Tað vóru fimm føroyskir litir til ullint klæði

Tjóðskjalasavnið hevur laitað í gomlum skjølum hjá Svabo fyri at finna fram til hvørjar litir føroyingar litaðu síðst í 1700-talinum

(Mynd: Tjóðsavnið)

SkrivaÐ:

Tjóðskjalasavnið

Í frágreiðing varðveitt á Tjóðskjalasavninum sigur Jens Christian Svabo, at síðst í 1700-talinum framleiddu føroyingar sjálvir fimm ymiskar litir, sum tey brúktu til at lita ullint klæðir við.

Hesir litir vóru: 1) Korkalitt, 2) reyðbrúnt, 3) kolsvart, 4) gult og 5) grønt.

Tann í fjølmiðlunum nógv umrødda troyggjan frá fyrst í 1800-talinum, ið er í varðveitslu hjá The National Archives í Bretlandi, hevur nú fingið eyka umrøðu, orsaka av misskiljing um lit.

Í hesum sambandi hevur Tjóðskjalasavnið verið á goymslum sínum, fyri at vita, um okkurt er um føroyska liting av ull um sama mundið. Í kendu kanningini hjá Svabo fann Tjóðsavnið nakað um evnið.

Í 1781-82 gjørdi Jens Christian Svabo, eftir boðum frá donskum myndugleikum, kanningar í Føroyum. Burtur úr hesum kanningum, og kanningum, sum Nicolai Mohr gjørdi 1776-79, skrivaði Svabo eina longri frágreiðing um Føroyar, undir heitinum ’Indberetninger indhentede paa en Allernaadigst befalet Reise i Færøe 1781 og 1782’. Frágreiðingin á umleið 1500 hondskrivaðar síður, býtt í sjey hefti, viðgerð nærum øll viðurskifti viðvíkjandi Føroyum, bæði náttúru- og mentanarfyribrigdi.

Svabo lat danska Rentukamarinum endaligu frágreiðingina í 1789. Seinni varð frágreiðingin latin danska Ríkisskjalasavninum í varðveitslu, men síðani 2007 hevur Tjóðskjalasavnið havt tey sjey heftini hjá Svabo í varðveitslu.

Undir heitinum ‘Om Farver’ (s. 522-544) viðgerð Svabo, hvussu teir fimm litirnir, sum hann kallar ’(…) indenlandske Farver i Færøe (…)’, verða framleiddir. Tey brúktu m.a. mosa, urtir, blómur o.a., at fáa litir úr. Okkurt litingarevni fór beinleiðis í pottin, saman við ullini, meðan annað litingarevni skuldi viðgerast, t.d. turkast, áðrenn tað varð lagt saman við ullini at kóka. Sumt skuldi kókast stutt, annað leingi. Okkurt skuldi kókast eina ferð, meðan annað skuldi kókast fleiri ferðir, áðrenn litingin var endalig.

Sjálvt um talan einans var um fimm litir: korkalitt, reyðbrúnt, kolsvart, gult og grønt, so bar í ávísan mun til at broyta litirnar eitt sindur undir framleiðsluni. Nevnast kann, at Svabo í sambandi við reyðbrúna litin m.a. sigur: “Naar det koger, bruger nogle at komme lidt Pis deri, som skal gjøre Farven mørkere.”

Aftast í hefti III hevur Svabo sett inn 36 litroyndir. Litroyndir nr. 1-5 eru teir upprunaligu føroysku litirnir, sum eru “(...) farvede af Bonde-Koner i Færøe (...)”. Allar hinar litroyndirnar (nr. 6-36) eru somu litirnir, sum Svabo onkursvegna hevur gjørt royndir við, m.a. fyri at royna bindindi (‘bestandighed’) teirra.

Í 1959 varð frágreiðing Svabos skrivað av, og givin út á prenti. Hon er umleið 500 síður, harav slakar 420 síður eru avskriftin av teimum sjey heftunum.

Tað var ’Selskabet til udgivelse af færøske kildeskrifter og studier’, sum gav bókina út.

Við prentaðu bókini frá 1959 gjørdist Svabo’sa frágreiðing atkomulig fyri almenninginum í fullum líki, men upprunaliga frágreiðingin, við upprunaligu litiroyndunum, finst einans á Tjóðskjalasavninum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. apríl 2024

33 nýggjar íbúðir á Argjum

Tryggingarfelagið LÍV og Spf. Jóan Petur Vang hava gjørt eina avtalu um bygging av 33 íbúðum á Hamrinum á Argjum

(Mynd: LÍV)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tryggingarfelagið LÍV og Spf. Jóan Petur Vang hava gjørt eina avtalu um bygging av 33 íbúðum á Hamrinum á Argjum. Hesum boðar LÍV frá í tíðindaskrivi.

Talan er um verkætlan sum fevnir um tríggjar íbúðarbygningar við 11 íbúðum hvør, ið væntandi verða lidnar at taka í nýtslu á sumri 2026.

LÍV hevur leingi havt eitt ynski um at virka á og stuðla uppundir leiguíbúðarmarknaðin, og gjørdi á várið 2023 eina samstarvsavtalu við Bústaðir um 22 leiguíbúðir á Heimasta Horni í Tórshavn.

LÍV arbeiðir miðvíst við at gera enn fleiri íløgur innan leiguíbúðarmarknaðin í Føroyum og er avtalan um íbúðirnar á Hamrinum ein liður í hesum arbeiði.

Fyrsta stigi í hesum arbeiði væntast at fara í gongd longu hálvan mai í ár og verða íbúðirnar væntandi klárar at flyta inn í áðrenn summarið í 2026.

Hetta er eisini eitt neyðugt stig, tí sambært Búskaparráðnum, er mangulin uppá bústaðir ein týðandi fløskuhálsur, ið er við til at forða fyri framhaldandi fólka- og búskaparvøkstri í Føroyum.

- Endamálið hjá LÍV er at tryggja kundum okkara eina munagóða virðisøking av teirra eftirlønaruppsparing og at íløgurnar eisini skulu koma kundum okkara, og føroyska samfelagnum, til góðar. Vit meta tí, at tað passar væl inn í virkisøkið hjá okkum, at eftirlønaruppsparingarnar hjá kundum okkara, koma út at arbeiða í Føroyum og samstundis eru við til at loysa eina stóra samfelagsliga avbjóðing, sigur Jan Jakobsen, stjóri í LÍV.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. apríl 2024

Húsareynstunnilin skotin ígjøgnum

Tey sum væntaðu buldur og brak vóru skuffað, men nú er Húsareynstunnilin altso skotin ígjøgnum. Koyrandi verður 1. november

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Eitt lítið ár eftir, at fyrsta skotið varð latið av, varð seinasta skotið í Húsareynstunlinum latið av mikudagin, og tunnilin skotin ígjøgnum.

Heðin Mortensen, borgarstjóri, og Tróndur Sigurðsson, formaður í teknisku nevnd, tóku sær av hesum, og tað gjørdu teir væl. Men var tað nakar, sum kom eftir at síggja og hoyra buldur og brak, so gjørdist ein skuffaður.

Tað var nevniliga lítið at hoyra til nakað buldur og einki sást til nakað.

Arbeiðið at spreingja tunnilin hevur gingið skjótt hóast tilfarið undir Húsareynið ikki er tað besta. Eftir ætlan verður koyrandi gjøgnum tunnilin 1. november.

Húsareynstunnilin kemur út beint við ríðingarbreytina hjá Føroya Ríðingarfelag, sum ikki kann brúkast til keppríðing longur (Mynd: Sverri Egholm)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. apríl 2024

Varðhaldsfongslaður fyri harðskap í Klaksvík

Maðurin í tretivinum er varðhaldsfongslaður í fýra vikur og skuldsettur fyri grovan og vanligan harðskap og fyri at hótta

Virksemi á vágni í Klaksvík mánadagin tá løgreglan leitaði og seinni fann ein knív, sum skal hava samband við málið (Mynd: Norðlýsið)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Grundlógaravhoyring var týsdagin í sambandi við harðskapsmál í Klaksvík sunnumorgunin.

Ein maður í tetivinum er varðharðsfongslaður í fýra vikur, meðan ákæruvaldið kannar málið.

Maðurin er skuldsettur fyri grovan og vanligan harðskap og fyri hóttan.

Mánadagin var leitað eftir einum knívi á vágni í Klaksvík, sum seinni varð funnin. Eingin er tó stungin við kvívinum.

Sambært FM1 er maðurin kendur av løgregluni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. apríl 2024

36 milliónir lupu av hjá Atlantsflogi

Vøkstur í ferðafólkatalinum og økt leiguflúgving hava betrað um raksturin hjá Atlantic Airways. Roknað verður við einum lítlum vøkstri av ferðandi í ár

Jóhanna á Bergi er stjóri í Atlantic Airways (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Vøkstur í ferðafólkatalinum og økt leiguflúgving hava betrað um raksturin, ið gav avlop í fjør. Avlopið eftir skatt var 36 milliónir krónur í 2023 samanborið við 21 milliónir krónur árið fyri.

Í vikuni hevði Pf. Atlantic Airways aðalfund, har m.a. ársroknskapurin fyri 2023 varð lagdur fram. Roknskapurin fyri árið í fjør vísir framgongd, og hevur felagið avlop, umframt at leiguflúgvingin er økt munandi samanborið við árini frammanundan.

Endaliga ársúrslitið hjá Atlantic Airways fyri 2023 gjørdist 35,8 milliónir krónur í avlopi eftir skatt, samanborið við 21 milliónir krónur í 2022. Samlaðu inntøkurnar í móðurfelagnum øktust úr 689 milliónir krónur í 2022 upp í 832 milliónir krónur í 2023. Úrslitið áðrenn rentur og avskrivingar (EBITDA) gjørdist 77 milliónir krónur í 2023 samanborið við 78 milliónir krónur í avlopi í 2022.

Samlaða talið á ferðandi á rutunetinum hjá Atlantic Airways í 2023 var 370.000 ferðandi samanborið við 351.000 ferðandi árið fyri. Umleið 44 prosent av ferðafólkunum vóru útlendsk ferðafólk, ið svarar til umleið 163.000 ferðaseðlar.

Framleiðslan hjá flogførunum øktist úr 8.654 flogtímar í 2022 til 10.981 flogtímar í 2023. Strembað verður áhaldandi eftir at nýta tøka orku til leiguflúgving, og síggja vit ein stóran vøkstur júst á hesum økinum. Talið á blokktímum fyri leiguflúgvingin er vaksið 56% frá 2022 til 2023. Tyrluflúgvingin er minkað nakað, úr 825 tímum í 2022 til 744 í 2023. Í fjør varð tyrlan boðsend 44 ferðir til leiting, bjarging og innanlendis sjúkraflutning. Í miðal var tyrlan á flogi eftir 7,7 minuttum.

- Vit fegnast um góðu gongdina og øll okkara trúføstu viðskiftafólk, umframt alt tað stóra arbeiðið, sum leiðsla og starvsfólk gera fyri at veita eina fyrstafloks tænastu. Vøkstur er á nógvum teimum flestu rutunum, og tað betrar sjálvsagt um grundarlagið fyri støðugt at menna Atlantic Airways og allar okkara atknýttu tænastur. Harafturat fara AW139 og A320 simulatorararnir, sum verða klárir at taka í nýtslu í heyst, at geva okkum ein heilt nýggjan vinnuveg, sum verður Føroyum og føroyskari flogvinnu at gagni, sigur Niels Mortensen, nevndarformaður.

London og Tenerife nýggj ferðamál í 2024
Í ár eru tvey nýggj ferðamál løgd afturat rutukortinum hjá Atlantic Airways. Í juni, juli og august verður flogið beinleiðis til London, Gatwick, og í oktober verða tríggir túrar flognir til kanarisku sóloynna, Tenerife.

Sostatt bjóðar Atlantic Airways ferðafólki beinleiðis rutuflúgving til og úr Føroyum til 13 ymisk ferðamál í 2024: Keypmannahavn, Billund, Aalborg, Oslo, Reykjavík, Edinburgh, París, London, Barcelona, Mallorca, Gran Canaria, Tenerife og New York.

Talið av flogtúrum verður økt, og roknað verður við einum lítlum vøkstri av ferðandi í 2024 samanborið við 2023.

Simulatorar
Í heyst verða spildurnýggju AW139 og A320 simulatorararnir, sum Íleggingargrunnurin og Betri hava fíggjað, klárir at taka í nýtslu. Við hesum gerast Atlantic Airways og Føroyar gerast tá ein altjóða miðdepil fyri tyrlu- og flogvenjing, har flogskiparar úr øllum heiminum kunnu koma at venja í framkomnu AW139 og A320 tyrlusimulatorunum.

Okkara fremsta mál er at knýta Føroyar nærri umheiminum til frama fyri føroyingar og føroyska samfelagið. Fjølbroytta rutunetið gevur samstundis útlendingum fleiri møguleikar at vitja Føroyar. Eisini taka vit virkið lut í at menna føroyska ferðavinnu, umframt at tyrlur okkara knýta oyggjar saman og skapa tryggleika.

Virkin luttakari í samfelagnum
Sum virkin luttakari í samfelagnum stuðlar Atlantic Airways á fleiri mótum í føroyska samfelagnum. Tað verið seg bæði ítrótti, mentan, festivalum o.s.fr. Harumframt hevur felagið samstarv við eitt nú við Landssjúkrahúsið og MEGD. Eisini hevur Atlantic Airways sonevndu Sveiggj-skipanina, har ungdómur og føroysk fulltíðarlesandi kunnu keypa ferðaseðlar fyri serprís. Sostatt gerst tað lættari hjá teimum, ið lesa uttanlands, at varðveita tilknýtið til Føroyar og føroyska samfelagið.

Nevndin
Aðalfundurin afturvaldi somu umboð í nevndina, og Niels Mortensen heldur fram sum nevndarformaður og Kaj Johannessen sum næstformaður. Hini í nevndini eru Esther Dahl, Annika Larsen Black, Jens Eystein í Løðu og Tommy Andreasen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. apríl 2024

Vága Floghavn 3,9 milliónir í avlopi

Ferðslan er komin upp aftur á sama stig sum undan farsóttini

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Við teimum 431.079 ferðandi, sum fóru um Vága Floghavn í 2023, varð metið frá 2019 tikið. Ferðslan er tí komin upp á aftur stigið frá undan farsóttini, sigur floghavnin, sum hevur havt aðalfund.

Úrslitið fyri 2023 vísir eitt avlop upp á 3,9 milliónir krónur, sum er væl minni enn tær 8,8 milliónirnar í 2022.

- Bæði í 2019, 2022 og nú aftur í 2023 hevur ferðafólkatalið um Vága Floghavn verið omanfyri 400.000. Øll nevndu ár hevur mynstrið verið ógvuliga líkt, nevniliga so, at umleið helvtin av teimum ferðandi hava verið føroyingar. Um 43 prosent av hesum eru búsitandi í Føroyum og eini 7-8 prosent eru búsitandi uttanlands. Hetta merkir, at umleið 100.000 av teimum ferðandi eru føroyingar og hin helvtin, aðrar 100.000, tískil útlendingar. Tá eru sjálvandi allir útlendingar taldir við, eisini teir, sum koma til Føroya í arbeiðsørindum, skrivar Vága Floghavn í tíðindaskrivi.

Tá ferðafólkatøl verða upplýst, er altíð talan um ferðandi báðar vegir. Hvør einstakur ferðandi telur tí tvær ferðir.

Stórar íløgur fyri framman
Við stóra tørvinum á íløgum í huga er eyðsæð, at Vága Floghavn hevur fyri neyðini at hava støðug nøktandi úrslit, tí annars er møguleiki neyvan fyri alla tíðina at arbeiða við neyðugum tillagingum, soleiðis at umstøðurnar á flogvøllinum, í farstøðini og tænastubygningunum nøkta tørvin hjá brúkarunum. 

Vága Floghavn hevur longu sum er fleiri verkætlanir í gongd fyri at bøta um, og aðrar eru á veg. Útbygda viðførismóttøkan er nú tikin í nýtslu og komið er væl áleiðis við at víðka um parkeringsøkið og umstøðurnar til at byggja hangarar á. 

Talan er um átrokandi neyðug arbeiði, tí umstøðurnar hesum viðvíkjandi eru ikki nøktandi sum er.  Aðrar verkætlanir eru somuleiðis í gongd, millum annað verður nýtt standpláss til flogfør liðugt í næstum, nýggj gate verður gjørd, sigur Vága Floghavn.

Bogi Bendtsen er nýggjur nevndarlimur. Hann skal vera við at styrkja um fíggjarligu førleikarnar í nevndini.

Nevndin hevur skipað seg við Biritu Sandberg Samuelsen sum nevndarforkvinnu og Janusi Rein sum næstformanni. Eftir aðalfundin er nevndin mannað soleiðis: Birita Sandberg Samuelsen, nevndarforkvinna, Janus Rein, næstformaður, Gunn Hanusardóttir Møller, Bogi Bendtsen og Uni Danielsen eru vald av aðalfundinum, meðan Nanny Ritter Falkvard, Tórstein á Steig og Egil B. Joensen eru starvsfólkavald umboð.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. apríl 2024

Innflutningsvirðið av brennievni minkað 539 milliónir krónur

Innflutningurin í 12-mánaðarskeiðnum frá mars 2023 til februar 2024 var 11,1 milliardir krónur. Tað eru 1,4 millard krónur færri enn undanfarna skeið

Lægri innflutningsvirði er á brennievni - fyri fastar bruttoíløgur stavar minkingin serstakliga frá, at færri skip eru innflutt í tíðarskeiðnum

SkrivaÐ:

Hagstova Føroya

Innflutningurin fyri februar er nú uppgjørdur, og í talvuni niðanfyri ber til at síggja innflutningin til Føroyar 12-mánaðarskeiðið frá mars 2023 til februar 2024 samanborið við undanfarna skeið.

Har sæst ein stórur munur: Hann var 11,1 milliardi krónur - tað er er 1,4 millard undir tí, sum hann var undanfarna skeið

Minkingin í innflutninginum stavar í høvuðsheitum frá lægri innflutningsvirði á brennievni. Innflutningurin av brennievni og øðrum oljum er minkaður 539 milliónir krónur, sum í høvuðsheitum stavar frá lægri prísum.

Prísirnir vóru hægst summarið 2022, tá innflutningsprísurin av brenniolju var hægri enn 8 krónur fyri liturin. Seinastu tíðina hevur prísurin ligið millum 5 og 6 krónur liturin.

Innflutningurin av maskinum, motorum, skipum og akførum er minkaður við 635 milliónum krónum ella góð 17 prosent. Hetta er fyri tað mesta skip.

Um hugt verður eftir, hvussu innflutningurin er skiftur á nýtsluendamál sæst, at innflutningurin til beinleiðis nýtslu er minkaður 621,6 milliónir krónur ella sløk 12 prosent.. 

Innflutningurin til nýtslu í framleiðsluni er minkaður 241,6 milliónir krónur, ella stívliga 5%. Minkingin er størst av byggitilfari, men har er eisini ein minking av brennievni, flutningstólum og líknandi til nýtslu í framleiðsluni.

Fyri fastar bruttoíløgur stavar minkingin serstakliga frá, at færri skip eru innflutt í tíðarskeiðnum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. apríl 2024

Høgni Hoydal fund við forsetan í altjóða samgonguni hjá smáum oyggjalondum

Fundurin varð hildin á sendistovuni hjá Samoa, tí umframt at vera forseti í AOSIS er Fatumanava Pa´olelei Luteru eisini sendiharri hjá Samoa til Sameindu Tjóðir

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á fundi í New York hitti landsstýrismaðurin við uttanríkis og vinnumálum, Høgni Hoydal, forsetan í Alliance of Small Island States (AOSIS).

Fundurin varð hildin á sendistovuni hjá Samoa, tí umframt at vera forseti í AOSIS er Fatumanava Pa´olelei Luteru eisini sendiharri hjá Samoa til Sameindu Tjóðir.

AOSIS varð sett á stovn í 1990, og telur 39 limalond, harav tey flestu eru smá oyggjalond. AOSIS hevur átikið sær ein virknan og leiðandi leiklut í at seta serligu avbjóðingarnar, sum smá oyggjalond, ið oftast eisini eru menningarlond, á altjóða breddan.

Serliga eru tað veðurlagsbroytingar, ið fáa rúma viðgerð og raðfesting í arbeiðinum hjá AOSIS. Sjálvt um hesi londini ikki kunnu ábyrgdast fyri veðurlagsbroytingarnar, so er tað ein sannroynd, at avleiðingarnar av veðurlagsbroytingum merkjast hart hjá fleiri AOSIS londum. Hetta skyldast, at fleiri av hesum londunum eru sett saman av lágum oyggjum, sum einans eru fáar metrar yvir sjóvarmálanum. Fleiri oyggjar eru í vanda fyri at at hvørva undir sjóvarmálan, so hvørt sum havið fløðir orsakað av veðurlagsbroytingum. Hetta kann so aftur hava við sær, at londini missa stórar partar av havøkjum, sum áður vóru partar av løgdømi teirra.

Høgni Hoydal greiddi millum annað frá, at Føroyar hava tikið undir við Parisavtaluni og soleiðis eisini seta sær mál á veðurlagsøkinum, sum vónandi kunnu verða við til at tryggja, at hitin á jørðini ikki gerst hægri enn ætlað sambært ST veðurlagssáttmálanum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. apríl 2024

Hava undirskrivað semjuskjal um heilsugransking og undirvísing

Avtala skal gerast ímillum Sjúkrahúsverkið og Fróðskaparsetrið um samstarv viðvíkjandi heilsugransking, útbúgving og vitanardeiling

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Margit Stórá, landsstýriskvinna við heilsumálum, og Djóni Nolsøe Joensen, landsstýrismaður við barna- og útbúgvingarmálum, hava skrivað undir semjuskjal um framhaldandi skipað samstarv um heilsugransking og undirvísing.

Avtalan millum Sjúkrahúsverkið og Fróðskaparsetrið um heilsugransking og undirvísing er ein av fortreytunum fyri, at Sjúkrahúsverkið kann gerast universitetssjúkrahús.

Í fleiri ár hevur Landssjúkrahúsið verið útbúgvingarstaður, og samstarvsavtalur hava verið millum Fróðskaparsetur Føroya, Landssjúkrahúsið og Deildina fyri Arbeiðs- og Almannaheilsu. Í sambandi við, at umskipanir hava verið á heilsuøkinum, har Heilsugranskingareindin er sett á stovn, er tørvur á at gera nýggja samstarvsavtalu millum Fróðskaparsetrið og Sjúkrahúsverkið.

Farna fríggjadag varð avtala undirskrivað, har landsstýrisfólkini eru samd um, at avtala skal gerast ímillum Sjúkrahúsverkið og Fróðskaparsetrið um samstarv viðvíkjandi heilsugransking, útbúgving og vitanardeiling v.m.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. apríl 2024

Dómur í sjáldsama stórum hassjmáli

Virðið á gøtuni fyri 50 kilo av hassji er upp í 15 milliónir krónur. Tveir føroyingar vórðu í vikuni dømdir meira enn tvey ára fongsul

(Savnsmynd: Føroya rættur)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein samdur dómsmansrættur í Føroya Rætti dømdi í vikuni tveir mans ávikavist tvey ár og tríggjar mánaða treytaleysa fongsulsrevsing og tvey ár og sjey mánaða treytaleysa fongsulsrevsing fyri at hava smuglað uml. 50 kilo av hassji til Føroyar. Ein triði maður var eisini ákærdur í málinum, men hann bleiv fríkendur fyri at hava verið við til smuglingina.

Í august í fjør vóru tríggir mans handtiknir og varðhaldsfongslaðir í sambandi við, at politiið fyrst í juli kom fram á knapt 30 kilo av hassji á einum bústaði í Havn.

Tveir mans - tveir føroyingar - vóru handtiknir fyrst í august, meðan tann triði - ein litavi - var handtikin mitt í august. Kanningararbeiðið hjá politinum vísti, at hassjið var partur av eini størri nøgd uppá 50 kilo, sum var komið til Føroyar í mai mánað.

Politiið hevði illgruna um, at føroyingarnir m.a. høvdu verið við til innsmuglingina, og at teir stóðu fyri søluni av hassjinum í Føroyum. Illgruni var eisini um, at litaviski maðurin umframt at koma til Føroya eftir pengum frá sølu av hassjinum, eisini var partur netverkinum aftanfyri smuglingina. Tað kom fram undir kanningararbeiðnum, at tá litavin var í Føroyum síðst í juli mánaði eftir pengum, hevði hann frælsistikið, hótt og framt harðskap móti øðrum føroyinginum. Politiið hevði illgruna um, at hetta var tí, at litavin og aðrir bakmenn vildu finna hassjið, sum teir hildu, at føroyingarnir høvdu stolið.

Menninir blivu allir dømdir í Føroya Rætti týsdagin.

Annar føroyingurin fekk tvey ár og tríggjar mánaða treytaleysa fongsulsrevsing, meðan hin fekk tvey ár og sjey mánaða treytaleysa fongsulsrevsing. Rætturin legði millum annað dent á, at tann, sum fekk tvey ár og tríggjar mánaða treytaleysa fongsulsrevsing, hevði játtað seg sekan og hevði hjálpt politinum í kanningararbeiðnum. Føroya Rættur metti ikki, at ákæruvaldið hevði prógvað, at litavin hevði lut í innsmuglingini og søluni av hassjinum. Hann bleiv tí fríkendur fyri ta ákæruna. Hann fekk tó fýra mánaða treytaleysa fongsulsrevsing fyri harðskap, hóttanir og frælsistøku.

Aftur at fongsulsrevsingini legði rætturin hald á tveir bilar, sum føroyingarnir høvdu keypt fyri pengar frá sølu av hassji, umframt 200.000 krónur, sum var mettur vinningur fyri sølu av hassji.

Litavin var útvístur úr Føroyum við innferðarbanni í trý ár.

Málið kann kærast innanfyri 14 dagar.

Menninir vóru allir varðhaldsfongslaðir eftir dóm og sita í fyrstu syftu varðhaldsfongslaðir, til støða er tikin til spurningin um kæru.

50 kilo er ein sjáldsama stór nøgd av hassji, og er tann størsta einstaka nøgdin av hassji, sum dómur er fallin um í Føroya Rætti. Virðið á gøtuni av slíkari nøgd er umleið 12.500.000-15.000.000 krónur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. apríl 2024

Kalpana verður nýggjur dekanur á Námsvísindadeildini

Kalpana Vijayavarathan hevur nógvar royndir á júst Náttúruvísindadeildini. Setanarnevndin var samd, og Kaplana og byrjar í starvinum 1. mai.

Kalpana kennir deildina væl. Hon byrjaði sum adjunktur í 2013 og sum lektari í 2022 (Savnsmynd: Ólavur Frederiksen)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

1. mai 2024 fáa starvsfólk og lesandi á Námsvísindadeildini á Setrinum nýggjan dekan. Talan er um Kaplana Vijayavarathan, sum í løtuni er lektari á deildini. Hon  skal standa á odda fyri at leiða og menna deildina saman við deildarleiðsluni og starvsfólkunum, skrivar Fróðskapaarsetur Føroya á heimasíðu sínari.

Kalpana kennir deildina væl. Hon byrjaði sum adjunktur í 2013 har og sum lektari í 2022. Kaplana varð innskrivað til ph.d.-útbúgving á Fróðskaparsetri Føroya og Århus Universiteti, og í 2017 stóð hon sína ph.d. við ritgerðini “Teacher Cognition and the Teaching of Speaking in English as a Foreign Language in grade 8 schools in The Faroe Islands – Seven Case Studies”.

- Í gransking sínari hevur Kalpana lagt seg eftir inklusión og sosialum rættvísi í sambandi við fjølbroytni í útbúgving. Hon brennur fyri at skapa tilvit um, hvussu umráðandi tað er at fáa granskingargrundaða vitan til vega og rudda slóð fyri samvirkan millum politikk og praksis á útbúgvingarøkinum.

Heimasíðan setur.fo skrivar víðari, at nýggi dekanurin hevur stóran serkunnleika til undirvísing. Aftrat tí hevur Kaplana Vijayavarathan saman við øðrum samskipað og undirvíst undirvísarum á Setrinum í setursnámsfrøði, sum hevur til endamáls at góðskutryggja undirvísingina á Fróðskaparsetri Føroya.

Kaplana avloysir Erlu Olsen, sum hevur røkt starvið í seks ár:

- Nú Erla Olsen fer frá sum dekanur, ið er eitt starv, sum hon við nærlagni hevur røkt til lítar síðani 2018, vil Fróðskaparsetur Føroya nýta høvi at takka henni fyri stóra avrikið. Erla fer aftur í sítt gamla starv sum lektari á Námsvísindadeildini í lívfrøði, har hon fer at granska og undirvísa.

Lýst varð uttanhýsis eftir dekani til Námsvísindadeildina, og fýra umsóknir komu inn. Tað er ein samd setanarnevnd, sum hevur gjørt av at seta Kalpanu sum dekan á Námsvísindadeildini, skrivar setur.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. apríl 2024

Tríggir nýggir limir í stýrinum fyri Húsalánsgrunnin

Tær eru Ingibjørg Berg, Rakul í Gerðinum og Maud Hilduberg. Teitur Samuelsen og Petur Even Djurhuus halda fram

Teitur Samuelsen hevur verið formaður seinastu árini. Hann og Petur Even Djurhuus halda fram (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Landsstýriskvinnan við umhvørvismálum hevur í dag tilnevnt nýtt stýrið fyri Húsalánsgrunnin.

Í stýrinum fyri Húsalánsgrunnin sita fimm limir, og tilnevning fer fram annað hvørt ár, tó soleiðis at ávikavist tíggir og tveir stýrislimir vera tilnevndir hvørja ferð.

Nýggju limirnir, sum landsstýriskvinnan hevur tilnevnt, eru Ingibjørg Berg, Rakul í Gerðinum og Maud Hilduberg.

Nýggja stýrið er sostatt mannað soleiðis: Teitur Samuelsen, Petur Even Djurhuus, Ingibjørg Berg, Rakul í Gerðinum og Maud Hilduberg.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. apríl 2024

Í bygdarráðnum í næstan 10.000 dagar

Arni Teindal hevur sitið í kommunustýri í 27 ár, júst helvtina av lívi sínum

Arni Teindal (Mynd: Við Tórði á túri)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

- Í dag havi eg sitið í 27 ár og tríggjar og ein hálvan mánað, ella 9.969 dagar, í Fámjins bygdarráð.

Soleiðis skrivar Arni Teindal, bygdarráðslimur í Fámjin, á Facebook hósdagin.

Hetta merkir, at hann hevur sitið júst helvtina av lívi sínum í bygdaráðnum.

- Ikki er bygdin tann størsta, man tað hevur tó verið framúr áhugavert at verið við til at stýra hesi fantastisku bygd, saman við nógvum góðum og áhugaðum fólkum, sigur hann.

Arni Teindal fekk 20 atkvøður og harvið 27 prosent av atkvøðunum í Fámjins kommunu á kommunuvalinum í 2020. Hann gjørdist næstvaldur á listanum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. apríl 2024

Leggja dúk á Marghøllina

Dúkurin skrædnaði í illveðri í fjør, men nú verður nýggjur dúkur lagdur á

(Mynd: Bárður G. Nielsen / Suðuroyarportalurin)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í vikuni fóru fólk í holt við at leggja dúk aftur á Marghøllina í Vági.

Tveir stórir kranar lyftu dúkin uppá, og síðani varð dúkurin lagdur út yvir takið og spentur upp, skrivar Suðuroyarportalurin.

Dúkurin skrædnaði í illveðrinum í februarmánað í fjør.

Niels Jacob Eysturberg (foto)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. apríl 2024

Hátíðarhalda viðarlundir 9. mai

Tríggjar viðarlundir í Tórshavnar Kommunu hava serligan ársdag í 2024, og í tí sambandi verður hátíðarhald úti í Grið Krists himmalsferðardag

90 ár eru liðin, síðani fyrstu trøini vórðu gróðursett uppi í Kerjum. 50 ár eru liðin, síðani trø vórðu gróðursett í viðarlundini í Havnardali og í viðarlundini úti í Grið (Mynd: torshavn.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Tríggjar viðarlundir í Tórshavnar Kommunu hava ársdag í 2024, og 9. mai verður ársdagur fyri viðarlundirnar í kommununi. Tað verður hátíðarhildið Krists himmalsferðardag, boðar kommunan frá.

Hetta hátíðarhaldið verður í viðarlundini í Grið – við Landavegin og Frælsi.  Harmonikufelagið spælir tónleik, Heðin Mortensen, borgarstjóri, heldur røðu Jóhann Mortensen, formaður í Skógfriðingarnevndini, heldu røðu. Bjóðað verður kaffi, te og sunkist.

Skógrøktin ferð at gróðurseta trøð í øllum trimum viðarlundum áðrenn hátíðarhaldið, skrivar torshavn.fo.

90 ár eru liðin, síðani fyrstu trøini vórðu gróðursett uppi í Kerjum. 50 ár eru liðin, síðani trø vórðu gróðursett í viðarlundini í Havnardali og í viðarlundini úti í Grið.

Viðarlundin í Kerjum

Føroya Amt lat í 1932 Tórshavnar kommunu stívliga tríggjar hektarar av Vestara Húsagarðsfesti til at seta niður skógartrø.

Í 1934 fekk Plantasjunevndin 8.000 trø, men hevði ikki pening til arbeiðið at planta trøini. Nevndin heitti tí á Skótalið Sigmunds Brestirsonar um at planta trøini. Tað eru 90 ár síðani.

Viðarlundin er stívliga 32.000 fermetrar.

Viðarlundin í Havnadali

Viðarlundin í Havnadali er tann størsta viðarlundin í landinum.

Kommunan, sum eigur lendið, lat í 1974 lesa skógfriðingarbræv á økið. Sostatt hevur viðarlundin í Havnadali 50 ár á baki.

Viðarlundin er um 280.000 fermetrar, men stórur partur av tí stóra lendinum er ikki plantaður.

Viðarlundin í Grið

Viðarlundin úti í Grið - við Landavegin og Frælsi - er eisini 50 ár í ár. Tá bygt varð á traðunum á Frælsinum og móti Landavegnum í 60unum og fyrst í 70-árunum, kom ynski fram um at fáa eitt fríøki við runnum. 

Tórshavnar kommuna, sum átti lendið, lat tí hetta økið skógfriða í 1974. Farið varð at gróðurseta beinanvegin.

Lundin er 11.400 metrar í vídd.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. apríl 2024

Lækka hámarksferðina á Velbastaðvegnum

Á strekkinum frá Norðrasta Horni til Gamla Velbastaðvegin verður feðrin lækka úr 80 km/t til 60 km/t

(Mynd: Google Maps)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tórshavnar kommuna hevur gjørt av at lækka hámarksferðina á strekkinum frá rørportrinum á Norðasta Horni til Gamla Velbastaðvegin.

Hámarksferðin er nú lækkað frá 80 km/t til 60 km/t.

Orsøkin er vaksandi ferðslan á Velbastaðvegnum saman við fleiri til- og frákoyringum til bussvendipláss, Norðasta Horn og traðarvegir. Broytingin er sostatt gjørd fyri at økja ferðslutrygdina í økinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. apríl 2024

J&K Petersen vent gongdini

Eftir tvey tung ár, vísti botnlinjan hjá J&K Petersen avlop í fjør

(Mynd: J&K Petersen)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Roknskapurin hjá J&K Petersen fyri 2023 vísir 7,7 milliónir krónur í avlopi, eftir at 2022 og 2021 vóru tvey tung ár hjá byggifyritøkuni.

Í fjør summar staðfesti J&K Petersen í hálvársroknskapinum, at vend var komin í raksturin, eftir at 2022 og 2021 høvdu verið tung ár. Nú er so endaliga greitt, at góða gongdin helt fram alt árið í fjør, eftir at roknskapurin fyri 2023 vísir 7,7 milliónir krónur í avlopi.

- Vit hava veruliga fingið vind í seglini aftur, tó at vit longu fyrra hálvár í fjør sóu, at ljósari tíðir vóru fyri framman. Vit eru sera fegin um, at vit megnaðu at halda fast um góðu gongdina og at skapa positivt úrslit, sigur Christian Andreasen, nevndarformaður, tá hann stutt tekur saman um virksemið hjá J&K Petersen í 2023.

Á aðalfundinum 15. apríl var ársroknskapurin fyri 2023 lagdur fram og samtyktur. Umsetningurin hjá samtakinum var 339,5 milliónir krónur í fjør, og hetta er tað mesta í søguni hjá samtakinum. Roknskapurin vísir 7,7 milliónir krónur í avlopi fyri skatt. Nevnd og stjórn meta, at úrslitið er nøktandi – serliga sæð í ljósunum av mongu avbjóðingunum, sum felagið hevur havt.

Umframt viðgerð av ársroknskapi, skipaði nevndin seg av nýggjum á aðalfundinum. Christian Andreasen heldur fram sum nevndarformaður, og Klaus Rasmussen og Ragnhild A. Petersen sum nevndarlimir. Jóannes Niclasen tók ikki við valinum aftur, Karl Andrias Petersen var valdur í hansara stað.

Christian Andreasen vísir enn einaferð á, at eigarar, leiðsla og starvsfólk vóru sera trúføst, tá felagið kom í tungan búskaparligan andróður, og at viðskiftafólk eisini vístu stóra vælvild, tá neyðugt var at taka stór tøk fyri at fáa felagið á rætta kós aftur.

Samtakið telur feløgini J&K Petersen Contractors, J&K Betong, Klettur og Miðvágs Grót. Umleið 130 fólk starvast hjá J&K Petersen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. apríl 2024

365 dagar uttan arbeiðsskaða á Havsbrún

Articon hátíðarheldt, at eingin arbeiðsskaði hevur verið í útbyggingini av Havsbrún

(Mynd: Articon)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Tað er eitt ár síðani, Articon fór í gongd við eina stóra og krevjandi verkætlan fyri Havsbrún.

Uppgávan er at byggja ein 39 metrar høgan framleiðslubygning við alskyns krøvum.

- Í givnu trongu umstøðunum krevst, at alt arbeiðið er sera væl lagt til rættis, og ikki kann sigast annað enn, at hetta higartil hevur gingið sera væl - við góðum fólkum, og einum sera góðum samstarvi við byggiharran, sigur Articon.

Byggifyritøkan staðfestir, at eingin arbeiðsskaði hevur verið hesar 365 dagarnar, arbeitt hevur verið.

- Hendan løtan bleiv sjálvandi fagnað við eini góðari lagkøku. Vit halda áfram við tí góðu gongdini at uppbyggja eina sterka trygdarmentan á okkara plássum, sigur Articon.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. apríl 2024

Sáttmáli undirskrivaður um læknamiðstøð

Talan er um eina heildarveiting frá Articon. Samlaði kostnaður av verkætlanini er 8,9 milliónir krónur. Arbeiðið at grava fer í gongd í hesum mánaðinum, og verður miðstøðin klár at taka í nýtslu seinni í ár

Jón Sigurðsson stjóri í Articon, og Per Martin Gregersen, borgarstjóri, skrivaðu undir sáttmálan hósdagin, og er talan um ein samlaðan prís á 8,9 mlliónir krónur

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hósdagin varð sáttmáli millum Eysturkommunu og Articon undirskrivaður. Fyrr í ár samtykti býráðið í Eysturkommunu at taka av tilboði frá Articon í samband við at út- og umbyggja læknamiðstøðina í Gøtudali.

Tað er Teknistovan í Gøtu, ið hevur teknað í samstarv við kommunu, lækna og avvarðandi myndugleikar.

Eysturkommuna hevur síðani samanleggingina í 2009 víst á, at skuldi tørvur verið á útbygging av hølunum, so vildi kommunan gera sítt til, at hetta læt seg gera. Tá Heilsutrygd fyrr í heyst setti ein lækna afturat í læknadømið, var tørvur á fleiri fermetrum í læknamiðstøðini í Gøtudali.

Samskift hevur verið við lækna og Heilsutrygd um,  hvat hølini skulu innihalda. Loysnin, ið liggur á borðinum, er meira enn ein tvífalding av teimum fermetrum, sum eru í miðstøðini í dag. Hetta fer at gera tað møguligt hjá fleiri læknum og øðrum heilsutænastum at húsast undir somu tekju.

Býráðið viðgjørdi málið í samband við fíggjarætlanararbeiðið í heyst, og nú er klárt at fara undir arbeiðið. Kommunan hevur tikið av tilboði frá Articon, ið fer undir at grava og byggja sum skjótast. Arbeiðið hevur í sær eina uppíbygging, umframt eina endurnýggjan av hitaskipan, ið skal veita hita til tann nýggja og gamla bygningin. Eisini er eitt ávíst arbeiði av nýggjari ventilatiónsskipan, og síðani sambinding av bygningunum.

Eftir ætlan verður klárt at flyta inn við ársenda í ár, og harvið verður aftur møguligt hjá øllum borgarum í Eysturkommunu at greiða síni læknaviðurskifti í viðtaluni í Gøtudali.

Jón Sigurðsson, stjóri í Articon og Per Martin Gregersen, borgarstjóri, skrivaðu undir sáttmálan hósdagin. Talan er um eina heildarveiting frá Articon og samlaður kostnaður av verkætlanini er 8,9 milliónir krónir.

Arbeiðið at grava fer í gongd í hesum mánaðinum, og verður miðstøðin klár at taka í nýtslu seinni í ár.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. apríl 2024

Háskúlin í Nesvík farin í søguna

Ov fáar umsóknir komu inn. Kirkjuliga Heimamissiónin ásannar, at áhugin ikki er til staðar í løtuni

(Mynd: Trúboðin)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Leiðslan í Kirkjuligu Heimamissiónini ásannar, at áhugin fyri einum bíbliuháskúla ikki er til staðar í løtuni. Ov fáar umsóknir vóru komnar inn, tá tilmeldingarfreistin at byrja á bíbliuháskúla í Nesvík, fór herfyri.

Ætlanin og royndin um nýggjan háskúla er tí slept á hesum sinni.

- Tað er at harmast um, at okkara ungu ikki síggja tørvin at seta tíð av til eitt bíbliuskúlaskeið, sum gevur fordjúpan í Guds orð, bøn og ein góðan felagsskap, sigur Heri Kjærbo, formaður í Kirkjuligu Heimamissiónini, við Trúboðan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. apríl 2024

Toran gongur! hjá Rakel Helmsdal í uppskoti til virðisløn

Tilnevnd barna- og ungdómsmentanarvirðisløn Norðurlandaráðsins

Rakel Helmsdal (savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Týsdagin varð kunngjørt, hvørji eru tilnevnd til barna- og ungdómsvirðisløn Norðurlandaráðsins, og Bókadeild Føroya Lærarafelags fegnast um, at Rakel Helmsdal er millum tey tilnevndu við Toran gongur!

Brot úr grundgevingini hjá Norðurlandaráðnum:

“Við bókini Toran gongur setur Rakel Helmsdal orð og mynd á nakrar av stóru avbjóðingunum í dagsins samfelag og støðuni í heiminum júst nú. Søgan er bæði einføld og kompleks. Hon viðger álvarsom evni sum einsemi, sorg og deyða, kríggj og trauma, eins og hon eisini viðger øðrvísi familjusamansetingar, vinalag og týdningin av felagsskapi.

Bókin er myndprýdd við sterkum myndum, sum eru úrslitið av nærlagdum háttalagi, sum Rakel Helmsdal sjálvt hevur ment. Hon skapar figurar og seymar klæðir, byggir pallar, tekur myndir, ger grafisk prent, setir myndirnar saman og leggur lit á tær við akvarellum. Myndevnini styrkja hennara tekstheim og eru vorðin eitt eyðkenni í hennara ritverki.”

Rakel Helmsdal (d. 1966) er viðurkendur føroyskur rithøvundur, sum hevur gjørt seg galdandi í norðurlondum. Hon gav sína fyrstu bók út í 1995, og hevur síðani útgivið eina rúgvu av bókum til bæði børn og vaksin. Hetta er sættu ferð, at hon er tilnevnd til barna- og ungdómsbókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins 2024.

Hini tilnevndu til Virðisløn Norðurlandaráðsins fyri barna og ungdómsbókmentir eru:

Danmark: Zenia Johnsen og Signe Parkens (tekningar) fyri myndabókina "Per". Jakob Martin Strid fyri myndabókina "Den fantastiske bus".

Finnland: Laura Lähteenmäki fyri barnaskaldsøguna "Laske salaa kymmeneen" (Tel stillisliga til tíggju). Malin Klingenberg og Maria Sann (tekningar) fyri myndabókina "Skelettet".

Grønland: Christian Rex fyri myndarøðina "Manguaraq"

Ísland: Hildur Knútsdóttir fyri ungsómsskaldsøguna "Hrím". Tómas Zoëga og Sólrún Ylfa Ingimarsdóttir (tekningar) fyri barnabókina "Skrímsavinafélagið". 

Noreg: Ingvild Bjerkeland fyri barnaskaldsøguna "Udyr". Maria Parr og Åshild Irgens (tekningar) fyri barnabókina "Oskar og eg".

Samiska máløkið: Saia Stueng fyri ungdómsskaldsøguna "Hamburgerprinseassa - Eallá dušše oktii" (Hamburgerprinsessan - Livir bert einaferð)

Svøríki: Viveka Sjögren fyri myndabókina "Någons bror". Alex Khourie fyri ungdómsskaldsøguna "Bror".

Áland: Fredrik Sonck og Jenny Lucander (tekningar) fyri myndabókina "Freja och huggormen".

Øll grundgevingin kann lesast á norden.org

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. apríl 2024

Mentanarvikan í Runavíkar kommunu byrjar í morgin

Setanin verður í Gulu Smiðju í Saltangará klokkan 14. Komandi dagarnar vera ein rúgva av tiltøkum runt í kommununi

Tórbjørn Jacobsen, borgarstjóri, bjóðar vælkomin og Petur Hansen, formaður í mentanarnevndini, heldur røðu. Næmingar úr framhaldsdeildini í Runavíkar skúla framføra nøkur løg úr sangleikinum, “Vakurleikin og Beistið"

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Mentanarvikan í Runavíkar kommunu verður sett í morgin kl 14 í Gulu smiðju í Saltangará.

Tórbjørn Jacobsen, borgarstjóri, bjóðar vælkomin og Petur Hansen, formaður í
mentanarnevndini, heldur røðu. Næmingar úr framhaldsdeildini í Runavíkar skúla framføra nøkur løg úr væl eydnaða sangleikinum, “Vakurleikin og Beistið”, ið tey sýndu í Løkshøll herfyri. Okkurt gott undir góman verður eisini at fáa.

Byrjar við einum braki
Longu fyrsta dagin er nógv á skránni. Fleiri listaframsýningar lata upp; millum tey, ið sýna fram, eru Astri Luihn í Glyvra kirkju, Harry Knudsen og Marita Terjadóttir í Bátafelagnum á Bakka, Ivonna Johansen í Oyndarfjarðar skúla, Petsia, Maifríð Skibenæs og David á Brúnni í Grótinum í Skipanesi.

Millum mangt annað hendan dagin verður Bachata dansur í Gulu smiðju um kvøldið. í Oyndarfjarðar kirkju framførir Guðrið Hansdóttir nøkur løg, og Lív Maria Róadóttir Jæger lesur upp yrkingar. Í Funningi fer Sámal Matras Kristiansen at halda fyrilestur um sálmin "Tíðin rennur sum streymur í á" í Funnings kirkju, og føroyskur dansur verður eisini í nýumvældu dansistovuni Funningi.

Mánadagin kanst tú m.a. læra um blómubinding ella at sáa, planta og velta egið grønmeti. Børnini kunnu vera við í teknikapping á Bókasavninum við Løkin.

Mánakvøldið verður orðaskifti undir heitinum “Móðurmálið og vitlíki – á hvørjum máli samskifta vit?” í Løkshøll. Eitt væl upplagt panel er klárt at kjakast. Harumframt verða fleiri tónleikainnsløg.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. apríl 2024

Tarira besta kór í Føroyum

Gøtu Kirkju ungdómskór fekk flestar atkvøður frá ahoyrarunum, tá teir skuldu velja, hvat tey hildu vera besta kórið, og eisini varð Kórleiðarin, Sigrið Sivertsen heiðrað við einum herðaklappi

Tarira (Mynd: Dávur Winther)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Farna leygardag var árliga kórstevnan hildin í Varpinum í Klaksvík. Tað vóru Kórsamband Føroya og kórini í Klaksvík, Suð, Klaksvíkar manskór og Kórið í Christianskirkjuni, sum skipaðu fyri stevnuni.

Heili 19 kór og millum 600 og 700 kórsangarar úr øllum landinum luttóku á stevnuni. Bretski kórleiðarin og organisturin, Michael Bawtree, stjórnaði stóra felagskórinum, sum vandi fríggjakvøldið og allan leygardagin.

Seinnapartin var konsert sum eisini var kapping millum kórini. Kórini fingu 7 minuttir í part at vísa, hvat tey í vetur hava arbeitt við. Í dómsnevndini sótu Michael Bawtree, dómsnevndarformaður, Hans Pauli Tórgarð og Helga Gerðalíð. Tey komu til ta niðurstøðu, at framførslan hjá kórinum Tarira var tann besta. Tað er Bernharður Wilkinson, sum stjórnar kórinum. Á øðrum plássi kom kvinnikórið Silvitni meðan Tórshavnar kamarkór fekk triðu virðisløn.

Gøtu kirkju ungdómskór (Mynd: Dávur Winther)

Eisini fingu áhoyrarnir á konsertini í gjár høvi at atkvøða um hvat tey hildu vera besta kórið. Flest atkvøður fekk Gøtu Kirkju ungdómskór við Símuni Hammer sum dirigenti.

– Kórleiðarin Sigrið Sivertsen var á veitsluni eftir konsertina heiðrað við einum Herðaklappi. Nevndin í Kórsambandinum grundgav soleiðis fyri hesum:

– Sigrið Sivertsen hevur í mong ár verið virkin innan føroyska kórtónleikapallin. Serliga rútmiski kórtónleikurin hevur havt hennara áhuga. Hon hevur arbeitt við øllum aldursbólkum, barnakóri, ungdómskóri og vaksnamannakóri.

– Kórsangur í Føroyum hevur altíð havt undangongufólk og eldsálir fyri neyðini og Sigrið er bæði. Umframt at leiða fleiri kór, hevur hon eisini ríkað føroyskan kórsang við hópin av kórútsetingum av føroyskum sangum og kvæðum.

– Fyri hennara stóra arbeiði innan føroyskan kórsang hevur nevndin í Kórsambandi Føroya valgt at geva henni ársins herðaklapp 2024.

Sigrið Sivertsen (Mynd: Morgunkórið)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. apríl 2024

Kristina fagnar føroyska mentanararvinum

– Vit minnast betur, tá fleiri sansir eru virknir í senn. Tí bjóði eg eina sansaferð, har vit bæði skulu lurta, smakka, lukta, hyggja og kenna okkum gjøgnum føroyska mentanararvin, sigur Kristina Thede Johansen, sum hevur konsert í Norðurlandahúsinum í kvøld

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tað verður ikki bara góður tónleikur á skrá á konsertini við Kristinu Thede Johansen, í Norðurlandahúsinum í kvøld. Tað verður ikki bara lurtað eftir føroyskum tónleiki - tað verður eisini hugt eftir, nortið við, smakkað og luktað.

Saman við fleiri føroyskum yrkistónlistafólkum og fyritøkum hevur Kristina sett saman eina heildaruppliving við íblástri úr ríka føroyska mentanararvinum - eina sansaferð, sum fagnar Føroyum.

Lagt er upp til eina sansaferð longu frá teirri løtu, tú trínur inn. Tí Kristina vil hava, at tey vitjandi minnast konsertina, tá tey fara heimaftur.

– Við hesari konsertini vil eg gera nakað øðrvísi, sigur Kristina.

– At geva fólki eina uppliving, sum tey fara at minnast. Um allir sansir verða vaktir, er størri møguleiki fyri at tey minnast hana. Vit minnast betur, tá fleiri sansir eru virknir í senn. Tí bjóði eg eina sansaferð, har vit bæði skulu lurta, smakka, lukta, hyggja og kenna okkum gjøgnum føroyska mentanararvin.

Tónleikurin á konsertini eru fimm nýskrivað tónaverk, sum gávaðu tónlistafólkini Teitur Lassen, Sunleif Rasmussen, Tróndur Bogason, Anna Katrin Egilstrøð og Ólavur Gaard hava skrivað við íblástri úr m.a. føroysku náttúruni, veðrinum, kvæðunum og Kingosálmunum.

Konsertin er sett saman í sambandi við endaligu próvtøkuna, sum eisini verður rópt debut, hjá Kristinu í bólkinum fyri solistar á Det Jyske Musikkonservatorium.

Hetta er fyrstu ferð, at konsertin er í Føroyum. Í 2023 varð konsertin á Norðurbryggjuni í Keypmannahavn og í Musikhuset í Aarhus, og fyri hetta vann Kristina Ársins klassiska heiður á Faroese Music Awards 2024.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. apríl 2024

Ókendir og Jákup Eli komu víðari

Farna vikuskiftið var fyrsta umfar í Sement í Reinsarínum

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Leygarkvøldið var fyrsta umfar av ársins Sement-tónleikakapping á Reinsarínum.

Í hesum fyrsta av tveimum undanumførum luttóku Ókendir, Viðarr, Jákup Eli, og Ingmar, og tað vóru bólkurin Ókendir og Jákup Eli, sum komu víðari til finaluna.

Um Ókendir segði dómsnevndin, at teir "tóku pallin", og tilfarið var "undirspælt, og organiskt," og "instrumentala grundin var góð hjá teimum fýra vokalistunum at úttrykkja seg við".

Jákup Eli hevði, sambært dómsnevndini "eitt egið listarligt úttrykk" og "góðar og spennandi tekstir".

Les ummæli og sí fleiri myndir: Tað nýggja fríska litið og tað inniliga in your face

Næsta umfar verður í kvøld og finalan komandi leygarkvøld.

Tey luttakandi í kvøld eru:: Ester Skála, Volapuck, Ragnar Finsson, gówa og Ása Brynjardóttir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. apríl 2024

Tessa á Voxbotn í summar

Hon var á G! festivalinum í 2022, og nú kemur hon aftur til Føroya

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Sera vælumtókta Tessa verður við til Voxbotn 2024, og fyriskipararnir vænta eitt brak av einari konsert 29. juni.

Hon var á G! festivalinum í 2022.

Theresa Ann Fallesen er navnið handan listafólkanavnið Tessa. Hon er nú ein tónleikari ið hevur vunnið fleiri virðislønir, men leiðina fram til stóra pallin hevur hon sjálv skapað.

Á Instagram vanga sínum byrjaði Tessa at leggja videobrot út, har hon rappaði og vísti fram tekstir, sum hon sjálv hevur skrivað. Hetta førdi við sær, at hon bygdi upp ein fjepparaskarða á alnótini, áðrenn nakar sangur varð útgivin og tá fyrsta staklag hennara kom út, bleiv tað ógvuliga væl móttikið. Hon hevur við tíðini vunnið fleiri virðislønir, ein sjónvarpssending er gjørd um hennara lív - har tey fylgja henni á ferðini frá at vera heimleys til at blíva ein stjørna - og er hon í dag ein av størstu kvinnuligu rapparunum í Danmark nakrantíð.

Ungu árini hjá Tessu vóru ikki altíð løtt. Hon er blivin illa happað í fólkaskúlanum og bleiv sum tannáringur hópneyðtikin. Hetta førdi við sær ógvuliga avbjóðandi ár fyri ungu gentuna, sum nøkur ár eftir bleiv tikin fyri at stjala og endaði sum heimleys í nærum tvey ár. Júst hesa lívssøguna og hendingarnar hon hevur verið í gjøgnum, letur hon erliga upp fyri í tekstum sínum og er hon blivin kend fyri, at lata áhoyraran hoyra veruleikan uttan nakra fasadu. Orkufyltu framførslur hennara eru eisini eitt eyðkenni og eru fyriskiparirnir tísskil sera spentir uppá at hoyra hana í Vágsbotni, mitt í Havn. Fleiri av løgum hennara hava ligið ovaliga á hittlistum, og munnu tey flestu ungu, duga at rappa við til okkurt lag hennara. Løgini TCM, Ben og Blæstegnen hava verið nógv at hoyrt, eisini í Føroyum.

(Mynd: Jens Kr. Vang)

Frammanundan er greitt, at Justin Jesso, Peter A.G, Tobias Rahim, Gobs og Nick Carter koma á ársins Voxbotn 2024.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. apríl 2024

JJ Paulo spælir á G!

JJ Paulo úr Danmark hevur røtur úr Tanzania, ein mentanarligur arvur hann ber høgt í metum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Enn ein orsøk er at finna sær dansiskógvarnar og taka teir við á G! festival í summar.

Festivalurin kann í dag kunngera, at ein av størstu orkubumbunum, sum nakrantíð hevur spælt í Gøtu. Talan er um JJ Paulo úr Danmark, sum hevur røtur úr Tanzania, ein mentanarligur arvur hann ber høgt í metum við lívligum afrotaktum og einum óvanliga smittandi huglaði.

Tað er ikki uttan orsøk at JJ Paulo hevur vunnið donsku tónleika heiðurslønina, DMA, fyri "Bestu konsertuppliving", og tað er heilt vist, at her fer eingin at klára at standa stillur, verður sagt í tíðindaskrivi.

Tað er fammanundan greitt, at umframt JJ Paulo (DK/TZ) , spæla  Highasakite (NO),  Of Monsters and Men (IS), Eivør (FO), The Longest Johns (UK), Omar Souleyman (SY) Aggrasoppar (FO), Hamferð (FO), Plúmm (FO), Specktors (DK), Dania (FO), Alice Boman (SE) Das Body (NO), Einangran (FO), Konsørn (FO), Jógvan (FO), Elinborg (FO), Alias Morera (FO), Knút (FO), Aiming for Enrike (NO), Ash Olsen (NO), Agat (IL), Sound of the Damned (GL) og Nelly Moar (NO) á  G! 2024. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. apríl 2024

Astri Luihn í Glyvra kirkju sunnudagin

Fernisering verðurí morgin klokkan 16, og Dagmar Malena Winter letur framsýninga upp. Kóri Silvitni framførir. Talan verður um bæði nýggj verk og eldri verk

75-ára gamla listakvinnan hevur búð í Føroyum í yvir 50 ár. Tá hon fylti 40 ár tók myndlistin yvir.‍ Eitt av eyðkennunum við listini hjá Astri er tað sansaliga og einfalda, og tónlistin og stórsligna føroyska náttúran er ein varandi íblástrarkelda hjá listakvinnuni

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Sunnudagin 21 apríl verður framsýning í Glyvra kirkju við Astri Luihn - listakvinnuni úr Noregi, sum hevur búð í Føroyum meginpartin av sínum lívi.

Fernisering verður klokkan 16, og Dagmar Malena Winter, fyribils settur stjóri í Listasavn Føroya, letur framsýninga upp. Kórið Silvitni framførir.

Talan verður um nýggj verk men eisini onkur eldri verk við, ið vísa á kontinuitet, umframt at fagna, at listakvinnan júst er vorðin 75 ára gomul. 

Astri Luihn er fødd í Oslo í 1949, har hon eisini er uppvaksin. Í 1970unum flutti hon saman við manni sínum til Føroya. Astri er málari og grafikari, og arbeiðir bæði figurativt og abstrakt.

‍Hon hevur lisið tónleik og fólkalívsfrøði, og arbeiddi sum tónleikagranskari á lærda háskúlanum í Tróndheim. Hon gjørdi m.a. upptøkur av føroyskum dansi, og skrivaði stóra ritgerð og greinar um kvæðamentan. Tá hon fylti 40 ár tók myndlistin yvir.
‍Eitt av eyðkennunum við listini hjá Astri er tað sansaliga og einfalda, og tónlistin og stórsligna føroyska náttúran er ein varandi íblástrarkelda hjá listakvinnuni.

Verk eftir Astri eru at síggja í bæði almennum og privatum søvnum í Norðurlondum, Evropa og Japan, umframt at hon hevur sýnt fram í Norðurlondum, Evropa, USA og Japan. Harafturat hevur hon myndprýtt Skúlan á Argjahamri, Tórshavnar Musikkskúla og Skúlan við Streymin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. apríl 2024

Likam: Nýggj serframsýning á Listasavni Føroya

Serframsýningin fevnir um listaverk, ið viðgera kroppin á ymsan hátt. Føroysk listafólk hava millum annað avmyndað kvinnur við barn og fyrstu tíðina, har lítla barnið er tætt tengt at umsorganarpersóni. Eisini eru verk, ið viðgera tað kropsliga og biologiska – tár, kyknur, likamslutir. Nærlagdar studiemyndir av kroppinum og meiri hugfloygdar myndir við kroppinum sum útgangsstøði, verða eisini at síggja

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í gjár lat upp nýggja serframsýningin, Likam, upp á Listasavni Føroya.

– Kroppurin er avmyndaður til allar tíðir í skiftandi hami. Frá fyrstu holumyndunum, til grikskar standmyndir av idealkroppum, til suðureuropeiskar málningar av naknum kroppum. Seinni verður kroppurin eisini viðgjørdur bæði politiskt og konceptuelt og sjóneykan verður sett á partar av kroppinum og sansaligar upplivingar. Men hvussu sær kroppurin út í føroysku listini?

– Serframsýningin fevnir um listaverk, ið viðgera kroppin á ymsan hátt. Føroysk listafólk hava millum annað avmyndað kvinnur við barn og fyrstu tíðina, har lítla barnið er tætt tengt at umsorganarpersóni. Eisini eru verk, ið viðgera tað kropsliga og biologiska – tár, kyknur, likamslutir. Nærlagdar studiemyndir av kroppinum og meiri hugfloygdar myndir við kroppinum sum útgangsstøði, verða eisini at síggja. Meðan summi verk eru leikandi løtt, er tilvitanin um at lívstráðurin ikki er endaleysur, til staðar í øðrum verkum, skrivar Listasavnið í tíðindaskrivi.

Við á framsýningini eru verk eftir hesi listafólk: Rannvá Holm Mortensen, Sigrun Gunnarsdóttir, Guðrið Poulsen, Elin Josefina Smith, Hans Pauli Olsen, Edward Fuglø, Poul Horsdal, Erla Marita Askham, Rannvá Kunoy, Alda Mohr Eyðunardóttir, Dan Helgi í Gong, Jón Sonni Jensen, Sámal Joensen-Mikines, Torbjørn Olsen, Lydia Hansen, Jóhan Martin Christiansen og Ole Wich.

Framsýningin er opin til 30. juli.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. apríl 2024

Føroyar anno 1911

Forkunnug fotoframsýning latin upp í Smiðjuni í Lítluvík

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Nú verður møguligt at síggja forkunnugar fotomyndir, ið vísa føroyska gerandisdagin fyri meira enn hundrað árum síðani.

Í 1980 ognaði Per á Hædd sær 140 glasplátur við myndum, sum danski fotografurin, Anders Peter Hansen, tók í Føroyum í 1911. Tær flestu eru úr Norðstreymoy, Eysturoy og Norðoyggjum, og geva tær eina góða fatan av tí framburði, føroyska samfelagnum hevur verið fyri síðani.

Framsýningin, sum Fotostudio hevur sett upp, er søluframsýning 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. apríl 2024

Salman Rusdie tosar um hendingina tá hann misti eygað

Varð álopin og stungin fleiri ferðir í 2022 – nú hevur hann skrivað bókina “Knife” um hendingina

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Virðislønti rithøvundurin og stríðsmaðurin fyri framsøgufrælsi, Salman Rushdie, gav í vikuni út eina nýggja bók. “Knife” – knívur – eitur bókin.

Í bókini skrivar Rushdie fyri fyrstu ferð í smálutum um hendingina 12. august 2022, tá hann var úti fyri drápsroynd undir einum fyrilestri í New York. Álopið hendi yvir 30 ár eftir at ein ‘fatwa’ - deyðadómur - varð lýst yvir hann orsaka av skaldsøguni “Satanisku ørindini” frá 1988.

- Eg hugsaði, at eg nú fór at doyggja. Tíbetur mistók eg meg, sigur Rushdie í samrøðu við BBC.

Hann greiðir frá, hvussu eyga hansara, ið varð rakt av knívinum hjá illgerðarmanninum, hekk móti kjálkanum “eins og eitt bleyttkókað egg”, og hvussu tað ávirkaði hann at missa eygað.

Hetta er ein av staklutunum, sum Rushdie greiðir frá í bókini. Bókin er hansara háttur at arbeiða við hendingini, og berjast móti tí, ið hendi, sigur hann við BBC.

Í samrøðu við 60 minutes hjá amerikansku sjónvarpsstøðini CBS tosar Rushdie eisini um álopsmannin.

- Hann og eg høvdu 27 sekund saman. Tað var tað, sigur hann í sendingini.

Sambært løgregluni varð Rushdie stungin 12 ferðir hesi 27 sekundini. Fleiri staðni á yvirkroppinum, í hálsin, hondina og ringast av øllum: í høgra eyga, sum hann misti.

Eftir 18 dagar á sjúkrahúsi og tríggjar vikur í endurvenjing, varð hann útskrivaður. Ein av skurðlæknunum segði tá við hann, at Rushdie hevði verið bæði heppin og óheppin samstundis.

“Hvat er tað hepna”, spurdi Rushdie, og læknin svaraði: “Tað hepna var, at hann, sum leyp á teg, ikki hevði ánilsi um, hvussu hann skuldi drepa nakran við einum knívi”.

Álopsmaðurin, ein 24 ára gamal muslimskur maður úr New Jersey, er ikki dømdur enn. Hann noktar seg sekan.

Rushdie sigur í samrøðuni við BBC, at stríðið fyri framsøgufrælsið er vorðið trupult, serliga orsaka av hugburðinum, sum hann sær hjá nógvum ungum.

- Avbjóðingin við framsøgufrælsi er, at ein er noyddur til at loyva framsøgnum, sum ein sjálvur ikki er samdur í.

Eftir álopið hevur Rushdie víst seg lítið í almenninginum, og hann hevur heldur ikki tosað alment um, hvat hendi.

Átrúnaligi leiðarin í Iran, Khomeini ayatollah, lýsti deyðadóm yvir rithøvundan og øll, sum høvdu samband við bókaútgávu hansara. Norski bókaforleggjarin, William Nygaard frá forlagnum Ascehoug, gjørdi hereftir av at framskunda bókaútgávuna. Í 1993 varð hann úti fyri eini drápsroynd í Oslo. Hann varð skotin, men doyði ikki.

Salman Rushdie er breti av indiskum uppruna, føddur í Bombay 19. juni 1947. Hann býr nú í New York. Hann fekk bretskan ríkisborgararætt í 1964 og amerikanskan ríkisborgararætt í 2016. Hann livdi í fleiri ár undir sterkum løgregluvarðhaldi. Í 1998 kunngjørdi iranska stjórnin at hon ikki longur ynskti deyðadómin fullførdan. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. apríl 2024

Politikarar vilja hava Børsen bygdan uppaftur

- Latið okkum gera Børsen til okkara Notre Dame, heldur Martin Lidegaard fyrrverandi mentamálaráðharri

(Mynd: Birgir Sigurðsson)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Týsmorgunin kom eldur í søguliga bygningin Børsen í Keypmannahavn við tí ikoniska spírinum, har tríggir drekahalar snaraðu seg upp móti himmalinum til eyðkenda spírið.

Spírið varð tað fyrsta sum fall til jarðar í eldinum. Tað mesta av týsdegnum logaði í søguliga bygninginum, sum Christian kongor IV lat byggja, og sum stóð liðugur í 1623. Hetta er einasti handilsbygningur frá teirri tíðini, sum er eftir, skrivar Ritzau.

Fleiri danskir politikarar vóru skjótir úti við viðmerkingum til hendingina, og hvat teir halda um søguliga bygningin, sum nú nærum er oyðilagdur.

Ein teirra er fólkatingslimurin Jan E. Jørgensen frá Venstre, sum segði soleiðis á X í dag.

- Børsin má og skal byggjast uppaftur. 400 ára gamalt. Mest ikoniska bygningsverkið í Keypmannahavn. Allar kreftur mugu sameinast fyri at fáa hetta gamla, vakra húsið uppafturbygt í øllum sínum veldi.

Sami boðskapur kemur frá Anders Vistisen frá Dansk Folkeparti, sum eigur at Børsen skal byggjast uppaftur so vítt tað er gjørligt.

(Mynd: EPA)

Eisini formaðurin hjá Radikale Venstre, fyrrverandi mentamálaráðharrin, Martin Lidegaard, mælir til at byggja Børsen uppaftur, eins og fraklendingar gjørdu/gera við Notre Dame.

Í gjár, mánadagin, vóru liðin júst fimm á síðan kirkjan í Paris brendi, og síðan hava fleiri hundrað handverkarar arbeitt við at byggja hana uppaftur. Umvælingin og endurbyggingin hevur kosta yvir fýra milliardir krónur.

- Latið okkum gera hetta til okkara Notre Dame, so vit kunnu njóta vakra, vakra arkitekturin og søguna aftur, segði Martin Lidegaard við TV2 fyrrapartin.

Men sambært núverandi mentamálaráðharranum, Jakob Engel-Schmidt frá Moderaterne, er enn ov tíðliga til at tosa um endurbygging.

- Tað er alt ov tíðliga fyri meg at siga nakað skilagott um tað nú. Eldslogarnir eru framvegis í holt við at oyðileggja bygningin, segði hann við Ritzau, men segði eisini, at hansara búkkensla sigur at tað vildi verið rætt at bygt Børsen uppaftur.

Fleiri virðismiklir málningar vórðu bjargaðir út úr brennandi børsinum. Ein teirra er ein tann mest kendi málningurin hjá Skagen-málaranum, P.S. Krøyer “Fra Københavns Børs” frá 1895. 25 fólk frá Nationalmuseet vórðu fyrrapartin tilkallað fyri at hjálpa til við at bjarga fleiri listaverk út úr bygninginum. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. apríl 2024

Dubai undir í vatni

Hevur ikki regnað so illa í oyðimarkalandinum, tað fólk vita um

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ógvusligar mongdir av regni oystu yvir partar av Sameindu arabisku Emiratini týsdagin. Stórur partur av landinum lá undir í vatni, og serliga hart rakti hetta Dubai, har tað gøturnar og altjóða flogvøllurin lógu undir 30 til 40 sentimetrum av vatni.

Tað mesta av oyðimarkarstatinum varð rakt av ógvusligum toruælingum, sum longu mánadagin høvdu regn og eisini hegling við sær fleiri staðni í landinum.

Týsdagin var ógvusligast við millum 120 og 170 milimetrum av regni, og í norðaru og eystastu pørtunum av landinum fullu yvir 200 millimetrar.

Á sosialu miðlunum bar til at síggja hvussu vegir, bæði í Dubai og Abu Dhabi, stóðu undir í vatni, og eisini flogførð, sum koyrdu gjøgnum stórar og djúpar hyljar á altjóða flogvøllinum í Dubai.

Tað er sjáldsamt, at skróvturra oyðimarkalandið upplivir slíkar regnmongdir, og tí eru vegir skolaðir burtur nógva staðni, eins og skriðulop hava lagt vegir undir.

Í Al Qouz økinum í Dubai skaptu regnmongdirnar stórar holur í vegunum, har bilar sukku niðurí.

Í floghavnini vórðu fleiri fráferðir avlýstar í gjár, eins og ein hópur av flogførum vórðu beind til aðrar floghavnir.

Eisini Bahrain og Oman hava verið rakt av regni og vatnflóð hesar dagarnar. Í Oman hevur illveðrið kostað 18 mannalív, upplýsa lokalu myndugleikarnir á X.

Sambært veðurstovuni í Emiratunum hevur landið upplivað størsta regnmonga upp á eitt samdøgur síðan tey byrjaðu at máta regnið fyri 75 árum.

Ringast stóð til í Khatam al Shaklah nærhendis Al Ain við markið til Oman, har tey máldu 254,8 millimetrar av regni.

Í altjóða floghavnini í Dubai fullu 142 millimetrar upp á 18 tímar. Tað er meira enn hálvaaðru ferð so nógv regn, sum annars plagar at koma niður upp á eitt heilt ár.

Í Dubai uppliva tey vanliga 79 millimetrar av regni um árið. Yvir 80 prosent av ársregninum fellur frá desember til mars. Vanliga plaga at koma 3,3 millimetrar av regni í apríl í Dubai.

Sambært amerikanska veðurlagsgranskaranum, Brian Brettschneider, er størsta hagfrøðiliga regnmongdin, ið kann upplivast í Dubai í 100 ár (100-ára hendingin) 61 millimetrar. Við 142 millimetrum upplivdu tey sostatt so nógv, at tað má metast sum tað tvífalda av eini 100-ára hending. 

(Myndir: EPA)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. apríl 2024

Andriása, systkinabarnið við Norðskála, farin

Leygardagin 13. apríl andaðist Andriása Joensen frá Norðskála 89 ára gomul. Tað er so ymist, hvussu lívið lagar seg hjá okkum menniskjum frá byrjan til enda

Andriása sum smágenta

SkrivaÐ:

Minningarorð / Janus Jensen

Leygardagin 13. apríl andaðist Andriása Joensen frá Norðskála 89 ára gomul. Tað er so ymist, hvussu lívið lagar seg hjá okkum menniskjum frá byrjan til enda. Hjá Andriásu var byrjanin heldur harðlig, tí hon var fødd eitt gott hálvt ár aftaná, at faðir hennara, norðskálamaðurin Andreas Dam, slerdi út nakað norðan fyri Føroyar á ferð heim úr Íslandi við toftaskipinum Elsu í mai 1934. Dimmalætting skrivar soleiðis um hendan tilburðin t. 23. mai 1934 undir heitinum Syndarlig ólukka: 

”Toftaskipið ´Elsa´ hevði ring boð at bera, tá ið tað fríggjadagin kom heim úr Íslandi. Tætt undir Føroyum misti tað ein mann, Andreas Dam úr Norðskála. Hann var 25 ára gamal, og giftist stutt áðrenn hann fór á Suðurlandið.”

Ein lítil troyst var tað tó, at ein góðan mánað seinni var líkið av Andreasi funnið. Um hetta skrivar Dimmalætting t. 9. juni 1934 undir heitinum Fundet Lig:

”Aberdeen trawleren ”Loch Long” indkom for nogle Dage siden til Klaksvig med et Lig, der var fundet i Trawlet under Fiskeri nordfor Færøerne. Liget viste sig at være Fisker Andreas Dam, Nordskaale, der den 18. f.M forulykkede om Bord paa ´Elsa´, medens Kutteren paa Vej hjem befandt sig nordvest for Færøerne. Liget er blevet ført til Tofte, hvor Begravelsen foregik i Forgaars under meget stor Deltagelse. Andreas er grivin í gamla kirkjugarðinum á Nesi.”

Mamma Andriásu, Hanna, var dóttir Onnu og Johan Hendrik Højgaard í Brekkum. Johan Hendrik var sonur Brekk-Hanus, og Anna var ættað úr Leigustovuni. Tey giftust í 1905 og bygdu í Brekkugerðinum. Tey fingu døturnar Hansinu Petrinu Højgaard, sum doyði sum 1 ára gomul, og Jóhonnu ( Hanna) Petrinu ( 1907 – 1952). Johan Hendrik gjørdist ikki gamal maður, hann doyði brádliga av heilabløðing í 1909, bert 30 ára gamal. Í 1915 giftist Anna uppaftur við Theodor Poulsen á Heyggi, og tá fekk Hanna systkini Hendrik (1916), Magga (1918), Palla (1920) og Kathrinu (1923).

Hanna, móðir Andriásu, og Andreas giftust í 1934, ein góðan mánað, áðrenn hann fór lagnutúrin við Elsu. Fyrstu árini eftir vanlukkuna búðu tær báðar inni í Brekkum, men seinni giftist Hanna uppaftur við beiggja Andreas, Martini, og búsettist við Norðskála u. 1941. Martin var sjómaður og sigldi sum kokkur í nógv ár m.a við fleiri skipum av Toftum. Hanna gjørdist ikki gomul, hon doyði í 1952, bert 45 ára gomul. Martin doyði í 1987.

Andriása giftist í 1955 við vestmenninginum, Arna Joensen. Arni var ættaður av Heygum í Vestmanna og var yngstur av 9 systkjum, seks brøður og tríggjar systrar. Arni var telegrafistur og sigldi í nógv ár bæði við trolara og nótabáti. Arni doyði í 1988. Ein bróðurdóttir Arna, Fía í Túni, sum býr á Toftum, segði fyri mær, at við Andriásu fór seinasta fólkið av hesum ættarliðinum t.e. teimum níggju systkjunum við makum.

Andriása og Arni búsettust á Gerðisheygnum í Vestmanna. Tey fingu 3 børn: Hans Andreas ( 1955 – 2019), Ann ( 1958) og Martin ( 1967). Í 1975 flutti familjan til Norðskálar í barnaheimið hjá Andriásu. Áðrenn Arni doyði, høvdu tey fingið sær fatur á einum grundstykki uppi á Rættargørðum við teirri ætlan at byggja sær eini fitt lítil hús á gamalsaldrinum. Partur av hesi ætlan var, at Hans Andreas, sonurin, sum nú hevði fingið familju, skuldi yvirtaka gomlu húsini. Húsini hjá Andriásu uppi á Rættargørðum stóðu liðug í 1992, og har hevur hon búð síðan. Tá Arni var deyður fór Andriása at arbeiða á røktarheimi fyri eldri fólk. Hon arbeiddi m.a. í nógv ár á ellis- og røktarheiminum Valhøll í Syðrugøtu.

Hóast Andriása bert búði á Toftum ein part av barnaárunum, so kendi hon seg altíð sum part av familjuni í Brekkum. Hon kom altíð, tá okkurt serligt, so sum føðingardagar v.m., var á skránni. Andriása var gumma mín, so vit bæði høvdu altíð eitt serligt samband. Eg havi serliga merkt hetta, nú hon eldist og sat einsamøll á Rættargørðum. Hon ringdi ofta og hevði hug at práta, og tað var altíð ein frægd at práta við hana av tí, at hon kendi og visti um ómetaliga nógv fólk og viðurskifti, sum vóru fremmand fyri mær. Hon var púra klár líka til tað seinasta og fylgdi sera væl við, hvussu tað gekst hjá skyldfólkunum á Toftum.

Eitt er vist, eg fari at sakna samrøðurnar við mína klóku gummu við Norðskála. Tó hugsi eg, at saknurin verður stórstur hjá tykkum við Norðskála.

Janus Jensen

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. apríl 2024