Skulu kappast í saltfiski og skrubbu

Fyrsta kokkakapping  í Føroyum verður í Klaksvík á sjómannadegnum í dag

(Mynd: tsk.fo)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í dag, 17. august, verður Sjómannadagurin karmur um fyrstu kokkakappingina nakrantíð í Føroyum. Talan er um kappingina Arctic Young Chef, sum NORA – Norrønt Atlantssamstarv – skipar fyri í samstarvi við Tekniska Skúla í Klaksvík og Føroya Sjómannadag. 

Kappingin byrjar kl. 10.30, tá ið fyrsti kokkurin fer til komfýrin og grýturnar. Fimm ungir kokkar eru við í kappingini, sum er partur av eini størri norðuratlantiskari kapping. Vinnararnir í Íslandi og Grønlandi eru klárir, og um hálvan september verður norski vinnarin funnin.

Stóra finalan verður í Hørpu í Íslandi sum partur av altjóða arktisku ráðstevnuni Arctic Circle Assembly í oktober. Kappingin í Klaksvik er á kokkaskúlanum í Tekniska Skúla í Klaksvik.

Við kappingini seta NORA og fyrireikararnir sjóneyku á norðuratlantiska og arktiska gastronomi. Dentur verður eisini lagdur á at brúka staðbundnar stuttfluttar rávørur, herundir summar, ið ikki verða so oftani brúktar. Luttakandi kokkar skulu eisini hugsa um, hvussu teir miðla sínar ‘haute cuisine’-rættir, soleiðis at hesir eitt nú kunnu gerast heima ella og kantinum, sum gera mat til fleiri, td. skúlar, barnagarðar og annað.

Skrubba og saltfiskur – tari og hvítamai

Til hvørja kapping eru krøv um hvørjar rávørur kokkarnir skulu brúka. Í Føroyum eru meginrávørurnar skrubba og saltfiskur, men umframt tað skulu teir eisini eitt nú brúka tara, hvítamai, hvíta og føroyska dild.

Vinnarin vinnur sær sæti í finaluni í Íslandi í oktober, umframt 10.000 krónur.

Fimm ungir menn skulu kappast

Fimm føroyskir kokkar – allir menn – hava melda seg til kappingina. Teir eru meksikanarin Sebasian Jimenez Garcia (29 ár), kokkur á Ræst, Mogens Højsted (19), kokkur á Hotel Brandan, Gundur Ellingsgaard Petersen (23), kokkur á Fiskastykkinum, Jógvan Winther Poulsen (24), kokkur á The Shrimp í Keypmannahavn og John Eli Kristmundsson (26), kokkur á Landssjúkrahúsinum.

Andras Sigmarsson Jacobsen, leiðari fyri kokkaútbúgvingini á Tekniska skúla í Klaksvík, er fyriskipari, og dómarar eru íslendingurin Hinrik Carl Ellertsson og føroyingarnir Petrine Nólsoy Larsen og Jákup Sumberg.

Meir kunning um kappingina og luttakararnar sæst á: www.ayc.fo & Arctic Young Chef á Facebook og Instagram.

Les eisini grein frá mars mánaði: Spennandi altjóða kokkakapping í sambandi við Sjómannadagarnar 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. august 2024

Naddoddur stevnir eystur í hav mánadagin

Til samans seks fólk eru við í ferðini til Noregs, teirra millum okkara royndi rógvari, Livar Nysted úr Hvannasundi

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Soleiðis sum veðurvánirnar hátta sær í løtuni sær út til, at sveisiski rannsóknarfarin Andy Fitze og manning hansara leggja frá landi á Tvøroyri mánadagin 19. august við seksæringinum Naddoddi hjá bátafelagnum Naddoddi undir seglum til Noregs. Tað verður eitt lot upp í frískt lot av útsynningi, altso undanvindur, um forsøgnin heldur.

Ferðin eystur um hav til Noregs hevur fingið heitið the Viking Voyage – Víkingaferðin – og gongur sum ætlað, er hetta er ein søguliga vísindalig stórhending.

Til samans seks fólk eru við á ferðini til Noregs, teirra millum okkara royndi rógvari Livar Nysted úr Hvannasundi, ið sum kunnugt hevur róð um heimshøv meira enn einaferð. Hini fimm eru skiparin Andy Fitze og Karla Dana, víkingafornfrøðingur úr USA, umframt trý onnur, sum eru manningin.

Í sambandi við ferðina verður skipað fyri almennum, kunnandi tiltøkum í mentanarhúsinum SALT á Drelnesi, ið letur upp klokkan 13 við kafé sunnudagin. Allir skúlar í Suðuroynni eru bodnir við. Klokkan 14 siglir Naddoddur á fjørðinum, og báturin leggur at á Drelnesi klokkan 15, tá ið framløga verður í SALT.

Mánadagin 19. august eru allir skúlar í Suðuroynni bodnir við til tey ymisku tiltøkini, ið var frá klokkan 9 til 12. Teir smærru næmingarnir eru við frá klokkan 9 til 10.30, og teir størru eru við frá klokkan 9 til 12.

Ymiskar framløgur verða um ferðina, áðrenn seksæringurin loysir og stevnir eystur í hav.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. august 2024

Watson sleppur ikki á hotell - skal vera í fongsli

Tað ætlaðu verjarnir hjá Paul Watson annars

Paul Watson

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Býarrætturin í Nuuk avgjørdi hósdagin, at hvalaaktivisturin Paul Watson framhaldandi skal sita varðhaldsfongslaður í Grønlandi, meðan danska løgmálaráðið tekur avgerð um hann skal útflýggjast til Japan.

Verjarnir hjá Paul Watson kravdu annars á rættarfundinum, at hann slapp at búgva á hotell meðan bíðað verður eftir avgerðini og skutu upp, at hann lat sítt pass inn.

Hetta vildi ákærin tó ikki.

Undir grundlógaravhoyringini og á rættarfundinum, kom fram, at hann stakk av tá hann í Týsklandi í 2012 eisini var handtikin og afturhildin.

- Tí meta vit, at tað er ein møguleiki fyri at hann aftur flýggjar, og vit eru tí noydd til, at hann hava hann í varðhaldi til avgerðin er tikin, sigur Miriam Khahil, høvuðsákæri hjá grønlendsku løgregluni, við grønlendska miðilin Sermitsiaq.ag.

Paul Watson skal sita í varðhaldi til 5. september, og 4. september verður rættarfundur um møguligan leingjan av fongslingini.

Paul Watson hevur kært avgerðina hjá rættinum í Nuuk til grønlendska landsrættin.

Anstalten í Nuuk er har, sum Paul Watson er í varðhaldi

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. august 2024

Trygdarpolitiskt samskifti millum Føroyar og USA verður raðfest

Hann fekk ikki lent fyri veður mikudagin, men Høgni Hoydal og amerikanski herflotaráðharrin høvdu tí talgildan fund

 

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Vegna veður, fekk amerikanski herflotamálaráðharrin, Carlos Del Toro ikki lent í Vágum í mikudagin, og tí varð ætlaða vitjanin í Føroyum avlýst á hesum sinni. Hósdagin var tí talgildur fundur ímillum amerikanska herflotaráðharran og Høgna Hoydal, landsstýrismann við uttanríkismálum.

Á fundinum umrøddu ráðharrarnir eitt nú hvussu trygdarpolitiskt og búskaparligt haldføri verður tryggjað í norðurhøvum. Báðir partar eru samdir um, at Føroyar eiga ein týdningarmiklan leiklut, og eigur beinleiðis samskifti ímillum føroyskar og amerikanskar myndugleikar at verða raðfest. 

Carlos Del Toro takkaði fyri gott samstarv og dygdargóðar tænastuveitingar, m.a. í samband við kavbátavitjanir seinastu árini.

Herflotamálaráðharrin var væl kunnaður um føroysk viðurskifti og viðurkendi, at á fiskiveiðuøkinum hava Føroyar serlig áhugamál at røkja. Tí takkaði hann fyri tiltøkini, ið Føroyar hava sett í verk ímóti Russlandi. Eisini takkaði hann fyri tann stuðul Føroyar hava veitt Ukraina.

Ráðharrarnir umrøddu eisini onnur viðurskifti, eitt nú nýggju føroysku sendistovuna í Washington og møguligt samstarv millum Føroyar og USA um netrygd.

Carlos Del Toro harmaðist um, at vitjanin ikki eydnaðist hesaferð, men vónaði at finna nýtt høvi at vitja Føroyar, skrivar Uttanríkis- og vinnumálaráðið.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. august 2024

Lómur skotin á Saksunarvatni: Hava illgruna til eitt fólk

Løgreglan fekk týskvøldið óvanliga fráboðan um, at onkur hevði skotið ein lóm. Ein maður er undir illgruna og verður skuldsett fyri brot á fuglaveiðulógina

Skotni lómurin (Mynd: Jóhan Jógvansson)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein heldur óvanlig fráboðan kom til løgregluna úr Saksun í gjár. Um hálvgun tíggju tíðina varð boðað frá, at ein lómur varð skotin á Saksunarvatni.

Tað er ikki loyvt at skjóta lóm.

Løgreglan sigur, at tey fingu fatur á einum, sum tey hava illgruna til hevur skotið. Ein høglbyrsa varð funnin í bilinum hjá viðkomandi, og hald er lagt á hana.

(Mynd: Jóhan Jógvansson)

Viðkomandi verður skuldsettur fyri brot á fuglaveiðulógina, og fær helst eina bót.

Viðkomandi, sum er undir illgruna, noktar seg sekan.

Júst, hví lómurin skuldi skjótast, og hvat hann skuldi brúkast til, er tí óvist.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. august 2024

Kim Hansen álopin av vaktarmanni á Summar Festivalinum

- Eg havi nøkur blá merki, ilt í herðunum og havi fingið pínu í eftirgjørdu mjødnina. Eg havi eisini havt ilt við at samla tankar aftaná hendingina, sigur kendi tónleikarin

Kim Hansen her á palli við Son of Fortune hóskvøldið (Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hóast hann er ein av kendastu tónleikarunum í landinum og stóð í sínum egna "backstage" øki á Summar Festivalinum, varð hann álopin av einum vaktarmanni.

Kim Hansen skrivar frá hendingini á sínum Facebookvanga.

Hann hevði spælt við fleiri bólkum allan festivalin, og var eisini sjálvur á palli á Torginum hóskvøldið.

- Leygarkvøldið spældi eg inniligan singer/songwriter við Lenu Anderssen, har eg aftaná hoyrdi eina lítla løtu av super old-school rokki við Uriah Heep, áðrenn eg fór at gera klárt við Frændum, sum høvdu eina minniliga løtu á stóra palli. Tá síðsti tóni var spældur hjá Frændum, stóð Mena klár at drøna meg niðan í Teltið, har eg við Jens Marna endaði festivalin við einum braki av Rokk’n Roll.

Festivalurin endaði við, at eg 20 minuttir aftaná at hava pakkað niður og lagt míni ljóðføri í bilin, bleiv slongdur niður í gólvið og pasifiseraður av einum militantum vaktarmanni - í mínum egna backstage, skrivar Kim Hansen.

- Eg havi nøkur blá merki, ilt í herðunum og havi fingið pínu í eftirgjørdu mjødnina. Eg havi eisini havt ilt við at samla tankar aftan á hendingina.

Tónleikarin hevur fingið eina treytaleysa umbering frá fyriskiparunum Erik Biskopstøð og Louis Poulsen, men hann vónar, at Summar Festivalurin finnur eina betri loysn uppá trygdina.

- Tí tað eru fleiri, fleiri søgur um onnur fólk sum eru løgd niður og eyðmýgd av vaktunum í ár, skrivar Kim Hansen.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. august 2024

- Sjálvsagt skal Watson útflýggjast um treytirnar eru loknar

Eru tær hinvegin ikki loknar, má hann leyslatast. Annars eru vit ikki petti frægari enn hann, sigur Bjarni K. Petersen, landsstýrismaður

(Savnsmynd: Sverri Egholm)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Paul Watson skal fylgja somu reglum sum vit onnur.

Tað ger Bjarni K. Petersen, landsstýrismaður við lógarmálum, greitt í lesarabrævi í vikuni.

Rætturin í Grønlandi viðgjørdi fongslingina av Paul Watson, og valdi at leingja hana í fýra vikur afturat.

Paul Watson (Mynd: Captain Paul Watson Foundation)

- Paul Watson hevur fullan rætt til at mótmæla grindadráp innan lógarinnar karmar. Hann hevur tó víst ferð eftir ferð, at hann onga virðing hevur fyri lógini, og sær tað tvørtur ímóti sum eitt aðalmál at bróta lógina, um tað fremur hansara sak. Tað hevur hann kunngjørt alment í skrift og talu, og eisini víst í verki.

- Tá ið hann so hevur framt lógarbrot, hevur hann flýggja undan rættarskipanini, og kann hann sostatt ikki standa til svars. Hetta hevur hann gjørt bæði í Føroyum og kring heimin í fleiri áratíggju, sigur landsstýrismaðurin.

- At mótmælisfólk og heimsleiðarar nú stuðla upp undir, at ein slíkur persónur skal leyslatast, bert tí at hansara sjónarmið eftir teirra tykki eru tey røttu, er ófrættakent, og sømir seg ikki í einum rættarsamfelag.

- Vit kunnu ikki góðtaka, at fólk brúka harðskap og herverk, bert tí at onnur ikki hava somu meining sum tey. Tað tykist sum um at mann í ávísum førum er byrjaður at góðtaka, at mann kann hevja seg yvir lógina, um mann bara setur fokus á tey røttu evnini.

Endamálið halgar ikki gerðini, og Poul Watson má sjálvandi standa til svars fyri sínum brotsgerðum, sigur Bjarni K. Petersen.

- Tí skal hann sjálvsagt útflýggjast, um treytirnar fyri útflýggjan annars eru loknar. Eru tær hinvegin ikki loknar, má hann leyslatast. Annars eru vit ikki petti frægari enn hann.

- Gera vit nakað annað, byrja vit at úthola teir altjóða sáttmálar, ið vit hava knýtt okkum til um útflýggjan av brotsfólkum, og so dettur altjóða rættarskipanin sundur.

Landsstýrismaðurin við lógarmálum sigur seg hava fult álit á, at løgmálaráðharrin í Danmark viðger hetta málið sakliga og við atliti til galdandi rætt.

Tað var 21. juli, at grønlendska løgreglan tók Paul Watson tá hann við skipinum John Paul de Joria kom í havn í Nuuk at bunkra. Paul Watson hevur síðani sitið í varðhaldi í grønlendska høvuðsstaðnum. Danska løgmálaráðið skal í næstum taka støðu til, um umbønin frá Japan um at fáa Paul Watson útflýggjaðan, skal gangast á møti.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. august 2024

Politistur dømdur fyri at føla uppá kvinnuligan starvsfelaga

Hann føldi uppá bróst og afturpart í politikjallaranum

(Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Ein politistur varð í Føroya rætti í dag dømdur fyri at hava følt uppá kvinnuligan starvsfelaga.

Hann fekk tíggju daga treytaða fongsulsrevsing, umframt at hann skal rinda fyri sakarmálskostnað og rinda kvinnuni 5.000 krónur í endurgjaldi. Tað var Frihedsbrevet, sum bar tíðindini í vikuni.

Sambært Frihedsbrevet kom fram í rættinum, at hendingin fór fram í politikjallaranum í Havn fyri góðum ári síðani. Her skal mannligi politisturin hava følt uppá bróstini og afturpartin hjá einum kvinnuligum starvsfelaga.

Tann dømdi hevur nú tvær vikur at taka støðu til, um hann kærir dómin. Stendur dómurin við, kann hann ikki arbeiða sum politistur longur, skrivar Frihedsbrevet.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. august 2024

Ákærdur fyri neyðtøkur

21 ára gamal maður skal fyri nevninga ting fyrst í september. Hann er ákærdur fyri fleiri enn eina neyðtøku

(Savnsmynd: Føroya Rættur)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

21 ára gamli maðurin sum síðani oktober í fjør hevur sitið í varðhaldi, skuldsettur fyri neyðtøkur, er nú ákærdur.

Kringvarpið visti í vikuni at siga, at nevningating verður í Føroya rætti mánadagin 2. september og øll tann vikan er sett av.

Nevningating er tá kravið hjá ákæruvaldinum er minst fýra ára treytaleys fongsulsrevsing.

Maðurin, sum noktar seg sekan, er ákærdur fyri fleiri enn eina neyðtøku, men ákæruvaldið kann ikki enn ikki siga hvussu nógvar, og heldur ikki nær ella hvar tær skulu vera framdar, skrivar kvf.fo.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. august 2024

Norðoya Sparikassi 25 milliónir í avlopi fyrra hálvár

Framgongdin stavar í høvuðsheitum frá øktum rentuinntøkum vegna hægri rentustøði og vøkstur í virksemi

(Savnsmynd)

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Úrslitið hjá Norðoya Sparikassa eftir skatt fyrra hálvár 2024 var eitt avlop upp á 25,0 milliónir krónir samanborið við 16,9 milliónir sama tíðarskeið í fjør.

Framgongdin stavar í høvuðsheitum frá øktum rentuinntøkum vegna hægri rentustøði og vøkstur í virksemi.

Sparikassin er nøgdur við gongdina fyrra hálvár 2024.

Útlánini øktust úr 2.182 milliónum upp í 2.223 milliónir krónur, sum svarar til ein vøkstur upp á 41 milliónir ella 1,9 prosent. Vøksturin stavar serliga frá fíggingum til bústaðarendamál.

Innlánini øktust úr 2.607 milliónum upp í 2.675 milliónir krónur, sum er ein hækking upp á 68 milliónir ella 2,6 prosent. Innlán við uppsøgn eru ein vaksandi partur av samlaðum innlánum, og alsamt fleiri kundar velja at binda peningin og fáa harvið hægri rentu.

Grundraksturin - úrslitið áðrenn virðisjavnan, niðurskrivingar og skatt - varð munandi styrktur fyrra hálvár 2024. Grundraksturin var 31,0 milliónir krónur samanborið við 21,9 milliónir árið fyri. Hetta svarar til eina hækking upp á 9,1 milliónir ella 41,6 prosent.

Sparikassin hevur dyggan kapital og gott gjaldføri. Solvensurin fyrra hálvár var 28,8 prosent sammett við 27,7 prosent árið fyri. Lyklatalið fyri gjaldførið var 469 prosent í mun til lógarkravda minsta kravið á 100 prosent.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. august 2024

Intra keypir Kodio

Jógvan Andersen, fyrrverandi stjóri og eigari av Kodio, hevur samstundis valt at seta pengar í Intra

Jaspur Langgaard, Jógvan Andersen og Reimund Langgaard

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Í 2021 keypti Kodio, tá Qodio, tann partin av Krea, sum tók sær av sniðgeving og heimasíðum. Parturin av Krea, sum tók sær av intraneti, fekk heitið Intra.

Og nú hevur Intra keypt Kodio. Intra boðaði frá keypinum í tíðindaskrivi í vikuni.

Kodio er í dag ein av Føroya fremstu fyritøkum innan heimasíður og sniðgeving, og í tíðindaskrivi verður sagt, at keypið er ein týðandi partur av strategisku ætlanini hjá Intra.

- Við hesum uppkeypinum tvífaldar Intra starvsfólkahópin, eitt avgerandi stig á leiðini móti hesum máli. Eftir uppkeypið verða 18 starvsfólk á lønarlistanum hjá Intra.

Intra flytir sítt virksemi til hølini hjá Kodio á Strondum. Hetta leggur lunnar undir at sameina styrkirnar hjá báðum feløgunum og skapa eitt sterkt, samansjóðað felag, ið miðvíst kann arbeiða móti felags málum. Uppkeypið gevur møguleika fyri at leggja størri dent á at menna heimasíður og KT-loysnir til bæði føroyska og útlendska marknaðin, umframt at bjóða loysnir innan samleika og grafiska sniðgeving.

Jógvan Andersen, fyrrverandi stjóri og eigari av Kodio, hevur samstundis valt at seta pengar í Intra.

Jaspur Langgaard, stjóri á Intra, fegnast um, at Jógvan framvegis verður partur av Intra-toyminum – nú sum eigari.

- Jógvan er bæði nærlagdur og framskygdur – og vit eru sera fegin um, at hann framhaldandi fer at spæla ein virknan leiklut í framtíðarætlanunum hjá felagnum, sigur Jaspur Langgaard. Umframt Langgaard brøðurnar og Jógvan Andersen eiga m.a. Framtak og Scient Invest í Intra.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. august 2024

Spakin settur í bústaðarøkið Stóratjørn

Útstykkingin við Stórutjørn fevnir um millum 367 og 416 búeindir

Tróndur Sigurðsson og Heðin Mortensen (Mynd: Tórshavnar kommuna)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Hósdagin settu Heðin Mortensen, borgarstjóri, og Tróndur Sigurðsson, formaður í byggi- og býarskipanarnevndini, spakan í nýggju útstykkingina Stóratjørn í Hoyvíkshaganum.

Í kommunuætlanini fyri Tórshavnar kommunu, sum býráðið samtykti í 2020, er Stóratjørn mett at vera best egnaða økið til býarvøkstur í høvuðsstaðnum.

Annað stórt býarvakstrarøki í kommunuætlanini er tað, sum í løtuni verður gjørt á Hamrinum á Argjum.

Nýggi innkomuvegurin hevur við sær, at økir, sum áður lógu uttan fyri ringvegin í Havn, nú liggja innan fyri innkomuvegin.

Og nýggja framkomna undirstøðukervið ger, at býarvøksturin í Stórutjørn er nógv lættari at fremja.

Heildarætlan og býlingar
Tórshavnar kommuna skipaði í 2020 fyri kapping um heildarætlan fyri økið við Stórutjørn, sum arkitektafyritøkurnar MAP og SNA vunnu. Eftirfylgjandi hava vinnararnir sameint møguleikar frá báðum vinnarauppskotunum at skipa økið.

Úrslitið er ein heildarætlan, har økið er skipað í seks býlingar umframt miðstaðarøki.

Ætlanin, sum nú verður farið undir, fevnir um býling 1 og 4. Haraftrat verður eisini gjørt eitt miðstaðarøki, sum fevnir um búeindir og umstøður til annað miðstaðarvirksemi.

Býlingur 1 verður gjørdur við økjum til íbúðarraðhús og til sethús við til samans 127 búeindum.

Býlingur 4 er ikki endaliga fastlagdur viðvíkjandi býtinum millum sethús, raðhús, íbúðir og krosshús, men her verður samlaða talið av búeindum millum 156 og 205 alt eftir endaligu loysnini. Aftrat hevur miðstaðarøkið 84 búeindir. 

Tað merkir, at henda útstykkingin í Stórutjørn fevnir um millum 367 og 416 búeindir.

Tórshavnar kommuna hevur gjørt sáttmála við Pf. Articon um at standa fyri at byggibúgva hesar báðar býlingarnar fyri kr. 74,6 milliónir krónur. Arbeiðið verður handað kommununi 1. juli 2026. 

Stuttflutt og umhvørvisatlit
Grótið frá innkomuvegnum og Húsareynstunlinum er stuttflutt tilfeingi, tí grótið verður nýtt til útstykkingina í Stórutjørn. Av tí sama ber til at avmarka nýggja spreinging í økinum.

Verkætlanin tilskilar greitt, hvørji øki eru ætlað til byggibúning, og hvørji øki skulu verða órørd.

Hetta er týðilig raðfesting av lendinum, og sum svarar til tey tilmæli, sum Tjóðsavnið læt kommununi í umhvørvisárinskanning frá 2009, og til tilmæli, sum kommunan seinni hevur fingið um at verja vátlendið. Í hesi verkætlan er dentur lagdur á, at so nógv av natúrliga vatninum verður varðveitt og órørt, harímillum eisini tjarnirnar. Á sama hátt verður tilmæli frá umhvørvisárinskanningini fylgd um at verja fuglin í økinum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. august 2024

Taka sáð frá føroyskum greðingum

Fyrstu tøkurnar til ein ílegugrunn við niðurfrystum føroyskum rossasáði

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Felagið Føroysk Ross hevur síðan 1978 virkað fyri at byggja upp ein ílegugrunn við niðurfrystum rossasáði og fáa gjørt eina arvafrøðiliga lýsing av rossastovninum. Nú er endiliga brostið fyri nev.

Seinastu árini hevur orka verið løgd í at byggja upp ein ílegugrunn við niðurfrystum rossasáði. Í hesum sambandi er avtala gjørd við fyritøku úr Bretlandi, Stallion AI services. Umboð frá fyritøkuni eru í løtuni í Føroyum og taka sáð av føroysku greðingunum. Fyrstu royndirnar at taka sáð vóru gjørdar á Búnaðarstovuni í Kollafirði sunnudagin, og ábendingar eru um at hetta hepnast sera væl.

Væntandi verða sáðtøkur alla vikuna og hvør sáðtøka kann brúkast til umleið 5-6 ísáðingar. Í løtuni er stovnurin: 26 greðingar; 42 ryssur og 14 geldir hestar.

Arvafrøðiliga allýsingin av rossastovninum

Í 2003 var í samstarvi við Fróðskaparsetur Føroya farið undir at fáa DNA kanningar av føroyska rossaslagnum, soleiðis at staðfestast kundi at slagið veruliga var serligt. DNA kanningarnar vístu at føroyska rossið er egið slag, og ongin ábending er um uppíblanding av øðrum rossasløgum.

Í 2018 keypti felagið eina útgávu av skipanini World Fengur, sum felagið hevur navngivið: Føroya Fongur.

Við Føroya Fongi ber til at síggja upplýsingar um uppruna, avkom, aling, litir, flís nummar, myndir og mangt annað. Føroya Fongur er ein brúkaravinarlig skipan har allir limir í Felagnum Føroysk Ross lættliga kunnu seta seg inní alingina.

Umframt Føroya Fong nýtir felagið í samráð við Nordgen eina skipan, ið kallast EVA. EVA forritið útroknar innannøring og ansar eftir, at øll upprunarossini eru líka nógv umboðað í stovninum.

Við samaneiningini millum Føroya Fong og Eva ber til at skipað alingina av føroyska rossaslagnum betur. Til dømis ber til at síggja júst hvørjir greðingar hóska best til hvørja ryssu, fyri at forða fyri innannøring.

Framtíðin

Við hesum báðum átøkunum metir felagið at vera komið eitt gott fet á leiðini fyri at varveita ílegurnar hjá føroyska rossinum.

Við Føroya Fongi ber til at kanna ílegurnar og seta tær saman sum fragast og við sáðbankanum ber til at goyma sáðið, soleiðis at ílegurnar verða varðveittar og brúktar skilagott.

Frá vinstru: Tullis Matson, Signa Kallsoy Joensen, EJ Eldridge, Kristina Maria Fjallstein, Jóna A. Ólavsdóttir, Rasmus í Haraldssundi

Fakta um Føroyska rossið:

- 1978 - Felagið Føroysk ross verður stovnað. Blóðroyndir kannaðar og eyðmerktar til at vera serstakar (Rossastovnurin: 13 ross)

- 2003 – DNA kanningar staðfesta úrslitið frá 1978. Føroyska rossið er egið slag, og ongin ábending er um uppíblanding (Rossastovnurin: 46 ross)

- 2018 – Talgild skráseting av ættartalvuni hjá føroyska rossinum (Rossastovnurin: 85 ross)

- 2024 – Ílegugrunnur við niðurfrystum rossasáði (Rossastovnurin: 82 ross) 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. august 2024

Gudstænasta í gjónni við Gjógv

Nógv fólk høvdu sunnudagin leitað sær til Gjáar í útigudstænastu

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Seinnapartin sunnudagin var gudstænasta og konsert í gjónni við Gjógv.

Marjun Lómaklett, prestur, varð skjútsað inn í Gjónna, meðan kirkjuklokkan ringdi.

Eisini vóru millum annað Eiðis Ljómfealg og Havnarkórið við.

Nógv fólk høvdu leitað sær í gjónna til afturvendandi tiltakið.

Sí allar myndir sum Jens Kristian Vang

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. august 2024

Tørvurin er til staðar

Tað sigur studentapresturin á miðnámsskúlunum, sum nú hevur verið virkin í eitt ár

Ann Hermansdóttir (Savnsmynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Fólkakirkjan: Ongin ivi um, at tørvurin er til staðar.

Tað sigur Ann Hermansdóttir, sum nú hevur verið virkin sum studentaprestur á miðnámsskúlunum kring landið í 1 ár.

Síðani hon byrjaði í starvinum í august í fjør, hevur hon ferðast millum miðnámsskúlarnar og víst á, at hon er tøk til prát, um tørvur er á.

Tey ungu seta seg sum oftast í samband við hana umvegis sosialu miðlarnar, og so verður avtala gjørd um eitt prát, tá hon er á skúlanum ella á kontórinum hjá sær í Havn. Til ber eisini at heita á hana, har tey møta henni til eina samrøðu her og nú, um tað letur seg gera.

Evnini er ymisk, men eitt sum javnan gongur aftur er, at summi teirra kenna eitt trýst, bæði fakliga, men eisini í mun til, hvussu tey skulu raðfesta í gerandisdegnum. FOMO (fear of missing out) er eitt vælkent fyribrigdi, har kenslan av at velja okkurt frá gerst neilig, tí onnur hava fingið eina uppliving, sum tann ungi ikki hevur. Ofta meta tey sjálvi, at møguleikin kemur ongantíð aftur. Tá ein so velur at vera við til alt, sum tilveran hevur at bjóða, kann møðin gerast stór. At raðfesta er tí eitt afturvendandi evni.

Tað andaliga fyllur ikki mest í samrøðunum, men ofta kann kristin lívsførsla vera eitt afturvendandi evni, etikkur og moralur, ella hvat er rætt og hvat er skeivt at gera í ávísum føri.

Men uppgávan hjá studentaprestinum er ikki at prædika út frá egnari sannføring ella fortelja teimum ungu, hvussu tey skulu liva, men at vera ein, sum tey kunnu sparra við ella práta við í trúnaði, uttan at skula taka atlit til kenslurnar hjá øðrum í prátinum. Tey fáa soleiðis møguleika fyri einum frírúmi, har tey kunnu venda evnum, ið fylla (ov) nógv í teirra gerandisdegi.

Prát um sorg er eisini afturvendandi. Hjúnaskilnaður, álvarslig sjúka ella deyði í nærmastu familjuni er tungt at bera, og tá kunnu eisini teir stóru spurningarnar um lívsins viðurskifti fylla nógv.

Tá kann vera gott at venda hesum evnum við studentaprestin, sum kann veita sítt íkast, hóast uppgávan oftast er at lurta, meðan tey seta orð á, og vera saman við teimum í sorgini.

Ann hevur verið við til at gera eina sorgartilbúgving á fleiri skúlum, í fall vanlukka rakar, og er hon sum prestur sjálv partur av hesum við ávísum uppgávum.

Spurd um, hvat munurin er á studentaprestinum og sálarfrøðingunum á skúlunum, sigur Ann, at tá ein næmingur velur at koma til hennara, so veit hann frammanundan, hvat hon stendur fyri, og hvørji virðir hon hevur. Tað krevur heldur onga ávísing at fáa eitt prát við hana, og hon er løtt at fáa fatur á. Uppgávan hjá henni er heldur ikki at viðgera, men at veita sálarrøkt.

Ann er sum sóknarprestur von við at hava samrøður sum sálarhirði, men nú hevur hon eisini tikið útbúgving sum kognitivur sálarheilsuráðgevi. Fakliga førleikan kann hon nýta í yrkinum sum studentaprestur. Hon sigur tó, at hon kennir væl síni fakligu mørk, og veit nær hon eigur at vísa til aðrar fakpersónar í skúlaskipanini. Hon hevur gott samstarv við bæði lestrarvegleiðarar og sálarfrøðingar á skúlunum, og møtast tey javnan til fund.

Hon skal sum studentaprestur hava 8 ungdómsgudstænastur árliga í nærumhvørvinum hjá skúlunum, tvs. í eini kirkju sum er staðsett nærhendis. Tá ger hon nógv burturúr at velja evnir, sum tey ungu hava áhuga í.

Seinasta skúlaár bjóðaði hon onkrum av luttakarunum frá sendingini "Sært tú meg" hjá KVF at práta nærri um ta avbjóðingina, sum sendingin lýsti. Eisini hevur hon nýtt tekstin "Mænd, der græder" hjá danska poppsangaranum Tobias Rahim, sum útgangsstøði til evni í ungdómsprædiku. Hon metir týðandi, at tey ungu kenna seg aftur í teimum evnunum, hon velur at taka upp, og tí ber ikki til einans at brúka tekst frá farnari tíð.

Íblásturin fær hon við at lesa um ungdómsmentan, og hon hevur eisini tætt samstarv við donsku ungdómsprestarnar. Ann sigur, at hon stórtrívist millum tey ungu, og heldur seg vera komna væl frá byrjan.

Setan av studentapresti á miðnámsskúlunum var upprunaliga ein politisk raðfesting, og fyri fólkakirkjuna er endamálið við prestum, ið fáa ávísa funktión, at koma meiri út í samfelagið og gera mun.

Studentapresturin er á miðnámsskúlunum kring landið fastar dagar, og á heimasíðuni hjá skúlunum, ber til at lesa nær. Hon er eisini at finna á bæði facebook og Instagram, har hon javnan vísur brot frá gerandisdegnum sum studentaprestur. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. august 2024

Jónleif verður stjóri á Skúlatrøð

Jónleif Johannesen er 46 ára gamal og hevur m.a. verið fyrstilærari í Skúlanum á Fossánesi og varaskúlastjóri í Runavíkar kommunuskúla

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Landsstýrismaðurin við barna- og útbúgvingarmálum, Djóni Nolsøe Joensen, hevur sett Jónleif Johannesen í starvið sum skúlastjóri í skúlanum á Skúlatrøð.

Jónleif er 46 ára gamal. Hann tók læraraprógv í 2004, hevur diplomútbúgving í námsfrøðiligari leiðslu og ein part av leiðsluútbúgving á masterstøði innan námsfrøðiliga leiðslu, umframt longri skeið í leiðslumenning.

Jónleif hevur starvast sum lærari og AKT-lærari í Føroyum, og hevur bæði verið nevndarlimur í Føroya Lærarafelag og formaður í Skúlaleiðarafelagnum.

Jónleif hevur hollar leiðsluroyndir innan fólkaskúlan. Hann hevur verið fyrstilærari í Skúlanum á Fossánesi og varaskúlastjóri í Runavíkar Kommunuskúla.

Seinasta hálva árið hevur hann arbeitt sum fulltrúi á fólkaskúlaøkinum í Undirvísingarstýrinum, har hansara arbeiðsøki m.a. hevur verið at skipa undirvísing í føroyskum sum annaðmál.

Jónleif tekur við starvinum sum skúlastjóri í skúlanum á Skúlatrøð 1. september 2024.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. august 2024

Niels Jørgen Nielsen nýggjur rakstrarleiðari á Strandferðsluni

Hevur fyrr virkað á SSL sum yvirstýrimaður og avloysaraskipari á Smyrli

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Strandfaraskip Landsins boða í tíðindaskrivi frá, at Niels Jørgen Nielsen er settur sum nýggjur rakstrarleiðari á stovninum.

Niels Jørgen Nielsen er 57 ára gamal, og hevur drúgvar royndir innan skiparakstur og sjóvinnu. Niels varð útbúgvin skipsførari í 1989, og eftir lokið skipsføraraprógv var hann í 12 ár stýrimaður og skipsinspektørur hjá A.P. Møller.

Árini 2013 til 2019 sigldi hann sum yvirstýrimaður og avloysaraskipari við Smyrli og var eina tíð stýrimaður á Norrönu.

Tá ið Skipaeftirlitið, nú Sjóvinnustýrið, var yvirtikið, var Niels í fýra ár sýnsmaður har. Hann hevur eisini fleiri ára starvsroyndir sum próvdómari hjá Akstovuni og lærari á Vinnuháskúlanum og Brandskúlanum.

Rakstrardeildin er, umframt leiðaran, mannað við skipinspektøri, tekniskum leiðara, manningarsamskipara og trygdarsamskipara. Úti á skipunum eru skipararnir og maskinstjórarnir tættastu samstarvspartar hjá rakstrarleiðaranum.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. august 2024

Betri letur 3,3 milliónir til gransking

12 granskingarætlanir fáa stuðul í ár

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Betri Stuðul hevur játtað 3,3 milliónir krónur til tólv ymiskar kanningar- og granskingarverkætlanir.

Endamálið hjá Betri Stuðul er at skapa tryggleika gjøgnum stuðul til samfelagsgagnligt virksemi.

Betri Stuðul hevur lagt dent á at menna vitan og vísindi í Føroyum, og á henda hátt verða við til at styrkja okkum sum samfelag.

Einaferð um árið verður stuðul latin granskarum og í ár, varð stuðul latin til hesar granskarar:

• Esther Djurhuus, Phd lesandi, Fróðskaparsetrið, Kenslulig møði hjá umsorganarstarvsfólki
• Vár Honnudóttur, Phd lesandi, Fróðskaparsetrið, Sosialur ójavni í heilsu, trivnaði og sjúku í Føroyum
• Jana Mortensen, Phd lesandi, Fróðskaparsetrið, Parkinsonsjúka og lívsgóðska
• Helgi Winther Olsen, Phd lesandi, og Bára Berghamar Danielsen, Phd lesandi, Fróðskaparsetrið, rørsluátakið Ver Virkin
• Bárður Joensen, Fróðskaparsetrið, kanning av aldueginleikum
• Sissal M. Rasmussen, Fróðskaparsetrið, kanning av føroyska málinum
• Tórur Sjúrðarson, Fróðskaparsetrið, kanning um kolestorol og venjing
• Tróndur M. Sandoy, Fróðskaparsetrið, kanning um hvat vit kunnu læra av EXIT Føroyar
• August G. Wang, Heilsugranskingareindin í Sjúkrahúsverkinum, ultraljóð til intravenøsa atgongd til krabbasjúklingar
• Elma á Geilini Ortind, Heilsufrøðiliga Starvsstovan, kostkanning
• Turið Poulsen, Veðurstova Føroya, vindatlas
• Karin Margretha Húsgarð Larsen, Havstovan, rák í Bankarennuni

18 umsóknir vóru, og samanlagt varð søkt um góðar 7 milliónir krónur.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. august 2024

Um 500 næmingar og lærlingar byrjaðir á Glasi

320 byrjaðu á gymnasialum miðnámi, 146 á yrkisnámi, 37 á hægri námi og 8 á serbreytini

 

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Í hesi vikuni byrjaði virksemið á Glasi aftur eftir summarfrítíðina. Fyrsti skúladagur var mikudagin, har gott og væl 500 næmingar og lærlingar høvdu teirra fyrsta skúladag.

320 næmingar byrjaðu á gymnasialum miðnámi á einari av teimum fimm breytunum, sum eru búskaparbreyt, hugbreyt, náttúrubreyt, fyrireikingarbreyt og skapandi fyrireikingarbreyt.

146 næmingar og lærlingar byrjaðu á einari av breytunum á yrkisnámi, sum eru bilbreyt, elbreyt, smiðju- og maskinbreyt, timburbreyt, hárbreyt, tilvirki og FHS.

Átta næmingar byrjaðu eisini á serbreytini á Glasi.

Á hægri námi byrja tilsamans 37 at lesa marknaðarførslubúskap og nýggju professiónbachelor útbúgvingina ‘altjóða handil og marknaðarførsla’. Á hægri námi eru eisini parttíðarútbúgvingar, og her byrja yvir 50 lesandi tað komandi skúlaárið.

Í sambandi við fyrsta skúladag varð sangurin Ró hjá Martini Joensen sungin fleirræddað. Anna Sofía Mellemgaard og Laila av Reyni stílaðu fyri. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. august 2024

FarGen saknar luttakarar við diabetes2

Nú hevur luttakaratalið ı́ FarGen 2 rundað 3.100, og sostatt eru bert um 400 pláss eftir

 

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Samansetingin av luttakarum í FarGen 2 er ı́ rı́miligum samsvari við málini, men stórur tørvur er tó á luttakarum, sum hava diabetes 2.

Diabetes 2 er ein av sjúkunum, sum FarGen 2 kannar. Kanningarnar verða gjørdar samanberandi, og ı́legu- og heilsudátur hjá sjúkum verða samanbornar við dátur hjá frı́skum fyri at vita, um til ber at staðfesta munir ella ávı́s mynstur ı́ dátunum. Málið er at útvega vitan, sum kann vera við til at menna persónlagaðan heilivág. Persónlagaður heilivágur byggir á vitan um ı́legurnar hjá einstaklinginum, og letur upp fyri at málrætta viðgerðina meira.

Fyri hagfrøðisligu styrkina ı́ kanningunum er tørvur á lutfalsliga nógvum luttakarum við diabetes 2. Ítøkiliga er málið at fáa ı́ minsta lagið 220 diabetessjúklingar afturat við fyri at røkka málinum, sum er 350 luttakarar.

Til ber at fáa nærri kunning og tekna seg til FarGen 2 við at fylla út eitt spurnablað á Vanganum á sı́ðuni hjá Heilsustýrinum.

FarGen 2 fór ı́ gongd við at útvega luttakarar ı́ 2022, og væntandi verður komið á mál seinni ı́ ár. FarGen ger ı́legu- og heilsukanningar av føroyingum og savnar úrslitini ı́ einum granskingardátugrunni. Granskingarverkætlanir fara at kunna søkja um loyvi at granska ı́ dátunum, og samtykki krevst frá luttakarunum til hvørja verkætlan sær. Tað er Heilsustýrið, sum umsitur FarGen.

Meira kunning fæst á www.fargen.fo 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. august 2024

Kirstin Strøm Bech setir Ljósfestina

Um vikuskiftið verður skipað fyri Ljósfest í Vági á fjórða sinni

(Mynd: Vágs kommuna)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Hetta vikuskiftið verður Ljósfest í Vági á fjórða sinni, og tað verður Kirstin Strøm Bech, fyrrverandi borgarstjóri, sum setur ársins Ljósfest, boðar Vágs kommuna frá.

Kirstin Strøm Bech stillaði upp fyri Javnaðarflokkin og varð fyrstu ferð vald í býráðið í november 2004 og varð av býráðnum vald til borgarstjóra. Hon var borgarstjóri frá 1. januar 2005. Til valið í november 2008 varð hon afturvald og helt fram sum borgarstjóri eitt valskeið afturat. Kirstin Strøm Bech gjørdist stýrislimur í Kommunusamskipan Føroya, tá hon gjørdist borgarstjóri, hon var næstformaður frá 1. juli 2006 til 31. desember 2008.

Hon setir ljósfest 2024 á stóra pallinum klokkan 18.20 leygardagin 17. august.

Tað var í 2021, at Vágs kommuna, tá saman við SEV, gjørdi av at hátíðarhalda, at fyrsta el-verk í Føroyum, elverkið í Botni í Vági, gjørdist 100 ár. Seinni varð gjørt av at halda fram við hesum væleydnaða tiltakinum, og verður Ljósfest í Vági nú á fjórða sinni, skrivar Vágs kommuna.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. august 2024

Vinstriflokkurin heldur summarfund í Føroyum

Anna Falkenberg er vertur fyri vitjan hjá Vinstra - Vinstri og Sambandsflokkurin spæla fótbóltsdyst móti hvørjum seinnapartin

Anna Falkenberg, Bárður á Steig Nielsen og Troels Lund Poulsen, formaður í Vinstra

SkrivaÐ:

Tíðindaskriv

Tingbólkurin hjá Vinstra heldur summarfund í Føroyum hetta vikuskiftið. Tað er siðvenja hjá donsku flokkunum í fólkatinginum at hava ein tingbólkafund um summarið, áðrenn eitt nýtt fólkatingsár byrjar.

Vanliga er hesin tingbólkafundur ikki at sama staði á hvørjum ári, og í ár hevur Vinstri valt at halda tingbólkafundin í Føroyum.

Anna Falkenberg er partur av tingbólkinum hjá Vinstra, og hon er eisini vertur fyri vitjanini. Allur tingbólkurin kemur við til Føroya, eisini ráðharrarnir.

Vinstri hevur tvær ferðir áður hildið tingbólkafund í Føroyum. Fyrstu ferð var í 1992, tá Uffe Ellemann-Jensen var formaður. Í 2009 var flokkurin aftur í Føroyum, og tá var Lars Løkke Rasmussen formaður.

Í dag er Troels Lund Poulsen formaður, og hann verður eisini við á ferðini.

Umframt at fundast um at seta politisku kósini komandi fólkatingsár, so verður eisini tíð til hjá tingbólkinum at vitja støð í Føroyum, og kunna seg betur um føroysk viðurskiftir.

Eisini verður ein fótbóltsdystur millum Vinstra og Sambandsflokkin. Tað frættist, at báðir partar hava fyrireikað seg væl til dystin, og tað er altavgerandi fyri báðar partar at vinna. Í 2009 var Sambandsflokkurin omaná, tá flokkarnir brustu saman í einum dysti í Gundadali.

Møguleiki verður at síggja Troels Lund Poulsen, ið sigst at vera ein útmerkaður fótbóltsspælari, Søren Gade, Thomas Danielsen og aðrar politikarar hjá Vinstra dystast við Bárð á Steig Nielsen, Helga Abrahamsen, Annu Falkenberg og onnur.

Sjúrður Skaale er dómari.

Dysturin verður í Gundadali leygardagin 17. august klokkan 15.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. august 2024

Ester Skála til Pan-Arctic Vision í Nuuk

Arktiska sangkappingin verður hildin í grønlendska høvuðsstaðnum 12. oktober

(Savnsmynd: Gwenäel Helmsdal Carré)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Tað verður unga sangarinnan Ester Skála, sum fer at umboða Føroyar í sangkappingini Pan-Artic Vision, sum erður hildin í Nuuk 12. oktober.

Pan-Artic Vision varð hildið á fyrsta sinni í norðurnorska býnum Vadsø í fjør. Føroyski luttakarin tá var Guðrið Hansdóttir. Vinnarnir av hesi arktisku sangkappingini gjørdist grønlendski bólkurin Nuija, og tí verður kappingin í ár hildin í grønlendska høvuðsstaðnum.

Ester Skála verður lýst sum ein pink-popp prinsessa av Argjum. Á síni sangleið hevur hon skapt eitt univers fult av litum, fangandi sangum og magiskum brøgdum. Bjarta rødd hennara ljóðar altjóða, og við sanginum ‘Unicorn’ vann hennara fyrsti útgivni sangur áhoyraravirðislønina á Faroese Music Awards í 2022.

Higartil hevur Ester Skála einans sungið á enskum, men til Pan-Arctic Vision kappingina, skal hon framføra á egnum móðurmáli.

Tað er Norðurlandahúsið, sum samskipar føroyska partin av Pan-Arctic Vision, og sum eisini hevur valt Ester Skála – eftir umsókn – at umboða Føroyar í kappingini.

Londini og økini, sum eru við í PanArctic Vision eru umframt Føroyar: Alaska, Grønland, Ísland, Nunavut (Kanada), Norðurfinnland, Norðurnoreg, Norðursvøríki, arktiska Russland og Youkon (Kanada).

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. august 2024

Til messu hjá sankta Michael

Mich Box er nærmast eitt halgimenni. Einasti av upprunalimunum í Uriah Heep, sum enn er á lívi. Hevur ferðast uttan íhald og spælt konsertir í samfull 54 ár

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Han stóð nærmast sum eitt halgimenni á pallinum og risti kross yvir fjøldina, síðhærdi guittarleikarin og oddamaðurin í bretska rokkorkestrinum Uriah Heep, 77 ára gamli Mick Box, hvørs borgarliga navn er Michael Frederick Box.

Leygarkvøldið spældi sankta Michael og hansara menn á Vágsbøi á Summar Festivalinum. Einn einaferð í Føroyum, og líka stórliga fagnaðir.

Og Mick Box er nærmast eitt halgimenni. Einasti av upprunalimunum í Uriah Heep, sum enn er á lívi. Hevur ferðast nærum uttan íhald og givið konsertir í samfull 54 ár.

Jú, hann var verdur at fagna. Guittarspælinum feilti einki. Væl samanspælda orkestrið rokkaði Vágsbø, sum fá orkestur hava megnað á Vágsbøi.

Uriah Heep var væl egnað til júst henda festivalin. Tú sást tilkomin og eldri fólk, sum høvdu funnið sín innara tannáringarokkara framaftur, og sum skrálaðu við til “Easy Livin’”, “Stealin’”, “July Morning”, “Look at Yourself”, “Sweet Lorraine”, “Sunrise”og ikki minst “Lady in Black”.

Men eisini við nýggjaru løgunum prógvaðu Uriah Hepp, at enn er dugur í teimum sum stílskapandi rokkorkestur, hóast miðalaldurin helst er er hækkaður við eini hálvari øld síðan teir komu fram við stílskapandi plátuni “... Very ‘Eavy... Very ‘Umble” í 1970. Box er 77, tangentleikarin Phil Lanzon 74, sangarin Bernie Shaw 68, trummusláarin Russel Gilbrook 60 og nýggjasti limurin, bassleikarin Dave Rimmer 55.

Føroyingar elska Uriah Heep, og hava altíð gjørt tað. Nógv meira enn hinir rokkbólkarnir, sum sóu dagsins ljós í Bretlandi tá seint í seksti- og tíðliga í sjeytiárunum. Undarliga, at so skal vera...

Tað var ein fín konsert, hóast onkur, sum ikki so væl kendi tónleikin hjá Uriah Heep, helt fyri, at tað var í so leingi at bíða eftir “Easy Livin’”. Kanska teir kundu trivið í okkurt av gomlu stórhittunum fyrr á konsertini, fyri líka sum at halda grýtuni í kók.

Sí allar myndirnar frá leygarkvøldinum her

Dublinskur pub-stemningur

Undan Uriah Heep hoyrdu vit frálíka írska sangaran Paul Watchorn á minsta pallinum geva okkum eitt sindur av dublinskum pub-stemningi við fleiri av teimum kendu og elskaðu fólkasangunum.

Og tað vóru rættiliga nógvir føroyingar, sum dugdu sangirnar, ikki bara Molly og Whisky in the Jar. Hugaligt at hoyra.

Frammanundan tí spjaddi Lena Anderssen og dugnaliga orkestur hennara góðar vibrasjónir í tjaldinum.

Og á bønum varð sligið upp í fleiri ringar, tá Pól Arni Holm og Hamradun við teirra mergjaðu tónum við djúpum kjølfestum røtrum í føroyskari kvæðamentan skipaðu dansin.

Eftir Mick Box hevði sligið seinasta tónan á Vágsbøi, fingu Frændur møguleikan at fáa fjøldina uppaftur at kóka. Kanska var tað ein tung uppgáva – áhoyraraskarin var ikki eins stórur, men ódeyðiligu sangirnir hjá Steintóri og Nolsøe-brøðrunum eru altíð førir fyri at skapa gott lag í føroysku summarnáttini – ikki minst millum fjøllini í Klaksvík.

Allar seinasta tónan á ársins festivali sló Jens Marni í tjaldin so seint, at tað aftur var farið at lýsa fyri degi.

Vit, sum ikki vóru har og annars kundu hugsað okkum at uppliva tað – og ikki minst tey, ið sakna náttarfrið á festivaldøgunum, kunnu bert vóna, at fyrireikararnir einaferð eru so mikið at sær komnir, at teir fara at ásanna, at onki fer av festivalinum, um tónleikurin endar (og byrjar) tveir tímar fyrr á kvøldinum. Óskiljandi at tað skal vera so...

Annars. So munnu tey allarflestu, sum vóru til staðar í Klaksvík um vikuskiftið halda, at eisini hesin var ein fínur festivalur. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. august 2024

Olly fekk Vágsbø at danda

Ein bretskur sjarmørur og drynjandi sørvingar settu lív í Klaksvíkina farna fríggjakvøld

(Mynd: Jens Kr. Vang)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Bretski popparin, Olly Murs, vísti seg at vera ein fongur fyri Summar Festivalin.

Helst vóru vit mong, sum ongantíð høvdu hoyrt um henda bretan fyrr. Men í trunkanum framman fyri stóra pallinum á Vágsbøi var týðuligt, at unga ættarliðið hevði glett seg til júst hesa konsertina, og seinni vísti tað seg eisini, at tey kendu tey flestu av sangunum eisini.

Fyri okkum, sum ikki kendu sangirnar, byrjaði konsertin heldur tungliga, meðan Olly áhaldandi  royndi at sannføra stóru áshoyrarafjøldina um sínar dygdir.

Og so hvørt sum lív kom í fjøldina, og dansurin og troðkanin gjørdist heldur ógvuslig, byrjaði Olly at sannføra okkum um sínar dygdir. Ikki heimsins besti sangari, men fínur undirhaldari, sum dugdi síni dansi-‘moves’.

Og orkestrið var frálíkt. Swingandi rhytm’n’blues og poppur á høgum støði. Og her heilt frammi í troðkanini undir pallinum, var ljóðið eisini frálíkt – munandi betri, enn tað var kvøldið fyri, tá vit komu at standa í so aftarlaga.

Tá Olly so treiv í nøkur vælkend party-hits, gjørdist konsertin nærum fullkomin. Eitt gott upplivilsi á Vágsbøi.

Troyttast ikki av Tinganest

Eftir Olly vóru Tinganest í tjaldinum. Tinganest hava spælt so at siga á øllum festivalum og størri konserttiltøkum í summar. Men í tjaldinum fríggjakvøldið var onki, sum bendi á, at fólk eru farin at troyttast av Magnusi, Jakkanum, Holgari og Finni.

Stúgvaða mannamúgvan kókaði.

Hóast konsertin var í so stutt – har vóru nógvir sangir eftir at syngja – so var tað eisini eitt frálíkt upplivilsi við Tinganest í toppformi, og teir hava eisini fingið onkrar av teimum gomlu sangunum við á skránna, sum ikki hava verið at hoyra á palli í seinastuni.

Yvirmatchað

Fyrr á kvøldinum upplivdu vit Daniu O. Tausen og hennara bólk á stóra pallinum. Ófatilig musisk evni, hesi ungu fólkini hava. Men at koyra tey á ein so stóran pall, tyktist vera ‘yvirmatchað’.

Nærverandi og inniligu sangirnir hjá Daniu eru ikki egnaðir til støð har tað er so langt millum pallkant og áhoyrarar.

Bjór-úrvalið

Á veg heim til hugfarsligu sangirnar og tónarnar frá Herborg Torkilsdóttir, og longur frammi hoyrdu vit eisini tónarnir frá Dynamitt í fjarstøðu. Har tyktist lagið at vera gott, og tað var tað heilt sikkurt eisini til Adrenaline og RSP longur út á náttina.

Sum vera mann er altíð okkurt at knarra um. Her skal tað vera ølúrvalið á festivalinum. Onki ilt um lokala bryggjaríið, men bert at hava pilsnara og gull í ølkranunum og ikki tað myrkara klassik, er eitt keðiligt mistak. Í mínum smakki er onki annað enn prosentini á muni millum eina veðr og eina gull frá Føroya Bjór, og tí var tað eitt vónbrot ikki at kunna keypa eina øl av eitt syndur myrkari slag. So er tað sagt... 

Sí myndirnar frá fríggjakvøldinum her

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. august 2024

Sjeyfaldur Grammy-vinnari til Føroya

Mark Fain og Nashville-bólkurin Lonesome Rangers verða at hoyra í Lívdini í Hoyvík í september

Mark Fain

SkrivaÐ:

Jákup Bech Jensen

Mark Fain hevur vunnið fleiri Grammy virðislønir enn nakar tónleikari, sum hevur framført í Føroyum! 21. september kemur hann við bólkinum Lonesome Rangers frá Nashville at hava konsert í Lívdini í Hoyvík.

Einasta framførsla við Grammy vinnara í Føroyum í ár

Hóast nógvir góðir tónleikarar hava framført í Føroyum í ár, so hevur eingin teirra vunnið nakra Grammy. Tí verður konsertin við Mark Fain nakað serligt. Mark er tilnevndur til 11 Grammys og hevur vunnið 7 ferðir.

Hevur vunnið líka nógvar Grammys sum The Beatles!

Mark Fain kann bólkast við sera navnframum tónleikarum. Onnur, sum eisini hava vunnið 7 Grammys, eru The Beatles, Prince, Madonna, Simon and Garfunkle og John Mayer.

Mark er føddur og uppvaksin í Rogersville, Tennessee. Hann hevur spælt tónleik, síðani hann var smádrongur. Fastir hansara og maðurin høvdu ein tónleikahandil, sum umboðaði Fender.

- Har komu nógvir kendir tónleikarar inn at keypa. T.d. keypti George Jones fleiri Fender forsterkarar har. Ein annar fastur kundi, sum altíð kom inn at vitja okkum, var sangarin Tennessee Ernie Ford.

Mark byrjaði at spæla guitar og bass. Tá ið hann var 15 ár byrjaði tónleikayrkisleiðin veruliga.

Hann kom í ein country gospel bólk, sum var sera virkin. Teir spældu upp til 300 konsertir um árið.

Ricky Skaggs and Kentucky Thunder og 7 Grammys

Mark møtti Ricky Skaggs í Grand Ole Opry, tá ið hann var 14 ár. Hetta førdi til, at Mark nøkur ár seinri byrjaði at spæla við Ricky Skaggs and Kentucky Thunder.

Tað var í hesum samanhangi, at Mark vann sney Grammys.

- Eg hugsi ikki so nógv um tað longur, men eg minnist serliga fyrstu ferð, vit vunnu. Tað var ein serlig kensla, tí eingin minni enn sjálvur David Foster handaði okkum virðislønina.

- Tá ið eg byrjaði at spæla við Ricky Skaggs and Kentucky Thunder, fekk eg betri stundir til at arbeiða í studio og at framføra við øðrum tónleikarum. Við Ricky spældu vit 60-80 konsertir um árið og tað var nógv minni, enn eg var vanur við.

- Eg havi framleitt og spælt við nógvum kendum tónleikarum so sum Jack Black, Rosanne Cash, Ry Cooder, John Fogerty, Chris Hillman, Bruce Hornsby, Alan Jackson, Cody Johnson, Loretta Lynn, Martina McBride, John Oates, Joan Osborne, Dolly Parton og Tom Petty.

- Eg havi spælt og framleitt alt frá bluegrass til jazz. Tá ið eg byrjaði at spæla, hugsaði eg ikki nógv um, at tað var munur á country og jazz. Tað var bara tónleikur í mínum hugaheimi.

Justin Terry er sangarin í Lonesome Rangers

Sangarin í bólkinum Lonesome Rangers er Justin Terry, sum var í Føroyum í 2023. Seinast Justin var í Føroyum, var hann einsamallur. Hann er sera fegin um at hava framúr góðar tónleikarar frá Nashville við sær hesa ferð.

Les eisini: Justin Terry aftur til Føroya

Grammy virðislønir, sum Mark Fain hevur vunnið:

• 1998: 41st Annual Grammy Awards: Best Bluegrass Album for Bluegrass Rules!
• 1999: 42nd Annual Grammy Awards: Best Bluegrass Album for Ancient Tones
• 2000: 43rd Annual Grammy Awards: Best Southern, Country or Bluegrass Gospel Album for “Soldier of the Cross”
• 2003: 46th Annual Grammy Awards: Best Country Performance By a Duo or Group With Vocal for “A Simple Life”
• 2004: 47th Annual Grammy Awards: Best Bluegrass Album for “Brand New Strings”
• 2006: 49th Annual Grammy Awards: Best Bluegrass Album for Instrumentals
• 2008: 51th Annual Grammy Awards: Best Bluegrass Album for Honoring the Fathers of Bluegrass: Tribute to 1946 and 1947

Tað er Praise Him, sum skipar fyri konsertini, sum verður 21. september kl. 21 í Lívdini í Hoyvík. Atgongumerki kunnu keypast her

Kelda: https://www.grammy.com 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. august 2024

Viðgongur at hann var harðligur í kokainrúsi

Sonur Mette-Marit krúnprinsessu leggur kortini á borðið – hann hevur sálarligar avbjóðingar og trupulleikar við misnýtslu

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Marius Borg Høiby – sonur norsku krúnprinsessuna Mette-Marit – viðgongur nú, at hann var harðligur móti eini kvinnu herfyri. Tað sigur hann í eini boðum til NRK.

- Undanfarna vikuskiftið hendi nakað, ið aldri átti at verið hent. Eg framdi kropsligan ágang og oyðilegði ting í eini íbúð í einum alkohol- og kolainrúsi eftir eitt skeldarí, stendur í útsøgnini, sum varð kunngjørd í dag.

Marius Borg Høiby varð handtikin av løgregluni í Oslo fyri hálvuaðru viku síðani, og skuldsettur fyri harðskap og herverk.

Í útsøgnini, sum NRK hevur fingið umvegis verjan hjá Høiby, greiðir krúnprinsessusonurin frá, at hann hevur fleiri sálarligar avbjóðingar, og at hann tí stríðist við misnýtslu.

Hann sigur, at hann fyrr hevur verið í viðgerð, og at hann nú aftur fer í viðgerð.

- Misnýtslan av rúsevnum og mínar diagnosur skulu ikki brúkast sum umbering fyri tað, ið hendi í íbúðini í Frogner undanfarnu sunnunátt. Eg taki ábyrgd fyri tað, eg havi gjørt, og ætli mær at forklára meg sannførandi fyri løgregluni, sigur hann.

Hann kemur eisini við umbering til unnustu sína og familjuna.

- Hon hevur hvørki uppiborið tað, sum hendi hetta kvøldið, ella tað ógvusliga trýstið, sum hon nú er útsett fyri frá bæði norskum og útlendskum fjølmiðlum.

Harðskapsskuldsetingarnar móti Marius Borg Høiby kunnu geva upp til eitt árs fongsul sambært norsku revsilógini.

Marius Borg Høiby er ikki partur av almenna norska kongshúsinum, hóast hann er sonur Mette-Marit, krúnprinsessu. Krúnprinsessan fekk hann áðrenn hon hitti norska trónarvingin, Haakon krúnprins.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. august 2024

Ukraini eftirlýstur fyri Nordstream spreingingar

Minst tríggir ukrainar eru undir illgruna, men enn er bert ein eftirlýstur. Eitt ferðslumyndatól avdúkaði hann

Gasslekin hendi í oktober 2022

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Týskland hevur nú sent út handtøkuboð móti einum ukrainskum kavara, sum er undir illgruna fyri spreingingarnar á Nord Stream 1 og 2 gassleiðingunum í 2022.

Tað var í september 2022, at fýra lekar komu á gassleiðingarnar, sum førdu gass úr Russlandi til Týskland eftir havbotninum í Eystrasalti.

Ein ukrainskur kavari, sum er undir illgruna fyri at hava verið við til at leggja spreingingarnar, er nú eftirlýstur í Týsklandi. Tað skriva fleiri týskir miðlar.

Seinasti kendi bústaðurin hjá manninum er í Polandi, man haðani verður upplýst, at maðurin er fluttur aftur til Ukraina.

Sambært týsku løgregluni var hann saman við fleiri øðrum við til at leggja spreingiløðingarnar á leiðingarnar.

Tveir aðrir ukrainskir kavarar, ein maður og ein kvinna, eru eisini undir illgruna. Men sambært miðlunum, eru tey ikki eftirlýst enn.

Tey hava havt eina kavarafyritøku saman við eftirlýsta manninum.

Tey trý eru millum tey fimm fólkini, sum verða hildin at standa fyri yvirgangsatsóknini. Tey vóru umborð á einum seglbáti, sum fór út á Eystrasalt 6. september 2022.

Tað var eitt myndatól, sum skrásetir ferð á einum høvuðsvegi á týsku oynni Rügen, sum avdúkaði mannin, sum nú er eftirlýstur.

Týski ákærumyndugleikin hevur ikki váttað tíðindini, men miðlarnir Süddeutsche Zeitung, Die Zeit og ARD skriva um málið frá ónavngivnum keldum.

Týskland bað pólskar myndugleikar um at handtaka kavaran í juni mánaði. Hetta er váttað í Polandi. Men tað eydnaðist manninum at rýma úr Polandi áðrenn tað eydnaðist at handtaka mannin.

Vesturlond hava leingi víst á, at tað vóru russar, sum stóðu fyri spreingingunum, meðan Russland hinvegin legði skuldina yvir á vesturlond og Ukraina.

Nógv kring hendingarnar er framvegis ógreitt. Radiosamskifti hevur avdúkað, at eisini skip hjá russiska herflotanum vóru í økinum fleiri ferðir innan spreingingarnar.

Myndugleikarnir í bæði Svøríki og Danmark eru givnir við at kanna málið, men krimnalløgreglan í Týsklandi hevur hildið fram við at finna fram til tey seku.

Spreingingarnar hendu á næstan 80 metra dýpi í altjóða sjógvi, men innan fyri búskaparøkini hjá Svøríki og Danmark, skrivar finska kringvarpið. 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. august 2024

SAS-hotellið í Keypmannahavn verður friðað

Hotellið, sum heimskendi arkitekturin Arne Jacobsen teknaði, hevur høgt friðingarvirði, verður mett

(Mynd: EPA)

SkrivaÐ:

Ingi Samuelsen

Sermerkta hotellið hjá Arne Jacobsen í Hammerichsgade á Vesterbrúgv í Keypmannahavn, SAS royal Hotel, verður nú friðað.

Tað boðar stovnurin Slots- og Kulturstyrelsen frá í dag, eftir at uppskotið um friðing hevur ligið úti til almenna hoyring í tríggjar mánaðir.

Stýrið hevur lagt dent á, at bygingurin, sum liggur við Vesterport tokstøðina, hevur høgt friðingarvirði, samstundis sum hann virkar sum hotell og fylgir við tíðini.

Talan er um eitt ikoniskt meistaraverk serliga orsakað av væl umhugsaða úttrykkinum á fasadunum við teimum tunnu aluminiumssprossunum og elegantu proportiónunum, verður sagt í grundgevingini.

Danski arkitekturin og sniðgevin Arne Jacobsen, sum livdi frá 1902 til 1971 teknaði ikki bara bygningin, men sniðgav innbúgvið heilt niður til borðbúnað og øskubikur.

SAS Royal Hotel lat upp 1. juli 1960. Aðrir kendir bygningar, sum Arne Jacobsen teknaði, eru Bellevue Teater, Danmarks Nationalbank og ráðhúsið í Aarhus. Millum kendu stólarnar hann teknaði eru Eggið, Svanin og Meyran. 

Innan úr einum av kømrunum á SAS Royal Hotel síggjast tríggir av kendu stólunum hjá Arne Jacobsen. Frá vinstru Svanin, Eggið og Dropin

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. august 2024

Brasil: 61 fólk lótu lív í flogvanlukku

Eitt ferðafólkaflogfar datt undanfarna fríggjadag niður í statinum São Paulo, og øll umborð lótu lív

(Mynd: Reuters)

SkrivaÐ:

Alda Nielsdóttir

Eitt brasilskt ferðafólkaflogfar við 61 fólkum umborð datt fríggjadagin9. august niður í býnum Vinhedo norðan fyri stórbýin São Paulo, og øll lótu lív, upplýsir flogfelagið Voepass Linhas Areas.

Talan er um eitt flogfar av slagnum ATR-72-500. Umborð á flogfarinum, sum var á veg til Guarulhos í statinum São Paulo úr Cascavel í statinum Parana, vóru 57 ferðafólk, og manningin taldi fýra fólk.

Flogfarið datt niður seint seinnapartin okkara tíð. Flogfelagið hevur enn onga frágreiðing um, hví vanlukkan hendi, men svarti kassin er funnin, so vónin er, at tað ber til at finna útav, hvat er hent, upplýsa lokalir myndugleikar.

Talan er um størstu flogvanlukku í Brasil síðan 2007, har ein flogvanlukka kravdi 199 mannalív, skrivar Ritzau.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. august 2024

Gera tað møguligt at taka samrøður upp á iPhone

Tað hevur í fleiri ár verið forðað, men nú fer Apple at gera tað møguligt at taka samrøður upp. Eisini at fáa skrivligt avrit

(Mynd: Apple)

SkrivaÐ:

Sverri Egholm

Eftir í fleiri ár at hava sett forboð fyri at taka samrøður á iPhone upp, kúvendir Apple.

Í heyst tá nýggja stýrisskipanin iOS 18 kemur út, verður møguligt at taka telefonsamrøður upp og eisini at fáa skrivlagt avrit av samrøðunum. Hetta skrivar The Verge.

Higartil hava Google, sum stendur fyri Android-stýrisskipanini og Apple ikki loyvt hesum fyri at taka atlit til privatlív.

Apple sigur tó, at tá ein samrøða verður tikin upp, fær tann man tosar við, boð um hetta. Sostatt er ikki møguligt at taka telefonsamrøður upp loyniliga.

Skjótt kemur vitlíki eisini til iPhone. Møguligt verður eitt nú at fáa ein samandrátt av telefonsamrøðu beinanvegin, hon er liðug. Tí er hetta bara á enskum, sponskum og á fronskum.

Enn er óvist um funkan kemur til ES-lond, tí ES hevur sum skilst harða reglugerð um brúk av vitlíki og privatum upplýsingum millum brúkarar.

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. august 2024

Undangongukvinnan Lisbeth L. Petersen

Hon hevur verið fyrst at stíga inn á fleiri politiskar leikpallir og er sostatt vorðin ein fyrimynd hjá kvinnuligum politikarum og hevur notið stóra virðing frá politikarum sum heild

 

SkrivaÐ:

Minningarorð / Demokratia

Lisbeth andaðist mikudagin 7. august 2024.

Lisbeth L. Petersen (f. Samuelsen) var fødd og vaks upp í Tórshavn í eini tíð við stórum politiskum og sosialum rembingum.

Áhugan fyri politikki hevur hon neyvan fingið frá fremmandum. Abbin Andras Samuelsen var fyrsti løgmaður aftan á, at heimastýrislógin kom í gildi. Pápin Georg L. Samuelsen var kendur um alt Føroya land, sum blaðstjóri á Dimmalætting, so helst hevur hon verið von við politiskt kjak frá barni av.

Lisbeth tók realskúlaprógv í 1955 og fór síðan niður á Bagsværd Kostskole og Gymnasium, har hon gjørdist studentur í 1958. Hon hevði ymisk arbeiði í Danmark í nøkur ár, men fór síðan til Føroya, har hon giftist við Jákupi Petersen í 1960. Tey fingu tvey børn, Elsu og Georg. Hon var heimagangandi húsmóðir í fleiri ár, maðurin sigldi úti í danska handilsflotanum. Hetta hevur helst givið henni innlit í ta stóru uppgávu, føroyskar kvinnur, sum eru giftar við útisiglandi monnum, hava heima; tær hava stóra ábyrgd av, at alt skal glíða, men tá í tíðini hava tær ikki havt nakra ávirkan á politiska og almenna lívið.

Lisbeth var sera aktiv í Kvinnufelagnum í Havn og tók aktivan lut í Kvinnutingunum, sum vórðu hildin frá 1979 - 1983, har endamálið var at halda kvinnum til at taka lut í politikki. Hon var eisini næstforkvinna í Kvinnufelagasamskipan Føroya árini 1982-86.

Hon tók fyrstu ferð lut í kommunupolitikki, tá hon varð vald í Tórshavnar býráð í 1984. Hon var fyrsta kvinna í Sambandsflokkinum, sum varð vald í býráðið í Havn. Hon sat í býráðnum til 2000, har hon var fyrsti kvinnuligi borgarstjóri í Havn 1992-96.

Lisbeth L. Petersen varð kosin riddari av Dannebrog í 1995.

Lisbeth varð vald inn á Føroya løgting í 1990 og sat til 2008. Hon var floksforkvinna fyri tingbólkin í Sambandsflokkinum árini 2001-2004.

Í 2001 bleiv Lisbeth L. Petersen vald inn á Fólkating fyri Sambandsflokkin og sat har til 2005.

Á so mangan hátt hevur Lisbeth L. Petersen verið ein slóðari. Hon hevur verið fyrst at stíga inn á fleiri politiskar leikpallir og er sostatt vorðin ein fyrimynd hjá kvinnuligum politikarum og hevur notið stóra virðing frá politikarum sum heild.

Demokratia vil við hesum lýsa frið yvir minnið um Lisbeth L. Petersen.

Les samrøðu, sum Demokratia gjørdi við Lisbeth í 2008:
Ikki fyrr enn vit verða valdar, kenna teir seg hóttar

Myndir frá hátíðarhaldi í Norðurlandahúsinum í 2016 í sambandi við, at 100 ár vóru liðin, síðani kvinnur í Føroyum fingu valrætt síggjast her 

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. august 2024

Elsa Maria Holm Olsen 60 ár

Elsa Maria varð fødd í 1964, árið eftir, at foreldur okkara vóru heimkomin til Føroya eftir loknan lestur á læraraseminarinum á Nr. Nisssum í Danmark

 

SkrivaÐ:

Nøvn / systkini

Tann 16. august fyllir systir okkara, Elsa Maria Holm Olsen, 60 ár. Elsa Maria er elsta systir okkara og er dóttir Marnu Signy Olsen og Jákup Olsen. Elsa Maria varð fødd í 1964, árið eftir, at foreldur okkara vóru heimkomin til Føroya eftir loknan lestur á læraraseminarinum á Nr. Nisssum í Danmark.

Elsa Maria var einabarn í heili 7 ár, áðrenn Martin Karl bróður varð føddur og lítla systur Annika, sum varð fødd 11 ár eftir. I 1994 varð Elsa Maria gift við Bjørn Krog, og eiga tey dóttrina, Bjørk Mariu, sum er gift við Bjørn Kunoy.

At vera einabarn í 7 ár hevur uttan iva sett síni spor í barnaárunum í Vági. Einabarn við tveimum virkisfýsnum foreldrum, sum høvdu nógv jørn í eldinum, slapp Elsa Maria ikki undan at hjálpa til við tí,  sum var at takast við, um tað var at hoyggja ella geva seyðunum, og ikki var tað so løgið, at hon fekk eykanavnið, “drongurin hjá pabba”.

Hesi fyrstu barnaárini í Vági hava eisini merkt Elsa Mariu nógv. Hon var umgyrd av nógvum kærleiksfullum fólkum, Miu ommuni og Karl abbanum á vendiplássinum og Elsu ommuni og Alfred abbanum vesturi í Bø, og harafturat uppald av tveimum virkisfýsnum foreldrum, sum altíð hava verið henni ein trúgvur og hollur stuðul, og sum altíð hava eggjað henni at seta sær greið mál og klára seg sjálva sum kvinna.

Sum lítil smágenta segði hon, at hon  vildi vera handilskona, um tað var slíkkariíð hjá “Dadduni” ella niðri hjá “Ellu Dahl”, sum trekti, ella tað var tað áhugaverda at selja, skulu vit lata vera ósagt, men at hon seinni bleiv sølukvinna,  man lítil ivi vera um. Við hennara alski fyri góðskuvørum, serliga mati og víni og sans fyri teimum menniskjum, hon skuldi selja hetta til, bleiv tað hennara skjaldrarmerki tey seinni árini. Hetta koma vit inn á seinni.

Tá Elsa Maria var liðug við 10. flokk í Vágs skúla fór hon til Havnar á Studentaskúla. Áðrenn hetta hevði hon møtt manni sínum, Bjørn Krog (Bjydn), sum var komin  úr Kalundborg til Vágs sum spælandi venjari  at spæla við VB. Skjótt fekk Elsa Maria eyga á hendan vakra danan, og tey gjørdust góð. Trúfastur fylgdi Bjørn við til Havnar, har hann spældi við HB. Bjørn hevur verið systur okkara tann allarbesti stuðulin og hjálpin í øllum lívsins viðurskiftum.

Í 1984 gjørdist Elsa Maria student, og lá  ikki sjóvarfallið av sær, men fór beina kós til Odense universitet at lesa, og í 1991 fekk hon prógv sum cand. mag í Norrønum sum høvuðsgrein og mentanarfatan sum hjágrein. Henni so líkt og trúføst móti Føroyum og tí føroyska jørðildi, hon var uppvaksin við,  skrivaði hon høvuðsritgerð um skaldið Poul F, sum var fyrsta stóra føroyska ritgerðin um skaldið  Poul F. Fyri hesa ritgerð fekk hon besta úrmælið og hægsta karakter. 

Samstundis sum høvuðsritgerð varð skrivað fingu Elsa Maria og Bjørn, einkardótturina, Bjørk Mariu, sum nú er gift við Bjørn Kunoy. Hjúnini Bjørk og Bjørn hava ríkað lívið hjá Elsa Mariu og Bjørn við 3 deiligum ommu- og abbabørnum, Norðan, Orku og Tjóð, sum fylla nærum alt í lívinum hjá Elsa Mariu og Bjørn. Eins og Elsa Maria sjálv er uppald og ment av okkara foreldrum, hava Elsa Maria og Bjørn lagt somu virðir niður í Bjørk, sum fyri uttan at vera mamma at 3 deiligum børnum longu hevur lagt nógvar varðar eftir seg, bæði sum juristur, rithøvundur, ákæri og forkvinna í Javnstøðunevndini.

Tað hevur altíð verið hjartarúm, har sum Elsa Maria hevur verið, og familjan hevur alt at siga fyri hana. Hóast Bjørk just varð fødd, og Elsa Maria og Bjørn búðu í lítlari íbúð á Dianavænget eftir lestrartíðina, so var eisini rúm fyri lítlu systur, Anniku, sum varð flutt niður til teirra fyri at svimja við OSLF.

Leingi var Elsa Maria heldur ikki í barsilsfarloyvi, tí boð vóru skjótt eftir henni at koma at undirvísa á Søndersø Gymnasium í donskum, og síðan á handilsskúlanum í Odense, “Tietgenskúlanum”. Her fekk Elsa Maria skjótt leiðsluábyrgd av at menna altjóða deildina á skúlanum og at standa fyri Erasmus skipanini, sum er ein evropæisk skipan fyri skiftisnæmingar.

Men hugurin og alskurin fyri heimlandinum var altíð har, og tá møguleikin fyri at gerast skúlastjóri á handisskúlanum á Kambsdali var har, søkti Elsa Maria starvið og  fekk tað. Í árunum meðan Elsa Maria var skúlastjóri á Kambsdali var Bjørn lærari á Studentaskúlanum har, og búðu tey hesi árini í Leirvík. Her hava tey mong góð minnir við teirra vinfólkum, Yngva og Irenu Lava Olsen, sum tey møttu undir lestrarárunum í Odense. Tey eru í dag nærum blivin ein partur av familjuni.

Skúlaverkið og tað at menna føroyska skúlan, bæði tá tað kemur til miðnám, og hægri lestur hevur verið hjartabarnið hjá Elsa Mariu, og kom Elsa Maria eisini at standa fyri diplomútbúgvingunum á Handilsskúlanum í Havn. Aðalmálið hjá Elsa Mariu hevur altíð verið, at føroyska skúlaverkið skuldi lyftast uppá eitt altjóða støði, at vit ikki skuldu standa aftanfyri onnur lond, men at útbúgving er lykilin til at menna føroyska samfelagið.

Elsa Maria  hevur hjartað á rætta stað og ans fyri tí einstaka menniskjanum á skúlunum, hon hevur starvast á. Elsa Maria er humanist í orðsins rætta týdningi, og  Elsa Maria lat ongan student við studentahúgvu ganga forbí uttan, at hann og hon blivu heilsað persónliga av henni. Teir høvdu gingið á tí skúla, sum hon hevði verið leiðari á, og kendi hon tí  hvønn næming, sum hon var so sera góð við. Elsa Maria var tí eisini sera væl dámd ímillum næmingar og starvsfelagar, eisini tey síðstu árni,  tá hon starvaðist sum útbúgvingarleiðari á Glasi.

Fyri uttan at menna føroyska skúlaverkið, so er Elsa Maria tann føddi íverksetin, altíð í gongd við nýggj hugskot og gongur nýggjar leiðir. Út yvir alskin til føroyska skúlaverkið hava Elsa Maria og Bjørn havt serliga áhuga fyri mati og víni.  Elsa Maria og Bjørn settu sær fyri, langt áðrenn Føroyar vóru blivið eitt ferðamál, og langt áðrenn Koks og menningin av føroysku matmentanini sá dagsins ljós, at Føroyar skuldu setast á altjóða heimskortið. Vit kunnu siga, at tey vóru pionerar handan føroyska matlist,  har  Føroyar  skuldu seljast sum ferðamannaland ígjøgnum fantastisku ráðvørurnar.

Tey fingu samband við fleiri av heimsins kendastu kokkum, m.a. master chef kokkin, Jock Zonfrillo úr Australia, sum tey fingu at koma til Føroyar. Tað var í hesum sambandi, at  Discovery kom til Føroyar fyri at gera sending um, hvussu føroyingar  liva av og við náttúruni, og hvussu fantastiska góðar rávørur Føroyar hava. Jock  fylgdi Elsa Mariu og Bjørn kring landið, og her bleiv føroyska rávøran latin í nýggjan ham. Sendingin varð send kring allan heimin og fleiri mió. hyggjarar sóu sendingina, sum harvið setti Føroyar á heimskortið. Saman við matgerðini hevur áhugin og kennskapurin til gott vín havt teirra áhuga, og  hava Elsa Maria og Bjørn  ferðast til teir kendastu víngarðarnar í Evropa. Hennara kennskapur til vín hevur tí  eisini sett síni spor á Rúsdrekkasølu Landsins, har hon var stjóri í 6 ár.

Tá Elsa Maria sum smágenta vildi vera handilskona, so síggja vit besta dømi um tað í Víngarðinum, sum tey eiga og reka í dag. Víngarðurin er ein lítil og hugnalig matstova í Tróndargøtu, har góð list, gott vín og góður matur renna saman í eina hægri eind. Hóast listin er framúr, vínið sera gott og maturin góður, so er tað tó blíðskapurin hjá Elsa Mariu og Bjørn og teirra ans við einari góðari tænastu til tey vitjandi, sum altíð kenna seg væl í teirra samveru, sum ber staðið av øllum.

Vit vilja við hesum fáu orðum takka systur okkara fyri alt tað,  hon er fyri okkum. Altíð hevur hon verið okkum systkjum ein stórur persónligur stuðul og hjálp, um tað er at hjálpa til tey mongu valstríðini ígjøgnum árini, hjálpt til á Mølini í Skálavík ella hjálpt og sparrað við sínari fakligu vitan  og royndum, sum ikki kann ikki virðismetast nóg nógv. Somuleiðis takk fyri stríðið og tey tøk tú hevur tikið og teir varðar tú hevur sett, ikki minst føroyska skúlaverkinum at frama, og vit hava uttan iva ikki frætt tað síðsta frá tær.

Hjartaliga til lukku við teimum 60 árunum.

Systkini, Martin Karl og Annika Olsen

Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. august 2024