Ein á sjúkrahús við roykeitran

Ógvusligur eldsbruni var í sethúsum í Hornabø í Havn sunnukvøldið. Fólkini sum vóru í húsinum komu út í øllum góðum

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Eldurin í húsunum í Hornabø kyknaði beint eftir klokkan hálvgun níggju sunnukvøldið.

Av løgreglustøðini varð upplýst, at trý til fimm fólk vóru í húsinum, og at øll komu út. Ein teirra fór á Landssjúkrahúsið at kannast fyri roykeitran.

Húsini fingu stóran skaða.

Løgreglan heitir á fólk um at minst møguligt vera í økinum. Um ein býr har, ber sjálvandi til at sleppa inn um avsperringina.

Sí eisini: Myndir: Stóri eldurin í Hornabø

(Mynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. august 2025

Pitsa við atamjaðarurt kosin besta í Danmark

Gomul føroysk gagnplanta gjørdi útslagið, tá malaisiski kokkurin í Áarstovu fekk stóran heiður farna vikuskiftið

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Matstovan Áarstova er annars ikki kend fyri at borðreiða við pitsa, og okkum vitandi er pitsan heldur ikki komin á matskránna.

Men Áarstova kann nú breggja sær við at eiga bestu gourmet pitsu í ríkinum. Hetta hendi farna vikuskiftið, tá høvuðskokkurin í Áarstovu, Roy Yeow úr Malaisia, vann danmarksmeistaraheitiðfyri bestu gourmet pitsu í 2025.

Og tað heilt serliga við hesi pitsuni er, at kokkurin hevur brúkt, umframt nýggj epli úr Føroyum, heldur sjáldsomu føroysku gagnplantuna atamjaðarurt, sum smakk á pitsuna, ið av dómarunum varð mett at verða ársins besta gourmet pitsa.

Atamjaðarurt hevur í øldir verið brúkt sum gagnplanta í Føroyum, eitt nú tá mjøður varð bryggjaður. Danska navnið á plantuni er ‘mjødurt’.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. august 2025

Eitt samferðslustig sum minnir um 70'ini

Suðuroyingar verða í verki gjørdir til gíslar í egnum landi, sigur Kristin Michelsen, borgarstjóri um støðuna á Suðuroyarleiðini

Kristin Michelsen, borgarstjóri í Tvøroyrar kommunu (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

- Landsins myndugleikar hava havt góða tíð at finna eitt hóskiligt avloysaraskip fyri Smyril, men kortini hava teir enn einaferð valt at seta inn eitt skip, sum er bæði minni og seinni enn Smyril. Hetta kann ikki góðtakast og verður staðiliga átala.

Tað sigur Kristin Michelsen, borgarstjóri í Tvøroyrar kommunu, sum í skrivi ger vart við støðuna á Suðuroyarleiðini, nú Smyril fer í dokk í 8-10 vikur.

Ferjan Galaxy er leigað inn sum avloysaraskip, og sambært borgarstjóranum á Tvøroyri er tað alt annað enn gott og eitt afturstig.

- Innsetanin av Galaxy sum avloysaraskip fyri Smyril setur Suðuroy aftur til eitt ferðslu- og samferðslustig, sum minnir um 1970’ini – og sum als ikki svarar til tørvin í dag. Suðuroyingar verða í verki gjørdir til gíslar í egnum landi, avbyrgdir og skerdir í møguleikum at kunna luttaka javnbjóðis við aðrar føroyingar í øllum virksemi og tænastum, sum annars eru atkomulig í hesum landi.

Galaxy og Smyril við bryggju á Krambatanga (Mynd: Tvøroyrar kommuna)

At Galaxy røkir Suðuroyarleiðina hevur við sær, at túratalið er minkað úr 18 niður í 14 dupulttúrar um vikuna. Skipið tekur umleið 350 ferðafólk og 140 akfør í mun til Smyril sum hevur pláss fyri 972 ferðafólkum og fleiri enn 220 persónbilar.

- Dokking av Smyril er fyrireikað fleiri ár frammanundan, og tí eigur tað at verða sjálvsagt, at eitt skip á javnbjóðis støði við Smyril verður sett inn sum avloysari. Kortini velur landið at leiga eitt skip, sum er munandi minni og seinni – og sum als ikki nøktar tørvin. Støðan er ikki minni hugstoytt, tá tað í 2024 stóð landinum í boði at keypa sponsku ferjuna Volcán de Taburiente til Suðuroyarleiðina – eitt skip á sama støði sum Smyril – men landið valdi ikki at taka av tí møguleikanum, sigur Kristin Michelsen.

- Okur krevja, at landsins leiðsla tekur ábyrgd og tryggjar Suðuroynni eina samferðslu, sum svarar til tørvin í dag – við áheitan um, at hetta er seinastu ferð at eitt minni skip enn Smyril avloysir, tá Smyril skal í dokk. - Okur síggja longu nú áðrenn Galaxy er byrja úr at sigla - óhepnu avleiðingarnar av støðuni. Ferðaseðlar til persónbilar eru útseldur 14 dagar fram í tíð, sigur borgarstjórin í Tvøroyrar kommunu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. august 2025

Almenningurin fekk høvi at vitja á Galaxy

Sum heild sá gott út umborð, skrivar Suðuroyarportalurin

(Mynd: Suðuroyarportalurin)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Opið skip var hósdagin umborð á ferjuni Galaxy, sum frá í dag og næstu 8-10 vikurnar skal loysa Smyril av á suðuroyarleiðini.

Suðuroyarportalurin var umborð og skrivar, at sum heild sær heilt gott út umborð.

(Mynd: Suðuroyarportalurin)

(Mynd: Suðuroyarportalurin)

Fitt av fólki vitjaði umborð, og starvsfólk hjá Strandferðsluni tóku ímóti og greiddu frá.

Galaxy er 127,6 metrar long og 19,4 metrar breið. Smyril er 135 metrar langur og 22,7 metrar breiður.

Síggj allar myndirnar her

Galaxy byrjaði at røkja suðuroyarsiglingina fyri Smyril í morgunn. Roknað verður við, at Smyril verður í dokk í átta til tíggju vikur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. august 2025

Hilnaðist betri hjá gistingarhúsunum

Gistingarhúsvinnan gav tó ikki samanlagt eitt avlop í 2024

(Mynd: Hotel Føroyar)

SkrivaÐ:

Birgir Nielsen, Nira

Føroysku gistingarhúsini høvdu samanlagt ein størri bruttovinning og ársúrslit í fjør.

Aftur í 2024 hevði Pf. Hotel Hafnia nógv tað besta úrslitið, sum gjørdist eitt avlop á 11 milliónir krónur.

Samanlagt gav gistingarhúsvinnan tó ikki avlop í 2024, hóast ársúrslitið betraðist 8,2 milliónir krónur.

Samlaða ársúrslitið hjá teimum sjey gistingarhúsfeløgunum vísti eitt samlað hall í 2024 upp á -434.000 krónur.

Lægsta ársúrslit hevði Pf. Gist & Vist við einum halli upp á 12,1 milliónir krónur.

Stóru feløgini í gistingarhúsvinnuni eru Pf. Gist & Vist (Hotel Føroyar og Hotel Tórshavn), Pf. Hotel Hafnia (Hotel Hafnia og Hotel Brandan) og Pf. Hotel Atlantic (Hilton Garden Inn). Hesi feløgini stóðu fyri 91 prosentum av samlaða bruttovinninginum hjá føroysku gistingarhús feløgunum í 2024.

Bruttovinningurin øktist og úrslitini betraðust samanlagt í 2024
Samlaða ársúrslitið hjá gistingarhúsvinnuni var eitt hall upp á 434.000 krónur. Tó er talan um eitt betrað ársúrslit samanborið við 2023 við í alt 9,3 milliónum.

Samlaði bruttovinningurin vaks í 2024 við 15,6 milliónum krónum ella 8 prosent samanborið við 2023. Tað er ein ábending um at sølan hevur verið betri í 2024 enn í 2023.

Pf. Hotel Hafnia aftur nógv besta úrslitið í 2024
Pf. Hotel Hafnia, sum eigur Hotel Hafnia og Hotel Brandan, hevði nógv besta ársúrslit í 2024. Ársúrslitið var 11 milliónir krónur, sum er 2,5 milliónir betri enn í 2023, tá ársúrslitið hjá Pf. Hotel Hafnia var 8,5 milliónir krónur.

Spf. Hotel Djurhuus hevði næstbesta ársúrslitið upp á 1,3 milliónir krónur. Á triðja plássið var Spf. 01.02.2017 (Havgrím Seaside Hotel) við 1,1 milliónum krónum í avlopi.

Í niðasta endanum hevði Pf. Gist & Vist eitt hall upp á 12,1 milliónir krónur í 2024. Í 2023 vísti botnlinjan hjá Gist & Vist eitt hall upp á 12,7 milliónir.

Næstlægsta ársúrslitið hevði Pf. Hotel Atlantic (Hilton Garden Inn), sum hevði eitt hall á 2,6 milliónir krónur.

Fíggjarstøðan hjá gistingarhúsfeløgunum í 2024
Tað er stórur munur á fíggjarligu støddini og styrkini á gistingarhús felgøgum, sum eru við í hesi kanningini. Tey trý størstu feløgini, sum í 2023 høvdu 91 prosent av samlaða bruttovinninginum, hava eisini nógv ta størstu fíggjarstøðuna.

Viðmerkjast skal, at nøkur av feløgunum, sum td. Pf. Hotel Atlantic, Spf. Hotel Djurhuus og 62N Hotel leiga hotelbygningin frá øðrum feløgum. Tí mugu vit taka fyrivarni fyri hesum, tá vit vísa fíggjarstøðuna hjá gistingarhús feløgunum niðanfyri.

Størstu fíggjarstøðuna í 2024 hevði Pf. Gist & Vist, við 314,4 milliónum krónum. 

Pf. Gist & Vist hevði eina langfreistaða skuld á 223 milliónir og ein eginpening á 48,5 milliónir.

Trygdarevnið hjá Pf. Gist & Vist var 15,4 prosent og likvitetsgradin var 82,3 prosent, sum er undir vanliga minstamarkið á 100 prosent. Tó skal viðmerkjast, at felagið hevur tøkan pening á 20,6 milliónir krónur. 

Pf. Hotel Hafnia hevði í 2024 ein eginpening á 75,6 milliónir krónur, sum gevur eitt trygdarevni á 25 prosent.

Langfreistaða skuldin var 193,1 milliónir krónur.

Gjaldføri hjá Pf. Hotel Hafnia var sera gott í 2024. Likvitetsgradin var 196,8 prosent og tøki peningurin við árskiftið var 36,8 milliónir krónur

Metingar um 2025
Nú 2025 er hálvrunnið skulu vit varisliga gera metingar um 2025 árið. Tað er sjálvsagt altið torført at meta um framtíðarútlitini hjá eini vinnu sum gistingarhúsvinnuni og skulu vit taka fyrivarni fyri hesum.

Sambært hagtølum, sum eru almannakunngjørd frá Hagstovuni er staðfest, at gistingarnar fyrstu fimm mánaðirnar í 2025 hava verið hægri enn í 2024.

Sambært tølunum hava gistingarnar fyrstu fimm mánaðirnar í 2024 verið 6.373 fleiri enn sama tíðarskeið í 2023. Hetta er ein vøkstur upp á 8,7 prosent.

Hetta er sjálvsagt jaligt og kann geva eina ábending um at ein ávísur vøkstur verður í gistingunum í 2025. Men sjálvsagt eru nógv viðurskifti, sum kunnu ávirka vøkstur ella minking í gistingunum.

Greiningin er gjørd av Birgir Nielsen og ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. august 2025

Landssjúkrahúsið fær fjarhita

Oljunýtslan hjá Landssjúkrahúsinum lækkar við umleið 78 prosentum. Hitanýtslan hjá Landssjúkrahúsinum svarar til nýtsluna hjá umleið 350 sethúsum

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Landssjúkrahúsið verður eftir ætlan bundið í fjarhitanetið tíðliga í 2026, og tað hevur við sær, at oljunýtslan hjá Landssjúkrahúsinum lækkar umleið 78 prosent, og árliga CO2-útlátið minkar gott og væl 2.300 tons.

Umboð fyri Landssjúkrahúsið og Fjarhitafelagið hava undirskrivað íbindingarsáttmála, og sostatt kann arbeiðið fara í gongd at binda Landssjúkrahúsið í fjarhitanetið. Fjarhitin skal hita 25 bygningar á Landssjúkrahúsinum, sum fevna um eina gólvvídd á tilsamans 50.000 fermetrar. Harvið lækkar nýtslan av gassolju á Landssjúkrahúsinum umleið 78 prosent, og árliga CO2-útlátið minkar gott og væl 2.300 tons.

Steinar Eirikstoft, forstjóri í Sjúkrahúsverkinum, er sera glaður fyri avtaluna, sum er eitt stórt stig á grønu leiðini hjá Landssjúkrahúsinum.

- Avtalan við Pf. Fjarhitafelagið er enn eitt stig á leiðin hjá Landssjúkrahúsinum at gerast grønari og at brúka burðardyggar orkuloysnir. Sum eitt av størstu arbeiðsplássum í landinum eiga vit at gera okkara til, at landið gerst meira burðardygt, staðfestir Steinar Eirikstoft.

Fjarhitaleiðingin verður løgd víðari frá Fróðskaparsetrinum á Frælsinum, sum herfyri var knýtt í fjarhitaskipanina, og oman til Landssjúkrahúsið. Talan er um eitt strekki á 600 metrar, har rørúttøk verða bygd inn í høvuðsleiðingina, so tað eisini verður møguligt hjá grannaløgum har á leiðini at knýta í fjarhitanetið.

- Landssjúkrahúsið verður størsti brúkarin hjá Fjarhitafelagnum. Hetta er í samsvari við málið hjá okkum at fáa stórar orkutungar bygningar inn í fjarhitaskipanina, umframt at vit geva grannaløgum í umráðnum møguleikan at binda í høvuðsleiðingina, um nóg stórur áhugi er fyri tí, sigur Annita á Fríðriksmørk, forkvinna í Fjarhitafelagnum.

Heilsumálaráðið fegnast
Landsstýriskvinnan við heilsumálum, Súsanna Bertholdsen, er eisini fegin um avtaluna millum Landssjúkrahúsið og Fjarhitafelagið.

- Tað hevur stóran týdning, at vit sum samfelag raðfesta burðardyggar loysnir. Við hesi avtaluni tryggja vit bæði eina umhvørvisvinarliga orkuloysn og eina støðuga veiting, sum passar væl til eitt sjúkrahús við høgum krøvum til tryggleika og álítandi rakstur, sigur Súsanna Bertholdsen, landsstýriskvinna.

Hon vísir á, at avgerðin hjá Landssjúkrahúsinum at nýta fjarhita stuðlar upp undir málið um einar grønari og burðardyggari Føroyar. Harumframt er hetta ein liður í at betra um orkuskipanina í almennum byggingum, sum skulu ganga undan við góðum dømum.

- Eg fegnist um samstarvið millum Fjarhitafelagið og Landssjúkrahúsið. Saman taka vit ábyrgd fyri framtíðini og liva upp til okkara grønu visjónir, sigur Súsanna Bertholdsen.

Gott fyri allar partar
Annita á Fríðriksmørk, forkvinna í Fjarhitafelagnum, er vís í, at hetta stigið at binda Landssjúkrahúsið í fjarhitanetið er ein búskaparliga skilagóð loysn fyri bæði Landssjúkrahúsið, fjarhitanetið, høvuðsstaðin og landið.

- Fjarhitin skal vera ein trygg og kappingarfør grøn loysn bæði fyri vinnulívið, arbeiðsplássini og húsarhaldini. Vit skulu halda fast í einari góðari ringrás. Tess fleiri brúkarar verða knýttir í fjarhitanetið, tess bíligari verður fjarhitin, og tess grønari verður høvuðsstaðurin, staðfestur Annita á Fríðriksmørk, forkvinna í Fjarhitafelagnum.  

Hans Christian Dam, stjóri í Fjarhitafelagnum, sigur, at Landssjúkrahúsið er ein týðandi fjarhitabrúkari, tí hitanýtslan hjá Landssjúkrahúsinum svarar til nýtsluna hjá umleið 350 sethúsum. 

- Hetta er sum at fáa 350 vanligar brúkarar inn í skipanina samstundis. Vit vænta, at íløgan í henda partin av fjarhitaskipanini hevur vunnið seg innaftur eftir fáum árum, sigur Hans Christian Dam.

Í útbyggingarætlanini hjá Fjarhitafelagnum er eisini nevndur møguleikin at byggja eina sjóhitapumpu inn í fjarhitaskipanina, í framhaldi av at Landssjúkrahúsið er knýtt upp í fjarhitanetið. Henda pumpan kann rekast við avlopsorku frá vindmyllum, men í hesum máli er eingin endalig avgerð tikin enn.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. august 2025

Verður vístur av landinum fyri grovan harðskap í Skálafirði

Hetta staðfesti Eystari Landsrætur týsdagin. 32-ára gamli maðurin úr Filipsoyggjunum skal úr Føroyum, tá fongsulsrevsingin í Mjørkadali er av um tríggjar mánaðir

- Dómurin vísir, at um tú ert útlendingur, býrt í Føroyum og fremur grovan harðskap, so er vandi fyri at tú verður útvístur - sjálvt um tú hevur verið í Føroyum í yvir trý ár, staðfestir høvuðsákærin

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Dómurin vísir, at um tú ert útlendingur, býrt í Føroyum og fremur grovan harðskap, so er vandi fyri at tú verður útvístur - sjálvt um tú hevur verið í Føroyum í yvir trý ár.

Hetta sigur Katrin Thorsvig Hansen við Kringvarpið.

Høvuðsákærin er væl nøgd við dómin hjá Eystara landsrætti. Hann staðfesti, at nú 32-ára gamli maðurin, sum 21. november í fjør leyp á ein annan í Skálafirði, skal sita inni í eitt heilt ár fyri síðani at verða vístur av landinum.

Dømdi maðurin er úr Filipsoyggjunum og hevur nú, meðan hann situr inni, verið í Føroyum í fýra ár.

Hann varð dømdur í Føroya Rætti fyri serliga grovan, ráan ella vandamiklan harðskap og fyri ólógliga inntreinging.

Dømdi persónurin hevði millum annað ein dolk við og fór eftir øllum at døma málrættað inn í eitt hús.

Morðroynd varð ikki á borðinum, men maðurin kærdi tó dómin til Eystara Landsrætt.

Eftir gjøgnumgongd týsdagin, har tað sambært Frihedsbrevet í stóran mun kom tað sama fram í Føroya Rætti, var niðurstøðan tann sama: Maðurin skal sita í Mjørkadali í eitt ár - tað vil siga umleið tríggjar mánaðir afturat - áðrenn hann verður sendur av landinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. august 2025

Løgreglan selur seglbát sum var brúktur til rúsevnasmugling

Seglbáturin av merkinum Jouet var tikin í sambandi við stórt rúsevnamál í fjør

(Mynd: Føroya Politi)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Løgreglan selur nú seglbát, sum varð tikin í sambandi við stórt rúsevnamál í fjør.

Tað var síðst í august í fjør, at fimm fólk løgdu at úti á Bakka í Havn og vóru handtikin. Løgreglan var væl mannað.

Báturin var skrásettur í Kolding.

Í sølulýsingini, sum løgreglan hevur lagt út á Facebook, stendur at báturin er óruddiligur og verður seldur í tí standi, sum hann liggur.

(Mynd: Føroya Politi)

Longdin á bátinum er 37 føtur og seglbáturin, sum er av merkinum Jouet er frá 1979.

Minsta boðið er 100.000 krónur.

Tað er ikki møguligt at royndarsiglabátin og tað er heldur ikki gjørligt at fáa at vita, hvat onnur hava bjóðað uppá hann, sigur løgreglan.

Báturin liggur í Álakeri, brúgv 4, pláss nummar 40. Freistin at koma við einum boði er týsdagin klokkan 9.

Les eisini: Fýra fólk dømd í stóra rúsevnamálinum

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. august 2025

Rekatranturin helst komin rekandi til Føroya

Enn eitt áhugavert skordýr er skrásett í Føroyum. Talan er um eina klukku, ið ikki er sædd í Evropa fyrr

Hesin rekatranturin varð funnin á sandinum í Sandavági í 2017 (Mynd: Agnes-Katharina Kreiling)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Enn eitt áhugavert skordýr er skrásett í Føroyum. Trantklukkan Sthereus ptinoides (E.F.Germar, 1823) er tó ikki einans skrásett fyri fyrstu ferð í Føroyum, men hetta er eisini fyrstu ferð hon er skrásett í Evropa!

Tjóðsavnið skrivar, at skordýrafrøðingurin, Agnes Kreiling, kom fram á tvær klukkur, sum hon ikki kendist við, í skordýrasavninum hjá Tjóðsavninum. Saman við starvsfeløgum eyðmerkti hon tær og fann eina triðju úr Føroyum í skordýrasavninum hjá Statens Naturhistoriske Museum í Keypmannahavn. Heldur ikki henda var eyðmerkt áður.

Tað var als ikki væntandi, at klukkan Sthereus ptinoides skuldi finnast í Føroyum, tí hon livir í høvuðsheitum á landi kring Beringshavið, sum er ímillum landnorðings Asia og útsýnnings Amerika, eitt nú á Aleutoyggjunum, Kamtjatkahálvoynni og Sakhalin.

Tó hetta slagið livir í rekaviði og hóast leiðin eystast úr Siberia er long, so mugu hesar tríggjar trantklukkurnar vera komnar rekandi haðani.

Sthereus ptinoidies hevur fingið føroyska navnið rekatrantur.

Vísindalig grein um rekatrantin sæst her 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. august 2025

Útflutningurin av fiskavørum er hækkaður 84 milliónir krónur

Samlað útfluttu Føroyar fyri 12,8 milliardir krónur í tíðarskeiðinum frá juli 2024 til juni 2025

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Samlað útfluttu Føroyar fyri 12,8 milliardir krónur í tíðarskeiðinum frá juli 2024 til juni 2025. Tað er 269,4 milliónir krónur meira enn undanfarna skeið. Hetta vísa nýggjastu útflutningshagtølini frá Hagstovuni.

Í tíðarskeiðinum er fiskavøruútflutningurin vaksin 84 milliónir krónur, ella 0,7 prosent. Útflutningurin av so at siga øllum fiskasløgum gongur fram, meðan útflutningurin av fóðri, lýsi og líknandi fiskaúrdráttum gongur aftur. Útflutningurin av fóðri, fiskamjøli, lýsi og líknandi fiskaúrdráttum er samanlagt minkaður við meira enn 1,2 milliardum krónum. Hinvegin vísa innflutningstølini, at vørubólkurin kallaður djóra- og plantuoljur hækkaði við 137,5 milliónum ella  næstan 73 prosentum hetta sama tíðarskeiðið.

Tað verður ikki beinleiðis upplýst, men helst er tað smoltstøðirnar, sum eru avtakarar av hesi vøru.

Útflutningurin av laksi vaks 71,7 milliónir krónur hetta seinasta árið. Virðið vaks 1,2 prosent, meðan nøgdin vaks 22 prosent.

Útflutningsvirðið av makreli er vaksið 678,4 milliónir krónur, ella 66,4 prosent. Vøksturin stavar fyri tað mesta frá príshækkingum, tí nøgdin er einans vaksin knøpp 7,3 prosent, skrivar Hagstovan. 

Prísurin á laksi hevur verið høgur seinastu árini. Árini 2022 til 2024 hevur árligi miðalprísurin ligið um 68 krónur kilo. Hægstur var hann í mai 2022 tá útflutningsvirðið á einum kilo av feskum heilum laksi var 91,80 krónur.

Tó hevur prísurin verið sera sveiggjandi hesi árini, og hevur munurin millum hægsta og lægsta prís verið meira enn 30 krónur kilo. Seinastu mánaðirnar hevur prísurin ligið undir 50 krónur kilo.

Størsti vøksturin er í útflutningi til "Asia annars" – fyri tað mesta Kina. Útflutningurin til "Evropa annars" er minkaður 24 milliónir krónur. Av hesum er útflutningurin til Russlands vaksin 515 milliónir krónur. Útflutningurin til Norðuramerika er minkaður nógv. Hetta er fyri tað mesta USA.

Seinastu árini er útflutningurin til ES og Amerika vaksin nógv. Meginparturin av útflutninginum til Amerika er til USA. Útflutningurin til USA er vaksin frá at liggja millum 50 og 100 milliónir krónur um mánaðin árini 2014 til 2021 til nú at liggja millum 100 og 200 milliónir krónur um mánaðin.

Útflutningurin til Asia minkaði nógv undir korona, og liggur nú á sama støði sum undan korona.

Fimm lond keypa vørur fyri yvir eina milliard krónur um árið úr Føroyum. Hesi eru USA, Bretland, Russland, Danmark og Spania. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. august 2025

Innflutningurin minkaður við hálvari milliard seinasta árið

Hóast innflutningurin úr Norðuramerika, sum fyri tað mesta er úr USA, er minkaður hetta seinasta árið, er einki sum bendir á, at tað er politiska støðan í USA, sum ávirkar, skrivar Hagstovan

(Mynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Føroyar innfluttu fyri 10,5 milliardir krónur í tíðarskeiðinum frá juli 2024 til juni 2025. Tað eru 532,4 milliónir krónur, ella 4,8 prosent, minni enn 12 mánaða skeiðið frammanundan.

Hagstovan hevur júst uppgjørt innflutningin fyri juni, og við at sammeta seinasta 12 mánaða tíðarskeið við sama tíðarskeið frammanundan sæst, at innflutningurin er minkaður 532 milliónir krónur.

Størsti parturin av hesi minking stavar frá minni innflutningi av skipum. Eisini er minni innflutt av makreli. Innflutningurin av brennievni og øðrum oljum er minkaður 146 milliónir krónur. Hetta er bæði tí prísurin er lægri og nøgdin er minkað.

Innflutningurin av maskinum, motorum, skipum og akførum er minkaður við 505,8 milliónum krónum ella góð 17 prosent. Skipini eiga 382 milliónir krónur og akførini 63 milliónir krónur av hesi minking.

Hagtølini, sum síggjast á heimasíðuni hjá Hagstovuni vísa, at munandi minni er innflutt úr Norðuramerika. Hetta er fyri tað mesta tí minni verður innflutt av heilivági, tekniskum tólum og akførum úr USA. Vit síggja eisini eitt skifti frá ES til Evropa annars. Hetta er mest tí oljuinnflutningurin nú er úr Noregi heldur enn úr Niðurlondum.

Hóast innflutningurin úr Norðuramerika, sum fyri tað mesta er úr USA, hevur ligið á einum lægri støði hetta seinasta árið, er einki sum bendir á, at innflutningurin seinastu mánaðirnar er ávirkaður av politisku umstøðunum í USA.

Innflutningurin úr ES er farin niður á sama støði sum fyri meira enn tíggju árum síðani. Árini 2022 og 2023 hevur innflutningurin úr ES ligið millum 500 og 600 milliónir krónur um mánaðin. Hinvegin hevur innflutningurin úr Evropa, frároknað ES, verið vaksandi seinastu árini. Innflutningurin úr Evropa annars er farin frá at liggja um 100 milliónir krónur um mánaðin til at liggja millum 150 og 200 milliónir krónur um mánaðin. Innflutningurin úr Asia hevur ligið á sama støði tey seinastu nógvu árini.

Um vit hyggja eftir nøgdunum í vøruinnflutninginum sæst, at vit hava innflutt 104 túsund tons, ella sløk 30 prosent, meira av "Tøðum og miniralum". Hetta er fyri tað mesta sandur og skervur til betong, skrivar Hagstovan. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. august 2025

19.718 húski í Føroyum

Í góðum fjórða hvørjum húski býr eitt fólk

(Mynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fyrsta juli vóru 19.718 húski í Føroyum. Tað er 111 fleiri enn við ársbyrjan. Í sama tíðarskeiði er fólkatalið vaksið við 448 fólkum.

Hetta skrivar Hagstova Føroya á heimasíðuni.

Í góðum fjórða hvørjum húski - 27 prosent - býr eitt fólk. Hetta er størsti húskisbólkur. Næststørsti húskisbólkur, sum er nærum líka stórur sum tey støku, er bólkurin tvey vaksin uttan børn. Fyrsta juli vóru tey 4.882 í tali, sum svarar til ein fjórðing av øllum húskjunum. Hesir báðir húskisbólkar eru sostatt yvir helvtina av øllum húskjum. Í tveimum triðingum av húskjunum búgva eingi børn.

Lutfalsliga er tað húskisbólkurin við einum vaksnum, sum er vaksin mest seinastu árini við einum vøkstri á 33 prosentum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. august 2025

Løgtingsforkvinnan hitti formannin í Inatsisartut og forseta Alþingsins

Hetta í samband við at tey vóru boðin við til hátíðarhaldið fyri 40-ára stovningardagin hjá Útnorðurráðnum. Ársfundur er í Ilulissat - Løgtingið verður vertur næsta ár

Tey trý forfólkini úr Íslandi, Grønlandi, og Føroyum, nýttu høvi at tosa um felags viðurskifti og tørvin á at standa saman sum parlament í útnorði (Mynd: logting.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Forfólkini í teimum trimum tingunum í útnorði hittust mánadagin í Ilulissat. Hetta í samband við at tey vóru boðin við til hátíðarhaldið fyri 40-ára stovningardagin hjá Útnorðurráðnum. 

Talan er um Kim Kielsen, formaður Inatsisartut, Tórunn Sveinbjarnardóttir, forkvinna Alþingsins og Bjørt Samuelsen, forkvinna Løgtingsins. Tey sóust í gjár við serstakari bakgrund í Grønlandi.

Løgtingið skrivar, at tey trý forfólkini nýttu høvi at tosa um felags viðurskifti og tørvin á at standa saman sum parlament í útnorði. 

Í samband við 41. ársfundin hjá Útnorðurráðnum hava tey trý havt hvør sína røðu um javnstøðuviðurskifti í samfeløgunum í útnorði, sum var fyrsta kjakevni á fundinum. 

- Tingforfólkini eru samd um, at halda fram við at menna góða samstarvið millum parlamentini í teimum trimum londunum. Í hesum sambandi er avtalað, at tingforfólkini taka upp aftur siðvenjuna at hittast til ein árligan fund at umrøða felags viðurskifti og áhugamál.

Londini skiftast um at vera vertur fyri fundunum. Fyrsta fundin í komandi ári verður Løgtingið vertur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. august 2025

Tjørnin komin afturíaftur

Tjørnin í Gundadali, sum hvarv fyri umleið 40 árum síðani, er endurskapt

(Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Eina ferð var tjørnin við Tinghúsvegin í Gundadali eitt væl umtókt spælipláss hjá havnarbørnum, og tey, sum hava aldur til tess, minnast aftur á nógvar stuttligar løtur við tjørnina, bæði góðar summardagar og um veturin, tá hon frysti og ísur legðist á hana.

Fyri góðum 40 árum síðan varð gjørt av at tippa tjørnina, og harvið hvarv hesin lítli bletturin, sum hevði verið savningarstað hjá so nógvum børnum í Havn.

Men nú er tjørnin í Gundadali komin afturíaftur.

Umhvørvisdeildin hjá Tórshavnar kommunu letur hvørt ár stuðul til eitt ella fleiri umhvørvisevni í sambandi við Umhvørvisvikuna, og í fjør var umhvørvisevnið vatn.

Tað fekk systkinabørnini Árna Helmsdal og Høgna Jensen til at søkja kommununa um stuðul til at endurskapa tjørnina við Tinghúsvegin, sum teir báðir, eins og so nógv onnur børn, høvdu havt stóra fragd av í barnaárunum. Og av teimum tilsamans 250.000 krónunum, sum kommunan hevði sett av til stuðul til umhvørvisátøk, vórðu 230.000 krónur játtaðar til verkætlanina við tjørnini við Tinghúsvegin.

Nú er tjørnin komin aftur. Hon er ikki so stór sum í upprunalíki – góðar tveir triðingar av upprunaligu støddini og eitt sindur grynri eisini – men eystursíðan er tann sama sum gamla tjørnin, sum nú aftur prýðir umhvørvið við Læknamiðstøðina ovast uppi á Tinghúsvegnum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. august 2025

Nýggj granskingarverkætlan varpar ljós á tarmsjúku í Føroyum

Endamálið við verkætlanini, sum er skotin í gongd á Skurðdeplinum á Landssjúkrahúsinum, er at kanna, hvussu colorectal cancer, eisini nevnt tjúkktarms ella endatarmskrabbi, hevur ment seg í Føroyum seinastu árini

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Ein nýggj verkætlan er nú skotin í gongd á Skurðdeplinum á Landssjúkrahúsinum. Endamálið er at kanna, hvussu colorectal cancer, eisini nevnt tjúkktarms ella endatarmskrabbi, hevur ment seg í Føroyum seinastu árini.

Tað er Maria W. Dalsgaard, introlækni í maga- og tarmkirurgi, ið leiðir verkætlanina. Verkætlanin leggur dent á at kanna sjúkumynstur hjá føroyskum sjúklingum, umframt at fáa betri innlit í, hvussu sjúkan verður uppdagað, viðgjørd og hvussu gongdin er hjá teimum, ið verða rakt.

Talan er um eitt breitt og tvørfakligt samstarv, har starvsfólk frá Skurðdeplinum, Medisinska deplinum, Heilsugranskingareindini, Fróðskaparsetrinum og Center for Surgical Science (CSS) á Sjællands Universitetshospitali í Køge taka lut. Samstarvið gevur verkætlanini dýpd og kann skapa grundarlag fyri betri heilsutænastum í framtíðini.

Vónir eru um at víðka samstarvið til granskarar í eitt nú Svøríki og Norra, soleiðis at samanbering kann gerast av, hvussu henda álvarsama sjúkan rakar og verður viðgjørd í Norðanlondum. Slík samanbering kann vera ein lykil til at skilja munin á sjúkumynstrum, umframt til at betra um viðgerðartilboð og úrslit fyri sjúklingar í Føroyum.

Nýggja verkætlanin er eitt greitt dømi um, hvussu gransking kann gera mun fyri vanliga føroyingin í framtíðini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. august 2025

262 nýggj lesandi á Setrinum

207 bachelorlesandi, 50 masterlesandi og fimm lesandi á hjánámi ella parttíðarútbúgving høvdu sín fyrsta dag í Kongshøll í morgun

(Mynd: Fróðskaparsetur Føroya)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Mánadagin var stóri innleiðsludagurin á Fróðskaparsetri Føroya, og 262 nýggj lesandi fara nú undir sínar hægri útbúgvingar.

207 bachelorlesandi, 50 masterlesandi og fimm lesandi á hjánámi ella parttíðarútbúgving høvdu sín fyrsta dag í Kongshøll í morgun.

Sum siður er, vóru røður og livandi tónleikur á skránni, umframt ein rúgva av praktiskum upplýsingum og góðum ráðum, nú nýggi árgangurin skal sjósetast so trygt og væl sum gjørligt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. august 2025

48 næmingar byrjaðir á Ítróttaháskúlanum: - Kundi verið tvífalda stødd

Talan er um 24 dreingir og 24 gentur. Heystskeiðið er fullteknað, og skulu tey ungu, umframt at royna nógv í Suðuroynni, eisini ein túr til Spania

Heystskeiðið er fullteknað, og tað standa umleið 100 á bíðilista til hetta skeiðið, so í veruleikanum kundi skúlin verði tvífalda stødd. Várskeiðið 2026 er eisini fullteknað (Mynd: sudurras.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Mánadagin 18. august byrjaði heystskeiðið á Ítróttaháskúlanum í Suðuroy.

Suðurrás skrivar, at 48 næmingar byrjaðu á heystskeiðinum. Talan er um 24 dreingir og 24 gentur.

Heystskeiðið er í 15 vikur. Umframt ymiskar upplivingar í Vági og har umkring,  fevnir tað eisini um eina spennandi viku í Spania.

Staðfest verður, at áhugin fyri Ítróttaháskúlanum er stórur. Tað er eisini fullteknað til næsta skeið

- Heystskeiðið er sum nevnt fullteknað, og tað standa umleið 100 á bíðilista til hetta skeiðið, so í veruleikanum kundi skúlin verði tvífalda stødd. Várskeiðið 2026 er eisini fullteknað.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. august 2025

Thor Freyja eisni í FAS

Hetta er síðsta av fýra skipum, sum Pf. Thor hevur flutt úr Bahamas í Føroysku Altjóða Skipaskránna

Thor Freyja (Mynd: thor.fo)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nú er eisini Thor Freyja hjá Thor í Hósvík skrásett í FAS, boðar Sjóvinnustýrið frá.

Hetta er síðsta av fýra skipum, sum Pf. Thor hevur flutt úr Bahamas í Føroysku Altjóða Skipaskránna, FAS. Hini eru Thor Magni, Thor Frigg og Thor Modi.

Øll skipini eru bygd í 2015 í Turkalandi og virka sum supply-skip í offshore-vinnuni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. august 2025

Eyðbritt, Bogi og Páll heiðrað á Ljósfest

Fyrr í summar høvdu fólk møguleika at tilnevna vágbingar, sum hava gjørt eitthvørt fyri Vág, og avgjørt var at heiðra Eyðbritt Krosslá og Boga Mortensen fyri teirra lívslanga íkast í Vágs Bóltfelag, og Páll Leo fyri trúgva tænastu í Vágs kirkju

(Mynd: Vágs kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Farna vikuskiftið var Ljósfest á skránni í Vági, og í hesum sambandi vórðu tríggir vágbingar heiðraðir.

Fyrr í summar høvdu fólk møguleika at tilnevna vágbingar, sum hava gjørt eitthvørt fyri Vág, og tá freistin at tilnevna var farin, vóru nógv góð uppskot komin inn, skrivar Vágs kommuna.

Avgjørt var at heiðra Eyðbritt Krosslá og Boga Mortensen fyri teirra lívslanga íkast í Vágs Bóltfelag, og Páll Leo fyri trúgva tænastu í Vágs kirkju.

Um Eyðbritt og Boga Mortensen varð m.a. sagt:

– Tey hava verið leikarar, venjarar, nevndarlimir, og altíð klár, tá alt tað, sum er rundan um eitt ítróttafelag, skal gerast. Tað verið seg savnan av peningi, ella at standa í sølubásum, so sum vit til dømis síggja tað her á Ljósfest. Tey hava verið við á uttanlandsferðum, og hava verið við til at menna ungar leikarar. Hetta hevur verið til gang fyri ungdómin her í bygdini.

– Tey bæði, vit heiðra í dag, eru framvegis virkin, eins og tey hava verið tað í mong ár. Tað er sum hava tey bara altíð verið har!

Um Páll Leo varð m.a. sagt:

– At kirkjan stendur prýðilig, og at prýðiligt er rundanum, er ikki ein sjálvfylgja. Hetta er úrslit av áhaldandi viðlíkahaldi og røkt. Vágs kirkja, og økið kring hana, er eitt prýði fyri bygdina, tí væl er farið um, og fyri títt íkast at halda og røkja kirkju, og økið kring hana, hava vit valt at heiðra teg her á Ljósfest 2025.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. august 2025

Annika Helgadóttir Davidsen framflutt til lektara

Deildin fyri heilsu- og sjúkrarøktarvísindi á Fróðskaparsetri Føroya hevur fingið lektara í sálarfrøði

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Annika Helgadóttir Davidsen, sum nú er framflutt í lektarastarv, hevur arbeitt sum adjunktur á Fróðskaparsetri Føroya síðani desember 2021.

Hon er útbúgvin í sálarfrøði frá universitetinum í Keypmannahavn í 2006. Frá 2011 var hon innskrivað sum phd.-lesandi á universitetinum í Keypmannahavn, haðani hon fekk ph.d.-prógv í apríl 2016.

Síðani arbeiddi Annika sum sálarfrøðingur m.a. á miðnámsskúlaøkinum og í egnum virki. Harumframt gjørdi hon sína post.doc innan fyri arbeiðsumhvørvisgransking á táverandi Deildini fyri Arbeiðs- og Almannaheilsu, sum nú er Heilsugranskingareindin í Sjúkrahúsverkinum.

Í starvi sínum sum adjunktur á Fróðskaparsetri Føroya hevur Annika staðið fyri og verið við í fleiri granskingarverkjætlanum á Deildini fyri heilsu- og sjúkrarøktarvísindi, og hon hevur eisini undirvíst, serliga á masterútbúgvingini í heilsuvísindum.

Tá ið vísindastarvsfólk á Fróðskaparsetri Føroya verða framflutt til lektara, skal ein umsókn sendast eini uttanhýsis metingarnevnd við útlendskum granskarum. Vanliga er eitt føroyskt umboð eisini partur av metingarnevndini.

Uppgávan hjá metingarnevndini er at meta um umsøkjaran út frá fýra atlitum: 1) vísindaligum útgávum, 2) undirvísing og vegleiðing, 3) miðlan av gransking og 4) fyrisitingarligum royndum.

Limirnir í metingarnevndini vóru samdir um, at akademisku avrikini hjá Anniku Helgadóttur Davidsen luku allar akademiskar treytir og mæltu tí til, at hon verður útnevnd lektari á Fróðskaparsetri Føroya.

Í metingarnevndini vóru Anna Sofía Veyhe, lektari í heilsuvísindum og forfólk, Fróðskaparsetur Føroya; Ole Jacob Madsen, professari, Oslo Universitet; Mia Beck Lichtenstein, professari, Syddansk Universitet, og Hafrún Kristiansdóttir, professari, Háskólinn í Reykjavík.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. august 2025

Lis Samuelsen virkandi sóknarprestur í Norðstreymoyar vestara prestagjaldi

Hon verður virkandi sóknarprestur í eitt gott ár

Lis Samuelsen (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Á felags kirkjuráðsfundi í vikuni innstillaðu kirkjuráðini Lis Samuelsen til tænastuna sum virkandi sóknarprestur í eitt gott ár frá 1. september.

Biskupur er setanarmyndugleiki, og hevur sett Lis Samuelsen í tað tíðaravmarkaða kallið, skrivar Fólkakirkjan.

Lis Samuelsen hevur drúgvar royndir sum prestur. Í 12 ár var hon prestur í Sorø Klosterkirke í Danmark. Eisini hevur hon verið herprestur hjá tí donsku verjuni, har hon m.a. hevur verið í Estlandi í tríggjar mánaðir og arbeitt sum herprestur. 

Hon hevur seinastu tíðina røkt nøkur vikariatir í føroysku fólkakirkjuni. Tað seinasta var í Suðurstreymoyar vestara prestagjaldi nú á sumri í 2025.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. august 2025

Standa fyri lívi á Vaglinum í morgin

Felagsskapirnir Standa fyri Lívi og Pro Vita standa fyri tiltakinum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Aftur í ár verður skipað fyri tiltakinum Standa fyri lívi á Vaglinum í Tórshavn. Tiltakið verður sunnudagin 24. august klokkan 16, og fyrireikararnir vóna, at fólk í øllum aldri møta fjølment. 

Á skránni verður talur og solosangur. Teknmálstulkur verður. 15 minuttir áðrenn tiltakið byrjar, verður hitað upp við felagssangi, og børnini fáa bjóða ballónir og andlitsmáling. Tiltakið endar klokkan 17 við kaffi og onkrum søtum aftur við. Alt er ókeypis.

Stigtakarar eru Standa fyri Lívi og Føroya Provita.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. august 2025

‘Seinasta paradís...’ tilnevndur filmsvirðisløn Norðurlandaráðsins

Fyrstu ferð at ein føroyskur filmur er tilnevndur hesa týðandi filmsvirðisløn

 

SkrivaÐ:

Innsent

Filmurin ‘Seinasta paradís á jørð’ eftir Sakaris Stórá, er tilnevndur filmsvirðisløn Norðurlandaráðsins. Hetta er fyrstu ferð, at ein føroyskur filmur er tilnevndur virðislønina, ið er týdningarmiklasta virðisløn fyri norðurlendskan film yvirhøvur. 

Filmurin, sum hevði frumsýning á filmsstevnu í Göteborg fyrr í ár, er framleiddur av Jón Hammer, og handritið skrivaðu Tommy Oksen og Mads Stegger, saman við Sakarisi Stórá.

- Tað er ein ómetaliga stórur heiður, at okkara filmur er tilnevndur.  Eg dugi ikki at lýsa við orðum, hvussu stóran týdning hetta hevur fyri føroyskan film. Tá vit fóru í holt við hendan filmin, settu vit okkum fyri, at hetta skuldi vera ein filmur, ið kundi kappast á jøvnum føti, við filmar úr okkara grannalondum. Hetta vísir, at vit hava megnað at skapað ein film, ið er so mikið menniskjaligur, at hann talar til hjørtuni á fólki tvørtur um málsligu mørkini, og fær hyggjarin at kenna seg heima, sigur leikstjórin, Sakaris Stórá, um tilnevningina.

Marjun Niclasen, leiðari í Filmshúsinum leggur aftrat:

- Vit eru ovurhonds fegin um hesa tilnevning og kunnu ikki siga annað enn, at vit eru errin av manningini og listafólkunum handan Seinasta paradís á jørð. Tey hava ikki ligið á lætu síðuni hesi seinastu árini. Tað er nærlagni og hart arbeiðið sum hevur ført tey á mál. Við hesum kunnu vit staðfesta, at samframleiðslur við onnur lond eisini eru við at gagna menningini av føroysku filmsvinnuni.

Kykmyndir og Adomeit Film framleiddu við stuðli frá Det Danske Filminstitut, FilmFyn, DR - Danmarks Radio, Mentamálaráðnum, Creative Europe og Filmshúsinum.
Altjóða sølu stendur REinvent fyri. 

Filmsvirðisløn Norðurlandaráðsins er ein árlig virðisløn, sum verður umsitin av Norðurlandaráðnum og Nordisk Film & TV Fond. Hon virðismetur listarligar, originalar spælifilmar, ið hava rót í norðurlendskari mentan, og sum vísa framúrskarandi dygd og nýskapan. Síðan byrjanina í 2002 – gjørd varandi í 2005 – hevur virðislønin lyft norðurlendska filmsgerð upp á altjóða pallin.

Tilnevndir filmar verða valdir av tjóðardómsnevndum úr Danmark, Finnlandi, Íslandi, Noregi og Svøríki, við møguleika fyri eyka tilnevningum úr Grønlandi, Føroyum og Álandi.

Undanfarnir vinnarar hava verið filmar eftir m.a. Lars von Trier, Thomas Vinterberg, Roy Andersson, Ruben Östlund, Per Fly og Aki Kaurismaki. 

Hinir tilnevndu filmirnir eru:

Danmark: "Min evige Sommer". Leikstjóri: Sylvia Le Fanu

Finnland: "The Helsinki Effect". Leikstjóri Arthur Franck

Grønland: "Walls - Akinni Inuk". Leikstjórar: Sofie Rørdam og Nina Panninguag Skydsbjerg

Ísland: "Ljósbrot". Leikstjóri Rúnar Rúnarsson

Noreg: "Drømmer". Leikstjóri Dag Johan Haugerud

Svøríki: "Israel Palestina på svensk tv 1958-1989" Leikstjóri: Göran Hugo Olsson.

Vinnarin  av Filmsvirðisløn Norðurlandaráðsins verður kunngjørdur 21. oktober í sambandi við ársfundin hjá Norðurlandaráðnum í Stockholm. Virðislønin er 300.000 danskar krónur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. august 2025

Kærleiksbrøv í Løkshøll

Ellen Hillingsø og Michael Moritzen koma til Føroya at framføra nógv róstan leik

(Mynd: Baes)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nógv rósti leikurin ‘Kærestebreve’ við kendu donsku leikarunum Ellen Hillingsø og Michael Moritzen verður sýndur í Løkshøll sunnudagin 31. august klokkan 16.

Kærleiksbrøv er bæði ein skemtiligur og hugtakandi leikur um Melissa og Andrew, sum longu frá barnsbeini kenna seg drignan at hvørjum øðrum, hóast tey eru sera ymisk. Alt lívið halda tey fast í einum djúpum og hjartaligum vinarlagi við at skriva hundraðtals brøv til hvørt annað. Tey byrja við smáum sakleysum pappírslepum við loyndarmálum í skúlanum, og í ungdómsárunum verður innihaldið meira holdborið og sansaligt, og tá ið tey eru vaksin snúgva brøvini seg meira um álvarsligar hendingar og gerandis avbjóðingar.

Hetta er søgan um kærleika, sum áhaldandi veksur sum árini ganga, og hetta er søgan um tey val, ið vit øll taka – ella kanska ikki taka. Og hettar er søgan um tær avleiðingar, vit hvør í sínum lagi, standa til svars fyri, tá ið alt skal gerast upp.

Upprunaleikritið skrivaði amerikanski  A. R. Guerney, og leikurin varð frumframførdur í New York í 1988. Susse Wold og Bent Mejding og Malene Schwartz og Jesper Langberg hava áður havt leiklutirnar sum Melissa og Andrew, men til hesa sýningina í Løkshøll eru tað Ellen Hillingsø og Michael Moritzen, sum eisini fingu sera góð ummælir, tá ið tey framførdu leikin á fyrsta sinni í 2023. Leikurin er enn á skránni í donskum leikhúsum.

“Áskoðararnir sótu rúnarbundnir gjøgnum allan leikin og gloymdu seg heilt burtur í flottu leikaraavrikunum”, skrivaði ein ummælari.

Atgongumerki á 225 krónur (+10 krónur í avgjaldi) á loksholl.fo 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. august 2025

Ari Eldjárn skemtar í Norðurlandahúsinum

Kemur til Føroya við stand-up skemtinum ‘From Iceland with Love’

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Mætasti skemtari Íslands kemur til Føroya við spildurnýggja stand-up skemti sínum ‘From Iceland With Love’. Hetta verður leygardagin 13. september í Norðurlandahúsinum.  Fá atgongumerki eru eftir.

Ari Eldjárn er kendur fyri sítt hegni at fáa áhoyrarar úr øllum Norðurlondum flenna eftir mununum og stóru líkheitunum landanna millum. Í hesum nýggja skemtinum lýsir hann sera beinrakið og fittliga lívið í Norðurlondum, mentanarligar samanbrestir, sjálvsmyndir og vanligar ímyndir, vit hava av hvørjum øðrum. Hetta verður borðreitt við nógvari orku, fínum eftirlíkningum og sjarmerandi sjálvspeii.

Ari Eldjárn er best umtókti stand-up skemtari Íslands, og hevur hann harumframt gjørt seg galdandi á altjóða pallinum við Netflix-sendingini Pardon My Icelandic umframt at hann hevur verið við í m.a. BBC’s Mock the Week.

Aldursmark er 14 ár. Atgongumerki kunnu keypast á nlh.fo – bert fá atgongumerki eru eftir

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. august 2025

Hátíðarhalda at Vesturkirkjan hevur 50 ár á baki

Hetta byrjar við hámessu sunnudagin 24. august, har prestarnir í høvuðsstaðnum og bispur vera við, og Tórshavnar Kamarkór syngur. Ymiskt verður gjørt burturúr aftaná og í komandi viku eisini

Í 1975 stóð hægsti bygningur í landinum liðugur. Nú Vesturkirkjan "fyllur runt" skal tað markast á ymsan hátt

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Í 1975 stóð Vesturkirkjan liðug. Talan er um hægsta bygning í landinum, og hann hevur nú 50 ár á baki.

Hetta verður hátíðarhildið á ymsan hátt, og byrjað verður við hámessu nú sunnudagin 24. august við prestunum Hera Joensen, Bergi D. Joensen, Derhardi Jógvansson og Hanusi á Gørðum. Jógvan Fríðriksson, biskupur, ber eisini fram heilsan.

Harumframt verður sangkór, sunnudagsskúli og okkurt at fáa aftaná.

Síðani verður kirkjan opin, framsýning er sett upp, og um kvøldið verður hátíðar-orgulkonsert við organistunum Ara Hammer Joensen og Jógvani Thomsen.

Tað, at Vesturkirkjan hevur staðið í hálva øld og nú "fyllur runt", verður eisini markað í komandi viku. Har vera konsertir, arkitekturfrágreiðingar, ungdómsguðstænastur, grilling og so framvegis.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. august 2025

Tvær Kvæði-konsertir við Teitur & Girls in Airports

“Spennandi. Brýtur upp úr nýggjum. Bjóðar av.” Soleiðis ljóðar rómurin um forkunnugu 'Kvæði' plátuna, hjá Teiti og danska indie-jazz bólkurin Girls in Airports. Í september framføra teir fyri fyrstu ferð í Føroyum – í Havn og Miðvági

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á plátuni hava Teitur og Girls in Airports endurtulkað føroyskan fólkatónleik; rím, skjaldur og kvæði, og borið hann fram í einum jazzutum, elektroniskum og indie-kendum hami.

Samstarvið varð skotið í gongd í 2022, tá Teitur og Girls in Airports settu sær fyri at gera nýggjan tónleik og spæla konsertir saman. Hetta útviklaði seg skjótt til plátuna 'Kvæði'.

Hugsanin handan verkætlanina er at seta føroyska sangarvin í nýtt ljós og bjóða dagsins ættarliði atgongd til hann uppá aðrar mátar, enn vit fyrr hava upplivað. 

Gaffa.dk gav plátuni sera góð skoðbrá og sigur m.a við 5 av 6 stjørnum:

“... úrslitið er imponerandi. Tónleikurin er sera óvanligur. Vigar meistaraliga millum melodiska sangarvin, fjølbroyttan vokaljazz, nútímans elektro-akustiskan tónleik og tað meira óskilgreinaða indie-elementið, sum bæði Teitur og Girls in Airports meistra. (...)
Teitur og Girls in Airports duga at endurnýggja tey gomlu løgini og leiða tey á aðrar, spennandi kósir, sum – eftir mínari meining – letur heimsins hurðar upp aftur. Fløgan er spennandi. Brýtur upp úr nýggjum. Bjóðar av.”
Fleiri konsertir hava higartil verið í Danmark og vera afturat í summar. Í september gongur leiðin til Føroyar:

Tórshavn, fríggjadagin 12. september klokkan 19.30 í Auluni í Finsen
Miðvágur, leygardaein 13. september klokkan 19.30 í Listastovuni

Atgongumerki á 295 kr á kunnu keypast á atgongumerki.fo

Girls in Airports eru Martin Stender á saxofon, Mathias Holm á tangentum, Victor Dybbroe á slagverki og Oliver Laumann á trummum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. august 2025

Prima Facie – aktuellur leikur á føroyska pallinum

Kristina Sørensen Ougaard er einasti leikari í djørvu frásøgnini um rættivísi, vald, sannleika og kynsligan harðskap

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Við einum leikriti, ið hevur vakt ans kring allan heimin, fer Det Ferösche Compagnie, DFC, at bjóða føroyska áskoðaranum inn í eina djarva frásøgn um rættvísi, vald, sannleika og kynsligan harðskap 

‘Prima Facie’ er skrivaður av australska rithøvudinum og fyrrverandi sakføraranum Suzie Miller. Leikurin hevur vunnið altjóða viðurkenning fyri sítt sterka og samfelagsviðkomandi innihald. Í miðdeplinum er Tessa – ein kvinnuligur sakførari, sum hevur bygt sína lívsleið upp á trúnna á lóggávu og rættvísi. Men tá hon sjálv verður fyri einum harðligum broti, verður hon noydd at síggja sannleikan: At rættarskipanin, hon hevur tænt, ikki verjir øll líka. 

Det Ferösche Compagnie setur leikin upp í tøttum samstarvi við bretska leikstjóran Matthew Richardson. DFC hevur arbeitt saman við Matthew áður á rósta leikinum ‘Lear Kongi’. Matthew hevur drúgvar royndir sum leikstjóri og hevur vunnið fleiri virðislønir.

Kristina Sørensen Ougaard spælir høvuðsleiklutin, Dánjal á Neystabø er tónasmiður og Sámal Blak er sniðgevi. Beinir Bergsson hevur týtt leikin til føroyskt.

Umframt at seta upp stórar klassikarar og skapa egin verk, fer Det Ferösche Compagnie undir nýggjan leist: At seta upp nýskrivaðar leikir, sum verða spældir á leikhúsum kring knøttin. DFC vil, at tann føroyski áskoðarin kann uppliva nýskrivaðan dramatik á høgum støði, sum verður spældur úti í heim, um somu tíð sum her heima. Við hesum vilja vit verða ein partur av tí stóru globalu samrøðuni.

Leikurin verður frumsýndur 13. september í Perluni í Tórshavn.

- Eg las hetta leikritið í flogfarinum á veg aftur úr London, aftan á vit høvdu framført ‘Castle of Joy’ við DFC á The Barbican. Eg fekk ikki lagt handritið frá mær, fyrr enn eg hevði lisið tað liðugt, og tað hevur sitið í mær líka síðani, sigur Kristina Sørensen Ougaard, sjónleikari.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. august 2025

Søgan um sluppina komin út í bók

Tað var í sambandi við, at sluppin í 2024 gjørdist 140 ár, at felagið Sluppvinir vendi sær til Tórshavnar kommunu við hugskoti um, at bók varð skrivað um Westward Ho

Elsa Berg, borgarstjóri, og Helgi Jacobsen (Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Mánadagin var bókaframløga í Müllers Pakkhúsi, har Helgi Jacobsen, rithøvundur, legði fram bókina “Westward Ho – 1884-2024”.

Tað var í sambandi við, at sluppin í 2024 gjørdist 140 ár, at felagið Sluppvinir vendi sær til Tórshavnar kommunu við hugskoti um, at bók varð skrivað um Westward Ho. Fíggjarnevndin tók væl undir við uppskotinum frá Sluppvinum og játtaði pening til endamálið.

Á framløguni takkaði Helgi Jacobsen fyri álitið at verða biðin um at skriva bókina. Hann takkaði eisini Sluppvinum fyri teirra megnar arbeiði við at varðveita og reka sluppina. Hugleitt varð um týdningin, sum sluppirnar hava havt fyri føroyska samfelagið, og víst varð á, at tá H.G. Thomsen á Tvøroyri í 1895 keypti Westward Ho fyri 385 pund, var hon kallað “besta slupp í Grimsby”.

Bókin greiðir frá søguni um Westward Ho frá tí, hon varð bygd í Grimsby í 1884 og fram til dagin í dag. Í bókini verður eisini nomið við føroysku slupptíðina sum heild og um tunga takið at fáa gongd á føroyskan skipsfiskiskap. Elsa Berg, borgarstjóri, hevur skrivað fororðið, og Jóan Pauli Joensen, professari og fólkalívsfrøðingur, hevur skrivað inngangin í bókini.

Í dag er tað áhugafelagsskapurin Sluppvinir, sum rekur og heldur sluppina viðlíka. Alt arbeiðið er sjálvboðið. Sluppin er sera vælumtókt og verður nógv brúkt um summarið. Millum annað verður hvørt ár skipað fyri fiskikapping millum allar 6. flokkar í kommununi.

Bókin greiðir soleiðis frá søguni um navnið Westward Ho:

“Sluppin Westward Ho er kallað upp eftir kendu skaldsøguni Westward Ho!, sum Charles Kingsley skrivaði í 1855. ‘Westward Ho!’ var ein máliska, sum í hesum tíðarskeiði mangan var brúkt um skip, ið sigldu vestureftir móti Amerika og øðrum londum í vestri. Máliskan var eitt slag av eini ævintýrligari kenslu, sum var knýtt at havinum, sigling og brøgdum.”

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. august 2025

‘Gerrymandering’ – valdømini í Texas broytt í nátt

Demokratarnir eru í øðini, kalla tað fyri politiskt snýt. Løgreglan varð sett at ansa eftir teimum, so málið kundi atkvøðast ígjøgnum. Demokratarnir í Kalifornia ætla at svara aftur

Demokratar eru í øðini um opinlýsu royndina hjá republikanarunum at skaffa sær fyrimun til komandi miðskeiðisval. Myndin er frá einum mótmælistiltaki í Kalifornia í farnu viku (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Umboðsfólkatingið í amerikanska statinum Texas samtykt hósnáttina eitt lógaruppskot, ið broytir valdømini í statinum. Málið hevur verið ein stríðsspurningur í fleiri vikur, men eftir orðaskifti í átta tímar, kom málið til atkvøðugreiðslu, og varð samtykt við stórum meiriluta.

88 atkvøddu fyri meðan 52 atkvøddu ímóti, skrivar DR við AP tíðindastovuni sum keldu.

Broytingin av valdømunum skal eisini samtykkjast í senatinum í Texas har republikanararnir hava meirilutan og undirskrivast av Greg Abbott, guvernøri. Men hetta verður ikki mett sum nøkur forðin fyri at uppskotið verður endaliga samtykt.

Slíkar broytingar av valdømunum verður í USA kallað "gerrymandering". Tað merkir, at valdømini verða broytt fyri at geva einum flokki fyrimun.

Republikanskur fyrimunur

Republikanararnir í Texas hava opið viðgingið, at kortið er teknað av nýggjum fyri at geva flokkinum fyrimun.

Todd Hunter, limur í umboðsfólkatinginum, og sum hevur lagt uppskotið fram, hevur fyrr sagt:

- Yvirskipaða endamálið við ætlanini er einføld: at betra um politisku úrslitini hjá republikanska flokkinum.

Við at tekna valdømini av nýggjum, kann republikanski flokkurin helst skaffa sær fimm nýggjar tingsessir á miðskeiðisvalinum komandi ár.

- Snýta seg til valdið

Donald Trump, forseti, verður lagdur undir at hava eggjað floksfeløgum sínum í Texas at broyta valdømini fyri at styrkja støðuna hjá flokkinum til komandi miðskeiðisval.

Hetta hevur vakt stóran harma hjá demokratunum, ið kalla hetta eina týðuliga roynd at snýta seg til valdið við at brúka júst “gerrymendering”.

- Í einum fólkaræði velur fólkið síni umboð. Hetta lógaruppskotið vendir hesum upp og niður, og letur politikararnar velja sínar veljarar, segði demokraturin Chris Turner, sambært AP.

Demokratarnir í Texas hava gjørt alt tey kundu fyri at støðga ætlanini um nýggj valdømi. Eitt nú seinkaðu tey viðgerðini í tvær vikur fyrr í mánaðinum við at rýma úr Texas.

Tá demokratisku politikararnir komu aftur, varð løgreglan sett at ansa eftir teimum allan sólarringin til tess at tryggja, at tey kundu vera til staðar, tá atkvøðast skuldi.

Ein av demokratisku politikarunum, Nicole Collier, sýtti fyri at lata seg eftiransa av løgregluni, og varð stongd inni í tingsalinum síðan mánakvøldið, lokala tíð.

Gevin Newsom, guvernørur í Kalifornia, á einum mótmælistiltaki í Los Angeles fyrr í mánaðinum (Mynd: EPA)

Demokratarnir svara aftur

Demokratarnir hava longu boðað frá, at tey fara at royna málið í dómstólunum, og í Kalifornia hava politikararnir har longu samtykt at broyta í valdømunum har.

Hetta verður fatað sum eitt mótsvar til tað, ið er hent í Texas, skrivar AP.

Tað er guvernørurin í Kalifornia, Gavin Newsom, sum ætlar at broyta valdømini til fyrimuns fyri demokratiska flokkin.

- Hetta er ein nýggjur dagur, og vit berjaast móti eldi við eldi, segði hann í vikuni.

Um ætlaða broytingin í Kalifornia verður framd, verður væntað, at demokratarnir eisini kunnu smaffa sær fimm eyka pláss á valinum til umboðsfólkatingi á miðskeiðisvalinum í 2026.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. august 2025

Noreg bannar orkudrykkir til ung

- Vit vita, at orkudrykkir kunnu elva til óró, svøvntrupulleikar og trupulleikar við at miðsavna seg, sigur norski heilsumálaráðharrin

(Mynd: NRK)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Norska stjórnin fer frá komandi ári at gera tað ólogligt at selja orkudrykkir til ung undir 16 ár.

Norski heilsumálaráðharrin, Jan Christian Vestre, heldur, at tað er neyðugt at herða lóggávuna fyri hesar drykkivørur, sum ofta innihalda stórar mongdir av koffeini.

- Vit vita, at orkudrykkir kunnu elva til óró, svøvntrupulleikar og trupulleikar við at miðsavna seg. Teir kunnu eisini elva til skaðar á hjarta- og æðralagnum og miðnervalagnum, sigur ráðharrin við NRK.

Sambært lógini fáa handlar, ið selja slíkar drykkir til ung undir 16 ár fyrst eina ávaring, og um hetta endurtekur seg, so skulu tey rokna við bót.

Norska læknafelagið, tannlæknafelagið og Statens Institut for Folkesundhed hava fyrr mælt til at seta aldursmarkið til 18 ár.

Læknaformaðurin, Stråle Onsgård Sagabråten, er tí vónsvikin av, at aldursmarkið verður 16 ár.

- Vit høvdu væntað ein meira miðvísan fólkaheilsupolitikk frá stjórnini – ein politikk, ið setti heilsuna hjá børnum og ungum fremst og var í tráð við fyrivarnisregluna, sigur Sagabråten við NRK.

Jan Christian Vestre, heilsumálaráðharri, heldur, at tey 16 ára gomlu eru nóg búgvin til at takta støðu viðvíkjandi orkudrykkum.

Fyrr í ár samtykti norska stjórnin eitt bann móti marknaðarføring av ósunnum mati og drykkum málrættað móti børnum. Tað bannið umfatar eisini orkudrykkir. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. august 2025

Minningarorð um Hákun Steingrímsson

- Tað var helst ein tann størsta fjøldin, sum nakrantíð hevur verið til jarðarferð í Vesturkirkjuni, tá mín góði vinur Hákun Steingrímsson, fór til gravar

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Minningarorð / Magnus S. Petersen

Tað var helst ein tann størsta fjøldin, sum nakrantíð hevur verið til jarðarferð í Vesturkirkjuni, tá mín góði vinur Hákun Steingrímsson, fór til gravar

Tveir av vøkru sálmum faðir hansara, Steingrím Niclasen, sála, vóru valdir til jarðarferðina. Presturin Theodor slapp væl frá góðari og viðkomandi talu. Tá Tórshavnar Mannskór yndisliga sang tveir sangir til æru fyri einum av teirra, var hátiðarligur dámur yvir sorgblíðu løtuni.

Ikki minni bergtakandi gjørdist løtan tá Ernst Remmel sjaldsama vakurt spældi írska lagi til Danny Boy, meðan kistan varð borin út. Tá var tað ikki bert eg sum feldi eitt tár á kinn, nú mín góði vinur var borin út. Hákun náddi bert 61 árum tá herviliga krabbasóttin fór við honum. Foreldrini vóru Steingrím Niclasen úr Hvalba og Annika Djurhuus í Havn. Hákun var giftur Sigrun og tey eiga børnini Tóka og Duritu. Systkini eru Hentzar, Hildur og Tóki.

Vit hittust fyrstu ferð, tá hann læs løgfrøði í Keypmannahavn og var vorðin troyttur av turrisliga lesnaðinum og spurdi um hann kundi koma at arbeiða hjá okkum á Advokatskrivstovuni, Fr. Petersensgøtu, nakrar mánaðir. Tað var gamaní hjá Halgir og mær og vit møttu einum arbeiðssomun, dugnaligum og sjaldsama dámligum manni. Longu tá hevði hann verið fyri krabbasjúku fyrstu ferð. Tað gjørdi ikki støðuna verri, at hann hevði verið eitt sindur til skips við eitt av Globalskipunum.

Hákun hevði tann hugburð, at tá tað ráddi um arbeiði, skuldi ein helst ikki hava sama arbeiðsplás ov leingi. Eini 5-6 ár helt hann var hóskandi. Útbúgvin løgfrøðingur gekk beina leiðin heimaftur, har hann fekk starv í Vinnumálastýrinum og har treivst hann væl. Hann var áhugaður í politikki, kendi seg væl og var væl dámdur. Var í starvi í fleiri ár. Sjóvátrygging hevði boð eftir honum og nýggja arbeiði við tryggingarmálum v.m. helt hann vera áhugavert og var settur í starv hjá teimum. Teir fingu ein dugnaligan og arbeiðssaman mann, sum hevði lætt við at samstarva við onnur. Har var hann í nøkur ár, tá heilt annað økið, landbúnaðurin, við Búnaðarstovuni, bjóðaði honum starv. Eisini har treivst hann væl og samstarvi við táverandi stjóran Bjørn Patursson, var fyrimyndarligt. Starvsfólki dámdu hann væl og saknaðu hann sára, tá hann gavst á stovninum. Tá MBM hevði brúk fyri nýggjum stjóra fekk Hákun starvið, sum hann, sera hegnisliga, røkti í 12 ár. Seinasta ári í starvinum var hann nógv darvaður av sjúkuni, men royndi tó til tað síðsta at røkja sítt starv samvitskufult og við virðing, sum vøkru minningarorðini hjá MBM bera boð um á teirra Facebook-síðu.

Áhugamálini vóru nógv hjá Hákun. Presturin rakti seymin á høvdi tá hann nevndi, at eitt lindiseyðkenni var dyrvi og ferð. Emil úr Lønneberg, ganga við 10. Tí søkti hann, áðrenn løgfrøðilesturin inn sum flogskipari hjá danskas loftvápninum og varð góðkendur gjøgnum hørðu royndirnar, bæði likamliga og sálarliga. Eg síggi hann fyri mær sum flogskipara á einum F35 flogfari. Oh harra gud det lamterilsi hevði verið av honum.! Hví hann hálsaði um og fór til løgfrøðina, fekk eg ongantíð burturúr honum.

Nú er røddin tíverri tagnað.

Røddina hevði hann góða og var góður kvøðari. Seinnu árini meldaði hann seg til Tórshavnar Manskór, sum vísti honum heiður við at syngja yvir honum.

Ítróttur fylti eisini nógv hjá honum og B36 stuðlaði hann bæði so og so. Seinnu árini var hondbóltur eisini á skránni; helst tí, at tað gekst landsliðnum so væl og Hákun helt, at hetta eisini hevði ávirkan á føroyskan hugburð, at føroyingar kundu klára seg, eisini sum fólk og sjálvstøðug tjóð.

Eg sakni, at vit ikki fara á flot aftur saman, ongin skjótitúrur eftir skarvi ella svartfugli, einki talv, einki pokerspæl og eingin kenning av góðum single malt whisky, men mest av øllum tað góða vinarlagi.

Góða Sigrun, Tóki og Durita størst er sorgin hjá tykkum. Mín vón er, at tey góðu minni tit hava um Hákun, hjálpa tykkum gjøgnum sorgina. Somuleiðis til systkinini Hentzar, Hildur og Tóka.

Magnus

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. august 2025