Kári verður við í beinleiðis X Factor

Tað gongur upp á stás hjá føroysku luttakarunum í X Factor. Næsta fríggjadag verður greitt um Tina eisini verður við til beinleiðis framførslurnar

(Mynd: Lasse Lagoni / TV2)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Teir føroyingar, sum í ár fylgja við danska X Factor, fáa nógv fyri pengarnar. Tí í einum føroyskum sjónarhorni, hevur X Factor ongantíð verið meira spennnandi. Ikki færri enn tveir føroyskir luttakarar eru við, og teir eru báðir komnir langt í kappingini.

Og nú er eisini greitt, at tað verður í øllum førum við Kára Fossdalsá av Toftum, at beinleiðis sendingarnar fara av bakkastokki um tvær vikur.

25 ára gamli Kári Fossdalsá er nevniliga millum teir tríggjar luttakararnar, sum dómarin Martin Jensen hevur valt at taka við sær til beinleiðis sendingarnar. Hvør dómari hevur ein úr hvørjum flokki - eldri enn 23 ár, yngri enn 23 ár og bólkar - við sær til beinleiðis sendingarnar. 

(Mynd: Lasse Lagoni / TV2)

Umframt toftamannin, er 18 ára Tina Mellemgaard úr Hoyvík eisini við í væl umtóktu donsku sendingini.

Hana sóu vit ikki nógv til í sendingini fríggjakvøldið. Tina er undir veingjunum hjá dómaranum Kwamie Liv og er í bólkinum undir 23 ár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. februar 2022

Rennisjógvur í Sørvági

Náttúrukrefturnar eru ikki at spæla við

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað sær ógvusligt út tá náttúrufyribrigdið rennisjógvur er í Sørvági.

Týsdagin sóust fleiri fiomsbrot á sosialu miðlunum, sum vístu sjógangin renna langt niðan í Stórá í Sørvági. So langt, at sjógvurin floymdi niðan um verjugarðarnar kring fótbóltsvøllin á Dungasandi.

Eisini síggjast videobrot har  Niðarivegur, er undir í vatni.

Upptøka herundir hevur John Simonsen gjørt.

Og á brotinum herundir sæst ein viðfestibilur koyra beint ígjøgnum sjógangin á Niðaravegi. Stóru bilarnir, ið skulu flyta farm av havnarlagnum úti á Bakka hava ikki møguleika at brúka Ovaraveg.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. februar 2022

Sjógangurin tók nakað av brimgarðinum

Bátaeigarar í Sørvági mugu vísa varsemi

(Mynd: Sørvágs kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Sjógangurin við rennisjógvi í Sørvági týsdagin var øgiligur. Og tað hevur eisini gingið út yvir grótkastið við innsiglingina til bátahylin í bygdini.

Sørvágs kommuna hevur tí hesa áheitanina til bátaeigarar í Sørvági:

Í sambandi við óveðrið og nógva sjógangin í gjár (8. februar 2022) eru steinar dottnir burtur úr brimgarðinum við innsiglingina til bátahylin. Heitt verður tí á øll, sum sigla út og inn úr bátahylinum, um at vísa varsemi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Alivinnan ynskir bann móti springaradrápi

Hevur sent áheitan til løgmann um bann, tí avleiðingarnar av drápinum á Skálafirði hava verið ógvuslig

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Havbúnaðarfelagið kallar tað delfinir, onnur kalla tað springarar. Í øllum førum hevur felagið hjá føroysku alivinnuni nú sent eina beinleiðis áheitan á løgmann um at bera so í bandi, at springaradráp verða bannað.

Í skrivinum til løgmann sigur felagið, at springaradrápið í Skálafirði 12. september í fjør hevur havt ógvusliga og víðfevnda ávirkan á alivinnuna, bæði tá tað kemur til umdømi og sølu.

- Ávirkanin frá framhaldandi delfindrápum kann næstan ikki yvirmetast. Fleiri stórar handilsketur hava sagt, at tey meta framhaldandi dráp vera størstu hóttanina móti føroyskum útflutningi yvirhøvur. Føroyska alivinnan er sera stúrin um avleiðingarnar, um eitt delfindráp afturat skuldi verið framt í Føroyum, stendur millum annað í skrivinum.

Havbúnaðarfelagið heldur fram:

- Eingi útlit eru til, at henda støðan fer at broytast, heldur tvørturímóti. Fólk kring heimin eru vorðin sera tilvitað um burðardygd og djóravælferð, serliga yngri fólk. Harumframt hava delfinir eina serliga støðu í tilvitskuni hjá fólki.

- Hetta hevur við sær, at handlar og handilsketur í alsamt minni mun vilja taka tann váðan uppá seg, at gerast partur av einari herferð móti føroyskum fiskavørum.

- Vit liva í dag í einum framkomnum vælferðarsamfelagi, har okkara útflutningur er fundamentið undir okkara vælferð, og alivinnan stendur fyri einari helvt av samlaða vøruútflutninginum í Føroyum. Um man vil tað ella ikki, so má politiska skipanin fyrihalda seg til henda veruleika, og taka tað í álvara, hvat fólk, sum skulu eta okkara fiskavørur, halda um tað, sum fyriferst í Føroyum.

- Í hesum sambandi skal Havbúnaðarfelagið vísa á, at dráp av stórum bólkum av delfinum ikki er siðvenja ella føroysk mentan. Flestu pláss í Føroyum hava onga siðvenju fyri beinleiðis veiðu av delfinum, og tí er hetta málið einans ein spurningur um, hvat er best fyri føroyska samfelagið at gera. Og her er eingin ivi um, at vansarnir eru munandi størri enn teir fyrimunir, sum onkur sær í at halda fram við delfindrápum.

- Havbúnaðarfelagið fer tí at mæla politiska myndugleikanum til at banna beinleiðis delfindrápum í Føroyum, áðrenn eitt nýtt delfindráp verður framt, sum kann fáa uppaftur meira víðfevndar og drúgvari avleiðingar, enn hendingarnar 12. september høvdu og framvegis hava.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Fólkatalið vaks við 765 fólkum í 2021

1. januar búðu 53.664 fólk í Føroyum

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Fólkatalið vaks við 765 fólkum í 2021. Tað er ein vøkstur á 1,4 prosent. Hóast vøksturin er eitt vet minni enn í 2020, heldur fólkatalið fram við at vaksa, og 1. januar búðu 53.664 fólk í Føroyum, skrivar Hagstovan.

Gongdin í fólkatalinum í 2021 líkist nógv gongdini í 2020. Hesi bæði árini er fólkatalið vaksið við millum 1,4 og 1,6 prosentum fyri hvørt 12-mánaðar-skeið. Tað er eitt sindur lægri enn í 2018 og 2019, tá vøksturin fyri hvørt 12-mánaðarskeið lá millum 1,6 og 1,8 prosent. Í 2020 og 2021 løgdust í miðal 65 fólk aftur at um mánaðin. 

Burðaravlop og tilflyting
Vøksturin seinasta árið kemur av einum burðaravlopi á 249 fólk og eini nettoflyting á 516 fólk. 

Trendurin vísir, at bæði tilflytingin og fráflytingin minkaðu nakað í 2020. Av tí at tilflytingin minkaði nakað meiri enn fráflytingin, minkaði íkastið frá nettoflytingini úr 47 fólkum um mánaðin í 2019 til 40 um mánaðin í 2020.

Víðari vísir trendurin, at gongd aftur kom á flytingarnar í 2021, og hóast tilflytingin ikki er á sama støði sum frammanundan, er íkastið til fólkavøksturin frá nettoflytingini seinastu tíðina komið upp á umleið 44 fólk mánaðarliga.

Talið av deyðum hevur ligið í fastari legu hesi seinastu árini, og telur um gott 30 mánaðarliga. Trendurin vísir, at gongdin í tal av deyðum minkaði nakað í 2020, men kom í 2021 aftur í somu legu sum árini frammanundan. 

Talið av føddum børnum var javnt vaksandi í árunum fram til 2020, tá gongdin broyttist meira enn vanligt. Um árskiftið 2019/2020 minkaði talið av føddum úr 60 niður í 50 mánaðarliga, og fram móti heysti í 2020 øktist gongdin síðani aftur, heilt upp móti 65 børnum um mánaðin.

Ein orsøk var, at heili 79 børn vórðu fødd í oktober í 2020. Høga føðitalið helt tó ikki fram, men minkaði aftur til sama støði sum árini frammanundan, og í 2021 løgdust aftur millum 55 og 60 børn afturat mánaðarliga. 

Ískoytið til fólkavøksturin frá burðaravlopinum í 2021 var soleiðis gott 20 fólk mánaðarliga. 

Vøkstur í Havn - minking í Kvívík
Størstu kommunurnar vaksa mest í tali.  Av bygdunum í kommunum er størsti vøkstur í tali í Tórshavn, Hoyvík, á Argjum og á Toftum. 

Í 10 av 29 kommunum minkaði fólkatalið. Størsta minking var í Kvívíkar kommunu, og av bygdunum í kommununi minkaði fólkatalið mest í Kvívík. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. februar 2022

Bankastjóri: - Lægri sethúsalán til nýbygging á bygd

Er tað lættari at fáa bústaðarlán í Havn enn á bygd? Tí spurninginum svaraði Árni Ellefsen, forstjóri í BankNordik, í sendingini Búskapur & Vinna í síðstu viku

Árni Ellefsen, bankastjóri (Mynd: Jens kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í øðrum parti av Búskapur & Vinna, nýggju aktualitetssendingini á Rás 1, bleiv sjóneykan sett á bankageiran, har umboð fyri teir báðar stóru bankarnar umrøddu tey rák, ið bankarnir mugu taka støðu til. Talgilding, grøna orkuskiftið, altjóðagerð og negativar rentur eru nøkur av avgerandi rákunum. Í ár er ein vaksandi inflasjón og vandi fyri rentuhækking eisini komin á dagsskránna.

Ongin munur á bústaðarhandli á bygd og í bý
Árni Ellefsen, forstjóri í BankNordik, bleiv eisini spurdur um bankin gjørdi mun á býunum og bygdunum, tá bankin veitir lán til bústaðir.

Her gjørdi bankastjórin greitt, at tað í fyrsta lagi er munur á nýbygging og bústaðarhandil. Í seinna førinum við bústaðarhandlum vil ongin munur vera á fíggingarmøguleikunum á bygd og í bý, tá keyparin kann læna eitt ávíst prosent av handlaða marknaðarvirðinum, óansæð staðseting.

Vandin fyri tapi viðførir mun á nýbygging
Tá lántakarin hinvegin keypir sær grundøki til at byggja nýtt, kann munur vera á, hvussu nógv fígging fæst til at byggja fyri á bygd í mun til í býunum. Fyri at forklára munin tók bankastjórin fram tvey dømir, eitt á bygd og eitt í bý.

Í hesum hugsaðu dømunum er byggikostnaðurin í býnum 4,5 milliónir krónur ella eina hálva millión hægri enn á bygd, tí grundøkið er dýrari. Her vil onkur kanska halda, greiddi Árni frá, at lántakarin á bygd eigur at kunna fáa somu lutfalsligu fígging, t.e. 90 prosent av byggikostnaðinum.

Talva frá sendingini Búskapur & Vinna mikukvøldið 2. Februar 2022

Men um nú bankin gjørdi tað og veitti 90 prosent í lán í báðum førum, vildi húski á bygd lænt 3,6 milliónir krónur. Trupulleikin kann tá vera, at marknaðarvirðið á lidna húsinum ikki neyðturviliga svarar til byggikostnaðin á bygd.

Í hesum hugsaða døminum er marknaðarvirðið 2,4 milliónir krónur, sum ger, at eitt tílíkt húski hevði verið tekniskt insolvent, tá tey flyta inn í húsini. At vera tekniskt insolventur merkir, at ognirnar eru minni verdar enn skyldurnar. Í hesum førinum hevði kundin eina eginogn á 400.000 krónur, tá viðkomandi fór undir at byggja á bygd, men aftaná er eginognin minus 1,2 milliónir krónur.

Sambært Árna Ellefsen hevur bankin skyldu til at hyggja eftir marknaðarvirðinum eftir bygging, tá bankin metir um lánistøddina og váðan í láninum. At bankin altíð vil ráðgeva kundunum til ikki at seta seg í størri skuld enn tey hava av ognum. Her verður bankin ofta møttur við atfinningini, at fyri tað um kundin býr á bygd, hevur viðkomandi líka góðan møguleika fyri at afturrindað lánið sum í býinum, tá inntøkurnar eru tær somu.

Hjúnarskilnaður kann gera kundan insolventan
Og tað er rætt, sambært Árna, men bankin má eisini taka hædd fyri, at tað kunnu koma broytingar fyri í viðurskiftunum so sum hjúnarskilnaður, arbeiðsloysi hjá øðrum partinum ella sjúka. Hetta viðførir so, at lántakarin ikki megnar at yvirhalda sínar skyldur og er noyddur at selja ognina.

Í býnum vil lántakarin tá kunna selja húsini og hava pening til at rinda lánið, meðan lægra marknaðarvirðið í smærru bygdunum vil gera, at húskið stendur eftir við eini skuld. Tað er júst hesa støðuna, bankin vil sleppa bæði sær og kundunum undan.

Ásetta marknaðarvirðið er ikki álagt av nøkrum myndugleika, men verður gjørt av metingarfólki í samband við lántøkuna og leypandi tillaga marknaðarviðurskiftini.

Her vísti Árni Ellefsen á Eysturoynna sum eitt gott dømi um, at sethúsaprísirnir síðstu tvey árini eru hækkaðir munandi, sum aftur ger, at bankin kann fíggja munandi størri part av nýbygging.

Sendingin Búskapur & Vinna verður send á Rás í Televarpinum mikukvøld klokkan 19 og endursend sunnukvøld klokkan 19:30. Johnny í Grótinum, búskaparfrøðingur, er vertur í sendingini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. februar 2022

Ein millión innritanir á Samleikanum

33.000 føroyingar hava Samleikan – tey hava innritað í miðal 33 ferðir 

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Samleikin, sum hevur verið brúktur sum innritan og talgild undirskrift síðani oktober 2020 hevur nú rundað 1 millión avgreiðslur.

Tað eru gott 33.000 fólk, ið hava Samleikan. Í miðal er hetta 33 innritanir fyri hvønn brúkara. Samleikin kann brúkast til talgildar tænastur hjá 19 ymiskum fyritøkum, stovnum og kommunum. Um stutta tíð fara føroysku peningastovnarnir eisini at brúka Samleikan til netbankarnar. 

Talgildu Føroyar fegnast um, at føroyingar hava tikið Samleikan til sín. Endamálið hevur frá byrjan verið, at tað skal gerast lættari og tryggari at brúka talgildar tænastur í Føroyum. Við Samleikanum skalt tú bara minnast eitt loynital, og tú brúkar ein og sama hátt at rita inn á allar tænastur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. februar 2022

Læknar takka fyri seg í væl umtóktum Facebookbólki

Bólkurin “Spyr ein lækna um korona” verður niðurlagdur 28. februar, tá seinastu koronuavmarkingarnar hjá landsstýrinum eisini fara úr gildi

Marnar Fríðheim Kristiansen, stigtakari til bólkin (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Síðani september 2020 hava læknar sjálvbodnir svarað fólki um mangt og hvat í sambandi við koronu á Facebookbólkinum “Spyr ein lækna um korona”.

28. februar verður seinastu dagurin, at tikið verður ímóti spurningum. Hetta, um farsóttin ikki broytist.

- Nú er tíðin komin at lata hendan bólkin aftur. Í øllum føri fyribils. Tað er ikki tí at heimsfarsóttin er av. Hvørki her heima, ella úti í heimi. Men muran í heimsfarsóttini er broytt. Vit koma tíverri ikki av við korona. Í øllum føri ikki tey næstkomandi árini, skrivar Marnar Fríðheim Kristiansen, ein av læknunum, sum hevur svarað spurningum frá ørkymlaðum føroyingum.

- Men korona er ikki tann sama hóttanin í dag, sum tað var fyri tveimum árum síðani. Tað er fyrst og fremst koppsetingini at takka, men eisini orsaka av at frábrigdið, sum vit hava nú ikki elvir til eins ringa sjúku, sum Delta frábrigdið gjørdi. Tað hevur gjørt, at landsins myndugleikar hava avgjørt at so líðandi avtaka allar korona avmarkingar.

- Og nú halda vit eisini at tíðin er komin at lata hendan bólkin aftur. Tí verður 28. februar tann seinasti dagurin vit taka ímóti spurningum, samstundis sum tær seinastu koronaavmarkingarnar verða avtiknar, sigur Marnar Fríðheim Kristiansen.

Hann leggur afturat, at verður tað so, at muran í farsóttini aftur broytist, við at vit fáa eitt verri frábrigdi, kann vera at bólkurin verður tikin fram aftur.

- Túsind takk fyri allar spurningarnar og túsind takk til tykkum sum hava lisið við. Vit læknar hava verið sera glaðir fyri hendan bólkin, og glaðir at fólk hava tikið so væl ímóti honum. Vónandi verður tað ikki aftur neyðugt við einum slíkum bólki eina aðru ferð.

Tørvurin hevur eftir øllum at døma verið til staðar tí 6400 limir eru í bólkinum, og nógvir spurningar eru settir síðani byrjanina. Hendan seinasta mánaðin eru 317 spurningar settir.

Læknarnir, sum hava svarað spurningum í bólkinum eru Marnar Fríðheim Kristiansen, Gunnhild Helmsdal, Guðrun Zachariasen, Jeaneth Løkjá og Ronja Midjord Mikkelsen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. februar 2022

Fleiri teirra eru helst komandi tingfólk

Ungdómsting var hesa vikuna. Trettan uppskot vórðu løgd fram, og átta av teimum vórðu samtykt

(Mynd: Løgtingið)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ungdómstingið 2022 er av á hesum sinni. 32 næmingar úr átta skúlum kring landið luttióku og viðgjørdu 13 uppskot. 

Fýra mál vórðu beind í mentanarnevndina, fýra mál vórðu beind í trivnaðarnevndina, og fimm mál vórðu beind í rættarnevndina. 

Tá uppskotini komu aftur úr nevnd, vórðu átta uppskot samtykt, og fimm uppskot fullu. Einki uppskot datt burtur.

Undir orðaskiftinum, sum vardi fýra tímar, tóku ungdómstinglimirnir orðið ella gjørdu viðmerkingar 221 ferðir. Harumframt vórðu 20 ófráboðaðir fyrispurningar settir løgmanni og landsstýrismonnum, sum allir vórðu svaraðir.

Í síðstu røðu sínari takkaði Jógvan á Lakjuni, løgtingsformaður, ungdómstinglimunum og lærarum teirra fyri hesa áhugaverdu tingsetuna og fyri áhugan fyri tí fólkaræðisliga arbeiðinum á tingi. Hann helt fyri, at tey høvdu til fulnar livað upp til tær mannagongdir, ið galdandi eru í løgtingsarbeiðinum, og at eingin ivi man vera um, at fleiri teirra fara at síggjast aftur í tí politiska lívinum og at teljast millum komandi tingfólk, skrivar logting.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Soleiðis fer nýggja kirkjan á Argjum at síggja út

Kirkjan á Argjum hevur elvt til nógv kjak. Nú síggjast dagførdar tekningar av henni

(Mynd: Koma.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Staðsetingin av nýggju kirkjuni á Argjum hevur elvt til mótmæli og kjak. Ætlanin er at kirkjan skal byggjast við fríøkið við Sandá.

1.300 fólk hava skrivað undir mótmæliskriv í sambandi við staðsetingina.

Nýggja kirkjan fer at kosta slakar 56 milliónir krónur.

Kirkju- og missiónshúsið á Argjum hevur lagt dagførdar myndir av kirkjuni á heimasíðu sína.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. februar 2022

Hóma endan á tíðarskeiðinum við negativari rentu

Forsøgn roknar við, at danski tjóðbankin fer at hækka sína rentu í ár

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í Danmark er marknaðarrentan hesa seinastu tíðina hækkað nakað, og innan fyri nærmastu framtíð, fer danski tjóðbankin helst eisini av seta sínar rentusatsir upp. Harvið er byrjanin til endan á negativari rentu at hóma í Danmark. Soleiðis ljóðar ein nýggj forsøgn frá stóra Nordea-bankanum.

- Vit vænta, at tjóðbankin hækkar rentuna tríggjar ferðir áðrenn 2023 er runnið. Harvið kann sigast, at tíðarskeiði við negativari rentu nærkast endanum, skrivar Jan Størum Nielsen, leiðandi greinari hjá Nordea í forsøgnini, skrivar danski miðilin finans.dk.

Forsøgnin um rentugongdina er almannakunngjørd eftir at inflasjón er staðfest í stórum pørtum av Evropa. Hetta fekk evropeiska miðbankan, EBC, at koma við nýggjum boðskapi.

Eftir at EBC í langa tíð hevur sýtt fyri at tosa um nakran møguleika fyri rentuhækkingum, vildi Christine Lagarde, bankastjóri, á einum tíðindafundi í farnu viku ikki avvísa, at tað rentuhækkingar møguliga kunnu koma fyri longu í ár, skrivar finans.dk.

Í forsøgnini hjá Nordea verður víst á, at marknaðurin eftir hesa útmelding frá ECB nú væntar, at miðbankin helst fer at hækka rentuna í tveimum umførum í 2022. Marknaðurin roknar tí við, at leiðandi rentan hjá EBC við ársenda 2023 fer at liggja 1,25 prosentstig oman fyri núverandi støðið á minus 0,5 prosent.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. februar 2022

Vivino er ársins vínhandlari

Enn ein heiður til heimsumfatandi felagið hjá Heina Zachariassen

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Føroyski íverksetin og maðurin aftan fyri heimsins størstu vín-app, Heini Zachariassen, fekk týsdagin enn eitt herðaklapp fyri tað arbeiði, sum hann og felag hansara gera innan hesa vinnuna.

Tað var á árliga galladøgurðanum hjá stóra amerikanska víntíðarritinum Wine Entusiast, hildin í Miami Beach í Florida í gjár, har tað vórða latnar fleiri heiðurslønir, kallaðar Wine Star Awards.

Ein av hesum virðislønunum verður latin besta vínhandlara, ‘retailer/markedplace of the year’. Í ár fekk Vivino henda heiður, og stovnarin, Heini Zachariassen úr Hoyvík, tók ímóti saman við samskiftisstjóranum, Courtney Quattrini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Útselt uppá minni enn ein minutt

Fyrsti kundin í bíðirøðini stóð klárur klokkan 7 fríggjamorgunin. Rúsan lat upp klokkan 10

Tá hendan myndin varð tikin, var framvegis hálvur annar tími til Rúsan lat upp (Mynd: Ronnie Thomassen)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað er vanliga lang bíðirøð tá nýggj útgáva av Einar’s whisky kemur út. Dagurin í gjár var einki undantak.

Serútgávan av Einar’s whisky varð í Rúsunum kring landið frá klokkan 10, og í Havn var kravgangur eftir at fáa fatur á serligu dropunum.

Hesaferð vóru bara 575 fløskur seldar, og í Rúsuni í Havn gekk tað ikki meira enn ein minuttur, so var útselt.

Sum skilst hevði fyrsti kundin í bíðirøðini staðið síðani klokkan 7. Klokkan hálvgun níggju er myndin omanfyri tikin, og nógv fólk legðist afturat seinni.

Tíverri vóru fleiri, sum máttu avstað aftur ongul í reyv.

Sjey útgávur eru higartil komnar út av Einar's whisky. Sætta útgávan av Einar's whisky kom út beint fyri jól.

Einar's whisky Special edition

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. februar 2022

Maria Poulsen & Co P/F søguliga gott úrslit fyri 2020

Ársúrslitið gjørdist eitt avlop eftir skatt uppá 8,2 milliónir krónur sammet við 3,8 milliónir krónur í 2019

(Mynd: Google Maps)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein av elstu fyritøkunum í Føroyum er Maria Poulsen, sum var sett á stovn av Johan Poulsen, blikksmiði heilt afturi í 1848, ella fyri skjótt 174 árum síðani. Fyrstu árini bar fyritøkan navnið Ludvig Poulsens eftir eigaranum tá við sama navnið. Virksemið helt til í Tórsgøtu 10, har Maria Poulsen Búnýti framvegis heldur til. 

Í 1944 tók Grímur á Dul við sum eigari og stjóri. Samstundis broyttist navnið til Maria Poulsen, sum var navnið á konu Ludvig Poulsen. Í 1982 flutti HVS og Blikksmiðjan í størri høli á Hálsi í Havn. Stjóri í fyritøkuni Maria Poulsen í dag er Kristian á Dul. Umleið 40 starvsfólk starvast í fyritøkuni í dag. 

Í roknskapinum fyri 2020 sæst, at bruttovinningurin er 34,0 milliónir krónur, í mun til 25,5 milliónir í 2019. Vøksturin í bruttovinninginum í 2020 er heili 33 prosent, sum ber brá um økta sølu og virksemið í 2020. 

Starvsfólkakostnaðirnir í 2020 eru øktir við 1,8 milliónir krónur til 21,1 milliónir.  

Úrslitið áðrenn avskrivingar øktist úr 6,3 milliónum í 2019 til 12,9 milliónir krónur í 2020. Vøksturin er heili 106 prosent. 

Ársúrslitið gjørdist í 2020, tá felagið hevði goldið 2,7 milliónir krónur í skatti, gjørdist eitt avlop eftir skatt á 8,2 milliónir krónur sammett við 3,8 milliónir í 2019.  

Fíggjarjavnin hjá Pf. Mariu Poulsen & Co er øktur úr 42,6 milliónum í 2019 til 53,1 milliónir krónur í 2020.

Støðisognirnar eru øktar við 2,4 milliónum krónur og ogn í umferð við 8,1 milliónum.  Serliga sæst, at áognin er økt við 5,7 milliónum. Eisini er tøkur peningur øktur við 1,8 milliónum krónum í 2020.

Pf. Maria Poulsen & Co er væl fyri fíggjarliga. Eginognin í 2020 var 21,6 milliónir krónur. Trygdarevnið er tískil 41 prosent. Tað var 43 prosent í 2019. Tað verður roknað at vera gott.   

Felagið hevur niðurgoldið langfreistaða skuld við 2,1 milliónum krónum til 8,4 milliónir í 2020. Stuttfreistaða skuldin hinvegin er økt við 7,9 milliónum til 31,5 milliónir krónur. Størsti parturin er avsett til vinningsbýti til partaeigararnar á 5 milliónir krónur.

Lyklatølini hjá Pf. Mariu Poulsen & Co eru góð fyri 2020. Ognaravkastið, sum er úrslit áðrenn fíggjarpostar í mun til samlaðar ognir, var 21 prosent í 2020 í mun til 12 prosent í 2019. Eginpeningsavkastið í 2020 var 50 prosent í mun til 25 prosent í 2019. Gjaldførið var somuleiðis gott. Gjaldførislutfallið í 2020 var 184 prosent. 

Høvuðspartaeigari í Maria Poulsen & Co er Spf. KáD, sum Kristian á Dul eigur.  

Stjóri í Maria Poulsen & Co er Kristian á Dul. Nevndarformaður er Jógvan á Dul.  

Greiningin er gjørd av Birgir Nielsen frá ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Bústaðir byggja 22 leiguíbúðir á Heimasta Horni

Verkætlanin, sum eisini verður nevnd Heimasta Horn II, er á vestaru síðu í brekkuni, sum leiður niðan til íbúðabygningarnar á Heimasta Horni, beint oman fyri krossin Undir Gráasteini/Velbastaðvegur

(Mynd: Bústaðir)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Bústaðir og MT Højgaard Føroyar hava herfyri undirskrivað arbeiðstakarasáttmála um íbúðarbygning á Heimasta Horni.

Verkætlanin, sum eisini verður nevnd Heimasta Horn II, er á vestaru síðu í brekkuni, sum leiður niðan til íbúðabygningarnar á Heimasta Horni, beint oman fyri krossin Undir Gráasteini/Velbastaðvegur. Ætlanin er ment yvir nøkur ár, har Albert Isfeld, arkitektar AF, hava gjørt tekningar fyri Bústaðir.

Talan er um at byggja 22 íbúðir á einum grundøki á útvið 5.000 fermetrar, sum Bústaðir hava keypt frá BankNordik. Bygdar verða tvær lonir í tveimum hæddum. Tað verða 10 íbúðir í aðrari lonini, og 12 íbúðir í hinari lonini. Íbúðirnar verða umleið 78 fermetrar til støddar og hava køk/stovu í einum, tvey sovikømur og baðirúm. Hjallur, goymsla og altan ella terrassa verða til íbúðirnar.

Farið verður undir verkætlanina fyrsta dagin, og mett verður, at íbúðirnar eru klárar at taka í brúk á heysti næsta ár. Tá íbúðirnar eru lidnar, verða tær bodnar til leigu til tey, sum eru á bíðilista hjá Bústøðum.

Tað er nú nakað síðani, at Bústaðir hava sett eina størri íbúðarverkætlan í gongd. Tørvurin á leiguíbúðum er stórur. Farið verður nú í holt við hesa verkætlan, har Bústaðir frammanundan átti grundøkið, og verður sæð fram til at fara undir fleiri aðrar verkætlanir við leigu- og lutaíbúðum kring landið í næstum.

Heðin Poulsen, stjóri hjá MT Højgaard Føroyar, og Andras Róin, stjóri hjá Bústøðum (Mynd: Bústaðir)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. februar 2022

Nýggi barnaskúlin í Fuglafirði tikin í nýtslu

Søguligur dagur í Fuglafirði mánadagin. Spakin til nýggja skúlan varð settur í 2017, og nú fingu næmingar og lærarar nýggj og snotilig høli at húsast í

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tað var ein stórur og søguligur dagur í Fuglafirði mánadagin, tá nýggi barnaskúlin varð tikin í nýtslu, og næmingar og lærarar fingu nýggj og snotilig høli at húsast í.

Tað var annars í 2016, at Fuglafjarðar býráð samtykti at lata byggja nýggjan barnaskúla við heitinum “Meira enn ein skúli”. Bygginevnd varð sett og eisini byggileiðsla at stýra arbeiðinum. Spakin varð settur í jørðina í mars mánaða 2017.

Tað eru MAP arkitektar, ið hava verið høvuðsráðgevarar og feløgini SMJ og LBF hava verið undirráðgevarar.  Teir, ið hava staðið fyri arbeiðinum eru Heildarverk, MT Højgaard, Elcon og Victor á Lakjuni.

Við hesum stóra bygningsverki, ið stendur á neyvt sama staði, har gamli barnaskúlin frá 1936 stóð, hava vit umframt vanligar skúlastovur, ið hýsa øllum barnaskúlanum, fingið nýggj og góð hølir til umsitingina, nýggja lærarastovu, og lærararnir hava fingið serstøk fyrireikingarhølir. Á skúlanum eru nú eisini góðar umstøður til serøkið bæði við stovum og bólkarúmum.

Skúlabókasavnið hevur fingið stóra rúmd í nýggja skúlanum, og tað sama kann sigast um ítróttina. Stór og rúmlig ítróttarhøll er bygd, ið eisini lýkur øll krøv til flogbólt. Lærugreinin heimkunnleiki hevur fingið sera góðar umstøður, eins og tónleikur eisini hevur fingið  - bæði við tónleikastovu og smærri venjingarhølum og upptøkuhøli. Leiklist hevur eisini fingið egið høli, ið liggjur beint við stóru og flottu miðhøllina, ið númar øllum næmingum skúlans. Hetta verður ivaleyst hjartað  í skúlanum, sum kemur at vera miðdepilin bæði til spæl, felagsskap og framførslur.

Nýggj tannlæknastova er eisini við í verkætlanini, og hon verður væntandi tikin í nýtslu fyri summarferiuna.

Ætlanin er, at nýggi barnaskúlin verður vígdur tann 2. apríl í ár. Tá fær almenningurin høvi at síggja skúlan, og hátíðarhald verður fyriskipað.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Kirkjugarðurin í Hósvík skal víðkast

Avtala gjørd um ráðgeving, projektering, útbjóðing, eftirlit og byggileiðslu

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Sunda kommuna fer nú undir at víðka um kirkjugarðin í Hósvík, ið er vorðin ov lítil.

Kommunan hevur gjørt avtalu við Martin E. Leo verkfrøðingar, um at veita ráðgeving, projektering, útbjóðing, eftirlit, byggileiðslu og uppfylging viðvíkjandi útbygging og víðkan av kirkjugarðinum.

Útbyggingin av kirkjugarðinum verður framd í trimum stigum. Fyrsta byggistig verður boði út seinni í hesum mánaðinum og arbeiði fer í gongd beinanvegin. 2. og 3. byggistig skulu verða liðug í seinasta lagi 2024.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

34 sveinar fingu prógv á yrkisnámi á Glasi

Próvhandan á Glasi í síðstu viku, tá 34 sveinar fingu prógv sum elektrikarar, maskinsmiðir, rørsmiðir, bilsmiðir og húsasmiðir

(Mynd: Glasir)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fríggjadagin 4. februar fingu 34 sveinar prógv sum elektrikarar, maskinsmiðir, rørsmiðir, bilsmiðir og húsasmiðir.

Tað er ikki á hvørjum degi, at so nógvir handverkarar fáa prógv á einum degi. Á Glasi varð felags prógvhandan, nú elektrikarar, maskinsmiðir, rørsmiðir, bilsmiðir og húsasmiðir fingu prógvini uppá, at lærutíð og sveinastykki eru fingin væl frá hondini. 

Hetta er somuleiðis prógv um, at samstarv millum vinnu og útbúgvingarstovn ber ávøkst. Tað fegnast Glasir um. 

Á hátíðarligu løtuni vóru familjur og vinfólk, lærarar, lærumeistarar og onnur komin saman at hátíðarhalda sveinarnar. Har vóru talur, felagssangur, ábit – og sjálvsagt prógvhandan.

Elektrikarar

Aftast frá vinstru:
Ari Krosslá Poulsen, í læru hjá EL.FO. Conrad Dahl Lauritsen, í læru hjá LM Electric. Herbjørn Lava, í læru hjá EL.FO. Jayred Ellie Balid Cruz, í læru hjá MEST og Jógvan í Grógv, í læru hjá Frost.
Fremst frá vinstru:
Jóhannes Jóannesson, í læru hjá Install. Jónas Jespersen, í læru hjá Bærendsen Teknik. Petur Erhard Müller, í læru hjá MR-EL. Regin í Lágabø, í læru hjá MR-EL og Stephan Petursson, í læru hjá EL.FO.

Maskinsmiðir

Aftast frá vinstru:
Bjartur Jónarsson Randrup, í læru hjá Vestmek. Brynjar Petersen, í læru hjá Tangavirkinum. Gunnar Sørin Hvanná Andreasen, í læru hjá Vágs Skipasmiðju og Jóhan Sigurd Oddfinsson, í læru hjá NomaTek.
Fremst frá vinstru:
Magnus Lydersen, í læru hjá NomaTek, Niels Kristian S. Thomassen, í læru hjá NomaTek og Teitur Midjord, í læru hjá Varðanum Pelagic.
Ari Kruse, í læru hjá Articon vantar á myndini.

Rørsmiðir

Frá vinstru: Helgi Danielsen, í læru hjá Victor á Lakjuni. Jógvan Rasmus Falkvard, í læru hjá Demich. Nicklas Olivur Dam, í læru hjá Demich og Teitur Birgisson Beck, í læru hjá Rock Trawldoors.

Bilsmiðir

Frá vinstru: Jóhan Eli Ziska, í læru hjá BBR Service. Regin Hansen, í læru hjá Waag & Com. Rúni Sørensen, í læru hjá Reyni Service.

Húsasmiðir

Frá vinstru: Bjørn Ulvedal Simonsen, í læru hjá Timbur-Snikkaratænastuni og Martin Emil Ternustein, í læru hjá HPH Smíð. Níggju húsasmiðir stóðu sveinaroynd í september og oktober 2021, og tað lá bert fyri hjá tveimum at verða við til prógvhandanina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. februar 2022

Føroyskt sum annaðmál: Nýggjur flokkur byrjar í Vágum

Endamálið við undirvísingini er at bjóða tilflytarum, sum ikki hava føroyskt sum móðurmál, dygga og holla undirvísing í føroyskum máli, mentan og samfelag

Á myndini eru: Næmingar, Petra Olsen lærari, Eyð Niclasen, skúlaleiðari í Sørvágs skúla, Eyð Ellingsgaard, borgarstjóri í Sørvágs kommunu, Maria Nolsøe, umboð frá Hiddenfjord og Jógvan Sørin Hansen, skúlaleiðari fyri Tórshavnar Kvøldskúla

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í gjár byrjaði nýggjur flokkur í Vágum við tilflytaranæmingum, sum hava føroyskt sum annaðmál. Undirvíst verður tríggjar ferðir um vikuna, fýra tímar hvørja ferð.

Undirvíst verður næstu átta vikurnar. Tá kunnu næmingar fara til roynd, um so er, at undirvísarin metir næmingin vera kláran til tess og hava neyðugu førleikarnar at standa royndina.

Síðsta heyst byrjaði ein flokkur við tíggju næmingum í Vágum. Teir næmingarnir fara til stigroynd síðst í hesum mánaðinum ella síðst í juni. Tað veldst um førleikan hjá hvørjum einstøkum næmingi.

Endamálið við undirvísingini er at bjóða tilflytarum, sum ikki hava føroyskt sum móðurmál, dygga og holla undirvísing í føroyskum máli, mentan og samfelag. Hetta til tess at tryggja, at borgarar av útlendskum uppruna læra føroyskt mál og kunnu virka á jøvnum føti við onnur í føroyska samfelagnum.

Undirvísingin er førleikagevandi og gevur atgongd til víðari lestur á miðnámi og á hægri lærustovnum. Undirvísrarar eru Petra Olsen og Ragnhild Olsen.

Sum liður í at bjóða góð tilboð í máli og mentan til tilflytarar, hevur Tórshavnar Kvøldskúli í nøkur ár saman við Uttanríkis- og mentamálaráðnum og Undirvísingarstýrinum ment undirvísingina, sum rópt verður ”Føroyskt sum annaðmál”.

Talan hevur verið um eina veruliga sólskinssøgum, og nú er undirvísingin víðkað til eisini at fevna um næmingar í Vágum.

Samstarvið er úrslit av avtalu millum Tórshavnar Kvøldskúla og Tórshavnar kommunu øðrumegin og Vága kommunu og Sørvágs kommunu hinumegin. Eisini eru Sørvágs Skúli og Hiddenfjord týðandi partar í samstarvinum.

Avtalan varð undirskrivað 27. september í fjør, og fevnir um 40 næmingar í Vágum.

Talan er í fyrsta umfari um eina royndarverkætlan, sum skal eftirmetast í juni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. februar 2022

Arthur Poulsen verður leiðari av ungdómshúsinum PH4

28 ára gamli Arthur Djurhuus Poulsen, ið er útbúgvin sosialráðgevi, er settur í starv sum leiðari av ungdómshúsinum PH4 á Tvøroyri, eisini nevnt Pakkhús 4

(Mynd: Tvøroyrar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Herfyri samtykti Tvøroyrar býráð at seta Arthur Djurhuus Poulsen í starv sum leiðara av ungdómshúsinum PH4, sum heldur til í pakkhúsi nr. 4 hjá fyrverandi A/S T.F. Thomsen á havnarlagnum á Tvøroyri, sum í dag er ogn hjá Tvøroyrar kommunu.

Arthur Djurhuus Poulsen er 28 ára gamal, er útbúgvin sosialráðgevi, og hevur seinastu tvey árini tarvast á trivnaðareind hjá Almannaverkinum við tvørfagligum uppgávum, m.a at samskipa samstarv millum námsfrøðingar, kriminalforsorgina, sosialráðgevarar, sjúkrarøkt, og skúlar.

Arthur er kendur fyri tíðina, hann sjálvur var virkin innan ítrótt, har hann leikti flogbólt og fótbólt. Eisini hevur Arthur verði virkin venjari hjá børnum og ungum innan flogbólt og fótbolt.

PH 4 ungdómshúsið er opið tríggjar gerandisdagar um vikuna, umframt at skipað kann verða fyri tiltøkum um vikuskiftið. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. februar 2022

Ungdómshúsið í Sunda kommunu latið uppaftur í nýggjum hølum

8. februar lat ungdómshúsið upp í niðaru lon í Skúlanum við Streymin

Skúlin við Streymin (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Týskvøldið 8. februar lat ungdómshúsið í Sunda kommunu upp í nýggjum hølum í niðaru lon í Skúlanum við Streymin.

Ungdómshúsið, sum fyrr helt til í Garnhúsinum á Oyri lat upp eftir longri steðg. Í skúlanum fer ungdómshúsið at húsast í nýumvældum hølum, saman við e-nám og tónlistaskúlanum Norðljómi, skrivar Sunda kommuna á heimasíðuni.

Ungdómshúsið, sum er opið tvey kvøld um vikuna, er ætlað ungum í 8. flokki og upp til 18 ár. Ungdómshúsið hevur opið týskvøld frá klokkan 18 til 22, og hóskvøld frá 18 til 23.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. februar 2022

Alda og Maria fingu gávugóðs

Á samkomu í Nýggjustovu hjá LISA í Hoydølum týskvøldið fingu Alda Mohr Eyðunardóttir og Maria Guldbrandsø Tórgarð gávugóðs úr Grunni Thorvalds Poulsen av Steinum

(Mynd: Brynhild Thomsen / setur.fo)

SkrivaÐ:

Innsent

Týskvøldið vísti reyða langmottan, sum lá uttan fyri Nýggjustovu í Hoydølum, at okkurt serligt var á skránni har.

Kalendarin segði 8. februar, sum er føðingardagur Thorvalds Poulsen av Steinum, og í testamenti sínum segði hann, at ung og gávurík listafólk hendan dagin skuldu fáa gávugóðs úr grunninum, sum hann legði eftir seg.

Nevndin í grunninum, sum er umboðað av Fróðskaparsetrinum, Føroya Lærarafelag og Listasambandi Føroya, hevði hesaferð tvær handanir at lata, tí í fjør órógvaði koronusjúkan tiltakið.

Endamálið hjá Grunni Thorvalds Poulsen av Steinum er at stuðla og eggja ungum fólki við listaligum hegni til útbúgving. Gávugóðsið er 35.000 krónur og verður latið saman við heiðursbrævi.

Alda Mohr Eyðunardóttir

- Framúrskarandi listagávur

Unga listakvinnan, Alda Mohr Eyðunardóttir, skuldi havt fingið gávugóðsið í fjør, og Hansina Iversen frá LISA segði m.a. soleiðis, tá hon læt henni heiðurin:

- Alda Mohr Eyðunardóttir er fødd í Havn í 1997, og hon luttók longu sum tannáringur á Ólavsøkuframsýningini og á Várframsýningini, har verk hennara hava verið vald við nakrar ferðir.

- Hon vakti beinanvegin ans við sínum serstaka máta at arbeiða við øðrvísi tilfari, poetiskum tekstum og við einari heilt serstakari kenslu fyri rúmi.

- Á síni fyrstu serframsýning, Flakar, í 2019, sum hon setti upp í gomlu hølunum hjá Skálabúðini í Havn, vísir hon longu, nærmast meistaraliga, sína sansaligu fatan av rúmi og ein alsk til tilfarið, sum hon sær og finnur rundan um seg. Hon endurnýtir tað og gevur tí nýtt lív í nýggjum samanhangi.

- Listagávurnar hjá Aldu Mohr Eyðunardóttur hava eisini verið mettar framúrskarandi í listaheiminum í grannalondunum, tí tað var ikki mætari, enn at Alda slapp inn á báðar skúlarnar, sum hon søkti inn á, Konsthögskolan í Malmø og Kongaliga Danska Kunstakademiið í Keypmannahavn. Hon valdi Keypmannahavn, har hon gongur á triðja ári.

Maria Guldbrandsø Tórgarð

- Hevur serlig evni og dirvi

Filmslistakvinnan, Maria Guldbrandsø Tórgarð, var vald at fáa gávugóðsið 2021. Í grundgevingini segði Hansina Iversen soleiðis:

- Í 2014 fór Maria Guldbrandsø Tórgarð bert 16 ára gomul at arbeiða við filmi. Hon bleiv beinanvegin bitin av hesari listagrein, og lærdi nógv av at arbeiða í ymiskum verkætlanum sum hjálparfólk. Tað gekk ikki long tíð, áðrenn hon fór í gongd við at gera sínar egnu stuttfilmar. 

- Hon skrivaði bæði handrit og leikstjórnaði, og var eisini fotografur.

- Avrikini førdu Mariu til listaliga heimildafilmin “Skál”, sum hevur heiti eftir fyrsta yrkingasavninum hjá Daniu O. Tausen, sum kom út í 2020. Filmin leikstjórnaði Maria Torgarð saman við danska leikstjóranum Cecilie Debell. Samstarvið var so mikið væleydnað, at filmurin hevur vunnið týðandi prísir á filmsfestivalum úti í heimi.

Í longu tilgongdini, sum tað er at gera ein heimildarfilm, hevur Maria við filminum “Skál” víst, at hon hevur serlig evni og dirvi til at koma sera nær fólki, hon arbeiðir saman við. Og hon dugir at skapa álit millum seg sum leikstjóra og fotograf og persónarnar í filminum.

Tað, vit higartil hava sæð úr hennara hondum, boðar frá góðum, og vísir, at talan er um eina unga kvinnu, sum hevur dirvi og vil hetta fak.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Ernst við í radiosymfoniorkestrinum í Frankfurt hesa vikuna

Avloysir solotrompetistin, sum varð raktur av korona

Ernst Remmel (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Eitt av heimsins allarbestu symfoniorkestrum hevur ein føroyskan spælara við hesa vikuna.

Talan er um unga trompetspælaran, Ernst Remmel úr Havn, sum varð biðin um at koma og hjálpa til hjá radiosymfoniorkestrinum í Frankfurt.

Tað er í sambandi við, at Ernst Remmel er í Týsklandi og fær undirvísing frá einum av heimsins bestu klassisku trompetistum, Reihnold Friedrich, at hesin kjansur uppstóð. Ernst lesur annars á musikkkonservatoriinum í Aarhus í Danmark.

Sum so nógva aðrastaðni í Evropa, verða eisini symfoniorkestur rakt av korona og sóttarhaldi.

Og í sambandi við at solotrompetisturin í orkestrinum varð smittaður, vendi orkestrið sær til Reinhold Friedrich og spurdi hann, um hann hevði ein næming, ið hann kundi viðmæla at koma og hjálpa orkestrinum hesa vikuna.

Og hann viðmælti unga føroyingin.

- Hetta er sum um tað var ein føroyskur fótbóltsspælari, sum var biðin um at spæla við Liverpool í eina viku, er tað onkur føroyskur tónleikastarvsfelagi, ið heldur.

Radiosymfoniorkestrið í Frankfurt, hvørs rætta navn er HR Sinfonieorchester, verður mett at vera millum heimsins bestu symfoniorkestur. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. februar 2022

Leikarar og manning í TROM til undansýning í Løkshøll í dag

Talan er um undanmarathonsýning, har allir teir seks partarnir verða vístir. Røðin verður tøk á Viaplay sunnudagin

Ulrich Thomsen hevur høvuðsleiklutin sum Hannes Martinsson. Hann og onnur sentral í røðini vera til undansýning leygardagin (Mynd: Viaplay)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Í dag, leygardagin 12. februar, er Løkshøll karmur um stásiliga undanmarathonsýning av fyrstu føroysku sendirøðini, TROM.

- Eysturkommuna og Runavíkar kommuna, sum hava stuðlað verkætlanini, eru samvertir fyri sýningini, sum er fyri innbodnum - leikarum í sendirøðini og manning annars.

Hetta skrivar Runavíkar kommuna á heimasíðu sínari. Harvið sleppa tey, sum hava staðið aftanfyri røðina og frammanfyri myndatólini, av álvara at síggja røðina dagin áðrenn hon kemur á Viaplay.

Tað verður skipað á tann hátt, at eftir vælkomu verða tríggir teir fyrstu partarnir sýndir. Síðani er ábit, og høvi verður at heilsa uppá fólkini handan røðina. Síðani verða tríggir teir seinastu partarnir vístir.

- Runavíkar kommuna og Eysturkommuna fegnast um, at verkætlanin Trom nú er veruleiki, og at hesar kommunurnar kundu vera eitt klípi í stóru altjóða verkætlanini.

Ein undansýning av tveimum pørtum TROM var á Oyrasundskolleginum mikudagin, har nógvir føroyingar vóru til staðar. Tað var Viaplay, ið skipaði fyri. Røðin um Hannis Martinsson, ið varð tikin upp í Føroyum í fjør, kann síggjast í Kringvarpinum frá 17. februar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. februar 2022

Stór konsert við Anne Linnet í Løkshøll

Danska tónleikaikonið vitjar í Løkshøll 30. apríl í sambandi við Mentanarvikuna í Runavíkar kommunu

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Síðan Mentanarvikan í Runavíkar kommunu var flutt frá at verða á heysti til at gerast partur av boðanini um ljósari tíðir, hevur mentanarhúsið í kommununi, Løkshøll, strembað eftir at fáa eitt stórt tónleikanavn á pall. Áður hava vit tí sæð íslendska Bubbi Morthens, danska bólkin TV·2, í 2021 føroysku Eivør, og í ár verður tað so Anne Linnet við bólki, ið kemur á pall at framføra.

Anne Linnet hevur verið partur av danska tónleikapallinum síðan 1970'ini og er viðurkend sum ein av týdningarmiklastu artistunum í heimlandinum. Umframt at verða kend fyri eina røð av stórum hittum og klassikarum, er hon eisini kend fyri sínar sera erligu tekstir og tráðan eftir at eksperimentera við ymiskum tónleikastílum.

- Tað hevur verið eitt drúgt samskifti og tað tók rúma tíð at fáa endaligu váttanina. Anne Linnet er eitt stórt og virkið navn í Danmark, og í tíðina undan jólum ferðast hon víða í Danmark, har hon strembar eftir at koma í hvønn krók við síni jólakonsert, serliga kirkjukonsertir. Vit fegnast tó um at fáa hana hendan vegin, og gleða okkum at bjóða gestum okkara eina rimmar konsert, verður sagt úr Løkshøll.

Konsertin hjá Anne Linnet við bólki verður 30. apríl kl. 21 í Løkshøll, og er partur av Mentanarvikuni í Runavíkar kommunu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. februar 2022

Føroysk borðreiðing - ein vinna í støðugari menning

Føroysku matstovufólkini geva danska matummælaranum, Bent Christensen, sum hevur givið út matstovuguidina Faroe Best út, stóran part av æruni fyri framgongdini, sum bæði matstovuvinnan og ferðafólkavinnan hava havt seinastu árini

Janus Einar Sørensen, høvuðskokkur á Muknastovu umborð á Norrønu, Húsagarði og Hotel Hafnia tók ímóti trimum heiðrum í gjárkvøldið: Ársins kokkaprofilur, Ársins matstova innan fisk og skeljadjór (Munkastova) og Ársins matstova innan omaná og køkur (Munkastova) (Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ongin ivi er um, at føroyska matstovuvinnan hevur ment seg við risafetum hesi seinastu árini. Ein orsøk til hesa ógvusligu menningina er uttan iva, at serliga útlendskir kokkar og matummælarar fóru at vísa áhuga fyri góðu føroysku rávøruni.

Og ein teirra – ella rættari sagt tann – sum vísti umheiminum á, at føroyski maturin var nakað heilt unikt, er danski matummælarin, Bent Christensen.

Sunnukvøldið var heiðursdøgurði á matstovuni Húsagarði á Hotel Brandan, har Bent Christensen hevði høvi at heiðra føroyskum matstovum, kokkum og øðrum av týdningi innan føroyska matvinnu.

Hetta í sambandi við, at hann hevur givið út fyrstu føroysku ‘matguidina’, Faroe Best 2022 við ‘Den danske Spiseguide’, sum fyrimynd.

Ætlanin var at avdúka og heiðra teimum, ið vórðu kosin í november mánaði, tá guidin kom út, men tað tiltakið varð, sum so nógv annað, útsett. Tí hendi onki óvæntað í so máta sunnukvøldið, tí vinnararnir vóru kunngjørdir frammanundan.

Men hátíðarligt var tað kortini, tá teir fýra, Leif Sørensen, Gutti Winther, John Mikkelsen og Birgir Enni vórðu kosnir serligar fyrimyndir – ikon – á sínum økjum. Leif sum undangongumaður í matkynstri í Føroyum, Gutti fyri sítt kokkakynstur, men serliga síni miðlan av føroyskari matgleði, John fyri fyrimyndarligan vertsskap og Birgir Enni fyri sít slóðbrótandi arbeiði at gera vart við skeljamat og annað góðmeti úr sjónum.

Gutti Winther

Leif Sørensen

Birgir Enni

John Mikkelsen

Les meira her: Fýra ikon innan føroyska matlist    

Í sínum takkarrøðum vendu teir tøkkini aftur ímóti Bent Christensen og vístu á, at tann áhugin hann hevur víst fyri føroyskum mati, og tað ídni hann hevur talað gott fyri føroyskum mati úti í heimi eigur størsta heiðurin fyri, at føroyska matvinnan hevur ment seg so nógv sum hon hevur gjørt. Og harvið eisini øll ferðavinnan, tí hesi bæði tingini hoyra saman.

Bent Christensen nýtti høvið til at koma við nøkrum hugleiðingum um føroysku matstovuvinnuna. Tað eru bert knapt 15 ár síðan hann kom til Føroya á fyrsta sinni, og vísti á ta broyting, sum er hend. Tað, sum øtaði hann mest tá var, at ein ikki kundi keypa føroyskt lambskjøt á matstovunum, og at fiskur og skeljadjór stórt sæð ikki var at fáa.

Saknar betri omaná-rættir og meira fisk
Nógv er bøtt á hesum øki, men enn vantar eitt sindur í, heldur royndi danski matummælarin.

- Tit kundu gott gjørt tykkum størri ómak við omaná-rættunum, dessertunum. Tað er sum um, at tað ikki verður løgd líka stór orka í endamáltíðina, sum í hinar rættirnar, helt hann millum annað.

Eisini saknar hannn fleiri ymsar fiskarættir á matarkortunum. Flatfiskur, so sum tunga, er ikki lættur at fáa fatur á, og so saknar hann eisini tey ‘nýggju’ fiskasløgini. Tað kundi verið roynt meira við eitt nú makreli og lodnu, helt Bent Christensen.

Enn er ikki avgjørt, um hildið verður fram við Faroe Best-guidini og um eitt slíkt hátíðarhald verður aftur um eitt ár. Tað veldst eitt sindur um undirtøkuna, og áhugan hjá fyritøkum í at stuðla virkseminum.

Hetta er neyðugt, vísti Bent Christensen á, tí hann og ummælaralið hansara hava tað prinsipp, at tey helst vilja vera anonym, um tað ber til, og at tey vilja rinda fyri allar máltíðirnar, tey royna.

- Vit vilja ikki vera gestir og fáa matin ókeypis. Tí so kunnu vit ikki tilláta okkum at koma við kritikki, um tað skuldi verið neyðugt, vísti hann á.

Les eisini:

Koks er ársins matstova í Føroyum 

Hesar 18 matstovurnar fáa viðmæli í Faroe Best 

Myndirnar hevur Sverri Egholm tikið: 

Fleiri myndir her

Jaspur Jørgensen, kokkur á Hallartúni, ársins gjøgnumbrot

Frá vinstru Gunnar Mohr (Pf. Poul Michelsen), Bent Christensen og Tórstein Christiansen, Hotel Hilton Garden Inn, valt til besta bú- og etistað

Janus Einar Sørensen, høvuðskokkur á Muknastovu umborð á Norrønu, Húsagarði og Hotel Hafnia tók ímóti trimum heiðrum í gjárkvøldið: Ársins kokkaprofilur, Ársins matstova innan fisk og skeljadjór (Munkastova) og Ársins matstova innan omaná og køkur (Munkastova) (Mynd: Sverri Egholm)

Ólavur í Búrstovu við prógvunum fyri ársins vínmatstova saman við Bent Christensen og umboði frá Theis Vin

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. februar 2022

Tiltak: Lokalar matvørur til ferðafólk

Tiltakið Ferðavinna og føroyskar matvørur verður hósdagin 17. februar á Hotel Brandan, har fleiri fyrilestrar um burðardyggga matgerð verða á skránni

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í vetur skipa Visit Faroe Islands og Visit Tórshavn fyri eini fyrilestrarøð um burðardygga matgerð í ferðavinnuni. Fyrilestrarnir eru ætlaðir starvsfólki í ferðavinnuni, og endamálið er at geva veitarum íblástur til at menna fleiri burðardyggar loysnir innan matgerð.

Tiltakið Ferðavinna og føroyskar matvørur verður hósdagin 17. februar á Hotel Brandan. Á skránni eru áhugaverdir fyrilestrar við m.a. norðurlendskum gestarøðarum, ið greiða frá sínum royndum og servitan at nýta rávørur úr nærumhvørvinum og fyrimunirnar hetta hevur við sær í mun til umhvørvi og góðsku. Vit fara at viðgera, hvussu ferðavinnan í Føroyum kann ganga undan í arbeiðinum at menna og gagnnýta føroyskar rávørur til gagns fyri okkum øll. Høvuðsdentur verður lagdur á tætta sambandið millum matframleiðslu og ferðavinnuna, men vit fara eisini at nema við evnið í breiðari merking innan mentan, umhvørvi og búskap.

Fyrilestrahaldarar eru:

• Andreas Lindberg – Rekur svensku fyritøkuna Bondens Skafferi, bindilið millum framleiðarar, matstovur og matvøruhandlar.
  
• Sunniva Mortensen – Rekur heimasíðuna Matkovin.fo, talgilt sølutorg fyri staðbundnar føroyskar matvørur.
  
• Philip Hougesen - Samsøe Madsnedkeri, sum hevur bæði matstovu og vørur við denti á staðbundnum rávørum.
  
• Jóhanna á Tjaldrafløtti – EMBLA tilnevnd vegna Húsarhaldsskúla Føroya í 2022.
  
• Elisabeth Skarðhamar Olsen - Ph.d. lesandi, sum granskar staðbundna matbúskapin í Føroyum.

Tiltakið er ókeypis, men neyðugt er við tilmelding á www.atgongumerki.fo

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. februar 2022

Borðreiða aftur við alskyns góðum úr sjónum

Ein dagur á grynnuni verður 7. mai. Hetta er fyrstu ferð síðani 2019, at stóra tiltakið í Tórsgøtu verður hildið

(Mynd: Ólavur Frederiksen / Faroephoto)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

“Ein dagur á grynnuni” verður aftur. Hesum boða fyrireikararnir frá.

Skipað var fyri tiltakinum fyri fyrstu ferð í 2015, men hevur ikki verið síðani 2019. Orsøkin er korona.

- Vit hava virt tilmælinum frá løgtinginum, um at størri bólkar ikki skuldi savnast, nú korona hevur herja um heimin. Tiskil hevur Ein dagur á grynnuni ikki verið hildin síðani í 2019 men nevndin hevur nú tikið avgerð um, at setta eitt dato til Grynnuna í ár og gleðir seg at fara til verka aftur, siga fyrireikararnir.

Í 2022 verður tiltakið hildið 7. mai, og sum vanligt, eru øll vælkomin oman í Tórsgøtu í Havn at royna mat úr sjónum, lurta eftir tónleiki og njóta løtuna. Eitt fantastist høvi at læra okkara eftirkomarar um ta fantastiska tilfeingi, ið okkara land er kringsett av.

Tiltakið hevur eydnast væl seinastu árini áðrenn korona og áhugin hevur av tí sama veri vaksandi. Nú sæst eisini ein vaksandi áhugi frá ferðafólk, ið fáa ein serstakan møguliga, at royna føroysku matmentanina og heimskenda gestablíðni føroyinga. Tí eru vit sera fegin um at kunna kunngerða, at Ein dagur á grynnuni nú er aftur á skránni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. februar 2022

Norðurlandaráðið leitar eftir evnum til náttúruvirðislønina

Tríggjar ferðir hava føroyingar fingið henda heiður - seinast í 2019

Jens-Kjeld Jensen fekk umhvørvisvirðislønina í 2019 (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nú ber aftur til at koma við uppskotum til hvør skal vinna umhvørvisvirðisløn Norðurlandaráðsins.

Umhvørvisvirðislønin er tann einasta av virðislønunum, sum Norðurlandaráðið letur, sum almenningurin kann koma við uppskotum til.

Men á hvørjum ári verður eitt tema valt, sum virðislønin skal snúgva seg um. Og í gjár varð kunngjørt, at ársins tema er náttúruloysnir ella náttúrugrundaðar loysnir.

Náttúruloysnir – ella tað, sum á enskum verður kallað nature-based Solutions – eru ein grundleggjandi liður í arbeiðinum við umhvørvi og lívfrøðiligum margfeldi. Talan kann til dømis vera um burðardygga nýtslu av lendi og náttúrutilfeingi, at varðveita vát- og mýrilendi ella at lata upp løkir og áir. Granskarar meta, at náttúruloysnir kunnu geva ein triðing av tí minking í útláti av vakstrarhúsgassi, sum skal til, fyri at tryggja okkum, at jørðin hitnar væl minni enn tvey hitastig, sum ásett í Paris-sáttmálanum.

Til ber at skjóta fyritøkur, stovnar ella einstaklingar upp, sum eru virkin í Norðurlondum og/ella eru tilknýtt samstarvsparti uttan fyri Norðurlond. Tiltakið skal hava eitt norðurlendskt sjónarhorn. Freistin at senda inn uppskot er týsdagin 10. mai 2022. Les meira her 

Tríggjar ferðir er Umhvørvisvirðisløn Norðurlandaráðsins farin til Føroyar:

2006: Bogi Hansen
2015: SEV
2020: Jens Kjeld Jensen

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Følv - nýggj tónleikaverkætlan hjá Mourits Mohr Joensen

"Litfagrir Fuglar" eitur fyrsti sangurin á Følv-verkætlanini - Rókur Jákupsson Jakobsen syngur

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Følv eitur ein tónleikaverkætlan hjá havnarmanninum Mourits Mohr Joensen. Talan er um tríggjar sangir, sum hann hevur skrivað bæði lag og tekst til, men hann er ikki sjálvur við á upptøkunum.

Í dag varð fyrsta lagið leyslatið. Sangurin eitur “Litfagrir Fuglar”, ein sangur, sum verður singin av roynda sangaranum Róki Jákupssyni Jakobsen.

Mourits fortelur, at sangurin varð skrivaður í 2014.

- Upprunin til tekstin var helst ein ætlan um ein LGBT sang. Tí um hesa tíðina eg skrivaði tekstin, var ágangurin inn á tey samkyndu øgilgur, og er hann tað enn, tíverri. Sum tíðin leið, helt eg at hettar ikki bert er ein LGBT sangur, tí hesin tekstur røkkur til okkum øll. Eingin okkara er eins, tó eru vit øll menniskju, ið eru elskað so ella so, og ikki minst tjúglað um í okkara reiðri, greiðir Mourits Mohr Joensen frá.

Upptøkurnar er gjørdar í upptøkuhølinum Bunkarnum hjá Mikal Blak og Benjamin Petersen, og eru løgini upptikin “live”.

Tónleikarar eru: Rókur Jákupsson Jakobsen, sangur, Benjamin Petersen, guittarar, Mikael Blak, bass, og Per Ingavldur Højgaard Petersen, trummur. Mastrað hevur Infrasonic sound í Nashville.

Abbadóttur Mouritsar, Jórunn Davidsen, (@Jorunn_arts á Facebook og @Jorunn_Art á Instagram) hevur myndprýtt permumyndina. 

Lagið verður frá leygardegnum 12. februar at finna á ymsu tónleikapallunum, so sum Spotify, YouTube, AppleMusic, AmasonMusic og Deezer

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. februar 2022

Eivør og Guðrið saman í nýggjum lagi

Talan er um enn eitt staklag komandi útgávuni hjá Guðrið Hansdóttir

(Mynd: Gwenaël Akira Helmsdal Carré)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í vikuni gevur Guðrið Hansdóttir sítt næsta staklag út, frá hennara komandi útgávu “Gult myrkur”, sum kemur út 22.  apríl.

Og hesaferð er talan um eina duett við Guðrið og Eivør Pálsdóttir. Lagið “Træ” snýr seg um ósemjur og trætur, sum kunnu stinga seg upp, í einum parlagi. Lurtarin fær eina ímynd av at vera høgt uppi í einum træ, sum bara veksur. Men tá ein endiliga hómar havsbrúnna, fellur træið og tú fellur við.

Lagið hevur Guðrið skrivað og orðini eigur Lív Maria Róadóttir Jæger. Mikael Blak, Janus Rasmussen og Sakaris Emil Joensen framleiddu lagið saman og tað er Tróndur Bogason, sum stóð fyri streingjaútsetingum.

Um lagið sigur Guðrið sjálv, at tað var sera læruríkt og ein stór uppliving, at arbeiða saman við Eivør í studionum og heldur, at lagið hevur fingið ein heilt serligan dynamikk og stemning, við at hava tvær kvinnurøddir í fokus.  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. februar 2022

Landslagið í broyting – nýggj serframsýning í Listasavninum

Ferniseringin av nýggju framsýningini var í gjár

Málningur: Edward Fuglø

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fríggjadagin 11. februar lat nýggja serframsýningin, Landslagið í broyting, upp á Listasavni Føroya. Framsýningin varpar ljós á broytingar í føroyska landslagnum og í listini.

Føroyskir listamálarar hava søguliga havt eina sterka siðvenju við at mála landslagið á ein romantiskan og hugfarsligan hátt, meðan samtíðarlistin alsamt flytir seg til annað tilfar og onnur úttrykk. Við listaverkum úr ymiskum tilfari og tøkni spyr framsýningin, hvat eitt landslag er. Hvussu er føroyska landslagið broytt gjøgnum tíðirnar? Og hvussu fer landslagið at síggja út í framtíðini?

Landslagið í broyting varpar ljós á broytingar bæði í náttúruni og listini og kannar, á hvønn hátt samtíðarlistin endurspeglar broytingarnar í føroyska samfelagnum og náttúruni.

Málningur hjá Zakarias Heinesen

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Torradagar í Klaksvík byrja 21. februar

Í fjør vórðu teir avlýstir orsakað av koronustøðuni, men í døgunum 21. til 26. februar verður Klaksvík aftur karmur um Torradagar

(Savnsmynd: Klaksvíkar kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Nú stundar Torratíðin til, og verða Torradagar í Klaksvík aftur á skrá. Dagarnir verða hildnir í Klaksvík frá mánadegnum 21. februar til 26. februar, boðar Klaksvíkar kommuna frá á heimasíðuni.

Í torravikuni verður skipað fyri ymiskum tiltøkum. Fyrilestrar um torra, torrafisk og torrahald. Um fiskivinnu og siðir á sjónum. Eisini verður skipað fyri fyrilestrum um fiskivinnuna í dag, har serfrøðingar greiða frá fiskivinnuni, sæð frá teirra eygum.

Í fjør vóru Torradagar avlýstir orsakað av koronustøðuni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. februar 2022

LÍF-húsið verður innrættað sum ræðsluhús

Dagarnar 28. februar til 1. mars eru tað bert tey djørvu, ið skulu leita sær í húsið

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á føstulávint verður gjørt serligt burtur úr í Leirvík. Fólk verða boðin á gátt í LÍF-húsinum, men tað er tó ein treyt um at vera yvir 12 ár, og so er eisini onkursvegna neyðugt at hava eitt ávíst dirvi.

Fyrireikararnir siga soleiðis um tiltakið.

Einaferð var tað ein lítil bygd, sum æt Leirvík. Í Leirvík vóru eini gomul hús. Tey stóðu í bygdini í nógv ár, við fótin á einum brøttum fjalli. Vanliga eru hetta eini púra vanlig og hunalig hús – men einaferð hvørji hundrað ár koma óbodnir gestir av fjallinum grulvandi inn í húsið...

Kom á gátt í LÍF-húsinum 28. februar til 1. mars og vita, um søgurnar eru sannar. Ert tú nóg djarvur, sleppur tú kanska heilskapaður undan, og fært sagt øðrum frá tí, tú hevur sæð... men sig ikki, at eg ikki ávaraði teg! 

Síggj Annabelle, Samaru, tvíburðarnar úr the Shining og Nonnuna. Tey bíða eftir tær. Tey vænta, at tú kemur...

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. februar 2022

Meinhard Edmund 25 ára starvsdag í Vágs kommunu

Saman við hinum arbeiðsmonnunum hevur hann sett sítt merkið á bygdina

Meinhard Edmund Vestureið og Bjarni Johansen, borgarstjóri (Mynd: Vagur.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hósdagin hevði Meinhard Edmund Vestureið 25 ára starvsdag í Vágs Kommunu.

Hesi nógvu árini hevur Meinhard Edmund havt nógvar og ymiskar uppgávur um hendi, og hevur hann, saman við hinum arbeiðsmonnunum, sett sítt merkið á Vág. Meinhard Edmund er eisini tann, sum trúfastur fer út at salta vegirnar, tá kavi og frost ger tað trupult hjá borgarum at ferðast í Vági.

Sum starvsfólk er Meinhard Edmund jaligur, trúfastur, álítandi, skemtingarsamur og altíð til reiðar at hjálpa, sigur Vágs kommuna.

Kommunan takkar Meinhardi Edmundi fyri støðuga og trúfasta arbeiðið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. februar 2022

Bach í kertuljósi – á vári

Konsertin, sum plagar at vera undan jólun, men varð avlýst, verður ístaðin 3. mars

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í aldargomlu Ólavskirkjuni í Kirkjubø, verður aftur í ár konsert við tónleiki eftir Johann Sebastian Bach. Hetta tiltakið byrjaði í 2018, og vanliga er tað fyrst í jólamánaðinum. Í fjør var upprunaliga konsertin, sum flestøll tiltøk, ávirkað av koronatilmælunum. Men fyrireikarnir hava avgjørt at fremja konsertina 3. mars ístaðin.

Skráin er úr orkesturverkum og soloverkum fyri violin, sello og gittara.

Tónleikararnir heiðra várinum og ljósinum við serstøkum úrvali av verðsligum tónleiki, ið gjøgnum allar øldir, hevur verið yndað av tónleikakønum, lurtarum – og ikki minst tónleikarunum.

Gamli Bach mann vera, um nakar, tónaskaldið, ið tónleikarar virða einamest. Sjálvur var Bach kendur sum ein framúrskarandi orgulleikari – mettur sum hin mætasti at improvisera.

Tónleikararnir spæla undir glæmuni frá kertuljósum, meðan kirkjan og søguliga umhvørvið, er prýtt við ljósmyndum, ið Carsten Macdonald Arnskov hevur gjørt.

Tey, ið framføra í ár, eru solistar úr úrmælinga- og tónleikabólkinum Aldubáruni: Ólavur Jakobsen, gittar/frásøgufólk, Jón Festirstein, Sámal Petersen, violin, Angelika Hansen, bratsj og Tóri Restorff Jacobsen, sello. Hugleiðingar: Meinhard Bjartalíð, prestur

Konsertin er hóskvøldið 3. mars og byrjar kl. 19.30. Tónleikararnir byrja longu kl. 18.45, meðan fólk kemur í kirkjuna, at spæla stillisligan tónleik úr oratorium og orkestursuitum hjá Bach.

Eftir konsertina, ið varir slakan tíma, er hugnaløta í Roykstovuni.

Avmarkað pláss er í kirkjuni. Konsertin er ókeypis.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. februar 2022

Framtíðin sambært Clement Kjersgaard

Danski sjónvarpsverturin yvir tvey kvøld at greiða frá, hvussu hann ímyndar sær heimssøguna næstu 25 árini. Hetta verður í Norðurlandahúsinum 15. og 16. februar

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hvør framtíð liggur fyri framman? Er tíðin, hvar USA er eitt stórveldi við at fáa ein enda? Er hetta bert byrjanin fyri Kina sum stórveldi? Verðin er í broyting. Alheims valdsjavnvágin verður forskotin, og tøkniligu risarnir broyta korini fyri miðlarnar, tíðindaflutningin og fólkaræðið. Hvat er tað fyri ein framtíð, ið gongur okkum í møti? Clement Kjersgaard kemur til Føroya fyri at geva sítt boð upp á hetta.

Danski sjónvarpsverturin er serliga kendur fyri at seta harðar og beinraknar spurningar, og beinharðari stýring av heitum politiskum kjaki, t.d. í sendingini Debatten á DR2, men í Norðurlandahúsinum eigur hann mikrofonina einsamallur og skal sjálvur koma við svørunum. Her fer hann, yvir tvey kvøld, at greiða frá, hvussu hann ímyndar sær heimssøguna næstu 25 árini og framtíðarinnar miðlar og tíðindaflutning. Tíð verður til spurningar úr salinum aftaná fyrilestrarnar.

Clement Kjersgaard varð studentur í United World College of Hong Kong, og hevur útbúgving í heimspeki, politikki og búskaparfrøði á University of Oxford.

Skrá:
Týs. 15. februar, kl. 19.30
Heimssøgan næstu 25 árini

Mik. 16. februar, kl. 19.30
Framtíðarinnar miðlar og framtíðarinnar tíðindaflutningur

Atgongumerki eru til keyps á nlh.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. februar 2022

Kunnu vanligar brillur verja ímóti koronu?

Granskarar úr Danmark fara nú at kanna, um fólk, sum brúka brillur, eru betri vard ímóti koronu enn onnur

(Mynd: Visualhunt.com)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Ábendingar eru um, at vanligar brillur kunnu verja ímóti teimum dropunum av virus, sum smitta gjøgnum luftina, og sambært bretskari kanning frá 2021 er líkt til, at fólk, sum brúka brillur eru upp móti 23 prosent betri vard móti koronu enn onnur.

Eitt toymi av granskarum úr Danmark og Noregi fara nú at kanna málið. Ætlanin er at fáa 100.000 persónar at luttaka í kanningunum.

Thomas Benfield, granskari frá Amager-Hvidovre Hospital, sum er ein av granskarunum handan verkætlanina, sigur við DR, at tað framvegis er umráðandi at kanna slíkt.

– Vit vita ikki við vissu, um har seinni verður tørvur á tiltøkum ella verndarútgerð aftur, um støðan broytist. Eisini verða framhaldandi borgarar, sum eru í serligum vanda, og sum kunnu hava gagn av at verja seg, og um brillur vísir seg at vera eitt gott amboð, er tað umráðandi at hava tað í huga, sigur hann.

Samstundis vísir hann á, at hóast eitt nú Danmark hevur slept so at siga øllum koronutiltøkunum, eru framvegis nógv lond, har smittan ger nógv um seg. Tí kann nýggj vitan framvegis gera mun.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. februar 2022

Skjótt sleppa koppsett ferðafólk aftur til Avstralia

Landið, sum hevur verið stongt fyri ferðandi í nærum tvey ár, hevur seinastu tíðina latið landamørkini meira upp, og frá 21. februar sleppa øll, sum eru koppsett í minsta lagi tvær ferðir fyri koronu, aftur at ferðast til og frá Avstralia

Avstralski forsætisráðharrin, Scott Morrison á tíðindafundi í Canberra (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

21. februar ferð Avstralia at lata landamørkini upp fyri ferðafólki. Seinastu tvey árini hevur landið verið stongt fyri ferðandi, við fáum undantøkum.

Seinastu mánaðirnar hevur landið tó latið meira upp, m.a. fyri arbeiðsførum útlendingum og einari seravtalu við Nýsælandi um sóttarhaldsfría ferðing millum londini. Men um tvær vikur verður latið upp fyri øllum ferðandi – sum eru koppsett fyri koronu.

– Eru tit koppsett tvær ferðir, gleða vit okkum at bjóða tykkum vælkomin til Avstralia, sigur forsætisráðharrin, Scott Morrison á tíðindafundi í Canberra mánadagin.

Boðini um, at landamørkini lata uppaftur eru kærkomin hjá lokalu ferðavinnuni, sum hevur verið sera hart rakt av koronutiltøkunum í landinum, skrivar Reuters.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. februar 2022

Margreta drotning fingið koronu

Hon skuldi eftir ætlan til Noregs á vetrarferiu

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Korona kann raka øll. Eisini tey kongaligu.

Sum so nógv onnur, so er Margreta drotning vorðin testað positiv við koronu. Hetta boðar Kongshúsið frá í tíðindaskrivi mikudagin.

Upplýst verður at drotningin bara hevur veik sjúkueyðkenni, og heldur til á Amalienborg.

Eftir ætlan skuldi Margreta drotning á vetrarferiu í Noreg í dag, men hetta er sjálvsagt avlýst.

Eisini spanski kongurin, Felipe, fekk í vikuni staðfest korona, tó uttan heldur av hava serlig sjúkueyðkenni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Danmark brynjar seg móti russiskum ágangi

Sendir tvey F-16 jagaraflogfør til Bornholm

(Mynd: TV2/Bornholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Hernaðarliga trýstið úr Russlandi móti Ukreina er ein avbjóðing mótvegis trygdarpolitisku støðuni í Evropa, og tí hevur danska stjórnin gjørt av at herða sína hernaðarligu tilbúgving.

Tað boðaði danska verjumálaráðið frá í tíðindaskrivi týsdagin.

Tiltøkini umfata millum annað, at danska hernaðartilbúgvingin er styrkt, sum partur av styrktu Nato-tilbúgvingini.

Talan er um eina herdeild – bataljón – ið verður staðsett í Slagelse.

Danska afturvísingartilbúgvingin verður eisini styrkt við at seta tvey F-16 jagaraflogfør, klár at fara í stríð, “um tað verður mett at vera neyðugt”. Slíkt hevur fyrr verið gjørt, tá russiskt loftvirksemi hevur verið nærhendis danskt loftrúm, skrivar verjumálaráðið. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. februar 2022

Danska hernaðaravtalan við USA ikki galdandi fyri Føroyar

Hetta staðfestir fólkatingslimurin Edmund Joensen í tíðindaskrivi, stutt eftir at Mette Frederiksen kunngjørdi, at Danmark og USA hava gjørt eina dagførda verjuavtalu, ið millum annað inniber, at amerikanskir hermenn og hernaðarútgerð kann vera á danskari jørð

Mette Frederiksen staðfesti, at spenta støðan við Krim-hálvoynna ikki er orsøkin til avtaluna (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Donsku myndugleikarnir kunngjørdu hósdagin, at ein avtala nú verður við  
USA um tættari verjusamstarv.

Hendan avtalan fer millum annað at hava við sær, at amerikanskir hermenn kunnu koma til Danmarkar, og at amerikansk hernaðarútgerð kann setast upp á danskari jørð - tó ikki atomvápn.

Talan er um eina umráðandi og neyðuga avtalu, segði forsætisráðfrúan. Mette Frederiksen sló tó fast, at hetta ikki hevur nakað við spentu støðuna millum Russland og Ukreina at gera - hendan avtlan hevur verið leingi á veg, segði uttanríkisráðharrin.

Tað er tó Russland, ið hóttir friðin í Evropa, segði Jeppe Kofoed, og Edmund Joensen nevnir eisini hetta í skrivi, ið fólkatingslimurin hjá Sambandsflokkinum sendi út stutt eftir kunngerðina:

- Sæð í ljósinum av teimum spenningum, ið eru úti í heimi, við øktari russiskari aggresión, er hendan avtalan eftir míni sannføring neyðug.

Edmund Joensen slær eisini fast, at danska stjórnin hevur gjørt púra greitt, at hendan avtalan einans skal umfata Danmark og ikki Føroyar og Grønland.

- Forsætisráðharrin hevur verið í tøttum dialogi, umvegis samstarvsráðið, við Føroyar og Grønland um komandi avtaluna. Tað er gleðiligt at síggja, at samstarvsráðið, ið varð sett á stovn seinasta ár, er tikið í nýtslu, og at Føroyar og Grønland verða tikin við í uttanríkis- og verjupolitiskum málum í ríkinum, skirvar fólkatingsmaðurin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. februar 2022

Besta úrslit nakantíð í Danmark

A.P. Møller Mærsk hevði 117 milliardir krónur í yvirskoti í fjør

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Danska flutningsfyritøkan A.P. Møller Mærsk A/S hevði ikki minni enn 117 milliardir krónur í yvirskoti í 2021. Hetta framgongur av ársroknskapinum í felagnum, sum júst er almannakunngjørdur.

Hetta er ein vøkstur á 500 prosent í mun til úrslitið fyri 2020.

Hetta er ikki bara besti roknskapurin í søgu felagsins.

- Hetta er eisini besta úrslitið í donskum vinnulívi nakrantíð, sigur Mikkel Emil Jensen, greinari hjá Sydbank við miðilin Finans.

Mærsk hevði ein samlaðan umsetning í fjør á 400 milliardir krónur.

Orsøkin til góða úrslitið skal síggjast í, at farmaprísirnir í fjør hækkaðu munandi, sum avleiðing av fløskuhálsunum, ið uppstóðu í heimsins høvnum í sambandi við covid-19-heimsfarsóttina, skrivar dr.dk. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. februar 2022

Ísland fer at steðga hvalaveiðu frá 2024

Ein av orsøkunum er vantandi eftirpsurningurin eftir íslendskum tvøsti

Svandis Svavarsdóttir, fiskimálaráðharri í Íslandi

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í 2024 skulu tey vera liðug at veiða hval í Íslandi, boðar íslendski fiskimálaráðharrin frá.

– Har eru ikki nógvar orsøkir til at loyva hvalaveiðu eftir 2024. Har eru ikki nógv prógv fyri, at hetta hevur nakran fíggjarligan fyrimun, sigur íslendski fiskimálaráðharrin, Svandis Svavarsdóttir.

Ein av orsøkunum er m.a. vantandi eftirspurningurin. Síðan Japan aftur byrjaði at veiða hval fyri tvøstið í 2019, er eftirspurningurin eftir íslendskum tvøsti minkaður nógv, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. februar 2022

Dóra varð elsti íslendingur nakrantíð

Hon andaðist síðsta fríggjadag 109 ára gomul

(Mynd: RÚV)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Dóra Ólafsdóttir, sum í desember mánaði røkk so høgan aldur, at hon var elsti íslendingur nakrantíð, andaðist fríggjamorgunin 4. februar, 109 ára gomul.

Dóra føddist 6. juli 1912 í Grýtubakkahreppi við Eyjafjørðin. Hon búði mesta av lívi sínum á Akureyri, har hon starvaðist hjá telefonverkinum.

13. desember gjørdist Dóra tann íslendingur, sum hevur livað longst. Tá fortaldi hon Ríkisútvarpinum, at ein orsøk til hennara langa lív kanska var, at hon aldri hevði drukkið ella roykt.

- Men mær dámar at lesa. Tað eru bøkurnar, ið fáa meg at kenna meg væl, segði hon tá. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. februar 2022

Elizabeth II ynskir, at Camilla fær drotningaheiti tá Charles tekur yvir

6. februar vóru 70 ár liðin síðan Elizabeth gjørdist drotning í Bretlandi

Í sambandi við 70 ára degnum sæst ein stór mynd av drotningini í Piccadilly Circus í London (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Camilla Parker Bowles, hertogafrúa av Cornwall, kona Charles prins, skal verða drotning, tá maður hennara yvirtekur bretsku trónuna.

Tað sigur bretska Elizabeth drotning sambært bretskum miðlum.

Í fleiri ár hevur verið ógreitt, hvønn leiklut og hvat heiti Camilla Parker Bowles fer at fáa í framtíðini, men drotningin sigur tað vera hennara ynski, at verdóttir hennara fer at fáa heitið drotning.

Hóast Camilla er gift prinsinum av Wales, hevur hon ikki brúkt heitið prinsessa av Wales, hóast hon hevur rætt til hetta. Tað er fyri at vísa virðing fyri fyrrverandi konu Charles, Dianu, sálu, sum enn verður sett í samband við heitið.

Farna vikuskiftið kundi 95 ára gamla Elizabeth II hátíðarhalda, at hon hevur sitið 70 ár á bretsku trónuni. Tað var 6. februar í 1952, at hon sum 25 ára gomul gjørdist drotning, eftir at pápi hennara, George VI, doyði.

Við sínum mongu árum á trónuni hevur bretska drotningin eisini sett fleiri met. Eingin annar hevur sitið longri á bretsku trónuni enn hon, og eingin bretskur kongur ella drotning hevur livað so leingi sum hon. Heldur ikki hevur nøkur onnur kvinna í søguni sitið sum ríkisyvirhøvur longri enn hon.

Tað er í sambandi við 70 ára degnum, at drotningin ger greitt, at Camilla skal verða drotning eftir henni.

– Tá sonur mín Charles ein dagin verður kongur, veit eg, at tit fara at geva honum og konu hansara, Camilla, sama stuðul, sum tit hava givið mær, segði hon í fráboðan leygardagin.

Camilla Parker Bowles, hertogafrúa av Cornwall (Mynd: EPA)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. februar 2022

Pence: Skeivt av Trump at royna at broyta valúrslitið

Fyrrverandi amerikanski varaforsetin finst at fyrrverandi forsetanum

Mike Pence var varaforseti undir Donald Trump í tíðarskeiðnum januar 2017 - januar 2021 (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Farna vikuskifti endurtók fyrrverandi amerikanski forsetin, Donald Trump, at varaforseti hansara, Mike Pence, hevði kunnað "broytt" úrslitið av forsetavalinum í 2020.

Men í røðu í Florida fríggjadagin segði Pence, at tað var skeivt av Trump at halda, at hann hevði kunnað broytt nakað.

– Trump tekur feil. Eg hevði ongan rætt at broyta valúrslitið.

– Tað er amerikanska fólkið og bert amerikanska fólkið, sum eigur forsetaembætið. Og heilt erligt, so er einki meira óamerikanskt enn tankin um, at ein og hvør kann velja amerikanska forsetan, segði hann sambært Ritzau.

Mike Pence kallaði eisini 6. januar 2021 fyri "ein dapran dag". Tað var dagurin, har hundraðtals viðhaldsfólk hjá Donald Trump trokaðu seg inn í kongressbygningin fyri at royna at forða fyri, at Joe Biden skuldi vera endaliga góðkendur sum vinnari av forsetavalinum í 2020.

Trump hevði á sosiala miðlinum Twitter sátt iva um, hvør veruligi vinnarin av forsetavalinum var, og hevði hann eisini roynt at trýst varaforsetan til at avvísa valúrslitið, men hesum noktaði Pence, tí tað hevði hann ikki heimild til, segði hann.

Undir ófriðinum noyddust Mike Pence saman við teimum fólkavaldu umboðunum í Senatinum og Umboðsmannatinginum at verða flutt úr bygninginum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. februar 2022

Tordu at ganga nýggjar leiðir

Heilsan til Paula og Jastrid, nú tey hava staðið fyri arbeiðinum í Kelduni í 25 ár

Pauli og Jastrid Høj (Mynd: Keldan)

SkrivaÐ:

Innsent

Tá Keldan byrjaði sítt virksemi í 1987, var tað úrslitið av einum gomlum dreymi um at hava eitt stað, har vit kundu savnast um Guds orð alt árið.

Øll árini síðani karismatiska vekingin vaks fram í Føroyum, hevði talan verið um vikuskiftismøti, ið vórðu hildin í skúlum og aðrastaðni í landinum, og síðani 1979 høvdu tjaldmøti eisini verið um summarið.

Møtini vetrarhálvárið lógu ikki í føstum kørmum. Knappliga hoyrdi tú eina kunngerð í Útvarpinum, ella ein lýsing stóð í bløðunum um, at nú vórðu vikuskiftismøti undir heitinum "Kristus er Svarið,” og so fór “maður av húsi”. Tað einasta sum lá fast tey fyrstu nógvu árini var, at á páskum var páskastevna.

Í 1979 varð tjaldið sett upp við Leynavatn, og frá 1980 stóð tað á Gøtueiði. Tá bleiv summarhálvárið meira skipað við møtum hvørt vikuskifti, men um veturin var alt “við tað gamla”. Onkuntíð vóru møti, men aðrar tíðir var einki. Tey, sum gingu til “Kristus er svarið møtini”, vóru í øðrum kirkjum og samkomum, ella ongastaðni, tá hesi møti ikki vóru. Í Klaksvík fingu tey Soli Deo Gloria, og í Hoyvík fóru tey eisini at hava møti hvørt sunnukvøld (tað, sum seinni bleiv Oasan). Í fleiri bygdum vóru eisini húsbólkar.

Tá Keldan byrjaði, fingu vit í Eysturoynni eitt stað, har vit kundu hava møti alt árið. Men innihaldsliga var tað tó í nógvar mátar framhald av tí sama. Eitt elstaráð varð sett til at taka sær av øllum tí praktiska, og hesir skiftust um at skipa fyri møtunum. Teir høvdu ein mánað í part, har teir skuldu skaffa fólk at tala, syngja ella hvat tað annars kundi vera. Møtini bóru tí eitt sindur av dámi av, hvør átti hvønn mánað. Eitt annað eyðkenni fyri hesi møtini var, at tey vóru ikki fyriskipað niður í minstu smálutir. Øll kundu fara upp at vitna, syngja ella hvat tað annars kundi vera.

Ein ungdómsnevnd var, sum tók sær av tí sum nú kallast AWAKE. Har vóru fleiri skiftandi fólk í nevndini, millum annað vóru Pauli og Jastrid har. Pauli vísti tíðliga góð leiðaraevni í hesi nevndini, og hann hevði stórar visjónir fyri, hvussu samkoman átti at virka. Eg minnist, at einaferð varð ein lega hildin, har Pauli legði fram, hvussu hann sá fyri sær, at samkoman kundi verið skipað við einum samskipara. Tað vóru tankar, sum fingu góða móttøku, men tað hendi tó eingin broyting tá. Seinni var aftur ein lega um tað sama, og tá kom broyting í.

Alt hetta endaði við, at Pauli og Jastrid blivu sett sum leiðarapar. Fyri Kelduna var tað eitt stórt framstig, tí nú bleiv Keldan meira ein eind.

Fyri okkum, sum høvdu verið við frá byrjan, kom tað eitt sindur óvart á, at Pauli skuldi blíva samkomuleiðari, tí hann virkaði, í hvussu so er ta fyrstu tíðina, meira smæðin heldur enn ein “leiðaratýpa”. Men hetta er bara enn ein áminning um, at vit verða ikki útvald eftir, hvat onnur halda um okkum.

Eitt, sum eg serliga minnist Jastrid fyri, var, at hon byrjaði at hava lovsang, soleiðis sum vit kenna lovsangin í dag. Áðrenn tað høvdu vit havt vanligan felagssang, men nú skuldu øll standa uppi og syngja lovsangir – ofta somu sangirnar nógvar ferðir. Tað vóru ikki øll sum vóru so glað fyri hetta ta fyrstu tíðina. – Hví syngja tað sama umaftur og umaftur, og hví so leingi hvørja ferðina? Men við tíðini skiltu fólk týdningin av hesum.

Pauli byrjaði skjótt, eftir at tey vóru blivin leiðarar, at tosa um at útbyggja Kelduna, og seinni broyttist tað til at byggja eitt nýtt hús, sum var størri enn tey flestu dugdu at ímynda sær. Hetta virkaði rættiliga ógvusligt, og serliga tá tøl vórðu sett á, hvussu nógv hetta fór at kosta. Men fólk tóku væl ímóti tí, og skjótt merktist eisini, at meira varð givið til arbeiðið.

Og tað steðgaði ikki har. Næsta visjónin, og har var tað serliga Jastrid, sum stóð fyri henni, var at hava egnan skúla. Nú hava vit eisini fingið Bíbliuskúla, og mangt annað kundi eisini verið nevnt. Enn vita vit ikki, hvar hetta endar – ella um tað nakrantíð endar.

Vit kunnu í øllum førum vera takksom fyri, at vit hava fingið leiðarar sum hava stórar visjónir, hava torað at stigið út í tað ókenda, og sum hava dugað at fingið samkomuna at fylgt við.

Hjartaliga til lukku við 25 ára starvsdegnum, Jastrid og Pauli, og takk fyri arbeiðið, ið tit higartil hava gjørt. Tit hava verið góðar fyrimyndir, og ynskja vit Guds ríku signing yvir tykkum, tykkara familju og arbeiðið framyvir.

Skrivað hevur Helgi Abrahamsen, keldan.fo

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. februar 2022

Til minnis um Sørin Pram Sørensen

Á kyndilsmessu bórust deyðsboðini av okkara góða vini og starvsfelaga, Sørin Pram Sørensen. Ikki vardi tað okkum, tá ið vit skiltust eftir hugnaløtuna beint fyri jól, at hetta eisini fór at verða seinasti arbeiðsdagurin hjá Sørini

 

SkrivaÐ:

Minningarorð / Starvsfelagarnir í Umhvørvis- og vinnumálaráðnum

Til minnis um Sørin Pram Sørensen, f. 17. mai 1954, d. 2. februar 2022

Á kyndilsmessu bórust deyðsboðini av okkara góða vini og starvsfelaga, Sørin Pram Sørensen. Ikki vardi tað okkum, tá ið vit skiltust eftir hugnaløtuna beint fyri jól, at hetta eisini fór at verða seinasti arbeiðsdagurin hjá Sørini. Hann varð brádliga raktur av sjúku millum jólanna, og tað gjørdist greitt, at eingin lekidómur var at fáa. Men at tað fór at ganga so skjótt, grunaðu vit ikki.  

Sørin umhugsaði sum ungur at velja sær eina lívsleið innan fornfrøði. Hvat fornfrøðin hevur mist við ikki at fáa Sørin í sín part, er ilt at siga, men vit vita, hvat løgfrøðin vann, tá ið Sørin valdi sær hana.

Sørin byrjaði sum løgfrøðingur í landsstýrinum á Landsskrivsstovuni í 1988 og kom í 2000 í Vinnumálaráðið at arbeiða. Áhugin fyri løgfrøðini fevndi sera víða, og løgfrøðin sum amboð í rættarsamfelagnum lá honum fremst í huga í starvinum. Tað hvílir ein serlig ábyrgd á teimum, sum skriva og fyrisita lóg, og hesa ábyrgdina var Sørin ógvuliga tilvitaður um. Við sínum víðfevnda innliti í ikki bara málsøkini hjá ráðnum, men løgfrøði og lógarverk sum heild, og við sínum væl grundaðu metingum og sjónarmiðum um løgfrøði var Sørin høgt í metum, bæði hjá okkum í ráðnum og í landsfyrisitingini yvirhøvur.

Eitt, sum serliga eyðkendi Sørin, var, at hann hóast sínar drúgvu royndir var so áhugaður og spentur sum ein unglingi, tá ið hann møtti nýggjum avbjóðingum. Mangan flenti hann eftir sær sjálvum og tók til fyrstu reglu í yrkingini hjá Oehlenschläger um Gullhornini: “De higer og søger i gamle Bøger.” Tá hevði hann aftur leitað sær aftur í gamlar lógir og dómar at finna grundgevingar og íblástur til at loysa framtíðaravbjóðingar. Men Sørin læt ikki fortíðina diktera framtíðina. Aftur at tí dyggu vitanini og tí hvassa vitinum brúkti hann síni góðu filosofisku evni, sítt fordómsfría sinni og sínar framúr gávur at lurta. Slíkt nærlagni tekur tíð, men Sørin var eitt arbeiðsgrev, sum ikki spardi seg, men helt á, til rætta loysnin var funnin. Sørin leitaði sær eisini støðugt nýggja vitan, og so seint sum seinasta vár var hann til próvtøku í peningastovnsrætti.

Hóast lítillátin og stillførur, var Sørin skemtiligur vertskapsmaður. Hann var altíð við upp á tað, sum vit funnu uppá, og tí var tað altíð gevandi og stuttligt at vera saman við Sørini uttan fyri vanliga gerandisdagin, eitt nú á summarútferð og til jólaborð og fastalávintshald

Eitt annað, sum eyðkendi Sørin, var, at skrivstovuhurðin altíð stóð opin. Stillisliga tók hann á seg uppgávuna at læra nýggj starvsfólk upp í kunstinum at skriva lóg og viðgera løgfrøði, og vit eru mong, sum skylda Sørini stóra tøkk fyri hesa vegleiðingina. Sørin var eisini altíð fúsur at hjálpa starvsfeløgum við torførum málum, og mangir trupulleikar eru vendir, snaraðir og loystir á norðastu skrivstovuni á ovaru hædd ella í túninum við einum kaffikoppi og einum balli.  

Sørin var upp á allar mátar eitt gott fólk, ein góður vinur og ein kerligur maður. Hann var so fegin um at finna lívsvinin í tær, Sólvá, og hann tosaði ofta um, hvussu góður hann var við teg og tíni børn, teirra makar og barnabørnini. Vit, sum kendu hann, vistu, at Sørin hevði funnið ein frið, sum hann hevði saknað, og hann duldi ikki fyri, at hann frøddist um tykkara lív saman, um samveruna, gerandisdagin og familjuna. 

Sørin var júst farin um fráfaringaraldur, men hevði ongar ætlanir um at gevast at arbeiða í bræði. Vit skemtaðu onkuntíð við, at Sørin fór at arbeiða, til hann fylti 70, og síðani mestur at halda fram sum serligur ráðgevi. Men so skuldi ikki verða. Vit kunnu bara sanna, at eingin kennir dagin og tíman. 

Saknurin er stórur hjá okkum í Umhvørvis- og vinnumálaráðnum, sum hava mist ein góðan vin og hollan starvsfelaga. Størstur er saknurin kortini hjá tær, Sólvá, og børnum, barnabørnum og systkjum við familju. Vit ynskja tykkum allan ugga og linna í sorgini.  

Við hesum fáu orðum takka vit fyri tað, okkum untist at hava saman við Sørini, og lýsa frið yvir hansara minni. 

Har ljós brenna fá undir lágari lon,

sæst gjølla, tá eitt av teim sloknar – 

(J.H.O. Djurhuus) 

Starvsfelagarnir í Umhvørvis- og vinnumálaráðnum  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. februar 2022

Til minnis um Hákun Mortensen

Takk fyri allan lærdóm og kærleika. Hákun Mortensen, rør og blikksmiður, úr Havn, andaðist á Landsjúkrahúsinum 4. februar

 

SkrivaÐ:

Minningarorð / Kiran Jóanesarson

4. februar andaðist Hákun Mortensen, abbi, á Landsjúkrahúsinum, 90 ára gamal.

Abbi vaks upp í Grím Kambansgøtu í Havn og var næstyngstur av heili 12 systkjum. Teir vóru níggju beiggjar og tríggjar systrar.

Abbi fór sum einans 13 ára gamal í læru sum blikksmiðjur hjá Mariu Poulsen, har hann eisini starvaðist í fleiri ár eftir læritíðina, til hann byrjaði at arbeiða fyri seg sjálvan sum rørleggjari. Hann hevur lagt nógv arbeiði eftir seg runt umkring í landinum. 

Eg havi verið fleiristaðni, har tað er blivið nevnt – tá ið tey hava frætt, at hann er abbi mín – at hann hevur lagt sentralvarman har ella gjørt okkurt rørarbeiði í húsunum hjá teimum ella onkrum, sum tey kenna. 

Handverkaraevnir hevði hann sum fáur. Serliga dámdi honum væl at gera smykkur og ymiskt annað úr hvalatonnum ella hvalabeinum, og hevur hann givið nógvar av hesum út sum gávur. Eisini er hann kendur fyri at hava gjørt fleiri grindaknívar. 

Abbi møtti ommu 50-unum, og í 1960 giftust tey og fluttu tey inn í lítlu og hugnaligu húsini í Torfinsgøtu 28. Seinni sama ár fingu tey fyrstu dóttrina, Elsebeth mostur.

Trý ár seinni kom næsta dótturin, Diana (mamma), og tá valdu tey at steðga við børnum. Saman skaptu omma og abbi bestu og tryggastu karmarnar fyri døtur sínar.

Abbi var íðin HB-ari og var til meginpartin av dystunum hjá besta liðnum. Abbi var eisini fimleikari og gjørdi fimleik hjá Havnar Fimleikafelag, líka inntil hann var væl omanfyri 80 ár. 

Hóast hann gavst við fimleikinum, dámdi honum sera væl at sleppa ein túr niðan á plenuna í Gundadali, har elsti abbasonurin, Niklas, var raskur at taka hann við, tá ið dystir vóru.

Seinastu árini var abbi ikki til nógvar útidystir, men hann vildi sera fegin sleppa til heimadystirnar. Orkan fór tó eisini til hetta fyri eini tíð síðani, og abbi hevur seinastu tíðina heldur fylgt við í sjónvarpinum, hvussu tað gekk hjá HB.

Tá ið abbi byrjaði at arbeiða fyri seg sjálvan, so var skjótt, at hann fekk ein sera breiðan kundaskara. Hann hevði altíð úr at gera, men hevði framvegið tíð til at koyra ommu til arbeiðis, heinta hana og keypa inn við henni hvønn gerandisdag.

Familjan kom altíð fryst.

Tá ið man sum barn var hjá ommu til døgurða aftaná skúlatíð, bleiv ikki sett á borðið, fyrr enn abbi kom heim til døgurða, og so skjótt man hoyrdi eyðkenda motorin á Subarubilinum hjá honum, visti man, at hann var í ferð við at parkera bilin í túninum og klárt var at eta. Tað besta var, um hann hevði tíð at koyra ein heim aftaná døgurðan, so man slapp undan at taka bussin, men um tú ikki takkaði fyri, tá ið hann setti teg av, so fekst tú sanniliga – og uppiborið – at hoyra fyri tað. Eisini tað legði tú í okkum sum børn.

Tú var familjumaður við stórum F, og ofta plagdu vit at tosa um familju saman. Meginparturin av systkum tínum vóru farin, tá ið eg fekk áhuga fyri familju, og tí var tað altíð líka hugaligt at fáa søgur frá tær og ommu. Undarligt at ímynda sær at tað hava verið níggju sum tú: lítlir, forvitnir og altíð klárir við einari góðari viðmerking. Og eisini tríggjar systrar, sum høvdu sama sinnalag.

Fyri nøkrum árum síðani, tá ið mamma var niðri á Ríkissjúkrahúsinum, vóru eg og babba við í Danmark. Eg sat í túninum saman við nøkrum øðrum gestum á Hotel Tórshavn og prátaði. 

Har sat ein fryntligur maður og tosaði eitt sindur harðari enn hini, og einaferð geri eg eina eitt sindur spíska viðmerking til okkurt, sum hann segði. Løtu seinni tømi eg kaffikoppin og fari inn. Eg leggi til merkis, at hesin maðurin kemur aftaná mær, og tá ið vit báðir so eru inni í køkinum, sigur hann við meg:

“Tú brúkti teg uttan fyri har”. 

Eg svari róliga aftur, men framvegis við einum lítlum spískum tóna. 

“Hygg! Aftur har. Soleiðis hevur bara ein tosað við meg fyrr, hvussu æt hann? Mortensen var eftirnavnið”.

Eg smílist og spyrji so, um tað kundi vera talan um Hákun Mortensen úr Havn? 

“Ja, har var navnið!” Bara Hákun Mortensen hevði svarað honum soleiðis fyrr.

Tú skuldi havt sæð andlitið á honum og hoyrt flennið, tá ið eg fortaldi honum, at tú var abbi mín.

Hetta prógvar, at hóast eg sum ættleiddur ikki havi genini hjá Mortensenfamiljuni, so hevur tú lært og ávirkað meg nógv.

Eg bleiv tó ikki handverkari, men havi verið við tær og arbeitt nakrar ferðir. Hóast tað ikki hevði mín stóra áhuga, lærdi eg nógv, tí annars fekk eg av at vita, tá ið vit fóru til ommu at eta døgurða, so har var bara eitt at gera: at fylgja væl við og vita, nær tú hevði tørv á amboðum ella einum at halda í.

Hóast nógva gleði og kærleika, so slapst tú ikki snikkaleysur ígjøgnum lívið. Tú var heilt ungur, tá ið tú misti pápa tín, og tú hevur mist øll systkini og eisini svágrarnar. Men tað harðasta tú hevur upplivað, er størsta sorgin, foreldur kunnu ímynda sær. Fyri júst fimm árum síðani, tann 9. februar mistu tit yngru dóttrina, sum einans bleiv 53 ára gomul, tá ið mamma andaðist eftir drúgva sjúkralegu.

Abbi var ein fantastisk hjálp, tá ið mamma hevði tørv á tí, og tá ið mamma skuldi koyrast til venjingar, kanningar ella bara vildi ein biltúr, so tveitti abbi tað, hann hevði í hondunum og kom henni til hjálpar, um vit nærmastu ikki kundu fara við henni. Hetta er nakað, sum vit hava takkað honum alt ov lítið fyri, men sum vit sjálvandi eru so sera takksom fyri. 

Abbi stendur nú undir børu og fer til gravar á sjálvum 5-ársdegnum hjá mammu tann 9. februar. Tað er tó ein troyst, at tey nú sita saman aftur og hyggja niður á okkum og fylgja við okkara gerandisdegi frá einum øðrum sjónarhorni.

Eg fari hervið at lýsa frið yvir minnini um høgt virda og elskaða abba mín, Hákun Mortensen, og takka fyri alla hjálp vit hava fingið seinastu tíðina. 

Serliga fer ein tøkkk til B6 á Landsjúkrahúsinum, sum hevur tikið sær so væl av abba seinastu dagarnar. 

Kiran Jóanesarson

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. februar 2022