Líkist afturvali til sambandið og javnaðin

Sambandsflokkurin verður stóri vinnarin sambært veljarakanning, gjørd fyri Portalin mánadagin – Fólkaflokkurin stóri taparin

Sambandsflokkurin og Javnaðarflokkurin standa til at endurvinna fólkatingssessirnar. Edmund Joensen stillar tó ikki upp hesaferð (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Sambandsflokkurin verður størsti flokkur til fólkatingsvalið mánadagin. Tað vísir nýggj veljarakanning, sum Spyr.fo gjørdi fyri Portalin mánadagin.

Veljarakanningin vísir, at Sambandsflokkurin og Javnaðarflokkurin endurvinna fólkatingssessirnar.

Sambandsflokkurin stendur til at fáa 29,9 prosent av atkvøðunum, tað er 1,5 prosentstig fleiri enn til seinasta fólkatingsval.

Javnaðarflokkurin stendur at fáa 27,3 prosent, sum er eitt sindur størri vøkstur enn Sambandsflokkurin – 1,7 prosentstig – í mun til seinasta fólkatingsval, men tó nógv minni, enn tær seinastu veljarakanningarnar annars hava givið Javnaðarflokkinum. Tá spyr seinast gjørdi eina líknandi kanning, tað var fyri Kringvarpið 27. september, stóð Javnaðarflokkurin at fáa 33,7 prosent og Sambandsflokkurin 21,8 prosent.

Stóri taparin á fólkatingsvalinum hesaferð verður Fólkaflokkurin, sum fer 7,1 prosentstig aftur í mun til seinasta val, og nú fær 16,7 prosent av atkvøðunum.

Tjóðveldi verður harvið triðstørsti flokkur við 18,7 prosentum, sum er nær við tað sama sum til seinasta val, framgongdin er 0,1 prosentstig.

Miðflokkurin og Framsókn eru ikki í námind at fáa umboðan á fólkatingi. Miðflokkurin, sum ikki stillaði umm seinast, stendur at fáa 4,3 stig, meðan Framsókn stendur til at fáa 3,2 stig, sum er ein framgongd á 0,8 prosentstig í mun til fólkatingsvalið í 2019. 

Spyr.fo-kanningin fyri Portalin vísir eisini, at tað enn eru yvir 10 prosent, sum ikki hava tikið støðu til hvønn tey fara at velja mánadagin, og at tað er oman fyri 11 prosent, sum ikki ætla sær á val.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. oktober 2022

Peikar Miðflokkurin á ein samkyndan forsætisráðharra? Tað kemur ikki upp á tal

Nei, Miðflokkurin fer ikki at peika á Søren Pape Poulsen, um tað skuldi verið aktuelt

Jenis av Rana og Bill Justinussen í Andglettinum hjá Kringvarpinum (Skíggjamynd: Kvf.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Miðflokkurin fer ikki at peika á Søren Pape Poulsen, formann í konserativa flokkinum, sum nýggjan danskan forsætisráðharra.

Tað gjørdi Jenis av Rana, formaðurin í Miðflokkinum, greitt í Andglettinum, valsendingini hjá útvarpinum, fyri løtu síðani.

Ein lurtari spurdi, um flokkurin fór at stuðla og peika á ein samkyndan forsætisráðharra. Konservativi formaðurin, Søren Pape Poulsen, er samkyndur.

- Tað kemur ikki upp á tal, segði Jenis av Rana greiður.

- At liva sum homoseksuellur er í stríð móti tí grundlóg, sum eg havi, sum Miðflokkurin hevur, og sum eg haldi eisini Føroyar hava, segði Jenis av Rana.

- Eg vóni, at tað ikki verður aktuelt, segði hann í Andglettinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. oktober 2022

Hóttir við misáliti: Krevja at Jenis verður koyrdur frá

Tjóðveldi krevur at løgmaður, Sambandsflokkurin og Fólkaflokkurin loysa Jenis av Rana úr landsstýrisessinum

Jenis av Rana (Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Aksel V. Johannesen, formaður í Javnaðarflokkinum, spurdi í vikuni løgmann í fyrispurningini, um útsøgnin hjá Jenisi av Rana, formanni í Miðflokkinum og uttanríkisráðharra, um Søren Pape Poulsen fór at fáa nakrar avleiðingar.

Mikudagin komu Høgni Hoydal og Tjóðveldi úti við kravboðum um, at Jenis av Rana skal koyrast frá. Um ikki, so verður misálit reist á løgtingi.

- Jenis av Rana hevur enn einaferð lýst sína mannvondu hugsan mótvegis samkyndum. Hann niðurger menniskjavirði og javnrættindi hjá sínum næsta. Hann noktar samkyndum at taka lut á jøvnum føti í fólkaræðinum og at røkja politisk størv.

Høgni Hoydal, formaður í Tjóðveldi (Mynd: Sverri Egholm)

- Hetta stríðir ímóti øllum teimum virðum, hugsjónum og málum, sum Tjóðveldi byggir á. Og vit góðtaka hetta ikki á nakran hátt og taka alla hugsandi frástøðu frá tí.

- Tað eru Sambandsflokkurin og Fólkaflokkurin, sum eru grundarlagið undir hansara sessi, sum hann dyggiliga misnýtir støðugt, niðurger fólk í Føroyum og aðrastaðni - og skaðar Føroyar úti i heimi.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. oktober 2022

Pape um útsøgn hjá Jenis: - Eru vit ikki komin longur

Útsøgnin hjá Jenis av Rana í Andglettinum, er ikki farin aftur við borðinum hjá Pape og heldur ikki hjá donsku miðlunum

Søren Pape Poulsen, formaður fyri Konservativa flokkin (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

- Halt uppat. Eru vit ikki komin longur?

Tað skrivar Søren Pape Poulsen, formaður í konservativa flokkinum, um útsøgnina frá Jenisi av Rana í Andglettinum, á Twitter.

(Skíggjamynd: Twitter)

Formaðurin í Miðflokkinum segði í Andglettinum í KvF, at tað ikki kom upp á tal at peika á Søren Pape Poulsen sum forsætismálaráðharra aftaná valið. Orsøkin er, at hann er samkyndur.

Danskir miðlar skriva í dag um útsøgnina, og tað kemur eftir øllum at døma óvart á teir, at formaðurin í Miðflokkinum hevur hesa meiningina.

Ekstrablaðið seinnapartin á eb.dk (Skíggjamynd)

- At liva sum homoseksuellur er í stríð móti tí grundlóg, sum eg havi, sum Miðflokkurin hevur, og sum eg haldi eisini Føroyar hava, segði Jenis av Rana.

- Eg vóni, at tað ikki verður aktuelt, segði hann í Andglettinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. oktober 2022

Fólkatingsvalið rakar umboðanina í Norðurlandaráðnum

Valdu umboðini hjá Føroya Løgtingi verða ikki við til ársfundin í Helsingfors í komandi viku

Jógvan á Lakjuni verður ikki heima, tá fólkatingsvalið verður talt upp. Hann raðfestir árliga fundin við hinar norðurlendsku tingformenninar hægri (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Hvørki Jaspur Langgaard úr Sambandsflokkinum, ella Aksel V. Johannesen úr Javnaðarflokkinum, sum løgtingið hevur valt at umboða seg í Norðurlandaráðnum, verða til staðar, tá Norðurlandaráðið heldur ársfund sín í finska høvuðsstaðnum, Helsingfors, í komandi viku.

Orsøkin er, at fólkatingsvalið er komið í vegin, og báðir stilla upp til valið.

Heldur ikki varalimirnir hjá teimum, ávikavist Johan Dahl úr Sambandsflokkinum og Høgni Hoydal úr Tjóðveldi, hava stundir at møta á fundi í Norðurlandaráðnum orsaka av valinum til Fólkatingið.

Hinvegin verður løgtingið umboðað av tveimum fólkum, sum tó ikki eiga sítt fasta sæti í sjálvum Norðurlandaráðnum. Enntá av tveimum løgtingslimum, sum eisini standa á valseðlunum til fólkatingsvalið, nevniliga Jógvani á Lakjuni úr Fólkaflokkinum og Edvu Jacobsen úr Sambandsflokkinum.

Jógvan á Lakjuni, løgtingsformaður, fer yvir til Finnlands sjálvan valdagin, so hann fær møguleika at vera við til móttøkuna hjá finska forsetanum, sum verður undan sjálvum Norðurlandaráðsfundinum, ið verður settur týsdagin klokkan 13.30, okkara tíð.

Formenninir í teimum ymsu tjóðartingunum hittast vanliga í sambandi við at Norðurlandaráðið verður sett. Teir eru annars ikki partur av virkseminum hjá Norðurlandaráðnum, men halda sín egna árliga fund í somu umbering.

Edva Jacobsen, her avmyndað í fólkatingssalinum saman við ráðsfeløgum í Útnorðurráðnum, Bryndís Haraldsdóttir og Pipaluk Lunge-Rasmussen (Savnsmynd)

Hin løgtingslimurin, sum verður til staðar á fundinum hjá Norðurlandaráðnum, er Edva Jacobsen, sum fer at umboða Útnorðurráðið, har hon er næstforkvinna. Edva Jacobsen fer úr Føroyum dagin eftir fólkatingsvalið, og nær ikki at fáa setanina av ársfundinum hjá norðurlandaráðnum við, verður upplýst úr løgtinginum.

Kaj Leo og Jenis fara

Til ársfundirnar hjá Norðurlandaráðnum er vanligt, at stjórnarleiðararnir og aðrir ráðharrar og -kvinnur eisini hittast til fundar og eru til staðar og svara spurningum frá Norðurlandaráðnum.

Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, verður tó ikki til staðar í ár.

- Ætlanin var, at løgmaður skuldi luttaka á ársfundinum hjá Norðurlandaráðnum, men tá fólkatingsvalið bleiv útskrivað og ferðaætlanin fall saman við valinum, valdi løgmaður at melda avboð í ár, upplýsir løgmansskrivstovan.

Somu boð fáa vit frá umhvørvis- og vinnumálaráðnum og frá almannamálaráðnum. Landsstýrismenninir verða ikki við orsaka av fólkatingsvalinum, har Magnus Rasmussen og Sólvit Nolsøe báðir royna at vera valdir.

Hinvegin verða Kaj Leo Holm Johannesen, sum er landsstýrismaður við ábyrgd av norðurlendska samstarvinum, og Jenis av Rana, landsstýrismaður við menta- og uttanríkismálum til staðar í Helsingfors í komandi viku, upplýsir uttanríkis- og mentamálaráðið.

Tað er onki óvanligt, at ársfundurin fellur saman við val til okkurt av tjóðartingunum í teimum átta londunum, sum eru við í Norðurlandaráðnum. Og í slíkum førum er umboðanin á sjálvum ráðsfundinum ofta rættiliga avmarkað, og soleiðis verður eisini við donsku umboðanini í ár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. oktober 2022

15 valevni á seks listum í Grønlandi

Kynsbýtið er rættiliga nógv øðrvísi enn í Føroyum – 10 kvinnur og 5 menn stilla upp

(Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Meðan føroysku veljararnir hava 60 valevni at velja ímillum til fólkatingsvalið hesaferð, so hava grønlendingar, sum eisini skulu velja tvey umboð til fólkatingið, 15 fólk at velja ímillum.

Eins og í Føroyum stilla seks listar upp til fólkatingsvalið í Grønlandi, harav tann eini listin er ein uttanflokkalisti.

Meðan føroyingar kunnu velja millum 36 menn og 24 kvinnur, so er kynsbýtið heilt øðrvísi á grønlendsku listunum, har talan er um 10 kvinnur og fimm menn.

Siumut hevur fýra fólk á listanum, Inuit Atagatigiit og Partii Naleraq hava trý, Atassur og Demokraatit hava tvey og ein stillar upp uttanflokka

Bæðu núverandi umboðini á fólkatingi, Aaja Chemnitz fyri IA og Aki-Matilda Høegh-Dam fyri Siumut stilla uppaftur. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. oktober 2022

Flestu valevnini eru í hálvtrýssunum

Yngsta valevnið til fólkatingsvalið er 23 ár og tað elsta 75 ár

Henrik Old er elsta valevnið til fólkatingsvalið (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nógv tey flestu valevnini, ið stilla upp til fólkatingsvalið hesaferð, eru í aldursbólkinum 50-59 ár. Tað vísir ein gjøgnumgongd, sum hagtalsbankin valurslit.fo hevur gjørt.

25 valevni eru í hesum aldursbólkinum, sum svarar til omanfyri 40 prosent av teimum í alt 60 valevnunum. 

Aldursbýtið er soleiðis:
18-29 ár: 7 valevni
30-39 ár: 6 valevni
40-49 ár: 11 valevni
50-59 ár: 25 valevni
60-69 ár: 10 valevni
70-79 ár: 1 valevni 

Javnaðarflokkurin eigur bæði yngsta og elsta valevnið. 23 ára gamla Sigrið Sámalsdóttir Hentze er yngsta valevnið, og 75 ára gamli Henrik Old er elsta valevnið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. oktober 2022

Fyrrverandi løgmenn hava klárað seg best

Petur Mohr Dam og Pauli Ellefsen eru tey valevnini, sum hava fingið størstu persónligu undirtøku til fólkatingsval

Petur Mohr Dam (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Petur Mohr Dam, fyrrverandi løgmaður, er tann politikarin, sum persónliga hevur klárað seg best í einum fólkatingsvali í Føroyum.

Til fólkatingsvalið í 1953 var tað meira enn triði hvør veljari, sum setti sín kross út fyri Peter Mohr Dam á javnaðarlistanum. Til fólkatingsvalið hetta árið fekk hann 1.229 atkvøður, svarandi til 36,5 prosent av øllum atkvøðunum.

Tann einstaklingurin, sum hevur fingið flestar atkvøður til eitt fólkatingsval, er tjóðveldismaðurin Finnbogi Ísakson, men hann varð kortini ikki valdur.

Til fólkatingsvalið í 1988 stillaði Tjóðveldisflokkurin við bert einum valevni, Finnboga Ísakson. Tjóðveldisflokkurin gjørdist fjórstørstur, og fekk ikki umboðan. Men við tað, at bert eitt valevni var, so fekk tað valevnið, so at siga allar atkvøðurnar hjá flokkinum. Harvið er Finnbogi Ísakson tann, ið hevur fingið flest atkvøður yvirhøvur við 4.490 persónligum atkvøðum. Tað svaraði til 19,3 prosent av veljarafjøldini til tað valið.

Stillaðu við fýra valevnum

Vit hava hugt eftir úrslitunum av fólkatingsvalunum frá 1950 og fram til 2019 á nettænastuni valurslit.fo. Fyri á tann hátt at finna fram til tey valevnini, sum hava klárað seg best. Vit hava gjørt eina uppgerð yvir tey valevni, sum hava fingið meira enn 10 prosent av atkvøðunum.

Her síggja vit eisini, at í fimmti- og sekstiárunum stillaðu flokkarnir ikki við eins nógvum valevnum, sum flokkarnir gera í dag. Fram til 1968 stillaðu listarnir við í mesta lagið fýra valevnum hvør.

Henda siðvenja varð broytt í 1971, tá Javnaðarflokkurin stillaði við átta valevnum, og til næsta valið í 1973, fóru valdu flestu listar at stilla við fleiri enn fýra valegnum.

Av tí, at jú færri valevni eru, tess størri eru møguleikarnir fyri at fáa stóra undirtøku, hava vit tí býtt uppgerðina í tvey – eina fyri valini fram til og við 1971 og eina fyri valini frá 1973 og frameftir.

Úrslitið av hesi uppgerðini vísir, at Pauli Ellefsen, sum umboðaði Sambandsflokkin á fólkatingi frá 1977 og nærum øll áttatiárini, er tann politikarin, sum í nýggjari tíð hevur havt størst persónligu undirtøku, framman fyri Johan Nielsen, sum umboðaði Javnaðarflokkin í seksti- og sjeyti árunum.

Pauli Ellefsen

Fólkatingsvalini 1973-2019:

1977: Pauli Ellefsen (B) 3.582 – 21,90%
1979: Pauli Ellefsen (B) 3.696 – 19,76%
1973: Johan Nielsen (C) 2.601 – 19,72%
1988: Finnbogi Ísakson (E) 4.422 – 19,30% (varð ikki valdur – einasta valevni á Tjóðveldislistanum)
1998: Óli Breckmann (A) 3.980 – 19,23%
1975: Erlendur Patursson (E) 2.493 – 18,00%
1975: Johan Nielsen (C) 2.373 – 17,13%
1990: Óli Breckmann (A) 2.978 – 16,66%
1987: Óli Breckmann (Q) 3.681 – 16,56%
1977: Johan Nielsen (C) 2.478 – 15,15%
1994: Óli Breckmann (A) 2.875 – 14,99%
2001: Jóannes Eidesgaard (C) 3.689 – 13,98%
1988: Óli Breckmann (A) 3.146 – 13,73%
1977: Erlendur Patursson (E) 2.222 – 13,59% (ikki valdur)
1973: Erlendur Patursson (E) 1.779 – 13,49%
2005: Anfinn Kallsberg (A) 3.270 – 13,15%
2019: Sjúrður Skaale (C) 3.337 – 12,84%
1990: Atli P. Dam (C) 2.086 – 11,67%
1984: Pauli Ellefsen (B) 2.107 – 11,49%
1988: Pauli Ellefsen (B) 2.601 – 11,35%
2005: Høgni Hoydal (E) 2.798 – 11,25%
2007: Høgni Hoydal (E) 2.595 – 11,25%
1981: Pauli Ellefsen (B) 1.842 – 11,09%
1987: Pauli Ellefsen (B) 2.386 – 10,73% (ikki valdur)
2015: Sjúrður Skaale (C) 2.495 – 10,68%
2015: Edmund Joensen (B) 2.416 – 10,34%
2001: Høgni Hoydal (E) 2.641 – 10,01%

Fólkatingsvalini 1950-1971:

1953: Peter M. Dam (C) 1.229 – 36,50%
1950: Peter M. Dam (C) 1.144 – 31,65%
1957: Thorstein Petersen (A) 1.830 – 26,70%
1950: Johan M. F. Poulsen (B) 910 – 25,17%
1953: Johan M. F. Poulsen (B) 784 – 23,28%
1957: Peter M. Dam (C) 1.527 – 22,28% (ikki valdur)
1964: Peter M. Dam (C) 2.216 – 21,09%
1966: Peter M. Dam (C) 2.225 – 21,05%
1960: Karsten Hoydal (Ufl.) 2.033 – 18,75% (ikki valdur - stillaði upp á uttanflokkalista)
1971: Johan Nielsen (C) 2.416 – 18,41%
1971: Zakarias Wang (Ufl.) 2.410 – 18,36% (ikki valdur – stillaði einsamallur á uttanflokkalista)
1957: Johan M. F. Poulsen (B) 1.216 – 17,74%
1966: Jóhan M. F. Poulsen (B) 1.775 – 16,79% (ikki valdur)
1968: Hákun Djurhuus (A) 2.048 – 16,41%
1964: Johan M. F. Poulssen (B) 1.581 – 15,05%
1968: Peter M. Dam (C) 1.851 – 14,84%
1971: Kristian Djurhuus (B) 1.812 – 13,81%
1966: Poul A. Andreasen (A) 1.427 – 13,50%
1964: Johan Nielsen (C) 1.245 – 11,95% (næstur á listanum – var eykamaður fyri P.M. Dam)
1971: Hákun Djurhuus (A) 1.404 – 10,70% (ikki valdur)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2022

Jósup avloysir Rituna í tvær vikur

Hetta kemst av, at Ritan í næstu viku skal á beding. Ferðaætlanin á leiðini millum Hvannasundi og Svínoy/Fugloy verður kortini tann sama

Jósup

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Nú mánadagin 31. oktober og tvær vikur fram verður Ritan á beding. Hetta skrivar Strandferðslan

Samstundis verður kunngjørt, at og í nevnda tíðarskeiðið fer Jósup at røkja siglingina millum Hvannasundi og Svínoy/Fugloy.

- Siglt verður sambært ferðaætlanini fyri leið 58. Jósup skal tilkallast á tlf. 293110.

Ritan er bygd í 1971.

Jósup er eitt privat skip, ið vanliga verður nýtt til sigling millum Sørvág og Mykines. Stranferðslan hevur áður leigað Jósup sum avloysaraskip.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. oktober 2022

Sveinur Tróndarson sagt seg úr starvi

Dimmalætting skal hava nýggjan blaðstjóra. Sveinur Tróndarson er ikki longur í starvi hjá blaðnum

Sveinur Tróndarson (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Sveinur Tróndarson, sum hevur verið ábyrgdarblaðstjóri á Dimmalætting síðani mars 2020, hevur sagt seg úr starvi.

Tað kemur fram í poddinum “Skannarin”, sum Øssur Winthereig og Brynhild Thomsen, gera nettupp í samstarvi við Dimmalætting.

- Eg havi verið sjúkrameldaður síðani august, og eg eri komin til ta niðurstøðu at tað er best fyri meg ikkki at halda fram. Tað eru umstøður, sum eg ikki tími at koma nærri inn á, sum gera, at eg havi sagt meg úr starvi, sigur Sveinur Tróndarson í einum boðum til poddin.

Ingolf S. Olsen hevur staðið sum fyribils ábyrgdarblastjóri seinastu tíðina, men í Dimmalætting hesa vikuna, er tað Eyðun Mortensen, sum stendur við ábyrgdini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. oktober 2022

Fyrsti fundur í felagsnevndini um luttøku í ES-samstarvsskráum

Partarnir gjørdu eina støðumeting av føroysku luttøkuni í Horizon 2020

Frá vinstru: Kristianna Sjóvará, Annika Sølvará, Elisabeth F. Rasmussen, Poul Geert Hansen, Anne Haglund-Morrissey, Katarzyna Zelichowska, Elin Mortensen, Maria Húsgarð, Rósa Heinesen

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fyrsti felagsnevndarfundurin millum Føroyar og ES undir nýggja sáttmálanum um føroyska luttøku í ES-skráum varð hildin í Havn 18. oktober.

Fundurin varð hildin undir felags leiðslu av Poul Geert Hansen, aðalstjóra í Uttanríkis- og mentamálaráðnum, og Anne Haglund-Morrissey, næstforkvinnu í Horizon Europe atlimadeildini á aðalskrivstovuni fyri gransking og nýskapan hjá ES-nevndini. Vertur fyri fundinum var Uttanríkis- og mentamálaráðið.

Føroysku umboðini gjørdu vart við týdningin av nýggja fjøltáttaða samstarvssáttmálanum, sum hevur tryggjað framhaldandi føroyskan atlimaskap í ES-skránni fyri gransking og nýskapan og slóðað fyri føroyskari luttøku í øðrum ES-skráum. Atlimaskapur í Horizon Europe er mettur sum avgerandi liður í at menna samstarvið við ES.

Umboðini fyri ES løgdu dent á væl eydnaða atlimaskapin, sum Føroyar hava havt í evropiskum granskingar- og nýskapanarskráum síðan 2010. Tey róstu góðu úrslitunum frá føroysku luttøkuni í Horizon Europe higartil og váttaðu, at ES áhaldandi vil stuðla og hjálpa føroyskari gransking og nýskapan við kunning um komandi Horizon Europe útboð.

Partarnir gjørdu eina støðumeting av føroysku luttøkuni í Horizon 2020 og umrøddu ymiskt, ið vit hava lært seinastu árini, til dømis hvussu stórt virði luttøka í evropiskari gransking og nýskapan hevur í sær sjálvum og at hon hevur stóra ávirkan á føroyska gransking og nýskapan.

Trivið varð í avgerandi leiklutin hjá føroyskari havgransking í Norðuratlantshavi og Arktis og í hesum sambandi varð nýggi arktiski politikkurin hjá Landsstýrinum tikin fram. ES-umboðini mettu føroyska politikkin at vera í góðum samsvari við arktiska politikkin hjá ES. ES-umboðini løgdu síðan fram dagsskránna fyri politikkin á evropiska granskingarøkinum, dagsskránna fyri evropiska nýskapan og evropisku altjóða tilgongdina til gransking og nýskapan. Í hesum sambandi bjóðaðu tey Føroyum at luttaka í viðkomandi virksemi.

Við okkara stødd og staðseting í huga viðurkendu partarnir týdningin av, at Føroyar vanda sær um, hvørjum vit luttaka í og velja viðkomandi øki, sum til dømis havið og Arktis, hóast góðir møguleikar framvegis eru fyri altjóða samstarvi og samvirkan á øðrum økjum.

Meginreglan um sínámillum møguleikar og atgongd til gransking og stuðul millum lond varð umrødd við støði í upplýsingum frá nýútgivnu javnstøðuætlanini hjá Granskingarráðnum. Harumframt umrøddu partarnir føroyskan politikk og átøk til frama fyri gransking og nýskapan í Føroyum og møguleikar fyri føroyskari luttøku í sonevndu Missions and Partnerships.

At enda, í sambandi við fjøltáttaða samstarvssáttmálan, umrøddu partarnir føroyska áhugan fyri at luttaka í Erasmus+ og Creative Europe og hvussu farast skal fram í hesum sambandi.

Tíðindaskriv frá Uttanríkis- og mentamálráðnum

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. oktober 2022

Teitur Skoubo er frælsur maður

Tað loysti seg hjá Teiti at fara í landsrættin. Nú er hann ikki dømdur fyri neyðtøku men fyri harðskap

Savnsmynd

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Teitur Skoubo fekk tríggjar mánaðar fongsulsrevsing í landsrættinum í Odense.

Hann er dømdur sekur fyri harðskap, men ikki fyri neyðtøku, sum býarrætturin dømdi hann fyri.

Dómarin metir ikki, at ákærumyndugleikin í nóg stóran mun hevur havt prógv fyri, at Teitur Skoubo hevur havt kynsliga samlegu uttan samtykki. Hinvegin eru prógv fyri at tann órættaða ikki hevur givið samtykki til lúsingarnir, sum eru givin undir samleguni.

Teitur Skoubo kundi sostatt mikudagin fara heim sum frælsur maður eftir at hava sitið fongslaður síðani síðst í mai mánaði.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. oktober 2022

Kortleggja hvussu Havnin kann hitast

Roknað verður at tað skulu brúkast fyri hálvaaðru til tvær milliardir krónur at skifta oljufýringarnar í Tórshavnar kommunu út við grønari loysn

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nú fáa havnarborgarar eitt ítøkiligt boð frá kommununi uppá, hvussu teir ymisku býlingarnir kunnu hitast við einari grønari orkuloysn. Og samstundis eisini eina fakliga meting av, hvørjar hitaloysnir hóska best til ymsu økini.

Í summum býarpørtum verður fjarhitin útbygdur, í summum førum kann luft-til-vatn-hitapumpur vera besta loysn, aðrastaðni er jarðhiti tað besta. Og í fleiri førum eiga felagsloysnir – nærhitaloysnir – at verða umhugsaðar.

Alt hetta kemur fram í einum hitaatlassi, sum er eitt savn av kortum og ein orðað ætlan fyri, hvussu eitt bygt øki sum Tórshavnar kommuna kann hitast upp, tá oljufýringarnar verða útskiftar.

Tað er ráðgevandi verkfrøðingafyritøkan SMJ, sum ger hitaatlas fyri Tórshavnar kommunu. Fyritøkan fer at hava tvær framløgur á orkuráðstevnuni Ósvart, sum verður í Norðurlandahúsinum 3 og 4 november.

Onnur framløgan fer at snúgva seg um høvuðsprinsippini í ætlanunum og heildina, meðan hin fer at lýsa uppskotini um upphiting á býlingastøði.

-  Bakstøðið fyri at gera eitt slíkt hitaatlas er, at komandi átta árini skulu 5.000 hús og bygningar í Tórshavnar kommunu skifta hitakeldu. Íløgur fyri hálvaaðru til tvær milliardir krónur skulu gerast, sigur Pætur Jakobsen, stjóri í SMJ.

Hann avdúkar, at eitt tríbýti av hitakeldum er lagt til grund í orkuskiftinum, sum tað er sett upp í hitaatlassinum. Umleið ein triðingur verður fjarhiti, ein triðingur jarðhiti og ein triðingur aðrar hitaloysnir, fyri ein part sum nærhitaloysnir.

Framløgurnar um hitaætlanina verða hósdagin 3 november. Ósvart er ókeypis og fyri øll.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. oktober 2022

Atlantsflog varpar ljós á ósjónlig brek

Atlantic Airways er nú vorðið partur av Sólblómuskipanini, sum fyrsta norðurlendska flogfelag. Við at bera Sólblómubandið, verður ósjónliga brekið sjónligt, og samstundis signalerar tað á flogvøllinum og sjálvari ferðini, at tað kann vera, at tær tørvar hjálp, tol ella tíð

Kristina Fossaberg, leiðari í sølu- og kundatænastuni hjá Atlantic Airways

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Sum fyrsta fyritøka í Føroyum og fyrsta norðurlendska flogfelag, er Atlantic Airways nú vorðið partur av Sólblómuskipanini, og flogfelagið kann nú bjóða teimum, ið hava tørv á tí, Sólblómubandið, tá tey skulu ferðast.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. oktober 2022

Súni fekk ADHD viðurkenningina 2022

Súni Jacobsen var við at seta Gula skúla á stovn, og hevur starvast har, síðani serskúlatilboðið byrjaði sum ein royndarverkætlan. Hann fekk heiðursbræv og blómur handað á Argjum í gjár

- Súni er millum næmingar kendur fyri at vera rúmligur og viðurkennandi. Hann roynir ikki at troðka sína áskoðan á teg, men møtir hvørjum einstakum, har tey eru. Næmingar fortelja eisini, at Súni er jaligur og stuttligur, og er ikki bangin fyri at geva rós (Mynd: ADHD-felagið)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

ADHD tilvitanarmánaður er, og sum vanligt verður latin serlig ADHDviðurkenning til ein, ið hevur útmerkað seg á onkran hátt innan ADHD/ADD.

Hetta skrivar ADHD-felagið í tíðindaskrivi, har kunngjørt verður, hvør hevur fingið serliga heiðurin 

- Í ár varð ADHDviðurkenningin latin Súna Jacobsen, lærara og rennandi eldsál í serskúlatilboðinum undir skúlanum á Fløtum, ið er staðsett í gamla skúlanum úti á Argjum, og sum millum manna verður nevnt “Guli skúli”.

Poula, Durita og Bjørg úr nevndini í ADHDfelagnum troppaðu í gjárkvøldið upp á lærarafundi við blómum og heiðursbrævi í hond, og tóku lítillátaða Súna heilt av bóli, ið gjørdist ikki sørt bilsin og rørdur.

ADHD-felagið skrivar, at tað var ein samd nevnd, ið avgjørdi, at Súni Jacobsen skuldi hava ADHDviðurkenningina í 2022, og skrivar soleiðis um grundgevingina:  

- Súni var við at seta Gula skúla á stovn og hevur starvast har, síðani tilboðið byrjaði sum ein royndarverkætlan í 2009. Hann hevur hjálpt nógvum børnum og ungum við ADHD og foreldrum teirra í skúlaskipanini. Súni hevur saman við øðrum bygt Gula skúla av góðvilja og einum vilja at røkka tí einstaka barninum, har tað er og sum tað er. 

- Tað menniskjasliga er útgangsstøðið hjá Súna.

- Tað sum eyðkennir arbeiðið hjá Súna er, at tað viktigasta er ikki, hvat næmingurin ger, tá hann er í skúla, men meira tað, at næmingurin kann koma heim og siga, at hann hevur havt ein góðan dag. Trivnaðurin hevur alt at siga, tí nógv av teimum, sum ganga í Gula skúla, hava havt tað torført í skúlanum. 

- Starvsfelagarnar fortelja, at man merkir í arbeiðnum hjá Súna, at menniskja kemur í fremstu røð. Við hansara lyndi og nærleika kenna øll seg møtt og týdningarmikil, bæði starvsfelagar, næmingar og foreldur. Hann er lurtandi og nærverandi, og tað er so nemt at føla seg væl saman við Súna.
Foreldur merkja eisini væl, at Súni er nakað heilt serligt saman við næmingunum. Hann er ikki tengdur at, hvat man eigur at gera, og hvat vit plaga at gera. Hann møtir tínum barni við opnum sinni og hugsar út um kassan, tá hann undirvísur, soleiðis at hetta barnið kann kenna seg møtt – og samstundis fáa okkurt burturúr skúladegnum. 

- Súni er millum næmingar kendur fyri at vera rúmligur og viðurkennandi. Hann roynir ikki at troðka sína áskoðan á teg, men møtir hvørjum einstakum, har tey eru. Næmingar fortelja eisini, at Súni er jaligur og stuttligur, og er ikki bangin fyri at geva rós.

- Vit í ADHDfelagnum vilja tí siga takk fyri alt tað, tú ert fyri næmingar við ADHD/ADD og ikki minst okkum foreldur at børnum, sum ganga her. Vit eru errin av at handa ársins ADHDviðurkenning til tín, Súna Jacobsen.

Í 2020 fekk Julia Feilberg Zachariassen, sjúkrarøktarfrøðingur ADHDviðurkenningina, og í fjør var tað Tormóður Stórá, leiðandi psykiatari.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. oktober 2022

Gera innkomuveg til Havnar

Nýggi innkomuvegurin verður frá rundkoyringini á Hvítanesi og niðan undir Brúnna og haðani verður tunnil út í Marknagil

(Mynd: Articon)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nýggjur innkomuvegur verður gjørdur til høvuðsstaðin frá rundkoyringini á Hvítanesi og niðan undir Brúnna og haðandi tunnil skal borast út í Marknagil.

Articon er í holt við at gera fyrireikandi arbeiði sum millum annað umfatar arbeiðsveg.

Herundir síggjast dronumyndir frá Articon av økinum, har vegurin skal liggja:

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. oktober 2022

1,8 milliardir krónur í vinningsbýti í fjør

Fyritøkurnar, ið eru flokkaðir sum framleiðsluvinna, útlutaðu mest til eigarnar

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Hagstovan hevur nú dagført tølini fyri útlutað vinnngsbýti skift á vinnugreinar hjá feløgum í ikki-fíggjarliga geiranum fram til 2021.

Vinningsbýtið er tann parturin av úrsliti felagsins, ið verður fluttur til eigarar felagsins. 

Samanlagt fyri øll feløg, var vinningsbýtið 1,8 milliardir krónur í 2021, ið er nærum 600 milliónir meira enn í 2020, tá vinningsbýtið var gott og væl 1,2 milliardir krónur.

Bólkurin, sum útlutaði mest í vinningsbýti í 2021, er fyritøkurnar, ið eru bólkaðar sum ‘framleiðsluvinna’, sum útlutaði 507 milliónir krónur. Síðan kom ‘landbúnaður og fiskiveiða’ við 466 og ’heil- og smásøla; umvæling av akførum’ við 445 milliónum. 

Tølini vísa millum annað, at meðan útlutað vinningsbýti innan 'landbúnað og fiskiveiðu' og 'framleiðsluvinnu' lækkaði í 2020 og hækkaði so aftur í 2021, so hækkaði vinningsbýti innan 'heil- og smásølu; umvæling av akførum' bæði í 2020 og 2021. 

Innan bólkin ‘Landbúnaður og fiskiveiða’ eru tað serliga flokkarnir ’fiskiveiða’ og ’aling’, ið útluta nógv vinningsbýti.

Í 2020 útlutaðu feløgini innan fiskiveiðu 105 milliónir, meðan henda upphædd í 2021 hækkaði við 26 milliónum til 131 milliónir.

Fyri alifeløgini var vinningsbýtið í 2021 335 milliónir, ið er 149 milliónir meira enn í 2020, tá vinningsbýtið var knappar 186 milliónir krónur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. oktober 2022

Arbeiðsloysið hevur ikki verið lægri

Í august og september var arbeiðsloysið í Føroyum 0,5 prosent, ið svarar til 150 fulltíðararbeiðsleys

 

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Hagstova Føroya hevur aftur gjørt hagtølini fyri arbeiðsloysið í Føroyum upp. Talan er um tøl fyri mánaðirnar august og september

- Arbeiðsleys eru tey, sum eru skrásett hjá ALS og Almannaverkinum, og sum ikki at hava arbeiði, eru fult tøk at arbeiða og eru virkin arbeiðssøkjandi.

Tølini vísa, at arbeiðsloysið var 0,5 prosent í september, ið svarar til góð 150 fulltíðararbeiðsleys - í løtuni er talið 149, sambært ALS.

Hagstovan skrivar, at arbeiðsloysi hevur ikki verið lægri enn tað sama.

Arbeiðsloysið var til samanberingar 0,9 prosent í september í fjør. Gongdin vísir, at arbeiðsloysið er støðugt minkað seinastastu árini. Í 2020 vaks arbeiðsloysið nakað, tá koronufarsóttin rakti, men er síðani minkað aftur.

Arbeiðsloysið í august og september er tað lægsta, sum er mált fyri bæði kvinnur og menn.

Í september var arbeiðsloysið 0,6 prosent hjá monnum og 0,5 prosent hjá kvinnum. Tað svarar til um 90 fulltíðararbeiðsleysar menn og 60 kvinnur. Sama mánað í 2021 var arbeiðsloysið 1,1 prosent bæði hjá monnum og kvinnum

- Ein fulltíðararbeiðsleysur er ein persónur, sum er arbeiðsleysur allan mánaðin. Tað merkir, at eru tveir persónar raktir av arbeiðsloysi ein hálvan mánað hvør, telja báðir samanlagt sum ein fulltíðararbeiðsleysur henda mánaðin. Í september vóru tilsamans um 170 persónar raktir av arbeiðsloysi.

Í september var arbeiðsloysið eisini søguliga lægst í ymisku økjunum. Í Eysturoynni og Vágum var tað bert 0,2 prosent. Hægst var tað í Suðuroynni, har tað var arbeiðsloysið 1,1 prosent.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. oktober 2022

Útlendingar gista aftur á gistingarhúsunum

Nú sæst av álvara, at fleiri útlendingar gista aftur á gistingarhúsunum, meðan talið av føroyingum minkar samsvarandi

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað sæst av álvara, at fleiri útlendingar gista aftur á gistingarhúsunum, skrivar Hagstovan á heimasíðuni.

Tá koronufarsóttin herjaði, vóru ferðafólkini færri, og føroyingar høvdu størstapartin av gistináttunum á gistingarhúsunum í hesum tíðarskeiðnum. 

Í september áttu danir 36 prosent av gistináttunum, og talið av gistináttunum hjá fólkum úr øðrum londum enn Danmark og Føroyum er komið upp á 48 prosent. Føroyingar áttu 16 prosent av gistináttunum.

Færri føroyingar og danir gistu á føroysku gistingarhúsunum í september borið saman við í fjør. Hinvegin vóru stívliga 30 prosent fleiri útlendsk ferðafólk úr øðrum londum enn Danmark.

Meira enn helmingurin av kømrunum brúkt
Nýtslustigið vísir, hvussu stórur partur av tøku kømrunum verður brúktur. 57 prosent  av kømrunum vórðu brúkt í september. Tað er á leið á sama stigi sum í september í fjør, tá 62 prosent av kømrunum vóru brúkt.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. oktober 2022

Bústaðarmynstrið í broyting

Byggingin av nýggjum bústøðum hevur ikki megnað at fylgt fólkavøkstrinum

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Nýggjastu hagtølini benda á, at alsamt størri eftirspurningur er eftir smærri og serliga bíligari íbúðum, og at bústaðartørvurin hjá føroyingum broytist gjøgnum lívið.

Tað sigur Betri Banki í nýggjari frágreiðing.

Seinastu árini hevur verið stórur fólkavøkstur í Føroyum. Av tí sama er eftirspurningurin eftir bústøðum øktur munandi. Hóast høg ferð hevur verið á føroyska búskapinum, eisini hjá byggivinnuni, hevur útboðið av bústøðum ikki fylgt við eftirspurninginum.

Sambært Hagstovuni eru 5.449 fleiri íbúgvar í Føroyum í dag, enn fyri 10 árum síðani. Í sama tíðarskeiðið eru 1.273 bústaðir bygdir, sambært íbindingartølum frá SEV.

Sum sæst á myndini niðanfyri, er munurin millum íbúgvar og nýggir bústaðir vaksin nógv seinastu árini. Tað merkir, at eftirspurningurin er vaksin meira enn útboðið, og at bústaðartørvurin tí er vorðin størri hvørt ár.

Bústaðarmynstrið í Føroyum broytist

Í mong ár hevur bústaðarmynstrið í Føroyum verið rættiliga einsháttað, og nærum allar búeindir hava verið sethús. 94 prosent av øllum búeindum í Føroyum eru sethús, og bert 4 prosent eru íbúðir.

Hyggja vit eftir bústaðarmynstrinum í Danmark eru 39 prosent av øllum búeindum íbúðir og 39 prosent sethús. Tó eru áleið 750 íbúðir bygdar í Føroyum seinastu 13 árini. Tað bendir á, at bústaðarmynstrið er í ferð við at broytast.

Lítil ivi er um, at tørvur er á fleiri bústøðum í Føroyum. Við at byggja enn fleiri íbúðir fáa vit ein meira fjølbroyttan bústaðarmarknað, sum í størri mun nøktar tørvin hjá okkum føroyingum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. oktober 2022

Búsetur útbyggir dagstovnin á Hamrinum

Dagstovnurin á Hamrinum á Argjum verður nú útbygdur fyri 57 milliónir krónur

(Mynd: Torshavn.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tórshavnar býráð samtykti í vikuni einmælt at játta 57 miljónir til nú at gera útbyggingina av dagsstovninum á Argjahamri. Tríggjar barnagarðsstovur og tríggjar vøggustovur koma aftrat, umframt felagsøki, køkur og starvsfólkarúm.

Dagstovnurin á Hamrinum á Argjum verður nú útbygdur. Ætlanin við Dagstovninum á Hamrinum er broytt síðan í fjør til tríggjar barnagarðsstovur og tríggjar vøggustovur, felagsøki og køk, og starvsfólkarúm í miðjuni í bygninginum.

Støddin er umleið 1.297 fermetrar, seks stovur tilsamans. Samlaði kostnaðurin er um 57 milliónir krónur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. oktober 2022

Ongin koyring um Eiðisskarð í vetur

Vegurin verður ikki saltaður ella ruddaður. og tí verða forboðsskelti nú sett upp

(Mynd: Landsverk)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað verður ikki koyrandi um Eiðisskarð í vetur. Landsverk hevur tikið avgerð um at steingja fyri almennari ferðslu fram til 1. mai.

Orsøkin er, at vegurin ikki verður saltaður ella ruddaður fyri kava hetta tíðarskeiðið. Undantak verður tó givið til koyring hjá Vitatænastuni og hjá røktingarfólki í økinum, skrivar Landsverk á heimasíðuni.

- Tíverri er tað komið fyri fleiri ferðir, at bæði persónbilar og bussar hava rent seg fastar í kavanum og í hálkuni, hóast ávaringarskelti, um at einki vetrarhald er, hevur staðið uppi. Nú verður eisini skelti sett upp, ið merkir ongin gjøgnumkoyring, skrivar landsverk.fo. 

Vegurin er einsporaður og kann vera vandamikil at koyra á, tá hann ikki verður saltaður og ruddaður fyri kava. Hendir eitt ferðsluóhapp, er tað sera torført at koma hesum til hjálpar, tí tað er so smalt og hartil vánaligar arbeiðsumstøður hjá Landsverki og átakseindunum í økinum.

Tó at nógv fólk ynskja at koyra hendan vegateinin í vøkru náttúruni, meta Landsverk og løgreglan tað vera alneyðugt at steingja vegin um Eiðisskarð fyri gjøgnumkoyring í vetrarhálvuni.  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2022

Sethúsaprísir í 2022 hægri enn í 2021

Eftirspurningurin er enn stórur, og framsýningar eru fleiri enn áður, siga tey í Betri Heim. Men fólk eru varnari

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Sethúsaprísirnir í triðja ársfjórðingi 2022 eru lægri enn í øðrum ársfjórðingi - men hægri enn í 2021. Av tí at talið av sølum hvønn ársfjórðing er avmarkað, kunnu prísirnir sveiggja nógv millum ársfjórðingarnar. Ábendingar eru tó um, at stóru príshækkingarnar vit hava sæð seinastu árini, eru um at hæsa av á hesum sinni. 

- Eftirspurningurin er enn stórur, og framsýningar eru fleiri enn áður, men fólk eru varnari nú. Hetta sæst aftur í sølunum og í sølutíðarskeiðinum, sum í dag er longri enn áður. Áhugavert verður at fylgja gongdini komandi tíðina fyri at síggja, um príslækkingin í triðja ársfjóðingi er eitt vanligt útsveiggj, ella talan er um at rentu- og príshækkingar byrja at síggjast aftur í sethúsaprísunum, sigur Kára á Dunga, stjóri í Betri Heim.

Í miðal kostaðu eini sethús í Føroyum 2,6 milliónir krónur í triðja ársfjórðingi. Hetta er nærum 200.000 krónur lægri enn miðalprísurin í øðrum ársfjórðingi, men 13 prosent hægri enn miðalprísurin í triðja ársfjórðingi 2021. 

Í Tórshavn var miðalprísurin í triðja árfjórðingi 4,1 milliónir krónur, meðan miðalprísurin í 2021 var 3,7 milliónir krónur. 

Miðalprísurin í Klaksvík higartil í ár er 2,9 milliónir krónur, meðan miðalprísurin í 2021 var 2,2 milliónir krónur. Miðalprísurin í triðja ársfjórðingi er 2,7 milliónir krónur.

Í Eysturoynni er miðalprísurin higartil í ár 2,1 milliónir krónur, meðan miðalprísurin í 2021 var 1,9 milliónir krónur. Miðalprísurin í triðja ársfjórðingi er 1,8 milliónir krónur. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2022

Húsini hjá Mikkjali Sørensen í Suðurgrønlandi brend í grund

86 ára gamli viðingurin er óskalaður og hevur tað gott. Hann ætlar at byggja húsini uppaftur

(Mynd: Tórður Mikkelsen / Við Tóri á túri)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Úr Grønlandi frættast tey keðiligu tíðindi, at sethúsini hjá viðinginum Mikkjali Sørensen úti í oynni Kingitoq í Suðurgrønlandi brunnu í grund fyrr í vikuni. Tað skrivar Facebooksíðan “Við Tóri á túri” nú ein dagin.

Tórður Mikkelsen frá Kringvarpinum var á vitjan hjá 86 ára gamla Mikkjali Sørensen av Viðareiði í fjør, og í útvarpsendingum greiddi hann frá lívinum sum einabúgvi í 57 ár.

Tíbetur er Mikkjal óskalaður og hann hevur tað gott. Tað skilst, at eldur kom í av petroliumsovninum. Mikkjal er kortini ikki fallin í fátt. Tvørtur ímóti. Hann ætlar sær at byggja húsini uppaftur, skrivar “Við Tórði á túri”.

Sethúsini, sum nú eru uppkolað, eru vinstrumegin á ovaru myndini. Høgrumegin er seyðhúsið, og har ætlar Mikkjal at innrætta seg til hann hevur fingið húsini uppaftur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2022

The Tarv er ársins matstova í ár

Sambært matguide’ini “Faroe Best” er Roks ársins gjøgnumbrot innan føroyska matstovuvinnu

(Mynd: The Tarv á Instagram)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Bestu matupplivingarnar sambært matguide’ini Faroe Best eru nú avdúkaðar. Og tað eru matstovurnar og fólkini við tilknýti til Gist & Vist-samtakið, sum fara við flestu heiðrbrøvunum.

Tað er Bent Christensen, íðin matkennari og útgevari av Den danske Spiseguide í nógv ár og Faroe Best hesi seinastu árini, sum stendur fyri tilnevningunum og metingunum av matupplivingunum, ein kann fáa á matstovunum.

Ongin galladøgurði verður í ár, har handanin av heiðursbrøvunum verður avdúkað. Sum skilst er hetta orsakað av tvørrandi áhuga frá føroysku matstovuvinnuni.

Í staðin skuldi avdúkingin vera í sambandi við galladøgurðan, sum Den danske Spiseguide skipar fyri komandi sunnudag á matstovuni HimmeRiget í Farsø.

Men tað er longu avdúkað, hvørjir føroysku vinnararnir verða. Og sigast má, at tað eru støðini undir veingjabreiðinum hjá Gist & Vist, ið eru best umboðað her.

Ársins matstova í Føroyum er í ár The Tarv grillmatstovan í Vágsbotni í Havn – hin tilnevnda matstovan var Roks. Bent Christensen hevur áður fleiri ferðir gjørt vart við, at hesin heiður ikki neyðturviliga verður latin tí bestu matstovuni, tí so er vandi fyri, at tað kann verða tann sama á hvørjum ári. Heiðurin verður heldur latin matstovuni, ið onkursvegna hevur tikið seg mest fram, tað seinasta árið.

Tá tað kemur til ársins gjøgnumbrot, so verður tað Roks, sum vinnur henda heiður í kapping við matstovuna Bistro, sum er matstovan á Hotel Hafnia. Roks í Fútastovu er lítlasystirin hjá Koks, ársins matstovu í fjør, sum nú er flutt til Grønlands, sum kunnugt.

Nikolaj Gunnarstein

Petrine Nólsoy (Savnsmynd: Súsanna Smith Johansen)

Karin Visth (Savnsmynd: Sverri Egholm)

Ársins kokkur er ein hálvføroyingur, sum er næstovasti á nógv róstu matstovuni hjá Dyvig Badehotel á Als í Suðurjútlandi, nevniliga Nikolaj Gunnarstein. Hann kappaðist við tveimum øðrum, Torstein Olsen og Wi Ousana, leiðara á The Tarv.

Ein matstovuprofilur er eisini kosin. Tað er Petrine Nólsoy, sum eisini arbeiðir á The Tarv.

Karin Visth, matstovuleiðari á Roks og Ræst verður kosin ársins sommelier, sum er víntænari.

Hinar virðislønirnar eru hesar:

Ársins ‘apetizer’ (matarlystvekjari av føroyskum uppruna: Roks
Ársins smyrjibreyð (‘danish style’): Essan
Ársins fiskur & skeljadjór + ræst: Ræst
Ársins kjøtmatstova: The Tarv
Ársins vín & avec: Roks
Ársins gistingarhús við matstovu: Hotel Føroyar 

Les eisini: Besta smyrjibreyð fæst í Miðvági

Vinnararnir í fjør: Faroe Best: Koks er ársins matstova í Føroyum

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2022

Eir í Ólavsstovu fór av stað við øllum

Filmurin "Sálarkvøl" gjørdist stóri vinnarin á ársins Geytakvøldi – hetta er fjórðu ferð, at báðar virðislønir fara til sama film

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Leygarkvøldið var ársins handan av Geytavirðislønini á skránni í Norðurlandahúsinum, og eins og undanfarin ár, skuldu tvær virðislønir latast – Geytin og Áskoðaravirðislønin. 

Runavíkar kommuna lat 40.000 krónur til Geytavinnaran, og Tórshavnar kommuna lat 30.000 krónur til vinnaran av Áskoðaravirðislønini.

Hetta var annað árið á rað, at til bar at fylgja við handanini í sjónvarpinum, og hetta gjørdist eisini annað árið á rað, at ein vinnari fór av stað við øllum.

Filmurin "Sálarkvøl" hjá Eir í Ólavsstovu vann nevniliga bæði Áskoðaravirðislønina og Geytan.

"Sálarkvøl" er ein heimildarfilmur, sum Eir í Ólavsstovu hevur gjørt um vinkonu sína, listakvinnuna Elin Josefinu Smith, sum eisini hevur verið at sæð í Kringvarpinum.

Hetta er fjórðu ferð í søguni hjá Geytavirðislønini, at ein vinnari fer av stað við báðum virðislønum. Tað hendi eisini í 2014 ("Skuld", Heiðrikur á Heygum), 2016 ("Et knæk", Andrias Høgenni), og í 2021 ("Handanland", Barbara Lervig).

13 filmar vórðu sendir inn til Geytan í ár, og av teimum valdi dómsnevndin seks filmar at vísa á Geytakvøldinum.

Umframt "Sálarkvøl", vóru filmarnir hesir:

• Ver Her – Maria Winther Olsen
  
• Tokskinnarin – Terji Mohr
  
• Typiskt - Sølvi Næs Hoydal
  
• Steinbíturin - Klippfisk (Dina Fríða Poulsen)
  
• Nonstop - Sølvi Næs Hoydal

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. oktober 2022

Nýggj bók um Leirvíksmálaran

Forlagið Sprotin gevur í dag út eina stóra og prýðiliga bók um listamálaran, Jóannes Kristiansen

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Forlagið Sprotin hevur sent út eina stóra og prýðiliga bók um listamálaran, Jóannes Kristiansen – Leirvíksmálaran – sum livdi frá 1918 til 1988.

Sprotin skrivar soleiðis um Leirvíksmálaran:

Jóannis Kristiansen livdi á mangan hátt í útisetu. Sum ungur maður leitaði hann til Danmarkar, har hann búsetti seg tað, ið eftir var av ævi sínari. Hann vitjaði trúfastur aftur í Føroyum næstan á hvørjum ári, og hann málaði í Leirvík aftur og aftur. 

Seinastu 25 árini av lívi sínum kundi Jóannis Kristiansen liva av at mála. Hesin eyðmjúki listamaðurin var ikki rættiliga partur av nøkrum listaumhvørvi, hvørki í Danmark ella í Føroyum. Hjá Jóannisi Kristiansen vóru afturvendandi ferðirnar til heimlandið neyðugar, um hann skuldi halda fram við at mála. Við upplivingunum í viðføri hevði hann ráevnið til at mála: Løtuna, ljósið og myndevnið sum ein endurkastara.

Føroyska veðrið er oftast grátt og vindsamt, afturfyri er ljósið óvanliga bjart, tá ið sólin skínur. Føroysk listafólk lýsa oftast tað eyðkenda doðaveðrið, men Jóannis Kristiansen gjørdi sólarljósið til sítt evni. Har eru nógv fleiri góðveðursdagar, har sólin stendur høgt á luftini, av sløttum sjógvi og stillum døgum í hansara list, enn føroyska veðrið hevur at bjóða. Hann avkannar sær daprar og dramatiskar gerandismyndir aftur fyri friðsælar huglagsmyndir av landslagnum, oftast við einari bygd, ið er baðað í sól í klárari ella támutari luft. Tí er úrslitið oftast nógv mildari aftur ímóti føroyskum landslagsmálningum yvirhøvur.

Í Føroyum, her hav og himmal møtast ytst í havsbrúnni, ræður blái liturin og kláru og skæru brigdini í honum, tá ið sólin skínur. Harafturímóti eru moldlitirnir døkkir og mettaðir í sovorðnum lýsi. Djúpgrundin (hellurnar) er brún og grasið grønt og gróðrarmikið. Hvør árstíð, hvør mánaður, næstan hvørt veðurlag hevur sítt egna lýsi, og tað fekk Jóannis Kristiansen við í málningarnar. Hann royndi at mála tað skiftandi lýsið á løriftið: litirnar í sólini, endurskin hennara og lýsið í luftini sjálvari. Litirnir broyttu seg eftir, hvussu lýsið fall yvir myndevnið, og úrslitið av tí er, at lýsi og litur renna saman í eitt ljósspæl.

Starvsfelagin Ingálvur av Reyni segði um vinmann sín:

”Kavamyndir hansara vóru so klárar, at tú blindaðist næstan, men tí milda seinnapartslýsinum, sum sveipar seg um bygdina, hevði hann eisini skil fyri og málaði tað so inniliga sum kanska eingin annar.”

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. oktober 2022

Heiðrik á Heygum sniðgevur jólafrímerkini

Heiðrik á Heygum sniðgevur jólafrímerkini frá Posta, sum komu út í vikuni

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Umframt jólafrímerkini kemur eisini eitt frímerkjaark út við heitinum “Føroysk mineral og grótsløg”, og ársins jólamerki fáast somuleiðis til keyps nú.

Óslípaðir gimsteinar
Hyggja vit nærri at gráa grótinum birtist eitt hav av flottum litríkum og spennandi mineralum í storknaða gosgrýtinum. Tey sjónskastu mineralini eru teir hvítu soðsteinarnir og kvartsmineralini. Hesi vøkru mineralini úr Føroyum hava gjøgnum tíðirnar verið savnað og víst fram á grótsøvnum um allan heim.

Tey bæði mineralini á frímerkjaarkinum eru kalsitt (kálkspatt) og kopar. Kalsittkrystallið er partur av savni, sum Edna Einarson eigur, meðan Johan Virgarsson hevur funnið sjáldsama stóra koparkrystallið í einum grótbroti í Suðuroy.

Útgávan er løgd til rættis í samstarvi við Jarðfeingi.

Jól og advent
Ársins jólafrímerki mynda ávikavist ein adventskrans og eitt jólatræ - bæði við livandi kertiljósum. Um íblásturin sigur listamaðurin, Heiðrik á Heygum soleiðis:

– Jólini eru siðbundin, afturlítandi, nostalgisk og tætt hjartanum. Tí helt eg, tað var hóskandi at lýsa jólasiðirnar við einum siðbundnum brái, har eg samstundis fagni visuellu stílunum hjá Williami Heinesen og Elinborg Lützen.

Jólamerki til jólapostin
Listamaðurin, Bárður Dal Christiansen hevur sniðgivið ársins jólamerki, sum hevur heitið “Jólaleikur_v.22a”. Hetta er eitt sonevnt samklipp av søguligum myndum, tekningum og grafikki, sum á ein sýraðan og øðrvísi hátt mynda klassiska jólaleikin.

Avlopið av søluni av jólamerkjaarkinum fer til Jólamerkjagrunnin, ið hevur til endamáls at stuðla tiltøkum fyri børn og ung í Føroyum.

Frímerkjaárbók
Ársmappan við øllum ársins frímerkjum og árbókin, sum umframt frímerkini eisini sigur søgurnar handan frímerkini, eru eisini komnar. Árbókin er á donskum, enskum og týskum og hóskar seg væl sum gáva til vinir og kenningar uttanlands.

Frímerki og jólavørur fáast til keyps á posthúsum kring landið og á heimasíðuni www.stamps.fo, har eisini ber til at lesa áhugaverdu greinarnar um frímerkini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2022

Siumut yvirhálar IA á valinum týsdagin

Føroysk kanningarfyritøka hevur gjørt veljarakanning í Grønlandi upp til fólkatingsvalið

Alt bendir á, at tær verða afturvaldar til fólkatingið, men hesaferð verður Aki-Mathilde Høegh-Dam (t.v.) fyrstvald, vísir kanning sum grønlendska deildin hjá spyr.fo hevur gjørt (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Eisini í Grønlandi týðir alt upp á, at tað verður afturval til fólkatingsvalið.

Tað vísir ein spildurnýggj veljarakanning, sum grønlendska kringvarpið, KNR, kunnger í dag. Kanningin er gjørd av Aperaa.gl, sum er grønlendska deildin hjá føroysku kanningarfyritøkuni Spyr.fo hjá Allan Dalsgaarð.

Men hóast talan er um afturval, so verða verða stórar flytingar til fólkatingsvalið í Grønlandi í ár.

Tí nú verður Siumut aftur størsti flokkur við 41,8 prosentum, meðan Inuit Ataqatigiit fellur niður á 24,0 prosent. Á fólkatingsvalinum í 2019 gjørdist IA størstur við 34,4 prosentum, meðan Siumut fekk 30,3 prosent. Siumut er javnaðarflokkur og samstarvar við Socialdemokratiet á Fólkatingi. IA liggur longur til vinstru, og samstarvar við SF.

Demokratarnir verða sambært kanningini hjá aperaa.gl triðstørsti flokkur í Grønlandi við 16,2 prosentum.

Kanningin varð gjørd mánadagin, tá 578 veljarir vórðu spurdir. 

IA og Siumut hava sitið á grønlendsku fólkatingssessunum síðan 1998, skrivar knr.gl.

Við valið í Grønlandi er ongin ivi um, hvørji eru høvuðsvalevni hjá teimum ymsu flokkunum. Tí verða tað eisini núverandi limirnir, Aki-Matilda Høegh-Dam fyri Siumut og Anja Chemnitz, ið verða valdar. Tær standa til at fáa 87 og 74 prosent av atkvøðunum á listunum hjá ávikavist Siumut og IA.

Um 41.000 grønlendingar hava valrætt. Kanningin vísir, at nógvir grønlendingar enn ikki hava tikið støðu til hvønn tey fara at velja. Heili 27 prosent svara, at tey ikki hava tikið støðu, so tað er framvegis nógvar atkvøður at stríðast um. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. oktober 2022

Moderatarnir standa til at blíva triðstørst

Hvørki reyði ella blái blokkurin fáa meiriluta sambært nýggjari veljarakanning – júst støðan, sum Lars Løkke Rasmussen fór eftir

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Lars Løkke Rasmussen og nýggi flokkur hansara, Moderaterne, standa til at fáa eitt gott val, og koma á fólkating við 11,5 prosent av atkvøðunum á fólkatingsvalinum um eina viku.

Tað vísir ein veljarakanning hjá Voxmeter, sum Ritzau kunngjørdi týsdagin.

Tríggjar dagar frammanundan lógu tey moderatu á 8,8 prosentum, meðan flokkurin fyri einum mánaði síðani stóð til akkurát at klára upp um tinggátt við 2,4 prosentum.

Tey 11,5 prosentini í nýggjastu kanningini svara til 21 limir í fólkatinginum, og verður tað úrslitið, so merkir tað, at hvørki reyði ella blái blokkurin fær meiriluta.

Tað er júst tann støðan, sum Lars Løkke fór eftir. Hann ynskir at skipa stjórn tvørtur um miðjuna – nakað, sum einans sosialdemokratarnir og tey radikalu eisini hava tosað um.

Sambært nýggju kanningini fáa reyðu flokkarnir 83 limir í fólkatinginum og bláu flokkarnir 71.

Meðan tað gongur framá hjá teimum moderatu, so gongur tað framvegis niður á bakka fyri tey konservativu.

Flokkurin hjá Søren Pape Poulsen stendur nú til at fáa 6,0 prosent av atkvøðunum afturímóti 6,7 prosentum fyri trimum sødum síðani.

Harvið liggja tey konservativu til at fáa eitt verri val enn 2019, tá borgarligi flokkurin fekk 6,6 prosent.

Eisini tey radikalu eru í andróðri sambært kanningini. Flokkurin stendur til at fáa 3,8 prosent, og minkar niður í eina helvt í mun til seinasta val, skrivar Ritzau.

Teir størstu flokkarnir síggja framvegis út til at gerast sosialdemokratarnir og vinstriflokkurin við ávikavist 25,0 og 13,2 prosentum av atkvøðunum.

Moderati flokkurin er triðstørst, meðan SF við 9,6 prosentum sær út til at gerast fjórstørstur á valinum 1. november.

Dansk Folkeparti og Alternativet fáa sambært nýggju kanningini ikki umboðan á fólkatingi. Dansk Folkeparti fær í kanningini 1,9 prosent og Alternativet 1,7 prosent.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. oktober 2022

Rishi Sunak nýggjur forsætisráðharri í Stórabretlandi

Hann var tann einasti, sum megnaði at fáa stuðul frá 100 tjóðartingslimum, áðrenn freistin var úti mánadagin

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Seinnapartin varð boðað frá, at fyrrverandi bretski fíggjarmálaráðharrin, Rishi Sunak hevði vunnið formansvalið í konservativa flokkinum, og er hann sostatt eisini nýggjur bretskur forsætisráðharri.

Fyri løtu síðani gjørdist greitt, at hann var tann einasti, sum megnaði at tryggja sær stuðul frá í minsta lagi 100 konservativum tinglimum.

Einasta mótvalevnið var Penny Mordaunt, forkvinna í undirhúsinum, men hon megnaði ikki at fáa stuðul frá 100 tinglimum, áðrenn freistin var úti klokkan tvey.

Rishi Sunak verður triði bretski forsætisráðharrin í sjey vikur, eftir at Boris Johnson fór frá fyrst í september, og Liz Truss í farnu viku boðaði frá, at hon fór at leggja frá sær.

Rishi Sunak verður fyrsti bretski forsætisráðharrin við suðurasiatiskum uppruna. Rishi Sunak er 42 ára gamal og føddur í Southampton. Foreldur hansara eru av indiskum uppruna, og komu tey til Bretlands úr Eysturafrika í 1960unum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. oktober 2022

Skíðítrótt á Sornfelli fær betri umstøður

Ætlanin er millum annað at slætta lendið og soleiðis gera breytina betri at skíða á

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Skíðfelagið Fjalir og Tórshavnar kommunu hava skrivað undir nýggja samstarvsavtalu, sum fevnir um víðari menning, útbygging og rakstur av hentleikum og skíðumstøðum á Sornfelli.

Fjalir er skíðfelag í menning og við stórum ætlanum um skíðbreytina á Sornfelli.

Millum arbeiðini, ið ætlanin er at fremja næsta árið, er at slætta lendið og soleiðis gera breytina betri at skíða á. Eisini er ætlani at leingja breytina.

Harumframt er ætlanin at úvega nýggjar skíðliftir og sum røkka longri tein enn verandi, so at upplivingin gerst enn betri.

Sornfelli er væl egnað til skíð. Har er lætt at koma til frá Oyggjarvegnum, og um veturin er arktiskt veðurlag. Kavin liggur tí leingi, og royndirnar eru, at í til at standa á skíðum millum 40-60 dagar hvønn vetur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. oktober 2022