Royna at snýta føroyingar

Fleiri phishing álop í gongd í løtuni, sigur løgreglan

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Løgreglan hevur fingið fráboðan um, at fleiri phishing teldupostar eru í umferð í Føroyum í løtuni.

Á myndini, sum sæst í greinini, sæst dømi um, hvussu tann eini av hesum teldupostunum sær út.

Í hesum phishing teldupostinum er eitt leinki til eitt OneNote dokument, ið inniheldur eitt leinki til eina phishing heimasíðu, har tú verður biðin um at skriva inn tínar innritanarupplýsingar.

Tær teldupostadressurnar, ið teldusníkarnir megna at fáa atgongd til, verða síðani eisini nýttar til at senda aðrar phishing teldupostar. Sendararnir av teldupostunum eru tískil veruligar teldupostadressur hjá føroyskum fyritøkum.

Um tú hevur móttikið ein tílíkan teldupost og hevur skrivað inn tínar innritanarupplýsingar, so verður mælt til, at tú skjótast gjørligt broytir títt loyniorð, loggar út av øllum aktivum sessiónum og setur upp tvey-faktor innritan. Eisini verður mælt til, at tú kannar, um nakrar reglur eru settar upp í teldupostkontuni, sum m.a. kunnu gera, at allir inngangandi teldupostar sjálvvirkandi verða strikaðir ella víðarisendir.

Um tú brúkar sama loyniorð á øðrum tænastum á internetinum verður eisini mælt til, at tú broytir loyniorð á teimum tænastunum skjótast gjørligt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2023

BankNordik leitar eftir nýggjum stjóra

Tryggingareftirlitið góðtók ikki Heina Thomsen sum nevndarlim í tryggingarfeløgunum hjá bankanum. Partarnir eru nú samdir um fráfaringaravtalu

Heini Thomsen fekk bert nakrar mánaðir í stjórasessinum hjá BankNordik

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nevndin í BankNordik og Heini Thomsen gjørdu hósdagin eina fráfaringaravtalu, sum inniber, at Heini Thomsen fer úr starvinum sum stjóri í BankNordik.

Hesum boðar bankin frá í fráboðan á heimasíðuni.

- Tryggingareftirlitið tók herfyri avgerð um ikki at góðkenna Heina Thomsen sum nevndarlim í tryggingarfeløgunum hjá BankNordik-samtakinum, og í tí sambandi eru partarnir komnir ásamt um at steðga samstarvinum, skrivar BankNordik.

Stjórnin í bankanum verður mannað av Árna Ellefsen, forstjóra, og Turið F. Arge, stjóra, inntil síðst í apríl, tá ið Árni Ellefsen leggur frá sær, og Turið F. Arge, sum áður fráboðað, tekur við sum forstjóri.

Nevndin í BankNordik takkar Heina Thomsen fyri samstarvið og fer nú undir eina tilgongd at seta nýggjan stjóra, sum saman við Turið F. Arge skal manna framtíðar stjórn bankans.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2023

Tekur ikki undir við føroyskum javnaðarungdómi

Sjúrður Skaale tók á røðarapallinum í Fólkatinginum frástøðu frá útsagnunum hjá ungmannafelag Javnaðarfloksins um NATO

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Boðskapurin um Nato hjá ungmannafelagnum hjá Javnaðarflokkinum, Sosialistisk Ung (SU), rakk hóskvøldið niður til Danmarkar og á fólkating. Tá Sjúrður Skaale, fólkatingslimur fyri Javnaðarflokkin, hevði orðið, varð hann spurdur um hann var samdur í SU.

Ungu javnaðarfóllkini taka ikki undir við at samstarva við Nato.

- Nei, eg eri ikki samdur, og tað er móðurflokkurin (Javnaðarflokkurin, red.) heldur ikki samdur í. Ikki ein tann einasti sosialdemokratiski flokkur í Evropa, sum er samdur í tí. Nato er nakað sum sosialdemokratisku flokkarnir í øllum Evropa stuðla 100 prosent, segði Sjúrður Skaale greitt.

(Skíggjamynd: Folketinget)

Tað var Sólbjørg Jakobsen úr Runavík, sum er nýggjur fólkatingslimur fyri Liberal Alliance, ið spurdi um uppslagið hjá ungmannafelagnum hjá Javnaðarflokkinum, Sosialistisk Ung.

- NATO er ein leivd av Kalda Krígnum, sum hevur til endamáls at varðveita evropeiska harðræði. Retorikkurin rundan um “at vera partur av vesturheiminum” er fremmanda illviljaður og sipar til eina “vit móti tykkum” heimsfatan, skrivar SU á Instagram.

(Skíggjamynd: Sosialistisk Ung / Instagram)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. Jan 2023

30 ár síðani Marita gjørdist løgkvinna

Hon er framvegis einasta kvinna, sum hevur røkt embætið

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

18. januar vóru 30 ár síðani, at Marita Petersen gjørdist løgkvinna. Hon er framvegis einasta kvinna, sum hevur røkt embætið.

Marita Petersen var løgmaður kreppuárini 1993 og 1994. Seinni var hon eisini fyrsta kvinna nakrantíð, sum varð løgtingsforkvinna.

Árini 1993 til 1996 var hon forkvinna í Javnaðarflokkinum.

Marita Petersen stillaði tríggjar ferðir upp til løgtingið. Hon varð vald hvørja ferð. Fyrstu ferð var í 1988. Hon stillaði eisini upp í 1990 og 1994. Besta løgtingsvalið gjørdi í 1994, tá ið hon fekk 595 persónligar atkvøður.

Hon stillaði eisini upp til fólkatingsval tríggjar ferðir. Fyrstu ferð var í 1988. Hon stillaði eisini upp í 1994 og 1998. Hennara besta fólkatingsval var í 1994, tá ið henni eydnaðist at fáa 1.396 persónligar atkvøður. Hon varð ongantíð vald á fólkating.

Fólkatingið avgjørdi fyri nøkrum árum síðani at heiðra 30 kvinnuligum politikarum, sum hava havt stóran týdning fyri fólkaræðið í Danmark síðani 1915, tá ið kvinnur fingu valrætt.

Marita Petersen er ein teirra, ið verður heiðrað. Um hana verður millum annað sagt:

“Marita Petersen var den første kvinde, der nåede til tops i færøsk politik.(…)Hun var en dygtig forhandler med stort strategisk overblik og høstede stor respekt bade blandt politiske kollegaer og blandt den færøske befolkning.”

Kelda: valurslit.fo

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2023

New York í skránni hjá Atlantsflog fyri 2023

Tað verður í heyst, at tað fer at bera til at flúgva úr Vágum beinleiðis til milliónabýin New York

Times Square (Mynd: Wikipedia)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í fleiri ár hevur Atlantsflog arbeitt við at fáa neyðug loyvi til vega, so flúgvast kann til New York, men nú bendir okkurt á, at tað endiliga verður.

Flogfelagið boðaði í summar frá, at ætlanin framvegis var at fáa flúgving til USA í lag, og í flogrutuni fyri 2023, verður greitt frá hvørji ferðamál flogfelagið fer at hava, stendur, at New York City verður í heyst.

Enn er New York sum valmøguleiki tó ikki komið heimasíðuni hjá flogfelagnum.

Annars flýgur Atlantsflog í ár til Keypmannahavnar, Billund, Aalborg, Keflavíkar, Oslo, Paris, Barcelona, Mallorca og Gran Canaria.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. Jan 2023

Útflutningurin til Russlands minkaður munandi

Í november seldu vit russum sild fyri 48 milliónir og olju og aðrar vørur til skip fyri 20 milliónir

Vit seldu russum sild fyri 48 milliónir í november

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Úflutningurin til Russlands er minkaður munandi síðani russisku innrásina í Ukreina.

Tað vísa útflutningshagtølini frá Hagstovuni. Seinastu tølini eru fyri november 2022, tá Føroyar útfluttu fyri 73 milliónir krónur til Russlands.

48 milliónir av hesum var sild og 20 milliónir krónur var brenniolja og aðrar vørur til russisk skip.

Útflutningurin til Russlands í november var nakað minni enn mánaðin frammanundan. Yvirhøvur sæst eitt stórt fall í russiska útflutninginum síðan innrásina í februar í fjør.

Í november mánaði 2021 var føroyski útflutningurin til Russlands 257,6 milliónir krónur vísir grafurin herundir, sum sammetir útflutningin til Russlands við útflutningin til Evropa annars.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. Jan 2023

11,2 milliardir útgoldnar í lønum í 2022

Í desember var ein góð milliard útgoldin í lønum, og tað er met fyri einstakan mánað, sigur Hagstovan

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í fjør vórðu 11,2 milliardir krónur útgoldnar í lønum í Føroyum, og tað eru 4,9 prosent meira í mun til 2021.

Av einstøku mánaðunum er tað desember, sum skilir seg burturúr. Tá var góð milliard útgoldin í lønum, og tað er met fyri einstakan mánað, skrivar Hagstovan.

Í fjør áttu menn 61,3 prosent av lønarútgjaldingunum, meðan kvinnurnar áttu 38,7 prosent, og tað er sama býti sum í 2021.

Tá hugt verður at ymisku vinnunum, sæst, at løntanarar innan almennar og aðrar tænastur áttu 34,2 prosent av samlaðu lønunum, meðan parturin hjá privatu tænastuvinnunum var 31,1 prosent. Parturin hjá fiskivinnunu og øðrum tilfeingisvinnum var 19,7 prosent, og tey hjá byggivinnuni áttu 15 prosent.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2023

Metnógvir løntakarar í jólamánaðinum

Løntakaratalið í síðsta mánaði var 28.325, ið er næstan eitt prosentstig hægri enn í desember 2021. Tað er millum annað áhugavert, at bróðurparturin av vøkstrinum eru løntakarar, sum hava annan enn danskan ríkisborgaraskap

Yvir 28.300 løntakarar í desember 2022 og er hetta met fyri ein einstakan mánaða (Mynd: Hagstova Føroya)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Í desember 2022 vóru stívliga 28.300 fólk í løntakarafjøldini. Tað er met fyri ein einstakan mánað, upplýsir Hagstovan, og er hetta talið næstan eitt prosentstig hægri, enn tað var júst eitt ár frammanundan.

- Tað eru 250 fleiri í løntakaraskaranum í desember borið saman við sama mánað árið fyri. Løntakarafjøldin veksur framvegis, men ikki við somu ferð sum undan koronufarsóttini. Í desember vaks løntakaratalið 0,9% samanborið við árið fyri. Í desember í 2019 vóru løntakararnir 2,5 prosent fleiri í mun til sama mánað í 2018.

Sambært tølunum hjá Hagstovuni lá vøksturin hjá bæði monnum og kvinnum, í mun til árið fyri, um eitt prosent. Tó var hann líka tað hægri hjá kvinnum.  Í desember vóru um 14.600 menn og 13.700 kvinnur løntakararar.

Samlaða talið - og vøksturin - av løntakarum (Myndir: Hagstovan)

Á hagstova.fo eru eisini talvur fyri einstøku vinnugreinarnar. Har sæst, at tað er ein vøkstur í teimum øllum. Í greinini "Almenn o.o tænasta" hevur vøksturin verið mest javnur - størri útsving hava verið í serliga "Fiskivinnu o.o tilfeingisvinnu".

Mest áhugavert er kanska, at ein alsamt størri partur av løntakaraskaranum hevur annan enn danskan ríkisborgaraskap. Tað hevur í seinastuni verið tosað nógv um útlendska arbeiðsmegi, og av teimum 250 fólkunum, sum eru løgd afturat løntakaraskaranum síðsta árið, eru tað góð 80 prosent, ella 200 av teimum, sum hava annan enn danskan ríkisborgaraskap.

- Í desember høvdu 7,0 prpsent av løntakarunum annan enn danskan ríkisborgaraskap. Í desember í 2021 var parturin 6,3 prosent. Fyri tíggju árum síðani høvdu 2,5 prosent av løntakaraskaranum annan enn danskan ríkisborgaraskap.

Størsti parturin starvast innan fiskavøruídnað, gistihús og matstovuvirki, ali- og kryvjivirki, umframt húsarhaldstænastur, skrivar Hagstovan, ið leggur afturat, at seinasta árið er tað serliga talið av løntakararum aðrastaðni frá enn úr Evropa, sum er vaksið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2023

Stórur vøkstur í útflutninginum

Hóast nøgdin av fiskaútflutninginum minkaði við fýra prosentum, vaks útflutningurin við 27 prosentum í virði

(Mynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ellivu teir fyrstu mánaðirnar av 2022 útfluttu vit vørur fyri 11,4 milliardir krónur, harav 10,4 milliardir krónur vóru fiskavørur. Somu mánaðir í 2021 var útflutningurin 8,9 milliardir krónur. Hetta svarar til ein vøkstur á 27 prosent.

Útflutningsvirðið er vaksið fyri øll fiskasløg. Vøksturin stavar í høvuðsheitum frá prísvøkstri, tí útflutta nøgdin minkaði við 4 prosentum.

Laksaútflutningurin er vaksin úr 4 milliardum krónum upp í 5 milliardir krónur ella 27 prosent. Hetta hóast útflutta nøgdin minkaði 9 prosent. 

Útflutningsvirðið fyri botnfiskasløgini tosk, upsa og hýsu er vaksið 439 milliónir krónur ella 37 prosent, meðan nøgdin er vaksin 6 prosent, skrivar Hagstovan. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. Jan 2023

Eyðgunn Samuelsen er nú næstforkvinna í Javnaðarflokkinum

At samansjóða tingfólkini er eitt av málunum hjá nýggju næstforkvinnuni, sum eisini er forkvinna fyri tingbólkin, nú Aksel V. Johannesen er vorðin løgmaður, og uppgávan hjá næstforfólkinum er nakað størri

Eyðgunn Samuelsen tann dagin samgonguskjalið varð undirskirvað. - Eg haldi, at politikkur seinastu árini er blivin meira og meira einstaklingakendur, meðan eg nokk hoyri til gamla slagið sum trýr, at vit eru sterkari saman, sigur Eyðgunn, sum eisini var næstforkvinna frá 2011 til 2015 (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Roynda tingkvinnan úr Javnaðaflokkinum á tingsins røðarapalli

Eyðgunn Samuelsen sat eisini sum næstforkvinna frá 2011-2015. Í byrjanini fer hon serliga at hugsavna seg um at samansjóðað tingfólkini og at royna at koma nakað burtur frá tí meira einstaklingakenda, ið hon metir eyðkennur politikk ov nógv nú

- Eg eri spent at fara ordiligt til verka, nú eg havi fingið ta stóru ábyrgd at vera næstforkvinna í Javnaðarflokkinum. Fyrstu vikurnar fari eg at hugsavna meg um at fáa samansjóðað tingfólkini. Eg haldi, at politikkur seinastu árini er blivin meira og meira einstaklingakendur, meðan eg nokk hoyri til gamla slagið sum trýr, at vit eru sterkari saman. Tað hevur nógv at siga fyri meg, at vit í tingbólkinum eru væl sjóðað saman og trívast, og tí fari eg í næstum at bjóða teimum 9 tingfólkunum til ein arbeiðsdag, har vit læra hvønn annan ordiliga at kenna og gera manngongdir fyri arbeiðið, vit eru farin undir.

Eyðgunn hevur leiðsluroyndir frá sínum starvi í Tekniska Skúla í Klaksvík, har hon hevur starvast síðani 1993, undantikið tá hon hevur verið í farloyvi í samband við løgtings- og landsstýrisarbeiði.

Royndi politikkarin er ættað úr Sørvági, men hevur leingi búð í Klaksvík.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2023

Fimtan ár og fimm val við einum valdømi

Hósdagin vóru 15 ár síðan, at føroyingar fyri fyrstu ferð fóru á val eftir at Føroyar vórðu skipaðar sum eitt valdømi

 

SkrivaÐ:

Valúrslit.fo

Hósdagin vóru tað 15 ár síðan, at føroyingar fyri fyrstu ferð fóru á val eftir at Føroyar vórðu skipaðar sum eitt valdømi. Tann 19. januar 2008 vóru 89,3 prosent á løgtingsvali.

Tjóðveldi var sigursharri á valinum í 2008. Miðflokkurin gjørdi sítt besta val nakrantíð og fekk tríggjar tinglimir, meðan Miðnámsflokkurin við Bergi Johannesen sum einasta valevni megnaði ikki at koma upp um tinggáttina.

Úrslitið á løgtingsvalinum í 2008 var:
Fólkaflokkurin: 20 prosent og 7 tinglimir
Sambandsflokkurin: 21 prosent og 7 tinglimir
Javnaðarflokkurin: 19 prosent og 6 tinglimir
Sjálvstýrisflokkurin: 7 prosent og 2 tinglimir
Tjóðveldi: 23 prosent og 8 tinglimir
Miðflokkurin 8 prosent og 3 tinglimir
Miðnámsflokkurin 0,7 prosent og ongan tinglim

Løgtingsvalið í 2008 var serstakt. Nýggja valskipanin hevði við sær, at føroyingar fyri fyrstu skuldu velja 33 tinglimir. 10 nýggir tinglimir vórðu beinleiðis vald á ting fyri fyrstu ferð. Tey vóru Jacob Vestergaard og Annika Olsen úr Fólkaflokkinum, Magni Laksáfoss, Bjørn Kalsø og Rósa Samuelsen úr Sambandsflokkinum, Kári á Rógvi úr Sjálvstýrisflokkum og Bjørt Samuelsen, Bergtóra Høgnadóttir Joensen og Sjúrður Skaale úr Tjóðveldi.

Fyri fyrstu ferð nakrantíð vórðu sjey kvinnur valdar beinleiðis á ting. Tær vóru Annika Olsen úr Fólkaflokkinum, Rósa Samuelsen úr Sambandsflokkinum, Katrin Dahl Jakobsen og Helena Dam á Neystabø úr Javnaðarflokkunum og Bergtóra Høgnadóttir Joensen, Annita á Fríðriksmørk og Bjørt Samuelsen úr Tjóðveldi.

- Tað fer avgjørt at merkjast, at vit eru so nógvar. Sjey kvinnur gera stóran mun, segði Katrin Dahl Jakobsen við Sosialin eftir løgtingsvalið.

Júst spurningurin um kvinnuumboðan var ein av orsøkunum til, at Edmund Joensen, tinglimur hjá Sambandsflokkinum og løgtingsformaður, árið fyri – í 2007 – legði uppskot fram um at skipa Føroyar sum eitt valdømi.

Nakrar av hansara grundgevingum fyri broytingini vóru hesar:

• Infrakervið í  Føroyum var nú so gott, at 85 prossent av fólkinum kundu í bili røkka 80% av landinum innan fyri ein tíma.  

• Alt fleiri uppgávur verða lagdar til kommunurnar at umsita. Løgting og  landsstýri skulu taka sær av teim meira yvirskipaðu landspolitisku uppgávunum, meðan kommunurnar taka sær av tí meira lokalpolitiska.

• Skipanin við sjey valdømi hevði við sær eitt demokratiskt undirskot, tí veljarin visti longu frammanundan, at tað var nyttuleyst at velja ávísar flokkar, tí flokkurin ikki hevur nakran møguleika at fáa tinglim valdan.

• Føroysku kvinnurnar vóru undirumboðaðar á tingi við sjey valdømum. Roknast kundi við, at um Føroyar vórðu skipaðar sum eitt valdømi, fór hesin ójavnin at minka.

Løgtingsvalið tann 8. desember 2022 var tað fimta løgtingsvalið við einum valdømi.

Kelda: valurslit.fo

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2023

Danskir kavarar til Føroya at eftirútbúgva seg

Kavaraskúlin hjá Faroe Dive er einasti í ríkinum, har ein kann læra vinnukaving við luftveiting

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tá danska fólkatingið í 2018 gjørdi nýggja verjusemju, var eisini avgerð tikin um at steingja 135 ára gamla kavaraskúlan á Hólmanum í Keypmannahavn.

Tá hesin skúlin stongdi, gjørdist vinnukavaraskúlin í Føroyum tann einasti av sínum slag í ríkinum.

Tí hevur Faroe Dive merkt vaksandi áhuga frá útlendingum at útbúgva seg á føroyska kavaraskúlanum í Klaksvík, har tað alsamt verður arbeitt við at menna føroysku vinnukavaraútbúgvingarnar, soleiðis at møguleiki verður fyri at avgreiða enn fleiri altjóða viðurkendar útbúgvingar innan vinnukaving í Føroyum.  

Donsku kavararnir hava serliga áhuga í at eftirútbúgva seg til vinnukaving við luftveiting í Føroyum. Hetta er vinnukaving, har luft verður førd niður til kavaran við slangu.

Í Danmark er í løtuni bert møguleiki at útbúgva seg sum ‘lættur vinnukavari’, tað, ið vanliga verður kallað grundútbúgving í vinnukaving.

Ein dani hevur higartil tikið hesa grundútbúgvingina í Føroyum. Men tá eitt víðkað skeið í vinnukaving við luftveiting byrjar fyrst í februar, verða tríggir danir við.

Talan er um fornfrøðingar, ið longu eru lættir vinnukavarar, sum ynskja at eftirútbúgva seg í Føroyum í sambandi við teirra fornfrøðiliga arbeiði.

- Seinni í heyst hava tríggir aðrir danskir kavarar bílagt sær pláss til somu eftirútbúgving. Tí vænta vit, sum støðan er í løtuni, at hava uppstigað fimm til tíggju danskar kavarar, tá árið er av, sigur Janus Joensen, stjóri á FaroeDive.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2023

Súlan gjørdist næstan 25 ár

Súlan, sum varð funnin deyð heima á Sandi, varð ringmerkt sum ungi á Hovsflesa í Lofoten

(Mynd: Tjóðsavnið)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fyrsta fráboðanin um ringmerktan fugl í ár kom longu nýggjársdag, tá Jógvan Olsen fann eina súlu, sum var skolað upp á Sandi.

Súlan er helst deyð ein av ilsligu jóladøgunum, men ikki er vist, um sjúka var uppá spæl, ella orsøkirnar vóru onkrar aðrar.

Tó var hesin fuglurin rættiliga serstakur, fyrst og fremst tí at hann var ringmerktur sum ungi hin 13. juli í 1998, og gjørdist sostatt næstan 24½ ára gamal. Hetta er møguliga elsta súlan, sum er fráboðað úr Føroyum. Í 2021 vórðu tvær súlur funnar, sum vóru ávikavist 22 og 20 ára gamlar, og tað er ikki óvanligt, at tær liva longri enn so.

Men ringmerkingarstaðið var eisini áhugavert. Súlan var nemliga merkt á hólmunum Hovsflesa uppi við Lofoten, og er hetta bert ein av umleið fimm norskum súlum, sum eru funnar aftur í Føroyum.

Flestu súlur, sum búleikast í Føroyum, roknast við at upprunaliga koma úr Norðurbretlandi, m.a. Orknoyggjum.

Súlur liva leingi, og elsta súlan, sum fólk vita um, gjørdist 37 ár, 4 mánaðir og 16 dagar gomul.

Kelda: Føroysk Ringmerking á Facebook

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2023

Seks núlivandi borgarstjórar fingu viðurkenning

Tórshavnar býráð samtykti í desember einmælt reglugerð um Heiðurstekin Tórshavnar býráðs. Reglugerðin fevnir um borgarar, starvsfólk, býráðslimir og borgarstjórar

Heðin Mortensen, Annika Olsen, Poul Michelsen, Jan Christiansen og Leivur Hansen (Mynd: Ólavur Frederiksen / Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tórshavnar býráð samtykti í desember einmælt reglugerð um Heiðurstekin Tórshavnar býráðs. Reglugerðin fevnir um borgarar, starvsfólk, býráðslimir og borgarstjórar.

Tað er ein nevnd, sum er sett saman við umboðum fyri meiriluta og minniluta í býráðnum og kommunustjóranum, sum ger av, hvør borgari skal hava heiðurstekin.

Nevndarlimur og navnnevndur persónur kann gera skrivligt tilmæli um, hvør skal hava heiðurstekin. Í skrivliga tilmælinum skal í stuttum greiðast frá lívssøguni hjá borgaranum, og grundgevast skal fyri, hví mett verður, at borgarin skal hava heiðurstekin. Nevndin tekur síðani avgerð um, hvørt heiðurstekin skal latast.

Tað eru longu nøkur, sum hava fingið heiðurstekin í silvuri fyri 30 ára tænastu og heiðurstekin í gulli fyri 40 ára tænastu.

Í farnu viku fingu seks núlivandi borgarstjórar viðurkenning sambært reglugerðini. Vegna Lisbeth Petersen, ið var borgarstjóri frá 1993 til 1996, tóku børnini Elsa L. Joensen og Georg L. Petersen ímóti heiðurstekninum.

Poul Michelsen var borgarstjóri 1981-1992, Leivur Hansen 1997-2000, Jan Christiansen 2001-2004 og Annika Olsen 2017-2020. Heðin Mortensen hevur sitið 2005-2016 og aftur frá 2021.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. Jan 2023

- Fyri at nøkta tørvin mugu vit fremja kampusætlanina í verki

Nýggi landstýrismaðurin við undrivísingarmálum ásannaði á vitjan sínari hjá Fróðskaparsetrinum í vikuni, at tørvur er á betri umstøðum

Djóni Nolsøe Joensen er nýggjur landsstýrismaður við undirvísingarmálum, og Martin Zachariasen er nýggjur rektari á Fróðskaparsetri Føroya (Foto: Brynhild Thomsen/setur.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Í nýggja samgonguskjalinum standa mong mál, sum bæði beinleiðis og óbeinleiðis snúgva seg um Fróðskaparsetur Føroya, og í vikuni kom Djóni Nolsøe Joensen, á gátt fyri at seta sjøtil á stóra arbeiðið, sum stendur fyri framman.

Hetta skrivar setur.fo. Landstýrismaðurin við barna- og undirvísingarmálum varðar av Fróðskaparsetrinum, har nógv stór mál eru fyri framman. Ætlanin um at gera eitt kampus - at savna útbúgvingarstøðini á Frælsinum og á Debesartrøð - er komin nakað áleiðis, og so skulu Føroyar eisini við í Bolognaavtaluna. Hetta samstarvið bindur europeiska útbúgvingarøkið saman, soleiðis at m.a. útbúgvingar og útbúgvingaravrik eru flytfør tvørtur um landamørk.

Tá Portalurin tosaði við Djóna Nolsøe Joensen beint fyri jól, segði hann, at hann noyddist at seta seg nærri inn í hesi tingini, men at endamálið hjá honum og hjá samgonguni avgjørt er, at fáa ungar føroyingar at støðast í landinum og at har spælir Fróðskaparsetur Føroya og eitt nýtt universitetsøki ein stóran leiklut.

Tá nýggi landstýrismaðurin vitjaði Fróðskaparsetrið í vikuni, segði hann soleiðis um kampusætlanina: 

-  Vinnulívið og almenni geirin í Føroyum hava ómetaliga stóran tørv á góðari og útbúnari arbeiðsmegi, og skal Setrið kunna nøkta tørvin á dagførdari vitan og førleikum at loysa samfelagsligu avbjóðingarnar, so mugu vit fremja kampusætlanina í verki. Seinnu árini hava alsamt fleiri valt at taka sína hægri útbúgving á Setrinum, men vit vita eisini frá kanningum, at tey lesandi nevna ónøktandi fysiskar karmar á Setrinum og bústaðartrot sum meinbogar í lestrarlívinum. Tað skulu Føroyar loysa við at fremja kampusætlanina stig fyri stig, so vit fáa skapt eitt spennandi og mennandi lestrarumhvøvi her, har lestraríbúðir eisini verða til taks.

Aftast frá vinstru: Johan Ísak Suni Hansen, fyrisitingarstjóri, Erla Olsen, dekanur á Námsvísindadeildini, Hans Pauli Joensen, dekanur á Náttúruvísindadeildini og vararektari, Djóni Nolsøe Joensen, landsstýrismaður, Martin Zachariasen, rektari, May-Britt Skoradal, varadekanur á Deildini fyri heilsu- og sjúkrarøktarvísindi. Fremst frá vinstru: Hans Andrias Sølvará, dekanur á Søgu- og samfelagsdeildini, Ólavur Ellefsen, formaður í stýrinum fyri Fróðskaparsetur Føroya, og Zakaris Svabo Hansen, varadekanur á Føroyamálsdeildini

Djóni Nolsøe Joensen staðfesti, sambært setur.fo, at nýggja aðalráðið nú fer undir at fáa ein føroyskan førleikakarm, sum stendur mát við europeiska førleikakarmin, og eina føroyska góðkenningarskipan, sum góðkennir hægri útbúgvingar í Føroyum. 

- Tá vit gerast partur av Bolognasamstarvinum, kunnu vit ikki arbeiða ad hoc og stovna nýggjar hægri útbúgvingar í óðum verkum. Vit skulu gera okkum ómak við at tryggja grundvøllin undir útbúgvingunum við hollari gransking, so føroyingar uttan hóvasták sleppa at lesa víðari á øðrum universitetum uttanlands, tí vit hava eina góðkenningarskipan, sum stendur mát.

Móti endanum av vitjanini tosaði landstýrismaðurin við undirvísingarmálum um, hvussu týdningarmikil íløgan í Fróðskaparsetrið kann vera fyri bæði privata og almenna vinnulívið

- Vit mugu gevast við at tosa um útreiðslu-Føroyar og inntøku-Føroyar. Setrið kostar, men er ein íløga, tí privata vinnulívið hevur tørv á útbúnari arbeiðsmegi hiðani, og gransking og vitan skal til fyri at loysa trupulleikar og fyri at mennast. Tað almenna hevur eisini tørv á skikkaðum fólki og vitan fyri at veita tær tænastur til alt samfelagið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2023

Lisbeth Danielsen fekk gullheiðurstekin Tórshavnar býráðs

Hon hevur arbeitt fyri Tórshavnar kommunu í fleiri enn 40 ár, m.a. 38 ár sum røktarstarvsfólk

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Mánadagin var hugnaløta á Ellisheiminum í Havn, har Heðin Mortensen, borgarstjóri, handaði Lisbeth Danielsen gullheiðursmerki Tórashavnar býráðs fyri 40 ára tænastu.

Lisbeth legði henda dagin frá sær eftir 38 ár sum røktarstarvsfólk. Hon hevur eisini verið dagrøktarmamma hjá kommununi, og er sostatt talan um meira enn 40 ára tænastu.

- So mong ár ikki smávegis á sama arbeiðsplássi. Tað kann aldri yvirmetast, hvussu stóran týdning tað hevur at hava so trúgv starvsfólk. Fyri okkum í Tórshavnar kommunu hava trúføst starvsfólk sera stóran týdning, tí tey eru tey, vit leita til, tá vit kanna og meta um trivnaðin á arbeiðsplássunum, segði borgarstjórin m.a. í røðu sínari, áðrenn hann handaði henni gávu, blómur og gullmerki.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2023

Prógvhandan á Vinnuháskúlanum

12 maskinmeistarar, 10 skiparar og tríggir skipaførarar fingu prógv frá Vinnuháskúlanum í vikuni

Einasta kvinnan millum maskinmeistararnar, Annika Wolles Ljósheim, fekk virðisløn fyri hægstu próvtøl

SkrivaÐ:

Innsent

Á samkomu í Vinnuháskúlanum mikudagin, fingu 25 lesandi prógv handað.

Maskinmeistarar, januar 2023:

Maskinmeistarar: Bjartur Dánjalsson Thomsen, Daniel Friang Obradovic, Eyðálvur í Dávastovu, Jógvan Eli Fagraklett, Kristian Danbjørg Heinesen, Magnar Andersen Hentze, Ólavur Birgisson Jakobsen, Annika Wolles Ljósheim, Hergar Torbjarnarson Hansen, Mathias Müller, Kristian Sebastian Poulsen og Pætur Midjord.

Virðislønir fyri hægstu próvtøl: Annika Wolles Ljósheim fekk ein grindaknív frá SEV.
Hergar Torbjarnarson Hansen fekk eitt mátitól frá Maskinmeistarafelagum
Daniel Friang Obradovic fekk ein kikara frá Norðoya Sparikassa

Ídnisviriðslønina, eitt ur frá A.P. Møller, fekk Magnar Andersen Hentze

Skiparar, januar 2023:

Skiparar: Hanus Lassen, Lars Jensen, Martin Højgaard, Beinir Sólsker, Mads Hentze, John Sigurd Petersen, Andras Dánialsson, Fríði Traber Olsen, Jóhan Randrup Poulsen og Rói Egilstoft Hentze

Virðislønir fyri hægstu próvtøl: Hanus Lassen fekk ein kikara frá Pf. Thor
Jóhan Randrup Poulsen fekk eitt klokkusett frá Faroe Ship

Ídnisvirðislønina, eitt klokkusett frá Faroe Agency: Mads Hentze

Skipsførarar, januar 2023:

Skipsførarar: Bartal Andreasen, Ingvar Virgarsson Hentze (ikki til staðar), Tummas Jóhan í Djónastovu

Virðislønir fyri hægstu próvtøl: Tummas Jóhan í Djónastovu fekk eitt ur frá Smyril Line
Bartal Andreasen fekk eitt ur frá Skansi Offshore

Hægsta miðal próvtal skipsførarar: Tummas Jóhan í Djónastovu, Sekstantur  frá Skipara- & Navigatørfelagnum

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. Jan 2023

Móttøkuflokkur við átta næmingum byrjaður á Glyvrum

Runavíkar kommunuskúli er fyrsti fólkaskúlin í landinum, sum er farin undir móttøkuflokk

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Herfyri byrjaðu fyrstu næmingarnir í móttøkuflokki í Runavíkar kommunuskúla. Teir yngstu næmingarnir, sum eru tríggir í tali, byrjaðu fyrst, og seinni komu teir næstu fimm, sum eru í miðdeild og hádeild. Móttøkuflokkurin heldur til á bókasavninum í skúlanum á Glyvrum.  

Tað var beint undan jólum, at Runavíkar kommunuskúli fekk játtað átta skúlatímar um vikuna til móttøkuflokkin, og síðan hevur verið roynt at fyrireika hann, soleiðis at undirvísingin kann byrja. Undirvísingarstýrið hevur játtað skúlanum tímar til royndarætlanina við teirri treyt, at móttøkuflokkurin er fyri næmingar úr øllum skúlunum við Skálafjørðin. Fyribils er tó bara talan um næmingar í Runavíkar kommunuskúla, skrivar Skúlablaðið. 

- Vit hava nógvar næmingar í skúlanum, sum fáa undirvísing í føroyskum sum annaðmál. Hetta skúlaárið eru tey 44 í tali, men summi teirra hava føroysk foreldur, summi eru føroysk og hava búð nógv uttanlands, og summi eru útlendsk og hava búð leingi í Føroyum og skilja eitt sindur av føroyskum. Tey eru ógvuliga ymiskt fyri málsliga, men tey koma ikki undir tað, sum móttøkuflokkurin er ætlaður til.

- Umframt hesar 44 næmingarnar hava vit átta aftrat, sum als einki skilja av føroyskum, norðurlendskum ella enskum. Tvey teirra hava franskt sum annaðmál. Tað eru hesi, sum vit skulu røkka við móttøkuflokkinum, sigur Hans Michael Mittúni, varaskúlastjóri í Runavíkar kommunuskúla. 

Næmingarnir í móttøkuflokkinum spenna víða í aldri, heilt frá 1. til 9. flokk. Tað, teir hava í felag, er, at teir einki duga av føroyskum og nýliga eru komin til landið – í hesum skúlaárinum. Lærarin, sum undirvísir teimum, er í ferð við at taka eftirútbúgving í undirvísing í føroyskum sum annaðmál. Undirvíst verður tveir skúlatímar á morgni fýra dagar um vikuna. Av tí at byrjað verður mitt í skúlaárinum, heldur royndarætlanin fram til summarsteðg og verður síðan eftirmett. Tá ið byrjað verður aftur eftir summarfrítíðina, er hugsandi, at ymsar broytingar verða gjørdar. 

- Tað er altíð roksut at fara undir nakað nýtt mitt í einum skúlaári, tí tímatalvurnar hjá lærarunum eru lagdar, alt virksemið er fastlagt og so framvegis. Harafturat er móttøkuflokkur ikki roynt áður, so vit royna okkum fram at finna ein leist. Í hvørjum einstøkum føri meta vit um, hvørt ein næmingur hoyrir heima í móttøkuflokkinum. 

Í kunngerðini stendur, at tað skulu ikki vera meiri enn trý floksstig í sama móttøkuflokki. Hesa treytina lýkur móttøkuflokkurin ikki heilt. 

- Vit fata um øll floksstig, í øllum førum at byrja við, men tað er hugsandi, at vit við tíðini fara at skipa flokkin øðrvísi, soleiðis at næmingarnir verða bólkaðir saman, sum eru nøkulunda í sama aldri. Fyribils mugu við laga tilboðið til næmingarnar, vit hava. Hetta er spennandi at fara undir; eg rokni við, at móttøkuflokkurin fer at gera stóran mun hjá hvørjum einstøkum næmingi sær, og verður hetta væl eydnað, sum eg vóni og vænti, so síggi eg fyri mær, at móttøkuflokkurin um nøkur ár verður væl størri, enn hann er nú at byrja við. 

Kunngerðin, sum heimilar móttøkuflokki, kom fyri hálvum triðja ári síðan. Enn eru tað bara Tórshavnar kvøld- og ungdómsskúli og nú Runavíkar kommunuskúli, sum hava tikið stigið at seta móttøkuflokk á stovn. 

- Mentamálaráðið hevur mær vitandi ikki skundað undir skúlarnar at skipa móttøkuflokk. Tað var eitt sindur av tilvild, at vit eru farin undir flokkin. Tað eru nógv viðurskifti, sum skulu vera í lagi, til dømis flutningur til næmingarnar, sum koma úr øðrum skúlum og so framvegis.  

Sambært kunngerðini kunnu næmingarnir vera í móttøkuflokki í mesta lagi trý ár, skrivar Skúlablaðið. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. Jan 2023

Kommunan hevur selt dansistovuna í Sørvági

Keypari er Bárður Henriksen, sum hevur ætlanir at fáa lív aftur í húsið samstundis sum neyðugar dagføringar verða gjørdar

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Sørvágs kommuna hevur nú selt dansistovuna í bygdini. Keypari er Bárður Henriksen.

Síðan kommunan keypti bygningin, sum er í ringum standi, fyri fýra árum síðani, hevur verið kjakast aftur og fram um hvat gerast skal við hann. Men bygdaráðið kundi ikki semjast um málið.

Núverandi bygdaráð valdi tí at seta bygningin til sølu, við ymiskum treytum, tí klausulur er á ognini. Kommunan treytaði sær møguleikan at kunna vraka øll møgulig tilboð, men hevur nú valt at taka av boðnum frá Bárði Henriksen. Tað skrivar heimasíðan hjá Sørvágs kommunu, sorvag.fo.

Heimasíðan skrivar, at ætlanin hjá nýggja eigaranum er at fáa lív aftur í húsið.. Bygningurin er í ringum standi, og dagføringar eru alneyðugar, og verða gjørdar leypandi, verður sagt.

Fyrsta tiltakið verður á føstulávint, tá tað verður skipað fyri almennari tunnusláing og dansi aftaná. 

Bárður Henriksen, nýggi eigarin av dansistovuni, skrivar undir keypssáttmálan (Mynd: Sørvágs kommuna)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2023

Høllin í Kaldbak skal eftir ætlan vera liðug á sumri 2024

Fyrsti hakin til 500 fermetra stóru høllina vestan fyri skúlan í Kaldbak varð settur í týsdagin

Tað er byggifelagið ÁTS Spf við Kartin Vang, sum skal gera stóra arbeiðið á Kaldbak (Mynd: torshavn.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Týsdagin varð hakin settur í fyri nýggju høllini vestanfyri skúlan í Kaldbak. Talan er um eina 500 fermetra stóra høll, sum bæði verður brúkt til ítrótt og sum felagshús til onnur tiltøk.

Annfinn Brekkstein, formaður í mentanarnevndini, og Heðin Mortensen, borgarstjóri, saman við umboðunum fyri kaldbaksnevndina, Johan Mortensen, Ingi á Smið og Teitur í Sjúrðargarði (Mynd: torshavn.fo)


Fitt av fólki var samankomið í Kaldbak, hóast nógva kavan (Mynd: torshavn.fo)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. Jan 2023

40 km/t sona í Vági

Frá mánadegnum 16. januar varð 40 km/t sona eftir Marknoyarvegi og Vágsvegi, boðar Vágs kommuna frá

(Mynd: Vágs kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Vágs Kommuna arbeiðir áhaldandi við ferðslutrygd og viðurskiftum í ferðsluni, og frá mándegnum 16. januar, varð hámarksferðin broytt á Marknoyarvegi og Vágsvegi.

Arbeiðið hevur verið fyri í ferðslunevndini, teknisku nevnd og umhvørvisnevndini, og síðani hevur Vágs býráð samtykt, at hámarkið eftir Marknoyarvegi og Vágsvegi verður 40 km/t – 40 km/t sona, skrivar heimasíðan hjá Vágs kommunu.

Burturúr arbeiðnum hjá kommununi at bøta um ferðsluviðurksiftini kann eisini nevnast rundkoyring á Vágsvegi, har Vágsvegur, Toftavegur og Marknoyarvegur møtast, fleiri parkeringspláss á Vágsvegi og Toftavegi, og parkeringsbann á ávísum strekkjum, á áðurnevndu vegum.

Arbeiðsmenn hjá Vágs Kommunu hava skeltað. Heitt verður á bilførarar um, at leggja nýggju hámarksferðina í geyma, skrivar Vágs kommuna.

Broytta hámarksferðin á 40 km/t er eisini galdandi við Vágs skúla. Áður hevur tað verið hámark á 30 km/t, men nú verður loyvt at koyra upp til 40 km/t eftir Vágsvegi framvið Vágs skúla, men kommunan heitir á bilførarar um at ansa eftir skúlabørnunum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. Jan 2023

Setrið fingið herðaklapp frá ST

Aðalfundurin hjá ST gevur landgrunskeiðnum hjá Setrinum, sum kallast Summer Academy on the Continental Shelf, viðurkenning í árligu havrættarsamtykt síni

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í árligu havrættarsamtyktini, sum kom stutt fyri jól, viðurkennir aðalfundurin hjá Sameindu Tjóða íkastið hjá Fróðskaparsetri Føroya at menna týdningarmikla vitan í menningarlondum.

Talan er um landgrunskeiðið, Summer Academy on the Continental Shelf, sum Setrið síðani 2018 hevur samskipað saman við African Institute of International Law, og sum hevur fingið viðurkenningina í havrættarsamtyktini.

Hesi skeiðini hava síðani 2018 verið hildin í Arusha í Tansania og hava til endamáls at breiða út løgfrøðiliga og tøknifrøðiliga vitan um landgrunsmørk, og hvussu slík mørk skulu gerast við tí fyri eyga at geva londunum bestu møguleikar at loysa møguligar marknatrætur við grannalond. Hetta eru týdningarmikil stig at taka, tí í mongum førum er tað ein fortreyt fyri at troyta tilfeingi í umstríddum økjum, at slíkar ósemjur eru loystar.

Síðani skeiðið í 2018 varð flutt úr Føroyum til Tansania, eru tað serliga afrikansk lond, sum hava fingið ágóðan av skeiðvirkseminum. ST-aðalfundurin viðurkennir tann ítøkiliga týdningin, sum hetta skeiðið hevur fyri at menna vitanina í menningarlondum við hesum orðum:

(The general Assembly,) Recognizes the holding of the regional courses on the continental shelf in Arusha, United Republic of Tanzania, jointly organized by the African Institute of International Law and the University of the Faroe Islands, and their continuing important contribution to capacity-building, particularly in developing countries.

Summer Academy on the Continental Shelf er í stóran mun fíggjað av menningarhjálpini hjá Føroya Landsstýri.

Í ár verður skeiðið hildið í Singapore og er serliga ætlað luttakarum úr asiatiskum menningarlondum.

Tað er Bjørn Kunoy, professari á Setrinum í altjóða lóg, sum stendur fyri skeiðinum, og hinir føroysku undirvísararnir eru Martin V. Heinesen, limur í landgrunnsnevndini hjá ST, og Finn Mortanson Mørk, sum er serligur ráðgevi hjá GEUS (Department of Geo-energy and Storage).

Øll ST-samtyktin kann lesast her.

Tíðindaskriv frá Fróðskaparsetri Føroya

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2023

Føroysk gransking gerst alment tilgeingilig

Føroyskt vísundatilfar, sum áður mest var at finna á bókasøvnum og bókagoymslum í Føroyum, verður nú meira atkomuligt hjá granskarum, lesarum og øðrum úr øllum heiminum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nú ber til hjá øllum at finna og lesa allar greinar, sum eru givnar út í Fróðskaparritum. Talan er í løtuni um 667 greinar síðan 1952.

Greinarnar eru at finna á heimasíðuni ojs.setur.fo 

Umframt greinar er eisini er yvirlit yvir allar bøkur sum Fróðskapur hevur givið út síðani 2005. Av hesum 68 bókunum eru 49 lagdar frítt út. Nakrar bøkur afturat verða væntandi lagdar út skjótt. Ætlanin er at leggja bøkur, sum eru eldri enn tvey ár ella ikki longur geva forlagnum inntøkur, frítt út. 

Endamálið við hesi síðuni er at geva øllum, leikum sum lærdum, lætta og ókeypis atgongd til vísindatilfar um Føroyar, í fleiri førum á føroyskum, men eisini á donskum og enskum. 

Næsta stigið er at flyta Føroyskt Lógarrit á somu síðu. Hetta arbeiðið er júst byrjað. 

Harafturat er ætlanin at fáa talgilt tær 65 bøkurnar, sum Føroya Fróðskaparfelag gav út árini 1968-2005. 

Google Scholar finnur tilfarið

Styttingin ojs stendur fyri Open Journal System. Hetta er skipan til vísindaligt tilfar, sum nógv tíðarrit brúka í dag. 

Alt tilfar, sum verður lagt út á ojs.setur.fo, fær eitt eyðkennisnummar, DOI, og  tað ber til hjá Google Scholar og øðrum leitimaskinum at finna og skipa tilfarið. Hetta ger, at føroyskt vísindatilfar, sum áður mest var at finna á bókasøvnum og bókagoymslum í Føroyum, nú gerst nógv meira sjónligt og atkomuligt hjá granskarum, lesandi og øðrum áhugaðum úr øllum heiminum. 

Eitt gott dømi um hetta er bókin ‘Pilot Whaling in the Faroe Islands’ hjá Jóan Paula Joensen, professara. Hon varð løgd á síðuna fríggjakvøldið. Sunnumorgun kom teldupostur frá studenti úr Eysturríki við spurningi um hesa útgávuna, sum viðkomandi hevði funnið og ætlaði sær at brúka í eini uppgávu.  

Fróðskapur sp/f er universitetsbókaforlag, sum á almannagagnligum grundarlagi stendur fyri útgávu av vísindaliga tíðarritinum ‘Fróðskaparrit’ og bókarøðunum ‘Supplementa’, ‘Setursrit’ og ‘Onnur Rit’.

Føroya Fróðskaparfelag og Fróðskaparsetrið eiga Fróðskap. Í nevndini eru Andras Mortensen, formaður, Erling Isholm, Zakaris S. Hansen og Annika Sølvará, sum eisini er stjóri fyri Fróðskap. 

Fróðskaparrit er árligt tíðarrit við vísindaligum tilfari úr og um Føroyar og føroysk viðurskifti. Greinar eru innan øll vísindalig økir og skrivað verður bæði á føroyskum, enskum og donskum. 

Árini 1952-2020 vóru 66 bøkur givnar út í prentaðari útgávu. Síðani 67. bók í 2021 er ritið bert talgilt. Greinar í Fróðskaparritum verða lagdar frítt út, so hvørt tær eru javnlíkamettar av serfrøðingum, sum eru dulnevndir, og góðkendar til útgávu. 

Í ritstjórnini fyri Fróðskaparritum eru Kalpana Vijayavarathan, høvuðsritstjóri, Eyðfinn Magnussen, Hans Andrias Sølvará, Malan Marnersdóttir og Marin Strøm.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. Jan 2023

Olvheðin fekk ein stól - men varð vrakaður seinni

Sundamaðurin reyk í kvøld út úr X Factor tá Six Chair Challenge var

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

32 ára gamli sundamaðurin, Olvheðin Jacobsen, hevur roynt seg í X Factor, og kom heilt til Six-chair challenge, men so gekk tað heldur ikki longur.

Upptøkuroyndirnar í X Factor eru lidnar, og í gjárkvøldið var farið víðari til sonevnda Six Chair Challenge, har tvey úr hvørjum flokki fáa ein stól.

Kwamie Liv valdi Olvheðin Jacobsen millum sínar níggju luttakarar, sum skuldu sleppa til Six Chair Challenge.

- Eg havi brúk fyri at merkja teg, tí tað gjørdi eg ikki nóg nógv til upptøkunaroyndina, segði Kwamie Liv áðrenn sundamaðurin fór á pallin og sang “A Sky Full of Stars” hjá Coldplay.

Olvheðin Jacobsen fekk ein stól í fyrsta umfari fyri sína framførslu, men bussførarin Henrik, sum trein á pallin løtu seinni, bergtók Kwamie Liv, sum valdi at skifta út.

Eftir øllum at døma hevur Kwamie Liv ikki merkt sundamannin nóg væl, og tí gjørdist hetta eisini endin av X Factor á hesum sinni hansara viðkomandi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. Jan 2023

Reiley við í danska melodi grand prix

Havnardrongurin Rani Petersen, sum klárar seg serliga væl í Suðurkorea, luttekur við egnum sangi, 'Breaking my Heart' - sí video

Reiley var eitt av nøvnunum á Voxbotn í fjør (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tá danir 11. februar skulu gera av, hvør skal umboða Danmark í árligu Eurovision sangkappingini, verður tað við føroyskari luttøku.

Tað er 20 ára gamli havnardrongurin, Rani Petersen, sum á palli kallar seg Reiley, ið verður við í Dansk Melodi Grand Prix við einum sangi, sum eitur ‘Breaking My Heart’.

- ‘Breaking My Heart’ er eitt slag av eitrandi kærleikssøgu, har eg romantiseri yvir ein persón, sum fær meg til at kenna meg fantastiskan, hóast sambandið ikki er gott fyri meg, sigur Reiley á dr.dk í dag.

Sjálvur sigur hann seg vera stóran Eurovision-fjeppara.

- Eg eri spentur yvir møguleikan fyri møguliga at umboða Danmark og gera landið stolt í hesi ikonisku kappingini.

Reiley hevur verið frammi í eina tíð, og serliga í Suðurkorea, heimlandinum hjá sokallaða k-poppinum, er hann væl umtóktur, eins og hann ger um seg á sosiala miðlinum TikTok.

Reiley hevur skrivað sangin ‘Breaking My Heart’ saman við Sivert Hjeltnes Hagtvet, Hilda Stenmalm og Bård Mathias Bonsaksen.

Les grein um Reiley her 

Reiley var eitt av nøvnunum á Voxbotn í fjør (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. Jan 2023

Luihn og Vegghamar í BankNordik savnið

Savnið hevur í heyst ognað sær fýra listaverk eftir Astri Luihn og níggju eftir Arnold Vegghamar

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Árliga stuðulsavtalan millum BankNordik og Sjálvsognarstovnin BankNordik-savnið at keypa nýggja føroyska samtíðarlist gevur eisini savninum møguleika at umboða fleiri listafólk. Higartil havi vit keypt 26 listaverk.

Eftir hesum sama leisti keypti BankNordik-savnið í oktober 2022 níggju listaverk eftir Arnold Vegghamar, og í november 2022 keyptu vit fýra listaverk eftir Astri Luihn.

Astri Luihn

Astri Luihn er fødd í Oslo (1949), har hon vaks upp. Hon er útbúgvin í tónleikavísindi og fólkalívsfrøði við Universitetið í Oslo. Í 1976 flutti Astri Luihn saman við manni sínum til Føroyar.

Astri Luihn er málari og grafikari. Sum myndlistakvinna er Astri Luihn formliga sæð sjálvlærd, men altíð og líka til í dag er hon ávirkað og eggjað av at vera saman við og granska lærd listafólk.

Avgerandi týdning fyri, at Astri Luihn mentist listaliga, hevði tað, at hon frá barnaárum av vitjaði á verkstøðunum hjá grafikarunum Vilhelm Tveteraas og Henrik Finne, ið báðir – eins og Edvard Munch – gjørdu træskurðir eftir norskari siðvenju.

Í list síni arbeiðir Astri Luihn bæði við abstraktum og figurativum formmáli. Myndirnar, ið savnið hevur keypt, eru náttúrulýsingar, og tað bera heitini eisini boð um - ”Summarnátt og Sjón í havi”.

Astri Luihn hevur havt og verið við í mongum framsýningum í Føroyum, Danmark, Noregi, Týsklandi og á Leopold Museum í Wien.

Eisini hevur Astri Luihn myndprýtt Skúlan á Argjahamri, Tórshavnar Musikkskúla og Skúlan við Streymin.

Arnold Vegghamar

Arnold Vegghamar er føddur á Viðareiði í 1937, har hann hevur búleikast meginpartin av lívi sínum. Hann var í ungum árum eitt stutt tíðarskeið sjómaður, og seinni fekk hann sær útbúgving sum gullsmiðjur í Danmark.

Hugurin at tekna og mála hevur hann havt frá ungum aldri av. Hann luttók á Ólavsøkuframsýningini í 1957 á fyrsta sinni.

Arnold Vegghamar kallar seg sjálvlærdan listamann. Fyrstu frálæru innan málningalistina fekk hann á listaskeiðinum 1959, sum Ingálvur av Reyni, Janus Kamban og Jack Kampmann skipaðu fyri.

Arnold Vegghamar hevur í sínum málningum frá fyrstan av nomið við fleiri ismur innan málningalistina.

Arnold Vegghamar býr á Viðareiði, og náttúran er kringum hann – ein ótømandi íblástur. Myndevnið hansara er í stóran mun tey klassisku – fjallið, bygdin og havið, men málningastílurin er egin. Í myndum sínum vísur Arnold Vegghamar áskoðaranum sína tulking av landslagnum, og hann nýtir serstakar sterkar litir, og myndevnið er einfalt endurgivið. Hesin serstaki stílurin sæst eisini í bygdamyndum hansara, har húsini standa við nógvari frástøðu og líkjast smáum kubbum. Hesin stílurin er minimalistiskur og er í slekt við ekspressionismu og naivismu. Viðareiðismálarin hevur skapað sín serstaka stíl og er trúfastur ímóti honum.

Arnold Vegghamar hevur havt fleiri framsýningar í Føroyum, Danmark og í 2008 á Leopold Museum í Wien.

Í 2015 fekk Arnold Vegghamar heiðurin at vera heiðursborgari á Viðareiði fyri sítt listarliga avrik. 

Endamálið við BankNordik-savninum

Í 2017 setti BankNordik á stovn BankNordik-savnið, og gav samstundis savninum 623 listaverk í gávu. 

Í 2020 gjørdi BankNordik av at lata BankNordik-savninum 150.000 krónur um árið til at keypa føroyska nútíðarlist fyri. Serstaka peningaliga játtanin hevur til endamáls at endurnýggja og framtíðartryggja savnið, so tað í størri mun endurspeglar nútíðina í listarligum høpi.

Síðani 2020 hevur BankNordik-savnið keypt listaverk eftir hesum listafólkum:

• - 2020: Tvey listaverk eftir Anker Mortensen
  
• - 2021: Fimm listaverk eftir Jónu Rasmussen, eitt listaverk eftir Hansinu Iversen og tvey listaverk eftir Silju Eystberg.
  
• - 2022: Trý listaverk eftir Torbjørn Olsen, fýra listaverk eftir Astri Luihn og níggju eftir Arnold Vegghamar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2023

Fólkatónleikarin David Crosby farin

Var við til at stovna stlóðbrótandi bólkin The Byrds í 1964. Croz gjørdist 81 ára gamal

David Crosby og konan Jan Dance, avmyndað í 2014 (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Amerikanski tónleikarin, David Crosby, er deyður, 81 ára gamal.

Tað upplýsti kona hansara, Jan Dance, í gjár fyri amerikanska miðlinum Variety.

- Tað er við stórari sorg, at okkara elskaði David (Croz) Crosby er farin frá okkum eftir drúgva sjúkralegu, segði hon.

Hon greiðir eisini frá, at hon og sonurin Django Crosby sótu hjá honum tá hann fór.

- Hóast hann ikki longur er okkara millum, vil hansara hjartagóðska og vinarliga sál framhaldandi vegleiða og hugkveikja okkum. Arvurin livir víðari í hansara ótrúliga tónleiki, sigur Jan Dance.

David Crosby fekk eina langa karrieru sum tónleikari. Hon byrjaði við amerikanska fólkatónleikaorkestrinum The Byrds í 1964. Hann var eitt nú maðurin handan The Byrds sangin ‘Eigth Miles High’.

Ein av orsøkunum til at hann gavst í The Byrds skuldi vera, at hann á pallinum tosaði um og setti spurnartekn við drápið á John F. Kennedy, forseta.

Hetta hendi á Monterey Pop Festival í 1967, har hann talaði ímóti almennu frágreiðingini um hvat var hent.

Seinni spældi hann mest saman við tónleikavinum sínum Stephen Stills, Graham Nash og Neil Young.

David Cosby gav eisini út tónleik einsamallur, og í 1971 kom fyrsta av fleiri solo-útgávum.

Hann giftist Jan Dance í 1987.

Tey fingu sonin Django Crosby. Eftir tónleikaran sita eisini døturnar Erika og Donovan frá undanfarnum hjúnabondum. Hann átti eisini sonin James Raymond, ið varð latin burtur í 1962. Teir báðir blivu tó seinni sameindir aftur.

Í 2000 greiddi sangarinnan Melissa Etheridge frá, at Crosby eisini var biologiskur pápi at børnunum, sum táverandi unnusta hennara, Julie Cypher, fekk við eftirgjørdum gitnaði, skrivar Vairety. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. Jan 2023

Seinasta heilsan til Konstantin kong av Grikkalandi

Øll evropeisku kongshúsini vórðu umboðað á privatu jarðarferðini í Athen

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fyrverandi kongurin í Grikkalandi, Konstantin, varð mánadagin borin til gravar úr Metropolis dómkirkjuni í grikska høvuðsstaðnum, Athen.

Konstatin var kongur í Grukkalandi frá 1964 til 1967, tá herurin tók valdið í landinum við einum hernaðarkvetti. Síðan hevur kongurin og familja hansara fyri tað mestað livað í útlegd.

Grikska kongsfamiljan hevur tætt bond til Danmarkar, við tað at yngsta systir Margretu drotning, Anne-Marie, í 1964 giftist við Konstantin og gjørdist drotning av Grikkalandi, júst fylt 18 ár.

Margreta drotning var við til jarðarferðina í Athen í dag, saman við synum sínum Frederik og Joachim og systrini Benedikte.

Harumframt vóru kongaligir gestir úr Spania, Belgia, Niðurlondum, Luksemburg, Monako, Bretlandi, Noregi og Svøríki.

Talan var um eina privata jarðarferð, tí grikska stjórnin sýtti fyri at geva Konstantin eina statsliga jarðarferð.

Konstantin var formelt kongur av Grikkalandi frá 6. mars 1964, tá pápin, Pavlos kongur doyði, og fram til 1. juni 1973 tá hann mátti siga kravið til kongsheitið frá sær eftir at grikska kongshúsið varð avtikið við fólkaatkvøðu.

Konstantin og Anne-Marie fingu fimm børn, Alexia (fødd í 1965), Pavlos (1967), Nikolaos (1969), Theodora (1983) og Philippos (1986).

Pavlos prinsur og aftan fyri hann Nikolaos og Philippos við kistuna (Mynd: EPA)

Anne-Marie drotning saman við Pavlos fyrrverandi krúnprinsi (Mynd: EPA)

Margreta drotning av Danmark (Mynd: EPA)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2023

Ringasta flogvanlukka í Nepal í 30 ár

Eitt flogfar við 72 fólkum umborð er í morgun dottið niður í Nepal, og í minsta lagi 68 av teimum hava latið lív

Bjargingarfólk á staðnum (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Sunnudagin datt eitt ATR 72-flogfar við 72 fólkum umborð niður í Nepal, og í minsta lagi 68 teirra hava latið lív, skrivar tíðindastovan Reuters.

Umborð vóru 68 ferðafólk og fýra flogstarvsfólk. 15 útlendingar vóru millum ferðafólkini – fimm úr India, fýra úr Russlandi, tveir úr Suðurkorea, ein úr Avstralia, ein úr Argentina, ein úr Írlandi, og ein úr Fraklandi.

Upplýst verður eisini, at tvey pinkubørn vóru millum ferðafólkini.

Flogfarið datt niður millum gomlu og nýggju floghavnina í býnum Pokhara, sum liggur í vestara parti av Nepal, og sum er næststørsti býur í landinum, skrivar Ritzau.

Talan er um ringastu flogvanlukku, sum landið hevur upplivað, síðan 1992. Tá datt eitt flogfar niður við 167 fólkum umborð, og øll lótu lív.

Nærum 350 fólk hava latið lív í flogvanlukkum í Nepal síðan ár 2000, og flogfeløg úr Nepal hava síðan 2013 havt forboð móti at flúgva í ES-loftrúmi orsakað av ivasomu trygdini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. Jan 2023

Bretska stjórnin lagt veto móti skotskum lógaruppskoti

Talan er um eitt lógaruppskot um at gera tað lagaligari at broyta løgfrøðiligt kyn. Hetta er fyrstu ferð, at eitt lógaruppskot frá skotska tinginum, Holyrood, verður vrakað

(Mynd: BBC)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Bretska stjórnin hevur gjørt av at forða fyri einum umstríddum lógaruppskoti, samtykt í skotska tjóðartinginum, um at gera tað lagaligari at broyta løgfrøðiligt kyn.

Stjórnin í London er av teirri fatan, at skotska lógaruppskotið er í stríð við javnstøðulóggávuna, sum annars er galdandi í Bretlandi, skrivar BBC.

Hetta er fyrstu ferð, at eitt skotskt lógaruppskot er forðað í at fáa ávirkan á bretska lóggávu annars.

Fyrsta ráðkvinnan í Skotlandi, Nicola Sturgeon, hevur kallað avgerðina fyri eitt álop á skotska tingið. Hon hevur sagt, at skotskir ráðharrar fara at stríðast fyri hesi lógini.

Roknað verður nú við, at stjórnin í Skotlandi fer at royna málið í rættinum, skrivar BBC.

Bretski ráðharrin fyri Skotland, Alister Jack, hevur í brævi til Nicola Sturgeon boðað frá avgerðini hjá bretsku stjórnini.

Hann grundgevur avgerðina við, at skotska lógin kann fáa ávirkan á bretska lóggávu, sum eitt nú loyvir felagsskapum, klubbum og skúlum at vera galdandi fyri einans eitt kyn. Eisini fær lógin ávirkan á lóggávuna um líkaløn fyri mann- og konufólk.

Hann grundgevur eisini við, at um tvær lógir um kynssamleika koma at vera galdandi í Bretlandi, kann hetta skapa “trupulleikar” og møguleikar fyri “svikafullum og óndsinnaðum umsóknum”.

Fráboðanin fekk øði í skotsku ráðkvinnuna fyri sosialt rættvísi, Shona Robison, ið kallar avgerðina fyri eina ‘vanvirðing’.

- Hetta er ein svartur dagur fyri rættindini hjá trans-persónum og fyri bretska fólkaræðið, segði hon.

Avgerðin hjá bretsku stjórnini kann fáa avleiðingar fyri viðurskiftini millum Skotland og stjórnina í London.

Stjórnin hevur fyrr mælt ímóti tiltøkum, sum Holyrood-tingið í Edinburg hevur havt ætlanir um, men hetta er fyrstu ferð, at stjórnin leggur veto móti einum samtyktum lógaruppskoti, sambært BBC.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. Jan 2023

Eftirlýstur mafia-bossur handtikin í Palermo

Matteo Messina Denaro verður hildin at vera ovasti fyri Cosa Nostra mafiuni

Carabinieri handtók Messina Denaro í morgun (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mest eftirlýsti mafia-leiðarin í Italia, Matteo Messina Denaro, er handtikin á Sikiloy – Sisilia – eftir at hava runnið undan løgregluni í 30 ár.

BBC skrivar, at Messina Denaro varð handtikin á eini privatari læknastøð í høvuðsbýnum á oynni, Palermo, har hann fekk viðgerð móti krabbameini.

Denaro sigst vera ovasti fyri illa gitnu Cosa Nostra mafiuni. Hann var í 2002 dømdur lívslangt fongsul ‘in abesentia’ fyri fleiri dráp.

Italskir miðlar skriva, at Denaro varð handtikin mánamorgunin og førdur til eitt loyniligt stað av italsku løgregluni – Carabinieri. Hann var á vitjan á læknastøðini undir følskum navni fyri at fáa kemoterapi.

Umframt at hava fleiri dráp á samitskuni, stóð mafia-bossurin eisini fyri svindli, hvítting av pengum, narkosmuggling og øðrum brotsverkum. Hann varð eftir øllum at døma vardur av Totò Riina, leiðara í Corleone-ættarbólkinum, sum varð handtikin í 1993 eftir at hava snúð seg undan løgregluni í 23 ár.

Dinero verður hildin at vera tann seinasti ‘verndari av loynidómum” hjá Cosa Nostra. Hildið verður, at hann liggur inni við upplýsingum, vitan og nøvnum á teimum, sum hava verið íblandað í fleiri ógvuslig brotsverk, sum mafian hevur framt, eitt nú bumbuálopini í Milan, Firenze og Rom í 1993 og drápini á ákærarnar Giovanni Falcone og Paolo Borsellino í 1992, skrivar BBC. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. Jan 2023

Heimsins strangasta roykilóg

Meksiko setir bann fyri royking á almennum støðum

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Meksiko hevur samtykt eina nýggja lóg, sum bannar royking, bæði sigarettir og e-sigarettir, á so at siga øllum almennum plássum. Harvið er ikki longur loyvt at roykja á matstovum, á strondini ella í býarlundum.

CNN skrivar, at nýggja lógin samstundis bannar, at fyritøkur reklamera ella stuðla tubbaksvørum. Sigarettir skulu heldur ikki vera sjónligar í handlum longur.

Talan er um strangastu lógina fyri royking í heiminum, og er ein víðkan av lógini frá 2008, sum setti í gildi roykfrí øki á skeinkistøðum, matstøðum og arbeiðsplássum.

Á heimsheilsustovninum WHO fegnast aðalskrivarin, Tedros Ghebreyesus, um nýggju lógina.

- WHO heilsar hesum djarva stiginum móti tubbaksstýring. Vit heita á øll lond um at herða teirra roykipolitikk og hjálpa til við at forða fyri átta milliónum deyðstilburðum um árið, skrivaði hann á Twitter herfyri. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. Jan 2023

Minningarorð um mammubeiggja mín Adolf Ryggshamar í Vági

Adolf Ryggshamar andaðist mikumorgunin, 88 ára gamal

 

SkrivaÐ:

Minningarorð / Levi Mørk

Ónsmorgunin 18. januar andaðist mammubeiggi mín Adolf Ryggshamar 88 ára gamal. 

Ikki vardi tað okkum, at tú skuldi fara so knappligani tí hóast høgan aldur, vart tú væl fyri og var sum ein ungur maður at vera saman við. Tú vart eisini væl fyri kroppsliga, hóast gangilagið kundi bila nakað.

Eg skuldi hjálpa tær við einari trímans sofu, fyri trimum árum síðani, sum skuldi koyrast vekk úr stovuni hja tykkum, eg var nakað seinur, men tá eg kom niðan var sofan vekk. 

Eg segði Adolf, hvar er sofan og Adolf svaraði ”eg havi blaka hana út í garðin frá altaninum” . Jú rætt var og stóra sofan, lá niðri í túninum hjá Adolfi, so væl fyri var hann fyri, heilt til hann andaðist.

Tað følist sum um, at ein ungur maður er farin í annan heim. Tí hann var so væl fyri og ungdómligur. 

Okur báðir høvdu manga góðu løtuna, har tú fortaldi mær søgur um títt langa liv, sum var av góðum og eisini av ringum. Men mest av tí góða.

Tíbetur havi eg tikið nógvar søgur uppá video, sum eru gullverdar at eiga.

Adolf hevði eitt framúr gott minni og dugdi sum fáur at siga frá, ein var líkasum tikið við inn í søgurnar hjá Adolfi, tá hann segði frá teimun.

Næstan hvønn dag, var Adolf her hjá systrini til kaffi kl 11.30, tá var hann ofta komin beina kós frá góða vini sínum Jonhardi.

Adolf elskaði alt her í Vági sum eingin annar, og var hann vágbingur við stóra V. Adolf var eisini ein sonn býarmynd. 

Adolf var altíð at síggja í býarmyndini á sínari súkklu. Har hann fór út gjøgnum vágsbygd at fregnast, møguliga fyri at vita, um okkurt nýtt hendi í bygdini. Adolf  setti eisini orð á, at her var stórur framburður gjørdur í Vági seinastu árini og tað var hann sera errin av og frøddist stórliga um tað.

Adolf var sera stóltur av sínari nærmastu familju, børnum, abbabørnum og langabbabørnum. Hann var sera góður við tey og tey við teg. 

Tað verður stórur saknur fyri tey og Salomu, nú Adolf er farin, til eitt betri stað. Harrin styrkir tykkum í hesari sváru tíð.

Adolf var annars uppvaksin og hevur verið búsitandi í Vági alt lívið og vágsbygd hevur altíð staðið hansara hjartað nær.

Adolf var næstelstur av einum barnaflokki uppá fimm systkin. Hann er sonur Jens og Alvildu Ryggshamar í Vági.

Adolf var giftur við Salomu, fødd Thomsen, ið er ættað av Kollafirði. Tey fingu trý børn, Leivur, Margretha og Solveig.

Leivur og Solveig búgva í Danmark, meðan Margretha slítur sínar skógvar í ættbygdini frá móðurs síðu í Kollafirði.

Adolf hevur fyri tað mesta av sínu lívi verið sjóðmaður, og fór fyrsta túrin til skips við ferðamannaskipinum ”Dronning Alexandrine” í 1949, bert 15 ára gamal. 

Hann gekk somu leið sum Jens abbin, nevniliga innan kokkayrkið. Hann var tvey ár við ”Dronning Alexandrine” og bæði árini var hann hjálparkokkur. 

Hetta var sjálvsagt ein stór avbjóðing í hansara unga lívið, men Adolf helt áfram við at vera sjómaður. Hann fór m.a. við Garðasluppunin ”Havgásini" til Grønlands í 1952 har Mortan Jacobsen á Báraldarbakka úr Vági, sum skipara.

Adolf hevur eisini verið við norska línuskipinum ”Vartal" saman við pápa mínum og øðrun kendum vágbingum. Vartal brendi tíverri fyrst í 1970'unum, men hvørki Adolf ella pápi vóru við tann ólukkutúrin, har fleiri av manningini doyðu.

Adolf var eisini við ”Norðheim" og "Mette Polaris". Seinni var hann við ”Sjófarinum", sum Jógvan bróður hansara átti. Her var hann eisini saman við elsta bróðrinum Vilmund, sum eitt skifti førdi ”Sjófarið”.

Fyri at nevna nøkur onnur skip, sum Adolf hevur verið við, kann nevnast ”Vágbingur" og "Jógvan á Gørðunum". Adolf hevur eisini verið til útróður í Grøndlandi og róð út við familju útróðrarbátinum ”Bresta" m.a. saman við pápa sínum í mong ár.

Adolf legðist uppá land og har gekk Adolf aðrar leiðir, m.a við at leiga gamla Klubban í Vági frá Pola og Petur Nolsø.

Her hevði hann matstovu og bakarí. Har m.a. vinmaður og skyldmaður hansara Jonhard Vest Joensen var honum til hjálpar, serliga í bakarínum.

Matstovan var millum fólk flest kallað "Hjá Adolfi". Har var m.a.fyrsta ”jukeboksin" í Suðuroy. Sum seinni varð seld til biografin hjá Jørgen M. Olsen í Vági. Resturatiónin hjá Adolfi, var eisini væl vitjað.

Adolf keypti sær jørð í Vági í 50-unum. Har hevur hann saman við sínum seyðafylgi havt góðar løtur. Eg minnist sjálvur sum smádrongur hvussu gott og hugnaligt tað var, at vera yviri á bønum hjá Adolf og Salomu, tá ið hoyggingin var fyri. Sjálvt um eg var meira til ónáðir enn til gagn, skeldaði Adolf meg ikki út.

Adolf var ítróttarmaður um ein háls og í frítíðini, spældi hann fótbólt við VB í mong ár og hann róði eisini kapp. Honum dámdi stak væl, at hyggja eftir VB kvinnum í hondbólti. Hann var sera trúðfastur VB ari, bæði sum spælari og seinni sum áskoðari, har hann var næstan til hvønn dystin í øllum deildum, bæði innan fótbólt og hondbólt. Alt var VB hjá honum, líkamiki um VB tapti ella vann, so vóru teir/tey best.

Adolf var á besta líðnum hjá VB í 50-unum,  saman við fleiri  vinmonnunum sínum m.a Henry Hansen (Henry hjá Algatu) og Eyðun Johanssen vm.

Besta úrslitið hjá Adolfi (og teimum) - sum eg eri kunnaður um - má uttan iva vera tá hann var við, at vinna 3 steyp á einari jóansøku á Tvøroyri. 

Hetta hendi miðskeiðis í 50-unum. Fyrst vann hann við Tofta Regin í kappróðri og seinni sama dag, vann hann tvey steyp, ávikavist á VB-liðnum og á einum felags suðuroyarliði. Seinni um kvøldið gekk leiðin burt at fiska við trolaranum Høvdaberg.

Adolf bleiv eisini heiðraður av vágbingum, tá hann skeyt fyrsta málið í Marghøllini í Vági, hetta tá Marghøllini, var tikin alment í nýslu. Eisini var hann heiðraður við VB nál, um sama mundi. Hetta var hann sera stoltur og takksamur fyri.

Tað verður stórur saknur fyri okkum øll, nú tú ert farin. Eitt stórt tómrúm verður eftir teg góði mammubeiggin, tú hevur ” fylt ”nógv og hevur verði eitt livandi og aktivt menniskja fyri okkum øll. 

Tað verður stórur saknur í tær elskaði mammubeiggin.

Hvíl í friði

Levi

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. Jan 2023