Fólkaflokkurin tekur atkvøður frá Tjóðveldi

Sambært seinastu veljarakanning er Tjóðveldi í somu veljarakreppu sum miðskeiðis í nítiárunum, áðrenn Høgni Hoydal tók yvir sum formaður

Høgni Hoydal, floksformaður (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Ein tann mest óvæntaða ábendingin, sum var at síggja í veljarakanningini, sum varð løgd fram í BlaðnumVikuskifti leygardagin, er ikki bara framgongdin hjá Fólkaflokkinum, men í størri mun, kanska, afturgongdin hjá Tjóðveldi.

Tjóðveldi fær nú undirtøku frá 13 prosentum av veljarunum, sum gevur fýra fólk á ting. Hetta er eins vánaligt, sum tá flokkurin var í størstu kreppu í nítiárunum. Til løgtingsvalini í 1990 og 1994 hevði flokkurin eisini undirtøku frá undir 15 prosentum, sum gav fýra fólk á ting. Á eftirfylgjandi løgtingsvali – í 1998 – stillaði núverandi formaðurin, Høgni Hoydal, upp, og flokkurin fekk besta úrslit síðan 1958 og tvífaldaði tingfólkatalið.

Nú 26 ár seinni, liggur flokkurin á sama støði, sum tá formaðurin tók avgerð um at fara upp í politikk.

Búnaðarfólk venda flokkinum bakið

Vit hava kagað eitt sindur niður í tølini frá spyr.fo og kunnu staðfesta, at Tjóðveldi missir atkvøðurnar til Fólkaflokkin.

Fleiri persónar hava gjørt okkum varugar við, síðan veljarakanningin varð almannakunngjørd, at frágreiðingin til afturgongdina hjá Tjóðveldi skal finnast lógini um burðardygga ferðavinnu, sum samgongan samtykti saman við parti av Sambandsflokkinum hóast ógvuslig mótmæli frá búnaðar og óðalsfólkum.

Tað eru hesi fólk, sum nú hava vent Tjóðveldi bakið, og helst eru farin yvir í Fólkaflokkin, verður sagt.

Varðveitir 69 prossent av veljarunum

Matrisan yvir flytingar í seinastu veljarakanning vísir, at av teimum, sum valdu Tjóðveldi á seinasta løgtingsvali, so eru tað 69 prosent, sum siga seg aftur fara at velja Tjóðveldið. Hetta er ikki so øðrvísi enn kanningarnar frammanundan.

Men tað, sum er øðrvísi er, at av tjóðveldisveljarunum frá seinast, eru tað 11 prosent, sum nú velja Fólkaflokkin og 10 prosent sum siga seg ikki vita hvat tey fara at velja.

Á teimum báðum undanfarnu kanningunum eru hesi tølini ávikavist 6 og 9 prossent í mai og 7 og 10 prosent í februar.

Javnaðarflokkurin stendur eisini til afturgongd í mun til seinasta løgtingsval, og hyggja vit at flytingunum, so síggja vit, at einans 58 prosent av teimum, sum valdu Javnaðarflokkin á løgtingsvalinum, siga seg velja flokkin aftur um val var nú.

7 prosent velja ístaðin Fólkaflokkin og onnur 7 prosent Sambandsflokkin, meðan tað eru heili 21 prossent av javnaðarveljarunum, meira enn 5. hvør, sum sigur seg ikki vita, hvar krossurin skal setast nú.

Javnaðarflokkurin stendur til at eiga størsta missin av veljarum í teimum seinastu trimum kanningunum. Tað var í kanningini í februar mánaði, tá flokkurin hevði eina rættiliga stóra afturgongd í mun til kanningina frammanundan. Tá misti flokkurin heili 17 prosent yvir til Sambandsflokkurin, sum til hesa kanningina stóð til eina framgongd, og gjørdist størsti flokkur.

Aftur til nýggjastu kanningina. Sambandsflokkurin varðveitir tríggjar fjórðingar – 75 prosent – av sínum veljarum. 7 prosent fara til Fólkaflokkin, og 8 prosent vita ikki.

Hjá Fólkaflokkurin, sum stendur til stóra framgongd, eru tað 80 prosent av veljarunum seinast, sum aftur velja flokkin nú, men 7 prosent siga seg tó fara yvir til Javnaðarflokkin, so millum teir báðar flokkarnar tykjast atkvøðurnar at vera ‘clearaðar’.

Vit fara ikki at kava niður í flytingarnar hjá teimum smáu flokkunum, tí her eru tølini smærri og óvissan so mikið størri. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2024

GroAqua er ársins virki 2024

Framfýsni og dugnasemi, sum fyritøkan hevur víst í verki saman við einum vilja til vøkstur bæði heima í Føroyum og uttan fyri landoddarnar, er millum annað orsøkin

(Mynd: Industry.fo)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Á ársins Vinnudegi, sum varð hildin í Norðurlandahúsinum í gjár, varð GroAqua kosið sum Ársins Virki 2024.

Føroysk veitaravinna hevur gott orð á sær. Bæði her heima – men sanniliga eisini úti í heimi. Sjógvurin og havið hevur ofta verið grundarlagið undir vøkstrinum.

Men hví er okkara umdømi so gott?

Tað er tí, at føroyingar eru dugnaligir at loysa tær uppgávur, teimum verður latið upp í hendur. Hugburðurin er eisini tann rætti. Vit vilja. Stinga trupulleikar ella avbjóðingar seg upp – so er hugburðurin, at vit skulu royna at loysa tað herheima. Er tørvur á at avgreiða eina uppgávu her og nú, so ber ikki til at seta seg aftur á at bíða eftir serútgerð ella servitan, sum einans finnast í øðrum pørtum av heiminum. Í Føroyum mugu vit kýta okkum fyri at loysa átrokandi avbjóðingar. Og hetta sæst aftur. Nógvar føroyskar fyritøkur hava vitan og førleikar á nógvum ymiskum økjum – ofta eisini langt uttan fyri kjarnuvirksemið hjá fyritøkuni.

Ein styrki hjá føroyskum fyritøkum er, at tær eru fleksiblar og smidligar. At vera fleksibul og smidlig hevur altíð verið avgerandi í einum lítlum samfelagi, har starvsfólkini ofta mugu hava ymiskar førleikar og vera før fyri at taka sær av ymiskum uppgávum. Av somu orsøk eru nógvar fyritøkur í Føroyum vaksnar og mentar til at loysa alskyns aðrar uppgávur, enn tær upprunaliga høvdu. Uppgávur, sum als ikki vóru upprunaliga kjanuvirksemið hjá fyritøkuni.

Men soleiðis er ikki hjá Ársins Virki 2024. Og tó. Fyritøkan byrjaði sítt virksemi fyri góðari hálvari øld síðani, og bjóðaði seg fram at loysa ymiskar uppgávur. Í mong ár var felagið ein siðbundin lokalfyritøka, sum við árunum mentist til eina føroyska multi fyritøku, sum við sera breiðari og fjølbroyttari vitan bjóðaði seg fram at loysa fjølbroyttar uppgávur.

Men so hendi nakað. Nú skuldi vøksturin tryggjast við einari nýggjari kós. Heldur enn at vaksa um sín serkunnleika á nógvum økjum, valdi fyritøkan í 2018 at seta eina nýggja og meira fokuseraða kós. Og skuldi virksemi vaksa, so skuldi tað einans gerast innan fyri nýggja fokusøkið. Sostatt fór fyritøkan frá at at veita alla hugsandi tænastur innan serliga elektronikk, til veruliga at hugsavna seg um eitt kjarnuøki, nevniliga at veita, menna og framleiða tøkniliga útgerð og loysnir til alivinnuna.

Hóast fyrsta tíðin var avbjóðandi, eftir at felagið flutti seg frá siðbundnu uppgávunum, sum í høvuðsheitum vóru el-uppgávur, til einans at hugsavna seg um tøkniligu uppgávurnar innan alivinnuna, ber til at staðfesta, at nýggja kósin var røtt, og nýggja fokusið gott.

Úrslitini eru vorðin støðugt betri seinastu seks árini, og hóast fyritøkan framvegis er væl gróðursett í nærumhvørvinum, og hóast føroysku kundarnir framvegis eru av stórum týdningi, er ongin ivi um, at fyritøkan hevur ment seg nógv, og er vaksin langt út um føroysku landoddarnir. Fyritøkan hevur í dag deildir og dótturfeløg í Danmark, Noregi, Skotlandi og Polandi. Í dag arbeiða áleið 100 fólk í fyritøkuni, harav næstan helvtin í Føroyum.

Eisini kundarnir uttanlands hava tikið tøknina frá felagnum til sín. Sølan til útlendskar kundar er vaksin støðugt seinastu árini, og í 2023 vóru heili 76 prosent av søluni uttan fyri Føroyar.

Ársins virki 2024 er eisini tilvitað um sína ávirkan á umhvørvið. Felagið var partur av felags átakinum Burðardygt Vinnulív, og hevur sett greið mál fyri at minka útlátið og økt fokus er á burðardygga menning. Hartil hevur felagið serliga lagt seg eftir at loysnirnar, ið felagið veitir sínum kundum eru burðardyggar og á tann hátt eisini stuðlar vinnuni at røkka burðardyggum málum.

Í dag veitir fyritøkan hátøkniligar vørur til alivinnuna, ið serliga eru framleiddar til harðbalin viðurskifti, eitt nú fóðurflakar, fóðurskipanir, KT skipanir, undirvatns kamera, undirvatns ljós, sensorar og kaðlar.

Dómsnevndin hevur í grundgevingini fyri at velja júst hesa fyritøkuna til Ársins Virki 2024 lagt dent á stóra framfýsni og dugnasemi, sum fyritøkan hevur víst í verki saman við einum vilja til vøkstur bæði heima í Føroyum og uttanfyri landoddarnar. Harumframt hevur dómsnevndin eisini lagt dent á, at fyritøkan seinastu árini hevur havt støðug fíggjarlig úrslit, sum í høvuðsheitum eru vorðin betri ár fyri ár.

Við støði í hesum hevur ein samd dómsnevnd valt GroAqua sum Ársins Virki 2024.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2024

Spírar og Sporar gjørdist ársins Vinnuátak 2024

Á ársins Vinnudegi, sum var hildin í Norðurlandahúsinum í gjár, varð ársins Vinnuátak kosið. Ein samd dómsnevnd hevur í ár valt at geva heiðurin til Spírar og Sporar

(Mynd: Spírar & Sporar)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein samd dómsnevnd valdi fyri løtu síðan at geva Spírar og Sporar heiðurin sum Ársins Átak 2024.

Tað varð gjørt á Vinnudegnum, sum varð hildin í Norðurlandahúsinum í gjár.

- Ársins átak 2024 er seinastu tvey árini við hjálp av aldargamla framleiðsluháttinum væturøkt, eisini kent sum hydroponics, farið undir at framleiða alskyns sløg av grønmeti og kryddurtum so sum salat av ymsikum slag, batavia salat, dild, rosemarin, timian og persillu. Í Føroyum – heilt uttan eiturevnir. Hartil verður virksemið víðkað, og í komandi ári verður fari undir at framleiða millum annað soppar.

- Við nógvari menning og nútímans tøkni, er væturøkt vorðin ein alsamt veksandi og týðandi partur av matvøruframleiðsluni kring heimin – og nú eisini í Føroyum! Væturøkt er ein háttur at dyrka plantur uttan mold, og hátturin brúkar umleið 80-90 prosent minni vatn enn siðbundin landbúnaðarframleiðsla við mold. Hartil ger hydroponics tað møguligt at dyrka nógv meira og skjótari grøði á einum lítlum øki samanborið við vanligan landbúnað.

- Og møguleikarnir eru nógvir, um vindur veruliga kemur í seglini. Á hendan hátt ber til at dyrka alskyns blómur, ber og røtur uttan í mun til veður og vind, sum vit jú í Føroyum jú altíð mugu hava atlit til. Dreymurin aftanfyri átakið er, at alt salat og annað viðbrekið grønmeti sum tørvur er á í Føroyum, skal verða framleitt í Føroyum - heilt uttan eiturevni, sigur dómsnevndin.

(Mynd: Spírar & Sporar)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2024

Føroyingar ynskja Kamalu til forseta

Undirtøkan fyri Harris er stór í Føroyum - men ikki millum tey, ið velja Fólkaflokkin og Miðflokkin

Forsetavalevnini heilsast undir sjónvarpaða orðaskiftinum í farnu viku (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

60 prosent av Føroya fólki høvdu sett kross við demokratiska forsetavalevnið, Kamelu Harris, um tey høvdu havt møguleika at atkvøða til amerikanska forsetavalið 5. november.

Republikanska forsetavalevnið, fyrrverandi forsetin, Donald Trump, fær undirtøku frá 19 prosentum av føroysku veljarunum.

Hetta vísir veljarakanningin, sum Spyr.fo gjørdi fyri BlaðiðVikuskifti í síðstu viku. 500 veljarar fingu spurningin seinasta mikukvøld, tað var dagin eftir, at Trump og Harris møttust í nógv umrøddum sjónvarpskjaki – møguliga tað einasta, sum verður teirra millum undir hesum forsetavalstríðnum.

21 prosent av teimum spurdu hava onga meining um amerikanska forsetavalið, og hava tí ikki svarað spurninginum.

Undirtøkan fyri Trump størri nú enn í 2020

Fyri fýra árum, tá Donald Trump og Joe Biden vóru í stríði um at gerast amerikanskur forseti, settu vit eisini sama spurning.

Úrslitið var kunngjørt í allarfyrstu útgávuni av BlaðnumVikuskifti, sum kom út leygardagin 17. oktober 2020. Spurningarnir vórðu settir tríggjar vikur undan sjálvum forsetavalinum, sum tá var 3. november.

Tá var úrslitið, at 50,3 prosent høvdu valt Joe Biden, 17,5 prosent høvdu sett krossin við Donald Trump, og heili 32,2 prosent vistu ikki ella høvdu onga meining um amerikanska forssetavalið.

Í ár hava vit sett føroysku veljarunum spurningin sjey vikur undan forsetavalinum. Úrslitið vísir, at demokratiska forsetavalevnið hevur væl størri undirtøku hesaferð, meðan Donald Trump hevur eitt sindur størri undirtøku enn fyri fýra árum síðani, meðan tað eru nógv færri, sum ivast hesaferð.

Miðflokka- og fólkafloksveljarar ynskja Trump

Nýggjasta kanningin hjá Spyr.fo vísir, at Donald Trump hevur størst undirtøku millum tey, ið velja Miðflokkin. Heili 65 prosent av miðflokkaveljarin høvdu valt Donald Trump. Her skal sigast, at tølini, serliga hjá teimum smáu flokkunum, skulu takast við størsta fyrivarni, tí her er óvissan rættiliga høg.

Eisini millum fólkafloksveljarar eru fleiri Trump-stuðlar enn Harris-stuðlar. Veljararnir í hinum flokkunum hella til Kamelu Harris. Størstu undirtøkuna síggja vit millum veljararnar hjá núverandi samgonguflokkunum, sum samstundis eisini eru tey, har Trump fær allar minstu undirtøku.

Sostatt eru tað 87 prosent av veljarunum hjá núverandi samgonguni, sum høvdu valt Kamelu Harris og 5 prosent Trump. Meðan býtið millum núverandi andstøðuveljararnar er 40 prosent til Harris og 32 prosent Trump.

Kanningin vísir eisini, at Kamala Harris er betri umtókt millum veljararnar í Havn enn úti á bygd, og øvugt viðvíkjandi Trump, at menn í nógv størri mun enn kvinnur dáma Donald Trump, og at Trump er munandi meira vældámdur millum teir yngru veljararnar (18-44 ár) enn millum teir eldru veljararnar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2024

Halda fast um at skerja ríkisveitingina

Búskaparvøksturin verður mettur at vera 3,3 prosent, og tað er langt frá einum negativum búskaparvøkstri. Tí er ikki grundarlag fyri at endurskoða ætlanina, sigur løgmaður

Aksel V. Johannesen, løgmaður (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Grundarlag er ikki fyri at endurskoða ætlanina um at skerja ríkisveitingina við 25 milliónum árliga.

Tað staðfestir Aksel V. Johannesen, løgmaður, í svari uppá skrivligan fyrispurning frá Bárði á Steig Nielsen, formanni í Sambandsflokkinum.

Í samgonguskjalinum millum Javnaðarflokkurin, Tjóðveldi og Framsókn frá desember 2022, vórðu flokkarnir samdir um lagaliga lækking við 25 milliónum árliga. Fyrivarni var tó tiki við, at um búskaparliga støðan broytist, og vøksturin verður negativur, verður ætlanin endurskoða.

- Tað er rætt, sum spyrjarin nevnir, at Búskaparráðið í síni seinastu frágreiðing væntar eina minking av búskaparvøkstrinum í 2025, so tey vænta ein vøkstur á 3,3 prosent. Men talan er ikki um negativan búskaparvøkstur, sigur løgmaður.

- Neyðugt er at taka ávís fyrivarni fyri metingarnar, tí stór óvissa er um metingarnar um búskapargongdina fram í tíð. Til dømis metti Búskaparráðið í sínari várfrágreiðing fyrr í ár, at vøksturin bert fór at verða 2,8 prosent í 2025. Tískil hevur Búskaparráðið hækkað metingina í seinastu frágreiðing við einum hálvum prosentstigi. 

- Við einum mettum búskaparvøkstri á 3,3 prosent, sum liggur langt frá einum negativum búskaparvøkstri, er ikki grundarlag fyri at endurskoða ætlanina um at skerja ríkisveitingina, men um støðan broytist og búskaparvøksturin verður negativur, verður ætlanin um ríkisveitingina endurskoðað, skrivar Aksel V. Johannesen, løgmaður.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2024

Kaj Leo í farloyvi fram til desember

Sambandsflokkurin boðar frá, at Jaspur Langgaard hevur tikið sæti á tingi fyri Kaj Leo Holm Johannesen

Kaj Leo Holm Johannesen, tingmaður fyri Sambandsflokkin (Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Jespur Langgaard hevur nú tikið sæti á Løgtingi fyri Kaj Leo Holm Johannesen í Sambandsflokkinum.

Kaj Leo Holm Johannesen hevur biðið um farloyvi frá 16. september til 15. desember, boðar Sambandsflokkurin frá.

Tingmaðurin hevur autoimmunu sjúkuna CIDP, sum ger, at hann hevur trupult við at ganga, og orsøkin til, at hann nú hevur biðið um farloyvi úr Løgtinginum er, at hann skal til viðgerð og uppafturvenjing í Danmark, sigur hann við in.fo.

Jaspur Langgaard hevur tikið sæti á tingi fyri Kaj Leo Holm Johannesen. Á seinasta løgtingsvali gjørdist Jaspur Langgaard nummar átta á listanum hjá Sambandsflokkinum við 256 persónligum atkvøðum (Savnsmynd)

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2024

Merkið í húnar hátt í Washington D.C.

Merkið varð í vikuni vundið í húnar hátt uttan fyri House of Sweden, har Sendistova Føroya húsast saman við øðrum sendistovum

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Sendistova Føroya í Washington D.C. er latin upp og farin undir sítt virkisemi, og Merkið varð mánadagin vundið í húnar hátt uttan fyri House of Sweden, har Sendistova Føroya húsast saman við øðrum sendistovum.

- Samstarvið við USA hevur høga ragfesting fyri landsstýrið, og stovnsetanin av Sendistovu Føroya í Washington D.C. endurspeglar greiða ynskið at styrkja bondini landanna millum enn meir, sigur landsstýrismaðurin í uttanríkis- og vinnumálum, Høgni Hoydal.

Bjørn Kunoy er sendimaður Føroya til Washington.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2024

Williams slips sveimandi í vektloysi

Verður handað familjuni hjá William Heinesen aftur týsdagin

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í sambandi við, at Andreas Mogensen, danski astronauturin vitjar í Føroyum í komandi viku, hevur hann tveir serligar gripir við sær, sum hann hevði við sær á drúgvu ferðini úti á altjóða rúmdarstøðini.

Á einum tiltaki, sum verður í Glasi týsdagin fer Andras Mogensen at handa Tjóðsavninum Merkið, sum hann hevði við sær, og sum kundi síggjast í bakgrundini, tá Andreas tosaði við jørðina umvegis videouppkall.

Seinni tann dagin fer hann á vitjan í Williamshúsi undir Varða í Havn, har hann fer at handa abbadóttir Williams, Elisu Heinesen, serliga slipsið hjá mæta skaldinum, sum Andreas hevði við sær á ferðini. Tað var Marjun Horsdal, sum í síni tíð virkaði slipsið hjá Williami Heinesen.

Á myndunum sæst serliga slipsið hjá Williami sveimandi í vektloysi umborð á rumdarstøðini við bláu jørðini í bakgrundini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2024

Evnisdagur um møguleikar í rúmdini

Andreas Mogensen, rúmdarmaður, verður høvuðsrøðari á spennadi tiltaki á Føroya Tele mánadagin

Andreas Mogensen (Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mánadagin 23. september verður skipað fyri einum serligum tiltaki um rúmdina og framtíðar møguleikar í rúmdini.

Tað er Føroya Tele, sum skipar fyri almenna tiltakinum, har møguleiki verður at hoyra hvussu Føroyar kunnu gagnnýta rúmdina, tá tað ræður um innovasjón, framburð og fylgisveinagrundaðar tænastur framtíðini.

Teir, ið fara at halda fyrilestrar eru Andreas Mogensen ESA-astronautur, Per Lundahl, høvuðsráðgevi á DTU Space og føroyingurin David Arge Klevang, lektari á DTU Space.

Tiltakið byrjar klokkan 14 henda dagin við at Kristian R. Davidsen, samtaksstjóri á Føroya Tele bjóðar vælkomin.

Eftir tað fer Per Lundahl Thomsen at halda fyrilestur við heitinum ‘Fylgisveinar og infraskipan í rúmdini. Hann fer at tosa um avgerandi týdningin, sum fylgisveinar og fylgisveinadátur hava bæði í nútíðarsamfelagnum og í framtíðini.

Næsti fyrilesturin eitur ‘Leikluturin hjá fylgisveinum í Norðuratlantshavinum og Arktis’, og tað verður við føroyinginum David Arge Klevang. Hann tosar um týdningin, sum rúmdin kann hava fyri infraskipan, samskifti og vinnumøguleikar í Føroyum og Arktis, og hvussu hetta kann verða til fyrimunar fyri samfelag, vinnulív og stovnar.

David Arge Klevang (Savnsmynd)

Eftir ein støðg kemur túrurin til rúmdarmannin Andreas Mogensen. Hann fer at greiða frá royndum, rúmdarferðum og seinastu Huginn-ferðini, sum vardi í seks mánaðir. Hann fer eisini at tosa um tøkni og infraskipan, sum gera tað møguligt at gagnnýta rúmdina til frama fyri innovatión og burðardyggari menning. 

Tiltakið er alment og ókeypis. Men tað er avmarkað hvussu nógv kunnu vera við, og tí er neyðugt við tilmelding.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2024

Sama skattaprosent í Havn næsta ár

Skattaprosentið í Tórshavnar kommunu er 19 prosent og barnafrádrátturin níggjutúsund krónur

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Fíggjarætlanin hjá Tórshavnar kommunu fyri 2025 varð løgd fram á býráðsfundi hóskvøldið. Samanumtikið er fíggjarstøðan hjá kommununi góð.

Sambært kommunustýrislógini skal uppskot um fíggjarætlan leggjast fyri býráð í seinasta lagi 1. oktober. Uppskot til fíggjarætlan skulu hava tvær viðgerðir við í minsta lagi 14 daga millumbili. Fíggjarætlanin skal verða endaliga samtykt í seinasta lagi 1. desember.

Skattaprosentið í Tórshavnar kommunu og barnafrádrátturin komandi ár verða tað sama sum í ár. Skattaprosentið er 19 prosent og barnafrádrátturin 9.000 krónur. 241 milliónir krónur eru til íløgur í 2025.

Fólkatalið í Tórshavnar kommunu er vaksið við 11 prosentum árini 2017 til 2023. Til samanberingar vaks fólkatalið í Føroyum við níggju prosentum sama tíðarskeið. Hetta merkir sjálvandi, at kommunan fær fleiri inntøkur, men tað merkir eisini, at kommunan fær fleiri skyldur og útreiðslur til vælferðartænastur.

Fleiri nýggir sáttmálar eru gjørdir á arbeiðsmarknaðinum. Harumframt hevur landsstýrið givið ávísum starvsfólkabólkum lønarlyft. Tað hevur ávirkan á fíggjarligu viðurskiftini hjá kommununi.

So hóast skattainntøkurnar veksa, so veksa rakstrarútreiðslurnar eisini orsaka av lønarhækkingum og lønarlyftinum.

Lønarlyftið kostar Tórshavnar kommunu 14 milliónir krónur longu í ár. Hetta var ikki við í upprunaligu fíggjarætlanini, og tí má hetta fíggjast við einari eykajáttan.

Nýggjar íløgur verða eisini raðfestar í fíggjarætlanini 2025 samstundis, sum aðrar verkætlanir eru komnar undir land.

Dagstovnurin á Hamrinum verður liðugur komandi ár. Langhylurin verður liðugur nú í oktobur, hádeildin í Sankta Frans Skúla er tikin í nýtslu.

Fimleika- og borgarahúsið í Kaldbak er skjótt klárt at taka í nýtslu. Stórhøllin Við Tjarnir verður tikin í nýtslu fyrst í komandi ári, og eisini líður væl við nýggja innkomuvegnum.

Harumframt ger kommunan útstykkingar til bæði bústaðar og vinnuendamál.

Bústaðarútstykkingar verða gjørdar oman fyri Argjahamar, og eisini verða bústaðarútstykkingar gjørdar við Stórutjørn. Vinnuútstykkingar eru gjørdar á Ovara Hjalla.

So samanumtikið verða íløgur gjørdar á flest øllum økjum fyri at gagna borgarum og vinnu.

Tíðindaskriv frá Tórshavnar kommunu

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2024

Føroyar varðveita somu kredittmeting

Triðhægst á stiganum hjá Moody's, sum hevur havt umboð í Føroyum. Afturgjaldsevnini hjá landskassanum og Danmark hjálpa - avbjóðingin er serliga einstáttaður búskapur

Føroyar hava eina góða rating, men ymisk viðurskifti kunnu gera, at ratingin verður broytt

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Í juni 2024 vóru umboð fyri ratingfyritøkan Moody’s í Føroyum og høvdu fund við landsstýrið, andstøðuna, og Landsbanka Føroya. Fríggjadagin 6. september gjørdi Moody’s greitt, at Føroyar varðveitir sítt kredittvirði. Ratingin er Aa2 við støðugum útlitum.

Føroyar hava við hesum triðhægstu meting á ratingstiganum hjá Moody's, sum hevur 21 stig.

Ratingin á Aa2 er samansett av tveimum:

1) eini grundleggjandi kredittmeting (Baseline Credit Assessment - BCA) sum er ein meting av afturgjaldsevnunum hjá landskassanum og 2) at Moody’s metir tað sera sannlíkt at Danmark, við hægstu kredittmeting á AAA, kemur Føroyum til hjálpar í kreppu.

Í hesi nýggjastu kredittmetingini frá Moody’s metir Moody’s, at afturgjaldevnini hjá landskassanum eru eitt sindur betri og tí er grundleggjandi kredittmetingin (BCA) hækkað við einum stigi, frá a1 til aa3. Orsøkin sigur Moody’s millum annað vera, at landskassin í fleiri fylgjandi ár hevur havt nærum javnvág á landsroknskapinum og at skuldin tí hevur verið nærum óbroytt. Harafturat er gjaldføri landskassans sera gott.

Samlaða kredittmetingin er tó hin sama: Aa2 við støðugum útlitum.

Støðug útlit verður givið, tí Moody’s millum annað væntar, at búskaparligi politikkurin framhaldandi vil stuðla undir búskaparligum støðufesti og at landskassans gjaldføri framhaldandi er gott.

Ratingin sigur nakað um, hvussu evnini hjá Føroyum eru at rinda aftur skuld. Moody’s gevur Føroyum triðhægsta próvtal. Tað hevur týdning at fáa eitt gott próvtal, tí so eru tað fleiri íleggjarar, sum vilja veita Føroyum lán. Tað gevur føroyingum møguleika at føra sín egan fíggjarpolitik í tíðum við búskaparligari afturgongd. Góða próvtalið hevur eisini ávirkan á, hvørja rentu landskassin skal rinda fyri lánið. Jú betri próvtal, jú lægri renta.

Samanumtikið er grundgevingin fyri ratingina á Aa2 millum annað at Føroyar hava fíggjarligt sjálvræði, at Føroyar hava stórt gjaldføri (minstagjaldføri á 3,7 mia. kr.), sum ger landskasan mótstøðuføran í búskaparligari afturgongd og móti búskaparligum stoytum, og at Skuldin er lutfalsliga lítil

Avbjóðingarnar eru serliga erinstáttaður búskapur og høgan íløgutørv, tí fólkatalið veksur-

Føroyar hevur sostatt eina góða rating, men ymisk viðurskifti kunnu gera, at ratingin verður broytt.

Tað sum kann gera ratingina betri er góð fíggjarlig úrslit hjá landskassanum saman við enn betri gjaldføri og eini luftalsligari lítlari skuld, ella at búskapurin verður meira fjøltáttaður.

Tað sum kann gera ratingina verri er, um skuldin veksur munandi, um landskassin hevur hall í fleiri ár á rað, um óvæntaður stoytur rakar fiskivinnuna/alivinnuna og um sambandið við Danmark viknar. 

ESG-rating

Umframt fíggjarligu ratingina ger Mooody’s eisini eina ESG-rating. ESG ratingin sigur nakað um váðar sum stava frá:

• Umhvørvi, til dømis broytingar í veðurlagi. (Environment)
• Sosialt umhvørvi, sosialir spenningar, til dømis um, hvussu útreiðslutrýstið frá vaksandi tal av eldri fólki verður fíggjað (Social)
• Stjórnarskipan í breiðum týdningi, millum annað um almennir myndugleikar hava trúvirði og um politiskar avgerðir eru gjøgnumskygdar. (Governance)

Karakterskalin gongur frá 1 (best) til 5 (vánaligast). Føroyar fáa karakterirnar 3 fyri umhvørvi, 2 fyri sosialt umhvørvi og 1 fyri stjórnarskipan. Miðal av hesum trimum hjá Føroyum er sostatt 2, sum er næst besta ratingin.

ESG ratingin hevur enn ikki ávirkan á fíggjarligu ratingina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2024

Føroyski búskapurin framvegis í framgongd

Búskaparráðið metir vøksturin í BTÚ at vera 4,7 prosent fyri 2024. Starvsfólkatalið og lønargjaldingar eru hækkandi

Búskaparráðið hevur gjørt eina dagførda meting av vøkstrinum í BTÚ fyri í fjør, fyri í ár og fyri næsta ár.

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Í sambandi við heystfrágreiðina hjá Búskaparráðnum, sum varð løgd fram fyrst í mánaðinum, varð aftur ávarað um millum annað haldføri í føroyska búskapin. Harvið var nógv kjak um fíggjarstýring hjá landsstýrinum og annað.  

Landsbanki Føroya staðfestir tó í skrivi, at búskapurin í sjálvum sær framvegis er í vøkstri.

Búskaparráðið hevur gjørt eina dagførda meting av vøkstrinum í bruttotjóðarúrttøku (BTÚ) fyri árini 2023 – 2025: Fyri í fjør fjør, fyri í ár og fyri næsta ár.

Búskaparráðið metir, at vøksturin í BTÚ var 5,6 prosent í 2023, verður 4,7 prosent í ár og 3,3 prosent í 2025 í leypandi prísum.

Í krónum er BTÚ í 2023 mett at vera 26,6 milliardir krónur í 2023, 27,8 milliardir krónur í 2024 og 28.7 milliardir krónur.

Talva 1 BTÚ og BTÚ vøkstur í leypandi prísum

Talva: landsbankin.fo

Onnur lyklatøl vísa eisini vøkstur. Starvsfólkatalið (fyrr lønmótakarar) er vaksið seinastu nógvu árini og vaks eitt prosent í tíðarskeiðinum juli 2023 til juni 2024, samanborið við sama tíðarskeið árið fyri. Talið av útlendingum í arbeiðsfjøldini vaks enn skjótari - við 9 porsentum

- Eisini lønargjaldingarnar eru vaksnar munandi seinastu árini, sí talvu 2. Orsøkin kann vera hækkingar í tímalønini og hækkandi tal av starvsfólkum. Hækkandi lønargjaldingarnar kunnu eisini verða eitt tekin um, at starvsfólk arbeiða fleiri tímar. Eitt nú kann hækkaða kostnaðarstøðið hava ført við sær, at fólk eru farin at arbeiða fleiri tímar, ella átaka sær fleiri størv, skrivar landsbankin.fo

Talva 2 Arbeiðsmarknaðarhagtøl

Talva: landsbankin.fo

Les alla heystfrágreiðingina hjá búskaparáðnum her.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2024

Handilsjavnin stór yvirskot

Tað var eina og eina hálva milliard í summar - yvir tvær milliardir um skip og flogfør ikki telja við

(Mynd: Landsbanki Føroya)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Handilsjavnin av vørum hevur havt stór yvirskot seinanstu nógvu árini, og var yvirskotið 1,5 milliardir krónur í juni 2024 - 2,3 milliardir um skip og flogfør ikki telja við.

Myndin niðanfyri vísir uttanlandshandilin av vørum sum leypandi 12-mánaðar samanlegging. Handilsjavnin er útflutningurin av vørum minus innflutningin av vørum. Handilsjavnin var 1,5 mia. kr. í juni 2024, meðan hann uttan skip og flogfør var 2,3 milliardir krónur.

Í 2023 minkaði útflutningsvirðið nakað av botnfiski og alifiski, meðan økti útflutningurin av svartkjafti sum fiskaúrdráttur vaks munandi í bæði nøgd og virði. Prísirnir á fiskamjøli, fóðri og serliga lýsi, vóru hinvegin høgir alt 2023, og fyrstu mánaðirnar av 2024.

Útlitini fyri útflutningin í 2024 eru millum annað merkt av øktari svartkjaftakvotu og høgum laksaprísum. Útflutningurin av sild, makreli og toski fellur væntandi vegna fallandi kvotum. Størsta broytingin í metingunum fyri 2024 samanborið við 2023 er, at útflutningurin av mjøli  og lýsi væntandi fellur, tí makrelur verður framleiddur til matna, heldur enn at verða landaður sum ídnaðarfiskur.

Fyrra hálvár í ár er innflutningsvirðið minkað góð 14 prosent, ið svarar til eina minking á 852 milliónir krónur. Minkingin var góð 12 prosent áðrenn verkfallið byrjaði, tí er tað er ikki verkfallið, sum drívur minkingina, men í høvuðsheitum bíligari innflutningsvirði á brennievni og ein lækking av innfluttum skipum.

Útflutningurin er somuleiðis minkaður, men ikki eins nógv sum innflutningurin, og tað er tí framvegis avlop á handilsjavnanum (juni 2024).

Mynd 1 Handilsjavnin, vørur

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2024

Húsaprísirnir hækka hóast høga rentu

Miðalprísurin fyri eini hús í Havn var 4 milliónir fyrra hálvár í ár – 2,1 milliónir uttan fyri Havnina

(Savnsmynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Hóast útlánsrentan hækkaði í 2022 og 2023, eru miðal bústaðarprísirnir í dag hægri enn í 2022, skrivar Betri Banki í eini fráboðan.

Vanliga fella bústaðarprísirnir, tá útlánsrentan hækkar, og fólk hava færri pengar um hendi. Men tað vísir seg, at hóast útlánsrentan er hækkað, kvinka prísirnir framhaldandi uppeftir.

Gongdin bendir á, at eftirspurningurin eftir bústøðum framvegis er munandi hægri enn útboðið.

Fyrra hálvár í ár kostaðu eini sethús í Tórshavn í miðal 4 milliónir krónur. Tað er ein hækking á 6 prosent samanborið við árið í fjør, tá miðalprísurin var 3,8 milliónir krónur.

Miðalprísurin fyri eini sethús aðrastaðni í Føroyum var 2,1 milliónir krónur fyrra hálvár í ár samanborið við 2 milliónir krónur fyri árið í fjør. Tað er ein hækking á 5 prosent. 

- Eftirspurningurin eftir bústøðum er vaksandi, og er framvegis munandi hægri enn útboðið – bæði eftir íbúðum, nýggjum og eldri húsum. Vit hava selt munandi fleiri ognir higartil í ár samanborið við sama tíðarskeið í fjør, sigur Kára á Dunga, stjóri í Betri Heimi.

Eftir at evropeiski miðbankin hevur lækkað sína rentu, hava føroysku peningastovnarnir boðað frá rentulækkingum eisini.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2024

Ódn og stórir vinnuskaðar ávirka fyrra hálvár

Hóast BetriTrygging rindaði nógv meira út í skaðaendurgjaldi, m.a. orsaka av ódnini síðst í januar, enn tað kom inn í tryggingargjøldum, var avlop fyrra hálvár. Íløgurnar góvu óvanliga gott avkast

Ógvusliga ódnin síðst í januar sæst aftur á hálvársroknskapinum hjá Betri Trygging. Myndin er tikin av Húsum (Mynd: Jákup Samson)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Betri Trygging rindaði kundunum 254 milliónir krónur út í skaðaendurgjøldum fyrra hálvár í ár. Tað er umleið 100 millliónir meiri enn fyrra hálvár í fjør. Orsøkin er partvís ódnin í januar – og so fleiri álvarsamar skaðahendingar á vinnuøkinum

- Hóast vit hava eitt samlað yvirskot, so gav tryggingarvirksemið hall fyrsta hálvár í ár, staðfestir Ingunn Eiriksdóttir, forstjóri í Betri Trygging.

- Soleiðis er tryggingarvirksemið. Nøkur ár, tá ið fáir skaðar eru, er yvirskotið stórt. Onnur ár, tá ið nógvir skaðar eru, er hall. Og í góðu árunum mugu vit tryggja okkum, at vit megna at standa ímóti tey árini, tá ið stóru skaðarnir raka – sum teir gera í ár, vísir Ingunn Eiriksdóttir á.

- Men nú síggja vit av álvara tað virðið, sum Betri Trygging hevur fyri kundarnar. Hetta hálvárið er virðið 254 milliónir krónur, sum kundarnir hava fingið í endurgjaldi.

Fyrru helvt av 2024 fekk Betri Trygging knapt 7.500 skaðafráboðanir. Bara ódnin í januar elvdi til omanfyri 1.500 skaðar. Hartil hava fleiri álvarsamir skaðar rakt á vinnuøkinum.

- Tryggingarvirksemið snýr seg um, at slíkt, sum vit vóna ikki fer at henda, tíverri kortini hendir viðhvørt. Og hóast vit ikki kunnu gera alt upp í pengum, ja, so ger tað kortini mun at fáa eitt endurgjald, tá ið illa vil til. Tað lættir um, so fíggjarligi smeiturin ikki verður eins stórur, vísir Ingunn Eiriksdóttir á.

Íløgurnar geva gott avkast

Hóast Betri trygging hevur rindað meiri í tryggingargjøldum og til at reka felagið enn tikið er inn í tryggingargjøldum, vísir hálvársroknskapurin kortini eitt yvirskot á 22 milliónir krónur.

Orsøkin er, at íløgurnar hava givið sera gott avkast – tað besta í fimm ár.

- Tá ið tað kemur til virksemið annars, kann nevnast, at úrvalið av tryggingum og tilvalum er økt munandi seinnu árini, og fólk tryggja seg væl og raðfesta tryggleika, sigur Ingunn Eiriksdóttir.

Eisini hevur talgilda skipanin ”Mín Trygging” fingið góða undirtøku, nú tað í størri mun ber til at tekna og broyta tryggingar – og at melda skaðar inn.

- Betri Trygging er eitt sterkt felag, og álitið á felagið er stórt. Samanumtikið kunnu vit staðfesta, at samhaldsfasta skipanin, sum tryggingin er, fungerar sum hon skal, og hon hevur av álvara prógvað sítt virði fyri kundarnar hetta fyrra hálvárið 2024, sigur Ingunn Eiriksdóttir.

Á leinkinum herundir kanst tú uppfríska hvat hendi undir storminum síðst í januar mánaði í ár. Á leinkinum herundir er live-frásøgnin frá vindharða degnum við fleiri myndum, sum m.a. komu inn frá lesarum.

Beinleiðis: Tað ringasta farið framvið 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2024

Negativt úrslit hjá Knassum merkt av niðurskrivingum

Sølan var á leið tann sama og raksturin gav avlop, men virðið á kt-skipanunum í felagnum er niðurskrivað til 0 krónur. Tað hevur við sær eitt hall uppá 1,6 mió kr

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Eftir tvey ár við hampiligum avlopi á botnlinjuni hevur Spf. Knassar, sum rekur Portalin, í ár hall.

Rakstrarúrslitið vísir 130.618 krónur í avlopi, men eftir stóru av- og niðurskrivingarnar og fíggjarligar kostnaðir vísir ársúrslitið eitt hall uppá 1,6 milliónir krónur.

Negativa úrslitið er merkt av at felagið í samráð við grannskoðanina, hevur valt at niðurskriva virðið á kt-skipanunum til 0 krónur. Hetta er gjørt fyri at fylgja nútímans mannagongdum, sum hava við virðismeting av kt-skipanum at gera.

Nógv er tó gjørt seinastu árini við at menna verandi skipanir, eins og nýggjar skipanir eru mentar eisini. Leiðslan væntar tí at síggja eina øking í søluni, so hvørt sum kundarnir fáa fleiri og betri møguleikar at lýsa við sínum vørum og tænastum á Portal.fo og á lýsingaskipanini Vevlýsingar.

Pf. Varðin eigur helvtina av partabrøvunum í Spf. Knassar. Brøðurnir Niklái og Jón Nysted eiga hina helvtina.

Bárður Kass Nielsen er stjóri í Spf. Knassar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2024

Nýggi oljutangin hjá Sev smokkaði

Helst er tað orsakað av illveðrinum sunnunáttina

(Mynd: Hilmar Jan Hansen / KvF)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nýggi oljutangin, sum SEV letur byggja á Sundi, smokkaði sunnunáttina. Hetta er helst orsakað av illveðrinum, sum herjaði.

Helst eru tað hvirlur, sum hava gjørt, at tangin er smokkaður, sigur Frimodt Rasmussen, stjóri í Klaksvíkar sleipistøð, KSS, sum byggir tangan, við útvarpið.

Nú skal avgerð takast um, hvat skal gerast víðari. Ein møguleiki er, at tangin verður tikin niður aftur.

Tangin skuldi eftir ætlan vera liðugur í november. Hann tekur 8.000 rúmmetrar av olju.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2024

Tilknýtið til arbeiðsmarknaðin og brúgvin frá miðnámi skulu styrkjast

Fróðskaparsetur Føroya viðurkennir í sínari nýggj kós, at tað skal vera smidligari at vera lesandi í Føroyum. Neyðugt er eisini at hava fleiri parttíðarútbúgvingar

- Vit mugu ikki undirmeta, hvussu neyðug tey ungu eru sum arbeiðsmegi – eisini meðan tey lesa (Mynd: setur.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

- Nýggjar dagførdar útbúgvingar og smidligari tilboð til teirra, sum hava tørv á tí. Fróðskaparsetur Føroya hevur sett nýggja kós fram til 2030, og málið er m.a. at bjóða fleiri útbúgvingar sum parttíðarlestur fyri at linka trýstið á arbeiðsmarknaðin og at lata meira upp við fleiri stakskeiðum undir heitinum “Opið Setur”.

Soleiðis lýsir Fróðskaparsetur Føroya sína nýggju strageti fram ímóti 2032. 

Í ætlanini verður dentur lagdur á fleiri viðurskifti, har tað millum annað verður viðurkent, at tað er ein trupulleiki, at so nógv ung fara útum landoddarnar at lesa og ikki koma aftur.

Tað er eitt, men eitt annað er, at tey sum lesa í Føroyum, oftast arbeiða eisini. Útbúgvingarnar skulu á ymsan hátt samsvara, og brýr skulu byggjast:

- Fróðskaparsetrið vil byggja brúgv til miðnám og til Hægri nám á Glasi, soleiðis at fleiri ungir føroyingar, sum annars høvdu farið av landinum, heldur velja at lesa í Føroyum. Men vit vilja eisini dagføra og menna útbúgvingarnar, so at tær í enn størri mun enn nú samsvara við tørvin á almenna og privata arbeiðsmarknaðinum.

- Vit mugu ikki undirmeta, hvussu neyðug tey ungu eru sum arbeiðsmegi – eisini meðan tey lesa. Kanningar vísa, at okkara umleið 1000 lesandi á Fróðskaparsetrinum í miðal arbeiða 18 tímar um vikuna, so tað sigur seg sjálvt, at fulla ella lutvísa arbeiðsorkan hjá teimum 40 prosentunum, sum fara av landinum at lesa, hevði gjørt stóran mun her heima, skrivar setur.fo.

Sjálvt tilknýtið skal vera lættari - yvir helmingurin av teimum lesandi á Setrinum eru yvir 25 ár, og í slíkum aldri koma ymiskar kostnaðarskyldur. Parttíðarútbúgvingar kunnu tískil verða ein lykil:

- Sum heild skulu vit á Setrinum hava fleiri parttíðarútbúgvingar, so tilknýtið hjá teimum lesandi til arbeiðsmarknaðin verður lættari enn nú. Hetta er eisini í samsvari við yvirskipaðu málini um lívlanga læring og smidligar útbúgvingarleiðir, sum hóska betur til fleiri málbólkar og fleiri aldursflokkar. Vit skulu eisini hava í huga, at 55 prosent av teimum lesandi á Setrinum eru yvir 25 ár, og við árunum koma vanliga nýggjar og dýrari skyldur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2024

Løgreglan ásannar: Kroatiska fjepparavitjanin kundi verið handfarin betur

Tørvur er á greiðari váðaflokking av fótbóltsdystum, sigur løgreglan

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Føroya Politi hevur í samstarvi við viðkomandi partar eftirmett hendingarnar í sambandi við fótbóltsdystin 1. august, tá HB tók ímóti kroatiska Hajduk Split á Tórsvølli.

Soleiðis verður skrivað í tíðindaskrivi:

Áðrenn og undir dystinum tóku ógvisligar hendingar seg upp, líknandi teimum sum vit síggja til altjóða dystir kring Evropa. Hetta er óvanligt í Føroyum og setti síni týðilig spor, og kravdi hetta eina eftirfylgjandi eftirmeting.

Við dystinum fylgdi eitt týðandi tal av váðafjepparum. Tað eru fjepparar, ið eru kendir fyri at elva til trupulleikar. Av hesi orsøk var tað frammanundan samband við gistingarhús, tó uttan at talan var um eitt formligt samstarv, sum kanska hevði verið við til at betra um fyrireikingina.

Eftirmetingin hevur víst, at samband við aðrar partar, m.a. barrir, eisini hevði verið gagnligt í einari tílíkari støðu.

Trygdarviðurskiftini á stadionøkinum - við útliti til ein slíkan váðadyst - verða mett, í tøttum dialogi við tey, sum hava ábyrgd av dystinum, at kunna styrkjast. Vísast skal á, at trygdaruppgávan á stadion var loyst væl grundað á ítøkiliga hóttanarstøðið og talið av váðafjepparum.

Tað var torført at kanna útivallafjeppararnar vegna teirra serliga atburð. Hetta verður mett at vera orsøkin til, at neyðbluss vóru nýtt undir dystinum. Tað er ikki greitt við vissu, hvussu neyðblussini vóru fingin til vega. Eftir dystin var støðan friðalig. Hetta stóðst serliga av einum vælskipaðum átaki, har føroyskir áskoðarar fyrst vórðu leiddir út, meðan útivallafjeppararnir bíðaðu á stadion.

Yvirskipað hevur eftirmetingin víst, at okkum tørvar eina greiða váðaflokking av fótbóltsdystum, sum neyvt og týðiliga kann vísa á trygdarátøk, sum eru hóskandi fyri at vísa aftur møguligari neiligari og harðligari atferð hjá váðafjepparum. Eftirmetingin hevur víst, at lóggávan á økinum kann styrkjast, so at tað er greitt, hvørji tiltøk kunnu setast í verk. Tað kann m.a vera forboð fyri at koma inn á stadion, um ein sum áskoðari hevur víst ein ávísan atburð.

Politiið tekur eftirmetingina til eftirtektar og er av teirri áskoðan, at tað, ið vit hava lært av hendingini, fer at brynja allar partar betur, skuldi ein líknandi hending komið fyri í framtíðini. Nøkur lærupunkt í hesi eftirmetingini kunnu ikki berast víðari í síni heild. Hetta er bæði við atliti at ráðlegging og almennum trygdarviðurskiftum í sambandi við, at dystir við stórum váða verða spældir.

Politiið hevur ikki fleiri viðmerkingar til eftirmetingina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2024

Metstórur stuðul frá Team Rynkeby

Innkomna peningaupphæddin í ár er 1.770.000 krónur, og hann varð handaður leygardagin

 

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í ár hevur Team Rynkeby Føroyar savnað inn 1.770.000 krónur.

Peningurin, sum varð savnaður inn í sambandi við túrin til Paris í ár, var handaður Ragnari Isaksen vegna Cystisk fibrosufelagið á samkomu í aulini í Eysturskúlanum leygardagin, 14. september. Nakað av stuðlinum í ár verður eisini latin Autismufelagnum og ADHD-felagnum, skrivar Team Rynkeby Føroyar í tíðindaskrivi.

Tá ið Team Rynkeby á sinni byrjaði, varð stuðulin einans latin børnum við krabbameini og familjum teirra. Hetta er nú broytt soleiðis, at Team Rynkeby letur stuðul til børn við hættisligum sjúkum og familjur teirra, og sostatt eisini til børn við til dømis lungna- og hjartasjúkum. Onnur ár er stuðulin latin Beranum og Sinnisbata.

– Team Rynkeby vil við hesum miriliga takka fyri allan stuðul og styrk sum privatpersónar, feløg, fyritøkur og kommunur á ymsan hátt veita okkum í okkara stremban eftir at gera nakað gott fyri onnur, samstundis sum vit gera nakað gott fyri okkum sjálv, skrivar Team Rynkeby Føroyar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2024

Minnisbonkur settur upp í Grasagarði

Sermekti bonkurin í høvuðsstaðnum skal varpa ljós á demenssjúkur. Í dag er altjóða Alzheimerdagur

Tað er Alzheimerfelagið, sum hevur framleitt í samstarvi við Tekniska skúla í Klaksvík (Mynd: torshavn.fo)

SkrivaÐ:

Agnar Prestá

Í Grasagarði í Havn er nýggjur, sermerktur bonkur settur upp. Endamálið við bonkinum er at varpa ljós á demenssjúkur millum fólk.

Á bonkinum stendur: "Visti tú, at alsamt fleiri fáa demens, eisini á yngri árum? Latið okkum í felag menna einar demensvinarligar Føroyar".

Tað eru Alzheimarfelagið, í samstarvi við Tekniska skúla í Klaksvík, sum hevur framleitt bonkin.  

- Við at seta bonkin í Grasagarði ynskir Tórshavnar kommuna at viðvirka til at seta sjóneykuna á demens. Tað er Alzheimerfelagið, sum hevur framleitt benkurnar í samstarvi við Tekniska skúla í Klaksvík. Endamálið er at varpa ljós á demenssjúkur millum fólk generelt. Hugsanin við bonkinum er, at hann stendur sjónliga fyri almenninginum og samstundis bjóðar inn til at ein setur seg niður, kanska fær sær eitt prát ella bara nýtir løtuna.

Hetta skrivar Tórshavnar kommuna á heimasíðu sínari. Tað er ikki tilvildarligt, at bonkurin stendur har.

- Tankarnir aftanfyri staðsetingina í Grasagarði er, at bjarti liturin lívgar upp á staðnum og vekjur ans. Her er gott at sita og samstundis eygleiða lívið í Grasagarði. Lillaði liturin og runda sniðið hava ein leikandi dám yvir sær og hóska saman við boðskapinum á minnisbonkinum væl inn í Grasagarði, har nógv børn og vaksin koma saman hvønn dag – óansæð veður. Eisini er bonkurin beint við Tilhaldið, har nógv eldri fólk koma dagliga.  

Í dag, leygardagin 21. september, er Altjóða Alzheimerdagur, og í hesum sambandi skipar Heilsu- og umsorganartænastan saman við øðrum fyri almenna tiltakinum "Saman um demens". Hetta  verður í Reinsarínum í Tórsgøtu frá klokkan 11 til 16.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2024

Koyr bil, tá tú koyrir bil! - annars fært tú klipp í koyrikortið

Komandi vikurnar verður skipa fyri átaki um gáloysni, har løgreglan fer at gera kanningar av telefonnýtslu í ferðsluni

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Í samstarvi við Trygd og Betri trygging, hevur Ráðið fyri Ferðslutrygd eitt nýtt átak um gáloysni. Átakið byrjar í dag og heldur fram í tríggjar vikur. Meðan átakið er, ger løgreglan kanningar av telefonnýtslu í ferðsluni, boðar Ráðið frá í tíðindaskrivi.

– Hugsavnar tú teg um at koyra bil, tá tú koyrir bil? Ella letur tú teg órógva – til dømis av fartelefonini? Gáloysni er millum vanligastu orsøkir til ferðsluvanlukkur. Tað vísa kanningar í grannalondum okkara. Og í Danmark siga tølini, at gáloysni er orsøk til fleiri enn 50% av øllum deyðsvanlukkum í ferðsluni. Og tí verður tað eisini revsað hart, um tú brúkar handhildna fartelefon, meðan tú koyrir bil.

Ráðið fyri Ferðslutrygd mældi í mong ár til at revsingin fyri at brúka handhildna fartelefon í ferðsluni varð herd, og fyrr í ár vórðu reglurnar broyttar. Bótin er hækkað upp í 1.500 krónur, og eisini fært tú eitt klipp í koyrikortið, um tú brúkar handhildna fartelefon.

– Tað eru nógv, sum brúka fartelefonina, meðan tey koyra bil. Tað siga tølini hjá løgregluni, og tað siga okkara hugburðskanningar eisini.

– Umleið annar hvør metir at gáloysni er høvuðsorsøk til skaðar í ferðsluni. Bara ‘ov nógv ferð’ verður mett størri skaðaorsøk í ferðsluni. Men hóast nógvir føroyingar vísa á gáloysni sum eina høvuðs skaðaorsøk í ferðsluni, siga nógv seg javnan tosa í handhildna telefon, meðan tey koyra bil.

– Vit eru sostatt tilvitað um, at gáloysni hevur stóran týdning fyri ferðslutrygdina, men vit velja kortini alt ov ofta at gera onnur ting enn at koyra, sigur Ráðið fyri Ferðslutrygd.

Ráðið vónar, at herdu reglurnar fara at hava jaliga ávirkan á atburðin hjá bilførarum í Føroyum.

– Eitt er, at tað er einki stuttligt at fáa eina bót, men fært tú eitt klipp, kann koyrikortið verða í vanda. Vit vóna at broyttu reglurnar fara at síggjast aftur, soleiðis at fleiri fara at leggja fartelefonina frá sær, meðan tey koyra bil og harvið betra um ferðslutrygdina fyri okkum øll.

Í hesum sambandi hevur Ráðið fyri Ferðslutrygd eisini nøkur góð ráð, tá tað kemur til fartelefonir í ferðsluni:

• Hevur tú eina snildfon? Veitst tú, at flestu snildfonir hava eina funku, sum kann stillast soleiðis, at telefonin ikki ringir ella tekur ímóti sms’um, tá tú koyrir?
• Ert tú ferðafólk í bili, har bilførarin tekst við annað, enn at koyra: Bjóða tær at taka tær av telefonsamrøðuni, sms’inum, ella útvarpinum. Ella bið hann koyra til síðis og steðga bilinum, til hann er til reiðar at halda fram og koyra.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2024

Nýggj flutningsfyritøka sær dagsins ljós

Helgi Justinussen er stjóri í Frakta, sum bjóðar flog- og sjófrakt

Helgi Justinussen er stjóri í nýggju flutningsfyritøkuni (Mynd: Frakta)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Roynd flutningsfólk hava funnið saman í nýtt virki, við tí endamáli at bjóða einfaldar og álítandi flutningsloysnir til vinnuna.

- Flutningur er nakað, sum bara skal virka. Tað skal vera einfalt og tað skal vera fleksibult. Tað skal sjálvandi eisini vera kostnaðarrætt. Alt hetta vita tey hjá Frakta. Tilsamans hava tey yvir 25 ára royndir í flutningsvinnuni, og stjóri felagsins, Helgi Justinussen hevur áður myndað stóra flutningsdeild, verður sagt í tíðindaskrivi.

Frakta bjóðar flogfrakt, tá tað skal ganga skjótt og sjófrakt tá nøgdirnar eru stórar og flutningurin skal vera kostnaðarlættari.

Dentur verður lagdur á tætta samstarvið við kundarnar, umframt persónliga og álítandi tænastu. Frakta bjóðar seg at samskipa fraktina frá hurð til hurð fyri kundarnar, sum ikki skulu nýta sína dýrabæru tíð til at samskipa flutningin.

Virksemið er longu farið í gongd. Tíðliga í november verða fyrstu sendingarnar koyrdar út til kundar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2024

‘Andrea Árting’ verður avdúkað í morgin

Tónar eftir Andreu Árting verða spældir í sambandi við at standmyndin í Steinatúni verður avdúkað

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Sunnudagin klokkan 14 verður tiltak í Steinatúni, har standmyndin av Andreu Árting verður avdúkað. Tað skrivar Tórshavnar kommuna á heimasíðu sínari í dag.

Andrea Árting var í áratíggju forkvinna í Havnar Arbeiðskvinnufelag, og slóðaði fyri, at menn og kvinnur fingu somu løn fyri sama arbeiði.

Tað var eisini Andrea Árting, ið skipaði fyri, at kvinnur fóru at rógva kapp á Ólavsøku. Eisini yrkti hon og smíðaði løg.

Á tiltakinum fer Havnar Hornorkestur at spæla, millum annað eisini løg hjá Andreu Árting.

Heðin Mortensen, borgarstjóri bjóðar vælkomin áðrenn Kári Árting, ommusonur Andreu heldur eina røðu. Síðan fer listamaðurin Edward Fuglø at siga nøkur orð áðrenn Gunvør Balle, býráðslimur, ber fram eina heilsan áðrenn hon og borgarstjórin avdúka standmyndina.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2024

Barbara Apol stillar upp til býráðsvalið

Hóast uppstillingin ikki er liðug enn, sendir Javnaðarflokkurin út fráboðan um persónar, sum stilla upp til býráðsvalið í Havn

Barbara Apol

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Hóast uppstillingin ikki er liðug enn, so koma alt fleiri nøvn fram, sum bjóða seg fram á javnaðarlistanum til býráðsvalið í Havn.

Hóast fleiri uppstillingarfundir hava verið í Suðurstreymoyar Javnaðarfelag, so er uppstillingin ikki liðug enn. Tað verður framvegis arbeitt við málinum, verður sagt.

Fleiri miðlar hava skrivað, at ávís ónøgd er yvir, at Heðin Mortensen, borgarstjóri, stillar uppaftur, hóast hann áður hevur boðað frá, at hann ikki fór at bjóða seg framaftur. Og hesaferð stilalr hann upp saman við dóttrini, Elini Heðinsdóttir Joensen.

Tað skal m.a. vera orsøkin til, at Kári Johansen tók avgerð um at stilla upp á listanum hjá Framsókn ístaðin, og at býráðslimirnir Tróndur Sigurðsson, Súna Mørk og Bjørg Dam hava tikið avgerð um ikki stilla uppaftur.

Mánadagin boðar Javnaðarflokkurin frá í tíðindaskrivi, at Barbara Apol stillar upp til býráðsvalið. Barbara er roynd í politikki, varð næstvald til fólkatingsvalið seinast, og hevur í feiri førum tikið sæti á fólkatingi fyri Sjúrð Skaale.

Tað er eisini váttað, at Elin Heðinsdóttir Joensen stillar upp til býráðsvalið.

Tað gjørdi hon sjálv í valgrein, hon um vikuskiftið sendi til miðlarnar. 

Elin Heðinsdóttir Joensen

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2024

Formula sett KT-trygdarleiðara

Kristian Vágsheyg Kruse skal tryggja, at kundar hjá Formula framhaldandi eru vardir móti vaksandi hóttanum frá cyberálopum og ótryggum netumhvørvi

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Kristian Vágsheyg Kruse er settur í starv sum KT-trygdarleiðari hjá Formula. Hetta er enn ein liður í eini menningartilgongd, har KT-trygdøkið er umskipað, og vendir sær nú meira til kundar. 

Talgilding hevur gjørt stór framstig í Føroyum seinnu árini, og bæði almennir stovnar og privatar fyritøkur hava tikið í størsta álvara at menna sítt KT-infrakervi fyri m.a. at tryggja framhaldandi menning, ein størri effektivitet og færri útreiðslur. Hóast menningin hevur stórar fyrimunir, hevur hon eisini skapt ein øktan tørv á betri KT-trygd. Serliga hesi seinnu árini hava vit sæð eina vaksandi hóttan frá m.a. cyberálopum, sum hava sett trýst á vinnu og almennar stovnar. 

Formula, sum er Føroya størsti KT-veitari, hevur altíð lagt stóran dent á at veita tænastur, sum tryggja dygd og álit. Í eini tilgongd at styrkja KT-trygdina hjá kundum sínum, hevur fyritøkan sett Kristian Vágsheyg Kruse í starv sum KT-trygdarleiðara. Hann kemur við drúgvum royndum innan KT-trygd, bæði her heima og uttanlands, og fer hann at menna hettar týdningarmikla økið.

Nýggja deildin fer at veita ráðgeving og stuðul til kundar í mun til KT-trygd, eitt øki, sum gerst alt meira avgerandi fyri virkisførið hjá fyritøkum og stovnum. Kristian fer at arbeiða fram ímóti at skapa loysnir, sum m.a. tryggja, at kundar hjá Formula framhaldandi eru vardir móti vaksandi hóttanum frá cyberálopum og ótryggum netumhvørvi.

Tíðindaskriv frá Formula

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2024

Lis Samuelsen virkandi sóknarprestur í Sandoyar prestagjaldi

Lis Samuelsen verður virkandi sóknarprestur í góðar tveir mánaðir

Lis Samuelsen hevur seinastu 12 árini verið prestur í Sorø Klosterkirke, og eisini hevur hon verið herprestur hjá donsku verjuni (Mynd: Fólkakirkjan)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Jógvan Fríðriksson, biskupur hevur heitt á Lis Samuelsen um at gera tænastu sum sóknarprestur í Sandoyar prestagjaldi í góðar tveir mánaðir frá nú av, meðan Havstein Klein, sóknarprestur, tekur sær av øðrum uppgávum.

Biskupur hevur sett Havstein Klein at taka sær av øðrum uppgávum, t.d. skrivligum avrikum við atliti at lestrinum við konfirmantum, skrivar Fólkakirkjan.

Lis Samuelsen hevur drúgvar royndir sum prestur. Tey seinastu 12 árini hevur hon verið prestur í Sorø Klosterkirke, og eisini hevur hon verið herprestur hjá donsku verjuni, har hon m.a. hevur verið í Estlandi í tríggjar mánaðir og arbeitt sum herprestur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2024

Innandalsvegurin verður breiðkaður

Arbeiðið verður væntandi liðugt fyrst í komandi ári

Innandalsvegur (Mynd: Google)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Innandalsvegur, sum er vegurin frá Fløtugerði oman fyri fótbóltsvøllin í Fuglafirði og niðan móti býlinginum vestur í Horn allar ovast í Fuglafirði, verður nú breiðkaður.

Heimasíðan hjá Fuglafjarðar kommunu skrivar, at kommunan hevur gjørt avtalu við HV Grevstur við heimstaði á Strondum um at gera arbeiðið við at breiðka vegin.

Arbeiðið er farið í gongd, og verður væntandi liðugt fyrst í komandi ári, skrivar kommunan á heimasíðuni. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2024

Niels fekk ársins herðaklapp

Sunda kommuna heiðrar honum fyri at vera ein sjálvboðin drívmegi til frama fyri ungdómin í økinum í mong ár

Niels Petersen her saman við Jógvan Kruse, borgarstjóra, og Eyðstein Zachariassen, varaborgarstjóra og formanni í trivnaðarnevndini (Mynd: sunda.fo)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tá mantanardagarnir í Sunda kommunu vórðu settir í Skúlanum við Streymin farna fríggjakvøld, varð avdúkað, at Niels Petersen fær heiðurin ”Ársins herðaklapp 2024” frá Sunda kommunu.

Sunda kommuna hevur nógv tey seinastu árini heiðra persóni ella felagsskapi, ið hevur gjørt ólønt ella sjálvboðið arbeiði, sum er til gagns fyri borgarar í kommununi. Siðvenja er at handa hendan heiður tá árligu mentanardagarnir byrja.

Í ár hevði trivnaðarnevndin valt, at Niels Petersen skuldi hava heiðurin ”Ársins herðaklapp 2024”. Grundgevingin fyri at geva Niels Petersen heiðurin ljóðaði millum annað soleiðis:

"Ársins herðaklapp 2024 fær Niels Petersen, fyri sítt miðvísa arbeiði at seta felagið Streym á stovn, og fyri at vera ein savnandi og sjálvboðin drívmegi til frama fyri ungdómin í økinum í mong ár. Hetta hevur havt stóran týdning fyri eftirtíðina í Sunda kommunu"

Við heiðrinum fylgir ein peningagáva á 3.000 krónur og ein gáva úr føroyskum gróti, skrivar Sunda kommuna á heimasíðuni. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2024

Ráðstevna um vitlíki í útnorði

Hvussu eiga vit at handfara vitlíki? er spurningurin, sum verður settur í Norðurlandahúsinum á útnorðurdegnum

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Hvussu kann vitlíki mennast og nýtast til gagns fyri samfelagið og okkum menniskju? Hetta eru spurningar, sum verða umrøddir á ráðstevnu í Norðurlandahúsinum í sambandi við útnorðurdagin, 23. september, kl 14.

Ráðstevnan, sum er ókeypis og er fyri øll, leggur dent á teir møguleikar og tær avbjóðingar, sum vitlíki hevur fyri Føroyar og hini londini í útnorðri.

Við rúkandi ferðini, sum vitlíki mennist í, er tað alneyðugt, at Føroyar og hini londini í útnorðri fylgja við. Neyðugt er við vitan og handling, sum tryggjar, at føroyska málið og føroyska mentanin verður varðveitt í einum talgildum heimi.

Á ráðstevnuni hittast fakfólk og politikarar fyri at umrøða og kjakast um verandi og komandi møguleikar við vitlíki í Føroyum, og um hvussu tøknin kann ávirka framtíðina. 

Um útnorðurdagin

Føroyar, Grønland og Ísland samdust í 2017 um at halda ein felags "útnorðurdag" á hvørjum ári í øllum trimum londunum. Avgerð varð tikin um, at hesin dagur skuldi vera samstundis, sum vit vanliga hava heystjavndøgur.

Fyri at menna samstarvið og felags stevið landanna millum, skulu øll trý londini markera søguna og mentanina í útnorðri.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2024

Sjóneykan á Føroyar á The Great Escape 2025

Tað verður nógv uppmerksemi um Føroyar og føroyskan tónleik, tá ið kendi festivalurin The Great Escape fer av bakkastokki í mai 2025

Jazzygold framførdi á The Great Escape í 2023 (Savnsmynd: Jamie MacMillan)

SkrivaÐ:

Innsent

– Hetta eru einki minni enn stórtíðindi, sum uttan iva fara at lata nógvar hurðar upp fyri føroyskan tónleik í altjóða tónleika- og mentanarheiminum, sigur Glenn Larsen, leiðari í Faroe Music Export (FMX).

- Millum lond, sum festivalurin áður hevur sett sjóneykuna á, finna vit nógv størri lond, so sum Spania, Italia, Bretland, Frakland, Noreg, Avstralia, Kanada, Niðurlond og fleiri, men at eitt so lítlið land sum Føroyar bæði fær møguleikan og verður sæð sum verandi til reiðar til uppgávuna, fer uttan iva at fáa mong í altjóða mentanarheiminum til at spíla eygu og oyru upp. Eg rokni við, at hetta verður sæð sum ikki minni enn ein sensasjón har úti í altjóða tónleikaheiminum, sigur Glenn Larsen.

Tónleikavinnuumboð úr øllum heiminum

The Great Escape Festival er ein tónleikafestivalur, sum varar í tríggjar dagar og verður hildin í Brighton í Onglandi hvørt ár í mai. Festivalurin, sum varð stovnaður í 2006, verður mettur at vera tann størsti festivalurin av sínum slag í Evropa. Á festivalinum er eitt fjølbroytt úrval av tónleikabólkum og tónlistafólki, sum spæla á yvir 30 pallum kring allan býin.

Festivalurin dregur fólk til sín frá øllum heraðshornum í Evropa, umframt úr øðrum pørtum av heiminum, og hevur ofta víst seg at gerast ein avgerandi lopfjøl fyri yrkisleiðina hjá nógvum tónlistafólkum. Ikki minst fáa tónlistafólkini eitt heilt serligt høvi at presentera seg og sín tónleik fyri teimum allarstørstu og mest týdningarmiklastu aktørunum innan serliga live-tónleikaiðnaðin.

The Great Escape festivalurin er kendur fyri at vera ein showcase-festivalur, har aktørar kunnu finna nýggj talent, og áhoyrarafjøldin fær møguleikan at uppliva tónlistafólkini í einum meira nærverandi umhvørvi, áðrenn tey seinni fara at spæla á teimum stóru tónleikapallunum kring heimin. Umframt konsertirnar er eisini ein eyka dagsskrá, sum fer fram um dagin við pallborðsfundum og framløgum.

Væntandi verða um 16.500 fólk og meira enn 4.500 umboð úr tónleikvinnuni á festivalinum komandi ár.

Glenn Larssen, leiðari á Faroe Music Export, FMX (Savnsmynd: Eyðun Müller Thomsen)

Føroysk tónlistafólk í brennidepilinum

Tey síðstu árini hava Føroyar fingið alt meira rúmd og uppmerksemi á kenda festivalinum. Men i 2025  koma Føroyar heilt upp á toppin á festivalinum fram um onnur lond, tí hetta árið verður sjóneykan serliga sett á Føroyar sum tónleikaland.

- Stutt sagt merkir hetta, at tað í 2025 verður lagdur serliga stórur dentur á Føroyar, fortelur Glenn Larsen, leiðari á Faroe Music Export (FMX).

- Vit fara at hava upp til átta tónlistanøvn við. Tey spæla minst tvær konsertir hvør, ið verða partur av almennu skránni, umframt at vit fara at hava tvey eyka tiltøk, sum vit sjálvi skipa fyri. Vit fáa eisini pláss í pallborðskjakunum, og vit fara at hava okkara egnu móttøku og eitt netverkstiltak fyri umleið 200 umboðum og tíðindafólkum. Hetta verður á almenna høvuðsøkinum fyri tey altjóða umboðini. Harumframt fáa vit gleðina av einum risastórum marknaðarføringspakka. Í dag fer eitt tíðindaskriv út í øllum Evropa um hetta. Sum ein stórur eykaágóði kann vera, at vit fáa føroysk tónlistafólk við í kickoff-tiltøkum hjá festivalinum í London frá í heyst fram til næsta ár.

Ikki minni enn ein sensasjón

Føroyar hava seinastu árini verið serliga væl umboðaðar á The Great Escape, og tónleikabólkarnir og tónlistafólkini, sum hava fingið møguleikan at vera við, hava eisini havt sera væl eydnaðar og professionellar framførslur.

- Hetta er eisini ein stórur partur av orsøkini til, at vit nú fáa bjóðað henda risastóra møguleikan. The Great Escape hevur lagt væl til merkis góðu gongdina, sum føroysk tónlistafólk hava havt á altjóða pallinum, og tey hava eisini sæð, hvussu nógva orku tónlistafólkini leggja í tað, og hvussu professionelt, tey arbeiða. Framstig okkara hava veruliga vakt ans millum aktørar í tónleikaheiminum, sigur Glenn Larsen.

Sjálvt skrivar The Great Escape soleiðis í enska tíðindaskrivinum, sum eisini fer út í dag:

“The Great Escape er longu bergtikin av føroysku tónlistafólkunum og av framførslunum hjá slíkum sum Joe & The Shitboys, Aggrasoppum, Elinborg og Brimheim. Nú Føroyar fara at trína mitt inn í altjóða kastiljósið sum “Lead Country Partner” á festivalinum hetta árið, fer Faroe Music Export skrivstovan at seta saman eina skrá við einum breiðum úrvali av landsins fremstu talentum í 2025, fleiri enn nakrantíð áður.“ 

Lopfjøl fyri tónlistafólk

Millum longu røðina av tónlistafólkum, sum áður hava spælt á The Great Escape í byrjanini av tónlistayrkisleið síni, finna vit stórmenni sum til dømis Ed Sheeran, Adele, Sigrid, Aurora, Rag’n’bone Man, John Grant, Wet Leg, Charli XCX, Mø, Bastille, Christine & The Queens, Ben Howard, Bon Iver, Mumford & Sons, Highasakite, Laura Marling, og ein lang røð av øðrum tónlistafólkum.

Tað var so seint sum í 2022, at Føroyar fyrstu ferð veruliga vaktu ans á festivalinum og í býnum Brighton við at hava heili fýra tónlistanøvn við í almennu skránni.

Hvørji listafólkini verða, sum skulu spæla á festivalinum í 2025, er nakað, sum fyriskiparatoymið hjá The Great Escape festivalinum sjálvt avger og velur út. Hetta fer at verða kunngjørt seinni.

The Great Escape fer fram í Brighton frá 14. til 17. mai 2025. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2024

Flyglið komið í Varpið

Flyglið varð rullað inn og sett upp í Varpinum í vikuni

(Myndir: Dávur Winther)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Mánadagin kom Steinway flyglið, sum klaksvíkingar hava keypt til mentanarhúsið Varpið endiliga fram til heimstað sín.

Varðisliga varð hámetta ljóðførið rullað úr bingjuni og inn í nýggja mentanarhúsið, har Benjamin Gaasedal skipaði fyri at seta tað tað upp og saman, eitt nú at fáa beinini undir stóra og tunga ljóðførið.

At hjálpa sær hevði hann góðar menn at taka eina hond í, eitt nú leiðaran í mentanarhúsinum, Annfinn Heinesen, og eisini borgarstjóran í Klaksvík, Karl Johansen.

Flyglið er frá Sweinway & Sons og er av slagnum Spirio, ið merkir at tað hevur innbygt eina serliga tøkni, sum ger, ein kann hoyra tónleik á flyglinum, sum ein pianistur, ið er staddur aðra staðni í heiminum spælir, live.

Dávur Winther, mentanarleiðari í Klaksvíkar kommunu tók myndirnar. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2024

Heartist í Kuummiut - stórur partur av bygdini møtti

Mánadagin 9. september varð heimildarfilmurin um listakvinnuna Sigrun Gunnarsdóttir, ”Heartist”, vístur í fjarskotnu bygdini í Eysturgrønlandi, Kuummiut. Listakvinnan var sjálv til staðar

 

SkrivaÐ:

Innsent

Orsøkin til, at Sigrun Gunnarsdóttir tók hetta stigið, at geva kummiuttum møguleikan at síggja vælumtókta filmin botnar í ynskjunum um at veita teimum eina tøkk fyri tíðina, hon, saman við manni og synum, búleikast í Kuummiut fyri mongum árum síðan. Ein tøkk fyri vinsemi og vælvild sum familjan á so mangan hátt hevði møtt.

Filmurin varð vístur í skúlanum, og ein stórur partur av bygdini hevði leitað sær á gátt.

Sigrun, tulkað av skúlastjóranum Lauru Táunájik, bjóðaði vælkomin, róði afturá og hugleiddi í stuttum um tíðina, tá hon og familjan í 1998 á fyrsta sinni komu til Kuummiut, saknurin av teim mongu, ið farin vóru og gleðina í at hitta ”nýggj andlit”.
Fleiri børn vóru eisini møtt og eisini tey vóru hugtikin av filminum.

Fleiri av upptøkunum eru jú úr Grønlandi, somuleiðis fleiri málningar, sum síggjast í filminum, eru við motivum úr Kuummiut og aðrir við íblástri úr Kuummiut.

Við filmslok fekk hvørt húski faldaran ”Uummatip takusani puigorneq ajorpai” (Tað hjartað sær – gloymist ei) har fleiri av málningum Sigrunnar úr Grønlandi eru í. Faldarin er á grønlendskum, umframt á enskum og donskum.

Ein sera væleydnað løta, sum endaði við ”kaffimik”, har Sigrunsa skuffukøkur ”fingu bein at ganga á” frættist úr Kuummiut.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2024

100 mans á pallin í kvøld

Konsert við Tórshavnar Manskóri og Den norske Studentersangforening í Hátúni í kvøld

Tórshavnar Manskór (Mynd: Tórshavnar Manskór)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Nú nærkast av álvara til stóru manskórkonsertina, sum verður í Hátúni í Tórshavnar Musikkskúla leygarkvøldið klokkan 19.

Tað er Tórshavnar Manskór, sum er vertur fyri Den norske Studentersangforening, ið er í Føroyum fyri fyrstu ferð, og bæði kórini fara á pallin.

Kórini syngja nakrar sangir hvør sær og syngja eisini nakrar sangir saman, og tá er talan um eitt rættiliga stórt felagskór, sum telur umleið 100 mans.

Den norske Studentersangforening 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2024

Margreta drotning útskrivað

Vinstra hond er løgd í gips og drotningin skal ganga við hálskraga næstu mánaðirnar

(Savnsmynd: EPA)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Margreta drotning er útskrivað av Ríkissjúkrahúsinum, og er nú heima aftur á Fredensborg slotti.

Kongshúsið boðaði í gjár frá, at Margreta bleiv innløgd mikudagin eftir at hon datt við hús á Fredensborg sotti, og brákaði ein geisla í hálsinum umframt brot í vinstru hond.

Vinstra hond er løgd í gips, og drotningin skal næstu mánaðirnar ganga við hálskraga.

Margreta drotning er við gott mót, og hevur tað eftir umstøðunum gott, men verður sjúkrameldað í longri tíð, sigur kongshúsið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2024

Edmund Joensen 80 ár

Hósdagin fylti Edmund Joensen, fyrrverandi løgmaður og formaður Sambandsfloksins, 80 ár

Edmund Joensen á fólkatingsvalinum 2022, tá abbadóttir hansara, Anna Falkenberg, varð vald á fólkating (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Nøvn / Sambandsflokkurin

Hann hevur verið bygdaráðslimur, fólkatingsmaður, løgtingsmaður, floksformaður, tingformaður og løgmaður. Hann hevur við øðrum orðum sitið í øllum teimum ovastu sessunum í politisku skipanini.

Edmund varð fyrstu ferð valdur í løgtingið á valinum í november 1988, og næstu árini gekk tað skjótt við ferðini uppá politiska tindin. Longu í 1990 bleiv hann floksformaður og fýra ár seinni var hann løgmaður.

”Tað var fyri mær sum at eingin tordi at taka løgmansstarvið á seg,” hevur Edmund onkuntíð sagt um tað at taka við landsins leiðslu í ringastu kreppuárunum. Har var eingin trokan um sessin, men onkur skuldi gera tað. Sjálvur hevði hann meira enn nokk at gera sum vinnulívsmaður, og hevði tí ongar ætlanir um at gerast løgmaður, men soleiðis bleiv tað.

Eftir løgtingsvalið í 2002 gekk illa hjá táverandi samgonguflokkum at semjast um at velja løgtingsformann, og tað endaði við, at Edmund, sum andstøðutingmaður, bleiv valdur til løgtingsformann, og tann sessin røkti hann í 6 ár.

Fyrstu ferð Edmund bleiv valdur á Fólkating var í 1994, men tá var hann løgmaður, og tí var tað varamaðurin, ið røkti fólkatingssessin tey árini. Men hann varð valdur aftur á Fólkating í 2007, og sat tá í tvey valskeið til 2015, og síðani varð hann aftur fólkatingsmaður frá 2019 til 2022, tá hann valdi ikki at stilla uppaftur.

Eitt sum hevur eyðkent Edmund í øllum sínum mongu politisku sessum er, at hann hevur sett síni týðiligu fingramerki eftir seg, og hevur verið við til at flutt Føroyar framá.

Hóast hann legði tað politiska arbeiði frá sær í 2022, so gavst hann tó ikki við sínum virkisfúsa arbeiði. Hann hevur síðani tá arbeitt við stóra projektinum, sum er at gera eina náttúrulund við Streymin og eisini hevur hann røkt onnur áhugamál.

Sambandsflokkurin ynskir Edmundi hjartaliga til lukku við runda føðingardegnum, og takkar fyri trúgva tænastu fyri flokkin.

Sambandsflokkurin

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2024