Mentanarvirðisløn Landsins til Hansinu Iversen

- Hon víðkar hugtaki av hvat føroysk list kann vera

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Størsta virðislønin, sum Sirið Stenberg landsstýriskvinna lat mikukvøldið – Mentanarvirðisløn Landsins – fór til myndlistakvinnuna Hansinu Iversen.

Hansina víðkar hugtakið av, hvat føroysk list kann vera, segði Sirið Stenberg millum annað um non-figurativu málningarnar og steinprentini hjá Hansinu Iversen. 

Við Mentanarvirðisløn Landsins fylgja 150.000 krónur.

Grundgevingin hjá landsstýriskvinnuni er soljóðandi:

Listakvinnan Hansina Iversen hevur víðkað hugtakið um, hvat føroysk málningalist er og kann vera. Hennara støðuga menning og endurnýggjan vísir, at hon er ein listamálari í fremstu røð, og hon er eisini nógv umbiðin bæði uttanlands og her heima. Listakvinnan hevur seinastu árini loyst týdningarmiklar uppgávur og hevur sýnt fram bæði í Føroyum og uttanlands, t.d. í París og í Keypmannahavn.

Hansina Iversen arbeiðir við nonfigurativari list og verkum, ið eru droymandi og poetisk við samansettum litflatum. Hennara málningar og steinprent eru hugtakandi á ein serstakan hátt. Tað er ein serlig kvirra og friður yvir verkunum hjá henni, hóast litir og skap mangan standa í andstøðu hvørt til annað. Verkini byggja á sansan, har litirnir eru tað, sum er tað mest eyðkenda. Í verkunum kannar listakvinnan tað abstrakta, ikki náttúru ella umhvørvi, men heldur linjuna og litirnar.

Fyri sínar eyðsýndu listarligu gávur og tey mongu listaverkini, hon hevur evnað til hegnisliga, fær Hansina Iversen Mentanarvirðisløn landsins 2022.

(Mynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. februar 2023

Guðrið Poulsen fekk Heiðursgáva landsins

Fyri sítt ótroyttiliga listaarbeiði, har handverk og list gongur upp í eina hægri eind

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Leirlistakvinnan, Guðrið Poulsen, fekk mikudagin handaða Heiðursgávu Landsins frá Sirið Stenberg, landsstýriskvinnu.

Hetta hendi á hátíðarhaldi, sum Almanna- og mentamálaráðið skipar fyri í konsertsalinum Hátúni í Tórshavnar Musikkskúla.

Við heiðursgávu landsins fylgja 75.000 krónur. 

Grundgevingin hjá landsstýriskvinnuni er soljóðandi:

Guðrið Poulsen er slóðbrótari innan leirlist í einum landi, har onki brúkiligt leir finst. Støðugt bjóðar listakvinnan sær sjálvari og okkum av í leitanini eftir rúmligum abstraktiónum yvir náttúruna, menniskjað og tilverunnar ævigu spurningar.

Hennara gávaðu hendur leita fram sansaligar og kropsligar upplivingar, ið skapa brúgv millum lítla koppin og manshøgu installatiónina, millum gerandisdagin og listina.

Guðrið Poulsen hevur havt fleiri framsýningar og hevur vunnið fleiri listprýðingarkappingar, bæði í Føroyum og uttanlands. Hon hevur verið virkin á lista- og mentanarpallinum í mong ár, og hennara fjølbroytta virksemi fevnir eisini um skeið og undirvísing, so bæði leik og lærd hava fingið ágóðan av stóru vitanini og kunnleikanum hjá henni.

Fyri ótroyttiliga virksemið, har handverk og list ganga upp í eina hægri eind, fær Guðrið Poulsen Heiðursgávu landsins 2022.

(Mynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. februar 2023

Alda fekk virðisløn til ungt listafólk

Alda Mohr Eyðunardóttir fekk 50.000 krónur frá landsstýriskvinnuni fyri sínar serstaku listagávur

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Eftir at virðislønin til ungt listafólk ikki hevur verið latin í nøkur ár, varð hon aftur á skránni tá mentanarvirðislønir landsins vórðu latnar mikukvøldið.

Í ár gjørdist tað listakvinnan Alda Mohr Eyðunardóttir, sum fekk virðislønina við einum kekki á 50.000 krónur frá Sirið Stenberg landsstýriskvinnu.

Grundgevingin hjá landsstýriskvinnuni var soljóðandi:

Longu sum tannáringur byrjaði listaleiðin hjá Aldu Mohr Eyðunardóttur, eitt nú við luttøku á Ólavsøkuframsýningini og Várframsýningini. Umframt her í Føroyum hevur unga listakvinnan verið við á fleiri framsýningum í Íslandi og í Danmark. Eitt nú var hon við á temaframsýningini BROT hjá Listasavninum, og hon hevur sýnt fram á Norðurbryggjuni í Keypmannahavn og á Hafnarborg í Íslandi. Eitt av hennara vovnu verkum er nú eisini partur av føstu framsýningini í Listasavninum.

Alda Mohr Eyðunardóttir er hugtikin av handarbeiði og brúkar tað á ymiskan hátt í sínari list, bæði við at tilevna tekstilverk við hond og at endurgeva tekstil í øðrum miðlum. Tilfarið í listini hevur tilsipingar til føroyska mentan og handverk, millum teirra at veva, til fiskireiðskap og seyðaull. Hon er partur av einum ættarliði, har tilgongdin til handverkið er øðrvísi, og sambært ungu listakvinnuni er hetta eisini ein fyrimunur, tí verkini kunnu kennast meira erlig og beinleiðis. Fyri serstakliga góðu listagávurnar fær Alda Mohr Eyðunardóttir Virðisløn til ungt listafólk 2022

(Mynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. februar 2023

BankNordik 164 milliónir í avlopi

2022 hilnaðist væl hjá BankNordik. Umleið 6.000 føroyingar eiga samanlagt 60 prosent av partapeninginum. Partaeigararnir fáa samanlagt 250 milliónir krónur

Árni Ellefsen (Mynd: BankNordik)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. februar 2023

Minkandi ársúrslit hjá Borg

Ársúrslitið hjá Pf. Borg minkaði í 2022 góð 15 prosent í mun til árið fyri. Úrslitið er kortini gott, og avlopið ljóðar upp á 10,7 milliónir

 

SkrivaÐ:

Birgir Nielsen, Nira

Ársúrslitið hjá Borg í 2022 minkaði góð 15 prosent til 10,7 milliónir krónur. Hóast hetta so er leiðslan nøgd við ársúrslitið stendur at lesa í ársfrágreiðingini, sum er dagfest 1. februar í ár.

Gongdin hjá føroysku timburhandlunum er vanliga eitt gott barometur hvønn veg virksemið í samfelagnum fer. Hetta er ein av góðu keldunum at síggja, hvussu keypihugurin hevur verið hjá bæði privata húsarhaldinum og vinnuni at keypa vørur úr timburhandlum og byggibúðum.

Pf. Borg er Føroya næststørsti timburhandil og byggibúð og hevur sítt virksemið í Runavík, Klaksvík og í Havn.

Úrslitini síðstu árini hjá Pf. Borg hava verið vaksandi og góð.

Árið 2022 er tó øðrvísi í so máta, av tí at tað sær út sum, at bruttovinningur og ársúrlit toppaðu í 2021 og at nú er talan um eina niðurgongd, sjálvt um tað ikki er talan um nakra stóra niðurgongd. 

Rakstrarroknskapur

Bruttovinningurin í 2022 vísir eina lítla minking á 1,3 prosent til 53,1 milliónir krónur.  

Starvsfólkakostnaðurin er vaksin 1,1 milliónir til 17,9 milliónir krónur ella við 3,3 prosentum.

Hetta merkir, at úrslitið áðrenn avskrivingar, eisini nevnt ebitda, er fallið úr 19,7 milliónum í 2021 til 17,9 milliónir krónur í 2022, sum er ein minking á 9,2 prosent. Ebitda er vanliga fyrsta ábendingin um, hvussu rakstrarlønsemi hjá eini fyritøku flytir seg. Her mugu vit staðfesta, at rakstrarlønsemið, sum annars er gott, er minkandi orsakað av bæði lækkandi bruttovinningi og øktum starvsfólkakostnaði.

Ársúrslitið hjá Borg er minkað úr 12,6 milliónum krónum í 2021 til 10,7 milliónir krónur í 2022. Eitt gott úrslit, men tó ein minking á 1,9 milliónir krónur ella 15 prosent. 

Fíggjarjavni

Samlaði fíggjarjavnin hjá Borg var í 2022 í alt 126,7 milliónir krónur, sum er 9 milliónir minni enn í 2021. 

Á ognarsíðuni eru størstu broytingarnar í 2022, at áogn frá sølu av vørum og tænastum er minkað samanlagt 6,8 milliónir krónur. Harnæst er støðisognin minkað 1,1 milliónum til 42,9, umframt at vørugoymslurnar eru minkaðar 1,2 milliónum til 33,9 milliónir krónur í 2022.

Borg hevur langfreistaða skuld á 18,6 milliónir krónur, sum í 2022 er niðurgoldið við 2,2 milliónum.

Tann stuttfreistaða skuldin er somuleiðis minkað úr 54,7 til 40,4 milliónir krónur í 2022.

Eginognin hjá Borg er við ársenda 2022 í alt 65,3 milliónir krónur.

Lyklatølini

Trygdarevnið hjá Borg í 2022 er 52 prosent, sum má metast at vera rættiliga gott.

Gjaldførið er somuleiðis gott, tá hugt verður eftir lyklatalinum “gjaldførislutfall”, sum var 208 prosent í 2022, sammett við 163 prosent í 2021.

Ognaravkastið var 10 prosent og eginpeningsavkastið 17 prosent.

Okkara niðustøða er, at Borg hevði eitt gott ársúrslit í 2022, hóast talan er um eitt lítið fall í úrslitinum. 

Felagið er harnæst væl bjálvað fíggjarliga til framtíðar avbjóðgar næstu árini.

Eigarin av Pf. Borg er felagið Spf. Viljin, har Rodmundur Nielsen er høvuðspartaeigarin.

Aðalfundurin hevur fyri roknskapin 2022 samtykt at útluta 2,3 milliónir krónur sum vanligt vinningsbýti umframt at 2 milliónir vóru útlutaðar í roknskaparárinum 2022. Samanlagt er vinningsbýtið tískil 4,3 milliónir krónur. 

Pf. Borg hevði í 2022, sambært roknskapi felagsins, samanlagt 76 starvsfólk.

Greiningin er gjørd av Birgir Nielsen frá ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. februar 2023

Slættaratindur skal viðlíkahaldast

‘Closed for Maintenance’ verður 21. og 22. apríl í ár

Gøtan niðan á Slættaratind (Savnsmynd: Pól Sundskarð)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í vikuskiftinum 21. til 22. apríl vera sjálvboðin aftur at síggja kring landið í samband við ‘Closed for Maintenance, Open for Voluntourism’ átakið, sum Visit Faroe Islands skipar fyri saman við kommunum og kunningarstovum kring landið.

Átakið var fyrstu ferð hildið í 2019, hetta er sostatt fimtu ferð verkætlanir verða kring landið.

10 verkætlanir eru fyrireikaðar í ár. Millum annað er ætlanin at bøta um farleiðina niðan á Slættaratind umfrakt aðrar gøtur og serstøk støð so at siga kring allar Føroyar

Áhugin hjá føroyingum at vera við hevur verið stórur, og aftur í ár bjóðar Visit Faroe Islands 40 sjálvbodnum føroyingum at verða partur av átakinum

Bønhústoft í Leirvík. Umstøðurnar at uppliva hetta serliga stað skulu betrast (Mynd: Visit FaroeIslands)

Arbeiði fer í høvuðsheitum at snúgva seg um at gera gøtur, laða varðar, at seta vegvísarar upp v.m., so tað verður tryggari og lættari at ferðast í Føroyum. Summar verkætlanir eru framhald av arbeiðinum ið varð framt í fjørð.

Tær 10 verkætlanirnar sum vera við í ár, verða nærri lýstar her.

1. Árnafjørður. Ætlanin er at merkja gøtuna niðan á tamla tingstaðin Katlarnir við vegleiðandi steyrum, pílaskeltum og varðum umframt at seta kunningarskelti upp við Katlarnar.
2. Skarð. Í fjør vóru m.a. hondlistar gjørdir við gomlu lendingina á Skarði í Kunoy. Í ár er ætlanin at halda áfram við at viðlíkahalda gomlu farleiðina, soleiðis at túrurin verður lættari og tryggari hjá ferðafólki.
3. Leirvík. Her er ætlanin at møta um atkomuna til Bønhústoftina. Stikið skal setast av nýggjum, gøta skal gera niðan til bønhústoftina og skelti við nærri kunning skal setast upp.
4. Fuglafjørður. Elligamla bygdagøtan til Hellurnar skal uppmerkjast frá fótbóltsvøllinum í Fuglafirði og niðan á Skarð. Eisini skal farleiðin niðan á Altarið uppmerkjast.
5. Slættaratindur. Leiðin upp á sjálvan tindin skal frámerkjast við greiðum steyrum og trapputrinum, so at gongufólk ikki villist um mjørki fellur á. Ætlanin er eisini at drena og leggja gøtuna við byrjanina um, soleiðis at lættari verður at ganga tvørturum vátlendið. Ábøtur skulu eisini gerast eftir leiðini og partar skulu stongjast soleðis at lendið far frið til at koma fyri seg.
6. Kaldbak. Hampast skal á verandi varðar og annars seta niður steyrar á drúgvu varðagøtuni millum Kaldbak og Signabø, ið skal gerast tryggari. Drenast skal har tað er neyðugt, og stigar setast upp, so lættari er at komu upp um hegn.
7. Gásadalur. Gamla bygdagøtan til Gásadals verður brúkt nú meira enn nakrantíð. Men gøtan er illa farin Gásadalsmegin. Hon skal tí umvælast so hon verður tryggari at ganga.
8. Nólsoy. Hildið verður áfram at bøta og hampa um gøtuna út á Borðuna. Skelti, steyrar og træbrýr skulu leiða tey ferðandi upp um hamrar og tvørtur um mýrulendi.
9. Skarvanes. Leiðin út til Guðrunarløk skal gerast lættari at finna. Eisini skulu trappustigar og portur setast upp, har tørvur er á tí.
10. Froðba. Ætlanin er at hampa um trapputrinini og gera eina góða gøtu oman á mølina og betra um umstøðurnar hjá ÍVF Neysting, ið hevur eitt serstakt ferðavinnutilboð í Suðuroynni, ið er einasta av sínum slag í Føroyum.

(Mynd: Visit FaroeIslands)

Ongi krøv eru sett um serligar førleikar. Einasta treyt er, at tey sjálvbodnu tíma at arbeiða hart í tveir dagar. Tey sjálvbodnu sum eru við í verkætlanini fáa bjóðað gisting og mat afturfyri tveir arbeiðsdagar ið enda við eini veitslu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. februar 2023

FarCargo keypir nýggjari flogfar

Farmafelagið hjá Bakkafrosti skrivaði í fjør undir keypssáttmála um farmaflogfar, men enn er einki komið. Nú er ætlanin at keypa eitt annað flogfar

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ætlanin við fyrra flogfarinum, sum farmafelagið hjá Bakkafrosti, FarCargo, ætlaði at keypa í fjør, er slept. 

Arbeitt verður nú við einum flogdari av sama slagi sum tað fyrra, men eitt einum nýggjari, veit Kringvarpið á heimasíðuni.

FarCargo skal flúgva alilaks úr Føroyum tl USA og síðani bjóða flogfarmatænastur á heimferðini til Føroya umvegis Danmark.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. februar 2023

Reiley fekk stóra móttøku í SMS

Eitt fult torg í SMS av spentum børnum og vaksnum tók ímóti Reiley mánadagin

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein rúgva av fólki var á Torginum í SMS seinnapartin mánadagin tá føroyski vinnarin av danska Melodi Grand Prixnum, Reiley, kom at heilsa upp á føroyingar.

Fleiri fittar grýlur vóru eisini komnar at ynskja 25 ára gamla havnarmanninum Rana Petersen tillukku.

Hann skal í mai umboða Danmark í altjóða Eurovision sangkappingini, sum í ár verður í Liverpool.

Reiley framførdi lagið “Breaking my Heart” fyri spentu áhoyrarunum og síðani varð møguligt at fáa “autograf” og mynd saman við poppstjørnuni.

Myndir: Sverri Egholm

Sí fleiri myndirn her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. februar 2023

Halda gamlan sið: Tunnusláttur í Sumba

Myndir frá árliga tunnusláttrinum í Sumba

(Mynd: Bjartur Vest)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Farna leygardag klæddu sumbingar - yngri sum eldri, kvinnur sum menn - set í hvíta skjúrtu, kasjett og akslaband í sambandi við at tunnusláttur er á skránni.

Sumba er tann bygdin, sum hevur hildið siðin har tunnusláttur á føstulávint verður hildin í størsta álvara við væl styrktari tunnu, egnum keppi og einari tunnu til mannfólkini og einari til konufólkini.

Eftir tunnuslátturin er føroyskur dansur á skránni. Tað einasta, ið er broytt er, at nú verður sligið tunnu leygardag ístaðin fyri føstulávintsmánadag, sum fyrr.

Myndirnar tók Bjartur Vest

Fleiri myndir her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. februar 2023

Slakar fimm milliónir settar av til byggja kirkjur

Líkindi eru fyri, at landsstýriskvinnan í 2023 kann geva tveimum sóknum loyvi til fara undir verkætlanirnar. Hetta er fyrstu ferð, at slík raðfesting er gjørd á fíggjarlógini, skrivar Almanna- og Mentamálaráðið

Sáttmáli er gjørdur við arkitektavirkið SNA um projektering av nýggju kirkjuni á Glyvrum. Kirkjuráðið fer at rinda sítt, men landið skal eisini hjálpa (Mynd: folkakirkjan.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Í fíggjarlógaruppskotinum fyri 2023 er ein raðfesting, sum sambært Almanna- og Mentamálaráðnum er søgulig.

Aðalráðið hevur fingið eina upphædd í uppskotið, sum er áljóðandi 4,62 milliónir krónur, og er hetta ætlað til kirkjubygging. Tað er ætlað til tvær kirkjusóknir, sum í mong ár hava arbeitt við at byggja nýggjar kirkjur.

- Kirkjusóknirnar eru nú komnar so væl á leið við fyrireikingunum, at líkindi eru fyri, at landsstýriskvinnan í 2023 kann geva teimum loyvi til fara undir verkætlanirnar. Stuðulin í 2023 er ætlaður til fyrireikingar og projektering, og er skotin upp at vera 4,62 milliónir tilsamans.

Eitt stað, ið skal hava nýggja kirkja, er á Glyvrum.

- Vanliga verður kirkjubygging fíggjað við einum triðingi frá kirkjuráðnum, einum frá stiftsstjórnini og einum frá tí almenna. Vit hava gjørt okkara og stiftsstjórnin sítt, og tí vænta vit eisini, at parturin hjá tí almenna fer at koma upp á pláss. Ætlanin hjá okkum er, at vit skulu fáa eina nýggja kirkju upp at standa fyri umleið 90 milliónir krónur, tá ið alt er klárt og liðugt.

Hetta sigur Hans Jacob Lamhauge, sum hevur verið kirkjuráðsformaður á Glyvrum síðani 2002.

Les eisini: Nýggj kirkja ávegis á Glyvrum

Sóknirnar standa fyri part av fíggingini sjálvar, men tað er neyðugt at landið hjálpir til, og nú er stuðul til nýggjar kirkjur fyri fyrstu ferð sett í eitt fíggjarlógaruppskot:

- Hetta er veruliga eitt stig rætta vegin, at tað fyri fyrstu ferð síðani málsøkið fólkakirkjan í 2007 kom á føroyskar hendur, nú er raðfest á fíggjarlógini at seta av pening til at stuðla at nýggjar kirkjur verða bygdar, sigur landsstýriskvinnan við almanna- og mentamálum, Sirið Stenberg.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. februar 2023

Glyvrar: Byrjaðu við kirkjurúminum

Hugskotið til nýggju kirkjuna á Glyvrum byggir á, at tú fært eitt modernað kirkjurúm, har dentur fyrst og fremst verður lagdur á alt inni í kirkjuni, og at hon síðani verður innkapslað í ein form, sum tolir veður og vind

 

SkrivaÐ:

Innsent

- Hugskotið til nýggju kirkjuna á Glyvrum byggir á, at tú fært eitt modernað kirkjurúm, har dentur fyrst og fremst verður lagdur á alt inni í kirkjuni, og at hon síðani verður innkapslað í ein form, sum tolir veður og vind, sigur Árni Winther, arkiktektur, ið greiðir frá um kirkjuna, ið nú verður prosjekterað.

Tað eru eini 15 ár, síðani arkitektakapping var um at tekna eina nýggja Glyvra kirkju. Síðani eru árini liðin, har kirkjuráðið hevur roynt at fingið sín part av fíggingini til vega, so ikki fyrr enn nú er komið so mikið áleiðis, at nýggja kirkjan á Glyvrum verður prosjekterað.

Á sumri í 2007 varð greitt, at tað var arkitektavirkið Árni Winther Arkitektar, ið hevði vunnið kappingina. Men hóast tað ikki longur er til sum sjálvstøðugt felag, men partur av arkitektavirkinum, SNA, er Árni Winther framvegis við í tilgongdini, millum annað saman við dóttir síni, Ingu Katrin Winther Næs.

– Nakrar tillagingar eru gjørdar síðani tá í sjálvum prosjektinum, tí tað eru ymisk krøv og viðurskifti, sum er arbeitt inn í tað, vit sita við nú. Men tá ið vit teknaðu kirkjuna til kappingina, var tað ein øgiliga áhugaverd uppgáva, greiðir Árni frá.

– Hetta var øðrvísi enn at tekna eina rúgvu av skrivstovum við síðuna av hvørjari aðrari, tí hetta var ein heilt onnur stødd.

Herfyri var sáttmáli undirskrivaður millum kirkjuráðið og SNA um prosjekteringina, sum longu er farin í gongd. Árni Winther sæst standandi hendur í favn miðskeiðis á myndini (Mynd: SNA)

Skal rigga til øll høvi
Árni Winther minnist aftur á tíðina, tá ið júst henda avbjóðingin fylti nógv á teknistovuni, og serliga eru nøkur viðurskifti, ið skjótt fingu týdning fyri arbeiðið, tí umráðandi var at tekna eina kirkju, ið hóskaði til dagsins samfelag.

– Ein sovorðin kirkja skal jú rigga til bæði vanligar sunnudagar við ikki so nógvum fólki og høgtíðsdagar við fullari kirkju. Tú skalt kunna rúma báðum, so tað hvørki virkar ov tómligt ella ov fult. Tí arbeiddu vit við kirkjuskipi og lofti, so fleiri fólk kunnu koma inn, og tí teknaðu vit eitt kirkjuloft í hvørjari síðu, sigur hann.

– Eisini krevst í eini kirkju í dag øgiliga gott pláss inni í kór, so vit vildu hava tað ljóst og rúmligt. Í summum av eldru kirkjunum er ikki serliga nógv pláss. Eisini vildu vit gera forkirkjuna rúmliga og soleiðis, at inngongdin varð væl vard frá teimum ringastu ættunum.

Orglið í núverandi Glyvra kirkju kann byggjast út, og kann eisini krevja eitt sindur av plássi, tí so kunnu koma nakrar rættiliga langar pípur afturat: – Men eisini akustikkurin í tí førinum øgiliga nógv at siga, so longu frá fyrsta degi vildu vit tryggja okkum ein góðan akustiskk, sigur Árni.

Aftur at øllum hesum verður so eisini ein kirkjukjallari, ið kann brúkast til sunnudagsskúla, ervi, konfirmantar og annað, so kirkjan kann verða ein natúrligur partur av býarlívinum.

Grundtankin hevur hildið
– Tað er hugaligt og stuttligt at síggja, at grundtankin enn er tann sami og at hann hevur hildið, hóast hesi 15 árini eru farin. Sjálvandi hevur tíðin mýkt tingini upp á ein máta, men hetta hevur ikki víst seg bara at hava verið ein løtumynd, tí skapið og formurin hava hildið, sigur Árni Winther.

Royndi arkitekturin, ið millum annað eisini hevur teknað katólsku Mariukirkjuna í Havn, heldur tað eisini hava týdning at fara í holt við eina slíka uppgávu við eyðmýkt, tí eitt sovorðið hús kemur at standa í øgiliga langa tíð.

– Eitt bygningsverk sum hetta verður tó ikki gjørt uttan ein eldhugaðan byggiharra, sum hevur viljan og sær nyttuna í tí. Annars verður tað ikki til nakað, men har má eg siga, at tey á Glyvrum veruliga hava viljað tað og eru ongantíð givin á hondum, sigur Árni Winther.

– Í øllum tí, sum vit gera, er talan um verkætlanir, ið byrja sum eitt hugskot, og við tíðini verður tað brádliga álvari við betong og maskinum og so er tað liðugt. Tá ið tað er komið so langt, livir tað sítt egna lív og má standa sína roynd

Kirkjan teknað úteftir 
Summi hava kanska undrast á, hví nýggja kirkjan á Glyvrum skal vera so fýrakantað, heldur enn at hava eina meira traditionella útsjónd, men tað sigur arkitekturin vera eitt tilvitað val, ið eisini hevur nakað við umstøðurnar kring bygningin at gera.

– Avbjóðingin er sjálvandi at fáa tað at síggja virðiligt út í býarmyndini, so vit hava ikki hugsað nakað háfloygt sum ein katedral, men heldur hava vit roynt at hildið okkum til kringumstøðurnar, ið ikki akkurát eru til tað, tú annars kundi hugsað tær í eini gamlari býarmynd, sigur Árni Winther.

– Tað byrjaði við einum hugskoti um, hvussu fært tú eitt modernað kirkjurúm, har dentur fyrst og fremst verður lagdur á tað, ið skal vera inni í kirkjuni, og at hon síðani verður innkapslað í ein form, sum tolir veður og vind. Eisini hava vit raðfest ljós, tilfar og annað, sum skal vera inni.

Prosjekteringin er nú farin í gongd og verður ætlandi liðug í oktober mánaði, og síðani er klárt at bjóða alt prosjektið út. Sum skilst, verður alt boðið út í einum.

Orð: Hilmar Jan Hansen

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. februar 2023

Meiriluti fyri at loyva Varðanum Pelagic at byggja

Tvøroyrar býráð hevur givið sítt loyvi til at fylla eitt økið út eystan fyri verandi bygning, og at geva frávik frá hægst loyvdu hædd, so at skorsteinur og goymslutangar kunnu stinga uppum verksmiðjubygningin

Soleiðis fer Varðin Pelagic at síggja út eftir útbyggingina, sambært arkitektinum

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tvøroyrar býráð samtykti á fundi mánakvøldið at geva Varðanum Pelagic neyðugu loyvini, so farast kann undir ætlaðu útbyggingina av virkinum, so at tað eisini verður møguligt at framleiða protein og lýsi á virkinum.

Á býráðsfundinum skuldi býráðið í fyrsta umfari taka støðu til eina umsókn um at broyta byggisamtyktina eystan fyri verandi virki, so at havnaøkið verður víðkað umleið 100 metrar úteftir.

Ein av býráðslimunum, Súsanna Bertholdsen, mælti til, at býráðið heldur ein fund við fólkin ‘Livilig kor á Tvøroyri’ áðrenn støða verður tikin til umsóknina. Bólkurin hevur biðið býráðið um fund.

Men hetta varð ikki gingið á møti. Tað var bert Súsanna Bertholdsen, sum atkvøddi fyri hesum uppskotinum.

Undir atkvøðugreiðsluni um at broyta byggisamtyktina, atkvøddi Súsanna Bertholdsen blankt, meðan hinir býráðslimirnir, Kristin Michelsen, Anita Vibergsdóttir, Alvi Mortensen, Jónleyg Jespersen Bech, Bjarni Hammer og Kristina Roest atkvøddu fyri.

Áðrenn endaliga byggiloyvið kann gevast, skal uppskotið um broytingina í byggisamtyktini sendast út til almenna hoyring.

Sami meiriluti í Tvøroyrar býráð hevur í sama viðfangi eisini samtykt at broyta núverandi orðingina, so at frávik kann gerast frá treytunum fyri hæddini á byggiverkætlanini. Hetta fyri at geva møguleika fyri at seta upp skorstein og goymslutangar, sum eru hægri enn loyvda markið.

Umrødda grein í byggisamtyktini verður í framtíðini orðað soleiðis: "Eingin partur av útveggi ella tekju má vera hægri enn 11,5 m, tó kunnu tekniskir húsalutir, herundir siloir og skorsteinar,  vera hægri eftir nærri góðkenning býráðsins.” Broytingin er, at orðingin ‘herundir siloir og skorsteinar’ verður skotin inn í tekstin. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. februar 2023

Wull vinnarar av SkúlaFM

Wull úr Tofta- og Runavíkar kommunuskúla hevur framleitt eina ulla-rullu og ulla-haldara, sum kann brúkast til eplaveltur ella aðrar veltur

Durita Feilberg Lamhauge og Jenny Maria Briansdóttir

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Eitt slóðbrótandi hugskot, við eini vøru, sum skjótt kann verða brúkaranum í hendi.

So greið vóru skotsmálini, sum dómararnir góvu vinnarunum í Wull, tá tær fríggjadagin vunnu SkúlaFM 2023.

Wull hevur framleitt eina ulla-rullu og ulla-haldara, sum kann brúkast til eplaveltur ella aðrar veltur. At brúka ullina til at velta við, hevur við sær eina betri úrtøku og góðsku.

Stovnararnir av bólkinum Wull eru; Durita Feilberg Lamhauge, Jenny Maria Briansdóttir og Miriam Blábjørg Poulsen, sum allar ganga í 10. flokki í Tofta- og Runavíkar kommunuskúla.

Hetta er tískil annað árið á rað, at næmingar úr Tofta- og Runavíkar kommunuskúla vinna SkúlaFM 2023.

Nummar tvey gjørdist Volga frá Eysturskúlanum. Eisini tey fingu sera góð skotsmál frá dómarunum, fyri teirra vøru, sum var rabarbusaft.

Nummar trý gjørdist Grønt úr skúlanum á Løgmannabreyt. Tey høvdu sæð og fangað ein háaktuellan samfelagstrupulleika, sum eisini hevur vinnuligar møguleikar, vístu dómarnir á. Við eini heimasíðu og samstarvi við handlar í Føroyum, høvdu tey eina loysn til trupulleikan av matoyðsli, samstundis sum tey hjálpa fíggjarliga sperdum familjum.

Vinnandi bólkur fær, umframt heiðurin, møguleikan at royna seg í Next Level kappingini í Danmark. Hendan kappingin verður 20. apríl.

Betri og Føroyar Tele góvu 5.000 krónur hvør til vinnandi bólkin. Nummar tvey og trý fingu somuleiðis vinning á ávíkavist 1.500 og 1.000 krónur.

Níggju bólkar vóru við í finaluni í ár. Dómararnir vístu á, at tað var sera torført at taka dagar ímillum luttakandi bólkarnar, tí støðið var so mikið høgt. Harafturat vístu dómarnir á, at støðið tykist at hækka fyri hvørt ár.

Í dómsnevndini sótu Høgni Warberg, fulltrúi í barna- og útbúgvingarmálaráðnum, Rannvá Troest, umboð fyri Vinnuframa, Jákup Dahl frá Betri Banka og Tróndur Dalsgarð frá Føroya Tele.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. februar 2023

Arbeiðsloysið í januar var 0,8 prosent

Hetta svarar til 249 fulltíðararbeiðsleys, og er tað lægri enn í januar í fjør, tá arbeiðsloysið var eitt prosent

(savnsmynd: Shutterstock)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í januar var arbeiðsloysið í Føroyum 0,8 prosent, ið svarar til 249  fulltíðararbeiðsleys. Tað er lægri enn í januar í fjør, tá arbeiðsloysið var eitt prosent, ið svarar til 288 fulltíðararbeiðsleys.

Ein fulltíðararbeiðsleysur er ein persónur, sum er arbeiðsleysur allan mánaðin. Tað merkir, at eru tveir persónar raktir av arbeiðsloysi ein hálvan mánað hvør, telja báðir samanlagt sum ein fulltíðararbeiðsleysur henda mánaðin.

Arbeiðsleys eru tey, sum eru skrásett hjá ALS og Almannaverkinum, og sum ikki at hava arbeiði, eru fult tøk at arbeiða og eru virkin arbeiðssøkjandi. Í januar vóru 284 persónar raktir av arbeiðsloysi, skrivar Hagstovan.

Arbeiðsloysið hevur verið støðugt minkandi seinastu árini. Í 2020 vaks arbeiðsloysið tó nakað, tá koronufarsóttin rakti, men síðani er tað minkað aftur.

Í januar var arbeiðsloysið 0,8 prosent bæði hjá monnum og kvinnum. Tað svarar til 130 fulltíðararbeiðsleysar menn og 119 kvinnur. Sama mánað í 2022 var arbeiðsloysið eitt prosent hjá monnum og 0,9 prosent hjá kvinnum.

Arbeiðsloysið í januar var lægst í Eysturoynni og í Vágum – avikavíst 0,4 og 0,5 prosent. Arbeiðsloysið var hægst í Sandoynni – tvey prosent.

Í januar vóru 34 persónar ella 12 prosent av teimum arbeiðsleysu langtíðararbeiðsleys. Hetta merkir, at tey høvdu verið arbeiðsleys meira enn eitt ár. Sama mánað í 2022 vóru 53 persónar ella 16 prosent av teimum arbeiðsleysu langtíðararbeiðsleys, skrivar Hagstovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. februar 2023

Innflutningurin methøgur í fjør

Sambært Hagstovuni innfluttu vit í 2022 fyri 12,1 milliard krónur

(Mynd: Ólavur Frederiksen/Hagstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í 2022 innfluttu føroyingar fyri 12,1 milliard krónur, ið er 31 prosent hægri enn í 2021, skrivar Hagstovan.

Innflutningsvirðið á brennievni o.t. er vaksið 939 milliónir krónur í 2022 – ella góð 70 prosent. Sama tíðarskeið minkaði innflutta nøgdin av brennievni tó 12 prosent.

Eisini var stórur vøkstur í innflutninginum av tilfari 'til aðra framleiðslu' og 'til hav- og landbúnað'. Her vaks innflutningurin ávikavist 383 milliónir krónur og 239 milliónir krónur.

Um sæð verður burtur frá brennievni, er innflutningsvirðið av tilfari til hav- og landbúnað lutfalsliga vaksið mest – 38 prosent. Innflutningurin av alifóðri er vaksin 161 milliónir krónur – ella 42 prosent – í 2022.

Vanliga hava vit í Føroyum innflutt mest úr Norðurlondum, men í 2022 fór innflutningurin úr Evropa annars upp um Norðurlond.

Føroyingar innfluttu fyri knappar 5,2 milliardir krónur úr Norðurlondum og fyri góðar 5,2 milliardir krónur úr Evropa annars. Vøksturin í innflutninginum frá Evropa annars var 1,7 milliardir krónur – 48 prosent. Vøksturin stavar í høvuðsheitum frá innflutningi av brennievni, skrivar Hagstovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. februar 2023

Maskinmeistarar fýra prosent í lønarhækking

Semja er gjørd Reiðarafelagið fyri Handilsskip og Maskinmeistarafelagið. Nýggi sáttmálin er galdandi til 1. mars 2025

 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Farna fríggjadag varð semja undirskrivað millum Reiðarafelagið fyri Handilsskip og Maskinmeistarafelagið um nýggjar sáttmálar fyri handilsskip.

Talan er um ein tvey-ára sátmála.

Hetta er á pappírinum ein góð avtala fyri Maskinmeistarafelagið, ið hevur fingið eina lønarhækking, sum liggur á umleið fýra prosent. Hendan lønarhækkingin er 3,8 prosent fyrra árið og 4,05 prosent fyri 2024. Hetta skrivar Maskinmeistarafelagið á heimasíðu síni.

Onkrar tillagingar eru gjørdar í sáttmálanum. Millum annað er sáttmálin eisini galdandi fyri tænastuskip til alivinnuna, sum eru skrásett í føroysku altjóða skipaskránni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. februar 2023

Theresa Turiðardóttir Kreutzmann nýggjur stjóri á Visit Norðoy

Hon hevur áður verið stjóri á Nuuk Tourism og Visit Tórshavn. Theresa byrjar í starvinum 1. mars

Theresa Turiðardóttir Kreutzmann

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Theresa Turiðardóttir Kreutzmann verður nýggjur stjórin á Visit Norðoy.

Theresa er 55 ára gomul og er útbúgvin serviceøkonom við sergrein í ferðavinnu, og er í løtuni í holt við eina leiðsluútbúgving á Fróðskaparsetrið Føroya.

Theresa hevur drúgvar royndir innan ferðavinnu og hevur í fleiri ár verið stjóri á Nuuk Tourism og Visit Tórshavn. Harumframt hevur hon starvast hjá Atlantic Airways, Air Greenland, Air France og á ymsum ferðaskrivstovum. Seinastu árini hevur hon sett café Glasstovuna á stovn á Tvøroyri og síðani keypt Hotel Bakkan í Vági, hetta fyri at skapa nakað fyri ferðavinnuna í Suðuroynni.

Glasstovuna seldi hon í fjør, men Hotel Bakkan eigur hon framvegis, og hevur hon fingið onnur at taka sær av hotellinum.

Seinastu árini hevur Theresa harumframt starvast í egnari fyritøku, har hon, saman við øðrum, hevur arbeitt við strategi- og menningartilgongdum innan ferðavinnuna í Føroyum.

Ferðavinnan er í støðugum vøkstri og kemur Theresa at standa á odda fyri ferðavinnumenning í Norðoyggjum, sum umfatar allar oyggjar og allar bygdir í Norðoyggjum.

Theresa byrjar í starvinum tann 1. mars 2023.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. februar 2023

Árni M. Dam á ting

Sætti maður á listanum hjá Framsókn fingið sæti á tingi fyribils

Árni M. Dam (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Árni M. Dam av Norðskála tók týsdagin fyribils sæti á Føroya Løgtingi.

Karlot Hergeirsson, tingmaður, hevur biðið tingformansskapin um farloyvi, og eftir at valbrøvini vóru kannað, varð Árni M. Dam boðin vælkomin at taka sessin.

Árni M. Dam gjørdist nummar seks á listanum hjá Framsókn á løgtingsvalinum 8. desember 2022 við 102 atkvøðum.

Við tað at Framsókn fekk tvey fólk í landsstýrið, fingu bæði fjórði og fimti maður/kvinna, ávikavist Karlot Hergeirsson og Hanna Jensen, fast sæti í tinginum.

Nú hevur átekur Árni M. Dam so á fyrsta sinni tikið sæti sum fyrsti eykavaldi hjá Framsókn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. februar 2023

Jóannes Prestá nýggjur kreditleiðari í Norðoya Sparikassi

33-ára gamli skálamaðurin hevur seinastu árini starvast í banka og sum fíggjar- og fyrisitingarleiðari í Sunda kommunu

Jóannes Prestá byrjar í starvinum í sparikassanum 1. apríl (Mynd: ns.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Norðoya Sparikassi boðaði í vikuni frá, at Jóannes A. Prestá er settur í starv sum kredittleiðari.

Jóannes er 33 ára gamal og er útbúgvin cand.merc. í Finance and Investments á CBS í Keypmannahavn. Hann er bankalærdur og hevur royndir sum vinnukundaráðgevi.

Seinastu árini hevur hann starvast sum fíggjar- og fyrisitingarleiðari í Sunda kommunu.

Jóannes byrjar í starvinum 1. apríl 2023, upplýsir ns.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. februar 2023

Prógvhandan á Glasi: 10 nýggir innovatørar

Fríggjadagin 17. februar fingu 10 lesandi á Hægri Námi á Glasi handað prógv sum professiónsbachelor í innovatión og íverksetan

Á myndini eru Jeanette Lassen, Eir Martinsdóttir Berg, Arosiak Hammer, Beinta Fagraklett, Sveinur Øssur Skaalum Petersen, Turið Gaard Hansen, Jákup Vatnhamar Olsen, Pól Jóhannus Smith Jensen og Sólrún Haraldsdóttir. Sóley Kerlok manglar á myndini

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Una Joensen, rektari handaði prógvini á samkomu á Glasi. Harafturat fingu fýra lesandi handa heiðursløn, fyri framúr gott avrik. Heiðurslønin var eitt ur frá Faroe Time, sum Kemilux, Bovling í Leirvík og Ocean Rainforest hava latið.

Joel undir Leitinum, nevndarformaður í Globe Tracker, sum var kosin ársins íverkseti í 2022, helt røðu fyri teimum lesandi. Hann vísti á alstóra týdningin, av at hugsa innovativt í føroyska vinnulívinum.

Fleiri av teimum lesandi hava fingið leiðandi størv í fyritøkunum, sum tey samstarvaðust við, í sambandi við endaligu uppgávuna.

Glasir Hægri Nám skipar útbúgvingina í tøttum samstarvi við Copenhagen Business Academy og føroysku vinnuna. Nýggjur flokkur verður tikin upp í summar, at byrja í august.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. februar 2023

Marjun S. Kjelnæs í uppskoti til bókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins

Er innstillað fyri tvey verk, eitt yrkingasavn og eitt leikrit

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í dag eru tey innstullaðu til Bókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins kunngjørd. Og føroyski rithøvundurin, ið kann koma upp á tal at vinna hesa heiðursløn seinni í ár er Marjun Syderbø Kjelnæs.

Hon er tilnevnd fyri verkini “Karmageitin” og “Gentukamarið”, sum Ungu Føroyar hava givið út.

Verkin vaksa hvørt inn í annað

Tilnevningarnevndin sigur soleiðis:

“Karmageitin” og “Gentukamarið” eru eitt skaldverk í tveimum bindum, hvørt við sínum sniði og sínari útsøgn. Yrkingasavnið “Karmageitin” og leikritið “Gentukamarið” kunnu lesast í tilvildarligum raðfylgi, tí bøkurnar eru ikki samanbundnar í tíðarrøð ella við orsakasambondum; heldur eru tær feldar hvør inn í aðra soleiðis, at dialogarnir í leikritinum, rørslurnar í yrkingunum, sinnisstøðurnar og tey ítøkiligu støðini veksa hvørt inn í annað.

Sum heitið “Gentukamarið” bendir á, er høvuðspersónurin í leikritinum kvinna. Tað sama er galdandi í “Karmageitini”, ið fylgir yrkinga-eg’num sum vaksnari kvinnu. Staðsetingin er kamarið, sum gentan hevði í uppvøkstrinum. Tað er hiðani, at heimurin hjá yrkinga-eg’num sprettur, og her knýtir tað seg at slektini. Kamarið hevur gingið í arv frá mostrini til yrkinga-eg’ið. Yrkingarnar flyta seg burtur úr gentukamarinum, men fara altíð aftur hagar; í stórum og smáum ringrásum. Tað er eitt áhugavert áhaldni í rørsluni í yrkingunum; útlongsil og ynski um at gerast partur av heiminum, men í øllum yrkingunum verður ynskið um at at knýta seg at og skilja og gerast partur av heiminum vent á ranguna og snýr heim, heim til gentukamar barndómsins ella miðlívskreppukøkin; ikki endiliga beinleiðis av heimlongsli, men tí tað er neyðugt. Ikki meira enn heimkomið, verður yrkinga-egið ósjónligt, tað er útlúgvað, og fram veksur nýggjur útlongsil.

Í dramapartinum, “Gentukamarinum”, stíga vit inn í og verða heilt umgird av hesum kamarinum. Her verður díkt øðrvísi á enn í yrkingunum, fleirraddað og viðhvørt maniskt; tað vaksna eg-ið í barndómsins gentukamari verður díkt undir í røddini hjá mammu síni og barndómi sínum. Her er eg’ið í øllum sínum aldrum í senn, sum barn plágast hon av røddini í mammu síni, sum vaksin av røddini í sínum egna barni, og hon fær telefonuppkall frá røddini í dóttur síni og mytunum.

“Gentukamarið” loysir sundur tey mørk og tær gáttir, sum kunnu vera millum aldrar og æviskeið hjá eg-num. Eg-ið verður øll tey eg, sum eg-ið kann hava verið; í menning, í tvídrátti, í ráðaloysi.

Tvørsagnarkent og ósambæriliga, viðhvørt stutt, milt og harmoniskt – alt um somu tíð. Gentukamarið og tað gentuliga verður í tveybindaverkinum ein sterkur máttur, sum noktar at lata seg harta og rætta.

Gentukamarið veksur saman við húsinum og urtagarðinum í Havn og knýtir seg í eina fjallarøð av óbrúktum klæðum í Atacama-oyðimørkini (Karmageitin, s. 42), í tey brotnu korallrivini undir Íslandi (Karmageitin, s. 32), í hvalir, sum eru vilstir inn í tronga í Miðjarðarhavinum (Karmageitin, s. 76-78).

Í yrkingini “Honey” (Karmageitin s.68) veksur skriðin, sum eg’ið følir, saman við eitt kleiggjut køksborð. Ampi og skjálvti umskapast til illveður, sum røkkur til Meksiko, til ein ovurstóran skinfluguflokk, til brummandi bilmotorar, surrandi ferðslu og oljupumpur, og venda aftur í køkin, har teir aftur seta seg í eg-ið. Illhirsnið, skriðin og tað kleiggjuta eru ein skinfluguflokkur, eru bilar og pumpur og olja.

Marjun Syderbø Kjelnæs (f. 1974) er ein kend og virkin rødd á tí føroyska bókmenta- og leikpallinum. Hon hevur givið út eitt fjølbroytt tyssi av verkum síðan 2000. Ungdómsskaldsøga hennara “Skriva í sandin”, 2010, vann i 2011 The White Raven Deutsce Jugendbibliothek, og ungdómsskaldsøga hennara “Sum rótskot” varð løgd fram til Barnabókmentavirðisln Norðurlandaráðs í 2021. Hon hevur vunnið fleiri virðislønir og fingið gávufæ, og verk hennara eru týdd til onnur norðurlandamál umframt enskt, franskt og týskt.

Hini tilnevndu til bókmentavirðislønina

Danmark: “Fanden tage dig – beretning om et kvindedrab”, frásøgn eftir Niels Frank og “Georg-komplekset” skaldsøga eftir Kirsten Hammann.

Finnland: “Musta peili”, skaldsøga eftir Emma Puikkonen og “Den stora blondinens sidsta sommar”, skaldsøga eftir Peter Sandström

Grønland: “Qivittuissuit akornanniinnikuuvunga”, skaldsøge eftir Katrine Rasmussen Kielsen

Ísland: “Ljósgildran”, skaldsøga eftir Guðna Elísson og “Laus blöð”, yrkingasavn eftir Ragnar Helga Ólafsson

Noreg: “Kniven i ilden” skaldsøga eftir Ingeborg Arvola og “Forbryter og straff” skaldsøga eftir Kathrine Nedrejord

Samiska máløkið: “Jaememe mijjen luvnie jeala”, frásøgn eftir Anne-Grete Leine Bientie og Bierna Leine Bientie

Svøríki: “Ihågkom oss till liv”, grafisk skaldsøga eftir Joanna Rubin Dranger og “En bok för ingen” stuttsøgusavn eftir Isabella Nilsson

Áland: “Konsten att inte hitta sig själv på Bali”, frásøgn á óbundnum máli eftir Zandra Lundberg 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. februar 2023

Nýggjur føroyskur heimildarfilmur um Sigruna Gunnarsdóttur

Filmurin fær heimsfrumsýning á viðurkenda filmsfestivalinum CPH:DOX í Keypmannahavn 19. mars

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

HEARTIST er nýggjur forvitnisligur heimildarfilmur um listakvinnuna Sigruna Gunnarsdóttur. Filmurin fær heimsfrumsýning á viðurkenda filmsfestivalinum CPH:DOX í Keypmannahavn tann 19. mars. Filmurin kappast í bólkinum Nordic:Dox Award, ið hevur sjóneykuna á filmar úr Norðurlondum.

Við leikstjórunum Mariannu Mørkøre og Beintu á Torkilsheyggi er filmurin ein estetisk og nútímans lýsing av eini spennandi listakvinnu, sum virkar á Eiði, sýnir fram kring allan heim og altíð arbeiðir málrættað við málningalistini. Men hvør er kvinnan handan verkini? 

Støðið verður tikið í Sigruni sum persóni og listafólki - eru líkleikar og mótsetningar millum persónligheitina og einstøku listaverkini?

Rógvi Rasmussen var myndamaður, og Ólavur Jákupsson gjørdi tónleikin og ljóðmyndina. Marianna Mørkøre klipti filmin, og animatiónirnar gjørdi bretska Katy Beveridge.

Rógviper og Kykmyndir hava í felag framleitt filmin, ið er stuðlaður av Norddok - Filmar um Grønland, Føroyar og Danmark - umframt Mentamálaráðnum, Eiðis kommunu, Betri og er framleiddur í samstarvi við KVF.

Í Føroyum verður filmurin frumsýndur í Filmsfelagnum í Havnar Bio 5. apríl, har samrøða og spurningar verða til leikstjórarnar og høvuðspersónin aftaná sýningina.

Eisini verður filmurin sýndur í Løkshøll 11. apríl og Salt 12. apríl.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. februar 2023

Atlantic Airways letur aftur 100.000 krónur í stuðli til listafólk

Hetta er fimta ferðin, at Listaflogstuðulin skal latast. Ein trímannanevnd ger av, hvør fær stuðulin

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Stuðulsskipanin hjá Atlantic Airways, ið varð sett á stovn í 2016, fer nú aftur at lata peningaligan stuðul til eitt eitt ella fleiri listafólk og/ella listaverkætlanir. Enn eins og áður eru tað 100.000 krónur, ið skulu latast.

Listaflog verður latið til listafólki, ið hava útbúgving ella aðra fakliga viðurkenning og arbeiða heilt ella partvís sum yrkislistafólk.

Upprunin til Listaflog stavar frá 2016, tá ið Atlantic Airways í 2016 gav flotanum nøvn eftir mætum, føroyskum listafólkum. Hetta er fimta ferðin, Listaflogstuðulin skal latast. Orsakað av koronu varð ongin stuðul latin í 2020 og 2021.

Ein trímannanevnd ger av, hvør fær stuðulin. Jóhan Martin Christiansen, umboð fyri Listafólkasamband Føroya, Armgarð Weihe, umboð fyri Almanna- og mentamálaráðið og Annika Larsen Black, umboð fyri nevnd og leiðslu í Atlantic Airways, sita í nevndini.

Listaflog er áður latið Jóhan Martini Christiansen og Hansinu Iversen (2017), Heiðriki á Heygum (2018), Sunleif Rasmussen, Gretu Svabo Bech og Det Ferösche Compagnie (2019) og Kristinu Thede Johansen (2022).

Evsta mark at søkja um stuðul er á midnátt sunnukvøldið 12. mars 2023, og á 35 ára føðingardegnum hjá Atlantic Airways tann 28. mars 2023, verður kunngjørt, hvør fær Listaflogstuðulin í ár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. februar 2023

Nansý Sunadóttir og Sámal Soll eru nýggj í ritstjórnini í Varðanum

Sanna Klein og Sanna Andrassdóttir Dahl eru farin úr ritstjórnini - nýggja ritstjórnin ætlar at halda fram eftir nøkulunda sama leisti. Lista- og mentanarumhvørvið í Føroyum skal endurspeglast so breitt sum gjørligt

Nýggja ritstjórnin: Sámal Soll, Nansý Súnadóttir og Rakel Helmsdal (Mynd: Varðin)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Seinastu trý árini hava Sanna Klein og Sanna Andrassdóttir Dahl verið í ritstjórnini í Varðanum saman við Rakel Helmsdal. Nú fara tær báðar fyrstnevndu úr - í teirra stað koma Nansý Sunadóttir og Sámal Soll. Nýggja ritstjórnin ætlar at halda fram eftir nøkulunda sama leisti, sum undanfarna ritstjórn hevur arbeitt eftir seinastu trý árini.

Hesum boðar Ritsjórnin Varðin frá í tíðindaskrivi.

- Sum einasta mentanarrit í Føroyum er tað týdningarmikið, at Varðin endurspeglar lista- og mentanarumhvørvið í Føroyum so breitt sum gjørligt og at allar listagreinar kenna seg umboðarar. Harumframt skal Varðin rúma bæði royndum høvundum og debutantum.

Tað liggur hesi ritstjórnini, eins og undanfarnu, nær, at debutantar hava ein pall í Varðanum. Tá ein høvundur byrjar at vilja lata umheimin síggja tekstir sínar, er tað oftast eitt ov stórt stig at hava ein heila bók klára og fara til eitt forlag. Fær debutanturin noktandi svar longu tá, er kjansur fyri, at hann gevur skarvin yvir beinanvegin. Hevur hann latið tekstir á prent í tíðarrit áðrenn, hevur hann longu roynt seg og er betur brynjaður.

Tað er møguligt at lata tilfar til Varðan - yrkingar, stuttsøgur, annað nýskrivað tilfar; ella ymisk ummæli og týðingar. Frestin at senda nýtt tilfar hesu ferð er 3.1 mai.

Miðilin boðar frá, at miðað verður eisini eftir at hava eina javnvág ímillum mentanargreinar, ummæli og skaldsligar tekstir.

Ritstjórarnir 

Tað er avgjørt ein styrki, at ritstjórarnir hava ymiskar bakgrundir í ritstjórnini, og mett verður at soleiði ser nú.

Nansý Sunadóttir er útbúgvin BA í føroyskum máli og bókmentum. Hon starvast dagliga í Gamla Bókhandli. Harumframt yrkir hon, og onkur yrking hevur staðið í Varðanum.

Sámal Soll undirvísir í føroyskum og enskum á Glasi og hevur skrivað tvær bøkur við stuttsøgum, umframt ein hóp av søgum til børn.

Rakel Helmsdal er yrkislistafólk og hevur millum annað skrivað 25 bøkur til ymiskar aldursbólkar. Hon fæst eisini við myndlist og figurteatur og undirvísir í skriving.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. februar 2023

Arnold Vegghamar í Gallarí Havnará

Framsýningin er opin fram til 2. mars

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í gjár lat upp framsýning við málningum hjá Arnoldi Vegghamar í Gallarí Havnará í Havn.

Arnold er av Viðareiði. Hann hevur málað, síðan hann var heilt ungur, og hevur havt nógvar framsýningar bæði úti og heima. Hann verður nú 85 ára gamal, og málningarnir hava ongantíð verið betri umtóktir enn nú.

Listin hjá Arnoldi røkkur eisini út um Føroyar. Og tú finnur eisini listaverkini hjá Arnoldi hjá Frederik krúnprinsi og prinsessu Mary og niðurlendska konsulátinum í Danmark.

Vegghamar fevnir breitt í motivum, og hóast ikonisku fýrakantaðu húsini eru tað, ið flest fólk hugsa um, tá tey hoyra navnið Arnold Vegghamar, so er hann eisini kendur fyri náttúrumyndirnar av Norðoyggjum.

Tá Arnold málar, er tað ikki vanligar nattúralistiskar landslagsmyndir, men heldur surrealistiskar tulkingar, ið lýsa upplivingina og kenslurnar av náttúrini.

Framsýningin er opin hvønn dag millum klokkan 16 og 18 fram til 2. mars.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. februar 2023

Framsýningin við Onnu Seppala í Steinprenti

Finska Anna Seppälä hevur verið partur av føroyska listaumhvørvinum í 25 ár. Myndevnið er ofta persónligt og eksistentielt

 

SkrivaÐ:

Innsent

Í gjár lat framsýning upp við nýggjum verkum hjá finsku listakvinnuni Anna Seppälä í Steinprenti í Havn. 

Tær eru framúrskarandi vakrar myndirnar hjá Onnu, m.a. ein kensluborin sjálvsmynd við rósum, sum er ein vatnlitsmynd. Á framsýningini eru eisini tusjtekningar og myndir, sum eru gjørdar við blandaðum tøkni - stílurin er eyðkendur fyri listakvinnuna, ekspressivur, litríkur og surrealistiskur. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. februar 2023

Biden lovar Ukraina meira stuðul í stríði sínum

Amerikanski forsetin kom í vikuni á óvæntaða vitjan í Kyiv

Joe Biden saman við Volodymyr Zelenskyj, forseta, og forsetafrúuni, Olena Zelenska (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Amerikanski forsetin, Joe Biden, spákaði sær mánadagin ein túr í Kyiv eftir eina sera óvæntaða vitjan í Ukraina, tí onki var fráboðað ramman undan vitjanini.

Á vitjanini hitti Joe Biden eisini Volodymyr Zelenskyj, forseta.

Hetta var fyrsta ferðin hjá amerikanska forsetanum í Ukraina síðan russiskar herdeildir gjørdu innrás í landið 24. februar í fjør.

Undir vitjanini í Kyiv, boðaði Bidenfrá meira stuðli til Ukraina.

- Eg hevði í dag fund við Zelenskyj og hansara fólk í Kyiv fyri at tosa um okkara framhaldandi stuðul. Eg fari at boða frá enn eini sending av týðandi útgerð – herundir lóður, stríðsvagnaverju, útgerð til loftverju og hjálp til at verja ukrainska fólkið móti loftálopi, segði Biden.

Sambært almenna álmanakkanum hjá Biden skuldi hann vitja í Polandi í døgunum undan ársdegnum fyri russiska álopið. Í staðið sást hann knappliga í Kyiv mánamorgunin.

Fleiri aðrir vesturlendski leiðarar hava verið á vitjan í Kyiv undir krígnum. Teirra millum er forseti Fraklands, Emmanuel Macron, týski samveldiskanslarin, Olaf Scholz, og fyrrverandi forsætisráðharrin í Bretlandi, Boris Johnson, og tann núverandi, Rishi Sunak. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. februar 2023

Loyniliga ferðin hjá Biden til Kyiv

Alt var hildið loyniligt líka til tokið við amerikanska forsetanum rullaði inn í ukrainska høvuðsstaðin

Joe Biden og Volodymyr Zelenskij (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tá amerikanski forsetin, Joe Biden, knappliga var at síggja í Kiev mánamorgunin, var hetta fyribils endin á eini topployniligari ferð.

Tað skrivar AFP-tíðindastovan, sum hevur funnið útav, hvussu forsetin ferðaðist úr USA til ukrainska høvuðsstaðin í loyndum.

Ferðin byrjaði tíðliga sunnudagin á eini hernaðarflogvølli nakað uttan fyri Washington. Her fór forsetin umborð á eitt flogfar av slagnum Air Force Boeing 757, ið er gjørt til at flyta fólk av serligum týdningi.

Flogfarið, ið eisini er kent sum eitt C-32, er minni enn flogfarið, sum forsetin vanliga brúkar á uttanlandsferðum.

Forsetin fór eisini umborð á flogfarið á einum øðrum flogvølli enn vanligt. Hartil vóru gluggarnir á flogfarinum myrkalagdir við persisnnum.

Umleið eitt korter eftir, at Biden var farin umborð, komu fimm trygdarfólk, eitt lítið lið av læknum og ráðgevin og tvey tíðindafólk eisini umborð.

Tíðindafólkini – ein skrivandi journalistur hjá Wall Street Journal og ein fotojournalistur hjá AP – vóru í Hvítu Húsunum fríggjadagin, har tey lovaðu at halda túrin loyniligan. Hald varð lagt á telefonirnar hjá teimum undir allari ferðini.

Eftir sjey tíma ferð, lendi flogfarið á herstøðini Ramstein í Týsklandi. Her bunkraði flogfarið, meðan gluggarnir framvegis vóru myrkalagdir.

Síðan gekk túrurin til Rzeszow-Jasionka-floghavnina í Polandi.

Floghavnin hevur undir krígnum í Ukraina virkað sum eitt knútapunkt fyri flutning av herðanarstuðli úr Vesturlondum til ukrainsku herdeildirnar.

Klokkan 21.15 sunnukvøldið fór Biden og lítla fylgi hansara umborð á eitt tok við kós móti ukrainska høvuðsstaðnum, Kyiv.

Tokið koyrdi eftir eini rutu, sum í skjótt eitt ár hevur verið brúkt til – annan vegin – at senda hernaðarútgerð til Ukraina, og – hin vegin – til at flyta neyðstøddum ukreinum til eina meira friðarliga tilveru. Átta vognar vóru í tokinum.

Eftir tíggju tímar toktúr, rullaði Biden mánamorgunin klokkan 08.07 inn í Kyiv. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. februar 2023

ST: Yvir 8.000 sivilfólk latið lív í Ukraina

Nærum 13.300 sivilfólk eru eisini vorðin særd, og nærum 18 milliónir fólk hava tørv á neyðhjálp

Marknaður í býnum Mariupol, har nógv sivilfólk hava latið lív (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Fleiri enn 8.000 sivilfólk hava higartil latið lív í krígnum í Ukraina, og nærum 13.300 eru vorðin særd, vísir uppgerð hjá ST.

ST metir tó, at munandi fleiri eru deyð enn almenna upgerðin vísir.

61,1 prosent av teimum deyðu eru menn, og 39,9 prosent eru kvinnur. Talið á børnum, ið hava latið lív er í minsta lagi 487, og í minsta lagi 954 børn eru vorðin særd. Umleið 90 prosent av teimum deyðu vórðu dripin av spreingingum.

ST sigur eisini, at nærum 18 milliónir fólk í Ukraina hava tørv á neyðhjálp, og 14 milliónir eru rýmd frá húsum.

Í gjár, fríggjadagin 24. februar, var júst eitt ár liðið, síðan Russland gjørdi innrás í Ukraina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. februar 2023

Putin avlýsir kjarnorkuvápnaavtalu

Nýggja Start-vápnaavtalan frá 2010 varð annars longd við fimm árum í 2021

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Russland hevur avlýst avtaluna, sum síðan 2011 hevur havt til endamáls at minka um goymsluna av kjarnorkuvápnum hjá Russlandi og USA.

Tað boðaði russiski forsetin, Vladimir Putin, frá undir drúgvari røðu týsdagin.

- Eg eri noyddur fyri at boða frá í dag, at Russland strikar sína luttøku í hesi vápnasáttmálanum, segði russiski forsetin.

Hann vísir til nýggju Start-avtaluna, ið USA og Russland undirskrivaðu í 2010 og sum kom í gildi í 2011.

Avtalan var í 2021 longd við fimm árum aftuat, beint eftir at Joe Biden hevði tikið við sum amerikanskur forseti, skrivar Reuters.

Í avtaluni er eitt ásett eitt loft fyri, hvussu nógv kjarnorkuvápn hesi bæði lond kunnu hava. Eisini er avtala landanna millum eftirlit hjá hvørjum øðrum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. februar 2023

Tók selfie við njósnaraballónini

Amerikanska verjumálaráðið leysgav eina serliga mynd í vikuni

Selfie við njósnaraballón. Legg merki til skuggan av flogfarinum á sjálvari ballónini (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Amerikanska verjumálaráðið hevur leysgivið eina mynd, sum ein flogskipari tók av kinesisku ballónini, sum fyrr í mánaðinum sveimaði tvørtur um USA.

Myndin – ein selfie – er tikin úr einum U-2 njósnaraflogfari meðan ballónin varð fylgd á síni ferð tvørtur um USA. So skjótt ballónin var komin yvir hav aftur, varð hon skotin niður.

Beijing hevur hildið fast um, at talan var um eina veðurballón, sum var farin av kós.

Men Wasington sigur, at var ein partur av eini umfatandi kinesiskari njósningarskipan, skrivar BBC.

Ein talsmaður fyri uttanríkisráðið sigur, at kanningarnar av ballónini vísa, at hon var før fyri at savna inn signal av serligum týdningi.

Ballónin varð fyrstu ferð sædd yvir Alaska 28. januar. Jagaraflogfør hjá North American Aerospace Defense Command (NORAD) – eitt samstarv millum amerikansku og kanadisku loftverjuna – eyðmerktu flúgvandi lutin, men valt varð ikki at skjóta ballónina niður.

Tey vildu ikki skjóta hana niður yvir land orsaka av vandanum fyri, at lutirnir kundu raka sivil fólk og ognir á jørðini.

Eitt embætisfólk greiddi politikarum fyrr í mánaðinum frá, at ballónin var eins høg og Frælsisgudinnan og bar eina last á stødd við eitt jettflogfar.

Myndin, ið varð leyslatin mikudagin, varð tikin dagin fyri, at ballónin varð skotin niður út fyri strondina í South Carolina 4. februar.

Sagt verður, at ballónin fleyg í 60.000 fóta hædd (yvir 18 kilometrar). U-2 flogførini flúgva vanliga í 70.000 fóta hædd, sambært flogverjuni, skrivar BBC.

Hesi flogførini við einum manni umborð, kallað Dragon Lady, vórðu fyrr flogin av fólki frá CIA. Flogskipararnir skulu vera í fullum trýstbúna, eins og rúmdarfólkini brúka.

Leitingin eftir lutunum frá ballónini endaði fríggjadagin. Fleiri partar, herundir sjálv lastin, eru funnir, sambært pressutalskvinnuni hjá Pentagon. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. februar 2023

Svenska kongshúsið: Skurðviðgerðin gekk væl

Carl Gustaf kongur varð mánadagin lagdur undir hjartaskurð. Viðgerðin eydnaðist væl, og skal hann nú hvíla seg komandi vikurnar

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Svenski kongurin, Carl Gustav varð mánadagin lagdur undir hjartaskurð, og skurðviðgerðin eydnaðist væl, upplýsir svenska kongshúsið.

– Skurðviðgerðin gekk væl, og hevur kongurin tað gott. Kongurin letur heilsa og takkar fyri tann stuðulin, hann fekk undan skurðviðgerðini, og er hann sera takksamur fyri svenska heilsuverkið, segði talsfólk hjá kongshúsinum sambært Ritzau.

Kongurin skal nú hvíla seg, og fer ikki at hava almennar uppgávur komandi tvær vikurnar. Áðrenn viðgerðina var boðað frá, at uppgávurnar hjá konginum frá 20. februar til 3. mars vórðu útsettar til seinni í vár.

Carl Gustaf er 76 ára gamal, og í september eru júst 50 ár liðin, síðan hann gjørdist kongur. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. februar 2023

Skotland: Tvey afturat bjóða seg fram at avloysa Sturgeon

Ash Regan, fyrrverandi ráðkvinna og Kate Forbes, núverandi fíggjarmálaráðkvinna skulu kappast við Humza Yousaf, heilsumálaráðharra um at gerast nýggjur fyrstiráðharri

Kate Forbes er millum teirra, ið bjóða seg fram at avloysa Nicola Sturgeon (Mynd: PA Media)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í farnu viku boðaði Nicola Sturgeon frá, at hon leggur frá sær sum skotsk fyrstiráðkvinna og forkvinna í skotska tjóðskaparflokkinum, SNP, og higartil eru trý fólk, ið bjóða seg fram at taka yvir eftir henni.

Fyrstur at bjóða seg fram var Humza Yousaf, heilsumálaráðharri, og síðani hava 48 ára gamla Ash Regan, fyrrverandi ráðharri, og 32 ára gamla Kate Forbes, núverandi fíggjarmálaráðkvinna eisini bjóðað seg fram, skrivar BBC.

SNP hevur upplýst, at flokkurin komandi vikurnar fer at finna nýtt forfólk. Tað verður gjørt við atkvøðugreiðslu millum limirnar í flokkinum, sum endar 27. mars. Valevni skuldu áðrenn fríggjadagin hava tryggjað sær stuðul frá í minsta lagi 100 limum úr 20 ymiskum valdømum fyri at koma á atkvøðuseðilin.

Nicola Sturgeon verður sitandi sum floksleiðari og fyrstaráðkvinna, til eftirfólk hennara er funnið.

Sturgeon: Fari ikki at peika á nakran

Nicola Sturgeon sigur í samrøðu við BBC, at tað nú er upp til limirnar í SNP at avgera, hvør eftirfylgjari hennara verður, og ætlar hon sær ikki alment at peika á nakað valevni.

Tað hevði ikki verið rættvíst ella hóskandi, sigur hon.

– Eg havi bert eina atkvøðu eins og allir hinir limirnir í SNP.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. februar 2023

Frá Ishkov til Putin: Okkara sál og hjørtu gráta við Ukraina

Eg haldi ikki, at orð kunnu lýsa tað, sum hendir í Ukraina. Tað er harðrendur tramansskapur. Bæði vreiði og tregi bilgist inni í mær

(Mynd: Bjarni Árting Rubeksen / KVF)

SkrivaÐ:

Aksel V. Johannesen, løgmaður

TÍÐARGREIN - 24. februar 2023

Í november 1977 vitjar ein eldri maður fleiri flakavirkir kring landið. Serliga Polarfrost í Vági hugtekur hann. Hetta er ikki fyrstu ferð, at sovjetiski fiskimálaráðharrin vitjar í Føroyum. Eisini í 1964 hevur hann verið á oyggjunum.

Alexander Ishkov er ikki ørindaleysur. Eftir at fiskimarkið er flutt út á 200 fjórðingar, vil hann vinna stóra Sovjetsamveldinum møguleikan at fiska svartkjaft í føroyskum sjógvi. Afturfyri skulu føroysk skip sleppa at fiska tosk og rækjur í Barentshavinum.

Tað er einki minni enn ein stórpolitisk hending, tá ið Atli P. Dam, løgmaður, og Alexander Ishkov, sovjetiskur fiskimálaráðharri, undirskriva ein sáttmála í 1977, sum gerst bulurin undir okkara skipaða fiskiveiðusamstarvi við Sovjet og seinni Russland.

Eftir at partarnir hava undirskrivað sáttmálan í Tinganesi, verður Ishkov endurgivin fyri at siga, at nýggi sáttmálin millum Føroyar og Russland ikki bara snýr seg um fisk, men eisini um ”sál og hjarta fólksins”.

Sálin og hjartað hjá føroyska fólkinum hevur grátið seinasta árið.

Í dag er eitt ár síðani harðrenda og púra óskiljandi álopið hjá Russlandi á Ukraina. Álopið hóttir okkara søguliga sterka samstarv og samvinnu við Russland. Í nógv ár hava vit samstarvað væl við russar, men tá ið eitt stórveldi púra fyrilitarleyst leggur á eitt frælst grannaland, ja, so gerst okkara samstarv tvørligt.

Ræðuleikarnir í Ukraina
Eg haldi ikki, at orð kunnu lýsa tað, sum hendir í Ukraina. Tað er harðrendur tramansskapur. Bæði vreiði og tregi bilgist inni í mær. Íbúðarblokkar, skúlar og sjúkrahús verða bumbað. Hvønn dag doyggja vaksin og børn. Og hvønn dag mugu grátandi børn og konur veittra pápum og monnum farvæl, sum av øllum alvi vilja verja sítt heimland. Átta milliónir fólk eru flýdd frá húsi og heimi til annan bústað í krígsherjaða Ukraina. Umleið átta milliónir ukrainar hava kent seg noyddar at flýggja úr landinum til onnur lond.

Hetta er helst tann størsti mannaskapti sorgarleikurin í Evropa, síðani seinna veraldarbardaga.

Russiska innrásin er ikki bert eitt álop á Ukraina, men eitt harðhjartað álop á friðin í Evropa. Eitt álop á fólkaræðið. Og eitt álop á tey grundleggjandi virði, vit standa saman um.

Føroyar hava staðið øksl við øksl við restini av vesturheiminum. Vit taka undir við og kenna okkum aftur í teirri samfelagsskipan, sum okkara sameindu standa fyri: fólkaræði, virðing fyri altjóða lóg, friði og stabiliteti.

Vit fordøma atgerðirnar hjá Russlandi upp á tað harðasta. Eitt einmælt løgting hevur samtykt at seta revsitiltøk í verk ímóti Russlandi. Skjótt verða revsitiltøkini á ikki-yvirtiknum málsøkjum eisini sett í verk. Fyri fyrstu ferð nakrantíð hava Føroyar tikið ímóti flóttafólkum, og fleiri ukrainsk børn ganga nú í føroyskum fólkaskúlum kring landið.

Landsstýrið læt herfyri sjey milliónir krónur í neyðhjálp til Ukraina. Hetta er størsta einstaka upphæddin, sum Føroyar nakrantíð hava latið í neyðhjálp. Eisini hava privatir felagsskapir gjørt eina rúgvu fyri at lata hjálp til Ukraina.

Í heimliga kjakinum síggja vit ferð eftir ferð, at summi vilja gera okkara viðurskifti við Russland frameftir til ein spurning um, hvussu lítið ella nógv onnur lond gera. Í mínum hugaheimi er hetta als ikki kjarnin í málinum.  Fyri okkum í Føroyum eigur tað at snúgva seg um at gera tað rætta. Og vit eiga at taka okkara egnu støðu.

Nýtt handilspolitiskt tíðarskeið
Vit eru á einum vegamóti. Í nýggjársrøðu mínari gjørdi eg greitt, at vit mugu siga frá.

Tað krevur nakað at taka støðu. Tað kostar at verja rættvísi. Men eg eri ikki eina løtu í iva um, at vit eisini megna tað.

Eg eri sannførdur um, at heimurin er í holt við at flyta seg inn í eitt nýtt handilspolitiskt tíðarskeið.

Kríggið í Ukraina vísir týðuliga at gamli lærusetningurin, um at samhandil økir um samljóð og samstarv millum lond, av álvara verður boðin av. Tíðirnar eru broyttar.

Tað er líkt til, at vit flyta okkum inn í eitt tíðarskeið, har lond og fyritøkur aftra seg við at gerast ov sárbær á ótryggum marknaðum, har handilssambondini við eitt kunnu verða kvett. Hetta fer møguliga at merkjast á útflutningsvirðinum hjá londum og á botnlinjuni hjá fyritøkum, men hesin prísur er verdur at rinda fyri tryggleika, stabilitet og mótstøðuføri.

Nýggja handilspolitiska tíðarskeiðið fer helst at krevja, at vit í felag leggja um. At okkara dugnaligu útflytarar troyta aðrar marknaðir.

Vit í landsstýrinum royna stútt og støðugt at lata fleiri dyr upp.

Eg vænti, at okkara samhandil við ES, USA, Japan og Suðurkorea fer at økjast munandi komandi árini. Tað gongur støðugt fram á at styrkja um okkara samstarv við ES. Vit eru bjartskygd um framstig í okkara viðurskiftum við ES. Eisini er samstarvið við USA í stórari menning. Alt hetta ger meg vónríkan, nú fleiri fyritøkur hava stórar avbjóðingar í Russlandi.

Tosa við einari rødd
Tað eru nógv ár síðani, at Alexander Ishkov vitjaði í Føroyum. Samstundis gjørdist vitjanin eitt startskot til eitt støðugt samstarv við Russland.

Harðhjartaða framferðin hjá stjórnini hjá Putin í Ukraina eigur at fáa okkum øll at steðga og viðgera okkara støðu. Longu nú er stórur partur av okkara samvinnu steðgaður.

Spurningurin er so, hvat vit gera við okkara fiskiveiðusamstarv við Russland.

Landsstýrið greinar í løtuni øll okkara viðurskifti við Russland í mun til heimspolitisku støðuna. Greiningin er grundarlagið undir einari ætlan fyri føroyskan uttanríkispolitikk, sum vit kunnu standa saman um og byggir á okkara virðir sum fólk. Føroyar mugu tosa við einari rødd í uttanríkispolitikki og taka okkara ábyrgd í heiminum.

Skjótt fyriliggur ein niðurstøða, har vit mugu gera upp við okkum sjálvi, hvørja kós vit velja.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. februar 2023