Atkvøða um kommunusamanlegging 15. juni

Tann 15. juni verður vegleiðandi fólkaatkvøða í Tvøroyarar og Hvalbiar kommunu um samanlegging

(Savnsmynd: Tvøroyrar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nú er greitt, at vegleiðandi fólkaatkvøða um samanlegging millum Tvøroyrar kommunu og Hvalbiar kommunu verður 15. juni. Tá skulu borgararnir í  bæði Tvøroyrar og Hvalbiar kommunu taka støðu til málið.

Í Tvøroyrar kommunu fer valið fer fram í skúlahøllini í Trongisvági frá klokkan 10 til klokkan 20, ella so leingi veljarar møta uttan steðg.

Valnevndin sigur, at veljarar, ið sambært vallistanum lúka treytirnar fyri at greiða brævatkvøðu, kunnu atkvøða á kommunuskrivstovuni í vanligari avgreiðslutíð til og við 14. juni 2024.

Valkort verða ikki send út, í samband við vegleiðandi fólkaatkvøðuna. Veljarin møtir á valstaðnum, hevur samleikaprógv við og kann tað síðan verða eftirkannað, um veljarin stendur á vallistanum.

Øll tey, sum á valdegnum eru fylt 18 ár og eru skrásett í kommununi, hava valrætt.

Í Hvalbiar kommunu fer valið fram í skúlanum í Hvalba og skúlanum í Sandvík frá kl. 10 til 20, ella so leingi veljarar møta uttan steðg.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2024

Koks fekk ikki Michelin-stjørnur

Árliga Michelin-guidin varð kunngjørd í vikuni, og føroyska matstovan við adressu í Grønlandi var ikki við. Koks gevst fyribils eftir hetta summarið

Koks hevur fleiri ferðir verið á pallinum og móttikið Michelin-stjørnur. Í ár var føroyska matstovan ikki við (Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Koks hevur síðani 2019 havt tvær Michelinstjørnur, men tá Michelinguidin varð kunngjørd mánadagin, var føroyska matstovan við adressu í Grønlandi ikki við.

Tvær stjørnur verða latnar matstovu, sum er verd at koyra ein umveg fyri at sleppa til, og sambært guidini, er Koks ikki longur millum hesar matstovur.

Gevast fyribils
Eigararnir av Koks hava boðað frá, at Koks eftir hetta summarið í Grønlandi og eftir eitt støkkupp tiltak í Tivoli í Keypmannahavn í heyst.

- Vit hava hugsað okkum væl um, áðrenn vit bera tykkum hesi beisksøtu tíðindi. KOKS fer at lata aftur eitt skifti. Hóast vit hava roynt at útvega okkum ein nýggjan stað í Føroyum, mugu vit í hesi løtu ásanna, at vit ikki megna at fáa ein fastan bústað fyrr enn í fyrsta lagi í 2026., segði Jóhannes Jensen, stjóri í Gist & Vist og Hotel Føroyum í tíðindaskrivi herfyri.

Les eisini: KOKS gevst - fyribils í hvusus so er

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2024

Arbeiðarafeløgini løgdu hald á innflutta matvøru

Sambært teimum nýtti heilsøla í Havn undantaksloyvið hjá Sjúkrahúsverkinum at flyta inn feskvøru

(Mynd: Verkafólk)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Heilsølan Pf. Poul Michelsen fær ikki blíða viðferð í einum uppslag hjá Verkafólki á Facebook í vikuni. Verkafólk er síðan hjá arbeiðarafeløgunum, sum eru í verkfalli.

Hald varð lagt á vøru, sum heilsølan hevur innflutt, og sambært arbeiðarafeløgunum, var vøran innflutt gjøgnum Sjúkrahúsverkið.

- Atburðurin hjá ávísum arbeiðsgevarum er á søguliga lágum stigi. Tað kundu vit staðfesta, tá Pf. Poul Michelsen aðru viku á rað misnýtti undantaksloyvið hjá Sjúkrahúsverkinum at flyta inn feskvøru. Hesa ferð hevði heilsølan bílagt áleið 15 plattar av vøru uppá nakkan av Sjúkrahúsverkinum, skriva Verkafólk.

- Í síðstu viku funnu vit ein platt av eggum í einum handli í Havn. Tað kravdi ikki nógv detektivarbeiði at staðfesta, at Pf. Poul Michelsen hevði innflutt ein heilan trailara við vøru við at misnýta undantaksloyvið, ið var givið Sjúkrahúsverkinum fyri at tryggja, at sjúklingar ikki ganga svangir. Hetta var gjørt, uttan at Sjúkrahúsverkið visti av nøkrum, og uttan at nøkur bílegging var frá Sjúkrahúsverkinum.

Arbeiðarfeløgini siga, at undantaksloyvið hjá Sjúkrahúsverkinum at innflyta mat varð tá tikið aftur, sum ein avleiðing av misnýtsluni. Sjúkrahúsverkið fekk tó møguleika at søkja um nýtt undantaksloyvi við nýggjum treytum. At øll vøra skuldi sendast beinleiðis til teirra.

- Stjórin í Pf. Poul Michelsen, Gunnar Mohr, fekk tá greið boð um, at hetta ikki kundi góðtakast, og at misnýtt undantaksloyvir verða tikin aftur. Men hóast hetta valdi Pf. Poul Michelsen aftur at seta sjúk og veik í vanda við enn eina ferð at misnýta loyvið hjá Sjúkrahúsverkinum.

- Hesa ferð endaði vøran tó ikki í handlunum, men sambært nýggju treytunum í undantaksloyvinum úti á Landssjúkrahúsinum, ið brádliga hevði nógvar ferðir so nógva vøru, sum tey høvdu bílagt.

Hald er lagt á vøruna, og hon verður boðin til ellisheim, sambýli og eldrarøkt.

Arbeiðarafeløgini hava verið í verkfalli í nærum tríggjar vikur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2024

Fríðrikur kongur verji hjá Koltursætlanini

At kongur nú verður verji fyri Koltursætlanini, er ein stórur heiður og fer at varpa enn meira ljós á mentanar- og náttúruarv okkara, sigur Tjóðsavnið

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í vikuni kunngjørdi kongshúsið, at hansara hátign Fríðrikur kongur 10. verður verji fyri Koltursætlan Tjóðsavnsins.

Í stuttum snýr Koltursætlanin seg um at gera ein antikvariska ætlan fyri oynna, har mentanar- og náttúruarvurin skal verjast og miðlast. Í yvirskipaðu ætlanini eru fleiri smærri og størri verkætlanir innan bæði mentan og náttúru. Ætlanin er at betra umstøðurnar hjá granskarum og starvsfólki at virka í oynni og at betra um møguleikarnar hjá ferðafólki og øðrum vitjandi at uppliva tað, sum oyggin kann bjóða.

Fyri at náa hesum endamáli, er neyðugt at betra um karmarnar í oynni. Hetta verður gjørt við at endurbyggja nøkur av gomlu húsunum Noðri í Gerði og at byggja tveir nýggjar bygningar norðanfyri býlingin. Endurreistu húsini skulu hýsa framsýningum, bátasmiðju og kafé. Tann eini av nýggju bygningunum skal hýsa einari granskingarstøð og hin skal hýsa setursskúlum, miðlanarvirksemi og aðrari undirvísing.

Tjóðsavnið hevur fingið fígging til verkætlanina, og sáttmáli varð skrivaður við ráðgevarafyritøku í apríl í ár. Væntandi verður arbeiðið boðið út í mars 2025, og spaki settur í næsta summar.

At kongur nú verður verji fyri Koltursætlanini, er ein stórur heiður og fer at varpa enn meira ljós á mentanar- og náttúruarv okkara.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2024

Føroya Kærustovnur hevur staðfest avgerð hjá Kappingarráðnum

Føroya Kærustovnur hevur staðfest avgerðina frá 26. februar um, at Føroya Handverksmeistarafelag, Articon, Búsetur og MT Højgaard hava framt brot á kappingarlógina við at samskipa kollektivt boykott av útboðnum hjá Runavíkar kommunu av svimjihøll

(Savnsmynd: Runavíkar kommuna)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Kappingarráðið tók á fundi tann 26. februar 2024 avgerð um, at Føroya Handverksmeistarafelag, Pf. Articon, Pf. Búsetur og Pf. MT Højgaard høvdu framt brot á §6, stk. 1 í kappingarlógini.

FHMF og fyritøkurnar samskipaðu kollektivt boykott av útboðnum hjá Runavíkar kommunu av svimjihøll. Avleiðingin av boykottinum varð, at eingi boð vóru latin inn.

Í sambandi við avgerðina gav Kappingarráðið boð um, at §8 í viðtøkunum hjá Føroya Handverksmeistarafelag skuldi strikast ella umorðast. Ásetingin sigur, at limir skulu ikki mótarbeiða felagnum, og í heilt grovum føri kann limur verða koyrdur úr felagnum.

Føroya Kærustovnur hevur tann 1. mai staðfest avgerðina hjá Kappingarráðnum um, at brot er framt á §6, men metti tó, at tað er ikki proportionalt ella neyðugt at strika ella umorða §8 í viðtøkunum fyri FHMF.

Terje Sigurðsson, deildarstjórin á Kappingareftirlitinum, sigur um avgerðina:

– Kollektivt boykott er víðgongd kappingaravmarking, og talan er um eina framferð, sum er greitt brot á §6, stk. 1 í kappingarlógini.

– FHMF og fyritøkurnar hava víst á, at útbjóðingartilfarið var ikki nøktandi. Men kappingarmyndugleikin varar ikki av útbjóðingarlógini, og tekur ikki støðu til, hvørt útbjóðingartilfarið lýkur ella brýtur útbjóðingarlógina.

– Er ivamál um útbjóðingarlóg ella ABF06 eru hildin, eiga partar at nýta ásetingarnar í hesum reglum heldur enn at fremja kollektivt boykott.

– Kappingarmyndugleikin umsitur kappingarlógina, og sambært kappingarlógini skulu fyritøkur virka óheftar av hvørjari aðrari og skulu ikki skipa framferð sínamillum.

Føroya Handverksmeistarafelag og fyritøkurnar hava møguleika at leggja úrskurðin hjá Føroya Kærustovni fyri Føroya rætt. Hetta skal gerast í seinasta lagi átta vikur eftir, at tey hava fingið úrskurðin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2024

Nýggjur public service-sáttmáli undirskrivaður

Public service-sáttmálin verður galdandi fyri tíðarskeiðið 1. juni 2024 til 31. mai 2028. Sum nakað nýtt skal ein javnstøðupolitikkur orðast, og týðiligir málsetningar eru gjørdir fyri fleiri øki

Formaðurin í kringvarpsstýrinum, Rógvi Olavson og Sirið Stenberg, landsstýriskvinna við mentamálum (Mynd: Bjarni Árting Rubeksen)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í vikuni var nýggjur public service-sáttmáli undirritaður millum Kringvarp Føroya og Almanna- og mentamálaráðið. Endamálið við public service-sáttmálanum er at lýsa, hvussu stovnurin tænir Føroya fólki í einum ávísum tíðarskeiði.

Sirið Stenberg, landsstýriskvinna, fegnast um, at partarnir hava skrivað undir sáttmálan, tí hann er eitt týdningarmikið amboð hjá myndugleikanum og stovninum til at seta nøkur felags mál út í kortið. Public service-sáttmálin er ein yvirskipaður karmur hjá kringvarpsstovninum til at útinna sítt virksemi innan fyri.

Í § 10 í kringvarpslógini er ásett, hvørjar skyldur Kringvarpið yvirskipað hevur, men við sáttmálanum fæst høvi til at seta tíðarbær mál og lofta teimum møguleikum og avbjóðingum, sum sáttmálapartarnir síggja fyri sær komandi fýra árini.

Public service hevur ein serligan týdning í fólkaræðinum. Public service er óheft bæði at politisku skipanini, handilsligum áhugamálum og bindingum sum heild. Tað er uppgávan hjá miðlunum at halda valdshavarunum í skák og seta tey ráðandi til svars fyri avgerðir, at greina, upplýsa, kunna og gera fólk betur før fyri at taka støðu í ymiskum málum. Fólkaræðisligu miðlarnir fyribyrgja korruptión, geva gjøgnumskýgni og vitan, søkja sannleikan gjøgnum keldukritikk og eru sum eitt sáld, sum filtrerar tað tunna og týdningarleysa frá og hevur substansin eftir.

Nýggi sáttmálin er bert triði sáttmáli, ið er gjørdur millum partarnar. Sum nakað nýtt skal ein javnstøðupolitikkur orðast, og týðiligir málsetningar eru gjørdir fyri fleiri øki. Størri dentur verður lagdur á føroyskt mál og tilfar til børn og ung. Sáttmálin skrivar seg inn í tíðina sum eitt amboð í eini tøkniliga avbjóðandi tíð við stórliga broyttum miðlavanum.

Public service-sáttmálin verður galdandi fyri tíðarskeiðið 1. juni 2024 til 31. mai 2028. Teir fyrstu sáttmálarnir vóru gjørdir fyri tíðarskeiðini 2011-2013 og 2017-2020.

Nýggi sáttmálin kann lesast her.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2024

Føroyskt sum annaðmál – seinastu prógvini á Tórshavnar Kvøldskúla

Farna hósdag var serlig og sorgblíð hátíðarløta, tá ið seinastu prógvini í lærugreinini føroyskt sum annaðmál vórðu handað á Tórshavnar Kvøldskúla

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Við rørandi røðum, vøkrum sangi og onkrum góðum til góman varð sett eitt virðiligt punktum fyri undirvísingini í føroyskum sum annaðmál á Tórshavnar Kvøldskúla.

Tað var Jógvan Sørin Hansen, leiðari fyri Tórshavnar Kvøldskúla, sum handaði teimum 30 næmingunum prógvið.

Føroyskt sum annaðmál er útbúgving í fleiri stigum, og dagurin var søguligur, tí á fyrsta sinni hava tveir næmingar lokið alla útbúgvingina. Teir eru Murat Aba úr Turkalandi og Fernando Troleis úr Brasil. Fyri hetta avrik fingu teir serliga gávu handaða frá Tórshavnar kommunu, og var tað sjálvur borgarstjórin, Heðin Mortensen, sum handaði gávuna.

Fernando Troleis, sum hevur búð í Føroyum í níggju ár, helt rørandi takkarrøðu undir rámandi heitinum “Eg vildi fegin hava eitt pláss við borðið”. Í røðuni legði hann millum annað dent á, hvønn týdning tað hevur fyri tilflytarar at hava góða atgongd til lærdóm í føroyskum sum annaðmál og samstundis at gera sítt til og vísa vilja at læra málið og gerast partur av føroyska samfelagnum.

Heðin Mortensen, borgarstjóri, helt eisini røðu á samkomuni. Í røðuni legði borgarstjórin dent á, at brosið er stytsti vegurin millum menniskju og málið lykilin til at standa seg í samfelagnum.

Jógvan Sørin Hansen, leiðari fyri Tórshavnar Kvøldskúla, nýtti høvið at takka starvsfólkunum á kvøldskúlanum og fyri góða samstarvið við myndugleikar og onnur, ið hava gjørt útbúgvingina møguliga. Somuleiðis takkaði hann undirvísarunum fyri góða og trúgva tænastu øll árini, ið Kvøldskúlin hevur staðið fyri undirvísingini í føroyskum sum annaðmál.

Tórshavnar Kvøldskúli letur nú stafettina víðari, og verður tað Undirvísingarstýrið, sum fer at umsita málsøkið. Tórshavnar Kvøldskúli takkar fyri árini og ynskir Undirvísingarstýrinum og skúlamyndugleikunum hepna hond frameftir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2024

Samlaðu inntøkurnar væl hægri enn væntað

27. mai varð ársroknskapurin hjá Nes kommunu fyri 2023 samtyktur

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Á almennum fundi 27. mai varð ársroknskapurin hjá Nes kommunu fyri 2023 samtyktur.

Staðfest varð, at samlaðu inntøkurnar fyri 2023 vóru væl hægri enn roknað varð við í fíggjarætlanini. Skattainntøkan hjá kommununi í 2023, eftir frádrátt av rentustuðli, var 81,0 milliónir krónur, sum er 7,8 milliónir meira enn í 2022. Í fíggjarætlanini fyri 2023 varð roknað við eini nettoskattainntøku á 72,7 milliónir. Sostatt blivu samlaðu inntøkurnar í 2023 8,3 milliónir krónur betri enn mett.

Samlaðu rakstrarútreiðslurnar í 2023 vóru 66,7 milliónir krónur, ið er 9,8 milliónir meira enn í 2022. Í fíggjarætlanini fyri 2023 varð roknað við einari samlaðari rakstrarútreiðslu á 66,5 milliónir krónur. Sostatt blivu samlaðu útreiðslurnar í 2023 áleið sum mett í fíggjarætlanini.

Rakstraravlopið áðrenn íløgur var 13,5 milliónir krónur, mótvegis 15,6 í 2022. Í fíggjarætlanini var roknað við einum avlopi áðrenn íløgur uppá 5,3 milliónir krónur. Rakstraravlopið áðrenn íløgur varð sostatt 8,2 milliónir betri enn mett í fíggjarætlanini.

Samlaðu nettoíløgurnar í 2023 vóru 21,6 milliónir krónur. Í fíggjarætlanini og eykajáttanum varð roknað við einari nettoíløgu á 27,2 milliónir. Íløgurnar í 2023 vóru sostatt 5,6 milliónir krónur lægri enn játtað. Størsti parturin av íløgunum, ið ikki vóru nýttar í 2023, verða fluttar til 2024.

Samanlagt vísti roknskapurin hall á 8,06 milliónir krónur í árinum, samanborið við eitt yvirskot á 2 milliónir í 2022.

Nettoskuldin hjá Nes kommunu við ársenda 2023 var 36 milliónir krónur. Kommunur hava ikki loyvi at hava størri nettoskuld enn eina álíkning, sum er árlig skattainntøka (roknað við 23 prosentum í kommunuskatti), eftirlønarskattur og ávísar flytingar frá landinum. Skuldarmarkið hjá Nes kommunu var pr. 31. desember 2023 85,4 milliónir krónur. Nettoskuldin hjá Nes kommunu við ársenda 2023 var sostatt 42 prosent av eini skattaálíkning.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. mai 2024

Arbeiðsloysið eitt prosent í apríl

Tað er 0,3 prosentstig hægri enn í apríl í fjør og svarar til 310 fulltíðararbeiðsleys

(Mynd: Hagstovan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í apríl var arbeiðsloysið í Føroyum eitt prosent. Tað er 0,3 prosentstig hægri enn í apríl í fjør og svarar til 310 fulltíðararbeiðsleys.

Í apríl 2023 var arbeiðsloysið var 0,7 prosent, sum tá svaraði til 229 fulltíðararbeiðsleys, skrivar Hagstovan.

Ein fulltíðararbeiðsleysur er ein persónur, sum er arbeiðsleysur allan mánaðin. Tað merkir, at eru tveir persónar raktir av arbeiðsloysi ein hálvan mánað hvør, telja báðir samanlagt sum ein fulltíðararbeiðsleysur henda mánaðin.

359 persónar vórðu raktir av arbeiðsloysi í apríl - 92 fleiri enn í apríl í fjør. 31 persónar - ella 8,6 prosent av teimum arbeiðsleysu - vóru langtíðararbeiðsleys, ið merkir at tey hava verið arbeiðsleys í longur enn eitt ár. Tað er 1,1 prosentstig lægri samanborið við sama tíðarskeið í fjør, men talið á persónum er tó vaksið við fimm.

Í apríl vóru 180 fulltíðararbeiðsleysir menn og 130 fulltíðararbeiðsleysar kvinnur, ið svarar til ávikavist 1,1 og 0,9 prosent. Hetta er ávikavist 0,4 og 0,1 prosentstig hægri samanborið við apríl í fjør.

Arbeiðsloysið var størst í Suðuroynni, har tað var 3,1 prosent - 1,8 prosentstig hægri samanborið við sama mánað í fjør. Í Norðoya øki og Sandoyar øki var arbeiðsloysið minst við 0,4 prosentum, skrivar Hagstovan.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. mai 2024

Komu á Vestmanna í fagrasta veðri

Farna leygardag var regattasigling av Fútakletti inn á Vestmanna

(Mynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Farna vikuskiftið var Bátastevna Vestmanna, og hóast nógv fólk, gekk tað rættiliga friðarliga fyri seg, upplýsir løgreglan mánadagin.

– Har vóru nógv full fólk, sum vit hava hjálpt, og eisini vóru onkrar illstøður, har vit hava lagt okkum uppí, segði vaktleiðarin á løgreglustøðini.

Vaktleiðarin legði afturat, at samarittarnir og bjargingarfeløgini á staðnum hava gjørt eitt stórt arbeiði við at taka sær av fólki, sum eru komin illa fyri, og tað skulu tey hava stórt rós fyri.

Fleiri myndir:

Komu á Vestmanna í fagrasta veðri

Bátastevna í Vestmanna

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2024

Tórshavnar kommuna keypir Skt. Jósefs barnagarð

Samskifti hevur verið við katólsku meinigheitina seinastu tíðina, og Tórshavnar kommuna hevur nú boðið meinigheitini at keypa Skt. Jósefs barnagarð fyri eina upphædd uppá 8 milliónir. Meinigheitin hevur tikið av hesum tilboði

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Eftir at hava verið í Føroyum síðani 1931, hevur katólska kirkjan gjørt av at steinga kleystrið hjá fransiskanarasystrunum, sum nú fara úr Føroyum. Umboð fyri katólsku kirkjuna hava boðið kommununi at yvirtaka bygningarnar hjá meinigheitini fyri eitt mett virði. Talan er um dagstovnin, sum verður rikin sum sjálvsognarstovnur, umframt kleystrið.

Dagstovnurin í Varðagøtu 12 stendur á eini ogn, ið er 1.375 fermetrar. Bygningurin er bygdur í 1965 og er umleið 812 fermetrar innan. Bygningurin er væl hildin og væl bygdur, og ábøtur eru gjørdar javnan, síðani bygningurin varð bygdur. Tak og vindeygu eru skift í 2018.

Dagstovnurin hevur vælvirkandi virksemi í dag, og hetta kann halda fram í bygninginum.

Skt. Jósefs barnagarður er partur av kommunala ansingartilboðnum á dagstovnaøkinum, og umráðandi er at tryggja, at henda støða ikki broytist, nú katólska meinigheitin ætlar at avhenda ognirnar í Føroyum.

Samskifti hevur verið við meinigheitina seinastu tíðina, og Tórshavnar kommuna hevur í hesum sambandi boðið meinigheitini at keypa Skt. Jósefs barnagarð fyri eina upphædd uppá 8 milliónir. Meinigheitin hevur tikið av hesum tilboði.

Ætlanin er, at stovnurin so verður vanligur, kommunalur dagstovnur, eins og aðrir kommunalir dagstovnar, og at kommunan bjóðar starvsfólkunum starv í yvirtikna kommunala dagstovninum.

Raksturin verður framhaldandi fíggjaður yvir fíggjarætlanina hjá Tórshavnar kommunu eins og aðrir dagstovnar. Hinvegin dettur leigugjaldið burtur, sum kommunan hevur rindað árliga.

Tilmælið var, at Tórshavnar kommuna keypir matr. nr. 779g, Tórshavn, fyri 8 milliónir krónur og játtar upphæddina keypið sum eykajáttan og síðani yvirtekur Skt. Jósefs barnagarð, ið eftir hetta verður kommunalur dagstovnur. Fíggjarnevndin hevði frammanundan samtykt at taka undir við tilmælinum og beina málið í býráðið til tvær viðgerðir.

Málið skal hava tvær viðgerðir í býráðnum og varð einmælt samtykt á býráðsfundi hósdagin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2024

Sáttmáli undirskrivaður um brúgv millum Hvalvík og Streymnes

Malltek byrjar fyrireikingarnar í næstum. Eftir ætlan verður nýggja brúgvin liðug við ársenda, og verður fyribils gangibrúgv um Stórá í byggitíðarskeiðinum

(Mynd: Kjartan Madsen)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Sunda kommuna hevur seinastu tíðina arbeitt við at fyrireika nýggja brúgv um Stórá - eina brúgv millum Streymnes og Hvalvík. Talan er um eina søguliga brúgv, sum nú verður dagførd.

- Farleiðin um Stórá er aldargomul, og varð fyrsta brúgvin bygd um ánna í 1920’unum. Nýggjari brúgv varð síðan bygd miðskeiðis í 1950’unum, og tað er hendan brúgvin sum nú verður tikin niður, og nýggj brúgv bygd um Stórá.

Sunda kommuna skrivar, at brúgvin var í almennum útboði. Fýra tilboð komu inn, sum seks fyritøkur stóðu aftanfyri.

Malltek átti lægsta boðið, og Malltek og Sunda kommuna eru nú komin ásamt um sáttmála.

Sáttmáli er nú undirskrivaður, og fyrireikingarnar byrja í næstum. Eftir ætlan verður nýggja brúgvin liðug við ársenda og verður fyribils gangibrúgv um Stórá í byggitíðarskeiðinum, skrivar sunda.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2024

Tær fyrstu við læknaskrivaraútbúgving á Klaksvíkar Sjúkrahúsi

Tað er samstundis seinastu ferð, at læknaskrivara-næmingar vera á sjúkrahúsinum, tí útbúgvingin verður nú broytt

Vera Solmunde, Annika Karlsdóttir Ljósstein, og Marjun Sólheim Lisberg. Vera fer víðari nú - Marjun heldur fram í starvi á Klaksvíkar Sjúkrahúsi (Mynd: Klaksvíkar Sjúkrahús)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Vera Solmunde og Marjun Sólheim Lisberg eru nú útbúnar læknaskrivarar. Hetta er fyrstu ferð, at vit hava havt læknaskrivara-næmingar á Klaksvíkar Sjúkrahúsi.

Soleiðis skrivar Klaksvíkar Sjúkrahús á Facebook-síðu sínari. Fríggjadagin var ein hátíðarløta, í samband við, at kvinnurnar úr ávíkavist Klaksvík og Leirvík høvdu lokið útbúgvingina eftir nøkur ár.

- At fáa Veru og Marjun í okkara hóp, var læruríkt fyri okkum allar, vit hava lært líka nógv av teimum, sum tær av okkum.Tær passaðu væl inn, og sjálvt um tær eru so ymiskar, so eru tær tó líka. Eg vil siga at tær nokk hava funnið eina vinkonu fyri lívið í hvørjari aðrari.

Soleiðis sigur Annika Karlsdóttir Ljósstein, leiðandi læknaskrivari á Klaksvíkar Sjúkrahúsi. 

Marjun Lisberg heldur fram í starvi í Klaksvík - Vera Solmunde ferð víðari út í víðu verð, skrivar síðan. 

Tað var søgugligt fyri Klaksvíkar Sjúkrahús, at hava hesar sum næmingar. Tað er eisini søguligt "hinvegin": Hetta er samstundis eisini seinastu ferð, tí útbúgvingin er nú broytt. Sostatt eru tær eisini Marjun og Vera nakrar av teimum síðstu, ið kunnu kalla seg læknaskrivarar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2024

Góð ráð um burturkast undir verkfallinum

Nú verkfall er og burturkastið ikki verður heintað, er umráðandi, at allir borgarar og vinnan goyma burturkastið á skilabesta hátt, siga IRF, Kommunala Brennistøðin og Umhvørvisstovan

(Mynd: IRF)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Burturkastið hevur ikki verið heintað í yvir tvær vikur orsakað av verkfallinum, sum helst fer at vara í eina tíð afturat, og í hesum sambandi hava IRF, Umhvørvisstovan og Kommunala Brennistøðin nøkur ráð um handfaring av burturkastinum.

– Tá ið burturkast hópar seg upp, er vandi fyri at rotta og onnur skaðadjór dragast at tí. Tískil er ikki óhugsandi, at tað kann gerast heilsuskaðiligt, tí smittuvandin økist munandi, tess longur burturkastið verður standandi.

Niðanfyri eru góð ráð um at fyribyrgja skaðadjórum og smittu, meðan verkfallið er:

• Minka um matoyðslið. Við at brúka sum mest av allari matvøra, minka vit sjálvandi eisini um matleivdirnar í burturkastinum.
• Skil burturkastið væl. Skil matleivdir og annað, sum rotnar, frá burturkastinum. Á henda hátt byrgja vit fyri, at tað fer at lukta og harvið dregur rottu og onnur skaðadjór til sín.
• Bint fyri smærru posarnar, áðrenn tú letur teir í ruskposan. Bint eisini fyri ruskposarnar og set teir í eitt ílat, sum er tætt, um tú hevur møguleika fyri tí.
• Set posarnar kalt og turt, t.d. í ein kjallara, bilhús ella hjall, soleiðis at vit seinka matleivdunum at rotna og harvið lukta.
• Um tú býrt í íbúð, halt teg kunnaðan hjá eigarafelagnum, um boðað verður frá, hvar burturkastið skal goymast.
• Um tú ongar aðrar møguleikar hevur, enn at seta burturkastið uttanfyri, er umráðandi, at tað verður sett turt og í skugga.
• Ansa væl eftir, at ongin slóð eftir matvøru er, har burturkastið verður goymt. Rudda, feia og vaska, har posarnir verða goymdir. Á henda hátt er lættari at varnast, um rotta ella annað skaðadjór hevur verið í burturkastinum.
• Um tekin er um rottu, skalt tú alt fyri eitt boða kommununi frá. Sí heimasíðuna hjá kommununi. Tað er ein skylda hjá okkum øllum at boða frá rottu, og tað er ongin skomm at fáa rottu.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2024

Fólkaheilsustýrið skift navn til Heilsustýrið

Í Heilsustýrinum starvast í løtuni 19 fólk, og stjóri er Bjarni á Steig

Bjarni á Steig, stjóri í Heilsustýrinum (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fyrrverandi Fólkaheilsustýrið eitur nú Heilsustýrið. Navnabroytingin hendir í sambandi við, at Løgtingið samtykti uppskot um nýggja ílegulóg hin 15. mai. Nýggja Ílegulógin, sum varð lýst í kunngerð í vikuni, loysir av gomlu Ílegulógina frá 2005.

Endamálið við lógini er, eins og við undanfarnu lóg, serliga at tryggja rættindini hjá teimum, hvørs vevnaður og dátur verða brúkt til gransking. 

Umframt navnabroytingina er ein av høvuðsbroytingunum, at eitt nýtt økið er felt inn í lógina: ein sonevnd genomskrá, sum Heilsustýrið skal menna og umsita. Genomskráin inniheldur ílegudátur og úrslit av ílegukanningum, sum verða goymd til gransking og persónlagað medisin. FarGen er partur av nýggju genomskránni hjá Heilsustýrinum.

Fólkaheilsustýrið fór at virka 1. jan. 2023, tá virksemið hjá Ílegusavninum, Fólkaheilsuráðnum og lutvíst Deildini fyri arbeiðs- og almannaheilsu varð savnað. Í Heilsustýrinum starvast í løtuni 19 fólk, og stjóri er Bjarni á Steig.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. mai 2024

Loyniliga fregnarstøðin við flogvøllin er opin

Krígsárini sluppu bara úrvaldu herfólkini inn í SOR bygningin, tí alt var hildið loyniligt innanveggja, men nú er SOR bygningurin karmur um føroyska Krígssavnið, sum sigur frá søgum og sýnir fram lutir frá seinna heimsbardaga

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Krígsavnið heldur til í betonbygninginum við omankoyringina til flogvøllin í Vágum í sokallaða SOR bygninginum. Har savnaði bretska hervaldið neyvar upplýsingar um allar flytingar kring Føroyar og í Føroyum undir krígnum.

SOR bygningurin í Føroyum var ein av fregnarstøðunum, sum vóru skipaðar av Malta í suðri til Íslands í norði, sum allar sendu frágreiðingar til herleiðsluna í London, so hon kundi gera sær neyvari metingar um hóttandi krígsgongdina á ymsum hermótum.

Royal Air Force stóð fyri rakstrinum og hevði úrvald herfólk til arbeiðis, sum dagliga mettu um upplýsingarnar, tey fingu úr øllum landinum, frá skipum, flogførum og grannalondum. RAF og herleiðslan í Vágum fylgdu við krígsgongdini á stóra kortinum á vegginum í SOR bygninginum, sum var dagført alt samdøgrið.

Krígsárini sluppu bara úrvaldu herfólkini inn í SOR bygningin, tí alt var hildið loyniligt innanveggja, men nú er SOR bygningurin karmur um føroyska Krígssavnið, sum sigur frá søgum og sýnir fram lutir frá seinna heimsbardaga.

Krígssavnið við flogvøllin í Vágum er opið fyri almenninginum leygardag og sunnudag frá klokkan 14-17 fram til endan av september.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2024

Øssur Kjølbro nýggjur sóknarprestur í Norðoyggjum

Klaksvíkingurin avloysir Hanus á Gørðum. Øssur, sum hevur verið virkandi sóknarprestur og hjálparprestur ymsastaðni, verður skipaður í embætið 16. juni í Christianskirkjuni

Norðoya vestara prestagjaldi fevnir um Klaksvík, Norðoyri, Ánirnar, Haraldsund, Kunoy, Syðradal, Húsar, Mikladal, Trøllanes og Árnafjørð. Har verður Øssur Kjølbro skjótt annar presturin (Mynd: folkakirkjan.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Hanus á Gørðum varð fyrst í apríl settur í starv sum nýggjur sjúkrahús- og fongsulsprestur.

Klaksvíkingurin hevur havt sína seinastu guðstænastu í Christianskrikjuni - í øllum førum fyribils. Hanus á Gørðum røkti starvið í Norðoya vestara prestagjaldi nærum 14 ár.

Avloysari Hanusar er eisini klaksvíkingur. Heimasíðan hjá Fólkakirkjuni boðaði í vikuni frá, at Øssur Kjølbro er settur í starvið.

- Landsstýriskvinnan við mentamálum, Sirið Stenberg, hevur útnevnt Øssur Kjølbro sum sóknarprest í Norðoya vestara prestagjaldi, sum fevnir um Klaksvík, Norðoyri, Ánirnar, Haraldsund, Kunoy, Syðradal, Húsar, Mikladal, Trøllanes og Árnafjørð.

Øssur Kjølbro er útbúgvin guðfrøðingur, og hevur virkað nógv innan missiónsarbeiði - millum annað hevur hann verið í starvi hjá Krikjuligu Heimamissiónini og verið virkin í KFUM & K í Klaksvík.

Øssur byrjaði sum óløntur hjálparprestur í Eiðis prestagjaldi í februar 2018. Tey seinnu árini hevur hann verið virkandi sóknarprestur í styttri og longri tíðarskeið í fleiri prestagjøldum. Seinast var í Nes Prestagjaldi, har Øssur Kjølbro hevði sína seinastu guðstænastu sunnudagin.

Fólkakrikjan skrivar, at undir gudstænastuni í Christianskirkjuni sunnudagin 16. juni kl. 11 verður Øssur Kjølbro skipaður í embætið. Tað er dómprósturin, ið skipar prestin í embætið. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2024

Nýggjur kommunulækni í Vági

Á Heilsumiðstøðini í Vági eru báðar læknaviðtalurnar mannaðar við føstum kommunulæknum frá 1. juni

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Dávið Guðnason, kommunulækni, byrjar í føstum starvi í læknaviðtalu 2 á læknamiðstøðini í Vági.

Dávið er útbúgvin frá Odense Universiteti, og hevur síðani lært til kommunulækna í Føroyum. Dávið kennir frammanundan til Vág og Suðuroynna, tí konan er ættað úr Vági, og hann hevur fyrr røkt kommunulæknastarv í oynni.

Í læknaviðtalu 1 starvast Dorrit Bech Joensen, kommunulækni.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2024

Mentanarnáttin á Tvøroyri útsett til 5. juli

– Verkfall er, og hetta órógvar fyrireikingarnar so mikið, at vit hava gjørt av at útseta, í staðin fyri at hava eina Mentanarnátt, har fleiri tiltøk ikki lata seg gera, sigur Tvøroyrar kommuna

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Mentanarnáttin á Tvøroyri, sum skuldi vera 31. mai, er útsett til 5. juli.

Tað boðar Tvøroyrar kommuna frá í tíðindaskrivi.

– Verkfall er, og hetta órógvar fyrireikingarnar so mikið, at vit hava gjørt av at útseta, í staðin fyri at hava eina Mentanarnátt, har fleiri tiltøk ikki lata seg gera at fyriskipa, skrivar kommunan.

– Arbeitt verður nú við at fáa nýggju skránna klára til 5. juli, og tíbetur sær út til, at við vælvild frá øllum, so fara vit at hava eina frálíka mentanarnátt, enn einaferð.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2024

Franski sendiharrin hittir mentamannin og týðaran

Eilif Samuelsen fylti 90 ár undanfarna mikudag

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Franski sendiharrin í Danmark vitjaði í Føroyum herfyri, og  hesum døgum, og mánadagin nýtti hann høvið at hitta mentamannin og týðaran, Eilif Samuelsen, sum fylti 90 ár 22. mai.

Eilif Samuelsen hevur týtt stórt tal av klassikarum í heimsbókmentunum til føroyskt. Millum hesar bøkurnar eru fleiri úr franskari mentan. Trý fylgjandi ár, í 2021, 2022 og 2023 komu bindini av verkinum Essais eftir Michel de Montaigne út. Landsstýriskvinnan, Sirið Stennberg, læt Eilifi Samuelsen Heiðursgávu Landsins í 2023, ikki minst vegna hetta megnarverk. Heiðursgáva landsins verður latin teimum, ið hava virkað til frama fyri mentanarlig virði, sum hava týdning fyri føroyska mentan, list og mentanararv.

Og tað var í neyvt somu ørindum, at franski sendiharrin, Christophe Parisot, setti Eilifi Samuelsen stevnu til eitt prát um arbeiðið, og hvat tað er, sum inspirerar hann til ágrýtna týðaragerningin. Eilif greiddi frá, hvussu orðið Essais, hevði hugtikið hann frá ungum árum og ført leið hansara til Michel de Montaigne. Tað var ein áhugaverd løta saman við merkismanninum, sum hevði abbasynirnar, Høgna og Rúnar Reistrup við sær í fylgi. Við á fundinum vóru eisini, Carl Engelsen, stjóri á Franska Instituttinum í Keypmannahavn, eins og Hanna Jensen, franskur konsul í Føroyum.

Sendiharrin handaði Eilifi Samuelsen eitt takkarbræv fyri at hava gjørt eitt so týdningarmikið franskt tríbind atkomuligt á føroyskum og legði afturat orð Umberto Eco, at týðing er tungumálið í Europa. Harumframt nýtti hann høvið at ynskja Eilifi til lukku við níti ára degnum herfyri. Og Eilif handaði sendiharranum eitt signerað føroyskt eintak av triðja bindinum av Essais til minnis um góða og gevandi fundin.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2024

Ólavur Jøkladal stjóri á Listasavninum á Sandi

Hann skal samskipa virksemið á savninum

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ólavur Jøkladal er settur sum stjóri á Listasavninum á Sandi.

Ólavur er cand. mag. í tónlist og norðurlendskum máli ,og hevur drúgvar royndir innan fyrisiting.

Sum stjóri skal hann samskipa virksemið á Listasavninum, har summartónar 2024 júst er á skrá hjá savninum. Tað eru eisini aðrar framførslur og skeiðsvirksemi gjøgnum árið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2024

Beinir beinleiðis í DR í kvøld

Syngur í beinleiðis sending av Christiansborg í sambandi við at grundlógin verður 175 ár

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í ár verður danska grundlógin 175 ár, og í tí sambandi skipar Danmarks Radio fyri beinleiðis sjónvarpssending við felagssangi av Christiansborg í kvøld kl. 19 til 20 føroyska tíð.

Kendir danskir sangarar og tónleikarar fara at spæla løg, sum øll kenna og duga at syngja.

Føroyski Beinir er ein teirra, sum fer at spæla á Christiansborg leygarkvøldið. Vertir í sendingini verða Katrine Muff og Johannes Langkilde, sum síðan 2021 hava skipað fyri sendingini “Fællessang – hver for sig” á DR.  

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2024

Steintóra Erhardsdóttir í Gamla Seglhúsinum

Hon er fødd og uppvaksin í Vági, útbúgvin gudfrøðingur av lærda háskúlanum í Keypmannahavn og Yale University, og virkar sum sóknarprestur, og á Norðoyastevnu hevur hon listaframsýning í Gamla Seglhúsinum

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Á Norðoyastevnu sýnir Steintóra Erhardsdóttir (1991) fram í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík.

Hon er fødd og uppvaksin í Vági, útbúgvin gudfrøðingur av lærda háskúlanum í Keypmannahavn og Yale University, og virkar sum sóknarprestur í Havn og í Nólsoy.

Steintóra hevur altíð teknað og málað, og var hon eisini leingi í iva, um hon skuldi velja eina listarliga útbúgving á íslendska listaháskúlanum. Gudfrøðin vann, men hon er tó hildin fram við at mála.

Hon arbeiðir oftast við tekningum og prentum, herundir plakatum og linoleum. Abstraktu myndirnar hjá Steintóru eru meira kenslur og estetikkur enn nakað annað. Í konkretu myndunum dámar hon væl at blanda samfelagskritik, tabu, humor og alvor: og aloftast er jú nakað av alvor í humor, skrivar Gamla Seglhúsið í tíðindaskrivi.

Fernisering verður í morgin, sunnudagin 2. juni klokkan 15. Umframt lættari ábit fer Rani Nolsøe at syrgja fyri tónleikinum. Møguleiki verður eisini at heilsa uppá listakvinnuna.

Framsýningin hongur uppi fram til hálvan juni, og kann hon vitjast yrkadagar millum klokkan 14 og 17.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2024

Jørgin Dahl á Summar Festivalin

Oddamaðurin í Straight Ahead verður við á landsins størsta tónleikatiltaki

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Jørgin Dahl er slóðari í føroyskum rocktónleiki, og í hesum døgum er hann aktuellur við nýggjum sangum. Mong fólk hava umvegis nýggjar sjónvarpssendingar kunnað upplivað, hvussu Jørgin Dahl og Straight Ahead í sjeytiárunum slóðaðu fyri føroyskum rocktónleiki. Og 50 ár eftir fyrstu útgávuna hjá Straight Ahead hava fagnaðarkonsertir verið í Varpinum í Klaksvík.

Millum kendastu sangir hjá Straight Ahead eru “Komið øll við”, “Upp á gólv” og “Heading for Disaster”.

Í ár fyllir Summar Festivalurin 20 ár, og tí er upplagt, at Jørgin Dahl verður við á festivalinum í heimstaðnum Klaksvík.

Jørgin Dahl verður partur av serligari 20 ára jubileumskonsert hjá Summar Festivalinum, sum verður á Vágsbø. Eisini fara aðrir kendir tónleikarar at luttaka.
Summar Festivalurin verður hildin dagarnar 8. til 10. august.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. mai 2024

Nýggj sendirøð úrvald til týska filmsstevnu

Ein flmsverkætlan, sum Gró Studios hevur í stoypiskeiðini í hesum døgum, er nú úrvald til framløgu á stórari týskari filmsstevnu

Torfinnur Jákupsson til høgru (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein av fleiri spennandi filmsverkætlanum, sum føroyska framleiðslufelagið Gró Studios hevur í stoypiskeiðini í hesum døgum, er nú úrvald til framløgu á stórari týskari filmsstevnu.

Upphavsmaður og høvundur handan røðina er Torfinnur Jákupsson, sum eisini skrivaði fyrstu føroysku sendirøðina TROM og nú hevur fleiri verkætlanir um hendi, ið spretta úr bæði føroyskum jørðildi eins og fevna víða út um landoddarnar.

Nýggja røðin fellur innan krimi og thriller sjangruna og ber verandi arbeiðsheitið EVA. Enn kunnu fleiri upplýsingar ikki avdúkast, men fylgir søgan í stuttum einum føroyskum granskara, ið verður drigin inn í eina deyðiliga altjóða samansvørjing.

Røðin, ið er ætlað sum ein altjóða samframleiðsla, er ein av færri enn 20 sendirøðum, sum eru úrvaldar til sonevnda Writers’ Vision Pitch framløgu undir sambindingarátakinum Story Exchange á týsku filmsstevnuni Seriencamp.

Talan er um ein marknað fyri verkætlanir á menningarstigi, ið veitir rithøvundum og framleiðarum av ‘hágóðsku drama’ eitt serstakt høvi at leggja síni hugskot fram fyri sendistøðum, íleggjarum, framleiðarum, vinnuserfrøðingum og øðrum avgerandi stovnum til tess at finna møguligar samstarvsfelagar. Millum tey luttakandi teljast eitt nú umboð fyri Netflix, The Walt Disney Company, Sky, Amazon, ZDF og Arte.

Seriencamp verður hildin 5. til 7. juni og er størsta stevnan av sínum slagi í Týsklandi, ið burturav setur fokus á sendirøðir.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. mai 2024

Nýggj frímerki frá Posta

Nýggju frímerkjaútgávurnar mynda eitt nú føroyskar LP-plátur, lívrunna list, Fossá og undirsjóvarmyndir

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í vikuni gav Posta út nýggj frímerki.

Nýggju frímerkjaútgávurnar fevna víða og mynda eitt nú føroyskar LP-plátur, lívrunna list, Fossá og undirsjóvarmyndir, skrivar Posta í tíðindaskrivi.

Føroyskar LP-plátur
Frímerkið myndar plátuhúsar, ið umboða bróðurpartin av tí tónleiki, ið var frammi, tá LP-pláturnar høvdu sína stórleikatíð í Føroyum. Hetta var frá seinnu helvt av sekstiárunum og fram til byrjanina av nítiárunum. Her er andaligur tónleikur, fólka-, vísu- og spælimanstónleikur, jazztónleikur, barnatónleikur og rokktónleikur.

Tónleikur til gaman og álvara. Útgávan er sett upp í samstarvi við John Dam.

Lívið undir vatnskorpuni
Undir vatnskorpuni er so sera vakurt. Onkrastaðni ýður tað av lívi av alskyns slagi, og aðrastaðni sæst taraskógurin danda í aldustevi. Harald Bjørgvin hevur tikið vøkru myndirnar, sum mynda Europa-frímerkini í ár.

Fyrra frímerkið myndar eina bertáknu, ið skríður ímóti myndatólinum, og tað seinna myndar fjøruna í Akkersvík. Hendan myndin er heilt serlig, soleiðis at ovara helvt er vísir tað, sum er omanfyri vatnskorpuna, meðan niðara helvt vísir tað, sum er undir vatnskorpuni.

Lívrunnin list II
Súsan í Jákupsstovu hevur verið slóðari í rákinum, sum nú er, tá tosað verður um stuttflutt, at minka um rusk og at brúka okkara heimliga tilfeingi.

Listaverkið á fyrra frímerkinum, “Kavalandslag”, hevur ullinta bakgrund, sum er vovin úr føroyskum tógvi og hevur áseymaðar og broderaðar staklutir. Tilfarið er skræða, vomb, heimagjørt pappír og silki. Verkið “Steinar” á seinna frímerkinum er skulpturur, tveir steinar. Tilfarið er ull, tøvd og formað til steinar, og fyllan er broddur. Originalt verk, og einki umboðar okkara land so væl sum ein steinur.

Fossá
Størstur og glæsiligastur av øllum føroysku fossunum er Fossá, sum liggur sunnanfyri Haldarsvík. Tá turt er í veðrinum er fossurin sjáldan meira enn ein til tveir metrar breiður. Men í regni kemur hann veruliga til sín rætt og er yvir 30 metrar breiður um ovasta tvídeilda fallið. Svarta basaltgrundin økir um dramatiska máttin í hvíta skúminum. Mynd: Marylee Burman.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. mai 2024

SaxaVord Space Center klárt at senda rakettir út

Í vikuni varð rúmdarstøðin alment latin upp

Snórurin inn til SaxaVord Space Center verður kliptur (Mynd: SaxaVord Space Center)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mikudagin var eitt lítið hátíðarhald á Lamba Ness norðarlaga í Hetlandi, tá fyrsta rakettútskjótingarstøðin í Evropa, SaxaVord Space Center, alment lat upp.

Støðin er nú til reiðar at standa fyri fyrstu rakettútskjótingini úr Evropa, sum væntandi fer fram í august. Tað verður týska rúmdarfelagið Rocket Factory Augsburg, FPA, sum kemur at standa fyri rakettútskjótingini.

Eftir ætlan verða tvær rakettútskjótingar av støðini norðast í Hetlandi í ár, upplýsir Frank Strang, stjóri í SaxaVord Space Center fyri ShetNews.

Tey, sum kliptu snórin inn til SaxaVord Space Center vóru tvey rúmdaráhugað børn, 10 ára gamla Grace Wood og 7 ára gamli Harry Brazier, saman við Mike Mongo, ið er tann, sum stendur fyri at skipa fyri frálæru fyri børn á rúmdarstøðini.

Til staðar var eisini stjórin og stigtakarin Frank Strang. Ætlanin var, at bretski ráðharrin í rúmdarmálum, Andrew Griffith, skuldi vera við til hátíðarhaldið, men hetta gjørdist av ongum í sambandi við at Rishi Sunak, forsætisráðharri, óvæntað skrivaði út nýval í farnu viku.

Men áðrenn hann skrivaði út nýval, og harvið frysti allar politiskar ætlanir í Bretlandi fyribils, náddi bretska stjórnin at seta av 10 milliónir pund at seta í rakettstøðina í Hetlandi. Almenni stuðulin kemur sum eitt lán, men verður við tíðini gjørt um til at gerast ein ognarpartur á fýra prosent í rúmdarhavnini, skrivar ShetNews.

Sambært Frank Strang fall stuðulin frá stjórnini upp á pláss fáar minuttir innan, at Sunak skrivaði út nýval.

Rúmdarbúskapurin er ein hitt skjótast vaksandi virksemisøkið í heiminum í løtuni. Sambært Frank Strang so er rúmsarvirksemið nú vorðin ein drívmegi í bretska og skotska búskapinum, eins og oljan og gassið og virksemið við varðandi orku er. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2024

Skotska stjórnin ynskir tunlar í oyggjunum

Nýggi leiðarin í Skotlandi, John Swinney sigur, at skotska stjórnin er sera vælviljað fyri tunlum í skotsku oyggjunum

Rúmdarstøð í Hetlandi skundar undir tunnlar millum oyggjarnar. Skotar ovfarnir av útbyggingini av infrakervinum í Føroyum og brúka tað sum fyrimynd fyri at avloysa ferjusambond í oyggjunum

SkrivaÐ:

Jan Müller

Hetta segði hann ávegis til Hetlands í vikuni, men varð noyddur at setast aftur vegna mjørka.

Hann sigur seg vilja taka málið upp við stjórnina og annars lokalu leiðslunar í oyggjunum, eitt nú Hetlandi. Hetta skrivar Shetland News.

Upp á fyrispurning um hann eisini er hugaður at tosa um undirsjóvartunlar í Hetlandi, eitt mál, sum hevur verið nógv frammi í kjalarvørrinum á tunnilsgerð í Føroyum seinastu árini, sigur John Swinney, at hann og stjórnin eru sera hugað fyri at hava samrøður við Shetland Islands Council, til tess at koma víðari við nøkrum av uppskotunum um at binda oyggjarnar saman við undirsjóvartunlum, um lokalu myndugleikarnir ynskja hetta.  

John Swinney, nýggi fyrsti-ráðharrin í Skotlandi, sum sær stórar møguleikar fyri vinnumenning í Hetlandi, um fast samband verður veruleiki. 

Ætlanin við vitjanini í Hetlandi, sum varð avlýst vegna veður, varð m.a. at hitta leiðaran í Hetlandi, Emma Macdonald. Skotski leiðarin sigur seg raðfesta arbeiðið at knýta tættari bond millum skotska meginlandið og oyggjabólkarnar.

Nýggja stjórnin í Skotlandi er fyri at skifta út ferjusambandið við undirsjóvartunnlar og brúka royndir úr Føroyum. Her vísir hann til ætlanir at fáa tunlar at avloysa ferjur til oyggjar sum Yell, Unst og Whalsay. og í hesum sambandi hava umboð fyri myndugleikar í Skotlandi og Hetlandi vitjað í Føroyum fleiri ferðir. Enn er so eftir at greina fíggjarliga spurningin.

Ein nýggj vinna á oynni Unst í Hetlandi er viðvirkandi til at skunda um kjakið um fast samband, nevniliga “SaxaVord Spaceport”, sum skal hýsa framtíðar útskjótingum av rúmdarrakettum. Eitt fast samband til meginøkið kann fáa sera stóran týdning fyri hesa komandi vinnuna eisini.

Herfyri játtaði bretska stjórnin at stuðla rúmdarútskjótingarstøðini í Hetlandi nærum 100 milliónum krónum í stuðuli.

Nýggi skotski leiðarin sær stórar møguleikar í hesi nýggju vinnuni í Hetlandi sum ein týðandi part av menningini í oyggjabólkinum.

Skotskir politikarar hava v vitjað í Føroyum fyri at kunna seg við infrakervið her, m.a. framstandandi Angus MacNeil frá SNP flokkinum úr Hebridunum (Mynd: Jan Müller)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. mai 2024

Donald Trump dømdur sekur í øllum ákærum 

Eitt nevningating í New York dømdi hóskvøldið fyrrverandi amerikanska forsetan Donald Trump sekan í 34 ákærum at hava framt brotsverk í sambandi við forsetavalið í 2016

 

SkrivaÐ:

Jan Müller

Hetta hendir eftir eina drúgva rættarviðgerð, har almenni ákærin hevur ákært fyrrverandi forsetan fyri at hava brotið lógina í eini roynd at krógva og lúgva um brúk av pengum í sambandi við forsetavalstríðið í 2016.  

Talan er um ein tann mest søguliga dómin í amerikanskari søgu, tí hetta er fyrstu ferð, at ein fyrrverandi forseti verður dømdur fyri at hava framt brot á lógina. 

Donald Trump hevur longu kallað dómin fyri eina roynd at spenna bein fyri sær í stríðnum at gerast forseti aftur og skuldsetur verandi forseta Joe Biden at standa aftanfyri. 

Roknast kann nú við, at Trump fer at fara víðari til hægri rætt við dóminum. 

Enn veit eingin, hvørja avleiðinga dómurin fer at fáa fyri Trump. Fleiri greinarar siga, at sjálvt um Trump fær fongsulsdóm, so kann hann kortini stilla upp til komandi forsetaval. 

Amerikanski forsetin hevur longu úttalað seg um avgerðina hjá nevningatinginum og sigur, at eingin er omanfyri lógina. 

Enn er ógreitt, hvønn dóm Donald Trump fer at fáa. Talan kann vera bæði um eina minni revsing men eisini eina fongsulsrevsing. Í hvørgum føri fer hetta at forða honum í at stilla upp til komandi val. Spurningurin er so um, hvat veljararnir fara at siga til hesa avgerðina. 

Dómur fellur í málinum 11. juli, men uttan iva fer Donald Trump at appelera dómin til hægri rætt og í síðsta enda til Hægsta Rætt. Hetta kann taka mánaðir ella ár. 

Keldur: CNN, BBC, DR, NRK, The New York Times, Washington Post, MSNBC

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. mai 2024

Stjørnufrøðingar funnið nýggja gongustjørnu, ið líkist okkara

Gongustjørnan, ið hevur fingið navnið Gliese 12 b er "bert" 40 ljósár frá okkum, sigur Nasa

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Stjørnufrøðingar hava funnið eina nýggja gongustjørnu, sum líkist okkara Jørð, og hetta kann vera avgerandi fyri framtíðar rúmdargransking, boðar amerikanska rúmdarfyrisitingin Nasa frá í tíðindaskrivi.

Gongustjørnan hevur fingið navnið Gliese 12 b, og hon er nærmasta gongustjørna, sum hevur áleið somu stødd og temprað veðurlag, sum Jørðin.

Gliese 12 b er 40 ljósár frá okkum - tað svarar til 380 billiónir kilometrar. Til samanberingar eru 380.000 kilometrar millum Jørðina og Mánan, og tá Mars er tættast við okkum, er fjarstøðan 55 milliónir kilometrar, meðan hon er 400 milliónir kilometrar, tá Mars og Jørðin eru longst frá hvørjumøðrum.

Tað er ikki óvanligt, at stjørnufrøðingar finna nýggjar gongustjørnur, sum líkast okkara. Tað er komið fyri fleiri ferðir seinastu árini. Tað, sum er serligt hesaferð er fjarstøðan millum Gliese 12 b og Jørðina, sum sambært Nasa "bert" er 40 ljósár. Í 2017 varð ein onnur jørðlíknandi gongustjørna funnin, men hon var 101 ljósár frá okkum - svarandi til 960 billiónir kilometrar, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. mai 2024