prik, um tað skuldi víst seg at verið neyðugt, sigur Jen Psaki, talsfólk hjá Hvítu Húsunum sambært DR.

Amerikanska stjórnin hevði eina avtalu við Pfizer/BioNTech um møguliga at keypa eyka skamtar, sum skulu latast í tíðarskeiðnum millum heystið 2021 og várið 2022. Harvið kemur samlaða talið á skamtum frá Pfizer/BioNTech til USA upp á 500 milliónir, og USA hevur longu fingið 208 milliónir.

USA hevur eisini tryggjað sær rættin til at keypa til eina dagførda útgávu av koppingarevninum hjá Pfizer/BioNTech, sum skal verja móti nýggjum koronafrábrigdum.

Tó hevur amerikanska stjórnin eisini bílagt 500 milliónir skamtar til at lata øðrum londum. Talan er bæði um skamtar frá Pfizer/BioNTech, Moderna, Johnson & Johnson, og AstraZeneca.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. juli 2021

Amnesty: Hetta kann verða endin á talufrælsinum

Ein ungur maður er dømdur fyri brot á umstríddu trygdarlógina í Hong Kong. Hann veitraði við einum flaggi við einum politiskum boðskapi, og er tað í stríð við mannarættindini at døma nakran fyri hetta, heldur Amnesty

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Dómurin, sum varð sagdur í hægstarættinum í Hong Kong týsdagin kann verða byrjanin á endanum á talufrælsinum í Hong Kong, sigur mannarættindafelagsskapurin Amnesty.

Tað var 24 ára gamli Tong Ying-kit, sum varð funnin sekur í yvirgangi og at eggja til loysing. Hann varð dømdur eftir nýggju trygdarlógini fyri Hong Kong.

– Dómurin markerar eina týðandi og illboðandi løtu fyri mannarættindi í Hong Kong. Dagsins avgerð undirstrikar ta álvarsamu sannroynd, at tað nú formliga er ólógligt at bera fram ávísar politiskar meiningar, sigur Yamini Mishra, stjóri fyri Amnesty International í Asia, sambært Ritzau.

Tong Ying-kit varð m.a. dømdur fyri at hava veittrað við einum flaggi við orðunum "Bjargið Hong Kong. Okkara kollvelting". Hesin boðskapurin eggjaði, sambært ákæranum, til loysing frá Kina. Amnesty heldur tað tó vera í stríð við mannarættindini at døma nakran fyri at vísa eitt flagg við einum politiskum boðskapi.

Enn er ikki greitt, nær revsingin hjá Tong Ying-kit verður kunngjørd, men sambært nýggju trygdarlógini kann hann enda við at fáa lívlanga fongsulsrevsing.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. juli 2021

- Trivnaður, tryggleiki og vøkstur eru okkara stavnhald

Røðan hjá Bárði á Steig Nielsen, løgmanni, tá tingið var sett ólavsøkudag

 

SkrivaÐ:

Innsent

Harra formaður, góðu føroyingar!

Trivnaður! Tryggleiki! Vøkstur!

Hetta verður stavnhaldið, nú Føroyar aftur fara upp í fulla ferð.

Vit skulu halda fast um tryggleikan, kveikja trivnaðin og áhaldandi skapa vøkstur í landinum.

***

Harra formaður!

Seinastu tíðina hava vit sæð eina lýsing:

“Ein maður. Ein dreymur. Eitt mál.”

Maðurin er Sverri Sandberg Nielsen úr Miðvági, sum í hesum døgum bjóðar heimselituni av í kappróðri á Olympisku leikunum í Tokyo.

Tá ið Sverri vann EM-gull, varð hann heiðraður í heimbygdini. Langa rekkjukoyringin vísti, at nógv stóðu saman við føroyska evropameistaranum.

Sverri segði sjálvur soleiðis:

“At allar Føroyar kunnu vera við, og at øll bygdin kemur og feirar tað saman við mær, tað betýðir øgiliga nógv.”

Tí tað betýðir nakað fyri okkum menniskju – fyri trivnaðin – at onnur eru har.

Sverri Sandberg Nielsen lutaði fegin føroyingum burtur av sigrinum. Og akkurát hetta – at vit luta øðrum burturav, tá ið tað gongst okkum væl – og at onnur rætta okkum eina hond, tá ið á stendur – hevur altíð verið partur av føroysku fólkasálini.

Hetta skal eisini síggjast aftur í politikkinum. Í tí, vit gera fyri trivnað, tryggleika og vøkstur.

Harra formaður!

Ein av fremstu fortreytunum fyri trivnaði er at hava trygt tak yvir høvdið. Í Føroyum hava fólk altíð bygt síni egnu hús. Tað gera tey framvegis. Men seinastu árini hava mong havt torført við at finna hóskandi heim.

Tí fegnist eg um, at privatar fyritøkur eisini taka ábyrgd við at byggja sethús og íbúðir. Hetta er við til at breiðka um bústaðarmøguleikarnar.

Hartil er ein bústaðarpakki samtyktur, sum eg vænti verður ein vælferðarpolitiskur varði.

Bústaðir hava fingið út móti hálvari milliard at byggja fyri komandi árini. Av hesum skal umleið helvtin brúkast til at fíggja búfelagsskapir til fólk við serligum tørvi, barnaverndarstovnar og lestrarbústaðir.

Restin skal – saman við íleggjarum – fíggja vanligar íbúðir.

Tað vísir seg at vera ójavnt, hvussu lætt tað er at fáa fígging til ein bústað á bygd í mun til ein bústað í miðstaðarøkinum. Her skal ein loysn finnast – helst saman við peningastovnunum.

Vaksandi áhugin hjá útlendingum at keypa hús her í landinum órógvar eisini. Men hesi viðurskiftini verða nú skipað soleiðis, at útlendingar, sum ikki hava fastan bústað í Føroyum, skulu søkja um loyvi at keypa.

Ein hóskandi javnvág má finnast.

Ein hóskandi javnvág má eisini finnast innan samferðsluna.

Samferðsla verður ofta lýst sum eitt hart virði, men eg havi hug at bjóða hesum av.

At binda samfelagið saman er eisini eitt bleytt virði, tí tað økir sanniliga um bæði trivnað og trygd.

Vit vilja stytta um innlendis teinarnar fyri at økja um møguleikarnar.

Tí binda vit nú samfelagið saman við tunlum. Seinastu fyrireikingarnar til Suðuroyartunnilin verða gjørdar komandi ár. Væntandi verður koyrandi úr Sumba til Viðareiðis áðrenn 2030.

Tá ið vit tosa um samferðslu, røkir Strandferðslan eina lívsneyðuga uppgávu.

Men vit vilja betra og broyta samferðsluna kring oyggjarnar – eisini útoyggjarnar. Tí fara vit at eftirmeta og nágreina, júst hvørjar tænastur Strandferðslan skal veita frameftir.

Harra formaður!

Tað er ymiskt, hvat fær okkum at trívast. Men fyri flestu okkara hevur familjan nógv at siga.

Hetta summarið gjørdist eg abbi fyri fyrstu ferð. Tað er stórt at síggja, hvussu lívið heldur fram, og hvussu ættarlið leggjast afturat.

Og tað eru jú børnini – komandi ættarliðini – sum er okkara høvuðsábyrgd.

Tey eru orsøkin til, at vit skulu varðveita tað góða og trygga samfelagið.

Skulu nýggju ættarliðini trívast, skulu vit geva familjunum bestu fortreytir.

Eg eri fegin um, at vit hava longt barnsburðarfarloyvið fýra vikur, so at foreldur nú kunnu vera um barnið í eitt heilt ár. Hetta er besta byrjanin, vit kunnu hugsa okkum.

Í dag fara flestu børnini á stovn. Vøggustovu- og barnagarðsárini hava stóran týdning fyri trivnað og tryggleika hjá børnum og foreldrum. Vit vilja tryggja børnum undir skúlaaldri bestu umstøður til at læra og búnast.

Men tó at umstøðurnar kunnu vera góðar, vita vit, at lagnan rakar ójavnt. Eisini børnini.

Tað kann til dømis kennast ótrygt hjá børnunum, tá ið foreldrini fara hvørt til sítt. Í løtuni endurskoða vit lógina um foreldramyndugleika, tí allar avgerðir skulu takast til barnsins besta. Teirra rættindi skulu styrkjast, og vit skulu lurta eftir børnunum.

Vit vita tó, at vit ikki fáa vart tey frá øllum, og tí eiga vit at gera alt fyri at hjálpa.

Til dømis teimum ungu, sum stríðast við sálarligan ampa.

Vit hava sett í verk eina royndarskipan við ókeypis sálarfrøðiligari viðgerð og hjálp til ung. Skipanin er longu nógv brúkt, so tørvurin er stórur.

Tørvurin á hjálp er eisini stórur hjá teimum, ið falla fyri rúsevnum. Rúsevnismisnýtsla man vera eitt tað ringasta, vit kunnu ímynda okkum fyri tey ungu.

Tí vilja vit fyribyrgja rúsevnismisnýtslu. Her koma góðir felagsskapir inn í myndina, tí børn og ung, sum trívast og eru partur av einum góðum felagsskapi, freistast ikki líka lætt.

Ein heildarætlan um at fyribyrgja rúsevnum er í umbúna. Hon lýsir, hvussu vit best lofta ungum, sum eru á veg út í trupulleikar.

Hartil mugu vit eisini hjálpa teimum, sum longu eru blivin bundin. Tey skulu hava bestu hjálpina.

Skulu vit trívast, krevst eisini, at vit sleppa at gagnnýta og menna okkara evni. At vit fáa hóskandi avbjóðingar og møguleikar.

Tí leggur landsstýrið stóran dent á at nútíðargera fólkaskúlan og útbúgvingarøkið.

Vit endurskoða fólkaskúlalógina, dagføra tíma- og lærugreinabýtið og raðfesta arbeiðið hjá flokslæraranum.

Trivnaðurin í fólkaskúlanum skal eisini raðfestast, tí tá ið eitt barn ikki trívist, verður verri at læra.

Eisini framhaldsútbúgvingar skulu mennast.

Ung við sálarligum avbjóðingum skulu hjálpast til at megna eina miðnámsútbúgving, og serbreytin á miðnámi skal bjóðast út fleiri staðir. Tað verður eisini gott, tá ið Rásin verður liðugt útbygd og fer at kunna taka 14 næmingar inn árliga.

Tørvur hevur verið á undirvísing til teirra, sum hava føroyskt sum annað mál. Men tilfar og undirvísing er nú ment, og saman við Setrinum fyrireika vit harumframt eina eftirútbúgving í føroyskum sum annað mál. Hon byrjar longu í heyst.

Hægri útbúgvingar hava við sær menning og trivnað og er besti møguleikin til at varðveita ungdómin her heima. Tí skal Fróðskaparsetrið støðugt mennast. Góðskan skal áhaldandi eftirmetast og tryggjast soleiðis, at okkara universitet kann fáa altjóða góðkenning og viðurkenning.

Eisini yrkisútbúgvingarnar skulu mennast. Millum annað er ein nýggj alaraútbúgving á veg, umframt ein útbúgving fyri handverksmeistarar.

Harra formaður!

Mentanin bindur okkum saman og fær okkum at trívast. Tilboðini eru mong, og tað legst støðugt afturat.

Leingi hava vit bíðað eftir einum tjóðleikhúsi, og ferð er nú endiliga komin á arbeiðið. Tjóðleikhúsið verður á Bursatanga í Havn, og í næstum skal støða takast til, hvussu byggjast skal.

Eisini ítróttarmentanin er sterk. Í flest øllum ítróttargreinum er framgongdin øgilig, og vit síggja, at um ítróttin fær røttu sømdir, standa føroysk ítróttarfólk einki aftan fyri onnur.

Og ítróttin snýr seg ikki bara um avrik, men eisini um felagsskap. Tí er umráðandi, at vit saman við vinnuni støðugt stuðla ítróttini.

Í løtuni stuðla vit øll Sverra Sandberg Nielsen.

Best, sum hann fyrireikaði seg til Olympisku leikirnar, varð hann – sum so mangur – raktur av koronu. Hetta tarnaði honum sjálvsagt, men so skjótt tað var ráðiligt, setti miðvingurin fulla ferð á, og brátt gingu árarnar aftur kykar í single-scullaranum.

Harra formaður!

Føroyar eru millum tey londini, sum eru komin frægast gjøgnum koronukreppuna.

Ikki tí. Eg veit, at vit ikki hava verið lýtaleys. Nógv hava merkt sváran sakn. Fleiri hava mist nógv. Hjá flestu okkara hevur trivnaðurin verið ávirkaður.

Kortini hava fleiri lond leitað sær íblástur í Føroyum til at basa smittuni – og nú nærkast floksimmuniteturin í hvørjum. Øll hava fingið koppsetingina í boði, og tað er nú ábyrgdin hjá hvørjum einstøkum at verja seg og onnur.

Vit nærkast aftur einum vanligum gerandisdegi, og málið er, at vit – eins og Sverri Sandberg Nielsen – skjótt kunnu seta fulla orku og fulla ferð á samfelagsárarnar aftur.

Fyri at fáa neyðugu floksverjuna hevur tað týdning, at flest gjørligt verða koppsett. Tað er ríkiligt av koppingarevni, so tað er bara at halda seg framat. Floksverjan skal vera so sterk sum gjørligt, tá ið full ferð aftur kemur á samfelagið.

Vanligi gerandisdagurin er í eygsjón. Hann gleða vit okkum øll til.

Harra formaður!

Eingin, sum er ótryggur, trívist. Tí er tryggleiki eisini ein sjálvsagdur partur av okkara stavnhaldi. Vit vilja varðveita Føroyar sum eitt av heimsins tryggastu londum.

Í fluttari merking skulu vit vera í einum góðum bjargingarvesti, um eitt óløgi brádliga skuldi tikið okkum út á sjógv.

Til dømis skulu vit, tá ið sjúka rakar, hvíla trygt í vissuni um, at vit fáa bestu hjálpina. Tað er avgerandi fyri einstaka menniskjað, fyri tey avvarðandi og fyri alt samfelagið. Ómetaliga virðið á heilsuni er orsøkin til, at allur heimurin í hálvtannað ár hevur ligið og andøvt. Tað er orsøkin til, at vit brúka stóran part av skattainntøkunum til heilsubót.

Landsstýrið hevur lagt nógv fyri á heilsuøkinum. Vit hava millum annað fingið skjótari útgreinan fyri demens, víðkað virksemið við MR-skannara, og vit hava hækkað játtanina til ADHD viðgerðarstovu.

Og vit hava stórar ætlanir komandi árini.

Ein er nýggja diabetesmiðstøðin. Saman við Novo Nordisk grunninum vilja vit geva diabetikarum betri viðgerð.

Góð viðgerð krevst somuleiðis, tá ið vit av ymsum orsøkum missa førleikar. Tí fáa hesi nú fleiri nýggj tilboð um at endurvenja og endurmenna seg.

Endurvenjingin er vegurin inn aftur í lívið.

Tá ið sjúka er staðfest, ræður um at fáa skjóta viðgerð. Við viðgerðartrygdini skal eingin bíða eftir viðgerð longur enn 30 dagar. Tað gongur rætta vegin, og á fleiri økjum er málið longu rokkið.

Harra formaður!

Eitt er heilsa og tryggleiki hjá tí einstaka.

Men vit arbeiða eisini yvirskipað við tryggleika – serliga nú stórveldini sýna Norðuratlantshavi áhuga, og nú støða skal takast til nýggja lofteftirlitsradaran. Við eitt er trygdar- og verjupolitikkur aftur vorðin ítøkiligur her heima.

Samskiftið við danskar myndugleikar um radaran hevur verið gott. Tað eru semjusøkjandi tíðir í ríkisfelagsskapinum. Øll trý londini vilja finna skilagóðar loysnir – eisini á uttanríkispolitiska økinum, har ríkisfelagsskapurin má dagførast. Tí er eitt samstarvsráð stovnað, sum skal viðgera uttanríkis-, trygdar- og verjumál.

Okkum tørvar sterkari samstarv og betri samskipan innanríkis fyri at tryggja frið og lágspenning, nú stórveldini eru úti um seg.

Landsstýrið arbeiðir støðugt við at beina burtur forðingar millum Føroyar og Danmark.

Á nýggjárinum varð sett í verk ein skipan, sum tryggjar føroyingum møguleika at fáa danskt CPR-nummar. Hon er sera væl móttikin og ger tað nógv smidligari og tryggari at avgreiða viðurskiftini við danskar lærustovnar og donsk sjúkrahús.

Harra formaður!

Føroyski búskapurin er tryggur. Landskassin er søguliga væl fyri, tí skuldin er lítil.

Landskassin hevði hall í fjør, og væntandi verður aftur hall í ár.

Men málið er greitt. Vit skulu hava avlop aftur í 2023. Avlopið skal síðani vaksa, so tað kann brúkast til at minka um skuldina og til at standa ímóti við, tá ið verri tíðir koma.

Harra formaður!

Tryggleiki merkir ikki, at vit sleppa undan bakkøstum. Hóast tú hevur bjargingarvest, kanst tú kortini verða sligin út.

Tryggleiki merkir, at vit royna at fyribyrgja, at bakkøstini henda, og at vit – tá ið kortini illa vil til – gera alt fyri at hjálpa.

Til dømis fara vit nú at seta í verk eina skipan við sorgarfarloyvi. Soleiðis kunnu foreldur, sum missa barn yngri enn 18 ár, syrgja í friði uttan at stúra um mista inntøku.

Tey, sum gerast langtíðarsjúk, mugu tryggjast betur. Tí leingja vit tíðarskeiðið, har tú kanst fáa dagpening. Hetta er eitt stórt framstig.

Somuleiðis mugu vit tryggja, at lív og heilsa ikki verða sett í váða orsakað av ósemjum á arbeiðsmarknaðinum. Vit skulu virða verkfallsrættin, men verandi støða er ikki haldgóð. Her skal ein betri loysn finnast.

***

Landsstýrið hevur eisini bøtt um fíggjarliga tryggleikan hjá pensjónistum.

Bara tær broytingar, sum vit hava gjørt seinastu tvey árini hava við sær, at pensjónistar í dag hava 1200 kr. meir at liva av um mánaðin.

Tey, ið vilja halda fram at arbeiða eftir pensjónsaldur – antin í fullum starvi ella partstíð – skulu hava møguleikan.

Vit hava lækkað munandi um mótrokningina fyri arbeiðsinntøkuna hjá pensjónistunum. Tí tað skal loysa seg at arbeiða, eisini sum pensjónistur.

***

Tryggleiki snýr seg um at vita, at tað er rúm fyri okkum. Eisini, um vit snáva á leiðini.

Tí mugu vit bøta um fongsulsviðurskiftini í Føroyum. Hesi eru ikki nøktandi. Vit skulu hava eitt tíðarhóskandi fongsul, har til ber at mennast og útbúgva seg.

Eg haldi bestu loysnina vera at byggja nýtt fongsul, ið nøktar tørvin.

***

Sverri Sandberg Nielsen er komin so langt við rógvingini, tí hann støðugt spyr seg sjálvan:

“Hvussu kann eg gerast uppaftur betri? Hvussu kann eg vaksa, og hvussu kann eg vaksa á rættan hátt?”

Allir úrmælingar mugu leggja til rættis, skynsamt og umhugsað, hvussu tey skulu vaksa; soleiðis, at tey avrika best eftir egnum evnum og í kapping við onnur.

Sama er við samfelagnum.

Orðið “vøkstur” verður ofta brúkt, mest sum upp á gjøt, uttan at hugsað verður um, hvat tað merkir.

Tá ið eg tosi um vøkstur, skulu tvær treytir lúkast.

Fyri tað fyrsta má vøksturin vera burðardyggur.

Vit skulu stuðla upp undir virksemi, sum ikki bara skapar vøkstur her og nú, men har virðini eru varandi. Er tað ikki burðardygt, er tað ikki veruligur vøkstur.

Fyri tað annað má vøkstur altíð vera eitt amboð at røkka einum hægri endamáli. Í Føroyum skulu vit skapa burðardyggan vøkstur, tí vit skulu varðveita og styrkja vælferðina í landinum.

Við fríari kapping skapa vit størsta framburðin og fleiri møguleikar til fólkið, ið her býr. Við virknari kapping fáa vit bestu og bíligastu tænasturnar. Um ein fyritøka tekur ov høgan prís, bjóðar ein onnur av. Tað síggja vit eitt nú í fíggjarheiminum, har fakfeløgini umhugsa ein fakfelagsbanka, nú teirra limir skulu rinda meira.

Ein forðing fyri vøkstri er ovurhondsstóri tørvurin á arbeiðsmegi, sum flest allar vinnugreinar síggja. Vit fara at gera tað smidligari at fáa arbeiðsmegi uttanífrá, nú okkum vantar fólk á so nógvum økjum.

Harra formaður!

Tað er vælferðin, sum veitir okkum trivnað og tryggleika.

Við hesum í huga havi eg sett eitt Vakstrarforum, ið skal eyðmerkja mest uppløgdu vakstrarøkini og soleiðis styrkja vælferðina og trivnaðin. Vakstrarforumið skal vísa á, hvørjar førleikar vit kunnu gagnnýta í kappingini við onnur, og higartil eru fimm øki eyðmerkt.

Tað fyrsta er havið. Vit kunnu útvega milliónum heilsugóðan mat, samstundis, sum vit vaksa.

Fyri tað annað eiga vit at leggja størri dent á kunningar- og samskiftistøkni.

Eitt triðja vakstrarøki eru maritimar tænastur.

Fjórða økið er ferðavinnan.

Fimta økið er tilfeingið. Her hugsa vit helst fyrst um stertar. Men týdningarmesta tilfeingið eru gløggu høvdini og royndu hendurnar. Tí eru eisini útbúgving og arbeiðsmarknaður uppløgd vakstrarøki.

Yvirskipað skulu vit fáa greiðu á, hvat vit duga best, og hvussu vit vinna kappingina við onnur. Vit hava longu greiðar fyrimunir. Tí vit eru væl útbúgvin, arbeiðssom og skapandi. Og vit hava stórt álit hvør á øðrum.

Vit hava eisini stórt álit á vinnuni.

Alivinnan finnur støðugt nýggjar vakstrarvegir. Vit vilja geva henni fleiri møguleikar við at ala á landi og til havs. Í løtuni verður arbeitt við at finna best skikkaða havøkið eystan fyri Føroyar.

Umstøðurnar at ala tara eru somuleiðis í heimsflokki, og fyrstu loyvini til vinnuliga taraaling vórðu latin í fjør.

Tarin veksur skjótt og er av bestu dygd í okkara reina sjógvi.

Reini sjógvurin gevur okkum eisini fyrstafloks fisk. Men skal fiskivinnan vaksa, krevjast tryggir og støðugir karmar. Tað hevur hon nú. Tí síggja vit stórar íløgur í framkomin skip, ið gera høvuðsvinnuna burðardyggari.

Leisturin fyri veiðigjald er lagdur, ið leggur upp fyri sveiggjum í fiskaprísi og fiskiskapi.

Eisini er skattur settur á veiðuloyvi, ið verða endaliga seld. Tað skal loysa seg at vera í vinnuni, og selur tú teg úr vinnuni, kemur vinningurin samfelagnum til góðar.

Men veiðuloyvini eru einsamøll ikki trygd fyri fiskiskapi. Hjá heimaflotanum hevur fiskiskapurin verið lakur í langa tíð. Vit royna stútt og støðugt at útvega heimaflotanum fleiri rættindi.

Í løtuni er eingin avtala um rættindini til makrelin. Brexit ger samráðingarnar truplari. Føroyar og Noreg hava ásett sína egnu makrelkvotu í ár, men eg vóni, at strandarlondini finna eina breiða semju sum skjótast, tí vit skulu hava burðardygga veiðu í øllum liðum.

Harra formaður!

Í einum veiðisamfelag sum okkara hevur kunnleiki um veðrið altíð havt stóran og mangan lívbjargandi týdning.

Í mong ár hava vit litið á veðurtænastur í grannalondunum. Nú er føroyska veðurtænastan farin til verka, og tað fer at geva okkum neyvari forsagnir.

Veðurvánirnar skulu miðlast betur, og veðurtænastan skal gera tað møguligt at samstarva um altjóða veðurlagsgransking.

Samstarv gagnar eisini útflutninginum, og nú vilja vit hava fríhandilssáttmálar við eitt nú Kina, Russland, Japan og Suðurkorea.

Vit eru í løtuni í holt við at styrkja munandi um okkara samstarv við ES. Hetta fer bæði at bøta um handilsviðurskiftini og styrkja samstarvið á øðrum økjum.

Fyri nøkrum døgum síðani sendi eg Ursulu von der Leyen, ES-nevndarforsetanum, okkara uppskot, og eg vænti, at vit skjótt koma á mál.

Samstarvið við USA verður eisini styrkt – bæði í sambandi við vinnu, gransking, útbúgving og mentan. Vit menna samstarvið í sátt og semju.

Semja má eisini finnast ímillum ferðavinnu og landbúnað her heima.

Ógreiða støðan, sum valdar í løtuni, tænir ikki Føroya umdømi uttanlands – og skapar ósemjur innanlands.

Neyðugt er tí við nýggjari lóg, sum bæði hevur atlit at landbúnaði og lokalum vinnumøguleikum, men eisini tryggjar ferðavinnuni menningarmøguleikar.

Harra formaður!

Tá ið vit tosa um vøkstur, er neyvan nakað, sum hevur størri týdning, enn at økja grønu orkuna. Vit hava orðað uppskot til nýggjan orku- og veðurlagspolitikk, sum við 25 ítøkiligum átøkum skal tálma oljunýtsluni.

Tað skulu stór tøk takast í orkuframleiðsluni, og her skulu fleiri til at bera byrðarnar. Tað krevst tó fult gjøgnumskygni, skulu vit tryggja neyðugu kappingina og menningina á orkuøkinum. Í løtuni arbeiða vit saman við SEV um at finna bestu loysnina. Arbeiðið er komið væl áleiðis, og vit leggja nýggja lóg fyri Tingið í heyst.

Harra formaður!

Róðrarkempan úr Miðvági, Sverri Sandberg Nielsen, hevur ongantíð dult fyri, at málið var eitt heiðursmerki.

Men sama hvussu líður eftir, hevur hann longu verið okkum ein fyrimynd. Við at droyma stórt og umseta dreymin til ítøkiligt mál. At arbeiða hart og ongantíð taka eyguni av málinum. At trúgva á egin evni og síggja seg líka góðan sum kappingarneytarnir.

Í lýsingini um hann falla orðini soleiðis:

»Skotið er latið, og fyrsta takið er tikið.

Nú ræður um at spenna fót í bekk, tí nú telur hvørt einasta tak.

At gera dreym til veruleika og verða heimsins besti rógvari.«

Sama kundi verið sagt um føroyska samfelagið, nú vit – eftir at hava andøvt í hálvtannað ár – aftur spenna føtur í bekk og seta á.

Latum okkum finna góða áralagið, gera dreym til veruleika og skapa eitt samfelag í serflokki við trivnaði, tryggleika og burðardyggum vøkstri sum stavnhaldi.

Góða ólavsøku, øll somul!

Gud signi Føroyar.

Bárður á Steig Nielsen, løgmaður

Røðan og útgreinaða frágreiðingin kann lesast her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. juli 2021