Samgongan í fríum falli

Tað er serliga Javnaðarflokkurin, sum fær ein frammaná, vísir nýggj veljarakanning hjá Portalinum

Aksel V. Johannesen, løgmaður, hevur okkurt at hugsa um. Nýggjasta veljarakanning gevur samgonguni ein veruligan frammaná (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Veljarin er als ikki nøgdur við avrikið hjá sitandi landsstýrissamgongu. Javnaðarflokkurin, Tjóðveldi og Framsókn fáa ein rættiliga frammaná í veljarakanningini, sum Portalurin kann kunngera í dag.

Samgonguflokkarnir missa ikki færri enn seks tingsessir tilsamans. Hinvegin kunnu Fólkaflokkurin og Sambandsflokkurin tveireinir skipa nýggja samgongu, enntá við størri meiriluta enn teir tríggir núverandi samgonguflokkarnir hava.

Tað er serliga Javnaðarflokkin, sum tað gongur útyvir í nýggjasstu kanningini.

Úr 9 niður í 5 sessir

Kanningin vísir, at um val var í dag, so hevði Javnaðarflokkurin fingið 14,5 prosent av atkvøðunum, hevði verið fjórðstørsti flokkur, og fingið fimm sessir í løgtinginum. Tað er fýra færri enn nú. Lutfalsliga afturgongdin hevði verið 12,1 prosentstig.

Eisini hinir samgonguflokkarnir, Tjóðveldi og Framsókn, ganga aftur og missa ein tingsess hvør. Tjóðveldi niður í fimm og Framsókn niður í tveir tingsessir.

Tjóðveldi otar seg fram um Javnaðarflokkin, og hevur nú 14,8 prosent av atkvøðunum, sum er ein afturgongd á 2,9 prosent stig í mun til valið í desember 2022.

Framsókn fær 7,3 prosent av atkvøðunum, sum er ein lutfalsliga lítil afturgongd á 0,3 prosentstig, men nóg stór afturgongd til at missa tað síðstvalda tingfólkið sambært hesi kanningini.

Veljararnir flokkast um Fólkaflokkin við Beini Johannsen sum formanni. Triðji hvør veljari sigur seg nú fara at seta krossin við lista A (Mynd: Jens Kr. Vang)

Triði hvør velur lista A

Heilt stóri vinnarin í kanningini er Fólkaflokkurin, sum hevur eina óvanliga stóra framgongd á heili 15,1 prosentstig, úr 18,9 til 34,0 prosent. Tað vil siga, at meira enn triði hvør veljari nú sigur seg fara at velja Fólkaflokkin. Tað er ein søgulig stór undirtøka hjá einum flokki í Føroyum.

34 prosent gevur Fólkaflokkinum triðja hvønn sess í tingsalinum. 11 tingsessir er fimm fleiri enn nú.

Ongantíð fyrr, síðan Portalurin og Spyr.fo fór undir at samstarva um veljarakanningar, hevur ein flokkur fingið so stóra undirtøku, sum Fólkaflokkurin stendur at fáa nú.

Tá tað stóð allarbest til í veljarakanningunum hjá Javnaðarflokkinum undan seinasta vali, kom flokkurin upp á 32,5 prosent í veljarakanning. Tað var í desember 2021. Hesi árini hevur tað eisini einans verið Javnaðarflokkurin, ið hevur fingið oman fyri 30 prosent í veljarakanning.

Fólkaflokkurin vinnur í Havn

Óvanliga stóra undirtøkan hjá Fólkaflokkinum sæst eisini í, at í seinastu veljarakanning hjá Portalinum, sum varð gjørd 13. mars, fekk Fólkaflokkurin 27,0 proent av atkvøðunum. Sostatt er flokkurin gingin fram við heili 7 prosentstigum upp á tveir og ein hálvan mánað – hetta er eisini ein heilt óvanliga stór veljaraflyting upp á so stutta tíð.

Hyggja vit eitt sindur djypri niður í kanningina, so síggja vit, at Fólkaflokkurin nú er nógv tann sterkasti flokkurin í Suðurstreymi/Tórshavnar kommunu, eitt øki, sum annars hevur verið mett sum eitt trupulleiki hjá Fólkaflokkinum.

Fjórði hvør veljari í Tórshavnar kommunu sigur seg nú fara at atkvøða fyri Fólkaflokkinum, sostatt er flokkurin tvífaldaður í høvuðsstaðarøkinum í mun til seinasta, har tað eisini er Javnaðarflokkurin, sum er stóri taparin.

Og í restini av landinum eru tað yvir 40 prosent, sum fara at seta krossin fyri Lista A.

Sambandið minkandi undirtøku

Nýggjasta veljarakanningin gevur Sambandsflokkinum 22,2 prosent av atkvøðunum og 8 tingfólk, eitt meir enn í løtuni. Tað er ein framgongd á 2,3 prosentstig í mun til seinasta val og ein tingsess meira.

Her er vert at leggja til merkis, at hóast Sambandsflokkurin hevur ligið støðugt á 8 tingsessum tær seinastu kanningarnar, so gongur flokkurin nú aftur í mun til tær báðar undanfarnu kanningarnar, tá undirtøkan hevur verið 23 prosent og omanfyri.

Teir smáu vaksandi undirtøku

Miðflokkurin stendur í nýggjastu kanningini at fáa 5,9 prosent av atkvøðunum, sum er ein afturgongd á 0,6 prosentstig í mun til seinasta val, og flokkurin varðveitir sínar tveir tingsessir.

Hóast báir teir smáu flokkarnir á tingi ganga eitt sindur aftur í mun til seinasta val, so standa bæði Framsókn og Miðflokkinum seg nú rættiliga væl betri, enn teir hava gjørt í undanfarnu kanningum. Í seinasstu kanning fekk Framsókn 4,9 og Miðflokkurin 4,6 prosent.

So núverandi undirtøkanupp til ávikavist 7,3 og 5,9 prosent er ein lutfalsliga stór framgongd.

Sjálvstýri hinvegin, hevur ongantíð ligið so lágt sum nú. Tað eydnaðist Spyr.fo at finna so mikið av sjálvstýrisveljarum hesaferð, at tað svarar til 1,2 prosent. Tað er tað lakasta, sum flokkurin hevur fingið í kanning íðan 2018.

500 fólk vórðu mánakvøldið spurd um hvønn flokk tey fóru at velja. Heili 15 prosent av teimum spurdu høvdu ikki tiki støðu, 3,3 prosent søgdu, at tey fóru at atkvøða blankt og 1,2 prosent søgdu, at tey ikki fóru á val. Óvissan í kanningini er upp í 3,5 prosent.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2025

Løgmaður fær ivasom skoðsmál frá veljarunum

Vit hava biðið veljararnar meta um avrikið hjá løgmanni á fýra týðandi økjum - dómurin er: Undir miðal

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað er ikki bara undirtøkan til Javnaðarflokkin, sum er avbjóðingin hjá Aksel V. Johannesen, floksformanni, í løtuni.

Veljarin gevur honum heldur ikki bestu skoðsmálini, tá spurt verður um, hvussu fólk halda, at hann hevur megnað sína uppgávu sum løgmaður.

Í sambandi við veljarakanningina, sum varð gjørd mánakvøldið, settu vit eisini veljarunum nakrar ítøkiligar spurningar um, hvussu tey halda at løgmaður hevur klárað seg.

Veljararnir høvdu fimm svarmøguleikar: 1 sera illa, 2 illa, 3 hvørki væl ella illa, 4 væl og 5 sera væl. Sostatt er skal umdømið upp á trý fyri at hava klárað seg miðal.

(Savnsmynd)

Neyðugar avgerðir: 2,50

Ein av spurningunum ljóðar: Hvussu megnar løgmaður at taka neyðugar averðir?

Her heldur ein góður helmingur av teimum spurdu (52%), at løgmaður hevur klárað seg illa, harav 20 prosent halda, at hann hevur klárað tað ‘heilt illa’. Meðan 20 prosent halda at hann hevur klára seg ‘væl’ (17%) ella ‘sera væl’ (3%). Størsti partur svarar tó hvørki, gerst samlaði karakterurin 2,5.

Tá hugt verður eftir politiska hugburðinum hjá veljarunum her, er mest áhugavert at hyggja eftir, hvat javnaðarveljarar halda. Millum veljararnar, sum siga seg fara at velja Javnaðarflokkin, fær løgmaður karakterin 3,71, altso væl yvir miðal.

Men hyggja vit eftir teimum veljarunum, sum siga, at tey valdu Javnaðarflokkin seinast, so kemur løgmaður ikki upp á miðal, hann fær 2,98. 38 prosent av hesum veljarum halda løgmann hava klárað seg ‘illa’ ella ‘sera illa’.

(Mynd: Jóanis Albert Nielsen / jn.fo)

Lurta eftir og skilja fólk: 2,52

Ein rættiliga viðkomandi spurningur fyri veljaran ljóðar soleiðis: Hvussu dugir løgmaður at lurta eftir og skilja fólkið í Føroyum?

Her er karakterurin eitt sindur frægari, 2,52. Her eru tað eisini 52 prosent, sum halda at løgmaður hevur klárað seg illa. Men her eru fleiri enn í undanfarna dømi, sum siga løgmann klára seg ‘sera illa’ – 24 prosent, meðan 28 prosent siga ‘illa’.

Harðasta dóm her fær fær løgmaður frá fólkafloks- og sambandsveljarunum, 2,05, meðan javnaðarveljararnir eru á 3,88. Tey, sum valdu Javnaðarflokkin seinast geva her løgmanni 3,06.

(Mynd: Sverri Egholm)

Skapa semju og samstarv: 2,55

Vit settu eisini veljarunum henda spurningin: Hvussu megnar løgmaður at skapa semju millum politisku flokkarnar?

Aftur her er úrslitið eitt vet frægari, 2,55. Nú er tað akkurát 50 prosent av teimum spurdu, sum halda at løgmaður hevur klárað seg ‘illa’ (32%) ella ‘sera illa’ (18%). 20 prosent halda hann hava klárað seg ‘væl’ (18%) og ‘sera væl’ (2%).

Veljararnir hjá Fólkaflokkinum eru harðastir í sínari meting her, 2,08. Hyggja vit at veljarunum hjá samgonguni, so geva javnaðarveljararnir, sum vera mann, besta karakter, 3,62, meðan veljararnir hjá Tjóðveldi siga 3,03 meðan veljararnir hjá Framsókn ikki tykjast heilt nøgdir við samstarvið, tey geva løgmanni undir miðal, 2,64.

(Mynd: Sverri Egholm)

Umboða Føroyar: 2,83

Fjórði spurningurin ljóðar soleiðis: Hvussu dugir løgmaður at umboða Føroyar úteftir?

Her skorar løgmaður best. Samlaði karakterurin nærkast miðal, 2,83.

Her eru andstøðu veljararnir eitt sindur mildari í dømingini av løgmanni, meðan veljararnir hjá øllum trimum samgonguflokkunum halda løgmann hava klárað seg yvir miðal á hesum økinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2025

Semja um talgildu koyrikortini

Skjótt kunnu føroyingar brúka sítt talgilda koyrikort í Danmark, og vónandi er hetta fyrsta stig til, at føroyska talgilda koyrikortið eisini kann verða viðurkent í øðrum ES-londum, sigur landsstýrismaðurin við samferðslumálum

Thomas Danielsen, ferðslumálaráðharri og Jóhan Christiansen, landsstýrismaður við samferðslumálum (Mynd: Fiskivinnu- og samferðslumálaráðið)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Skjótt verða føroysku talgildu koyrikortini eisini galdandi í Danmark.

Bæði Danmark og Føroyar hava talgild koyrikort, og Thomas Danielsen, danski ferslumálaráðharrin og Jóhan Christiansen, landsstýrismaður við samferðslumálum eru nú samdir um, at koyrikortini skulu verða galdandi tvørturum landamørkini, boðar danska ferðslumálaráðið frá í tíðindaskrivi.

– Tað skal vera lætt at brúka sítt talgilda koyrikort, uttan mun til, um mann er í Danmark ella í Føroyum. Tað ger gerandisdagin lættari hjá nógvum, sigur Jóhan Christiansen, landsstýrismaður í samferðslumálum.

– Vónin er eisini, at hetta er fyrsta stig til, at føroyska talgilda koyrikortið kann verða viðurkent í øðrum ES-londum, sigur Jóhan Christiansen í tíðindaskrivi frá danska samferðslumálaráðnum, sigur hann.

Thomas Danielsen, danskur ferðslumálaráðharri sigur, at Føroyar og Danmark hava eitt sera gott og tætt samstarv, og er tað tí natúrligt, at londini viðurkenna talgildu koyrikortini hjá hvørjumøðrum.

– Vit hava funnið eina praktiska loysn uppá tað, og so skjótt reglurnar eru broyttar, kunnu bilførarar úr bæði Føroyum og Danmark frítt brúka teirra talgildu koyrikort, sigur hann.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2025

Føroyar ábyrgdina av málsøkinum loftferðsla

Ábyrgdin fyri loftferðsluøkinum verður yvirtikið í stigum í samstarvi millum danskar myndugleikar og Føroya landsstýri

Sirið Stenberg, landsstýriskvinna við uttanríkis- og vinnumálum, og Thomas Danielsen, danskur samferðslumálaráðharri

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Ein felags yvirlýsing um stigvísa yvirtøku av málsøkinum loftferðsla er komin undir land. Ábyrgdin fyri loftferðsluøkinum verður yvirtikið í stigum í samstarvi millum danskar myndugleikar og Føroya landsstýri.

Føroya landsstýri ætlar, at málsøkið loftferðsla verður tikið á føroyskar hendur. Loftferðsla er tøkniliga krevjandi øki, og tí hava landsstýrið og danska stjórnin avtalað, at yvirtøkan verður framd í stigum.

– Við yvirtøkuni av málsøkinum loftferðsla síggja vit fram til at taka á okkum alla ábyrgdina av einum av teimum stóru málsøkjunum, sum Danmark enn umsitur. Stigvísa yvirtøkan verður framd við fyriliti fyri flogtrygd og altjóða samstarvi, sigur Sirið Stenberg, landsstýriskvinna við uttanríkismálum.

Danmark hevur ábyrgdina fyri loftferðslu í Føroyum, men síðani 2005 hevur verið arbeitt við at flyta málsøkið á føroyskar hendur.

– Vit halda, at føroyingar duga best at røkja føroysk viðurskifti, og tí hava vit arbeitt fyri at ábyrgdin fyri loftferðsluni verður flutt føroyskum myndugleikum. Við avtaluni um yvirtøku eru vit frá danskari síðu til reiðar at samstarva um yvirtøkuna av tøkniliga málsøkinum, sigur Thomas Danielsen, danskur samferðslumálaráðharri.

Til tess at yvirtaka málsøkið í stigum krevst lógarbroyting, sum samferðslumálaráðharrin ætlar at leggja fyri Fólkatingið í komandi tingsetu. Afturat hesum skal líknandi lógarbroyting gerast í Føroyum, eins og føroyskir og danskir myndugleikar í felag gera eina tíðarætlan fyri stigvísu yvirtøkuni.

Aftur at hesum verður settur ein arbeiðsbólkur við føroyskum og donskum umboðum, sum fylgja við yvirtøkugongdini og tryggja framdrátt, samskipan og neyðuga vitanarskiftið, skrivar Uttanríkis- og vinnumálaráðið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2025

Fornfrøðiligur útgrevstur á Sondum á Sandi

Havið hóttir fornminnini á Sondum á Sandi. Ytst á bakkatromini stendur eitt søguligt gróthús. Í bakkanum undir gróthúsinum eru bústaðarleivdir frá miðøld og víkingatíð, sum eru í vanda fyri at máast burtur

 

SkrivaÐ:

Innsent

Gróthúsið ytst á bakkanum er nú so hótt, at avgjørt er at taka tað niður og endurreisa tað nakrar metrar longur inni í lendinum. Landsverk og Tjóðsavnið hava í nøkur ár samstarvað um at gera bakkaverjur, har fornminni eru hótt.

Í hesum sambandi varð ein fyribils verjugarður bygdur undir søguliga gróthúsinum. Hesin verjugarður er nú við at rapa og má takast niður aftur. Hetta arbeiðið er farið í gongd, so at klárt er at fara undir fornfrøðiliga útgrevsturin í komandi viku.

Í juni verður fornfrøðiligur útgrevstur á Sondum. Útgrevsturin av bakkanum er eitt samstarv millum fornfrøðideildina á Tjóðsavninum og granskarar frá Aarhus Universiteti. Afturat sær hava granskararnir 14 fornfrøðilesandi við sær frá Aarhus Universiteti.

Búsetingin er áður kannað við smærri royndarútgrevstrum í bakkanum, bæði í 1994 og aftur í 2006–2007, tá C-14 royndir vórðu tiknar. C-14 tíðarfestingar av byggkornum, funnin undir víkingaldar langhúsi, vístu á, at fólk hava vitjað í oyggjunum millum ár 300 og 500 og millum 500 og 700, altso minst 300 ár áðrenn norrøna landnámið um ár 800.

Endamálið við útgrevstrinum er at fáa meira vitan um fornminnini á staðnum, áðrenn tey fara í havið. Útgrevsturin kann geva eina betri fatan av fyrstu norrønu búsetingunum í Føroyum og útbreiðsluni í Norðuratlantshavi – kanska eisini av eldri vitjanum áðrenn víkingatíð í oyggjunum.

Í fornfrøðiliga útgrevstrinum verða nýggir náttúruvísindaligir arbeiðshættir og betri tíðfestingarhættir brúktir, sum vónandi geva nýggjar upplýsingar um fyrstu búsetingarnar í Føroyum. Hetta eru hættir, sum Aarhus Universitet hevur granskarar og serstakar starvsstovur til.

Eitt annað týdningarmikið endamál við útgrevstrinum er at skúla fornfrøðilesandi frá Aarhus Universiteti í føroyskari fornfrøði, umframt at geva teimum møguleika at arbeiða í Føroyum saman við starvsfeløgum frá Tjóðsavninum.

Tað er Tjóðsavnið, ið stendur fyri útgrevstrinum á Sondum. Fólkini frá Aarhus Universiteti koma við Norrønu sunnudagin. Smyril Line hevur stuðlað ferðini. Tey steðga í tríggjar vikur.

Kelda: Tjóðsavnið

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2025

Løgreglan: Teldusníkar gera um seg á Facebook og Messenger

Ávarað verður um teldusníkar sum biðja um telefonnummar frá fólki

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ver eyka kritisk/ur, um tú fært eini boð á Messenger frá einum vini, sum biður um títt telefonnummar! Hetta hevur hjá fleiri fólkum víst seg at vera boð frá teldusníkum.

Tað sigur løgreglan í ávaring.

Boðini eru skrivaði á góðum føroyskum máli, og tí er torført at leggja til merkis, at talan er um boð frá óreiðiligum fólkum. Síðani eru fleiri boð farin víðari frá móttakaranum, og onkur hevur mist atgongd til sín facebook-vanga.

Hevur tú illgruna til, at okkurt er ófatt? Skift alt fyri eitt loyniorðini til Facebook og teldupost, eru ráðini.

Minst eisini til, at tú ongantíð mást útflýggja tíni loyniorð ella gjaldkortsupplýsingar á sosialum miðlum.

Farna vikuskiftið fekk Føroya Politi fleiri fráboðanir um teldusníking á Facebook og Messenger.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mai 2025

Eitt-árs fongsulsrevsing og útvísing fyri ógvusligt álop

32-ára gamli maðurin av Filipsoyggjunum hevur skotið dómin inn fyri landsrættin, veit Kringvarpið. Hann er í Føroya rætti dømdur fyri serliga grovan, ráan ella vandamiklan harðskap

Tað kundi prógvast - millum annað við vakmyndatóli - at 32-ára gamli maðurin hevði lagt álopið til rættis (Mynd: Føroya Rættur)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tað var í november 2024, at ein maður leyp á ein annan í Skálafirði - við knívi. 

Tann órættaði slapp við lívinum, meðan hin, ein 32-ára gamal maður við uppruna í Filipsoyggjunum, varð varðhaldsfongslaður fyri drápsroynd.

Hann hevur síðani sitið í varðhaldi, og í vikuni fall dómur í Føroya Rætti í málinum.

Sambært Kringvarpinum eitur dómurin treytaleysa fongsulsrevsing í eitt ár, umframt at persónurun skal vísast av landinum. Hetta er fyri:

- Serliga grovan, ráan ella vandamiklan harðskap og ólógliga inntreinging í Skálafirði 21. november í fjør.

Katrin Thorsvig Hansen, høvuðsákæri hjá løgregluni, hevur sagt, at eitt ár er umleið tað, sum ákæruvaldið kravdi fyri brotsverkið.

Tað kundi prógvast - millum annað við vakmyndatóli - at 32-ára gamli maðurin hevði lagt hetta til rættis. Millum annað við at keypa knív, kikara og eina tasku.

Dømdi maðurin noktar seg tó sekan í málinum, sum nú verður skotið inn fyri landsrættin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2025

Føroyar hava framvegis hægsta vinnutíttleika í Evropa

Seinastu árini hevur vinnutíttleikin ligið støðugt millum 83 og 85 prosent, og í 2024 var vinnutíttleikin millum tey 15 til 74 ára gomlu í Føroyum 85 prosent

(Savnsmynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Føroyar hava framvegis hægsta vinnutíttleikan í Evropa.

Seinastu árini hevur vinnutíttleikin, sum telur hvussu stórur partur av fólkinum er í arbeiðsmegini, ligið støðugt millum 83 og 85 prosent, og í 2024 var vinnutíttleikin millum tey 15 til 74 ára gomlu í Føroyum 85 prosent.

Næsthægsti vinnutíttleikin í Evropa var í Íslandi - 80 prosent.  Í Svøríki og Danmark var vinnutíttleikin 74 prosent, meðan hann var 73 prosent í Noregi, skrivar Hagstovan.

Vinnutíttleikin í Føroyum er hægstur í Evropa, bæði hjá monnum og kvinnum, og sermerkt fyri vinnutíttleikan í Føroyum samanborið við onnur lond er, at munurin millum kynini er sera lítil.

Vinnutíttleikin hjá monnum og kvinnum í Føroyum er ávikavist 87 prosent og 83 prosent.

Vinnutíttleikin í Føroyum er hægri í nærum øllum aldursbólkum samanborið við Ísland, Danmark og ES.

Millum tey 15 til 20 ára gomlu er vinnutíttleikin 73 prosent í Føroyum. Til samanberingar er hann í Íslandi 70 prosent, í Danmark 57 prosent og í ES 20 prosent.

Millum tey 65 til 69 ára gomlu er vinnutíttleikin 67 prosent. Hjá 70 til 74 ára gomlum er hann 33 prosent, sum er meira enn tvífaldað av vinnutíttleikanum í Íslandi og Danmark, skrivar Hagstovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mai 2025

Næstan 1,8 milliónir krónur savnaðar inn til Megd

Tað fer at koma nógvum føroyingum til góðar, at feløgini í Megd fáa eitt sindur meira at arbeiða við, segði ein takksom forkvinna, Ruth Thomsen

Óluva Zachariassen og Kári Sólstein (Skíggjamynd: Kvf)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Sunnukvøldið var landsinnsavning fyri Megd. Tiltakið varð skipað sum ein sjónvarpssending, sum vit kenna tað frá øðrum innsavningum við vinningum og tónleikaframførslum.

Tá klokkan var níggju vóru 1.797.330 krónur savnaðar inn.

- Heilt fantastiska flott. Túsund takk, vóru orðini frá Ruth Thomsen, forkvinnu í Megd.

Ruth Thomsen (Skíggjamynd: Kvf)

Hon nevndi eisini virði av teimum kunnandi innsløgunum sum vóru gjøgnum kvøldið.

- Tað eru nokk fleiri kring landið, sum ikki hava vitað tað stóra um hvat hesi ymisku feløgini hjá Megd gera og hvat tað snýr seg um. So eg vænti tað eru nógv, sum eru blivin klókari í kvøld, og tað er umráðandi.

Pengarnir verða býttir millum øll 24 limafeløgini í Megd.

- Og eg ivist slett ikki í, at tað fer at koma øgiliga nógvum føroyingum til góðar at feløgini fáa eitt sindur meira at arbeiða við, segði Ruth Thomsen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2025

Samlaða avlopið hjá Nes kommunu var yvir tríggjar milliónir

Inntøkurnar og úrslitið fyri 2024 sum heild var væl betri enn væntað. Stórur partur av játtaðu íløgunum varð ikki brúktur

Í 2023 var undirskot á átta milliónir (Mynd: nes.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Á almennum fundi mánadagin varð ársroknskapurin hjá Nes kommunu fyri 2024 samtyktur. Kommunan staðfestir, at samlaðu inntøkurnar fyri 2024 vóru væl hægri enn roknað varð við í fíggjarætlanini.

- Skattainntøkan hjá kommununi í 2024, eftir frádrátt av rentustuðli, var 86,1 milliónir krónur, sum er 5,2 mimilliónir hægri enn í 2023. Í fíggjarætlanini fyri 2024 varð roknað við eini nettoskattainntøku á 80,3 milliuónir krónur. Sostatt blivu samlaðu inntøkurnar í 2024 5,8 milliónir betri enn mett.

Samlaðu rakstrarútreiðslurnar í 2024 vóru 73 milliónir krónur, ið er 6,3 milliónir krónur meira enn í 2023. Í játtanini fyri 2024 varð roknað við einari samlaðari rakstrarútreiðslu á 73,0 milliónir. Sostatt blivu samlaðu útreiðslurnar í 2024 áleið sum mett í fíggjarætlanini.

- Rakstraravlopið áðrenn íløgur var 12,0 millió, mótvegis 13,5 milliónir í 2023. Í fíggjarætlanini var roknað við einum avlopi áðrenn íløgur uppá 6,1 milliónir krónur Rakstraravlopið áðrenn íløgur varð sostatt 5,9 mió. kr. betri enn mett í fíggjarætlanini.

Samlað yvirskot á yvir tríggjar milliónir

Nes kommuna nýtti ikki ein stóran part av íløgukarminum, sum annars var játtaður.

- Samlaðu íløgurnar í 2024 vóru 8,7 milliónir krónur netto. Í fíggjarætlanini og eykajáttanum varð roknað við nettoíløgum á 24,1 milliónir krónur. Íløgurnar í 2024 vóru sostatt 18,5 milliónir lægri enn játtað. Størsti parturin av íløgunum, ið ikki vóru nýttar í 2024, verða fluttar til 2025.

Samanlagt vísti roknskapurin avlop á 3,3 milliónir krónur í árinum. í 2023 var talan um eitt undirskot á 8,1 millónir krónur.

Nettoskuldin hjá Nes kommunu við ársenda 2024 var 32,9 milliónir krónur. Hetta er tó væl undir skuldarmarkið - 35,3 prosent av eini skattaálíkning.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2025

Fingu 238 lomvigaregg í Lonini

- Seinast, vit vóru her og rændu lomvigaregg, var hin 5. juni í 2010, og tá fingu vit 212 egg í somu sigum sum fríggjadagin

(Mynd: Sands kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað er ein gomul kunngerð galdandi, sum loyvir Tjóðsavninum at veita loyvi til at ræna lomvigaregg í fuglabjørgum í ávísum støðum um landið.

Men, hóast skipað feløg og einstaklingar fleiri ferðir hava søkt um loyvi at ræna, hevur tað ikki eydnast at fáa hetta loyvi – ikki fyrr enn í ár, skrivar Sands kommuna.

Í ár fekk Lonafelagið, sum varðar av Lonini vestantil á Sandoynni, loyvi at gera nakrar royndir at finna út av, hvussu vorðið er við lomviganum í økinum.

Tjóðsavnið gekk umsíðir umsóknini á møti og minti á treytirnar, sum eru við loyvinum, har tað eitt nú skal fráboðast, hvussu nógv egg eru rænd í vertíðini.

Farna fríggjadag vóru fólk í Lonini og rændu lomvigaregg, og samlaða talið av eggum henda dagin gjørdist 238, sum verður hildið at vera eitt hampiliga gott tal, nú ræningin var so tíðliga.

- Seinast, vit vóru her og rændu lomvigaregg, var hin 5. juni í 2010, og tá fingu vit 212 egg í somu sigum sum fríggjadagin – ella í umleið einum fjórðingi av samlaðu Lonini.

Fólk, sum vóru við í Lonini, siga, at hesaferð varð farið lutfalsliga tíðliga at ræna fyri at tryggja sær, at lomvigin verpur uppaftur, soleiðis sum vanligt er.

Roknast kann við, at enn meira hevði verið vorpið og fleiri egg kundu verið fingin, um nakrir dagar vóru gingnir aftrat, áðrenn farið varð at ræna.

- Vit vóru 15 fólk við henda dagin, harav eini átta ung, og fleiri sluppu niður í Lonina, eins og onkur slapp niður fyrstu ferð.

Loyvið, sum Lonafelagið hevur fingið frá Tjóðsavninum, er galdandi til og við hin 8. juni, men ivasamt er, um farið verður avstað aftur.

Kanska verður tað ein túrur aftrat.

- Tað er eisini eitt loft fyri, hvussu nógv egg vit kunnu taka, og nøkur av eggunum eru latin til kanningar, siga fólk, sum vóru við henda dagin.

Úr bakkanum og niður í sjógvin, har Lonin er, eru stívliga 300 metrar, og lomvigin er sjófuglurin, sum reiðrast niðast í berginum.

- Henda dagin vóru vit millum 220 og 250 metrar niðri, tá sigið var longst. Línan verður drigin við spæli, sum stendur í spælhúsi uppi á bakkanum.

Leggjast kann aftrat, at tað er munur á at skjóta eina lomvigi – og so at taka nøkur lomvigaregg í berginum við fleiri árum ímillum, soleiðis sum tað hevur verið nú í mong ár.

Rænir tú eitt lomvigaregg, verpur lomvigin vanliga uppaftur, men ein lomvigi, sum verður skotin, verpur ongantíð aftur.

Ræning hevur altíð verið ein partur av siðaarvinum í Sandoynni, men eingin verður yngri, og verður eingin túrur gjørdur, sum hesaferð, doyr hesin partur av siðaarvinum burtur.

Tað ger ikki Føroyar ríkari.

Lonafelagið fegnast um møguleikan at gera hesa royndina, og felagið fegnast eisini um, at hóast tíðliga í verpingartíðini, var væl vorpið.

Millum fólk, sum vóru við í ræningini fríggjadagin, vóru eitt nú Sjúrður Joensen, Sjúrður í Koltri, róptur, og Jens-Kjeld Jensen, fuglakennari í Nólsoy.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2025

Hakin settur í til røktarheimið í Stórubrekku

Nýggja røktarheimið fer at kosta knappar 300 milliónir krónur og verður væntandi liðugt í seinnu helvt av 2027

Elsa Berg, borgarstjóri (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Týsdagin setti Elsa Berg, borgarstjóri, hakan í til nýggja røktarheimið í Stórubrekku í Hoyvík.

Articon hevði lægsta tilboðið at byggja røktarheimið upp á knappar 300 milliónir krónur.

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

Talan verður um eitt stórt heim við fleiri minni, samanbygdum húsum í ymsum hæddum og rætningum. Heimið fevnir um 64 búpláss  og dagtilboð til 50 eldri heimabúgvandi. Harumframt verða 16 røktaríbúðir til einstaklingar og pør, ið verða tær fyrstu av sínum slag her í landinum. Røktarheimið við Stórubrekku verður sostatt eisini størsta røktarheim í kommununi.

Væntandi verður heimið liðugt í seinnu helvt av 2027.

Fleiri myndir síggjast her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2025

Níggju verkætlanir hava fingið játtað yvir níggju milliónir

Hetta frá Granskingarráðnum. Fimm av granskingarverkætlanunum eru til ph.d - seks av verkætlanarleiðarunum eru kvinnur

Metnógvar umsóknir - 50 í tali - komu inn, og søkt varð um samanlagt 54,3 milliónir krónur

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Níggju verkætlanir hava fingið tilsamans 9,2 milliónir krónur í stuðli til gransking frá Granskingarráðnum.

Metnógvar umsóknir vóru um stuðul til gransking í ár. 50 umsóknir komu inn til árligu freistina í februar. Tað vóru 11 fleiri enn enn í fjør. 

Søkt varð um tilsamans 54,3 milliónir krónur.  

Av teimum níggju verkætlanunum, ið Faknevndin fyri stuðli til gransking hevur játtað stuðul til, eru fimm ph.d.-verkætlanir. 67 prosent av verkætlanarleiðarunum eru kvinnur og 33 prosent menn.

Avgerðirnar hjá faknevndini eru grundaðar á fakligar metingar frá útlendskum serfrøðingum og á strategiskar metingar fyri gransking í Føroyum.

Løgtingið hevur játtað 9 milliónir krónur til stuðul til gransking í ár. Tað er tað sama sum í fjør. Avlop frá lidnum og steðgaðum verkætlanum varð játtað afturat, tí var samlaða játtanin 9,2 milliónir. 

Stuðul er latin til hesar verkætlanir:

Margreta Nónklett: "Samanhald gevur styrki - Uppruni, gongd og ávirkan hjá føroysku Kvinnufylkingini frá 1975 til fyrst í 1980'unum"
Verkætlan á Tjóðsavninum - kr. 330.000

Ingi Heinesen Højsted: "At verkseta PISA gransking: Ein design granskingartilgongd til at menna støddfrøðiligt lesføri hjá næmingum í hádeild fólkaskúlans"
Ph.d. verkætlan á Námsvísindadeildinii á Fróðskaparsetrinum - kr. 1.700.000

Tróndur Møller Sandoy og Erika A. Hayfield: "Føroysk ungdómsfráflyting, útbúgving, afturflyting og samfelag: Ein fleirháttarlig tilgongd"
Verkætlan á Søgu- og samfelagsdeildini á Fróðskaparsetrinum - 950.000 kr.

Terji Nielsen: "Gagnnýtsla av vitlíki í orkustýringarskipanini fyri at økja um virknið og minka um útlátið av koldioksidi á leiðini til 100% burðardygga elskipan"
Ph.d. verkætlan á SEV - 650.000 kr.

Karin Habermehl-Cwirzen: "Endurnýtsla av útgrivnum gróti sum nýhugsandi tilfar" 
Ph.d. verkætlan á Náttúruvisindedeildini á Fróðskaparsetrinum - 1.600.000 kr.

Maria Marjunardóttir Dahl: "Kortlegging av Føroysku PMCV smittusøguni"
Ph.d. verkætlan á Heilsufrøðiligu Starvsstovuni - 1.250.000 kr.

Katrin Hoydal: "Broytingar í vistskipanum á føroyskum firðum seinastu øldina"
Verkætlan á Umhvørvisstovuni - 1.000.000 kr.

Durita Viderø Gunnarsson: "Øking av kropsligum virkni hjá innløgdum sjúklingum við talgildari interventión til sjúklingar og starvsfólk"
Ph.d. verkætlan á Heilsugranskingareindini - 1.100.000 kr.

Ulrike Steuerwald: "Genetisku orsøkirnar til idiopatiska hyperketosu í Føroyum"
Verkætlan á Heilsugranskingareindini - 600.000 kr.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2025

Tríggjar verkætlanir og tvær kanningar um arbeiðsmarknaðin fingu stuðul

Upp til í mesta lagi 3 milliónir krónir vóru tøkar til stuðul til arbeiðsmarknaðargransking í 2025

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Faknevndin fyri stuðli til gransking hevur játtað stuðul til tríggjar granskingarverkætlanir og tvær kanningarverkætlanir um arbeiðsmarknaðin í Føroyum. 

Fíggingin til arbeiðsmarknaðargransking stavar frá fænum í Frítíðargrunninum. Upp til í mesta lagi 3 milliónir krónur vóru tøkar til stuðul til arbeiðsmarknaðargransking í 2025.

Hesar verkætlanir fingu stuðul til gransking:

Tordis Tróndarson: "Fram móti eini framkomnari praktiskari sjúkrarøktarfrøði. Ein virknisgrundað ph.d-verkætlan um uppstiging av føroysku útbúgvingini" 
Ph.d.-verkætlan á Deildini fyri Heilsu- og sjúkrarøktarvísindi á Fróðskaparsetrinum - 1.100.000 kr.

Anna Elisabeth Holm: "Mál, inklusjón og arbeiðsmarknaður"
Granskingarverkætlan á Føroyamálsdeildini á Fróðskaparsetrinum - 1.000.000 kr.

Eina H. Eliasen: "Umskifti til pensjónistalívið og trivnaður hjá føroyingum"
Granskingarverkætlan á Deildini fyri Heilsu- og sjúkrarøktarvísindi - 900.000 kr. 

Tvær verkætlanir fingu stuðul til kanningar:

Gunnleygur Clementsen: "Vitlíki til arbeiðis" 
Kanningarverkætlan hjá Føroya Pedagogfelag - 300.000 kr.

Súsanna Olafsdóttir Skaale: "Compassionate Mind Training interventión við umsorganarstarvsfólki - ein pilot verkætlan"
Kanningarverkætlan á Fróðskaparsetri Føroya - 282.489 kr.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2025

Væleydnað bátastevna í Vestmanna

Sí myndir frá bátastevnuni í Vestmanna seinnapartin

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Farna vikuskiftið var skipaðu vestmenningar enn einaferð fyri árligu bátastevnuni, og enn einaferð varð hon væl eydnað.

Hóast veðrið - eftir fleiri heitar sumamrdagar - vísti seg frá keðiligu síðuni við ælingum og vindi, so gjørdist stevnan væl eydnað við hugna í bátun og húsvagnum og góðum tónleiki á havnaøkinum.

Sí myndirnar hjá Jens Kr. Vang her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. mai 2025

Tjóðhild Patursson fer at reka kaféina í Norðurlandahúsinum

Seinastu vikurnar hevur Tjóðhild Patursson havt støkk-upp-kaféina Titu í Norðurlandahúsinum. Nú er avtala gjørd við Tjóðhild um at halda fram at reka kaféina komandi trý árini

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tjóðhild gevur við Titu teimum vitjandi eitt stað at savnast og gleðast um góðan, einfaldan mat, sum er virkaður frá grundini - við støði í tí, sum árstíðini hoyrir til.

Her kunnu tey vitjandi keypa sær frokost, køkur og okkurt til børnini - og maturin verður borðreiddur beinanvegin. Hetta er gott hjá teimum, ið hava skund. Tey, ið hinvegin ikki hava skund, kunnu altíð fáa sær ein kaffimunn afturat í koppin ókeypis.
Ein týdningarmikil partur av kafévirkseminum verður samstarvið um nýggja vakstrartunnilin, sum Norðurlandahúsið hevur sett upp saman við Býarfesti. Har eru urtir og grønmeti sett niður, sum verða tikin beinleiðis inn í køkin í Titu. Tunnilin verjir móti vindi og heldur einum jøvnum hita. Hetta gevur eina longri vakstrartíð.

– Vit fara at nýta nógv sløg av grønum sum salat, rukkola og spinat - og kryddurtir sum basilikum og blómukarsi, sigur Tjóðhild.

Tjóðhild, sum umframt Titu eigur Ástaklokkuna í Tórshavn, gleðir seg nú til at virka mat í rúmari umstøðum:

– Í Norðurlandahúsinum er meira pláss. Tað gevur møguleika at matgera til fleiri fólk og at virka matin á annan hátt. Eg elski tað samspælið, sum er millum fólk, sum sita og eta saman - og samspælið millum kokkin og gestirnar, sigur Tjóðhild.

Tjóðhild hevur fingist við burðardygga matmentan í nógvum ymsum samanhangum - m.a. hevur hon havt skeið í at hava sankutøð, umframt skeið um súrdeiggj, jogurt o.s.fr. Harafturat fekk hon ársins grønu virðisløn í ár fyri sítt arbeiði. Tjóðhild fer eisini at hava verkstovur og tiltøk í Norðurlandahúsinum - eitt hús, sum hevur ein serligan týdning fyri hana:

– Tað var abbi mín, Erlendur Patursson, sum tók stig til at byggja Norðurlandahúsið. Eg havi vitjað Norðurlandahúsið gjøgnum alt mítt lív, og havi nógv góð minni frá húsinum, heilt frá tá eg sum barn gekk til føroyskan dans í Dansistøvuni. Tí eri eg serliga glað fyri, at eg við Titu kann bjóða øðrum vitjandi í húsinum mat og góðar upplivingar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2025

Lions-stuðul letur upp fyri demensvinum

– Stórfingna gávan frá Lions upp á 70.000 krónur ger, at vit kunnu fyrireika eina vitjanartænastu við demensvinum, sum vit hava ætlað okkum í gongd við leingi, sigur Naina Túgvustein, forkvinna í Alzheimerfelagnum

Naina Túgvustein, forkvinna í Alzheimerfelagnum, tók ímóti stuðlinum frá stórsteypadystinum upp á 70.000 krónur, sum Karl Eli Sigvardsen, forseti í Lions Tórshavn, handaði henni um dagarnar

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tað var á regluligum Lions-fundi um dagarnar, at Alzheimerfelagið, sum stuðlar og hjálpir bæði minnisveikum og avvarðandi, umframt at upplýsa og kunna um minnissjúku, fekk handaða eina stóra pengaupphædd upp á 70.000 krónur.

– Hetta eru pengar, vit hava fingið til vega við stórsteypadystum í bæði hondbólti og fótbólti, har allur ágóðin fer til eitt vælgerandi endamál, sum hesaferð var Alzheimerfelagið, sigur Karl Eli Sigvardsen, forseti í Lions Tórshavn, ið handaði pengarnar.

– Stórsteypadystirnir hava nú í mong ár verið samstarv millum Lions og ávikavist Hondbólts- og Fótbóltssambandið, sum hvør í sínum lagi skapa karmarnar, so vit kunnu fáa pengar til vega, ið kunnu koma væl við og gera mun onkrastaðni, har tørvur er á tí.

Ynskja fleiri sjálvboðin
Á Lions-fundinum takkaði Naina Túgvustein, forkvinna í Alzheimerfelagnum, hjartaliga fyri stuðulin, samstundis sum hon greiddi frá virkseminum og hvørjum tey arbeiða við.

– Nógv tíð fer til ráðgeving, tí so stórur tørvur er á tí, umframt bólkar fyri avvarðandi og annað. Men nú vit hava fingið hesa stórfingnu gávuna, kunnu vit fara undir okkurt, ið vit ikki hava havt so stóra tíð og orku til áðrenn, sigur hon.

– Leingi hava vit droymt um at fingið fleiri sjálvboðin inn á demensøkið, men tað er eitt arbeiði, ið má skipast og leiðast væl. Her hugsi eg serliga um eina vitjanartænastu við demensvinum. Tað er tó ikki so einfalt, og skalt tú vera vitjanarvinur á demensøkinum, mást tú eisini ‟latast í” til tað.

Mugu byrja onkrastaðni
Naina Túgvustein heldur, at tær 70.000 krónurnar frá Lions kunnu hjálpa Alzheimerfelagnum at seta hesa tænastuna í gongd, tí hon er so nógv øðrvísi enn vanligar vitjanartænastur, at neyðugt er at geva vitjunarvinunum neyðugu førleikarnar og eitt netverk at stuðla seg til.

– Í øðrum førum er tað ofta samskiftið, sum er tað berandi í vitjanartænastuni, men her er neyðugt at duga at vera saman upp á ein annan mátan, har tað kanska snýr seg meira um at vera sum um sansir enn samskifti, sigur forkvinnan í Alzheimerfelagnum.

– Henda tilgongdin má byrja onkrastaðni, og tað kundi til dømis verið í samstarvi við eitt nú Reyða Kross, sum longu hevur sína vitjunartænastu. Eg kundi hugsað mær, at kundi verið eitt natúrligt stað hjá okkum at byrja, so vit kunnu uppbyggja tænastuna við demensvinum og gera tað rætt frá byrjan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2025

Seks nýggir ambulansuviðgerðar í Sjúkrahúsverkinum

Næmingarnir hava staðið eitt grundskeið í Føroyum, og síðani eitt høvuðsskeið í samstarvi við Rescue Center Denmark á Rybners tekniska skúla í Esbjerg. Útbúgvingin tekur fýra ár

Frá høgru til vinstru: Sólvar Nielsen, Gunnar Ziska, Steffan Arthur Pálsson, Mortan á Bøgarði, Eirin Wiberg og Thorbjørn D. Poulsen

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tann 23. mai stóðu seks starvsfólk í Sjúkrahúsverkinum sveinaroyndina sum ambulansuviðgerðar.

Hesi vóru Sólvar Nielsen, Gunnar Ziska, Steffan Arthur Pálsson, Mortan á Bøgarði, Eirin Wiberg og Thorbjørn D. Poulsen.

Sjúkrahúsverkið skrivar, at sveinaroyndin var í trimum pørtum: Ein skrivlig, ein munnlig og ein praktisk uppgáva.

Næmingarnir hava staðið eitt grundskeið í Føroyum, og síðani eitt høvuðsskeið í samstarvi við Rescue Center Denmark á Rybners tekniska skúla í Esbjerg. Høvuðsskeiðið er samansett av praktikk og undirvísing í Føroyum, og síðani próvtøku í skúlanum í Esbjerg.

- Í framtíðini er ætlanin at Sjúkraflutningstænastan í Sjúkrahúsverkinum skal taka næmingar inn við tí endamáli, at teir fáa útbúgving sum ambulansuviðgerðar. Útbúgvingin tekur fýra ár, og er partvís í Føroyum og Danmark

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2025

Betania hátíðarheldur 50-ára dag sunnudagin

Samkomuhúsið í Porkeri varð tikið í brúk 1. juni 1975

Samkoman Betania í Porkeri er ímillum elstu samkomur hjá brøðrum í Føroyum

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Sunnudagin 1. juni verða tað 50 ár, síðan samkomuhúsið Betania í Porkeri varð tikin í brúk. Samkoman boðar frá, at ymisk tiltøk verða nú um vikuskiftið fyri markera hetta.

Samkoman Betania í Porkeri er ímillum elstu samkomur hjá brøðrum í Føroyum.

Soleiðis verður greitt frá søguni:

Í februar í 1906 vóru møtir hildin í skúlanum í Porkeri. Fleiri vóru umvend og byrjaðu tey at savnast regluliga.

Í 1907 varð fyrsti salurin bygdur og tikin í nýtslu. Hann stóð í Skemmutúninum. Í 1921 varð hesin salurin tikin niður, og ein størri bygdur á sama stað.

Í 1971, tá ið høvuðsvegurin ígjøgnum bygdina skuldi breiðkast, varð salurin tikin niður, tí at hann stóð í vegin.

Nýtt grundøki varð útvegað undir Gjørðabrekku, og varð byrjað at byggja nýggjan sal, sum stóð liðugur móti sumri  í 1975. Umleið 10 ár seinni varð kjallarin innrættaður til ein minni sal við tilhoyrandi køki.

Seinastu tíðina eru stórar umvælingar farnar fram í kjallarahæddini. Drenað er um salin og øll kjallarahæddin er gjørd av nýggjum.

Ein tilbygningur í tveimum hæddum er bygdur upp í salin. Í kjallaranum í hesum tilbygningi er køkur gjørdur. Ovara hæddin verður í næstum gjørd til inngongd og vesi til rørslutarnað.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2025

Sigrun Gunnarsdóttir sýnir fram á Eiði

Sigrun Gunnarsdóttir letur upp framsýning í atelieri sínum á Hvítakletsvegi 15 hvítusunnudag kl. 15

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Undir heitinum ”Listin er hjartað eg lati úr og gevi tær”, letur Sigrun Gunnarsdóttir upp framsýning í atelieri sínum á Hvítakletsvegi 15 Hvítusunnudag kl. 15.00. Opið verður hendan dagin til kl. 20.00 og opið verður eisini 2. hvítusunnudag frá kl. 15 til kl. 20.

Stjórin á Listasavni Føroya, Solveig Hanusardóttir Olsen, setur framsýningina og Anna Katrin Øssirdóttir Egilstrøð luttekur við sangi.

Við íblástri úr føroysku náttúruni, fólkalívinum og ferðum Sigrunnar víða, er myndavavið bæði stórt og fjølbroytt. Framsýningin ber eisini brá av, at Sigrun fyri fáum árum síðan gjørdist omma. 30 verk eru við á framsýningini.

Sigrun Gunnarsdóttir hevur útbúgving frá Det Kongelige Danske Kunstakademi 1973-80 og hevur sett djúp spor í tann føroyska listaheimin. Sigrun hevur verið víða um við sínari list. Umframt í Norðanlondum, so hevur hon sýnt fram í m.a. Grønlandi, Japan, Kina og USA.

Eisini hevur hon havt nógvar prýðisuppgávur av almennum bygningum um hendi . Nevnast kann H-bygningin á Landssjúkrahúsinum, Glasir, Rehabiliteringsheimið URD og Frítíðarheimið í Leirvík.

Í 2023 kom heimildarfilmurin ”Heartist”, sum gjørdur er um listakvinnuna og er hesin sýndur víða um. Í 2023 var han vístur á filmfestivalinum (DOC-LA) í Los Angeles og varð skýrdur besti altjóða heimildafilmur hetta árið.

Norski listfrøðingurin Eva Furseth, sigur m.a.soleiðis um listakvinnuna :

– Eitt tað mest sermerkta føroyska listafólkið í okkara tíð er Sigrun Gunnarsdóttir. Myndevnini eru eitt sindur naivistisk í myndamálinum, og litirnir eru dapurt gráligir. Bæði stílurin og tað ógvuliga ørkymlandi huglagið, sum síggjast í verkunum hjá Sigrun, fáa okkum at hugsa um Giorgio de Chirico (1888-1978), italienski undangongumaðurin í surrealismuni og symbolismuni. Og á sama hátt sum í myndunum hjá Chirico, so fata vit uttan hóvasták innihaldið í myndunum hjá Sigrun, men hóma beinanvegin eitt metaforiskt lag, sum talar til tað ótilvitaða. Táið vit hava hugt at hennara myndum, eru tær sum brendar inn í sjónina, og vit hava tær við okkum í huganum langa tíð eftir.

Framsýningin á Hvítakletsvegi er opin til og við. 25 juni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2025

Skifti: Stórt mentanartiltak á Eiði verður sett 5. juni

Setanin verður hósdaginí Kollshøll. Næstu dagarnar eru nógv ymiskt á skránni - millum annað framsýning við málningum hjá Sigruni Gunnarsdóttur

 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Mentanartiltakið Skifti 2025, verður sett í Kolshøll hósdagin, grundlógardag 5. juni klokkan 17 og verður til til mánadagin 9. juni. Hesum boðar Eiðis kommuna frá. 

Jógvan í Skorini, borgarstjóri, setur tiltakið hósdagin, og Eiðis Ljómfelag spælir.

Fríggjakvøldið klokkan 19 er tað Dansifelagið á Látrinum, ið skipar fyri. Tá verða hugleiðingar um Ungmannafelagið Glottan á Eiði og um bókasavnið á Skúlaloftinum, ið seinni var í Bláapakkhúsi.

- Í 1920-unum skrivaði Jóhan Kallsoy eina grein um føroyska dansin. Hendan greinin verður lýst við nútíðar eygum. Endað verður við at fara upp á gólv við lættari og vælkendum kvæðum.

Ein framsýning verður allar dagarnar, ið systkini Anna Sofía og Ellindur Egilstrøð standa fyri, við leirlutum, málningum, collagum og ein installatión.

Sigrun Gunnarsdóttir luttekur eisini við málningum. Framsýningin er opin hósdagin, fríggjadagin og leygardagin frá 15 til 20, hvítusunnudag kl. 15 til 20 og 2. hvítusunnudag frá 16 til 20.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2025

Súlan á nýggjum frímerkjum frá Posta

Nýggju frímerkjaútgávurnar mynda eitt nú kvinnublaðið Oyggjarnar, forngripir, størsta búfugl okkara - súluna, og byggilist, sum vísir býráðshúsið í Eysturkommunu

 

SkrivaÐ:

Innsent

Mánadagin gavr Posta út nýggj frímerki.

Nýggju frímerkjaútgávurnar fevna víða og mynda eitt nú kvinnublaðið Oyggjarnar, sum kom út fyrstu ferð fyri 120 árum síðan, forngripir, størsta búfugl okkara - súluna, og byggilist, sum vísir býráðshúsið í Eysturkommunu.

Kvinnublaðið Oyggjarnar 120 ár
Fyrsta kvinnublaðið á føroyskum æt Oyggjarnar. Tað kom út árini 1905-1908, og blaðstjóri var Súsanna Helena Patursson (1864 -1916). Blaðið eggjaði kvinnum til at útbúgva seg og tók evni upp so sum atkvøðurætt til kvinnur. Súsanna Helena Patursson er undangongukvinna í føroysku bókmentasøguni og blaðsøguni umframt í føroyska stríðnum fyri javnrættindum. Kári við Rættará hevur sniðgivið frímerkið.

Europa 2025: Forngripir
Fornfrøðiligar kanningar í Føroyum vísa, at fyrsta norrøna landnámið byrjaði í 8. øld, og at í 9. øld vóru støðugar búsetingar kring oyggjarnar.

Fyrra frímerkið myndar eitt talvborð við tveimum útskornum spølum frá víkingatíð, funnið á Toftanesi í Leirvík. Á aðrari síðuni sæst borð til víkingaspælið nevatalv og á hinari síðuni borð til spælið mylla.

Hitt frímerkið myndar ein prón, sum er ein long nál at festa klæðir við, úr eini víkingagrøv í Tjørnuvík. Prónurin er elsta prógv um, at búleikast var í Føroyum í víkingatíð. Martin Mörck hevur teknað frímerkini.

Súlan
Við einum flogi sum táttar í tveir metrar, er súlan størsti búfuglur í Føroyum. Hon eigur bert vestanfyri í Mykinesi á rókum og drangum, men sæst kring alt landið, tá hon leitar sær føði á firðum og sundum. Eisini sæst hon nærhendis fiskiskipum langt til havs. Føroyski stovnurin er mettur til á leið 2350 pør. Myndirnar hevur Silas Olofson tikið.

Byggilist: Býráðshúsið í Eysturkommunu
Býráðshúsið í Eysturkommunu myndar ársins SEPAC-frímerki, har evnið er byggilist.

Í Eysturkommunu eru fimm bygdir, og nýggja býráðshúsið hevur á meira enn ein hátt skapt brúgv í Eysturkommunu. Bygningurin er staðsettur sum ein brúgv yvir um Eiðisá, og tekjan er ein gonguleið tvørturum ánna, eitt grønt samband millum økini framvið áarbakkunum.

Ósbjørn Jacobsen Arkitektar / Henning Larsen Architects hava staðið fyri at tekna bygningin, og myndina hevur Nic Lehoux tikið.

Á heimasíðuni www.stamps.fo ber til at lesa meira um frímerkini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2025

Stórkrossaordanin til bróðursynirnar

Synirnir hjá Joachim prinsi, greivarnir Nikolai og Felix fáa nú riddaraskjøldrar sínar hongdar upp á Frederiksborg slotti í Hillerød

(Mynd: Kongehuset)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í sambandi við 57 ára føðingardagin hjá Fríðriki kongi mánadagin, handaði kongur við ein døgurða í familjuni stórkrossin av Dannebrog til bróðursynir sínar, greivarnar Nikolai og Felix.

Eftir hetta skulu greivarnir – eins og tað verður gjørt hjá øllum, ið fáa stórkrossin – hava gjørt ein persónligan riddaraskjøldur. Tá skjaldrarnir eru lidnir, verða teir hongdir upp í riddarakapellinum á Frederiksborg slotti í Hillerød, skrivar danska kongshúsið í dag.

(Mynd: Kongehusset) 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2025

Skipið uttan fyri stovuvindeygað leyst aftur

Fyrrapartin týsdagin eydnaðist tað at fáa NCL Salten av aftur Bynesset eftir at hava staðið fast fáar metrar frá húsinum hjá Johan Helberg í nakrar dagar

(Mynd: NRK)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Týsmorgunin eydnaðist tað at hála 135 metra og 10.000 tons tunga farmaskipið NCL Salten av aftur Byneset í Tróndheimsfjørðinum.

Tað var hósdagin í farnu viku, at skipið rendi seg fast bert fáa metrar frá húsinum hjá Johan Helberg, sum stendur heilt niðri í fjørðuni.

Les eisini: Bingjuskip mundi rent inn í stovuna

Skipið rendi á land í flóð, og stóð tí rættiliga fast. Men við at taka bingjurnar, sum stóðu fremst á dekkinum av skipinum, eydnaðist tað í dag einum sleipibáti at hála farmaskipið leyst aftur.

Tað sá ikki út til, at skipð hevur tikið stóran skaða av óhappinum. Óhappið førdi heldur ikki til dálking av týdningi, skrivar NRK.

Men í økinum har skipið rendi á land hava verið fleiri skriður, partar av bakkanum hava loyst seg og eru farnir á sjógv. Um vikuskifti valdu myndugleikarnar at flyta fleiri av íbúgvunum út teirra húsum í økinum, men flestu teirra eru sloppin heimaftur, skrivar NRK.

Heilt nógv fólk eru hesar dagarnar komin til økið fyri at síggja skipið standa inni í garðinum hjá Johan Helberg. Hetta hevur eisini ført til ferðsluruðulleika í løtum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2025

27 fólk vórðu innlagd – støðan hjá tveimum er álvarslig

Fagnaðardagurin í Liverpool mánadagin gjørdist ein sannur sorgardagur tá bilur koyrdi inn í mannamúgvuna

(EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Minst 27 persónar vórðu fluttir á sjúkrahús, eftir at ein bilur klokkan 18 mánakvøldið koyrdi inn í eina stóra mannamúgvu, sum fagnaði fótbóltsfelagnum Liverpool FC, sum hevur vunnið enska meistaraheitið, Premier League, í fótbólti.

Støðan var álvarslig hjá tveimum av teimum innløgdu. Umleið 20 persónar fingu viðgerð á staðnum, og høvdu tí ikki tørv á at verða innløgd á sjúkrahús. Teirra millum vóru fýra børn.

Hetta upplýsti bretska løgreglan á tíðindafundi mánakvøldið.

Fleiri av teimum raktu fólkunum vórðu viðgjørd av heilsustarvsfólki á staðnum. Tjøld vórðu sett upp í miðbýnum har viðgerðin kundi fara fram (Mynd: EPA)

Løgreglan segði, at málið ikki verður viðgjørt sum eitt yvirgangsálop. Talan var um eina einstaka hending. Ein 53 ára gamal hvítur maður av bretskum uppruna úr Liverpool-økinum varð um 20 tíðina sama kvøld handtikin í sambandi við hendingina.

Filmsupptøkur vísa, at bilurin koyrdi við lágari ferð áðrenn hann støðgaði og bakkaði eitt sindur. Hareftir varð bilurin kringsettur av fleiri persónur, sum byrjaðu at sláa á bilin.

Les eisini: Koyrdi inn í mannamúgvu undir fagnaði av meistaraheiti

Tá valdi bilførarin at traðka á spitaran, og harvið komu fleiri fólk til skaða. Stutt eftir kom løgreglan og gjørdi ring rundan um bilin, skrivar NRK.

Stórur partur av miðbýnum í Liverpool varð stongdur í gjárkvøldið (Mynd: EPA)

Fleiri túsund Liverpool-fjepparar vóru savnaðir á gøtunum í býnum henda seinnapartin, fyri at hátíðarhalda Premier League-gullið.

- Okkara tankar eru hjá teimum, sum eru rakt av hesi álvarsligu hendingini, skrivaði fótbóltsfelagið í eini fráboðan.

- Myndirnar úr Liverpool eru ræðuligar. Tankar mínir eru hjá øllum teimum, sum hava fingið skaða og teirra nærmastu. Eg vil takka løgreglu og neyðhjálpartænastuni fyri at tey vóru so skjót á staðnum, skrivaði Keir Starmer, forsætisráðharri á X. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2025

Yvir 600 krígsfangar leyslatnir

Stóra fangabýtið millum Ukraina og Russland, sum londini samdust um í Istanbul herfyri, er liðugt

Ukrainskir krígsfangar, sum vórðu leyslatnir leygardagin (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Á fundi í Istanbul fyrr í hesum mánaðinum samdust Russland og Ukraina um at býta um 1000 krígsfangar.

Býti av fangum er eitt av fáu økjunum, har Russland og Ukraina hava samstarvað, síðan kríggið byrjaði, og stóra fangabýtið byrjaði farna fríggjadag.

Fríggjadagin varð boðað frá, at partarnir høvdu býtt um 270 krígsfangar og 120 sivilar fangar á báðum síðum, leygardagin var talan um 307 fangar, og sunnudagin býttu Russland og Ukraina býtt um 303 fangar, upplýsir russiska verjumálaráðið sambært Ritzau.

Samstundis sum russar og ukrainar hava býtt um fangar, framdi Russland tvey stór loftálop á Ukraina. Eisini er boðað frá ukrainskum álopum á russiskt øki.

Ukrianar boða frá fleiri deyðum og særdum, men ongar fráboðanir um fólkaskaða eru komnar úr Russlandi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2025